Factsheet Jeugdzorg FoodValley 2013 Vervolg op Nulbeeld 2012

Factsheet Jeugdzorg FoodValley 2013 Vervolg op Nulbeeld 2012

transformatie jeugdzorg FoodValley

INHOUDSOPGAVE 1.

Conclusies ....................................................................................... 2

2.

Inleiding .......................................................................................... 4 2.1. Aanleiding..................................................................................................... 4 2.2. Doel- en probleemstelling ............................................................................ 4 2.3. Onderzoeksmethode .................................................................................... 5 2.4. Leeswijzer .................................................................................................... 5

3.

FoodValley ....................................................................................... 6 3.1. Jeugdigen binnen FoodValley ...................................................................... 6 3.2. Bevolking FoodValley ................................................................................... 6

4.

Preventieve Jeugdzorg ................................................................... 8 4.1. Preventief aanbod ........................................................................................ 8

5.

Bureau Jeugdzorg ......................................................................... 10 5.1. Aanmeldingen Bureau Jeugdzorg .............................................................. 10

6.

Jeugd- & Opvoedhulp .................................................................... 13 6.1. Jeugdzorgorganisaties ............................................................................... 13 6.2. Cliënten in zorg .......................................................................................... 14 6.3. Cliënten per zorgvorm ................................................................................ 15

7.

Jeugd-GGZ .................................................................................... 18 7.1. Aanbod Jeugd-GGZ ................................................................................... 18 7.2. Indicatiestelling ........................................................................................... 18 7.3. Gebruik jeugd-GGZ vanuit Zvw ................................................................. 19 7.4. Gebruik jeugd-GGZ vanuit AWBZ .............................................................. 21

8.

Jeugd-LVB ..................................................................................... 22 8.1. Gebruik jeugd-LVB ..................................................................................... 22

9.

Niet-vrijwillige Jeugdzorg ............................................................. 24 plus 9.1. Jeugdzorg .............................................................................................. 24 9.2. AMK............................................................................................................ 25 9.3. Jeugdbescherming ..................................................................................... 26 9.4. Jeugdreclassering ...................................................................................... 28

10. Meervoudig zorggebruik ............................................................... 30 10.1. Registratie meervoudig zorggebruik .......................................................... 30 10.2. Landelijk gebruikte methoden .................................................................... 31 11. Vergelijking Nederland ................................................................. 32 11.1. FoodValley afgezet tegen Nederland ......................................................... 32 12. Kosten Jeugdzorg ......................................................................... 33 12.1. Budget Jeugdzorg ...................................................................................... 33 13. Prognose ....................................................................................... 35 13.1. Prognose jeugdigen FoodValley ................................................................ 35 13.2. Prognose gebruik Jeugdzorg ..................................................................... 35 14. Bronvermelding ............................................................................. 37 Bijlagen

1

CONCLUSIES

De conclusies per onderzoeksvraag zijn als volgt:

Aanbod jeugdzorg FoodValley 1. Er zijn in FoodValley vijf organisaties voor Jeugd- & Opvoedhulp gevestigd. Zij bieden een (wisselende) combinatie van ambulante zorg, dagbehandeling, pleegzorg en residentiële zorg. 2. Zes organisaties in FoodValley bieden zorg voor Jeugd-GGZ, met als zorgvormen begeleiding, ambulante behandeling, dagbehandeling en residentiële behandeling. 3. Er zijn drie organisaties in FoodValley die zorg voor Jeugd-LVB aanbieden. De aangeboden zorgvormen zijn ambulante behandeling, dagbehandeling en residentiële behandeling. 4. Naast deze gevestigde organisaties zijn ook andere jeugdzorgorganisaties actief in FoodValley. 5. AMK is onderdeel van de Bureaus Jeugdzorg, Jeugdbescherming en –reclassering wordt zowel door Bureaus Jeugdzorg als door Landelijk Werkende Instellingen uitgevoerd.

Gebruik jeugdzorg FoodValley 6. In 2012 zijn bijna 1400 aanmeldingen uit FoodValley bij Bureau Jeugdzorg geaccepteerd; dit zijn aanmeldingen waarvoor een vervolgtraject komt. 7. In 2011 zijn 1350 FoodValley-jeugdigen in zorg bij een organisatie voor Jeugd- & Opvoedhulp. Circa 40% van hen ontvangt ambulante zorg. 8. De grootste groep jeugdzorggebruikers bevindt zich in de Jeugd-GGZ via de Zorgverzekeringswet, 2555 FoodValley-gebruikers in 2012. Voor de Jeugd-GGZ vanuit de AWBZ zijn alleen cijfers van de Gelderse gemeenten bekend, het gaat om 600 jeugdigen op 1 januari 2013. 9. Op 1 januari 2013 zijn er ruim 800 FoodValley-jeugdigen die een indicatie voor Jeugd-LVB hebben. In de meeste gevallen (circa 60%) gaat het om een indicatie voor extramurale zorg met begeleiding. Plus 10. Er is geen duidelijkheid over het aantal jeugdigen in de Jeugdzorg . Voor FoodValley wordt dit aantal geschat op 59 in 2011. 11. In 2012 zijn ongeveer 180 onderzoeken uitgevoerd door het AMK, voor 380 kinderen. 12. In 2011 waren in FoodValley 840 jeugdigen met een jeugdbeschermingsmaatregel en 220 jeugdigen met een jeugdreclasseringsmaatregel.

Prognose gebruikers 2015 13. De verwachting is dat het aantal jeugdigen in FoodValley met 0,6% toeneemt in 2015 ten opzichte van 2012. Als het aantal jeugdzorggebruikers evenwijdig toeneemt, gaat het om een zeer beperkte toename.

Kosten jeugdzorg per vorm en gebruiker 14. Het budget per gebruiker per jeugdzorgvorm varieërt enorm: van ongeveer € 2.000,plus tot € 115.000,-. De duurste zorgvorm is de Jeugdzorg , maar hier maakt het kleinst aantal jeugdigen gebruik van. 15. De hoogste kosten liggen in de Jeugd- & Opvoedhulp, voor FoodValley naar verwachting circa 12 miljoen. Een berekening komt op een totaal benodigd budget van minimaal 37 miljoen voor FoodValley. Er zijn echter diverse kanttekeningen te plaatsen bij dit bedrag.

Gebruikers Landelijk Werkende Instellingen 16. Er wordt uitgegaan van zes Landelijk Werkende Instellingen (LWI’s), waarbij in deze rapportage de beschikking is over cijfers van vier LWI’s. 2

17. In 2012 waren in totaal 120 jeugdigen in zorg bij drie LWI’s (voornamelijk residentiële zorg en pleegzorg). 18. Op peildata 1 januari en 7 mei 2013 waren er bij drie LWI’s in totaal 209 jeugdigen met een jeugdbeschermingsmaatregel en 18 jeugdigen met een reclasseringsmaatregel.

Vergelijking met rest van Nederland 19. Het aanbod aan jeugdzorg in FoodValley is behoorlijk compleet: met uitzondering Plus van Jeugdzorg (regio-overstijgend aanbod) kan elke jeugdige voor elke jeugdzorgvorm terecht binnen FoodValley. Een goede vergelijking met andere regio’s is moeilijk te maken, maar er is geen reden om aan te nemen dat er in FoodValley relatief meer of minder jeugdzorgaanbod is dan elders in Nederland. 20. Het gebruik van jeugdzorg ligt in FoodValley iets lager dan het landelijke gebruik, maar dit scheelt niet veel: maximaal 0,9% lager.

Meervoudig zorggebruik 21. In de Jeugd-GGZ lijkt vaak aanspraak te zijn op zorg vanuit zowel de Zvw als de AWBZ. In januari 2013 maakte 23% van de Jeugd-GGZ gebruikers met een AWBZ indicatie ook gebruik van andere jeugdzorg. 22. Om meervoudig zorggebruik goed te achterhalen moeten privacygevoelige gegevens op instellingsniveau met elkaar vergeleken worden. Gebruikte methodes elders in Nederland kunnen gehanteerd worden om hier op correcte wijze mee om te gaan.

3

INLEIDING

2.1. AANLEIDING Het kabinetsbeleid is er op gericht dat in 2015 alle jeugdzorg onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten valt. Met deze decentralisatie krijgen gemeenten de regie over:  Provinciale jeugdzorg  Jeugd-GGZ  Jeugd-LVB  Jeugdreclassering  Jeugdbescherming plus  Jeugdzorg Gemeenten blijven ook de taken uitvoeren die ze al hadden rondom jeugd: het preventieve jeugdbeleid, de licht ambulante hulpverlening, toeleiding naar zorg, coördinatie van zorg en Jeugdgezondheidszorg (JGZ).

Jeugdzorg FoodValley De decentralisatie is vooral ook een transformatie van de zorg voor de jeugd. De gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel, Veenendaal en Wageningen (samenwerkingsverband regio FoodValley) bereiden deze transformatie samen voor. Hiervoor is inzicht nodig in de huidige aard en omvang van de jeugdzorg in de regio. In 2012 is hiervoor een nulbeeld gerealiseerd (Nulbeeld Jeugdzorg FoodValley), bestaande uit een analyse van alle beschikbare cijfermatige informatie over gebruik van jeugdzorg in de regio. De betreffende gemeenten hebben behoefte aan een aanvullende analyse. Deze Factsheet is een verdieping van het eerste nulbeeld en beschrijft en analyseert de huidige jeugdzorg in regio FoodValley aan de hand van zorgaanbod, aantal cliënten en kosten van de jeugdzorg. Ook geeft deze verdieping inzicht in de aard en omvang van het FoodValley-gebruik bij Landelijk Werkende Instellingen, een vergelijking met de Nederlandse situatie, inzicht in de mate van meervoudig gebruik van zorgvormen en een raming van de omvang en samenstelling van de doelgroep die op 1 januari 2015 zorg krijgt.

2.2. DOEL- EN PROBLEEMSTELLING Doel van het onderzoek is een verdiepend inzicht te krijgen in de wijze waarop de jeugdzorg op dit moment functioneert ten aanzien van aanbod en gebruik. De probleemstelling luidt: “Hoe ziet het aanbod en gebruik van alle vormen van jeugdzorg in de regio FoodValley eruit? En hoe verhoudt dit zich tot de rest van Nederland?” Hierbij wordt onderscheid gemaakt in de volgende onderzoeksvragen: 1. Hoe ziet het aanbod van jeugdzorg van de instellingen binnen FoodValleygemeenten eruit? 2. Hoeveel jeugdigen maken van de verschillende vormen van zorg gebruik? En hoe groot is deze groep naar verwachting in 2015? 3. Wat zijn de kosten van de verschillende vormen van jeugdzorg, per vorm en per gebruiker? 4. Wat is de aard en omvang van de groep jeugdigen binnen FoodValley die gebruik maakt van Landelijk Werkende Instellingen? 5. Hoe verhoudt het aanbod en het gebruik van de jeugdzorg in FoodValley zich tot de rest van Nederland? 6. In welke mate is er sprake van meervoudig gebruik van zorgvormen (het aandeel jeugdigen dat gebruik maakt van meer dan één zorgvorm)? 4

2.3. ONDERZOEKSMETHODE Dit onderzoek bestaat vooral uit deskresearch. Er is gebruik gemaakt van het eerste nulbeeld (mei 2012) en van de bronnen die daarin geraadpleegd zijn. Meer actuele en gespecificeerde gegevens zijn verkregen via bestaande rapportages, waarvan een groot deel tijdens de onderzoeksperiode (april t/m juli 2013) gepubliceerd is. Om een overzicht te krijgen van het aanbod van jeugdzorg zijn, naast bestaande bronnen, ook websites van organisaties gebruikt. Tevens is een overzicht ter controle en aanvulling voorgelegd aan de beleidsmedewerkers jeugd van de FoodValley-gemeenten. Voor het meervoudig zorggebruik is geinventariseerd welke mogelijkheden er bestaan om bestanden met privacygevoelige gegevens van verschillende instellingen te versleutelen en vervolgens te koppelen. Hierover is contact opgenomen met verschillende collegagemeenten. Tot slot zijn ook gegevens opgevraagd bij instellingen zelf: Centra voor Jeugd & Gezin, Bureau Jeugdzorg Utrecht, Bureau Jeugdzorg Gelderland, de Landelijk Werkende Plus Instellingen en de instellingen die Jeugdzorg aanbieden.

2.4. LEESWIJZER In hoofdstuk 2 zijn de conclusies per onderzoeksvraag beschreven. Hoofdstuk 3 geeft achtergrondinformatie over FoodValley: hoeveel jeugdigen wonen er in de verschillende gemeenten en hoe verhoudt dit zich tot het totaal aantal inwoners? En hoe ziet de verdeling van jeugdigen over FoodValley eruit? De hoofdstukken 4 t/m 9 gaan in op het aanbod en gebruik van de verschillende vormen van jeugdzorg. Hoofdstuk 4 heeft betrekking op de preventieve jeugdzorg, hoofdstuk 5 op de jeugdhulpverlening van Bureau Jeugdzorg en hoofdstuk 6 op de Jeugd- & Opvoedhulp. Hoofdstuk 7 en 8 gaan in op de Jeugd-GGZ en de Jeugd-LVB. Hoofdstuk 9 is een bundeling Plus van niet-vrijwillige jeugdzorg: jeugdigen in Jeugdzorg , onderzoeken die het AMK instelt, Jeugdbeschermings- en Jeugdreclasseringsmaatregelen. Vervolgens gaat hoofdstuk 10 in op het meervoudig zorggebruik en welke methodes je kunt gebruiken om dit te achterhalen. In hoofdstuk 11 wordt een landelijke vergelijking gemaakt: hoe verhoudt aanbod en gebruik in FoodValley zich tot de rest van Nederland? Hoofdstuk 12 geeft een beeld van de kosten die gemoeid gaan met de jeugdzorg: wat kosten de verschillende jeugdzorgvormen per gebruiker en welk budget heeft FoodValley nodig om dit te kunnen bekostigen voor haar jeugdigen? Hoofdstuk 13 sluit de rapportage af met een prognose wat er in 2015 aan jeugdzorggebruik verwacht kan worden.

5

FOODVALLEY

In dit hoofdstuk wordt achtergrondinformatie gegeven over FoodValley, die voor de rest van de rapportage van belang is. Het gaat om het aantal jeugdigen in de betreffende gemeenten en in heel FoodValley, uitgesplitst per leeftijdscategorieën. Dit wordt afgezet tegen de totale bevolking in FoodValley.

3.1. JEUGDIGEN BINNEN FOODVALLEY 1

De bevolkingsopbouw in de FoodValley-gemeenten in 2012 wordt in Tabel 0-1 gepresenteerd. In principe gaat het bij jeugdzorg om zorg voor minderjarigen, d.w.z. jeugdigen tot en met 17 jaar. Jeugdzorg wordt echter ook aangeboden aan jongeren tot en met 22 jaar bij wie de zorg al voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd is aangevangen. Tabel 0-1 Aantal jeugdigen naar leeftijd op 01-01-2012 0 t/m 3

4 t/m 11

12 t/m 17

18 t/m 22

Totaal 0 t/m 17

Totaal 0 t/m 22

Barneveld

3.170

6.358

4.904

3.862

14.432

18.294

Ede

5.109

11.425

8.849

7.721

25.383

33.104

Nijkerk

1.991

4.413

3.222

2.231

9.626

11.857

Renswoude

280

625

383

350

1.288

1.638

Rhenen

942

2.104

1.650

1.026

4.696

5.722

Scherpenzeel

521

1.042

804

591

2.367

2.958

Veenendaal

3.163

6.938

5.127

3.830

15.228

19.058

Wageningen

1.299

2.724

2.058

4.263

6.081

10.344

16.475

35.629

26.997

23.874

79.101

102.975

Totaal FoodValley Bron: CBS (2012).

In totaal zijn er op 1 januari 2012 bijna 103.000 jeugdigen t/m 22 jaar in FoodValley, waarvan bijna 80.000 onder de 18 jaar. De leeftijdscategorie 4 t/m 11 jaar vormt de grootste categorie, hierin zitten de meeste jeugdigen.

3.2. BEVOLKING FOODVALLEY De totale bevolking van FoodValley bedraagt op 1 januari 2012 ruim 335.000 personen, waarvan bijna een kwart onder de 18 jaar is en bijna een derde onder de 23 jaar (zie Tabel 0-2). In de laatste kolom van Tabel 0-2 staat weergegeven welk aandeel elke gemeente heeft in het totale aantal FoodValley-jeugdigen. De gemeenten Barneveld en Renswoude hebben het hoogste percentage jeugdigen in hun gemeente, Wageningen heeft het laagste percentage. Dit percentage in Wageningen is opvallend lager dan de overige gemeenten. Hoewel Wageningen en Nijkerk qua inwoneraantal dicht bij elkaar liggen, is het aandeel FoodValley-jeugdigen voor Wageningen vier procent lager dan voor Nijkerk. Wanneer bij Wageningen echter de leeftijdscategorie 18 t/m 22 jaar meegeteld wordt, ligt het percentage jeugdigen veel dichter bij het gemiddelde van FoodValley. Het aandeel 18 t/m 22 jarigen vormt in Wageningen 41% van het totaal aantal 0 t/m 22 jarigen, terwijl dat voor heel FoodValley 23% is (zie ook bijlagen, tabel 1). Naar alle waarschijnlijkheid wordt dit hoge percentage veroorzaakt door het aantal studenten dat vanwege hun studie in Wageningen ingeschreven staat bij de gemeente Wageningen.

1

Hier is bewust gekozen voor het jaartal 2012 (en niet 2013), omdat dit het beste past bij de gegevens over het gebruik van de jeugdzorg in de rest van de rapportage.

6

Tabel 0-2 Bevolking FoodValley en percentage jeugd op 01-01-2012 Totale % 0 t/m 17 van % 0 t/m 22 van % aandeel FV bevolking totale bevolking totale bevolking 0 t/m 17 jarigen Barneveld

53.521

27%

34%

18%

108.763

23%

30%

32%

40.126

24%

30%

12%

4.822

27%

34%

2%

19.064

25%

30%

6%

9.354

25%

32%

3%

Veenendaal

62.870

24%

30%

19%

Wageningen

37.049

16%

28%

8%

335.569

24%

31%

100%

Ede Nijkerk Renswoude Rhenen Scherpenzeel

Totaal FoodValley Bron: CBS (2012).

7

PREVENTIEVE JEUGDZORG

Preventieve jeugdzorg is zorg die voor alle jeugdigen en hun opvoeders toegankelijk is, een basisaanbod waar geen indicatie voor nodig is. Gemeenten zijn al verantwoordelijk voor dit preventieve aanbod en blijven dit ook. In dit hoofdstuk een overzicht van een deel van het preventieve aanbod en gebruik binnen FoodValley.

4.1. PREVENTIEF AANBOD Het preventieve aanbod wordt grotendeels uitgevoerd door de partners van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Hieronder vallen o.a. de Jeugdgezondheidszorg (JGZ), het (school)maatschappelijk werk, welzijnsorganisaties en MEE (zie bijlagen, tabel 2 voor een overzicht van organisaties met een preventief aanbod). Binnen dit onderzoek is het niet mogelijk om het aanbod en bereik van alle preventieve partners inzichtelijk te maken. Voor de JGZ en het CJG volgt hieronder een nadere beschrijving van het aanbod en gebruik binnen FoodValley.

Jeugdgezondheidszorg De jeugdgezondheidszorg (JGZ) is preventieve gezondheidszorg die aan alle jeugdigen van 0-19 jaar wordt aangeboden, met name via de consultatiebureaus en schoolartsen. De JGZ 2 bereikt ruim 90% van de 0-4 jarigen en zo’n 80% van de oudere jeugd. Binnen FoodValley wordt de JGZ uitgevoerd door vier organisaties. In de Gelderse gemeenten is Icare verantwoordelijk voor de 0-4 jarigen, in de Utrechtse gemeenten is dit VitrasCMD. Voor de 4-19 jarigen ligt de uitvoering bij de GGD-en: VGGM in de Gelderse gemeenten (GGD Gelderland-Midden) en GGD Midden-Nederland in de Utrechtse gemeenten.

Centrum voor Jeugd en Gezin Het CJG is een netwerkorganisatie waarbij diverse partners in de preventieve lijn betrokken zijn. Het CJG vormt het eerste aanspreekpunt voor ouders en jongeren met betrekking tot opgroeien en opvoeden. Binnen FoodValley heeft elke gemeente in 2012 een fysiek CJG-inlooppunt en een informatieve CJG-website. In Tabel 0-1 wordt per gemeente een overzicht gegeven van soort en aantal contacten in 2012. Tabel 0-1 Aantal en soort contacten CJG in 2012 Fysiek loket / inlooppunt

Telefonisch

E-mail

Via website

Totaal aantal contacten

Aantal bezoekers website

51

413

40

2

506

8.400

-

181

192

260

633

14.104

81

390

24

32

527

7.500

2

-

-

-

2

-

58

40

21

6

125

4.066

8

178

11

1

198

2.762

Veenendaal

97

139

149

385

770

6.847

Wageningen

146

43

29

-

218

9.074

Barneveld Ede Nijkerk Renswoude Rhenen Scherpenzeel

Bron: door de CJG’s aangeleverde gegevens (2013).

2

Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (2012).

8

De Gelderse CJG’s maken gebruik van het registratiesysteem Jeugdlinq, waarmee alle contacten geregistreerd worden. De Utrechtse gemeenten maken geen gebruik van Jeugdlinq, maar houden ieder op hun eigen manier de registratie bij. Doordat niet op dezelfde manier geregistreerd wordt, zijn cijfers niet eenduidig te vergelijken. Voor Renswoude mist het grootste deel van de registratie. Daarnaast is in Ede niet geregistreerd op het aantal contacten in het fysieke inlooppunt; dit inlooppunt is in 2013 gesloten. Er is veel verschil tussen de gemeenten in de manier waarop contact gezocht wordt met het CJG. In Rhenen en Wageningen is het inlooppunt de grootste bron van contact, terwijl in Barneveld, Nijkerk en Scherpenzeel de telefonische contacten duidelijk de overhand hebben. In Ede en Veenendaal zijn opmerkelijk veel contacten via de website, maar dit kan ook veroorzaakt worden doordat aanmeldingen voor bijeenkomsten via de website lopen. De meeste CJG’s organiseren regelmatig themabijeenkomsten voor ouders, waarmee zij ongetwijfeld nog meer burgers bereiken dan in Tabel 0-1 wordt weergegeven. Zo heeft Wageningen in 2012 alleen al met bijeenkomsten 225 personen bereikt, eens zoveel als met 3 de ‘reguliere’ contacten . 4

Ten opzichte van 2011 zijn er in 2012 grote verschillen waar te nemen. Het aantal bezoekers van het inlooppunt is in 2012 in bijna elke gemeente lager dan in 2011, soms wel tot de helft lager. Uitzondering hierop vormt de gemeente Barneveld, hier is het aantal bezoekers juist gestegen (met 42%). Het aantal telefonische contacten ligt in 2012 fors hoger dan in 2011, met voor enkele gemeenten (Nijkerk, Scherpenzeel, Barneveld) vijf tot tien keer zo veel contacten. De gemeenten Veenendaal en Wageningen zijn hier een uitzondering op, daar ligt het aantal telefonische contacten in 2012 respectievelijk lager dan en gelijk aan 2011. Het aantal e-mailcontacten ligt voor 2012 meer in lijn met 2011, uitschieter hier is Ede met in 2012 ruim vier keer zo veel e-mailcontacten als in 2011.

3 4

Door CJG-coördinator Wageningen aangeleverde gegevens. Zie Nulbeeld 2012.

9

BUREAU JEUGDZORG

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op alle aanmeldingen die bij Bureau Jeugdzorg (BJZ) binnen komen en (al dan niet) geaccepteerd worden. Na acceptatie kan (eventueel) de indicatiestelling starten. Bureau Jeugdzorg is het centrale indicatieorgaan voor de huidige provinciaal gefinancierde jeugdzorg. Alleen sommige Landelijk Werkende Instellingen kunnen hiervoor ook indicaties afgeven (zie pagina 13). Naast de provinciaal gefinancierde jeugdzorg geeft Bureau Jeugdzorg ook indicaties af voor de Jeugd-GGZ, die zowel vanuit de AWBZ als vanuit de Zorgverzekeringswet gefinancierd kan worden (zie pagina 18). In dit hoofdstuk gaat het dus om het voortraject dat bij Bureau Jeugdzorg plaatsvindt, niet om jeugdigen die daadwerkelijk jeugdzorg ontvangen (zie daarvoor pagina 13 en verder).

5.1. AANMELDINGEN BUREAU JEUGDZORG Tabel 0-1 laat zien hoeveel aanmeldingen Bureau Jeugdzorg Gelderland in 2012 heeft gekregen en hoeveel jeugdigen daarbij betrokken waren. Voor sommige jeugdigen wordt meerdere keren een aanmelding gedaan, waardoor het aantal betrokken jeugdigen lager is dan het aantal aanmeldingen. Voor de Utrechtse gemeenten is het aantal aanmeldingen en betrokken jeugdigen niet bekend, alleen het aantal geaccepteerde aanmeldingen. Een geaccepteerde aanmelding betekent dat er een vervolgtraject binnen Bureau Jeugdzorg komt, zoals indicatiestelling, het inschakelen van het AMK of de Raad voor de Kinderbescherming, het uitvoeren van casemanagement of zelf kortdurende hulp bieden. Niet-geaccepteerde aanmeldingen betreffen verwijzingen naar voorliggende voorzieningen, of er is nog geen vervolg bepaald. In Gelderland wordt gemiddeld 83% van het aantal 5 aanmeldingen geaccepteerd , voor de Gelderse FoodValley-gemeenten ligt dit gemiddelde percentage in 2012 op 92%. Cijfers hierover vanuit Utrecht zijn niet bekend. Tabel 0-1 Aantal aanmeldingen en acceptaties BJZ 2012 Totaal aantal Aantal betrokken aanmeldingen jeugdigen

Geaccepteerde aanmeldingen

Barneveld

253

240

227

Ede

506

479

464

Nijkerk

130

124

122

Renswoude

-

-

34

Rhenen

-

-

76

34

33

33

Veenendaal

-

-

328

Wageningen

116

111

105

Scherpenzeel

Totaal FoodValley

1.389

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, Gelderse gemeenten); Bureau Jeugdzorg Utrecht (eigen opgevraagde gegevens, Utrechtse gemeenten).

In totaal zijn er bij de Bureaus Jeugdzorg Gelderland en Utrecht 1389 binnengekomen aanmeldingen uit FoodValley geaccepteerd in 2012. In absolute aantallen heeft Ede de meeste en Scherpenzeel en Renswoude de minste (geaccepteerde) aanmeldingen, wat als respectievelijk grootste en kleinste gemeenten niet verwonderlijk is. De procentuele verdeling van het aantal geaccepteerde aanmeldingen over FoodValley wordt weergegeven in Figuur 0-1. Hierin is ook het aandeel FoodValley-jeugdigen per gemeente aangeduid, zodat het aantal aanmeldingen hiermee vergeleken kan worden.

5

Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b).

10

Figuur 0-1 Verdeling geaccepteerde aanmeldingen en percentage FV-jeugdigen 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5%

Sc he rp en ze el Ve en en da al W ag en in ge n

Rh en en

ou de

Re ns w

er k Ni jk

Ed e

Ba rn ev el d

0%

Verdeling geaccepteerde aanmeldingen over FV

Verdeling jeugd over FV

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, Gelderse gemeenten); Bureau Jeugdzorg Utrecht (eigen opgevraagde gegevens, Utrechtse gemeenten); CBS (2012, verdeling jeugd over FoodValley).

De verhouding tussen het aandeel geaccepteerde aanmeldingen van een gemeente komt grotendeels overeen met het aandeel jeugdigen van die gemeente. Voor Nijkerk en Barneveld geldt dat hun aandeel FoodValley-jeugdigen (resp. 12% en 18%) wat hoger ligt dan het aandeel geaccepteerde aanmeldingen (resp. 9% en 16%). Voor Veenendaal is het omgekeerde het geval: zij hebben 19% van de totale FoodValley-jeugdigen in hun gemeente, terwijl 24% van de geaccepteerde aanmeldingen uit hun gemeente afkomstig is. Voor de Gelderse gemeenten kunnen de totale aanmeldingen uit Tabel 0-1 verder gesplitst worden naar leeftijdscategorieën (zie Tabel 0-2). Het aantal aanmeldingen is het hoogst onder 12 t/m 17 jarigen, op de voet gevolgd door de 4 t/m 11 jarigen: resp. 46% en 43% van het totaal aantal aanmeldingen. Opvallend is het aantal aangemelde 0 t/m 3 jarigen in Wageningen: met 20% van de totale aanmeldingen in Wageningen is dit twee keer zo hoog als in de andere gemeenten. Een verklaring voor dit hogere percentage is met dit onderzoek niet te geven. Tabel 0-2 Percentage aanmeldingen BJZ 2012 per leeftijdscategorie 0 t/m 3

4 t/m 11

12 t/m 17

18+

10%

43%

44%

2%

8%

43%

47%

1%

12%

44%

45%

0%

Scherpenzeel

9%

44%

44%

3%

Wageningen

20%

36%

43%

1%

Gemiddelde

10%

43%

46%

1%

Barneveld Ede Nijkerk

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b).

Het percentage aangemelde 0 t/m 17 jarigen ligt voor alle Gelderse gemeenten op één en twee procent van het totaal aantal 0 t/m 17 jarigen in die gemeente. Vanwege het beperkte aantal aanmeldingen van 18+ is deze leeftijdscategorie niet meegenomen in deze analyse. Tot slot is voor de Gelderse gemeenten ook bekend hoeveel cliënten op 1 januari 2013 stonden ingeschreven bij Bureau Jeugdzorg Gelderland. Deze cijfers zijn opgenomen in Tabel 0-3, gesplitst per leeftijdscategorie. Het betreft jeugdigen met recht op zorg via een indicatie voor provinciale jeugdzorg en jeugdigen die nog in een hulp- of indicatietraject 11

zitten bij BJZ. Omdat het hierbij om een momentopname gaat (peildatum 01-01-2013), ligt het aantal ingeschreven cliënten lager dan over een heel jaar gezien (zoals in Tabel 0-1). Tabel 0-3 Ingeschreven cliënten BJZ op 01-01-2013 naar leeftijd 0 t/m 3

4 t/m 11

12 t/m 17

18+

Totaal

%

%

%

%

Aantal

Barneveld

7%

43%

38%

12%

162

Ede

8%

48%

37%

6%

402

Nijkerk

9%

41%

45%

5%

86

Scherpenzeel

7%

33%

56%

4%

27

Wageningen

17%

39%

38%

6%

109

9%

45%

39%

7%

786

Totaal

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b).

Op 1 januari 2013 stonden in totaal 786 jeugdigen uit de Gelderse FoodValley-gemeenten ingeschreven bij Bureau Jeugdzorg Gelderland. Net als bij het aantal aanmeldingen is ook hier het aantal ingeschreven cliënten het hoogst in de leeftijdscategorieën 4 t/m 11 en 12 t/m 17 jaar. Wel voert hier de leeftijdscategorie 4 t/m 11 jaar de boventoon in het totaalbeeld, met 45% van het totaal aantal ingeschrevenen. Scherpenzeel vormt hierop een uitzondering, met 56% van het aantal ingeschrevenen in de categorie 12 t/m 17 jaar. Het percentage ingeschreven 0 t/m 3 jarigen in Wageningen is, net als bij het aantal aanmeldingen, opvallend hoog in verhouding met de overige gemeenten.

12

JEUGD- & OPVOEDHULP

Met de term Jeugd- & Opvoedhulp worden de organisaties bedoeld die daadwerkelijk hulp en zorg verlenen. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op het aantal jeugdigen dat zorg ontvangt van deze organisaties. Hierbij wordt waar mogelijk ook een uitsplitsing gemaakt naar het soort zorg waar gebruik van gemaakt wordt. Niet alle informatie is van zowel de Gelderse als de Utrechtse gemeenten bekend.

6.1. JEUGDZORGORGANISATIES 6

In de regio FoodValley zijn vijf organisaties gevestigd . In Tabel 0-1 zijn deze organisaties weergegeven met daarbij de fysieke vestigingen in de betreffende gemeente. Overigens zijn deze organisaties ook actief in (FoodValley-)gemeenten waar ze geen fysieke locatie hebben en zijn er ook andere organisaties actief in de FoodValley, zoals De Rading Jeugd & Opvoedhulp. Ook zijn er ook diverse particulieren die een vorm van jeugdzorg bieden, waaronder zorgboerderijen en particuliere gezinshuizen. Tegelijkertijd zijn er ongetwijfeld ook jeugdigen die van organisaties buiten FoodValley gebruik maken. Zie bijlagen, tabel 3 voor meer informatie over de gevestigde en andere betrokken organisaties. Tabel 0-1 Gevestigde jeugdzorgorganisaties in FoodValley JOOZT

Trajectum

Lindenhout

Barneveld

x

x

x

Ede

x

x

x

x

x

x

Nijkerk

Pactum

Lijn 5

Renswoude Rhenen Scherpenzeel Veenendaal

x x

x

Wageningen

x

Bron: VNG; informatie van eigen websites organisaties; informatie van beleidsmedewerkers van de FoodValley-gemeenten.

Landelijk Werkende Instellingen Naast de regionale jeugdzorgorganisaties zijn er ook Landelijk Werkende Instellingen (LWI’s). Dit zijn organisaties die over het algemeen zowel taken van Bureau Jeugdzorg uitvoeren, zoals indicatiestelling en jeugdbeschermings- en jeugdreclasseringsmaatregelen, 7 als aanbod jeugdzorg verzorgen in geheel Nederland (zie Tabel 0-2) . 8

In documenten van de Rijksoverheid worden zes LWI’s genoemd. In enkele bronnen wordt ook het Nidos genoemd als LWI, maar omdat het Nidos alleen voor Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers werkt, is deze organisatie niet meegenomen in dit onderzoek. In deze rapportage zijn gegevens opgenomen van vier LWI’s; van het Joods Maatschappelijk Werk en De Hoenderloo Groep zijn geen gegevens ontvangen. SGJ Christelijke Jeugdzorg en Stichting Joods Maatschappelijk Werk (JMW) zijn er voor jeugdigen met een respectievelijk christelijke en joodse identiteit. SGJ biedt preventieve zorg, ambulante zorg, residentiële zorg en pleegzorg en voert daarnaast indicatiestelling en jeugdbeschermingsmaatregelen uit. JMW biedt naast pleegzorg en enkele andere zorgvormen ook jeugdbeschermingsmaatregelen, maar voert geen indicatiestelling uit. 6

Zie bijlagen, tabel 3 voor een overzicht van het zorgaanbod van deze organisaties. de JeugdZaak (2013) 8 o.a. Rijksoverheid (2011a). 7

13

De William Schrikker Groep richt zich op kinderen met een beperking of chronische ziekte en op kinderen van ouders met een beperking. De algemene jeugdhulpverlening die WSG biedt zijn gezinshuizen: kleinschalige woonvormen waar twee tot vier kinderen verblijven die verzorgd en opgevoed worden door gezinshuisouders. Deze zorgvorm is er voor kinderen die vanwege hun beperking AWBZ gefinancierde zorg nodig hebben. De Hoenderloo Groep biedt residentiële zorg (24uurszorg) voor jongeren met complexe gedragsproblemen. Horizon, sinds oktober 2012 gefuseerd met Avenier, biedt onderwijs (cluster 4) en diverse jeugdzorgvormen aan jongeren met (complexe) gedragsproblemen. Naast residentiële zorg worden ook ambulante zorg, dagbehandeling en pleegzorg geboden. Plus Verder biedt Horizon nog Jeugdzorg (zie pagina 24) en justitiële jeugdzorg. Tabel 0-2 Aanbod Landelijk Werkende Instellingen Algemene Jeugdhulpverlening

Pleegzorg

SGJ Christelijke Jeugdzorg

x

x

x

-

William Schrikker Groep

x

x

x

X

Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering

x

x

x

X

Hoenderloo Groep (Pluryn)

x

-

-

-

x

x

-

-

x

x

x

-

Horizon Jeugdzorg en Onderwijs Stichting Joods Maatschappelijk Werk

JeugdJeugdbescherming reclassering

Bron: de JeugdZaak (2012); informatie verkregen van LWI’s (via contactpersonen en websites).

6.2. CLIËNTEN IN ZORG Tabel 0-3 toont het aantal FoodValley-cliënten dat in 2012 te maken had met de genoemde Jeugd- & Opvoedhulporganisaties. Het gaat allereerst om het aantal jeugdigen dat is ingestroomd en uitgestroomd in 2012. Daarnaast staat weergegeven aan hoeveel jeugdigen op 31 december 2012 (Utrechtse gemeenten) en 1 januari 2013 (Gelderse gemeenten) zorg werd verleend. Tevens is in deze tabel het aantal jeudigen in zorg bij SGJ Christelijke Jeugdzorg en Horizon/Avenier opgenomen. Deze laatste cijfers zijn over heel 2012. Van de overige Landelijk Werkende Instellingen is het aantal jeugdigen in de jeugdzorg niet bekend. Tabel 0-3 Cliënten in Jeugd- & Opvoedhulp Instroom 2012

Uitstroom 2012

In zorg 1-1-2013

71

73

142

27

0

179

186

276

22

3

55

46

68

8

2

Renswoude

-

9

11

5

0

Rhenen

-

30

32

2

1

12

7

13

5

0

Veenendaal

-

130

166

7

0

Wageningen

55

63

87

0

3

544

795

76

9

Barneveld Ede Nijkerk

Scherpenzeel

Totaal FoodValley

In zorg SGJ In zorg Horizon 2012 2012

9

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013a , Gelderse gemeenten); ADD Gemeentemonitor (2013, Utrechtse gemeenten); SGJ Christelijke Jeugdzorg en Horizon (2013, eigen opgevraagde gegevens).

9

Voor de gegevens van de Gelderse gemeenten in Tabel 0-3 is gebruik gemaakt van een eerste versie van de Beleidscijfer Basisset 2012. In de tweede versie zijn namelijk gegevens van de LWI’s en van Jeugdzorgplus instellingen opgenomen, waarbij niet te onderscheiden is welke aantallen van welke instellingen afkomstig zijn.

14

Rond de jaarwisseling 2012-2013 ontvingen in totaal 795 jeugdigen uit FoodValley een vorm van jeugdzorg bij de reguliere jeugdzorgorganisaties in FoodValley. Daarnaast waren in heel 2012 76 jeugdigen uit FoodValley in zorg bij SGJ Christelijke Jeugdzorg en negen bij Horizon/Avenier. Voor Horizon/Avenier gaat het hierbij om jeugdigen die opgenomen zijn in de open 24-uurs residentiële voorziening. Bij deze en verdere cijfers in de rapportage moet een kanttekening geplaatst worden. De registratie van jeugdigen is niet eenduidig en kan daardoor voor verwarring zorgen. Als geregistreerd wordt op woonplaats van de jeugdige (GBA adres), is dit niet per definitie de woonplaats van herkomst. Het kan zijn dat een jeugdige al in een instelling woont, en dat het adres van die instelling als woonplaats wordt geregistreerd. In andere gevallen kan het hebben van gescheiden ouders en een omgangsregeling ertoe leiden dat het GBA adres waarop de jeugdige geregistreerd wordt, niet het meest gebruikte woonadres is. In Tabel 0-3 ontbreken voor de Utrechtse gemeenten de instroomgegevens. Er zijn echter wel gegevens te verkrijgen over de netto vraag naar trajecten. Dit is het aantal aangemelde trajecten, minus het aantal geannuleerde trajecten voor aanvang van de zorg. Dit komt bijna overeen met instroom, maar is niet helemaal hetzelfde. Instroomgegevens hebben namelijk betrekking op zorg die al is gestart, de netto vraag heeft betrekking op de nog niet gestarte zorg. Een overzicht van deze netto vraag staat in Tabel 0-4, met daarbij een procentuele verdeling over vier leeftijdscategorieën. In totaal zijn in 2012 in de drie gemeenten 164 jeugdigen aangemeld voor een traject in de jeugdzorg. In 2011 ging het om 169 jeugdigen, in 10 2010 om 153 . Tabel 0-4 Netto vraag trajecten in 2012 naar leeftijd 0-5 jaar

5-10 jaar

10-15 jaar

15-18 jaar

Totaal

%

%

%

%

Aantal

Renswoude

18%

36%

36%

9%

10

Rhenen

33%

23%

33%

10%

29

Veenendaal

30%

24%

23%

23%

125

Bron: ADD Gemeentemonitor (2013).

Bij een vergelijking van de gegevens in Tabel 0-4 met de aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg per leeftijdscategorie (Tabel 0-2), valt een verschil op. Hoewel de categorieën niet exact gelijk zijn, is de spreiding over de leeftijdscategorieën bij de netto vraag naar trajecten veel gelijkmatiger dan bij de aanmeldingen Bureau Jeugdzorg. Bij Bureau Jeugdzorg zijn de meeste aanmeldingen in de leeftijdscategorieën 4 t/m 11 en 12 t/m 17, terwijl hier de netto vraag in de leeftijdscategorie 0-5 ook erg hoog is. Dit is met name het geval in Rhenen en Veenendaal, waarbij in Veenendaal zelfs het grootste percentage netto vraag uit de leeftijdscategorie 0-5 komt. Het is niet duidelijk in hoeverre dit inherent is aan de wijze van indeling in leeftijdscategorieën.

6.3. CLIËNTEN PER ZORGVORM Binnen de Jeugd- & Opvoedhulp wordt onderscheid gemaakt in de volgende zorgvormen:  Ambulante hulpverlening (A)  Dagbehandeling (D)  Pleegzorg (P)  Residentiële hulpverlening (R)  Spoedeisende zorg / crisiszorg In 2011 maakten in totaal circa 1350 jeugdigen gebruik van Jeugd- & Opvoedhulp, waarvan het merendeel (circa 565, 42%) ambulante hulpverlening ontving (zie Tabel 0-5). Anders dan in Tabel 0-3 (aantal in zorg op peildatum) laat Tabel 0-5 wel een overzicht zien van een heel jaar. Hierdoor is het totaal aantal gebruikers hoger. Daarnaast wordt in Tabel 0-5 een andere

10

ADD Gemeentemonitor.

15

bron gebruikt dan in Tabel 0-3 en gaat het om een ander jaartal; beide tabellen kunnen dan ook niet met elkaar vergeleken worden. Tabel 0-5 Gebruik Jeugd- & Opvoedhulp 2011 Ambulant

Verblijf deel/voll

Pleegzorg

Totaal

70

50

50

170

225

175

150

545

Nijkerk

35

35

40

115

Renswoude

10

5

10

20

Rhenen

30

15

10

50

Scherpenzeel

15

5

5

25

Veenendaal

115

105

70

290

Wageningen

65

45

30

135

565 (42%)

435 (32%)

365 (27%)

1350

Barneveld Ede

Totaal FoodValley

Bron: SCP (2013), het gaat om voorlopige cijfers. Cijfers zijn afgerond op vijftallen, waardoor het totaal aantal in de laatste kolom afwijkt van het opgetelde totaal in de eerste drie kolommen.

Bij Tabel 0-5 moet nog een kanttekening geplaatst worden. Omdat cijfers afgerond worden op vijftallen kan dit, zeker bij kleinere aantallen, een vertekend beeld opleveren. Het volgende uitgewerkte voorbeeld maakt dit duidelijk: In Tabel 0-5 lijkt het alsof in Renswoude evenveel jeugdigen ambulante zorg als pleegzorg ontvangen, beide lijken 50% van het totaal te zijn. De drie kolommen bij elkaar opgeteld leidt tot een aantal van 25, terwijl het totaal aantal gebruikers afgerond uitkomt op 20. Het gaat dus in werkelijkheid om minder dan 25 jeugdigen. Daarnaast kan ook de verdeling over de zorgvormen er anders uitzien. Gelet op de overige gemeenten is het waarschijnlijk dat meer jeugdigen ambulante hulpverlening krijgen en minder jeugdigen pleegzorg. Bijvoorbeeld de volgende verdeling: 11 ambulant, 3 verblijf en 8 pleegzorg, met een totaal van 22. Afgerond op vijftallen komt dat op hetzelfde neer als in Tabel 6-5. Echter, zonder afronding komt het aantal ambulante gebruikers dan op 50% van het totaal en het aantal pleegzorggebruikers op 36%. Een heel ander beeld dan de eerder lijkende 50%-50% verdeling! In Tabel 0-5 is het onderscheid tussen dagbehandeling en residentiële zorg niet duidelijk, omdat in de gebruikte bron het deeltijdverblijf en volledige verblijf samen werd genomen. Om te laten zien hoe de verdeling over de vier zorgvormen ambulant, dagbehandeling, pleegzorg en residentiële zorg eruit ziet, is Figuur 0-1 in deze rapportage opgenomen. Figuur 0-1 Verdeling zorgvormen over totaal zorggebruik 19%

40%

A D P R

28%

12%

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, zie ook tabel 5-6). A = ambulant, D = dagbehandeling, P = pleegzorg, R = residentieel.

16

Figuur 0-1 is gebaseerd op het aantal cliënten dat in de Gelderse FoodValley-gemeenten van jeugdzorg gebruik maakte op 1 januari 2013. Hierbij is alleen de zwaarste zorgvorm die de cliënt gebruikt geteld, niet de (eventuele) lichtere zorgvorm(en). De percentages komen vrijwel exact overeen met die in Tabel 0-5, waardoor er vanuit gegaan kan worden dat de verdeling in Figuur 0-1 ook voor de Utrechtse gemeenten geldt. Naast deze gegevens is van de William Schrikker Groep (WSG), een Landelijk Werkende Instelling, bekend hoeveel jeugdigen daar in pleegzorg zaten in 2012. Het gaat in totaal om 35 jeugdigen, waarbij onderscheid wordt gemaakt tussen langdurige pleegzorg en deeltijdpleegzorg. Verreweg de meeste jeugdigen (31) zitten in langdurige pleegzorg. Een tabel met verdeling per gemeente is bijgevoegd als bijlage (tabel 4). Van de overige LWI’s zijn deze gegevens over de pleegzorg in 2012 niet bekend. Wel zijn alle Gelderse cliënten binnen de LWI’s door de Branche Jeugdzorg Gelderland geïntegreerd opgenomen in hun 11 rapportage en terug te vinden in o.a. Tabel 0-6, op peildatum 1 januari 2013. Voor de Gelderse gemeenten zijn gegevens verkregen over de gebruikers per zorgvorm in relatie tot wachtlijsten. In Tabel 0-6 worden de verschillende zorgvormen per gemeente weergegeven, met daarbij het onderscheid in 3 categorieën:  Cliënten die de geëigende zorg ontvangen (niet op wachtlijst, in zorg);  Cliënten die wel zorg ontvangen, maar nog niet de geëigende zorg (op wachtlijst èn in zorg);  Cliënten die nog geen zorg ontvangen, maar wel op de wachtlijst staan (op wachtlijst, niet in zorg). Tabel 0-6 Cliënten in Jeugd- & Opvoedhulp naar zwaarste zorgvorm (01-01-2013) Niet op wachtlijst, in zorg

Op wachtlijst èn in zorg

Op wachtlijst, niet in zorg

A

D

P

R

Tot

A

D

P

R

Tot

A

D

P

R

Tot

42

5

33

47

127

3

3

5

4

15

7

1

0

3

11

106 33

80

35

254

15

1

3

3

22

6

3

0

1

10

Nijkerk

24 12

26

5

67

0

1

0

0

1

5

1

1

1

8

Scherpenzeel

10

2

0

0

12

0

0

0

1

1

0

0

0

0

0

Wageningen

35 11

19

18

83

2

2

0

0

4

3

1

0

0

4

217 63 158 105

543

20

5

10

8

43

21

6

1

5

33

Barneveld Ede

Totaal

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b) A = ambulant, D = dagbehandeling, P = pleegzorg, R = residentieel. Bij de residentiële hulpverlening is plus ook het aantal cliënten in de gesloten jeugdzorg meegeteld (Jeugdzorg , zie verder 9.1).

In het eerste Nulbeeld (2012) is bovenstaande tabel ook weergegeven, met gegevens op peildatum 01-01-2012. Bij vergelijking is te zien dat de totalen van jeugdigen in zorg (niet op wachtlijst, in zorg; op wachtlijst èn in zorg) in 2013 iets hoger liggen dan in 2012, zo’n 7%. Het totaal van jeugdigen op de wachtlijst, zonder dat zij zorg ontvangen, is in 2013 juist lager dan in 2012, dit scheelt 27%. Tot slot is er nog de zorgvorm crisiszorg of spoedeisende zorg. Voor de Utrechtse gemeenten is bekend hoeveel procent van de netto vraag naar trajecten uit crisiszorg bestond. In 2012 was dit gemiddeld 19%, met het laagste percentage in Veenendaal (14%) en het hoogte percentage in Rhenen (24%). In de Gelderse FoodValley-gemeenten zijn 44 12 besluiten spoedzorg geweest in 2012 . Het is niet bekend of deze besluiten spoedzorg hebben geleid tot inzet van een andere zorgvorm en of deze dus weer meegenomen zijn in de cijfers van Tabel 0-6.

11 12

Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b) Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b).

17

JEUGD-GGZ

Wanneer problemen op verschillende levensgebieden leiden tot ontwikkelingsachterstand is er reden om een psychische stoornis te vermoeden. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de zorg voor deze jeugdigen met psychische problemen. Het gaat om het aanbod van JeugdGGZ in het algemeen en in FoodValley, de indicatiestelling met het verschil tussen zorg vanuit de Zorgverzekeringswet en de AWBZ en het daadwerkelijke gebruik van Jeugd-GGZ.

7.1. AANBOD JEUGD-GGZ Ongeveer 5% van de kinderen en jeugdigen in Nederland heeft psychische problemen die zodanig gepaard gaan met een verstoorde ontwikkeling en/of duidelijk disfunctioneren in het dagelijks leven dat specialistische diagnostiek en behandeling noodzakelijk is. Jaarlijks komen circa 160.000 jeugdigen (3%) in aanraking met de tweedelijns Jeugd-GGZ. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om ernstige depressies, persoonlijkheidsproblemen of verslaving. In de eerstelijns psychologische zorg wordt eenvoudiger en minder ernstige problematiek behandeld dan in de tweede lijn. Voorbeelden hiervan zijn lichte tot matige angsten, leerproblemen, onzekerheid, pestervaringen, rouwverwerking, etc. In de tweedelijns JeugdGGZ wordt onderzoek gedaan naar de aard van de problemen, krijgen jeugdigen behandeling door middel van gesprekken en/of medicatie en begeleiding bij het oplossen van dagelijkse problemen. Het merendeel van de cliënten (96%) ontvangt ambulante behandeling, 4% volgt dagbehandeling of verblijft ’s nachts in de kliniek (residentieel). 13 Daarnaast wordt veel gebruik gemaakt van gezinsbehandeling. 14

In de regio FoodValley zijn zeven Jeugd-GGZ aanbieders gevestigd . In Tabel 0-1 zijn deze organisaties weergegeven met daarbij de fysieke vestigingen per gemeente. Overigens zijn deze organisaties ook actief in (FoodValley-)gemeenten waar ze geen fysieke locatie hebben. Daarnaast zijn er ook particuliere instellingen met jeugd-GGZ, waaronder zorgboerderijen en vrijgevestigde psychologenpraktijken. Tabel 0-1 Gevestigde Jeugd-GGZ aanbieders in FoodValley Vestiging in: GGZ Centraal-Fornhese

Barneveld

Eleos

Barneveld, Ede, Veenendaal

Karakter

Ede

Pro Persona

Ede

Kwintes

Scherpenzeel, Veenendaal

Lijn 5

Veenendaal

Leger des Heils

Ede

Bron: VNG (Zorgaanbod per gemeente); aangevuld met informatie van eigen websites organisaties en met informatie van beleidsmedewerkers van de FoodValley-gemeenten.

7.2. INDICATIESTELLING15 De indicatiestelling voor de Jeugd-GGZ wordt uitgevoerd door Bureau Jeugdzorg en kan gericht zijn op zorg via de Zorgverzekeringswet (Zvw) en/of zorg via de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ). Naast Bureau Jeugdzorg kan ook de huisarts een indicatie afgeven voor Jeugd-GGZ. In de praktijk lopen de meeste Zvw-indicaties via de huisarts.

13

Informatie afkomstig van website GGZ Nederland Zie bijlagen, tabel 5 voor een overzicht van het zorgaanbod van deze organisaties. 15 Jeugdzorg Nederland (2013); College voor zorgverzekeringen (2008). 14

18

Een jeugdige kan voor een zorgbehandeling wegens een psychiatrische aandoening (geneeskundige ggz) een beroep doen op de Zvw. Als in verband hiermee verblijf noodzakelijk is, dan vallen de eerste 365 dagen verblijf ook onder de Zvw. Gaat het om nietgeneeskundige zorg met betrekking tot de psychiatrische aandoening, dan valt de zorg onder de AWBZ. Hieronder vallen o.a. ondersteunende en activerende begeleiding, persoonlijke verzorging en verpleging (bij een somatrische aandoening), al dan niet in combinatie met voortgezet verblijf (na 365 dagen). Het is mogelijk dat cliënten naast aanspraak op geneeskundige zorg in het kader van de Zvw ook aanspraak hebben op AWBZ-zorg. Een persoon kan bijvoorbeeld aanspraak hebben op begeleiding vanwege een psychiatrische aandoening (ten laste van de AWBZ) en gelijktijdig een psychiatrische behandeling (geneeskundige zorg) nodig hebben. Door 16 Bureau Jeugdzorg Gelderland wordt beaamd dat deze samenhang tussen zorg vanuit AWBZ en vanuit Zvw vaak aan de orde is. En bij indicaties voor de Zvw is volgens hen over het algemeen samenhang met andere jeugdzorgvormen. Bureau Jeugdzorg heeft geen rol bij de invulling van de Zvw-zorg, deze verantwoordelijkheid ligt bij de zorgverzekeraar. Met een Diagnose Behandel Combinatie (DBC) legt de behandelaar vast welk soort zorg er wordt geboden, waarmee tevens omvang bepaald wordt. Toegang tot AWBZ-zorg valt wel onder verantwoordelijkheid van Bureau Jeugdzorg.

7.3. GEBRUIK JEUGD-GGZ VANUIT ZVW Zoals hierboven is aangegeven, is gebruik van Jeugd-GGZ te splitsen naar aanspraak vanuit de Zorgverzekeringswet en aanspraak vanuit de AWBZ. De grootste gebruikersaantallen zijn te vinden in de jeugd-GGZ vanuit de Zorgverzekeringswet (Zvw). In Tabel 0-2 staat een overzicht van het aantal cliënten in de periode 2008 t/m 2012 waarvoor een DBC (Diagnose Behandel Combinatie, zie 7.2) is afgesloten. Deze cijfers zijn afkomstig van GGZ Nederland, waar ruim 95% van de hele branche bij aangesloten is. De leden van GGZ Nederland zijn de gecontracteerde instellingen voor tweedelijns GGZ, vrijgevestigden zitten hier niet in. De aantallen voor 2012 zijn nog niet definitief, er kan sprake zijn van een lichte onderschatting. Tabel 0-2 Aantal cliënten met afgesloten DBC’s 2008 t/m 2012 2008

2009

2010

2011

2012

Barneveld

360

396

432

464

414

Ede

648

694

821

915

921

Nijkerk

226

289

313

283

222

Renswoude

22

32

38

35

23

Rhenen

79

104

105

137

129

Scherpenzeel

45

51

67

69

64

Veenendaal

387

480

579

626

625

Wageningen

127

134

154

169

157

1894

2180

2509

2698

2555

Totaal FoodValley

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde informatie, verkregen juli 2013).

In Tabel 0-2 is te zien dat in 2012 ruim 2500 jeugdigen uit FoodValley gebruik maakten van de tweedelijns GGZ, tegenover nog geen 2000 jeugdigen in 2008. Deze toename van 35% komt overeen met de landelijke tendens: tussen 2008 en 2010 is het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van de tweedelijns Jeugd-GGZ toegenomen met 30%. GGZ Nederland laat weten dat deze groei komt door een toegenomen zorgbehoefte, maar ook door het wegwerken van wachtlijsten en andere factoren. Er wordt niet verwacht dat de groei in 17 hetzelfde tempo door gaat. Overigens is binnen de Jeugd-GGZ de man-vrouwverdeling de 18 afgelopen jaren heel constant geweest: 66% van de cliënten is man, 34% is vrouw . 16

Informatie verkregen van Bureau Jeugdzorg Gelderland, regiomanager West-Veluwe. Nederlandse Zorgautoriteit, via website Nederlands Jeugdinstituut. 18 GGZ Nederland (eigen opgevraagde gegevens); een overzicht per gemeente is bijgevoegd als bijlage, tabel 6. 17

19

19

Een andere bron laat fors hogere gebruikersaantallen zien. De Landelijke Jeugdmonitor geeft aan dat er in totaal bijna 5000 jeugdige GGZ-gebruikers in FoodValley zijn in 2010, waarvan circa 78% (bijna 4000) gebruik maakt van de tweedelijns GGZ. Dat aantal ligt zo’n 60% hoger dan het genoemde aantal voor 2010 in Tabel 0-2. Een reden voor dit verschil in aantallen kan de gegevensbron zijn: de cijfers in de Landelijke Jeugdmonitor komen van de zorgkantoren, terwijl de cijfers in Tabel 0-2 afkomstig zijn van leden van GGZ Nederland (de GGZ-instellingen). Een oorzaak voor het verschil in aantallen kan met dit onderzoek niet gegeven worden. De gegevens uit Tabel 0-2 kunnen verder opgesplitst worden in het aantal cliënten dat ambulante zorg ontvangt en het aantal dat klinische zorg (verblijf in de instelling) ontvangt. In Tabel 0-3 is duidelijk te zien dat het merendeel van de cliënten ambulante zorg ontvangt. Het aantal klinische cliënten is erg laag, gemiddeld ligt dit tussen de 2 en 3% (zowel landelijk als voor FoodValley). Voor de kleinere gemeenten binnen FoodValley zijn deze aantallen zo laag, dat ze vanwege privacyredenen niet kunnen worden weergegeven. In de tabel zijn deze gemeenten daarom samengenomen. Tabel 0-3 Aantal cliënten met afgesloten DBC’s, ambulant en klinisch 2008-2012 2008

2009

2010

2011

2012

Amb

Kli

Amb

Kli

Amb

Kli

Amb

Kli

Amb

Kli

Barneveld

353

7

378

18

418

14

453

11

407

7

Ede

630

18

676

18

801

20

883

32

899

22

Veenendaal

373

14

469

11

566

13

608

18

615

10

Overige gemeenten*

491

8

599

11

658

19

675

18

578

17

1847

47

2122

58

2443

66

2619

79

2499

56

Totaal FoodValley

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde informatie, cijfers over 2012 zijn nog niet definitief). * In de gemeenten Nijkerk, Renswoude, Rhenen, Scherpenzeel en Wageningen zijn het aantal klinische cliënten lager dan 10 en kunnen deze vanwege privacyredenen niet worden weergegeven. Deze gemeenten zijn daarom samengenomen.

Voor een cliënt kan meer dan één DBC afgesloten worden, waardoor het aantal DBC’s hoger ligt dan het aantal cliënten dat GGZ-zorg ontvangt. De afgelopen jaren zijn voor de FoodValley-gemeenten steeds 10-12% meer DBC’s afgesloten dan dat er cliënten zijn. Het totaal aantal afgesloten DBC’s in FoodValley per jaar is weergegeven in Tabel 0-4, met daarbij een splitsing per leeftijdscategorie. Een overzicht van het aantal afgesloten DBC’s per gemeente in de periode 2008-2012 is opgenomen in de bijlagen (tabel 7) Tabel 0-4 Aantal afgesloten DBC’s in FoodValley per leeftijdscategorie 2008-2012 2008

2009

2010

2011

2012

0 t/m 5 jaar

86

73

84

86

89

6 t/m 11 jaar

872

1050

1215

1234

1257

12 t/m 17 jaar

1129

1317

1503

1682

1535

Totaal

2087

2440

2802

3002

2881

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde informatie, cijfers over 2012 zijn nog niet definitief).

Het overgrote deel van de DBC’s wordt afgesloten voor de 6 t/m 17 jarigen, waarbij de categorie 12 t/m 17 jaar goed is voor meer dan de helft van het aantal afgesloten DBC’s. Voor de leeftijdscategorie 0 t/m 5 jaar wordt slechts 3-4% van de DBC’s afgesloten. Tot slot is bekend welke primaire diagnoses het meest voorkomen in FoodValley. Het merendeel van de cliënten wordt gediagnosticeerd met ‘stoornissen in de kindertijd’, 60% van het aantal FoodValley-cliënten kreeg deze diagnose in 2012. Een overzicht van alle gestelde primaire diagnoses per gemeente en in de periode 2008-2012 is opgenomen in de bijlage (tabel 8 en 9). 19

SCP (2013); het gaat om voorlopige cijfers.

20

7.4. GEBRUIK JEUGD-GGZ VANUIT AWBZ Duidelijke gegevens met betrekking tot de Jeugd-GGZ vanuit de AWBZ voor de hele FoodValley ontbreken. Wel is er vanuit de Landelijke Jeugdmonitor een compleet overzicht 20 van de AWBZ-jeugdzorg, zowel de Jeugd-GGZ als de Jeugd-LVB cliënten . Zie hiervoor bijlagen, tabel 10. Van GGZ Nederland zijn gegevens ontvangen, waarvan getwijfeld wordt aan de volledigheid. Het gaat hierbij namelijk om hele kleine aantallen en het is niet duidelijk waarom deze aantallen zo klein zijn. GGZ Nederland geeft aan dat er in 2012 in totaal 34 FoodValleyjeugdigen vanuit de AWBZ zorg ontvingen bij hun lidinstellingen. Dit is volgens GGZ Nederland ruim 80% van het aantal 0-17 jarigen in de AWBZ in 2012 in de regio. Bij doorberekening komt dit op een inschatting van 43 jeugdigen uit FoodValley in de AWBZ. Echter, voor de Gelderse FoodValley-gemeenten zijn vanuit een andere bron gegevens beschikbaar over het aantal Jeugd-GGZ cliënten vanuit de AWBZ op twee peildata (1 januari 2012 en 1 januari 2013), weergegeven in Tabel 0-5. Hieruit blijkt dat er circa 600 jeugdigen recht op hebben op AWBZ zorg op basis van een indicatie psychiatrische grondslag. Op basis van de landelijke gegevens lijkt dit een reëler aantal. Tabel 0-5 Jeugdigen met recht op AWBZ-zorg Unieke cliënten 1-1-‘12

Unieke cliënten 1-1-‘13

Barneveld

167

Ede Nijkerk

Cliënten 1-1-13 Waarvan samenloop met JB en/of JR maatregel

Waarvan ook aanspraak i.h.k.v. Wet op de Jeugdzorg

175

7

24

241

257

15

51

101

89

2

17

Scherpenzeel

30

28

0

2

Wageningen

55

54

2

20

594

603

26

114

Totaal

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2012; 2013b).

Van de cliënten op peildatum 1 januari 2013 is bekend in hoeverre zij ook gebruik maken van Jeugdbescherming en/of Jeugdreclassering of van jeugdzorg vanuit de Wet op de Jeugdzorg. In totaal hebben 26 cliënten (4,3%) gelijktijdig met hun AWBZ-indicatie een Jeugdbeschermings- en/of Jeugdreclasseringsmaatregel. Groter is het aantal jeugdigen dat gelijktijdig aanspraak maakt op de Wet op de Jeugdzorg: 114 jeugdigen komt neer op 19% van het aantal cliënten.

20

SCP (2013).

21

JEUGD-LVB

In Nederland hebben ongeveer 450.000 0-18 jarigen een IQ tussen 50 en 85, waarvan circa 250.000 jeugdigen bijkomende problematiek hebben en 40.000 zware problemen ervaren, 21 waarvoor gespecialiseerde zorg nodig is . Voor deze jongeren is er Jeugd-LVB. Deze zorg valt onder de AWBZ en de indicatiestelling wordt door het CIZ uitgevoerd. In de regio FoodValley zijn drie aanbieders actief op het terrein van Jeugd-LVB: Karakter, 22 Lijn 5 en ’s Heerenloo (heeft per 2013 het vroegere Kwadrant overgenomen) . Daarnaast is het aanbod van de Landelijk Werkende Instelling William Schrikker Groep ook gericht op deze doelgroep.

8.1. GEBRUIK JEUGD-LVB Tabel 0-1 geeft over vier jaar het aantal jeugdigen met een geldige Jeugd-LVB indicatie voor AWBZ-zorg weer. De cijfers zijn afgerond op vijftallen. Op 1 januari 2013 waren er zo’n 825 jeugdigen uit FoodValley met een geldige Jeugd-LVB indicatie voor AWBZ-zorg. Dat komt neer op één procent van de FoodValley-jeugdigen. Tabel 0-1 Aantal 0 t/m 17 jarigen met geldige indicatie voor AWBZ-zorg 1-1-2010

1-1-2011

1-1-2012

Aantal

Aantal

Aantal

Aantal

%

Barneveld

100

105

120

140

17%

Ede

215

245

275

260

32%

Nijkerk

115

115

125

115

14%

5

10

15

15

2%

Rhenen

40

50

40

50

6%

Scherpenzeel

20

20

20

15

2%

Veenendaal

155

170

175

165

20%

Wageningen

45

65

65

65

8%

695

780

835

825

100%

Renswoude

Totaal FoodValley

1-1-2013

Bron: CIZ (2013).

De afgelopen vier jaar is het aantal jeugdigen met een geldige Jeugd-LVB indicatie in vrijwel elke gemeente gestegen. Voor FoodValley als geheel geldt voor 2013 een stijging van bijna 20% ten opzichte van 2010. Een verklaring voor deze stijging is met dit onderzoek niet te geven. Het aandeel van elke gemeente in de FoodValley-indicaties verhoudt zich tot het aandeel FoodValley-jeugdigen in elke gemeente. De gegevens uit Tabel 0-1 kunnen nog nader gespecificeerd worden. Indicaties voor AWBZzorg worden afgegeven voor extramurale zorg (cliënt verblijft maximaal 3 etmalen per week in een instelling) en intramurale zorg (verblijf van meer dan 3 etmalen per week binnen een instelling). Bij extramurale zorg wordt daarbij een onderscheid gemaakt tussen zorg met en zonder begeleiding (BG): hulp bij het organiseren van praktische zaken in het dagelijks 23 leven, zoals hulp bij administratie. In Tabel 0-2 staat per gemeente hoe de verdeling tussen extramurale en intramurale zorg eruit ziet qua afgegeven indicaties. Cijfers zijn afgerond op vijftallen en cijfers onder de vijf worden vanwege privacy niet weergegeven. De genoemde totalen voor FoodValley kunnen daarmee afwijken van de werkelijke aantallen. 21

VOBC LVG (2011). VNG (Zorgaanbod gemeenten in Gelderland en Utrecht). Zie ook bijlagen, tabel 11 voor een overzicht. 23 CIZ (2013). 22

22

Tabel 0-2 Jeugdigen met geldige indicatie voor extramurale en intramurale zorg 1-1-13 Aantal 0 t/m 17 jarigen met indicatie extramurale zorg

Aantal 0 t/m 17 jarigen met indicatie intramurale zorg

Geen BG

Wel BG

Barneveld

15

90

35

Ede

45

160

55

Nijkerk

25

50

40

Renswoude

<5

10

<5

Rhenen

10

30

10

Scherpenzeel

<5

10

<5

Veenendaal

25

120

20

Wageningen

15

40

10

135

510

170

Totaal FoodValley

Bron: CIZ (2013). BG = Begeleiding.

De meeste jeugdigen hebben een indicatie voor extramurale zorg met begeleiding, ongeveer 60%. In principe maken jeugdigen met een indicatie voor jeugdzorg daadwerkelijk gebruik van die jeugdzorg. Er kunnen echter redenen zijn waarom de indicatie (nog) niet verzilverd 24 wordt, bijvoorbeeld omdat er wachtlijsten zijn . Het is niet bekend of er wachtlijsten zijn in de Jeugd-LVB.

Functies en Zorgzwaartepakketten25 Bij zowel extramurale als intramurale zorg zijn indicaties gericht op specifieke categorieën van zorg. Extramurale zorg wordt geïndiceerd in functies, waarbij het volgende onderscheid wordt gehanteerd:  Begeleiding Individueel (BGI)  Begeleiding Groep (BGG)  Behandeling Individueel (BHI)  Behandeling Groep (BHG)  Kortdurende Verblijf (KVB)  Persoonlijke Verzorging (PV)  Verpleging (VP) Elke functie kan vervolgens onderverdeeld worden in klassen, die aangeven hoeveel uur er per week recht is op zorg. Deze indeling in klassen verschilt per functie en een cliënt kan gebruik maken van meerdere functies. Het aantal indicaties voor Behandeling (zowel individueel als groep) is in deze rapportage niet meegenomen, omdat het CIZ hierin niet indiceert. In FoodValley maken op 1 januari 2013 de meeste cliënten gebruik van groepsgerichte begeleiding (BGG), bijna 40% van de extramurale indicaties bevindt zich in deze functiegroep. Een specificatie per functie per gemeente is opgenomen in de bijlagen, tabel 12 – 14. Intramurale zorg wordt vanwege de langdurigheid van de zorg niet geïndiceerd in functies, maar in Zorgzwaartepakketten (ZZP’s). Een zorgzwaartepakket omvat wonen, zorg, diensten en (als dat aan de orde is) dagbesteding. Voor de verstandelijke gehandicaptenzorg wordt hierbij de volgende specificering gehanteerd:  Verstandelijke Handicap (VG), categorieën 1 t/m 8  Licht Verstandelijk Handicap (LVG), categorieën 1 t/m 5  Sterk Gedragsgestoorde Licht Verstandelijke Handicapt (SGLVG) In FoodValley zijn op 1 januari 2013 de meeste jeugdigen geïndiceerd in ZZP VG en geen jeugdigen in ZZP SGLVG. Een specificatie per gemeente en nadere uitleg van de verschillende categorieën is opgenomen als bijlage (tabel 15). 24 25

SCP (2013). De informatie in deze paragraaf over functies en zorgzwaartepakketten is afkomstig van het CIZ (2013).

23

NIET-VRIJWILLIGE JEUGDZORG

In dit hoofdstuk zijn een aantal vormen van niet-vrijwillige jeugdzorg gebundeld. Het gaat om Plus Jeugdzorg , onderzoek vanuit het AMK en maatregelen voor Jeugdbescherming en Jeugdreclassering.

9.1. JEUGDZORGPLUS Plus

Jeugdzorg (gesloten jeugdzorg) is een intensieve vorm van gespecialiseerde jeugdzorg die start met een rechterlijke machtiging en plaatsing in een accommodatie voor gesloten jeugdzorg. Het gaat om jongeren zonder strafblad waarbij gedwongen opname noodzakelijk is vanwege ernstige gedragsproblemen, veelal in combinatie met een verstandelijke beperking en/of een psychiatrische stoornis. De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) werkt op dit moment (juli 2013) aan een Plus voorstel om Jeugdzorg op landelijk niveau te blijven regelen en financieren. Dit heeft te Plus maken met de lage aantallen en tegelijkertijd forse kosten in de Jeugdzorg .

Aanbod

Plus

In Nederland zijn 15 instellingen die Jeugdzorg aanbieden. Jongeren worden bij voorkeur zo dicht mogelijk bij hun woonplaats geplaatst. Op indicatie kan er buiten de regio geplaatst 26 worden, maar dit komt niet regelmatig voor . Aanmelding vindt plaats via centrale toeleiding door Plaatsingscoördinatoren (PC). De Utrechtse gemeenten vallen onder PC-Noord West, dat toeleidt naar zorgaanbieders Almata (locatie Den Dolder) en De Lindenhorst (Zeist), die in een fusietraject zitten. De Gelderse gemeenten vallen onder PC-Oost, dat toeleidt naar zorgaanbieders Ottho Gerhard Heldring Stichting te Zetten (OG Heldring) en LSG Rentray te Eefde en Nijkerk. Binnen de regio FoodValley heeft ook de Hoenderloo Groep (onderdeel van Pluryn) een Plus Plus Jeugdzorg aanbod, in Deelen. De Hoenderloo Groep biedt echter alleen Jeugdzorg voor jongeren uit Rotterdam, Haaglanden en Zuid-Holland, slechts incidenteel worden jongeren uit andere regio’s geplaatst. Tot slot biedt ook de William Schrikker Groep Plus Jeugdzorg , speciaal voor verstandelijk beperkten.

Gebruik

Plus

Volgens Jeugdzorg Nederland zaten in 2011 in totaal 3261 jongeren in Jeugdzorg . Binnen Plus Jeugdzorg is echter vaak sprake van doorplaatsing van jeugdigen om ze op de juiste plek Plus te krijgen: in 2011 kwam 33% van de ingestroomde jeugdigen van een andere Jeugdzorg 27 organisatie. Als deze jeugdigen niet worden meegeteld, resteren 2579 gebruikers . Elders Plus 28 wordt voor 2011 een aantal van 1400 in Jeugdzorg genoemd . Het aantal van 2579 lijkt echter meer accuraat omdat dit gebaseerd is op meer dan 55 organisaties voor Jeugd- & Plus Opvoedhulp. De leeftijd waarop een jongere in Jeugdzorg geplaatst kan worden is niet 29 helemaal duidelijk. Sommige bronnen melden vanaf 10 jaar, andere vanaf 12 of 14 jaar . Plus

Het aantal Jeugdzorg -gebruikers in FoodValley is niet eenvoudig te achterhalen. De Plaatsingscoördinatoren registreren hierin niet eenduidig. PC-Oost heeft geen registratie op gemeente, PC-Noord West heeft vanaf midden 2012 registratie op gemeente. Het opvragen Plus van gegevens bij Jeugdzorg -instellingen zelf heeft niets opgeleverd. De recent opgeleverde Landelijke Jeugdmonitor van het SCP heeft gegevens over de Plus Jeugdzorg uit 2011 opgenomen. Hierin worden 20 jongeren genoemd: 15 uit Ede en 5 uit Wageningen. Het lijkt echter onwaarschijnlijk dat uit de andere grotere gemeenten Plus (Barneveld, Veenendaal, Nijkerk) geen jongeren in Jeugdzorg zaten. Tot slot heeft de Branche Jeugdzorg Gelderland in haar rapportage over 2012 het aantal cliënten in 26

Informatie afkomstig van Plaatsingscoördinator PC-Oost. Jeugdzorg Nederland (2011). 28 O.a. Rijksoverheid (2011a); Nulbeeld Jeugdzorg FoodValley (2012). 29 O.a. websites LSG Rentray (vanaf 10 jaar), De Lindenhorst en OG Heldring (vanaf 12 jaar); Jeugdzorg Nederland (2011; vanaf 14 jaar). 27

24

Plus

Jeugdzorg opgenomen onder de residentiële hulpverlening, waardoor niet duidelijk is om hoeveel cliënten het gaat. Een vergelijking met een eerdere versie van die rapportage loopt deels mank, omdat in de tweede versie meerdere organisaties gegevens hebben Plus aangeleverd. Een overzicht van de verkregen, onvolledige gegevens over Jeugdzorg is toegevoegd als bijlage (tabel 16). Plus

Op basis van het totaal aantal Jeugdzorg -gebruikers kan een schatting gemaakt worden van het percentage dat hiervan uit FoodValley afkomstig is. Omdat 2,3% van de 30 Nederlandse 12-18 jarigen in FoodValley woont, komt deze schatting uit op 59 gebruikers in FoodValley (op basis van het gecorrigeerde totaal van 2579). Deze schatting ligt fors 31 hoger dan de schatting uit het vorige Nulbeeld . In Tabel 0-1 is dit geschatte aantal van 59 opgedeeld op basis van het aandeel 12-18 jarigen per FoodValley-gemeente. Tabel 0-1 Schatting aantal jeugdigen in Jeugdzorg

Plus

in 2011

Aantal Barneveld

11

Ede

19

Nijkerk

7

Renswoude

1

Rhenen

3

Scherpenzeel

2

Veenendaal

11

Wageningen

4

Totaal FoodValley

59

Bron: eigen schatting op basis van bevolkingsgegevens CBS (2011) en Jeugdzorg Nederland (2011). Plus

32

De tijd die jongeren doorbrengen in Jeugdzorg bedroeg in 2011 gemiddeld 11 maanden , 33 een gemiddelde dat ook door de OG Heldring wordt genoemd over 2012 . De meeste betrokken instellingen geven echter een kortere verblijfsduur aan. In de rijksbegrotingen van De Lindenhorst en Almata wordt een gemiddelde verblijfsduur van zeven maanden in 2011 34 genoemd . De William Schrikker Groep geeft aan dat de jongeren uit regio Oost (Gelderland, Flevoland, Overijssel) die in 2012 via hen geplaatst zijn, een gemiddelde opnameduur hadden van acht maanden. Hierbij wordt de kanttekening gemaakt dat deze jongeren vanwege hun verstandelijke beperking een langere behandelingsduur nodig 35 hebben dan de gemiddelde verblijfsduur die het ministerie van VWS rekent (zes maanden) .

9.2. AMK Mensen die vermoeden dat een kind wordt mishandeld kunnen bij het AMK terecht, onderdeel van Bureau Jeugdzorg. Het AMK kan ze dan adviseren over hoe met die situatie om te gaan. Als mensen geen kans zien zelf iets met hun vermoedens te doen, kunnen ze een melding doen. Dan stelt het AMK een onderzoek in naar de gezinssituatie van het kind. Indien nodig organiseert het AMK hulp. Het onderzoek en de keuze van hulpverlening gebeurt zoveel mogelijk in overleg met de ouders. In ernstige gevallen kan het AMK de kindermishandeling melden aan de Raad voor de Kinderbescherming, zodat de procedure voor een kinderbeschermingsmaatregel in gang kan worden gezet. Het AMK doet dit alleen als hulpverlening niet voldoende wordt geacht om de situatie voor het kind te verbeteren of 36 als de ouders niet bereid zijn om de noodzakelijke hulp te accepteren. 30

Er is bij de berekening uitgegaan van een startleeftijd vanaf 12 jaar in de JeugdzorgPlus. Op basis van o.a. het aantal van 1400 werd hier voor FoodValley een aantal van 20 geschat (Nulbeeld Jeugdzorg FoodValley, 2012). 32 Rijksoverheid (2011a). 33 Ottho Gerhard Heldring (2012). 34 XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2013). 35 Informatie verkregen van WSG, teamcoördinator gesloten jeugdzorg. 36 Informatie afkomstig van website AMK. 31

25

In 2012 waren 380 FoodValley-jeugdigen betrokken bij een AMK-onderzoek (zie Tabel 0-2). Het aantal uitgevoerde onderzoeken bedraagt daar ongeveer de helft van; meerdere jeugdigen (uit één gezin) kunnen bij een onderzoek betrokken zijn. Voor de Utrechtse gemeenten zijn deze cijfers ingeschat, waardoor ook het totaal aantal onderzoeken voor FoodValley (178) een schatting is. Consultatie en advisering van het AMK zijn hierbij niet opgenomen, omdat deze cijfers niet herleid kunnen worden naar een gemeente. Tabel 0-2 Aantal AMK onderzoeken en betrokken jeugdigen 2012 Aantal bij onderzoek betrokken jeugdigen

Aantal onderzoeken

62

29

109

52

Nijkerk

41

18

Renswoude

10

*4

Rhenen

16

*7

6

4

Veenendaal

99

*45

Wageningen

37

19

380

*178

Barneveld Ede

Scherpenzeel

Totaal FoodValley

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, Gelderse gemeenten); LRF van BJZ Utrecht (2013, aantal bij onderzoek betrokken jeugdigen Utrechtse gemeenten). * Het aantal onderzoeken is voor de Utrechtse gemeenten geschat. Ook het totaal voor FoodValley is daarmee een geschat aantal.

9.3. JEUGDBESCHERMING Jeugdbeschermingsmaatregelen (JB) zijn de dwangmiddelen die in het kader van het civiele jeugdbeschermingsrecht beschikbaar zijn. Het betreft beperking of ontneming van het ouderlijk gezag over minderjarige kinderen. Jeugdbeschermingsmaatregelen worden uitgevoerd door Bureau Jeugdzorg, maar ook door Landelijk Werkende Instellingen (LWI). Alvorens de kinderrechter besluit tot het opleggen van dergelijke maatregelen, wordt de gezinssituatie eerst door de Raad voor de Kinderbescherming onderzocht. Er zijn geen wachtlijsten in de Jeugdbescherming. In 2011 zijn er in FoodValley 840 jeugdbeschermingsmaatregelen geweest via Bureau Jeugdzorg (zie Tabel 0-3). Het percentage van het totaal ligt in Ede (39%) hoger en in Barneveld (11%) lager dan je op basis van het aandeel FoodValley-jeugdigen in de betreffende gemeenten zou verwachten (resp. 33% en 18%). Tabel 0-3 Gebruik Jeugdbescherming BJZ in 2011 Totaal aantal

% van totaal

95

11%

330

39%

Nijkerk

75

9%

Renswoude

10

1%

Rhenen

30

4%

Scherpenzeel

15

2%

Veenendaal

190

23%

Wageningen

95

11%

840

100%

Barneveld Ede

Totaal FoodValley Bron: SCP (2013)

26

In Tabel 0-4 zijn recentere cijfers opgenomen, wel betreft dit een momentopname (peildatum 1 januari 2013). Om deze reden is het totale aantal een stuk lager dan wanneer dit over een heel jaar gezien wordt (zoals in Tabel 0-3). Daarnaast bevat de tabel cijfers van Landelijk Werkende Instellingen: de William Schrikker Groep (voor verstandelijk gehandicapten), SGJ Christelijke Jeugdzorg en het Leger des Heils Jeugd & Reclassering. Tabel 0-4 Aantal jeugdigen BJZ en LWI met maatregel JB op 01-01-2013 BJZ

WSG*

SGJ

LdH J&R

Totaal

78

34

22

1

135

148

60

19

2

229

41

19

2

0

62

6

0

1

-

7

10

8

0

-

18

4

1

3

0

8

Veenendaal

48

18

4

-

70

Wageningen

43

14

0

1

58

378

154

51

4

587

Barneveld Ede Nijkerk Renswoude Rhenen Scherpenzeel

Totaal FoodValley

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, BJZ en LdH J&R Gelderse gemeenten); BJZ Utrecht (2013, BJZ Utrechtse gemeenten, eigen opgevraagde informatie); WSG en SGJ (2013, eigen opgevraagde informatie). * cijfers WSG zijn afkomstig van peildatum 7-5-2013.

Op 1 januari 2013 hadden 587 FoodValley-jeugdigen een Jeugdbeschermingsmaatregel. Bij 378 jeugdigen (64%) wordt deze maatregel uitgevoerd door Bureau Jeugdzorg. De overige maatregelen worden uitgevoerd door de Landelijk Werkende Instellingen, waarbij de William Schrikker Groep het grootst deel voor haar rekening neemt. In Tabel 0-5 is voor de Gelderse FoodValley-gemeenten een splitsing naar leeftijd gemaakt van het aantal jeugdigen met een beschermingsmaatregel. Hierbij gaat het alleen om de beschermingsmaatregelen die door BJZ uitgevoerd worden. Voor de Utrechtse FoodValleygemeenten zijn deze cijfers niet beschikbaar. De grootste aantallen zijn te vinden in de leeftijdscategorieën 4 t/m 11 jaar en 12 t/m 17 jaar, de percentages binnen deze categorieën verschillen nauwelijks van elkaar. Wel vallen de percentages van Wageningen op, met een erg hoog percentage voor de laagste leeftijdscategorie en een vrij laag percentage voor de hoogste leeftijdscategorie in vergelijking met de andere gemeenten. Tabel 0-5 Aantal jeugdigen BJZ naar leeftijd met maatregel JB op 01-01-2013 0 t/m 3 %

4 t/m 11 %

12 t/m 17 %

Totaal aantal

Barneveld

9%

46%

45%

78

Ede

8%

45%

47%

148

Nijkerk

7%

51%

41%

41

Scherpenzeel

0%

50%

50%

4

Wageningen

21%

44%

35%

43

Totaal

10%

46%

44%

314

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b).

Een overzicht van instroom en uitstroom in de jeugdbescherming is toegevoegd als bijlage (tabel 17), met voor de Gelderse gemeenten ook een uitsplitsing per leeftijdscategorie.

27

OTS en Voogdij Er bestaan twee soorten Jeugdbeschermingsmaatregelen: 1. Ondertoezichtstelling (OTS), waarbij het ouderlijk gezag wordt beperkt en ouders bij de opvoeding hulp en steun krijgen van een gezinsvoogd. Zij zijn verplicht diens 37 aanwijzingen op te volgen . Een OTS wordt opgelegd voor maximaal een jaar en kan daarna (eventueel) verlengd worden. 2. Voogdijstelling, waarbij ouders het gezag over hun kind ontnomen wordt en het kind een voogd krijgt. Het kind wordt hierbij in een pleeggezin of internaat geplaatst. Landelijk gezien lag in 2012 het aantal voogdijstellingen bijna vier keer lager dan het aantal ondertoezichtstellingen. De afgelopen jaren is het aantal voogdijstellingen wel enorm toegenomen; in 2012 waren dit er ruim 70% meer dan in 2008. De afgelopen vijf jaar is het 38 aantal ondertoezichtstellingen daarentegen licht afgenomen . In Tabel 0-6 is voor de door WSG en SGJ uitgevoerde jeugdbeschermingsmaatregelen een splitsing gemaakt naar OTS en Voogdij. Het genoemde landelijke verschil tussen OTS en Voogdij is hier niet zichtbaar. Bij SGJ liggen de aantallen voor Voogdij in Barneveld en Ede zelfs hoger dan het aantal ondertoezichtstellingen. Voor WSG is dit in Rhenen ook het geval. Een volledige verklaring hiervoor is met dit onderzoek niet te geven, maar hierbij moet wel de kanttekening geplaatst worden dat het gaat om kleine aantallen per gemeente op een bepaalde peildatum. De verhouding tussen OTS en Voogdij kan er over een totaal jaar gezien heel anders uitzien. Tabel 0-6 Verdeling aantallen OTS en Voogdij (VGD) bij WSG en SGJ WSG

SGJ

OTS

VGD

OTS

VGD

Totaal

Barneveld

27

7

9

13

56

Ede

45

15

9

10

79

Nijkerk

15

4

2

0

21

Scherpenzeel

0

1

3

0

4

Wageningen

11

3

0

0

14

Renswoude

0

0

1

0

1

Rhenen

3

5

0

0

8

Veenendaal

10

8

3

1

22

Totaal FoodValley

111

43

27

24

205

Bron: WSG (2013, eigen opgevraagde informatie, peildatum 7-5-2013); SGJ (2013, eigen opgevraagde informatie, peildatum 31-12-2012).

9.4. JEUGDRECLASSERING De Jeugdreclassering (JR) is één van de middelen die in het kader van het jeugdstrafrecht worden toegepast voor jeugdigen vanaf 12 jaar. De uitvoering hiervan wordt gedaan door Bureau Jeugdzorg en twee Landelijk Werkende Instellingen (de William Schrikker Groep en het Leger des Heils). In 2011 zijn er in FoodValley 220 jeugdreclasseringsmaatregelen geweest via Bureau Jeugdzorg (zie Tabel 0-7). Het aantal jeugdigen met een reclasseringsmaatregel ligt in Ede 10% hoger en in Barneveld 10% lager dan je op basis van het aandeel 12 t/m 22 jarigen in de betreffende gemeenten zou verwachten. Ook voor Nijkerk geldt dat het aantal jeugdigen met een reclasseringsmaatregel lager ligt dan verwacht (-4%), voor Veenendaal is dit aantal hoger dan verwacht (+8%).

37 38

CBS, 2013 CBS, 2013

28

Tabel 0-7 Gebruik Jeugdreclassering BJZ in 2011 Totaal aantal

% van totaal

Barneveld

15

7%

Ede

95

43%

Nijkerk

15

7%

0

0%

10

5%

0

0%

Veenendaal

55

25%

Wageningen

30

14%

220

100%

Renswoude Rhenen Scherpenzeel

Totaal FoodValley Bron: SCP (2013).

In Tabel 0-8 zijn recentere cijfers opgenomen. Dit is wel een momentopname, waardoor de aantallen lager zijn dan over een heel jaar bekeken (zoals in Tabel 0-7). Naast cijfers vanuit Bureau Jeugdzorg bevat de tabel cijfers van de William Schrikker Groep. Het Leger des Heils had op 1 januari 2013 geen jeugdreclasseringcliënten uit de Gelderse FoodValleygemeenten, van de Utrechtse gemeenten is dit niet bekend. Tabel 0-8 Aantal cliënten met maatregel JR Totaal aantal

BJZ WSG 01-01-2013 07-05-2013 Barneveld

16

2

18

Ede

59

9

68

Nijkerk

16

3

19

Renswoude

2

0

0

Rhenen

0

2

16

Scherpenzeel

0

0

2

Veenendaal

12

0

0

Wageningen

14

2

14

119

18

137

Totaal

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, BJZ Gelderse gemeenten); BJZ Utrecht (2013, BJZ Utrechtse gemeenten, eigen opgevraagde informatie); WSG (2013, eigen opgevraagde informatie).

Een overzicht van instroom en uitstroom in de jeugdreclassering is toegevoegd als bijlage (tabel 18), met voor de Gelderse gemeenten ook een uitsplitsing per leeftijdscategorie.

Dubbele maatregel Vanuit een aantal organisaties zijn cijfers bekend van het aantal jeugdigen dat zowel een jeugdbeschermings- als een jeugdreclasseringsmaatregel heeft. De beschikbare informatie leidt tot 10 FoodValley-jeugdigen met een dubbele maatregel (begin 2013), waarbij 39 schijnbaar overlapbare gegevens niet zijn meegenomen . Het gaat om 2 jongeren uit 40 Barneveld, 5 jongeren uit Ede, 1 jongere uit Veenendaal en 2 jongeren uit Wageningen .

39

De Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b) telt voor Ede 5 dubbele maatregelen op 01-01-2013, voor Wageningen 1. Informatie opgevraagd bij WSG levert voor Ede en Wageningen beide 2 dubbele maatregelen op, op 07-05-2013. De kans is groot dat het hierbij om deels dezelfde jongeren gaat, waardoor ze maar 1 keer geteld zijn in deze rapportage (Ede totaal 5, Wageningen totaal 2). 40 Bronnen: BJZ GLD, regiomanager West-Veluwe (Barneveld); Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b; Ede, Wageningen), William Schrikker Groep (Ede, Veenendaal, Wageningen).

29

MEERVOUDIG ZORGGEBRUIK

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de onderzoeksvraag: ‘In welke mate is er sprake van meervoudig gebruik van zorgvormen?’. Omdat dit onderzoek hier geen volledig beeld over geeft, wordt ook beschreven met welke methoden het meervoudig zorggebruik inzichtelijk gemaakt kan worden.

10.1. REGISTRATIE MEERVOUDIG ZORGGEBRUIK Het meervoudig zorggebruik van jeugdigen is niet eenvoudig te bepalen. Organisaties voor Jeugd- & Opvoedhulp registreren alleen nog op de zwaarste zorgvorm die jeugdigen ontvangen, om dubbele tellingen te voorkomen. De landelijke Verwijsindex Risicojongeren (VIR), waarbij jongeren geregistreerd worden om hen voor professionals in beeld te brengen, is hier ook niet voor te gebruiken. In veel gevallen wordt deze VIR alleen gebruikt als er reden is om aan te nemen dat andere professionals bij de jongere betrokken zijn buiten de eigen gemeente, bijvoorbeeld omdat een jongere net verhuisd is of juist gaat verhuizen. Zorgteams op scholen weten vaak wel wanneer (meerdere) organisaties / professionals bij leerlingen betrokken zijn, omdat zij zelf hiernaar informeren of door professionals over een leerling bevraagd worden. Deze informatie is echter niet openbaar en het opvragen hiervan voor heel FoodValley is tijdrovend. De Branche Jeugdzorg Nederland laat zien dat in 2011 ongeveer een derde van de jeugdzorggebruikers in dat jaar van meer dan één zorgvorm gebruik had gemaakt. Dit percentage heeft betrekking op het gebruik van Jeugd- & Opvoedhulp (waaronder ook Plus Jeugdzorg ). Het kan gaan om gelijktijdig gebruik van zorgvormen, maar ook om 41 achtereenvolgend gebruik. Om welke combinaties het gaat en hoeveel zorgvormen er (tegelijkertijd) gebruikt worden, is hierbij niet inzichtelijk. De Branche Jeugdzorg Gelderland geeft aan zelf wel inzicht te hebben in het meervoudig zorggebruik in de regio, maar kiest er bewust voor om dit niet te rapporteren. Bij het opvragen van gegevens in dit onderzoek is in beperkte mate inzicht gekregen in het meervoudig zorggebruik vanuit de Jeugd-GGZ. De meeste indicaties voor Jeugd-GGZ lopen via de huisarts en Bureau Jeugdzorg komt alleen in beeld wanneer er ook andere vormen 42 van jeugdzorg (nodig) zijn . Daarmee is meervoudig zorggebruik bij afgegeven indicaties voor Jeugd-GGZ via Bureau Jeugdzorg min of meer een feit, maar is nog niet bekend welke vormen van jeugdzorg tegelijkertijd gebruikt worden. Op 1 januari 2013 waren er 600 jeugdigen met een AWBZ-indicatie voor Jeugd-GGZ in de Gelderse FoodValley-gemeenten. 43 In de rapportage van de Branche Jeugdzorg Gelderland staat geregistreerd dat hiervan circa 23% tegelijkertijd gebruik maakt van andere jeugdzorg. Daarbij gaat het vooral om samenloop met overige jeugdzorg vanuit de Wet op de Jeugdzorg (19%) en in mindere mate om samenloop met een JB en/of JR maatregel (4,3%). Daarnaast wordt er bij de Jeugd-GGZ vaak aanspraak gemaakt op zowel Zvw-zorg als AWBZ-zorg. Bijvoorbeeld zowel begeleiding (AWBZ) als medicatie (Zvw). Deze samenhang 44 is volgens Bureau Jeugdzorg Gelderland vaak aan de orde; onduidelijk is echter hoeveel ‘vaak’ is. In 2012 hadden 2555 FoodValley-jeugdigen (3%) een Zvw-indicatie. Stel dat de helft hiervan ook aanspraak maakt op de AWBZ, dan gaat het om 1,5% van de FoodValleyjeugdigen met (in ieder geval) twee zorgvormen tegelijkertijd. Tot slot hebben bestaande rapportages en opgevraagde resultaten geleidt tot een indicatie van het aantal dubbele gedwongen maatregelen. Begin 2013 waren er circa 10 jongeren in FoodValley die zowel een jeugdbeschermings- als een jeugdreclasseringsmaatregel hadden.

41

Jeugdzorg Nederland (2011). Informatie verkregen van Bureau Jeugdzorg Gelderland, regiomanager Ede. 43 Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b). 44 Informatie verkregen van Bureau Jeugdzorg Gelderland, regiomanager Ede. 42

30

10.2. LANDELIJK GEBRUIKTE METHODEN Om het meervoudig zorggebruik van jeugdigen echt goed in kaart te brengen, moeten privacygevoelige gegevens van jeugdzorginstellingen opgevraagd en met elkaar vergeleken worden. Elders in Nederland en in FoodValley zelf is hier al ervaring mee opgedaan. Hieronder wordt uitgelegd hoe Veenendaal, Zaanstad en Groningen hiermee aan de slag zijn gegaan, in het kader van de drie decentralisaties.

Veenendaal

45

In Veenendaal is in 2011 een onderzoek uitgevoerd naar enkelvoudig en meervoudig zorggebruik. Van de 30 benaderde instellingen hebben 23 instellingen informatie aangeleverd m.b.t. alle cliënten die van juli t/m oktober 2011 gebruik maakten van hun diensten. De verschillende bestanden zijn vervolgens gekoppeld en aan unieke personen is een uniek cliëntnummer toegekend. Hierna is een analyse uitgevoerd op het bestand. Dezelfde gegevens zijn ook gebruikt om een analyse uit te voeren op huishoudensniveau. Het onderzoek toont aan dat van de ruim 7000 cliënten 64% gebruik maakt van 1 voorziening en 36% van 2 of meer voorzieningen, met een maximum van 8 voorzieningen per persoon. Van de bijna 6000 huishoudens maakt 52% gebruik van 1 voorziening en 48% van 2 of meer voorzieningen, tot een maximum van 19 voorzieningen per huishouden.

Zaanstad

46

De gemeente Zaanstad heeft in 2011 een Factlab georganiseerd. Het principe van het Factlab is simpel: breng informatie van klanten bijeen, maak die anoniem en analyseer deze. De gemeente organiseerde een bijeenkomst met 13 organisaties die in totaal 40 voorzieningen uitvoeren. Alle organisaties brachten klantgegevens in, die tijdens de bijeenkomst anoniem zijn gemaakt. Vervolgens konden de geanonimiseerde gegevens geanalyseerd worden. In 2013 is een tweede Factlab georganiseerd, nu met 27 organisaties en 92 voorzieningen.

Groningen

47

In Groningen zijn alle instellingen waarvan taken gedecentraliseerd worden, benaderd met het verzoek om informatie. De afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente Groningen beschikt over software waarmee voldaan kan worden aan eisen die de Wet Bescherming Persoonsgegevens stelt. Er wordt namelijk gebruik gemaakt van zogenaamde pseudoniemen. Hiermee wordt een persoon geïdentificeerd, zonder dat de werkelijke persoonsgegevens worden gebruikt. Op grond van persoonsinformatie wordt een versleutelde en verder betekenisloze rij tekens aangemaakt. Deze rij tekens is voor elk persoon uniek en fungeert als pseudoniem. Het bijzondere hiervan is dat de omzetting van persoonsgegevens naar het pseudoniem maar één richting uit kan. Voor iedere unieke persoon wordt steeds hetzelfde pseudoniem berekend. Omgekeerde bewerking, dus uit het pseudoniem persoonsgegevens destilleren, is onmogelijk. De meeste (gemeentelijke) instellingen werkten probleemloos mee. Het heeft de gemeente Groningen wel vrij veel tijd en moeite gekost om medewerking van het zorgkantoor te krijgen. Door pseudonimisatie toe te passen, is dit uiteindelijk gelukt.

45

Research voor Beleid (2012). Informatie afkomstig van website gemeente Zaanstad en website www.gemeente.nu. 47 Informatie afkomstig van contactpersoon afdeling Onderzoek en Statistiek Groningen. 46

31

VERGELIJKING NEDERLAND

Op basis van het aanbod en de gebruikersaantallen uit de vorige hoofdstukken wordt in dit hoofdstuk weergegeven hoe het aanbod en gebruik van jeugdzorg in FoodValley zich verhoudt tot de rest van Nederland. Deze vergelijking is niet voor alle zorgvormen mogelijk.

11.1. FOODVALLEY AFGEZET TEGEN NEDERLAND Plus

Jeugdigen kunnen voor alle zorgvormen, met uitzondering van Jeugdzorg (regiooverstijgend aanbod) terecht in FoodValley. In de kleinere gemeenten zijn niet altijd vestigingen aanwezig, maar dat is ook vrijwel onmogelijk en ongetwijfeld niet anders dan in andere kleine gemeenten in Nederland. Het vergelijken van het aanbod in FoodValley met andere regio’s in Nederland is heel moeilijk, omdat voor een goede vergelijking een regio vrijwel identiek moet zijn aan FoodValley. Er is echter geen reden om aan te nemen dat er in FoodValley veel meer of minder jeugdzorgaanbod is dan elders in Nederland. In Nederland ligt het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van de jeugdzorg tussen de 48 200.000 en 300.000; dat is 6-8% van de minderjarigen . Vanwege het meervoudig zorggebruik kan het aantal FoodValley-gebruikers van de verschillende zorgvormen niet zonder meer bij elkaar opgeteld worden. Het aantal unieke jeugdigen dat in FoodValley gebruik maakt van de jeugdzorg is om die reden niet bekend. Per zorgvorm is wel bekend hoeveel procent van de FoodValley-jeugdigen hiervan gebruik maakt. Deze percentages kunnen vergeleken worden met het landelijk gebruikerspercentage van deze zorgvorm. Zie hiervoor Tabel 0-1. Niet alle zorgvormen uit deze rapportage staan in deze tabel, omdat voor sommige zorgvormen vergelijkingscijfers ontbreken (Jeugd-GGZ vanuit zowel Zvw als Plus AWBZ, AMK onderzoek, Jeugdzorg ). Tabel 0-1 Jeugdzorggebruikers FoodValley vs landelijk Jaartal

% gebruikers % gebruikers van van totaal totaal gebruikers FV-jeugdigen Nederland in dat jaar in dat jaar

Geaccepteerde 49 aanmeldingen BJZ

2011

1,7%

1,6%

Jeugd- & Opvoedhulp

2011

1,7%

2,3%

1-1-2013

1,1%

1,1%

Jeugdbescherming

2011

1,1%

1,5%

Jeugdreclassering

2011

0,3%

0,5%

Jeugd-LVB

Plus

Bron: SCP (2013, geaccepteerde aanmeldingen BJZ, Jeugdzorg ); Jeugdzorg Nederland (2011, Jeugd- & Opvoedhulp, Jeugdbescherming, Jeugdreclassering); CIZ (2013, Jeugd-LVB).

Over het algemeen liggen de gebruikerspercentages in FoodValley iets lager dan de landelijke percentages, maar grote verschillen zijn er niet. Het grootste verschil is te zien bij de Jeugd- & Opvoedhulp, daarvan zijn in FoodValley 0,6% minder gebruikers dan landelijk. Bij de geaccepteerde aanmeldingen ligt het percentage in FoodValley net iets hoger (0,1%) en bij de Jeugd-LVB komt het percentage overeen met het landelijke percentage. Het maken van vergelijkingen met andere regio’s of gemeenten in Nederland is erg lastig. Voor een goede vergelijking moet de betreffende regio of gemeente vrijwel identiek zijn aan de vergelijkende regio of gemeente. Vervolgens zijn vergelijkingscijfers nodig van die regio of gemeente, en op dit moment ontbreken deze cijfers of is vergelijking niet mogelijk omdat op een andere wijze wordt geregistreerd. 48

Gemeente Amersfoort (2013). Om een goede vergelijking te kunnen maken is het aantal geaccepteerde aanmeldingen bij Bureau Jeugdzorg uit 2011 gebruikt (SCP, 2013), in tegenstelling tot het elders in het rapport gehanteerde aantal uit 2012. 49

32

KOSTEN JEUGDZORG

Dit hoofdstuk gaat in op de kosten die gemoeid gaan met de jeugdzorg. Aan de hand van het bekende budget voor verschillende jeugdzorgvormen wordt berekend hoeveel budget er in FoodValley nodig is om de kosten voor jeugdzorg te kunnen financieren.

12.1. BUDGET JEUGDZORG In Nederland wordt ruim drie miljard euro uitgegeven aan jeugdzorg. Dit bedrag omvat alle tot nu toe provinciaal gefinancierde Jeugd- en Opvoedhulp, de Jeugd-GGZ, Jeugd-LVB en Plus gedwongen jeugdzorg (Jeugdzorg , Jeugdbescherming, Jeugdreclassering). Dit komt neer 50 op een jaarlijks bedrag van 870 euro per minderjarige. Voor FoodValley zou het dan gaan om een jaarlijks bedrag van bijna 70 miljoen. In Tabel 0-1 staat een overzicht van het gemiddelde budget per jeugdige in zorg, gekoppeld aan het aantal gebruikers in FoodValley per zorgvorm. Dit leidt tot een overzicht van het budget dat in FoodValley ongeveer nodig zou zijn voor jeugdzorg. De budgetten voor de Jeugd-GGZ via AWBZ en voor de Jeugd-LVB zijn hierin niet meegenomen, omdat die niet eenduidig te koppelen zijn aan de verkregen gegevens over de gebruikers van deze zorgvormen. Daarnaast gaat het in Tabel 0-1 om het budget per jeugdige in zorg uit 2009; het is niet duidelijk in hoeverre deze bedragen nog actueel zijn. Tabel 0-1 Gemiddeld (benodigd) budget per zorgvorm Budget per jeugdige in zorg (2009)

Aantal gebruikers FoodValley

Benodigd budget FoodValley

Geaccepteerde aanmeldingen

2.272

1389 (’12)

3.155.808

Jeugd- & Opvoedhulp

9.030

1350 (’11)

12.190.500

*3.747

2555 (’12)

9.573.070

**115.000

59 (’11)

6.785.000

AMK onderzoek

2.293

178 (’12)

408.154

Jeugdbescherming

5.391

840 (’11)

4.528.440

Jeugdreclassering

2.458

220 (’11)

540.760

Jeugd-GGZ Zvw Jeugdzorg

plus

Totaal

37.181.732

Bron: Nederlands Jeugdinstituut (2009). * Bedrag is gebaseerd op gegevens van GGZ Nederland over 2012. Dit bedrag is een kleine 2000 euro hoger dan het bedrag dat het Nederlands Jeugdinstituut aangaf. Het aantal cliënten is volgens GGZ Nederland wel de helft lager dan een andere bron (SCP) aangaf (zie ook pagina 19 en verder). 51 ** Bedrag is gebaseerd op de kosten die de Rijksoverheid bekend maakt . Omdat dit bedrag Plus afkomstig is van daadwerkelijke kosten van Jeugdzorg -instellingen in 2012, is dit een reëler uitgangspunt dan het genoemde bedrag van het Nederlands Jeugdinstituut in 2009 (49.860).

Op basis van de berekening in Tabel 0-1 is in FoodValley in ieder geval een bedrag van ruim 37 miljoen nodig om de jeugdzorgkosten te kunnen betalen. Dit is fors minder dan het eerder genoemde bedrag van ruim 70 miljoen, op basis van het gemiddelde bedrag per minderjarige. Er zijn echter verschillende aspecten die ervoor kunnen zorgen dat het bedrag in Tabel 0-1 hoger uitvalt:  In de tabel mist nog het budget dat nodig is voor de Jeugd-LVB en Jeugd-GGZ vanuit de AWBZ. In de Jeugd-LVB gaat het om ruim 800 jeugdigen per jaar, waarvoor relatief hoge kosten gemaakt moeten worden. Het gaat dan al snel om enkele miljoenen per jaar.

50 51

Nederland Jeugdinstituut (2009). XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2012).

33





Daarnaast maakt bijvoorbeeld Bureau Jeugdzorg meer kosten dan alleen de geaccepteerde aanmeldingen en de niet-vrijwillige jeugdzorg. De nietgeaccepteerde aanmeldingen brengen kosten met zich mee, evenals advies en consultatie door het AMK. Het genoemde budget per jeugdige in zorg is afkomstig van 2009 en deels een schatting op basis van de toenmalige gegevens. Om die redenen kunnen gegronde twijfels geuit worden bij de accuraatheid van de hoogte van deze budgetten. Het Plus verschil in het budget bij de Jeugdzorg en de Jeugd-GGZ via de Zvw (zie tabeltoelichting) versterkt deze twijfel.

Vlak voor het verschijnen van deze rapportage kwamen het SCP en Cebeon met de rapportage ‘Verdeling historische middelen jeugdzorg’. Hierin is per gemeente het gemiddeld budget per jeugdige en het aantal cliënten per 1000 jeugdigen naar financieringsvorm opgenomen. Het gaat hierbij om voorlopige cijfers en het betreft een momentopname voor het jaar 2011. Toch is het zeer waarschijnlijk dat deze cijfers per gemeente een meer accuraat beeld geven van de werkelijkheid. De definitieve 52 verdeling van jeugdzorgmiddelen 2015 wordt in de Meicirculaire van 2014 gegeven.

52

SCP en Cebeon (juni 2013)

34

PROGNOSE

In dit hoofdstuk wordt een prognose gemaakt van het aantal FoodValley-jeugdigen in 2015 en aan de hand daarvan wordt een prognose gemaakt van het aantal jeugdzorggebruikers in FoodValley in 2015 voor verschillende zorgvormen.

13.1. PROGNOSE JEUGDIGEN FOODVALLEY Met behulp van de gegevens uit voorgaande hoofdstukken kan een prognose gemaakt worden van het aantal jeugdzorggebruikers in FoodValley in 2015. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de prognose van het aantal 0 t/m 17 jarigen in FoodValley in 2015 (zie Tabel 0-1). Tabel 0-1 Prognose 0 t/m 17 jarigen in 2015 en vergelijking 2012 Feitelijk Aantal in 2012

Prognose % toe-/afname Aantal in 2015 2015 t.o.v. 2012

Barneveld

14.432

15.291

6,0%

Ede

25.383

25.259

-0,5%

Nijkerk

9.626

9.562

-0,7%

Renswoude

1.288

1.255

-2,6%

Rhenen

4.696

4.285

-8,8%

Scherpenzeel

2.367

2.295

-3,0%

Veenendaal

15.228

15.091

-0,9%

Wageningen

6.081

6.500

6,9%

79.101

79.538

0,6%

Totaal Bron: CBS (2013).

Voor heel FoodValley is in 2015 een lichte toename van het aantal 0 t/m 17 jarigen te verwachten van 0,6% ten opzichte van 2012. Per gemeente bekeken ziet dit er heel anders uit. De gemeenten Barneveld en Wageningen hebben een voorspelde toename van resp. 6% en bijna 7%, terwijl een groot deel van de gemeenten juist een voorspelde afname laat zien van het aantal 0 t/m 17 jarigen. De grootste afname wordt verwacht in Rhenen, met in 2015 bijna 9% minder jeugdigen dan in 2012. Een verklaring voor deze verschillen in toe- en afnames is met dit onderzoek niet te geven. Landelijke prognoses wijzen uit dat het aantal jongeren in Nederland de komende jaren zal gaan dalen: van ruim 4,94 miljoen jongeren tot 25 jaar in 2012 naar 4,84 miljoen in 2020. Dat is een daling van 2%. Deze daling is naar verwachting het sterkst onder 4-15 jarigen, een 53 afspiegeling van de lage geboortecijfers die de komende jaren verwacht worden.

13.2. PROGNOSE GEBRUIK JEUGDZORG Voor verschillende jeugdzorgonderdelen kan op basis van verzamelde gegevens over de afgelopen jaren een prognose gemaakt worden voor 2015. Hierbij wordt uitgegaan van de 0,6% stijging van het aantal jeugdigen in FoodValley uit Tabel 0-1. Een toe- of afname van het gebruik van jeugdzorg zelf wordt hierbij niet meegenomen. De reden hiervoor is dat in de verzamelde informatie geen duidelijke toe- of afname te zien is per jeugdzorgvorm die voor elke gemeente geldt en hier zijn ook geen duidelijke prognoses voor. Er zijn voor verschillende jeugdzorgonderdelen wel verwachtingen over stijging of daling voor de komende jaren. Deze worden na de prognose voor FoodValley (zie Tabel 0-2) besproken. 53

CBS (2012a).

35

Tabel 0-2 Prognose gebruik jeugdzorg FoodValley Jaartal

Aantal

Percentage van FV-jeugdigen

Aantal in 2015 (% toename)

2012

1389

1,8%

1397 (0,6%)

Jeugd- & Opvoedhulp

1-1-2013

880

1,1%

893 (1,4%)

Jeugd- & Opvoedhulp

2011

1350

1,7%

1359 (0,7%)

Jeugd-GGZ Zvw

2012

2555

3,2%

2574 (0,7%)

Jeugd-GGZ AWBZ (GLD)

1-1-2013

603

0,8%

612 (1,4%)

Jeugd-LVB

1-1-2013

825

1,1%

837 (1,4%)

2011

59

0,1%

59 (0,7%)

AMK onderzoek

2012

178

0,2%

179 (0,6%)

Jeugdbescherming

2011

840

1,1%

846 (0,7%)

Jeugdreclassering

2011

220

0,3%

221 (0,7%)

Geaccepteerde aanmeldingen BJZ

Jeugdzorg

Plus

Bron: eigen prognose op basis van informatie uit tabellen voorgaande hoofdstukken en Tabel 0-1.

De aantallen zijn per jeugdzorgvorm afkomstig van verschillende jaartallen. Dat verklaart waarom niet overal de toename van 0,6% uit Tabel 0-1 te zien is. In 2013 is er een daling van het aantal jeugdigen in FoodValley ten opzichte van 2012 (resp. 78.418 en 79.101). De toename van 2015 ten opzichte van 2013 is daarom hoger: 1,4%.

Trends & verwachtingen Voor een aantal jeugdzorgvormen zijn in verschillende documenten op landelijk niveau verwachtingen uitgesproken voor de komende jaren of is een trend te zien vanuit de afgelopen jaren. Hieronder een opsomming per jeugdzorgvorm:  Jeugd- & Opvoedhulp: sinds 2007 is het aantal unieke cliënten dat gebruik maakt van de Jeugd- & Opvoedhulp jaarlijks flink gestegen, met gemiddeld 5%. Deze jaarlijkse stijging is steeds minder groot, waarschijnlijk vanwege de verplaatsing van 54 zorg naar het voorliggende veld. In 2011 is het aantal cliënten met 2% gestegen.  Pleegzorg: in de jeugdzorgsector is de huidige visie dat het voor jeugdigen beter is om jeugdhulp binnen het eigen gezin te krijgen. Als een jeugdige toch uit huis geplaatst moet worden, heeft een pleeggezin voorkeur boven een accommodatie 55 van een instelling . Het verblijf is een pleeggezin is, conform deze visie, sinds 2007 sterk gestegen: in de afgelopen 10 jaar is het aantal kinderen dat gebruik maakt van 56 pleegzorg verdubbeld .  Residentiële zorg: er is de laatste jaren sprake van een daling, waarschijnlijk 57 conform de visie van voorkeur voor plaatsing in een pleeggezin .  Jeugd-GGZ via de Zvw: tussen 2008 en 2010 is het aantal jeugdigen dat gebruik maakt van de Jeugd-GGZ fors gestegen: een groei van 43% in de eerste lijn en een groei van 30% in de tweede lijn. Er wordt niet verwacht dat deze groei in hetzelfde 58 tempo doorgaat. Plus  Jeugdzorg : de verwachting is dat een effectieve trajectaanpak zal leiden tot een 59 daling van het gebruik .  AMK: het aantal onderzoeken naar kindermishandeling is in 2010 en 2011 sterk gestegen, daarvoor was sprake van stabilisatie. De stijging van 2011 ten opzichte 60 van 2010 is 7%. Het is niet duidelijk of deze stijging de komende jaren doorzet.  OTS en Voogdij: sinds 2008 is het aantal voogdijstellingen met ruim 70% toegenomen, terwijl het aantal ondertoezichtstellingen de afgelopen vijf jaar licht is 61 afgenomen . Het is niet duidelijk of deze trend de komende jaren doorzet. 54

Jeugdzorg Nederland, 2013 Jeugdzorg Nederland, 2013 56 Pleegzorg Nederland, 2013 57 Jeugdzorg Nederland, 2013 58 GGZ Nederland via het website van het Nederlands Jeugdinstituut 59 Rijksoverheid, 2011a 60 Jeugdzorg Nederland, 2013 61 CBS, 2013 55

36

BRONVERMELDING

                                 

ADD Gemeentemonitor (bezocht in de periode april t/m juni 2013). Branche Jeugdzorg Gelderland (2012). Beleidscijfer basisset 2011. Branche Jeugdzorg Gelderland (2013a). Beleidscijfer basisset 2012. Versie Branche kernleden (21 maart 2013) Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b). Beleidscijfer basisset 2012. Versie Totaal (13 mei 2013) Bureau Jeugdzorg Gelderland, informatie via Regiomanager West-Veluwe (mei 3013). Bureau Jeugdzorg Utrecht, informatie via beleidsmedewerker (juni 2013). Bureau Jeugdzorg Utrecht, LRF (informeel verkregen, mei 2013). CBS (2012a). Jaarrapport 2012. CBS (2012b). Bevolking FoodValley (opgevraagd, verkregen mei 2013). CBS (2013). Prognose jeugdigen FoodValley 2015 (opgevraagd, verkregen juni 2013). CIZ (2013). CIZ Basisrapportage AWBZ. College voor zorgverzekeringen (2008). GGZ-Kompas. De JeugdZaak (2012). Zorg en voorzieningen voor kinderen en gezinnen. Jeugdzorg, Jeugd-GGZ en Jeugd-LVB. Gemeente Amersfoort (2013). Startfoto Jeugdzorg regio Eemland. Huidige jeugdzorg in aantallen en bedragen. GGZ Nederland. Informatie via beleidsmedewerker (juli 2013). Jeugdzorg Nederland (2011). Brancherapportage Jeugdzorg 2011. Jeugdzorg Nederland (2013). Indicatiestelling voor de Jeugd-GGZ. Werkinstructie, 21 januari 2013, versie 7.0. Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (2012). Factsheet Jeugdgezondheidszorg 2012. Nederlands Jeugdinstituut (2009). Dossier Transitie Jeugdzorg / Cijfers (verkregen via website www.nji.nl). Nulbeeld Jeugdzorg FoodValley (versie 8 mei 2012). Ottho Gerhard Heldring (2012). Jaarverslag 2012. PC-Oost (informatie via plaatsingscoördinator, verkregen mei 2013). Pleegzorg Nederland (2013). Factsheet Pleegzorg 2012. Provincie Utrecht (2013). Stateninformatie Jeugdzorg. Nummer 1, februari 2013. Research voor Beleid / Panteia (2012). Voorzieningengebruik in Veenendaal. Een verkenning van de overlap en samenhang in gebruik. Rijksoverheid (2011a). Kamerstuk Jeugdzorg, 31839-100, 13 april 2011. Rijksoverheid (2011b). Bijstelling voor 2012 op het Landelijk Beleidskader Jeugdzorg 2009-2012. Bijlage bij Kamerbrief bijstelling op het Landelijk Beleidskader Jeugdzorg, 7 oktober 2011. SCP (2013). Landelijke Jeugdmonitor (via CBS). SCP & Cebeon (2013). Verdeling historische middelen jeugdzorg. SGJ Christelijke Jeugdzorg, informatie via afdeling Communicatie en Fondsenwerving (mei 2013). VNG. Zorgaanbod gemeenten Gelderland en Utrecht. Verkregen via: http://www.vng.nl/onderwerpenindex/jeugd/zorgaanbod-in-de-gemeente-en-in-de-regio VOBC LVG (2011). Op het eerste oog heel gewoon. Opgroeien met een licht verstandelijke beperking. William Schrikker Groep, informatie via teamcoördinator gesloten jeugdzorg (mei 2013). XVI Volksgezondheid, Welzijn en Sport (2012). Rijksbegroting 2013.

37

BIJLAGEN Tabel 1 – Percentage jeugdigen FoodValley naar leeftijd op 01-01-2012 0 t/m 3

4 t/m 11

12 t/m 17

18 t/m 22

Totaal

%

%

%

%

%

Barneveld

17%

35%

27%

21%

100%

Ede

15%

35%

27%

23%

100%

Nijkerk

17%

37%

27%

19%

100%

Renswoude

17%

38%

23%

21%

100%

Rhenen

16%

37%

29%

18%

100%

Scherpenzeel

18%

35%

27%

20%

100%

Veenendaal

17%

36%

27%

20%

100%

Wageningen

13%

26%

20%

41%

100%

Totaal FoodValley

16%

35%

26%

23%

100%

Bron: CBS (2012).

Tabel 2 – Preventief jeugdzorgaanbod in de regio FoodValley Heeft een fysieke locatie in: Organisatie

Aanbod

Icare Veluwe Zuid VitrasCMD VGGM (GGD Gelderland-Midden) GGD MN CJG MD Veluwe HdS hulpverlening Lindenhout Bureau Jeugdzorg Opella

Solidez Welstede MEE Veluwe Stichting Moedige Moeders Nijkerk Centrum Maliebaan Stichting Jeugd en jongerenwerk

B

E

N

JGZ 0-4, praktische gezinsondersteuning JGZ 0-4 (consultatiebureau), AMW, samenwerkingspartner CJG, SoVa trainingen

x

x

x

JGZ 4-19: schoolarts

x

x

AMW, Partner CJG (niet B), Groepstrainingen, SMW (niet E) SMW, Praktische gezinsondersteuning, jeugdbegeleiding (ook op school), groepstrainingen Wijkgerichte Intensieve Gezinsbegeleiding en Gezinsmanager, zonder indicatie BJZ Jeugdpreventieteam, zonder indicatie BJZ

x

x

x

x

x

x x

x

x

x

x x

x

x

x

x

x x x

x

Jeugd- en jongerenwerk

x

Servicepunt Jongeren

x

x

Spreekuur Verslavingszorg

Welzijn/zorg/wonen voor inwoners van Nijkerk Leerplichtambtenaar

x

x

x

Jeugdopbouwwerk

x

W

x

Hulp en voorlichting rondom drugs(verslaving)

Stichting Sigma Gemeente Werkplein EdeWageningen

V

x

SMW, Jeugdmaatschappelijk werk, thuisbegeleiding, SoVa 9-18 jr, assertiviteitstraining MW, opvoedondersteuning (Homestart, Doorstart), groepstrainingen, jongerenwerk, tienerwerk Kinderactiviteiten, tienerwerk, jongerenwerk, Opvoeden & Zo Inloopspreekuur

Stichting Jeugd-Punt

x

x

x

S x

x

JGZ 4-19: schoolarts, jongerenspreekuur Inloopspreekuur, pedagogische adviesgesprekken, ouder-themabijeenkomsten, cursussen en trainingen

Re Rh

x x

x

x x

x

x

x

Bron: informatie van gemeenten FoodValley, aangevuld met informatie van websites organisaties.

x

x

x

Tabel 2 geeft een indruk van gevestigde organisaties in de regio FoodValley die een preventief jeugdzorgaanbod hebben. Deze tabel is niet volledig; ongetwijfeld zijn er meer organisaties die een preventief aanbod hebben en niet in deze tabel zijn opgenomen. Daarnaast zijn er organisaties die wel in FoodValley actief zijn, maar hier geen fysieke locatie hebben. Enkele voorbeelden:  In Wageningen wordt gebruik gemaakt van Lindenhout; deze organisatie heeft hier geen vestiging.  Humanitas is deels actief in Gelderland (o.a. Nijkerk) en Utrecht, maar heeft hier geen vestiging.  De Landelijk Werkende Instelling SGJ Christelijke Jeugdzorg heeft een preventief aanbod waar ook ouders uit FoodValley gebruik van kunnen maken: cursussen, trainingen en workshops over opvoeding in het algemeen. Tabel 3 – Aanbod organisaties Jeugd- & Opvoedhulp in de regio FoodValley Heeft een fysieke locatie in: Organisatie

Aanbod

BJZ Gelderland

Indicatiesteller / toegangverlener

BJZ Utrecht

Indicatiesteller / toegangverlener

JOOZT / LSG Rentray

Trajectum

Lindenhout

Pactum

Lijn 5

Ambulant (intensieve begeleiding, ‘Nieuw Perspectief’) en Residentieel (24uursverblijf of – behandeling in Gezinshuis of Leefgroep) Kinderen 0-14 jaar; Diagnostiek & Observatie, Ambulant (baby ouder programma, begeleiding gezin, Samen Sterker Terug op Pad), Onderwijszorg Arrangementen, Dagbehandeling (Jonge kind, met autisme, naschools), 24 uurs behandeling Individuele hulp (oa ambulante gezinsbegeleiding), 24 uurs verblijf, trainingen, pleegzorg, observatiediagnostiek, zelfstandig leren wonen, dagbehandeling Ambulante begeleiding, trainingen, residentieel (24 uurs), behandeling en observatie, pleegzorg, dagbehandeling, jongeren- en straathoekwerk, begeleid wonen, kamertraining, Onderwijszorgcentrum Ambulante (gezins)begeleiding (V), dagbehandeling, crisisopvang-leefgroepen, kamertrainingscentra

B

E

N

Re Rh

S

V

x

W x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Bron: Zorgaanbod gemeenten (VNG), aangevuld met informatie van websites organisaties.

Naast bovenstaande gevestigde organisaties zijn er ook organisaties die wel in FoodValley actief zijn, maar hier geen fysieke locatie hebben. Enkele voorbeelden:  JOOZT heeft in twee Gelderse gemeenten een vestiging, maar is ook in de overige Gelderse gemeenten actief. Ook voor Pactum en Trajecten geldt dat zij ook in andere gemeenten actief zijn.  De Landelijk Werkende Instelling SGJ Christelijke Jeugdzorg biedt ook opvoedhulp in de regio FoodValley. Toegang wordt niet via Bureau Jeugdzorg geregeld, maar via Eleos Dichtbij (een samenwerkingsverband tussen SGJ en Eleos).  Het Leger des Heils heeft geen vestigingen in FoodValley, maar biedt in de regio’s Utrecht en Gelderland wel jeugdzorg, opvoedhulp en pleegzorg.  De Rading Jeugd & Opvoedhulp is niet in deze tabel opgenomen, maar is wel actief in o.a. Barneveld en Nijkerk.  Particulieren bieden ook Jeugd- & Opvoedhulp. Er zijn bijvoorbeeld gezinshuizen in o.a. Wageningen, Veenendaal, Ede en Barneveld en zorgboerderijen in o.a. Lunteren.

x

x

Tabel 4 – Aantal jeugdigen in pleegzorg bij WSG 2012 Pleegzorg

Pleegzorg

Pleegzorg

Langdurig

Deeltijd

Totaal

Barneveld

6

0

6

Ede

8

2

10

Nijkerk

3

1

4

Renswoude

4

0

4

Rhenen

0

0

0

Scherpenzeel

0

0

0

Veenendaal

9

1

10

Wageningen

1

0

1

31

4

35

Totaal FoodValley

Bron: van WSG verkregen informatie (ontvangen op 16-5-2013).

Tabel 5 – Aanbod organisaties Jeugd-GGZ in de regio FoodValley Heeft een fysieke locatie in: Organisatie

Aanbod

GGz CentraalFornhese

Ambulante kinder- en jeugdpsychiatrie 0-18 jaar

Eleos

Karakter Pro Persona

Kwintes

Lijn 5 Leger des Heils Iriszorg

Ambulante zorg, Beschermde woonvorm en ambulante woonbegeleiding Siloam, arbeidstrainingscentrum De Schakel, Psychologenpraktijk 18- en 18+ (V) Polikliniek, Kliniek, Intensieve Psychiatrische Gezinsbehandeling, Logeerhuis Specialistische ambulante hulp, deeltijd- en klinische behandelmogelijkheden 0-23 jr Crisisopvang, vrouwenopvang, bemoeizorg, dagbesteding en hulp naar werk, begeleiding aan huis, activering, autismespecifiek aanbod, trajectbegeleiding, begeleide huisvesting Ambulante (gezins)begeleiding (V), dagbehandeling, crisisopvang-leefgroepen, kamertrainingscentra Diagnostiek en diverse behandelingen vanaf 12 jaar op polikliniek Batelaar Poliklinische behandeling van verslaving en dagopvang (E)

B

E

N

Re Rh

S

V

W

x

x

x

x

x x

x

x

x x x

x

Bron: Zorgaanbod gemeenten (VNG), aangevuld met informatie van websites organisaties.

Tabel 5 geeft een indruk van gevestigde organisaties in de regio FoodValley die een aanbod voor Jeugd-GGZ hebben. Tegelijkertijd zijn deze organisaties ook actief in andere FoodValley-gemeenten waar ze geen fysieke locatie hebben, en zijn er ook andere organisaties actief in FoodValley. Enkele voorbeelden:  Burgers in Wageningen maken ook gebruik van Eleos, Karakter en Pro Persona; burgers in Scherpenzeel maken in ieder geval ook gebruik van Eleos, Karakter, Kwintes en Iriszorg.  Het Leger des Heils is ook actief in Nijkerk  Er zijn diverse vrijgevestigde psychologen en psychiaters in FoodValley actief.  Psychiatriepraktijk Wageningen, onderdeel van Virenze, wordt ook gebruik door Wageningse jeugdigen.

x

Tabel 6 – Aantal cliënten met afgesloten DBC’s naar geslacht 2008 t/m 2012 2008

2009

2010

2011

2012

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Barneveld

255

105

298

98

314

118

323

141

277

137

Ede

414

234

462

232

513

308

587

328

604

317

Nijkerk

164

62

204

85

233

80

190

93

153

69

Renswoude

14

8

20

12

20

18

23

12

15

8

Rhenen

55

24

69

35

70

35

86

51

83

46

Scherpenzeel

29

16

37

14

42

25

45

24

36

28

Veenendaal

244

143

306

174

373

206

404

222

423

202

Wageningen

79

48

85

49

98

56

119

50

105

52

1254

640

1481

699

1663

846

1777

921

1696

859

Totaal FoodValley

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde gegevens; cijfers over 2012 zijn nog niet definitief)

Tabel 7 – Aantal DBC’s per gemeente 2008-2012 2008

2009

2010

2011

2012

Barneveld

388

444

487

528

491

Ede

723

772

918

1004

1023

Nijkerk

240

326

353

319

250

Renswoude

26

37

41

43

26

Rhenen

86

121

118

149

142

Scherpenzeel

50

59

78

84

74

Veenendaal

437

528

638

685

702

Wageningen

137

153

169

190

173

2087

2440

2802

3002

2881

Totaal FoodValley

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde gegevens; cijfers over 2012 zijn nog niet definitief)

Tabel 8 – Primaire diagnoses met in dat jaar afgesloten DBC 2008-2012 2008

2009

2010

2011

2012

1143

1327

1560

1632

1534

4

10

23

21

15

Schizofrenie en andere psychotische stoornissen

10

12

13

11

7

Stemmingsstoornissen

64

68

76

68

72

128

128

119

129

129

28

21

50

43

40

8

7

14

16

19

76

94

134

163

92

Andere aandoeningen en problemen

298

289

249

248

269

Anders

122

206

260

352

363

Overig*

15

18

11

15

15

1894

2555

2509

2698

2555

Stoornissen in de kindertijd Aan middel gebonden stoornis

Angststoornissen Eetstoornissen Stoornissen in de impulsbeheersing Aanpassingsstoornissen

Totaal

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde gegevens; cijfers over 2012 zijn nog niet definitief) * Vanwege kleine aantallen zijn de volgende diagnoses samengevoegd: somatoforme stoornis, seksuele stoornissen en genderidentiteitsstoornissen, slaapstoornissen, bijkomende codes, geen diagnose.

Tabel 9 – Primaire diagnoses per gemeente 2012 B

E

N

Re

Rh

S

V

W

291

507

152

15

71

39

384

75

0

15

0

0

0

0

0

0

Stemmingsstoornissen

15

19

*

0

*

*

19

*

Angststoornissen

17

42

10

0

*

*

26

13

Eetstoornissen

*

14

*

*

*

*

11

*

Stoornissen in de impulsbeheersing

*

10

*

0

*

0

*

*

Aanpassingsstoornissen

13

35

*

0

*

*

26

*

Andere aandoeningen en problemen

30

114

25

0

23

*

59

12

Anders

38

158

18

*

19

*

81

38

*

*

*

0

*

*

*

*

Stoornissen in de kindertijd Aan middel gebonden stoornis

Overig**

Bron: GGZ Nederland (eigen opgevraagde gegevens; cijfers over 2012 zijn nog niet definitief) * Aantal kan i.v.m. privacy niet worden weergegeven omdat dit lager dan 10 is. ** Vanwege kleine aantallen zijn de volgende diagnoses samengevoegd: somatoforme stoornis, seksuele stoornissen en genderidentiteitsstoornissen, slaapstoornissen, bijkomende codes, geen diagnose.

Tabel 10 – AWBZ-jeugdzorg 2011 Totaal AWBZ Jeugdzorg

Gebruik: zorg aan jeugd zonder verblijf

Indicatie: zorg aan jeugd met verblijf

Barneveld

340

325

15

Ede

560

520

45

Nijkerk

220

205

15

Renswoude

20

20

0

Rhenen

85

75

5

Scherpenzeel

55

50

0

Veenendaal

375

350

25

Wageningen

130

120

10

1785

1665

115

Totaal FV Bron: SCP (2013).

Tabel 10 toont het aantal jeugdigen dat in 2011 gebruik heeft maakt van jeugdzorg vanuit de AWBZ. Dit omvat zowel het aandeel Jeugd-GGZ als het aandeel Jeugd-LVB. Tabel 11 – Aanbod organisatie Jeugd-LVB in de regio FoodValley Heeft een fysieke locatie in: Organisatie

Aanbod B

Karakter Lijn 5 ’s Heeren Loo (heeft per 2013 Kwadrant overgenomen)

Poliklinisch, dagbehandeling, klinisch, intensieve psychiatrische gezinsbehandeling, crisisafdeling Ambulante (gezins)begeleiding, diagnostiek, therapie Onderzoek en behandeling, hulp en ondersteuning thuis, leren en opvang, vrijetijdsbesteding, werk en dagbesteding, wonen en verblijf, orthopedagogische behandeling

E

N

Re Rh

S

V

x x

x

x

x

Bron: Zorgaanbod gemeenten (VNG), aangevuld met informatie van websites organisaties.

x

W

De genoemde organisaties in tabel 11 zijn niet alleen actief in de gemeente(n) waar ze gevestigd zijn, maar ook in andere (FoodValley-)gemeenten:  Scherpenzeel maakt in ieder geval gebruik van Karakter en Lijn 5  Wageningen maakt in ieder geval ook gebruik van Karakter. Daarnaast heeft de beleidsmedewerker van Wageningen het gevoel dat er veel particuliere praktijken diensten aanbieden m.b.t. Jeugd-LVB. Tabel 12 – Jeugd-LVB cliënten extramuraal per functie op 01-01-2013 BGI

BGG

KVB

PV

VP

Aantal clienten

Aantal clienten

Aantal clienten

Aantal clienten

Aantal cliënten

50

70

30

40

5

115

130

55

75

5

20

45

15

20

0

5

5

0

0

0

15

30

10

15

0

5

10

5

0

0

Veenendaal

60

110

30

50

10

Wageningen

35

25

10

20

0

305

425

155

220

20

Barneveld Ede Nijkerk Renswoude Rhenen Scherpenzeel

Totaal FoodValley Bron: CIZ (2013).

Functies extramurale zorg:  BGI = begeleiding individueel  BGG = begeleiding in een groep  KVB = kortdurend verblijf  PV = persoonlijke verzorging  VP = verpleging Binnen de extramurale zorg valt ook de functie Behandeling (individueel en groepsgericht). Deze functie wordt echter niet door het CIZ geïndiceerd en wordt daarom niet weergegeven in tabel 11. In een indicatiebesluit wordt niet alleen aangegeven op welke functie(s) een cliënt aanspraak heeft, maar ook op hoeveel zorg binnen elke functie. Deze zorgomvang wordt per functie weergegeven in klassen. De klassen lopen op van 0 t/m maximaal 9. De minimum- en maximumklasse verschilt per functie. Afhankelijk van de functie worden de klassen gedefinieerd in bandbreedtes van uren, dagdelen of etmalen per week. Dit wordt weergegeven in tabel 13 en in tabel 14 wordt de gemiddelde situatie voor FoodValley beschreven. Tabel 13 – Overzicht minimum- en maximumklassen per functie Functie

Minimumklasse

Persoonlijke Verzorging (PV)

Klasse 1

0 – 1,9 uur per week Klasse 8

20 – 24,9 uur per week

Verpleging (VP)

Klasse 0

0 – 0,9 uur per week Klasse 7

16 – 19,9 uur per week

Klasse 1

0 – 1,9 uur per week Klasse 8

20 – 24,9 uur per week

Klasse 1

Eén dagdeel per week Klasse 9

Negen dagdelen per week

Klasse 1

Eén etmaal per week Klasse 3

Drie etmalen per week

Begeleiding Individueel (BGI) Begeleiding Groep (BGG) Kortdurend Verblijf (KVB) Bron: CIZ (2013).

Maximumklasse

Tabel 14 – Jeugd-LVB cliënten extramuraal gem. zorguren per functie 01-01-2013 BGI Zorguren per week

KVB

PV

VP

dagdelen Etmalen per per week week

BGG

zorguren per week

zorguren per week

Barneveld

3,2

3,1

1,0

7,7

2,8

Ede

3,9

3,2

1,2

8,2

1,4

Nijkerk

3,5

2,7

1,1

7,4

0

Renswoude

2,4

4,0

0

0

0

Rhenen

3,9

2,9

1

7,5

0

Scherpenzeel

4,2

2,3

1

0

0

Veenendaal

3,8

3,3

1,1

8,3

4,4

Wageningen

4,2

2,7

1,1

5,8

0

Totaal FoodValley

29

24

8

45

9

Bron: CIZ (2013).

Tabel 15 – Jeugd-LVB aantal cliënten intramuraal per ZZP, per categorie op 01-01-2013 B

E

N

Re

Rh

S

V

W

Totaal FV

VG1

0

10

0

0

0

0

0

0

10

VG2

20

50

10

0

5

0

20

20

125

VG3

85

160

50

0

15

5

75

20

410

VG4

40

110

10

0

46

0

60

25

291

VG5

15

155

10

0

40

0

30

15

265

VG6

50

120

45

0

50

0

60

20

345

VG7

5

140

15

0

25

20

5

5

215

VG8

0

30

0

0

5

0

5

0

40

LVG1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

LVG2

0

5

15

0

0

0

0

0

20

LVG3

5

15

20

0

0

0

5

5

50

LVG4

5

15

5

0

0

0

0

0

25

LVG5

0

0

0

0

0

0

0

0

0

225

810

180

0

186

25

260

110

1796

Totaal

Bron: CIZ (2013).

Zorgzwaartepakketten (ZZP):  VG = verstandelijke handicap  LVG = licht verstandelijke handicap  SGLVG = sterk gedragsgestoord licht verstandelijke handicap (niet opgenomen in tabel, aantal in FoodValley op 1-1-2013 is 0) Categorieën binnen VG (inclusief zorgomvang per etmaal): 1. Wonen met enige begeleiding (5-7 uur) 2. Wonen met begeleiding (7,5 – 9,5 uur) 3. Wonen met begeleiding en verzorging (10,5 – 13 uur) 4. Wonen met begeleiding en intensieve verzorging (12,5 – 15,5 uur) 5. Wonen met intensieve begeleiding en intensieve verzorging (16 – 20 uur) 6. Wonen met intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering (15 – 18,5 uur)

7. (besloten) Wonen met zeer intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering (20,5 – 25 uur) 8. Wonen met begeleiding en volledige verzorging en verpleging (20-24,5 uur) Categorieën binnen LVG (inclusief zorgomvang per etmaal): 1. Wonen met enige behandeling en begeleiding (12,5 – 15,5 uur, incl. dagbesteding) 2. Wonen met behandeling en begeleiding (17 – 21 uur, incl. dagbesteding) 3. Wonen met intensieve behandeling en begeleiding (22 – 27 uur, incl. dagbesteding) 4. Wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding (27 – 33 uur, incl. dagbesteding) 5. Besloten wonen met zeer intensieve behandeling en begeleiding (27 – 33 uur, incl. dagbesteding) Tabel 16 – Aantal jeugdigen in Jeugdzorg

Plus

per gemeente

Aantal 2011

Aantal 2012/2013

-

*4

15

-

Nijkerk

-

1

Renswoude

-

-

Rhenen

-

**1

Scherpenzeel

-

-

Veenendaal

-

3

Wageningen

5

-

20

9

Barneveld Ede

Totaal FoodValley

Bron: SCP (2013, aantallen 2011); Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b, aantal 2012 Barneveld); WSG (2013, eigen ontvangen informatie, aantal 2012 Nijkerk); PC Noord-West (2013, eigen ontvangen informatie, aantal 2012/2013 Rhenen en Veenendaal). * Mogelijk incorrecte weergave. ** Plaatsing nog ter beoordeling (mei 2013).

Tabel 17 – Aantal instroom en uitstroom jeugdbescherming bij BJZ 2012 Instroom 0 t/m 3

Uitstroom

4 t/m 11 12 t/m 17

Totaal

0 t/m 3

4 t/m 11

12 t/m 17

Totaal

Barneveld

5

6

7

18

1

4

9

14

Ede

3

9

16

28

1

21

20

42

Nijkerk

2

3

3

8

1

2

8

11

0

1

2

3

6

Renswoude

10

Rhenen Scherpenzeel

0

3

1

48

Veenendaal Wageningen Totaal

4

3

2

1

6

0

4

4

8

13

23

28

128

3

32

43

78

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b); LRF van BJZ Utrecht (verkregen mei 2013).

Tabel 18 – Aantal instroom en uitstroom Jeugdreclassering bij BJZ 2012 Instroom Barneveld Ede Nijkerk

12 t/m 17

18+

Totaal

12 t/m 17

2

11

0

2

2

7

27

9

22

31

8

0

8

3

0

3

0

0

0

2 0 0

0

0 12

Veenendaal Totaal FoodValley

Totaal

9

Rhenen

Wageningen

18+

20

Renswoude Scherpenzeel

Uitstroom

5

0

5

3

4

7

42

9

65

15

28

43

Bron: Branche Jeugdzorg Gelderland (2013b); LRF van BJZ Utrecht (verkregen mei 2013).

Colofon Uitgave Juli 2013 Gemeente Ede, afdeling Strategie & Onderzoek Opdrachtgever Transformatie Jeugdzorg FoodValley Samenstelling en redactie Petra ter Denge en Saskia Heins