Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk vzw. oktober-november-december

Externe dienst vo or preventie en b escherming op het werk vzw

oktober-november-december 2008

[email protected] | www.adhesia.be

voorwoord Beste klant, In deze AdhesiaFlash vindt u zoals steeds nuttige informatie over de veiligheid en gezondheid van uw werknemers. Vooreerst kan u een artikel lezen over ‘ontwerpergonomie’ waarbij duidelijk is dat preventie belangrijker is dan genezen. Ontwerpergonomie wordt door vele mensen gezien als een kost in plaats van een winst. De realiteit toont echter aan dat men bij nieuwe projecten best advies van een ergonoom in huis haalt met de bedoeling

Inhoud

om het werk en de mensen op elkaar af te stemmen. De ergonoom zal u veel geld besparen aangezien hij zich niet enkel op de initiële aankoop en het ontwerp focust, maar vooral op de gebruikswijze die in vele

Adhesia info

p3

gevallen voor ongemakken kan zorgen.

Opstellen van een risicoanalyse

p 4-5

Verder vindt u een tekst over risicoanalyses als basis voor een

Signalisatie van wegenwerken

p 6-7

goede preventie. U kan deze tekst ook gebruiken bij de opleiding

Wanneer ontwerpergonomie rijmt met

‘Hiërarchische lijn’.

kostenverlaging

p 8-9

Opleidingen

p 10

Tot slot vindt u een belangrijke tekst over de signalisatie bij wegwerkzaamheden. Bij vele klanten zien wij inbreuken en gevaarlijke situaties bij wegwerkzaamheden. Voor deze die het aanbelangt, raden wij u zeker aan deze tekst aandachtig te lezen. Om af te sluiten willen wij u melden dat na het centrum van Moeskroen-Kortrijk ook het centrum Brugge-Oostende vernieuwd tot uw dienst staat. Volgend jaar nemen wij Brussel onder handen. Gradueel zullen op deze wijze ook alle vaste centra gemoderniseerd worden en kunnen wij nog beter tot uw dienst staan. Het adhesia team.


AdhesiaINFO Na de verhuis van het medisch onderzoekslokaal naar de Hendrik Serruyslaan 58 te Oostende zijn de afdelingen administratie en risicobeheersing verhuisd naar een nieuwe locatie. Voortaan kan u voor alle administratieve vragen voor de klanten van de regio Oostende terecht op de vernieuwde locatie in: Brugge, Ezelstraat 80. T 050/33.98.07 F 050/34.52.98

Met uw specifieke vragen omtrent de planning van de medische onderzoeken voor de regio Oostende kan u terecht op het nummer 050/44.02.01. Indien u vragen heeft over de verschillende opleidingen die georganiseerd worden door Adhesia kan u terecht op het nummer 050/44.02.02. Het gekende telefoonnummer 059/50.49.18 en faxnummer 059/80.00.10 blijven eveneens bereikbaar.


3

Opstellen van een risico Wat is een risico ? Een risico is de kans dat een bepaald ongewenst effect zich zal voordoen. Bv. risico op vallen van hoogte, risico op doofheid, risico op asbestose Risico’s kunnen we beheersen door zowel de kans als het gevolg te verkleinen. RISICO = KANS x EFFECT

Bij het vaststellen van een risico spelen dus twee factoren een belangrijke rol:

Risico’s zijn overal aanwezig. Vroeg of laat doet er zich iets voor met een zogenaamd ongewenst gevolg. Dit gevolg kan klein, beperkt, ernstig of zelfs zeer ernstig zijn. Wanneer we het over risico’s hebben, denken we dan ook vaak aan de wet van Murphy: “als er iets fout kan gaan, gaat het ook daadwerkelijk fout”. Helaas kunnen we niet voorspellen wanneer dit precies zal gebeuren. We willen ons echter niet ten prooi laten vallen aan fatalisme. Daarom behandelen we in deze bijdrage het opstellen van een risicoanalyse.

4

• DE KANS DAT EEN ONGEWENST EFFECT ZAL OPTREDEN • HET ONGEWENST EFFECT: Hiermee wordt bedoeld de omvang van de gevolgen als een ongewenste gebeurtenis plaatsvindt. Dit effect kan een direct letsel opleveren (bv. een breuk aan de pols na een val), maar kan ook op langere termijn pas tot uiting komen. Denk bijvoorbeeld aan doofheid en stress.

Bepalen en evalueren van risico’s Vooraleer men iets kan ondernemen (= beheersen van risico’s) moeten deze risico’s eerst geïnventariseerd en geëvalueerd worden. Evaluatie van risico’s is echter slechts mogelijk indien deze risico’s op een rijtje worden gezet (= risico’s inventariseren). Dit inventariseren is het opsporen van risico’s. Het opsporen gebeurt door de risico’s van een activiteit te identificeren (= aard van het risico) en te analyseren (= oorzaken van omstandigheden van risico’s).


De preventieadviseur

analyse De werkwijze om risico’s te bepalen, bestaat uit het nemen van een aantal stappen. Deze stappen zijn de volgende: • OPSPOREN van risico’s; • risico’s IDENTIFICEREN: bepalen van de aard en omvang van de risico’s die al de opgelegde domeinen bestrijken (veiligheid, gezondheid, psychosociale belasting, ergonomie, arbeidshygiëne, ...) • risico’s ANALYSEREN: de omvang nauwkeuriger bepalen;

q

Het opzoeken van de risico’s is een taak voor alle werknemers, zij moeten gevaarlijke situaties melden. De hiërarchische lijn werkt mee voor het opstellen van de risicoanalyse. Het opstellen van de evaluatie wordt best in groep opgemaakt daar het inschatten van de waarschijnlijkheid anders te subjectief kan zijn. Risico’s kunnen in de loop van de tijd wijzigen zodat het aan te raden is de risico’s regelmatig opnieuw in te schatten (o.a. na het plaatsvinden van een arbeidsongeval).

Wettelijke verplichting voor alle werkgevers

RISICOANALYSE • EVALUATIE: afhankelijk van de omvang en in vergelijking met andere risico’s wordt een waarde aan een risico toegekend. De risico-evaluatie stelt dus de vraag naar de AANVAARDBAARHEID VAN HET RISICO. MOGELIJKE METHODES VOOR HET OPSTELLEN VAN RISICOANALYSES • checklists; • foutenboomanalyse (fault tree analysis); • feitenboomanalyse; • gevolgenboomanalyse (event tree analysis); • ishikawa-diagram; • management oversight en risk tree (MORT); • storingsanalyse (hazard and operability study of HAZOP); • taakanalyse (job safety analyse) • Sobane – Deparis • Fine & Kinney methode • ...

Overeenkomstig de Welzijnswet is iedere werkgever, hoe klein zijn werknemersaantal ook is, verplicht een risico-inventarisatie/evaluatie uit te voeren van alle risico’s op elk niveau binnen zijn bedrijf: de installaties, de functies, het afdelingsniveau, het vestigingsniveau en zelfs op individueel niveau. De opgestelde risicoanalyses vormen de basis bij het opstellen van het globaal preventieplan ( 5 jarenplan in het kader van het dynamisch risicobeheersingsbeleid ). In de afdeling risicobeheersing van Adhesia werken wij regelmatig risicoanalyses uit en kunnen wij onze aangesloten klanten hierin deskundig begeleiden.


5

Signalisatie van wegenwer Indien er bijvoorbeeld een snelmontage kraan bij het bouwwerk dient geplaatst te worden die een deel van de rijweg inneemt of er wordt een rolsteiger geplaatst op het voetpad om een raam te schilderen. Ja, ook het voetpad is een deel van de openbare weg. Signalisatie op het voetpad/rijweg plaatsen is noodzakelijk en een verkeerskegel alleen is niet voldoende. Voetgangers verdienen ook de nodige bescherming rond de activiteiten die worden uitgevoerd. Vaak regelt men met een fluojasje het verkeer wanneer een vrachtwagen om materiaal te lossen op de openbare weg wordt geparkeerd. Weet dan dat het verkeer “regelen” enkel mag gebeuren door bevoegde personen zoals de politie, gemachtigde militairen, signaalgevers, werfopzichters, ... . Doet men dit toch en er gebeurt een ongeval, dan draagt men hierin verantwoordelijkheid.

Het dagdagelijkse verkeer brengt heel wat risico’s met zich mee. Signalisatie plaatsen is een noodzakelijke collectieve preventiemaatregel voor de uitvoerder (naast het dragen van signaalkledij wanneer hij naast of op de openbare weg werkt). De openbare weg zonder vergunning of signalisatieplan innemen is uit ten boze. Jammer genoeg gebeurt dit toch af en toe. De wegcode is van toepassing en men doet niet zomaar zijn zin op de openbare weg. Het ministerieel besluit van 7 mei 1999 betreffende het signaleren van werken en verkeersbelemmeringen bepaalt de verschillende maatregelen die moeten en kunnen genomen worden wanneer de openbare weg ingenomen wordt. Daarnaast zijn er ook bijkomende regionale bepalingen of verduidelijkingen. (bv. Voor Vlaanderen: het standaardbestek 250, Brussel: Besluit Brussels Hoofdstedelijke regering van 16/07/1998 )

6

Het signaleren van werken op de openbare weg valt ten laste van diegene die de werken uitvoert. In het type bestek verduidelijkt men dit nog even naar de hoofdaannemer toe. Eerst en vooral vraagt men tijdig een vergunning aan bij de lokale overheid, wegbeheerder of overheid. Het signalisatieplan laten goedkeuren is een belangrijk gegeven, dit kan gebeuren door de gemeente of stad, de provincie of de bevoegde overheid samen. Dit al naar gelang waar de locatie van de weg zich bevindt en wie er wegbeheerder is. Bij het opstellen van het signalisatieplan dient men er voor te zorgen dat de signalisatie voor de weggebruikers en de uitvoerders duidelijk, gemakkelijk te begrijpen en logisch is. Bij een slechte signalisatie krijg je verkeerschaos of verkeersongevallen. De regelgeving inzake signalisatie van werken en verkeersbelemmeringen heeft de wegenwerken opgedeeld in 6 categorieën.


De arbeidshygiënist

rken Dit naar snelheid en specifieke omstandigheden. Die verschillende 6 categorieën zijn nog eens onderverdeeld in werken met “weinig” of “sterke hinder”. Bij het plannen en plaatsen van signalisatie kan je enkele principes op deze 6 categorieën toepassen om tegemoet te komen aan de regelgeving. Bij een weg van 2de categorie (-90km) of een weg van 3de categorie (-50km) met sterk of weinig hinder, moet men steeds de volgende verschillende signalisatiezones terugvinden: 1. Voorsignalisatie. 2. Signalisatie aan het begin van het werk of het obstakel. 3. Zijdelingse signalisatie 4. Signalisatie op het einde van de bouwplaats. Niet vergeten eventuele bijkomende wegomleggingen te verzekeren, zorg er voor dat deze het volledige traject volgen tot op het einde. Controleer regelmatig de signalisatie en zorg voor het dagelijks onderhoud. De verlichting moet werken vanaf het invallen van de avond (controleer de “dagslapers”) tot na het opkomen van de zon of bij duistere weersomstandigheden. De verkeersborden zijn proper een vrij van vuil, modder, graffiti, ... .

Indien de verkeersborden niet geplaatst zijn of niet in overeenstemming zijn met het signalisatieplan kan de lokale overheid en/of de wegbeheerder dit op zich nemen op kosten van diegene die de weg inneemt. Voor men activiteiten opstart, waarbij de openbare weg wordt ingenomen, Kijk steeds na of alle stappen doorlopen zijn voor men activiteiten opstart, waarbij de openbare weg wordt ingenomen. Is er signalisatie en zijn de juiste verkeersborden voorzien en geplaatst? Zijn het signalisatieplan en de vergunning ter plaatse?

Adhesia verstrekt een opleiding “Signalisatie van tijdelijke werkzaamheden”. Tijdens deze opleiding worden met enkele handige tips en met enkele cases de regelgeving op een praktische manier toegelicht. Meer info over deze opleiding bij Christel Schrijvers 050/44.02.02


7

Wanneer ontwerpergono En hoe zit het met de verborgen gebruikskosten ? Of erger nog, met de ontevreden klant of gebruiker van het afgeleverd product die u meestal nooit meer terugziet ?

De grenzen aftasten

Het ontwerp van nieuwe machines, werkgereedschappen en software, maar evenzeer van gebouwen of werkprocedures, is een moeizaam proces. Eén waarbij tal van experten, elk op hun eigen domein, betrokken zijn. En toch komt het nog al te vaak voor dat er in heel dit proces één grote afwezige is: de ergonoom. De uiteindelijke eis die gebruikers stellen aan nagenoeg alles (stoffelijk en onstoffelijk) wat bruikbaar is: men wenst een kwaliteitsproduct of een kwaliteitsvolle dienst. Gebruikers verwachten van een product of een dienst dat zij zich deze op een volstrekt natuurlijke manier eigen kunnen maken, met alle gebruiksgemak die dit inhoudt ... Helaas worden ze daarin al te vaak en al te snel in ontgoocheld. Nochtans wordt door de ontwerpers goed nagedacht over de oplossingen die zij bedenken voor louter technische problemen. Maar hoe zit het met de optimalisatie van het gebruiksgemak (het aspect van de «usability» zoals dit vandaag heet) zodat de gebruiker achteraf niet nog eens geconfronteerd wordt met de nodige aanpassingskosten ?

8

Ingenieurs en andere specialisten weten zich dagelijks geconfronteerd met de bijzondere complexiteit van de systemen en gereedschappen die zij ontwerpen. Een multidisciplinaire benadering is dan ook niets nieuws in dit domein, integendeel. Het opwekken van verwachtingen is dat evenmin. Dit soort aanpak is ook de aanpak van de ergonomen. Daar tegenover staat dat de toegevoegde waarde van de ergonomie erin bestaat deze maalsom van complexiteiten af te wegen ten opzichte van de mogelijkheden van de mens als wezen, met alle cognitieve, geestelijke, emotionele, lichamelijke, en andere beperkingen van dien, met als doel de gebruiker in staat te stellen het product te gaan benutten met een maximum aan efficiëntie, aan tevredenheid en dus aan welzijn. Het initiatief van Adhesia zal, naargelang de situatie, worden uitgevoerd door middel van gebruikersproeven, eventueel in een U-lab (user laboratory: waar de gebruikers in een reële situatie worden gebracht in een speciaal observatielaboratorium), via participatief ontwerpen, of andere gespecialiseerde technieken). Enkele voorbeelden waar de ontwerpergonomie een absolute must is: - het ontwerpen van nieuwe machines, technische apparaten, ... - de ontwikkeling van software, van een intranet of een website op het internet - de constructie van industriegebouwen


De ergonoom

mie rijmt met kostenverlaging Niet te missen meerwaarde Ontwerp- of onderzoeksergonomie onderscheidt zich van herstelergonomie door de kosten die verhoudingsgewijs stukken lager uitvallen. Het achternahollen en aanpassen van elementen die niet meteen van bij het begin werden voorzien in eender welk ontwerp is altijd een kostelijke zaak. De verborgen kosten van een ontwerp waar helemaal geen ergonoom aan te pas kwam vallen nog duurder uit. Wij denken daarbij bijvoorbeeld aan het rendementsniveau dat een bedrijf als optimaal beschouwt maar dat in werkelijkheid helemaal niet is. Of aan de hulpmiddelen en de mankracht die dienen te worden ingeschakeld bij het gebruik die op het eerste zicht evident lijken maar die eigenlijk in de eerste plaats hadden dienen vermeden te worden. Aan de vermoeidheid die het resultaat is van verborgen cognitieve belasting, aan de vergetelheden en fouten die in de procedures zijn geslopen, ... .

Samengevat, de inspanningen die zich men heeft getroost op ergonomisch vlak tijdens de ontwerpfase voorafgaand aan de eigenlijke implementatie maken dus echt wel het verschil. Paradoxaal genoeg betekent het « verschil » dat de verbeteringen ongemerkt gaan om de eenvoudige reden dat het systeem als vanzelf vanaf het begin als vanzelfsprekend loopt.

Berekening van de voordelen voor een software over een levensduur van 3 jaar # gebruikers

10

# verzoeken/dag

30

Duur van een verzoek (minutes)

5

Duur van een verzoek na onze tussenkomst

4

% tijdswinst # gebruiksdagen/jaar

Eén voorbeeld van verborgen kosten is het haast systematisch tijdsverlies dat gepaard gaat met het gebruik van een software of een intranet/internet-site waarvan de ‘usability’ niet vooraf werd gecontroleerd door een ergonoom. Dit blijkt al uit een eenvoudige berekening. In ons voorbeeld werd de ene software niet ontworpen met medewerking van een ergonoom, terwijl dit wel het geval is voor de andere. Stel je voor dat er 5 keer meer gebruikers zijn dankzij een goed afgestemde gebruikersinterface. Voor perfect gelijkaardige startkosten bespaart het bedrijf ongeveer 385.000€ ! Daarbij dient aangestipt dat deze berekeningswijze evenzeer geldt voor achteraf-aanpassingen. Daarbij komen dan nog de verborgen kosten, die moeilijker te berekenen zijn, en dit minstens tot de dag waarop de aanpassingen operationeel worden!

20 227

# gebruiksuren/jaar voor software A

5675

# gebruiksuren/jaar voor software B

4540

Uurkost werknemers

€ 23

gebruikskost/jaar voor software A

€ 130.525

gebruikskost/jaar voor software B

€ 104.420

Besparing

€ 26.105

Kosten ergonomische tussenkomst

€ 6.000

Implementatiekost in de software

€ 2.000

Totale basisinvestering van de tussenkomst

€ 8.000

Gebruikswinst 1e jaar

€ 18.105

Gebruikswinst over de 2 volgende jaren

€ 52.210

Totale winst voor het bedrijf

€ 70.315


9

Opleidingen Nederlandstalig EHBO basisopleiding

EHBO herhaling

Om de eerste hulp bij ongevallen te verzekeren in een onderneming moet elk bedrijf over een minimum aantal gebrevetteerde hulpverleners beschikken. In een basiscursus van 21 uur wordt dit thema zowel praktisch als theoretisch uitgediept.

Voor iedere opgeleide hulpverlener wordt er jaarlijks een heropfrissing van 4 uur voorzien. Zo blijft het brevet van de hulpverlener geldig.

• Brugge, Confederatie van de bouw, Pathoekeweg 34 te Brugge: 29, 30 september en 7 oktober 2008 van 8.00-16.30 • Kortrijk, Adhesia, Kortrijksestraat 389 C te Kortrijk: 24 oktober, 4 en 13 november 2008 van 8.00-16.30 • Zwijnaarde, Adhesia, Tramstraat 59 te Zwijnaarde: 14, 24 oktober en 2 december 2008 van 8.00-16.30 • Brussel, Adhesia, Oude Graanmarkt 10 te Brussel : data nog te bepalen

• Brugge, Confederatie van de bouw, Pathoekeweg 34 te Brugge: 22 september 2008 van 18.00-22.00 6 oktober 2008 van 8.00-12.00 • Kortrijk, Adhesia, Kortrijksestraat 389 C te Kortrijk: 16 oktober 2008 van 18.00-22.00 21 november 2008 van 8.00-12.00 • Zwijnaarde, Adhesia, Tramstraat 59 te Zwijnaarde: 1 december 2008 van 08.00-12.00 8 december 2008 van 18.00-22.00 • Brussel, Adhesia, Oude Graanmarkt 10 te Brussel: data nog te bepalen Adhesia biedt een steeds ruimer aanbod aan opleidingen waarbij telkens de ondernemerschapsportefeuille (tussenkomst 35% door Vlaamse Gemeenschap: BEA maatregel) kan gebruikt worden. Bij de opleidingen EHBO in de bouwsector kan beroep gedaan worden op het fonds voor vakopleiding voor financiële tussenkomst.

10


Opleiding basiskennis - Niveau III Een zesdaagse opleiding voor werkgevers, hiërarchische lijn en preventie adviseurs in C en D bedrijven waarbij de volledige basis voor het voeren van een welzijnsbeleid aan bod komt. • Brugge, Confederatie van de bouw, Pathoekeweg 34 te Brugge: 15, 22 oktober, 5, 12, 19 en 26 november 2008 van 8.30-16.30

Opleiding Vertrouwenspersoon In deze opleiding worden vertrouwenspersonen en leidinggevenden niet alleen geïnformeerd over hun plichten, maar ook aangeleerd om deze problemen van pesten, psychisch geweld, fysisch geweld en ongewenst seksueel geweld op het werk zo kordaat en efficiënt mogelijk aan te pakken. • Zwijnaarde: Adhesia, Tramstraat 59 te Zwijnaarde: 1 & 2 december 2008 van 9.00-17.00

Voor bijkomende info, folders en inschrijving kunt u steeds terecht bij Mevr. Christel Schrijvers op het telefoonnummer 050/44 02 02 of per mail bij [email protected]


11

Antwerpen Tel : 09/244.45.90 [email protected]

Brussel Tel : 02/511.06.86 [email protected]

Brugge Tel : 050/33.98.07 [email protected]

Oostende Tel : 059/50.49.18 [email protected]

Kortrijk Tel : 056/21.25.51 [email protected]

Moeskroen Tel : 056/48.38.70 [email protected]

Zwijnaarde Tel : 09/244.45.90 [email protected]

Charleroi Tél : 071/73.34.00 [email protected]

Bruxelles Tél : 02/511.06.86 [email protected]

La Louvière Tél : 064/27.54.51 [email protected]

Mons Tél : 064/27.54.81 [email protected]

Namur Tél : 081/22.85.66 [email protected]

Mouscron Tél : 056/48.38.74 [email protected]

Tournai Tél : 069/88.91.10 [email protected]


81459

E xterne d ienst vo or pre ve nti e e n b e s ch e r m i ng op h e t werk v z w

Externe dienst voor preventie en bescherming op het werk vzw. oktober-november-december

Recommend Documents