Fauna in de PAS. Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren? Marijn Nijssen Stichting Bargerveen

Fauna in de PAS Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren?

Marijn Nijssen Stichting Bargerveen

De Programatische Aanpak Stikstof Natuurdoelen en economische ontwikkelingsruimte

• afname N-depositie

1600

door maatregelen

1400

• Helft voor de natuur

1200

• Helft als economische

1000

ontwikkelingsruimte 800

2004

2010

2018

2024

2028

Informatie overheid 2011: ‘Hoe werkt de programmatische aanpak stikstof (PAS)?

Ecologische onderdelen PAS • Effecten van N-depopsitie op een rij

N-dep KDW

• Problemen N2000 soorten en Habitats

• Mogelijke oplossingen door beheer anders, intensiever, nieuwe oplossingen • Kennislacunes • Monitoring en onderzoek

1860

1995

N-depositie is: niet beperkt tot Nederland en niet

tot de jaren ’80 en’90…

2050

NASA http://daac.ornl.gov/CLIMATE/guides/global_N_deposition_maps.html

lucht

Verhoogde N-depositie

Bodem/water

Verlaging pH in water en bodem Verhoging beschikbaar N

Verstoorde nutriëntenbalans in bodem

Beschikbaarheid mineralen

vegetatie Verhoogde productie biomassa (inclusief strooisel en organische bodem) Verstoorde nutriëntenbalans in planten

Hogere en homogenere vegetatiestructuur

Afname kruiden en lage grassen & afname bloemdichtheid

fauna Koeler en vochtiger microklimaat (in tijd en/of ruimte)

Afname kwantiteit voedselplanten (in tijd en/of ruimte) Afname voedselkwaliteit vegetatie (in tijd en/of ruimte)

Afname nestgelegenheid grondbroeders

Afname beschikbaarheid andere diersoorten (grootte, kwaliteit en bereikbaarheid)

Fysiologische problemen (osmose of zuurstoftekort)

lucht


Bodem/water

Verlaging pH in water en bodem Verhoging beschikbaar N Beschikbaarheid mineralen

vegetatie

fauna

lucht


Bodem/water


vegetatie

fauna

WATER Fysiologische problemen (osmose)

lucht


Bodem/water


vegetatie Verhoogde productie biomassa (inclusief strooisel en organische bodem)

fauna

WATER Fysiologische problemen (osmose)

lucht


Bodem/water



fauna

WATER Fysiologische problemen (osmose of zuurstoftekort)

lucht


Bodem/water



fauna



lucht


Bodem/water


vegetatie Verhoogde productie biomassa (inclusief strooisel en organische bodem) Hogere en homogenere vegetatiestructuur




Duinbegrazing of verstuiving?  microklimaat Vertaling naar (variatie in) microklimaat voor fauna: - Op de bodem met warmtecamera - In de bodem met loggers

Levert begrazing een warmer microklimaat op? Hoeveel warmer wordt een droog duin bij begrazing?

40 30 50

20 10 0 -10

Temperatuur (°C)

Temperatuur (°C)

50

Ijl Uitgestoeld Vergrast

40 30 20 10

Periode januari - december 0

Ijl IJle vegetatie Begraasd Uitgestoeld Vergrast Vergrast 2 cm in de bodem

Gevolgen koeler microklimaat Hoeveel invloed op ontwikkeling fauna? Experiment ontwikkeling sprinkhaan eitjes

Ontwikkeling ei (dagen)

200 180 160

Bruine sprinkhaan Knopsprietje Blauwvleugel

140 120 100 80 60 40 20 0 12

14

16

18

20

22

Temperatuur (°C)

24

26

Gevolgen koeler microklimaat Hoeveel invloed op ontwikkeling fauna? Experiment ontwikkeling sprinkhaan eitjes

Ontwikkeling ei (dagen)

200 180 160 140

Bruine sprinkhaan Knopsprietje Blauwvleugel

Verruigd  50 dagen

120 100

Begraasd  32 dagen

80 60

verstuiving

40 20 0 12

14

16

18

20

22

Temperatuur (°C)

24

26

lucht


Bodem/water


vegetatie Verhoogde productie biomassa (inclusief strooisel en organische bodem) Hogere en homogenere vegetatiestructuur Afname kruiden en lage grassen & afname bloemdichtheid



Afname kwantiteit voedselplanten (in tijd en/of ruimte)


lucht


Bodem/water





Verstoorde nutriëntenbalans in planten




Afname kwantiteit voedselplanten (in tijd en/of ruimte)


lucht


Bodem/water





Verstoorde nutriëntenbalans in planten






Nutriëntenbalans plant

De effecten van verzuring en vermesting werken via de bodem door op plantkwaliteit

• minder sporen elementen • hogere N:P ratio

Zure depositie, Stikstofdepositie

Bufferstoffen Stikstof Fosfaat

Interactie via mycorrhiza’s en wortels

Zware metalen (toxisch)

Organische stof uitspoeling

Chemisch gebonden

N:P ratio Calluna vulgaris per plant cluster Effecten van plaggen op plantkwaliteit 1.8 N:P ratio van struikheide op geplagde locaties 1.7 1.6 N:P ratio Calluna vulgaris per plant cluster

1.5 N (%DW)

1.8 1.7 1.6

N (%DW)

1.5 1.4 1.3

1.4 1.3 1.2

1 0.9

N:P= 10

1.1 1

1.2 1.1

P-limitatie N:P = 30 N:P = 20

0.9 0.8

0.8 0

0

0.02

0.02 0.04

0.06

0.04

P (% DW)

Soortenarme (geplagde) heide Soortenarme (geplagde) heide Droge heide Droge heide, co-gedomieerd door grassen Droge heide Voormalige extensieve heideakkers, schraalgrasland

0.08

0.06 0.1

0.12

N-limitatie P (% DW)

Droge heide, co-gedomieerd door grassen Voormalige extensieve heideakkers, schraalgrasland

0.08

0.1

0.12

Is toevoegen van P of van steenmeel een oplossing?

lucht


Bodem/water












Effecten van maaien op voedsel:  gefaseerd 1997 maaien

Effecten van maaien op voedsel:  integraal in 1998 maaien

Gefaseerde begrazing op hellingschraallanden

lucht


Bodem/water












lucht


Bodem/water












lucht


Bodem/water












Waar zitten de grote kennislacunes / kansen? • Bodemchemie • Plantkwaliteit • Voedselweb N-depositie én beheer • Optimalisatie beheer - Frequentie - Timing - Herhaalbaarheid - Combinaties

De Programmatische Aanpak Stikstof • PAS is ‘the best we can do…‘ • Koppel uitvoering aan onderzoek! onderbouwing huidige stand van kennis vaak ‘hypothetisch’ - expert judgement • Monitoring N-depositie én effecten op habitats en soorten

•Wees inventief

Fauna in de PAS. Hoe kunnen we effecten van N-depositie op Diersoorten mitigeren? Marijn Nijssen Stichting Bargerveen

Recommend Documents