EXEMPLUMNO.14. IBFD bibliotheek in Amsterdam

EXEMPLUM NO. 14

IBFD bibliotheek in Amsterdam

Inhoudsopgave

Over dit nummer

3

Midden in de vrije natuur 15 eengezinswoningen in Lelystad

4

Levendig kleurenspel Shopping Center Pécs Árkád Hongarije

8

Tegen de steile helling aangebouwd uitbreiding van het Toldy Ferenc Gymnasium in Boedapest

10

Zwarte Tweeling kantoorpand in Etten-Leur

14

Klooster Burtscheid (D) traditie en toekomst onder één dak

16

Banking in het filiaaloptische en energetische opwaardering van een spaarbank uit de jaren 60

20

Universiteit van Tilburg gedistingeerd, sober en tijdloos

22

Nutsbedrijven Osnabrück (D) competentie en kwaliteit

26

De IBFD bibliotheek in Amsterdam transparante architectuur voor “zware kost”

28

Stenen taart voor academici -

2

nieuwbouw van de Universiteit Boedapest

32

Impressum

35

Bij dit nummer

De baksteen is een echt succesnummer. Is het u bekend dat hij al meer dan vijfduizend jaar geleden bij de beschaafde volken in Voor-Azië en India werd gebruikt? Daarna waren het de Romeinen die de bouwtechniek met gebrande klei in grote delen van Europa verspreidden. En vanaf de 12de eeuw won deze methode langzamerhand ook in het noorden van het continent terrein, toen de esthetische en in filigraan vormgegeven architectuur van de baksteengotiek zich heel geleidelijk in het gehele gebied van de toenmalige Hanze verspreidde. En tegenwoordig, zo’n 800 jaar later? Nog steeds heeft de baksteen niets van zijn tijdloze fascinatiekracht verloren. In tegendeel, door zijn esthetische, technische en bouwfysische voordelen is hij nog steeds wereldwijd het meest toegepaste bouwmateriaal. Een geslaagd voorbeeld van het gebruik van zwarte bakstenen toont o.a. het kantoorgebouw in de buurt van het Brabantse Breda, waarbij de gerenommeerde architecten Bedaux de Brouwer een elegante vormgeving met de Röben keramische bak-

steen zwart genuanceerd, glad, hebben gerealiseerd.Helemaal in het wit presenteren zich daarentegen het nieuwe gebouw voor de Katholieke Universiteit in Tilburg en de 15 villa’s in de wijk “Hollandse Bos” met eengezinswoningen in Lelystad, waarvan de architecten bij de vormgeving grote waarde hebben gehecht aan de moderne en open uitstraling van parelwitte, grijze en crèmewitte keramische bakstenen. Deze aangenaam lichte indruk werd nog versterkt bij het Árkád Shopping-Center in het Hongaarse Pécs, waarvan het vrolijk speelse gevelbeeld te danken is aan een speciaal samengestelde compositie van crèmewitte keramische bakstenen en een paar duizend crèmekleurige Kohlebrand-bakstenen. Op de klassieke tour gingen de nieuwe bibliotheek in Amsterdam en het informaticagebouw van de universiteit in Boedapest, waarvan de gevels met de Röben baksteen WESTERWALD bont werden opgetrokken. Wie echter eerder een wat ruwe en rustieke gevel-indruk wil bereiken, kan zijn keus op de handgevormde bakstenen laten vallen. Een interessant voorbeeld hiervan is de uitbreiding van het eveneens in Boedapest gelegen Toldy Ferenc Gymnasium dat zijn markante uitstraling te danken heeft aan de bontgevlamde handgevormde buitenmuursteen WASSERSTRICH. En bij de sanering van het bankgebouw in het Noord-Duitse Zetel maakte de nieuwe handvormsteen

WIESMOOR kohle-bunt, een relatief gladde, maar desondanks levendige baksteenoptiek mogelijk met een krachtig blauwzilver gevlamd oppervlak. E.e.a. harmonieert voortreffelijk met de holle dakpan LIMBURG blauwgrijs die bij de nieuwe bedekking van het dak gebruikt werden. Nòg een voorbeeld van een geslaagd samenspel van Röben keramische dakpannen en Röben bakstenen toont de uitbreiding resp. sanering van het klooster Burtscheid bij Aken, waar de keramische dakpan LIMBURG blauwgrijs een klassieke combinatie met de voor de gevel gebruikte baksteen GREETSIEL friesisch-bont creëert. En dat onze producten ook op de vloer een goed figuur slaan, bewijst het nieuwe gebouw van de nutsbedrijven van Osnabrück, waar de vloertegel VERRUM rood in de busgarage een robuuste en rendabele ondergrond met een extreem hoge drukbelastbaarheid bieden. Wij hopen dat wij u met onze selectie de een of andere suggestie voor uw eigen projecten hebben kunnen geven en wensen u veel leesplezier.

Wilhelm-Renke Röben

3

Midden in de vrije natuur 15 eengezinswoningen in Lelystad

Architecten: Roeleveld Sikkes, Den Haag Gevel: Röben keramische baksteen BERGEN crème-wit, glad

Vestigingsbeleid op z’n Nederlands: eind jaren zestig telde Lelystad nog niet eens 1.000 inwoners. Nu, ruim 35 jaar later, wonen ca. 70.000 mensen in de stad die destijds in een van de nieuwe IJsselmeerpolders uit de grond werd gestampt. De enorme groei komt niet uit de lucht vallen en is ook niet alleen maar toe te schrijven aan de buitengewoon lage grondprijzen op de kunstmatige eilanden: Het is inderdaad een feit dat de stad geen geschiedenis heeft, maar daar staat tegenover dat hij de beschikking heeft over een uitstekende infrastructuur en goede recreatiemogelijkheden. Hij heeft echter vooral veel natuur te bieden. Bijzonder geliefd daarbij is het zuidwestelijke gedeelte van de stad waar de bebouwing niet alleen grenst aan het strand van het IJsselmeer, maar ook aan het ca. 900 ha grote bos "Hollandse Hout" en aan het merenplateau de "Oostvaardersplassen". In de onmiddellijke nabijheid van deze volledig door mensenhand geschapen „wildernis“ werd de laatste jaren de gelijknamige wijk "Hollandse Hout" met 281 hoogwaardige eengezinswoningen voor ca. 800 bewoners gebouwd. Afhankelijk van zijn wensen kan de nieuwe eigenaar hier kiezen uit tien uiteenlopende, door acht verschillende architectenbureaus ontworpen varianten – vanaf de bungalow "Aquar“ en het met veel hout vormgegeven naar Alvar

4

Aalto genoemde model "Alvar" tot aan het in landhuisstijl gebouwde type „Carré“. De royaal gedimensioneerde percelen variëren daarbij tussen 650 en 2.000 m2.Wie zijn eigen tuin te klein vindt, kan op een steenworp afstand gaan wandelen, zeilen, surfen of zwemmen. Het enkele maanden geleden volledig gereedgekomen project wordt gecompleteerd door een sluizencomplex, een dijk en een fietsbrug. Tot de meest interessante ontwerpen van de nieuwe wijk behoren de 15 in een gebogen L-vorm geplaatste vrijstaande huizen van het type „Villa Duende“ in de onmiddellijke nabijheid van het aangrenzende bosgebied, die met hun streng geometrische vormentaal en de smalle horizontale en verticale raamstroken ondubbelzinnig de Nederlandse De Stijl-architectuur uit de jaren twintig van de vorige eeuw citeren. Alle woningen zijn op de begane grond voorzien van een open woon- en eetgedeelte en op de bovenverdieping van drie tot vier slaapkamers. „De definitieve indeling hebben wij echter heel bewust opengelaten, zodat elke bewoner qua ruimtewerking en individueel gebruik flexibel de voor hem optimale oplossing kan kiezen", licht de met de planning van het project belaste architect Jan van Huizen van het bureau Roeleveld Sikkes uit Den Haag toe. Het huizencomplex bestaat uit twee in elkaar geschoven, met witte keramische bakstenen vormgegeven rechthoekige blokken. Door de verschillende hoogtes van de beide vo-

Streng geometrische vormentaal: steeds twee in elkaar geschoven rechthoekige blokken, vormgegeven met Röben keramische bakstenen BERGEN crème-wit.

Herinneringen aan de Nederlandse De Stijl-architectuur: smalle horizontale en verticale raamstroken met roodgelakte kozijnen

lumina werd daarbij een spannende compositie met contrastrijke exterieur- en interieuraanzichten mogelijk gemaakt. „Met dit eenvoudige principe konden wij niet alleen interessante relaties tussen de afzonderlijke woonfuncties onder elkaar, maar ook gevarieerde samenhangen tussen de huizen en het buitengebeuren realiseren,” aldus Jan van Huizen. Om de bewoners tegelijkertijd een lichte en hoogwaardige woonambiance met een maximale samenhang met het buitengebeuren te bieden beschikken alle woningen over royaal gesneden openingen op het zuiden, die een vloeiende overgang tussen binnen en buiten vormen. Het uiteenlopende volume van de afzonderlijke rechthoekige blokken wordt daarbij niet op de laatste plaats weerspiegeld in de verschillende afmetingen van de ramen: „De zeer hoge ramen bewerkstelligen een heel bijzondere lichtwerking, want hier kan het directe zonlicht tot diep in de woning dringen,” deelt Jan van Huizen mee. “Zo staat daarentegen bij de meer lagere ramen of de horizontale openingen de uitzichtfunctie op de voorgrond.” De gevels van de 15 huizen werden in overeenstemming met de eis aan een hoogwaardige en duurzaam in helder wit stralende architectuur met in totaal 200.000 Röben keramische bakstenen BERGEN crèmewit gemetseld, die in het samenspel met de rood gelakte raamkozijnen het moderne karakter van de woningen accentueren. Heel bewust kozen de architecten

Het extreem lange en smalle "Hilversums formaat" (240 x 90 x 42 mm) accentueert de attractieve horizontale structuur in de gevel.

voor het extreem smalle en lange "Hilversums formaat" van 240 x 90 x 42 mm – een steen die door de bekende Nederlandse architect Willem Marinus Dudok bij de bouw van het gemeentehuis van Hilversum (1928·- 1931) ontwikkeld werd en die door zijn slanke vorm en het metselwerk in halfsteensverband een attractieve horizontale structuur in de gevels bewerkstelligt. “Als een soort architectonische hommage aan een van de gerenommeerdste vertegenwoordigers van de Nederlandse Moderne,” verklaart de architect.

Royaal gesneden openingen op het zuiden maken de vloeiende overgang van binnen naar buiten en omgekeerd mogelijk.

7

Levendig kleurenspel Shopping Center Pécs Árkád Hongarije

Architecten: Finta Studio Boedapest Planning: ECE Projektmanagement, Hamburg Gevel: Röben keramische baksteen speciale sortering FARO ivoor, glad

Pécs Árkád, een van de modernste en grootste winkelcentra in Hongarije.

Nog een interessant nieuwbouwproject in het zuiden van Hongarije is het vorig jaar gereedgekomen Shopping Center Pécs Árkád. Dit winkelcentrum ligt in het centrum van de stad Pécs (ca. 160.000 inwoners). Het door de Hamburgse ECEgroep ontwikkelde complex biedt een totaal oppervlak aan winkels van 35.000 m2. Op gewone dagen wordt het complex aan de straat Bajcsy Zsilinsky útca bezocht door zo’n 20.000 tot 30.000 mensen, op topdagen komen er wel 60.000 kooplustigen op af. Daarmee is het niet alleen een van de modernste, maar tevens een van de grootste en meest bezochte shopping centra van Hongarije. De ECE-groep is reeds lange tijd Europees marktleider op het gebied

8

van winkelcentra in de binnenstad. Al sinds de jaren zestig ontwikkelt het bedrijf op het gehele continent shopping malls, winkelpassages in de binnensteden en vakmarktcentra en al zo’n tien jaar in toenemende mate ook in Oost-Europa. Bij het begin van elke nieuwe planning hoort steeds een uitgebreide analyse van de desbetreffende locatie-omstandigheden: voor het project in Pécs spraken in dit opzicht vooral zowel het grote verzorgingsgebied – in totaal kunnen ca. 550.000 mensen het winkelcentrum binnen 45 minuten bereiken - als de voortreffelijke ligging van het perceel in directe omgeving van de oude binnenstad en de verbinding met het centrale busstation.

winkelcentrum van ECE in Hongarije is, wordt heel bewust door een gevarieerde branchemix gekarakteriseerd: op twee open, door liften en roltrappen met elkaar verbonden niveaus kunnen de klanten kiezen uit ca. 130 speciaalzaken – waaronder een zelfbedieningswarenhuis, een vakmarkt voor consumentenelektronica, een grote textielzaak, een discounter voor levensmiddelen, verschillende cafés en restaurants. Behalve talrijke internationaal actieve aanbieders zoals MediaMarkt of C&A hebben zich er ook vele Hongaarse bedrijven gevestigd. Bovendien heeft de nieuwbouw ook de beschikking over ca. 2.000 m2 kantoorruimten en 850 parkeerplaatsen voor personenauto’s.

Het aanbod van Pécs Árkád, dat na het Pécs Árkád Shopping Center in Boedapest het op één na grootste

ECE hechtte ook grote waarde aan de keuze van een optimale locatie met een goede infrastructuur, aan

een goede branchemix en aan een hoogwaardige architectonische vormgeving die zich heel bewust diende te onderscheiden door openheid en transparantie. Deze specificatie werd vooral in het gebouw gerealiseerd door de integratie van een glazen dak voor het tot stand brengen van een lichte en vriendelijke ambiance en door het gebruik van hoogwaardige materialen. Hierbij moet beslist de in het licht badende markt in het centrum van het gebouw worden genoemd waar je een levendige sfeer om te winkelen vindt en het aangenaam vertoeven is. Bij de vormgeving van het buitengebeuren hechtten de architecten grote waarde aan een samenspel van lichte keramische bakstenen met elegant gedetailleerde glasvlakken en elementen en details van staal en aluminium.

Hoek van het gebouw met een binnenhoek van 120°, gevormd met “als een ritssluiting” kruislings met elkaar verbonden bakstenen.

De centrale blikvanger is daarbij de hoek van het gebouw aan de kruising Bajcsy Zsilinski útca / Nagy Lajos Kirárly útca, die met zijn modern aandoende vormgeving en de ver naar voren springende zonweringlamellen boven de doorlopend met glas beklede tweede bovenverdieping een duidelijk en ondubbelzinnig teken midden in de heterogene stedenbouwkundige omgeving creëert. Bij de overige gedeeltes van de gevel worden met glas vormgegeven elementen in een onregelmatig ritme afgewisseld door royaal beklede elementen, waarbij het elegante verticale accent van afzonderlijke elemen-

ten meteen de indruk van arcades, de naamgever van "Pécs Árkád", geeft. Om op lange termijn aan de drukke Nagy Lajos Király útca een licht en vriendelijk karakter te kunnen garanderen, kozen de architecten van ECE als geschikt materiaal voor de Röben keramische baksteen speciale sortering FARO ivoor. De bakstenen worden van hoogwaardige wit brandende kleisoorten tot aan sintering gebrand, zodat oppervlakkige vuildeeltjes door regen eenvoudig weer worden afgewassen. Bij de structurering van de royale, in halfsteensverband gemetselde elemenRoyaal met bakstenen beklede elementen worden afgewisseld door verticale glazen elementen.

Ritmische onderverdeling van afzonderlijke metselwerkvlakken met horizontale banden van bakstenen. Door verspreid aangebrachte Kohlenbrand-klinkers worden op de gevel levendige en kleurige accenten geplaatst.

ten stonden bij de overwegingen toen vooral een ritmische onderverdeling en daarmee een betere leesbaarheid van het complex centraal . Daarom werden afzonderlijke elementen met horizontale vooruitstekende en terugspringende delen of met afzonderlijke rijen van verticaal aangebrachte stenen gepland. Nòg een ander geslaagd detail is een hoek van het gebouw met een binnenhoek van 120° graden die met „als een ritssluiting“ kruislings met elkaar verbonden en daarbij licht naar voren springende bakstenen werd gemetseld. Extra luchtig worden de royale gevels door de integratie van enkele duizenden verspreid aangebrachte ivoorkleurige Kohlebrand-klinkers die de levendige en vriendelijke totaalindruk van Pécs Árkád nog versterken. Als vluchtige”kleurstippen” midden in de stad.

9

Tegen de steile helling aangebouwd uitbreiding van het Toldy Ferenc Gymnasium in Boedapest

Architecten: Földes & Co. Architects Ltd., Boedapest; László Földes, Támas Mórocz Gevel: Röben handgevormde buitenmuursteen WASSERSTRICH lichtrood bont

Door zijn talloze prachtige bouwwerken uit het tijdperk van de Oostenrijks-Hongaarse keizerlijk-koninklijke monarchie en zijn schitterende ligging aan de Donau behoort Boedapest ongetwijfeld tot de mooiste metropolen van Europa. Na de val van het IJzeren Gordijn en de in mei 2004 plaatsgevonden toetreding tot de EU, waardoor een definitieve streep werd gezet onder 40 jaar socialisme, bloeit de Hongaarse hoofdstad die destijds ontstond door de samenvoeging van de zelfstandige steden Boeda en Pest, momenteel opnieuw op. Dit is niet alleen te zien aan de talrijke nieuwbouw- en saneringsprojecten, zoals het Nationale Theater, het

10

enkele maanden geleden geopende "Paleis der Kunsten" of de behoedzaam gesaneerde historische "Burchtwijk". Eind jaren tachtig werd de wijk werd door zijn uniek belang en zijn kwetsbare ligging hoog boven de linker Donau-oever door de UNESCO erkend als wereldcultuurerfgoed. Een ander geslaagd project in de omgang met het historische erfgoed van de stad toont de gereedgekomen uitbreiding van het gerenommeerde Toldy Ferenc Gymnasium dat volgens de plannen van het in Boedapest gevestigde architectenkantoor Földes & CO. werd gerealiseerd. Het in 1859 aan de voet van de pittoreske Burchtwijk gebouwde en daarbij met een schitterende neogotische baksteenfaçade vormgegeven schoolgebouw

werd vorig jaar aangevuld door een eveneens met rode bakstenen bekleed bijgebouw dat in contrast met het andere gebouw echter bewust modern gedetailleerd werd uitgevoerd. Behalve verscheidene nieuwe klaslokalen en kantoren staat het gymnasium daarmee ook een moderne sporthal met aangrenzende EHBO-ruimte ter beschikking. Naar buiten toe sluit het scherp gesneden en daarbij slechts door enkele ramen geopende nieuwe gebouw gelijkvloers aan op de zich aan de oostzijde liggende Donátistraat. Rekening houdende met de steile helling werd het gebouw in tegenstelling tot het andere gebouw werd het nieuwe gebouw beneden het grondniveau geplaatst, zodat de ingang naar de aan-

grenzende binnenplaats zich hier op de tweede verdieping bevindt. Een extra maatregel om het nieuwe architectonisch harmonisch geconstrueerde complex zo goed mogelijk in de moeilijke topografie te integreren brengt de zichtbare onderverdeling van het complex in drie verschillende bouwlichamen tot stand: De naar het oosten gerichte, uit verscheidene hoekige volumina samengestelde en tot vier verdiepingen hoge vleugel met de nieuwe klaslokalen en kantoren werd daarbij voorzien van een markant lessenaarsdak waarvan het volume zich sensibel in de historisch gegroeide rooilijn voegt. De duidelijk vlakkere aan de andere kant naar het andere gebouw toe liggende sporthal werd daarentegen door een royaal sheddak gedekt dat met zijn grote bovenlichten voldoende daglicht in

het gebouw binnenlaat. Het slechts uit één verdieping bestaande op het noordoosten liggende bijgebouw stelt nog meer klaslokalen en een kleinere, multifunctionele hal ter beschikking. Zijn begaanbaar dak fungeert bovendien als buitenverbinding van de straat naar de binnenplaats van de school. Alle gevels werden in navolging van het destijds door architect János Petschnig vormgegeven oude gebouw in tweeschalig metselwerk opgetrokken. Bij het zoeken naar een hoogwaardige gevelsteen met een duurzame kwaliteit viel de keus van de architecten uiteindelijk op de rustieke Röben handgevormde buitenmuursteen WASSERSTRICH lichtrood bont. De in kruisverband gemetselde baksteen maakte niet alleen een harmonische overgang naar de in hetzelfde verband opgetrokken baksteengevel van alle gebouwen mogelijk, maar bewerkstelligt tegelijkertijd een krachtig contrast met de houten deur- en

raamkozijnen. Bij enkele ernstig beschadigde gedeeltes van de oude gebouwen werd de baksteen bovendien voor reparatie resp. reconstructie van het oude metselwerk toegepast.Niet alleen buiten, maar ook in de meeste ruimten binnen hechtten de architecten grote waarde aan de uitstraling van bakstenen. Bijzonder indrukwekkend is daarbij de vormgeving van de nieuwe sporthal waarbij het gebruikte materiaal geaccentueerd werd door de stenen met andere elementen van hout te contrasteren, zoals de lichte vloer van de sporthal of de balustrade van de tribunes. Alle verbouwingswerkzaamheden aan de school namen al met al een periode van ca. twee jaar in beslag. De werkzaamheden werden tenslotte afgesloten door het plechtige aanbrengen van de volledig van messing gegoten handgreep aan de ingangsdeur naar de Donátistraat. Deze kreeg naar het historische voorbeeld van de deur van de oude hoofdingang van de school de vorm van een leeuw – als symbool van standvastigheid in de bewogen geschiedenis en met het oog op de in 2009 ophanden zijnde viering van het 150-jarige bestaan van het gymnasium.

De naar het oosten gerichte hoge vleugel met het markante lessenaarsdak voegt zich sensibel in de historisch gegroeide rooilijn.

12

Het scherp gesneden, uit vier verdiepingen bestaande bouwlichaam neemt nieuwe klaslokalen en kantoren op. Plechtige afsluiting van de werkzaamheden: de uit messing gegoten leeuwenhandgreep wordt naar het voorbeeld van de oude hoofdingang aan de deur van de nieuwe ingang aangebracht.

Harmonie van materialen: hout, glas en baksteen met een indrukwekkende uitstraling. Ook voor de reconstructie van het oude metselwerk buiten werd de rustieke Röben handgevormde buitenmuursteen WASSERSTRICH lichtrood bont gebruikt om een harmonische overgang naar de baksteengevel van het andere gebouw te bewerkstelligen.

13

Zwarte Tweeling kantoorpand in Etten-Leur

Het met zwarte keramische

Architecten: Bedaux de Brouwer Architecten, Goirle Gevel: Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd glad

bakstenen beklede harmonisch gebouwde geheel bestaat uit twee bijna volledig identieke complexen: „Tweelingkantoor“.

De architecten Bedaux de Brouwer hebben hun nieuwe gebouw “Tweelingkantoor” genoemd. En werkelijk - wie het nieuwe gebouw voor twee advocatenkantoren en een laboratorium van een huisartsenmaatschap in het Noord-Brabantse Etten-Leur bezoekt, krijgt inderdaad de indruk een architectonische tweeling te bezoeken. Het met zwarte keramische bakstenen beklede harmonisch gebouwde geheel bestaat uit twee bijna volledig identiek vormgegeven vleugels van elk vier verdiepingen. Ondanks hun

14

nauwe samenhang werden ze echter volledig zelfstandig opgezet en zijn dientengevolge gescheiden van elkaar te gebruiken. Daarbij wordt door de haaks op elkaar staande bouwlichamen aan de buitenzijde niet alleen een representatieve uitstraling gecreëerd, maar wordt ook binnen een optimale benutting van het daglicht mogelijk gemaakt. Als verbindend element fungeert een lang gerekte één verdieping hoge muurstrook aan de zijde van de in het zuiden aangrenzende Bredaseweg, waardoor de binnenplaats tegelijkertijd tegen inkijk wordt beschermd. Het kantoor Bedaux de Brouwer Ar-

chitecten werd oorspronkelijk in 1938 door Jos. Bedaux opgericht die zich zowel door zijn talrijke woon-, kantoor- en sacrale gebouwen als zijn gebouwen voor de universiteit van Tilburg snel ontwikkelde tot een van de belangrijkste Nederlandse architecten van de jaren vijftig en zestig. Sinds het overlijden van Jos. Bedaux in 1989 wordt het kantoor zowel door zijn beide zoons Peer en George Bedaux als de in het midden van de jaren tachtig toegetreden partner Jacq. de Brouwer onder de naam "Bedaux de Brouwer Architecten" voortgezet. Het betrekkelijk homo-

gene oeuvre van het kantoor vertoont daarbij een hoge maat aan continuïteit – dikwijls ontstaan scherpgekante, maar desondanks sensibel in de desbetreffende stedenbouwkundige context ingebedde complexen, waarvan de krachtige aanwezigheid door een ondubbelzinnige, meestal met keramische bakstenen gerealiseerde uitstraling van het materiaal en een elegante detaillering wordt geaccentueerd. Ook vertoont het nieuwe kantoorgebouw in Etten-Leur dat eveneens bestaat uit twee haaks op elkaar staande met donker metselwerk beklede bouwlichamen, een overeenkomstig

Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd glad samen met terugliggende ondermetselingen en antraciet-kleurige metselmortel als perfecte, elegante eenheid.

fungerende verbindingsmuur. Direct ervoor wordt de blik getrokken naar een vierhoekige vijver die zich door een insnijding in de onderste muurrand voortzet tot op de binnenplaats die aan de tegenoverliggende zijde ligt. Daar mondt hij dan uit in een contemplatief vormgegeven tuin waarin de medewerkers van de hier gevestigde bedrijven hun middagpauze kunnen doorbrengen.

uitgangspunt. De beide vleugels van het gebouw werden door de architecten elk als een bondgenootschap van twee ten opzichte van elkaar verschoven gebouwvleugels opgezet met een centrale ontsluitingsgang en een aan de buitenzijde liggend trappenhuis. Extra spannend wordt het geheel, doordat de daken van elk van beide tegenover elkaar liggende vleugels van het totale gebouwencomplex lichthellend naar binnen toe werden geconstrueerd, ontstond er een elegant vlinderdak. Nog een geslaagd detail is de naar de straat toe ietwat naar voren geplaatste als scharnier van het totale complex

Het nieuwe gebouw ligt direct aan het hoekpunt van de Bredaseweg – de oude doorgaande weg van EttenLeur naar Breda - en de oprit naar de parallel daaraan verlopende autosnelweg A 58. „Het is de bedoeling dat de weg ooit in een laan met kastanjebomen zal worden getransformeerd, “ deelt Jacq. de Brouwer mee. Hier is sprake van een heel bewuste vormgeving, zodat gebouw anticipeert op de binnen afzienbare tijd plaats te vinden transformatie van de stedenbouwkundige context: “Wanneer de planning tenslotte gerealiseerd is, zullen de bomen de harde vormen van de architectuur nog iets verzachten en zo de aandacht optimaal naar zich toe trekken.” Voor de bekleding van alle gevels van het harmonisch vormgegeven nieuwbouwcomplex werd de Röben keramische baksteen FARO zwart genuanceerd glad in het smalle dunne formaat gebruikt. "Het is een steen waarmee we al eerder bij twee andere projecten buitengewoon positieve ervaringen hadden opgedaan en waarmee het ons lukte om de edele en elegante uitstraling van het

gebouw nog meer te versterken, “ motiveert Jacq. de Brouwer de materiaalkeuze van zijn kantoor. “De steen overtuigde ons met name door zijn hoge dichtheid waardoor de edele, ietwat naar de antracietkleur overgaande kleurnuance tientallen jaren dezelfde kwaliteit zal blijven behouden.“ Een overeenkomstig hoge eis toont ook het gereedgekomen, in halfsteensverband opgetrokken metselwerk zelf. De voegen van de terugliggende ondermetselingen werden daarbij voorzien van een zuinige gladde afstrijklaag, waarbij het metselen en voegen in één arbeidsproces plaatsvinden. De keuze van

Krachtige aanwezigheid door de ondubbelzinnige uitstraling van het materiaal die met Röben keramische bakstenen wordt gerealiseerd.

een antracietkleurige metselmortel en het afzien van stootvoegen benadrukken bovendien de keramische indruk van het metselwerk. Het resultaat is er dan ook naar: een perfect samenspel van hoogwaardige, moderne baksteenarchitectuur en ambachtelijke detailprecisie.

15

Klooster Burtscheid (D) traditie en toekomst onder één dak Architecten: Architekturbüro Horn, Aachen Dak: Röben holle pan met variabele latafstand LIMBURG blauwgrijs Gevel: Röben gevelsteen GREETSIEL friesisch bont, glad

De sanering en restauratie van sacrale bouwwerken in het kader van de monumentenzorg en de ontwikkeling van woonconcepten voor gehandicapten en zieken behoort tot de zwaartepunten van het Architekturbüro Horn GBR in Aken. Bij het bouwproject van het klooster van de "Orde van het arme kindje Jezus" in de Akense stadswijk Burtscheid kwamen beide competenties tot hun recht. Het dak van het klooster werd volledig opnieuw gedekt: 2.500 m2 Röben holle dakpan Limburg blauwgrijs.

Naast de sanering van het klooster en de aanpassing van het gebouw aan de actuele voorwaarden met betrekking tot de brandwering moest meteen aansluitend op het klooster een nieuw woongebouw voor de nonnen ontstaan. Het Andreas-FeyHaus, dat tot nu toe op deze plaats had gestaan en niet meer beantwoordde aan de huidige behoeften, werd gesloopt. Op het terrein van het klooster Burtscheid wonen ca. 80 nonnen. In de geest van Clara Fey, die de orde in 1844 stichtte, zijn zij met name daar actief waar kinderen en jongeren hulp nodig hebben. Vele nonnen zijn oud en hulpbehoevend. Het uit vier verdiepingen bestaande gebouw moest daarom worden aangepast aan de eisen die met name aan woningen voor gehandicapten worden gesteld. Bovendien moest het de tot nu toe decentraal gelegen ruimten van de kloosteradministratie opnemen en voor de nonnen voortaan als “klein” klooster dienen. Traditie en toekomst worden hier

onder één dak in de waarste zin van het woord verenigd. Het nieuwe gebouw is in het oude kloostercomplex geïntegreerd. Hierin bevindt zich de kloosterpoort en het bezoekersgedeelte. Op de bovenverdiepingen bevinden zich de kamers van de nonnen. M.b.v. een lift zijn de etages en de bij het klooster horende kapel gemakkelijker te bereiken. Het woongebouw verbindt oud en nieuw: aan de ene kant de enkele jaren geleden ontstane Clara Feyschool, aan de andere de muren van het oude klooster. De bijzondere uitdaging binnen bestond in de verbinding van de uiteenlopende hoogtes van de etages, buiten in het creëren van een harmonisch samengaan van de afzonderlijke gevels. Terwijl het schoolgebouw betrekkelijk eenvoudig gestructureerd is, schept de nieuwe woonvleugel door zijn geleding een optische overgang naar het “sacrale” kloostergedeelte. De benedenverdieping werd in de nieuwbouw op dezelfde plafondhoogte als de school voortgezet, het aantal etages daarboven werd evenwel van twee naar drie verhoogd, waarbij de totale hoogte van het gebouw dezelfde bleef. Optisch wordt dit opgevangen door drie doorlopende verticaal aangebrachte reeksen vensters voor het trappenhuis, die de vormentaal van het aangrenzende klooster opnemen. Het glasin-loodraam van de „Heilige Michael“ uit het gesloopte gebouw is hier de optische blikvanger. Aan de binnenzijde werd dit in eenafzonderlijk frame vóór een trappenhuisraam ge-

17

Het nieuwe gebouw met

Een ambachtelijk meesterlijke

kloosterpoort is geïntegreerd

prestatie en een schoolvoorbeeld

in het gehele complex. Het

voor een succesvolle daksanering:

levendige kleurenspel van de

perfecte overgangen van de met

Röben baksteen GREETSIEL

Röben holle dakpan LIMBURG

friesisch bont harmonieert

vernieuwde dakvlakken in de met

met de baksteengevel van

leisteen gedekte koekoeken. En

het oude gebouw.

tevens een perfecte kleurenharmonie tussen gebrande klei en leisteen.

monteerd en is ook van buiten goed zichtbaar. Ook werd in het nieuwe gebouw een waardevolle vloer van blauwsteen uit het oude gebouw opnieuw gelegd. De buitenmuren hebben een dikte van 24 cm en zijn van gewapend beton en kalkzandsteen. Daarop is een 12 cm dikke spouwmuurisolatie en tenslotte de bekleding aangebracht. De vormgeving van de buitengevel vond analoog aan de beklede bijgebouwen plaats. De keuze van het Architekturbüro Horn viel op de baksteen GREETSIEL van Röben in de kleur "friesisch bont" met glad oppervlak in het grote formaat 2DF. Deze baksteen presenteert zich met een roodbont gevarieerd oppervlak, waarvan de blauwe deeltjes metaalachtig glanzen. Op afstand gezien vertonen de oude en de nieuwe gevel bijna hetzelfde beeld, van dichtbij vormen de verschillende formaten van de bakstenen een levendig contrast. De groene ramen met de geïntegreerde jaloezieën liggen diep in de gevel en worden aan drie zijden om-

lijst door rondlopende lateien die Röben als prefab elementen leverde. De gevelgeleding vindt plaats door horizontale strek-lagen ter hoogte van de lateien en door lichte vensterbanken van Belgisch graniet. In het kader van de nieuwbouw werd ook het dak van het klooster compleet opnieuw gedekt. 2.500 m2 keramische dakpannen van het assortiment Röben LIMBURG blauwgrijs liggen nu op het oude gedeelte. Uiteenlopende dakhellingen, naar voren springende gevels en exact 67 kleine koekoeken bepalen het daklandschap. De architecten kozen voor de Röben dakpannen, omdat deze zich ton sur ton met de kleur van de fraai met leisteen gedekte koekoeken presenteren. De nieuwere bijgebouwen werden gedekt met 600 m2 van de Röben keramische dakpan LIMBURG blauwgrijs. Op het naar het zuiden liggende dakvlak werden zonnecollectoren voor de tapwaterverwarming geïnstalleerd.

Banking in het filiaaloptische en energetische opwaardering van een spaarbank uit de jaren 60 Meer dan een „facelifting”: Met een goede neus voor proporties en de juiste mate-

Architecten: Kieselhorst & Meister, Borgstede Gevel: Röben handgevormde buitenmuursteen WIESMOOR kohle-bunt Dak: Röben holle pan met variabele latafstand LIMBURG blauwgrijs

rialen ontstond een modern kantoorgebouw in een aan de eisen van deze tijd beantwoordende architectuur.

“Voor de Landesparkasse in Oldenburg ontstond aan de Markt een imposant nieuw gebouw. De nieuwe kantoorruimtes lijken licht, luchtig en behoorlijk ruim. Dr. Kleibl bracht de vraag te berde: Moet een nieuw kantoorpand zo royaal gebouwd zijn?” Dit stond in 1966 in het plaatselijke dagblad te lezen, toen de spaarbank haar nieuwe filiaal in het Duitse Zetel betrok. De belofte aan de klanten luidde: zij zouden ook in de toekomst uitstekend worden bediend en bij alle geldzaken discreet gead-

20

viseerd.“We zijn nu bijna 40 jaar verder. In deze periode werden er aan het gebouw geen bouwkundige veranderingen uitgevoerd. „Afgezien van het gewijzigde gebruik van de kantoorruimtes door de klanten, bijv. bij zelfbedieningsautomaten,

was ook de energetische toestand van het gebouw niet meer acceptabel,“ licht architect Christian Kieselhorst toe. “De opdracht voor de planning was om de bestaande bouwsubstantie zodanig te optimaliseren, dat een op deze tijd afgestemde afwikkeling van de banktransacties bereikt en de energiebehoefte in de toekomst duidelijk verlaagd zou worden.” Daarom werd het volgende concept voor de gevel ontwikkeld: voor de oude, 42 cm dikke buitenmuur, die zich in zijn geheel in een goede toestand bevond, zou nòg een wand worden gemetseld en

de daartussen ontstaande holle ruimte van isolatiemateriaal worden voorzien. Bovendien kon hier ook de noodzakelijke zonwering verborgen worden geïntegreerd. De gevelmuren zouden met een samengesteld warmte-isolatiesysteem worden geïsoleerd. Eerst moesten strokenfunderingen voor de nieuwe voorzetwand aan de voor- en achterzijde worden vervaardigd. Van de aanwezige lichtkokers van de kelders werd handig gebruik gemaakt door deze als steunpunt te laten dienen voor de aan de bestaande fundering verbonden, 24 cm dikke betonnen bal-

Elegant, bescheiden en decent van kleur. De Röben holle pan met variabele latafstand LIMBURG blauwgrijs

ken. Zo was er op deze plaatsen geen dure wand nodig en tegelijkertijd was er sprake van een stevige verbinding met de bestaande bouwsubstantie. Enkele bestaande vensteropeningen werden dichtgemaakt, terwijl andere op de begane grond tot ca. 50 cm boven de grond werden vergroot. De nieuwe, nu royaal van glas voorziene ingang werd vanaf de zijkant van de voorgevel precies in het midden geplaatst, zodat de gevel nu een streng symmetrisch uiterlijk heeft. De bestaande pleisterlaag van de gevel liet men zitten, terwijl de 80 mm isolatielaag hieraan werd bevestigd. Het nieuwe gezicht kreeg de spaarbank echter door de voorzetwand van de Röben handgevormde buitenmuursteen WIESMOOR kohle-bunt. Deze werd met Niro-slagpennen stevig in de oude gevel verankerd. „Wij zagen deze nieuwe baksteen in de fabriek, toen hij voor het eerst werd voorgesteld. Wij waren van meet af aan enthousiast en de beslissing was dan ook snel gevallen – we hoefden geen seconde te overleggen,“ aldus aannemer Friedrich Hurling. De baksteen neemt voor zich in door zijn relatief gladde, maar desondanks rustieke, krachtig blauwzilver gevlamde oppervlak. Niet alleen bij stralende zonneschijn een schitterende aanblik voor de klanten van de spaarbank. Opvallend zijn de lateien in de nieuwe gevel. „Wij wilden de statica zichtbaar maken en gebruikten daarvoor lateien van verzinkt staal en niet van baksteen,” verklaart Kieselhorst de-

ze ongewone oplossing. De eerste etage en de dakverdieping zijn voor de verhuur als woning en bedrijfsruimte bedoeld; een ergo- en fysiotherapiepraktijk zullen hier worden gevestigd. Een sanering van het dak was toch al noodzakelijk: Door de lelijke betonnen dakpannen en de ontbrekende warmte-isolatie had men geen andere keus en ook in optisch opzicht had architect Kieselhorst een bijzondere oplossing in gedachten. Zo werden de bestaande daksparren met 60 mm dikke balken opgehoogd om de isolatie van minerale wol met een dikte van 180 mm te kunnen opnemen. Het dak werd gedekt met de Röben holle pan met sluitingen LIMBURG in blauwgrijs, waarvan de bescheiden vorm en decente kleurgeving de opdrachtgevers overtuigden. Nòg een argument voor deze dakpan is zijn verschuivingsspeelruimte van 40 mm, waardoor het mogelijk is om de gewenste dakafsluiting zonder overstek bij de dakvoet aan te houden zonder pannen op maat te hoeven zagen. En dat hij er langer dan 40 jaar goed uit zal blijven zien, is wel zeker. Een nieuw balkon op het westen verhoogt de woonkwaliteit extra. Het pannendak wordt omsloten door de in de “Hanze stijl” opgetrokken gevels. De elegante kleurgeving van het pannendak, de kunstgreep met de gevels en de nieuw vormgegeven bakstenen gevel onderstrepen de totale indruk van het gebouw als een modern kantoorgebouw met architectuur die aan de eisen van deze tijd beantwoordt. De vraag of een

kantoorgebouw zo royaal moet worden gebouwd, rijst dus bij het betreden van het “nieuwe” oude gebouw dus helemaal niet.

Geslaagde combinatie van bakstenen, staal en glas. Opvallend: de rustieke baksteenoptiek met de krachtig blauwzilver gevlamde Röben handgevormde buitenmuursteen WIESMOOR kohle-bunt.

21

Universiteit van Tilburg gedistingeerd, sober en tijdloos

Architect: Stefan van Ritzen, Bureau Ritzen, Architectuur & Stedebouw Gevel: Röben keramische baksteen OSLO parelwit, glad en FARO grijs genuanceerd, glad

Balustrade-elementen, pilaren, lateien: besparing op bouwkosten en tijd met prefab elementen

Aan de Katholieke Universiteit Brabant in Tilburg studeren ca. 10.000 jonge mensen. Om de internationale studenten van de hogeschool direct op de campus te kunnen onderbrengen werd een combigebouw gepland waarin behalve verschillende vakgroepen ook een hotel, een restaurant en conferentiezalen ondergebracht zouden worden. Vóór de definitieve voltooiing besliste men echter om de gehele juridische faculteit in het gebouw onder te brengen. De op de praktijk gerichte opleidingen, die ook in het Engels worden aangeboden, trekken veel studenten

22

uit het buitenland aan. Nòg een voordeel is dat op de universiteit het eigen initiatief op de voorgrond staat. Er vinden nauwelijks hoorcolleges plaats. De studie-inhoud moet veeleer alleen of in groepjes worden eigen maken. Ook is de mondelinge presentatie van resultaten heel belangrijk voor de universiteit. In het 250ste sterfjaar van de stichter van de “Trias Politica”werd het gebouw naar Charles Montesquie genoemd. De architect Stefan van Ritzen, van het Bureau Ritzen Architectuur & Stedebouw in Maastricht, oriënteerde zich in zijn ontwerp op het in 1962 geo-

pende “gebouw A" van de universiteit. De architect Jos Bedeaux schiep destijds lichte gebouwen met een gesloten totaalindruk en veel ruimte voor de ontmoeting tussen docenten en studenten. Deze ruime bouwtrant zette Van Ritzen ook in zijn nieuwe gebouw voort. "Gedistingeerd, sober en tijdloos,“ noemt hij het gebouw dat in Tilburg een verbinding vormt tussen de drukke "Cobbenhagelaan" en de verkeersvrije „Verbernelaan”. "Montesquieu is het eerste gebouw van de campus, daarom ontwierp ik het gebouw als een poortgebouw,“ aldus Ritzen. Binnen ontstond een centrale gang van het noorden naar het zuiden

Het witte metselwerk verbindt buiten en binnen zonder overgangen. Hier te zien op de muurvlakken van de centrale gang over de totale lengteas van het gebouw.

die over de gehele lengteas tot aan de tweede verdieping reikt. Met zijn diepte van 16 meter is het bouwlichaam breder dan gebruikelijke kantoorgebouwen. Daarom heeft Ritzen het gebouw optisch in twee lichamen onderverdeeld die in hun as ten opzichte van elkaar verschoven zijn. De onderverdeling wordt benadrukt door de verschillende gevelvormgeving met witte en lichtgrijze bakstenen. De architect koos hiervoor Röben bakstenen in de kleuren “parelwit”en “grijs”, omdat hun natuurlijke kleur optimaal harmonieert met de rondlopende betonnen banden. Het metselwerk wordt door deze prefab gevelbanden gedragen. Gemetseld werd in het Noorse en in het tegelverband. De keramische bak-

24

stenen in het zogen. Hilversums formaat zijn stootvoegvrij ingepast, de lengtevoeg ligt terug. Daardoor ontstaat over de gehele lengte van het gebouw een optisch strenge horizontale geleding. Doorslaggevend voor de keuze van het Röben-materiaal was voor Ritzen de voortreffelijke kwaliteit, de goede prijs- / kwaliteitsverhouding bij het gebruik van het kleimateriaal en het voordeel dat ook uit het grote assortiment een standaardproduct bij het object paste. Want het beton van de rondlopende banden werd vervaardigd van een witte cementsoort met een percentage titaandioxide. De daardoor ontstane gelijkmatig witte kleur harmonieerde ideaal met de Röben bakstenen.

In de gevel is de uiteenlopende vormgeving van de ramen opvallend. Naar het zuiden domineren streng verticaal geordende smalle ramen met diepe kozijnen, aan de andere kant geven brede panoramavensters een schitterend uitzicht op de bosrijke omgeving van het universiteitsterrein. Er werd stootvoegvrij met een terugliggende ondermetseling gemetseld. Daardoor ontstaat een optisch strenge horizontale geleding.

Rondlopende betonnen gevelbanden dragen het metselwerk.

25

Tonnenzwaar belastbaar en

Nutsbedrijven Osnabrück (D) competentie en kwaliteit

uitermate sterk: Röben VERRUM® tegels, rood ongeglazuurd, 20 x 10 cm.

Architekten: agn Paul Niederberghaus & Partner GmbH Vloer: Röben vloertegels VERRUM®, rood ongeglazuurd

“Goed voorzien op reis" is het motto van het stedelijke openbare vervoer van de nutsbedrijven Osnabrück. De lokale en regionale aanbieder ziet zichzelf als dienstverlenend bedrijf met een hoge competentie en kwaliteit. Op 13 lijnen rijden 146 bussen die per jaar 36 miljoen passagiers vervoeren. Dat is een goed resultaat naar Duitse maatstaven. Om ook in de toekomst aan deze eis te kunnen blijven voldoen zijn ook een gunstige ligging m.b.t. verkeersaansluitingen van het depot en een goed en regelmatig onderhoud van het wagenpark nodig. Daarom kocht men in 2002 in de Sandbachstraße in Osnabrück het fabrieksterrein van een installatiebouwer voor de levensmiddelen- en geneesmiddelenindustrie; bestaande gebouwen werden verbouwd en nieuwe bijgebouwd. Nu is het project afgesloten. In het nieuwe busdepot vinden ca. 130 voertuigen van bijna de gehele busvloot onderdak. De erbij horende werkplaats werd in een bestaand gebouw ondergebracht. Op een oppervlak van 4.000 m2 kunnen hier voortaan 10 bussen tegelijk een onderhoudsbeurt krijgen. Verscheidene hefbruggen en putten scheppen daarvoor de voorwaarden. Terwijl de bushal een vloer van betonnen klinkers kreeg, werd de werkplaats voorzien van Röben vloertegels. “Waar duizenden kilo”s zware bussen rijden, motoren worden onder-

26

markeringsstroken van zwarte en gele vloertegels die Röben speciaal voor dit doel produceert, in diagonalen van 45o gelegd.

Ook al lijkt de vloer van de rode vloertegels op het eerste gezicht één geheel te vormen, de oppervlakken verschillen toch enigszins van elkaar. Conform de verordeningen en richtlijnen voor werkplaatsen werden uiteenlopende oppervlakteprofielen verwerkt. Voor de gehele hal werd R 11 en voor de bodem van de putten R12/V6 gekozen. Sociale ruimtes, werkplaatsen en magazijnen zijn op de hal aangesloten en zij werden eveneens voorzien van vloertegels.

Markeringsstroken uit zwarte en gele Röben tegels beveiligen de montageputten.

houden, banden gewisseld en vooral ook met olie en reinigingsmiddelen wordt gewerkt, kwam uitsluitend een buitengewoon sterke keramische vloer in aanmerking”aldus Werner Middendorf van de bouwafdeling van de nutsbedrijven. De ondergrond van de vloer bestaat uit een basis van steengruis, waarop eerst gewapend beton en tenslotte estrik werd aangebracht. De Röben vloertegels VERRUM werden daarop in de rationele verdichtingsmethode gelegd. Daarbij werden de 15 mm dikke platen machinaal hoog verdicht in een mortelbed getrild. Zo

ontstaat een compacte eenheid van een bovenafdeklaag en een bedding. De hoge maatvastheid van de platen en bovenstaande methode garanderen een volkomen vlak oppervlak en de extreem hoge belastbaarheid. De rode kleur van de vloertegels in het formaat 10x20cm bepaalt het beeld van de hal. Gele lijnen van klinkerplaten markeren de rijstroken. Alle oppervlakken zijn ongeglazuurd, maar zo dicht gebrand, dat vuil en smeermiddelen niet kunnen binnendringen. Om de montageputten duidelijk te markeren werden

Zo is in zijn geheel een lichte hal ontstaan, waarvan de koel aandoende staal- en betonconstructie door de warme kleur van de vloer wordt gecompenseerd. Door zijn materiaalspecifieke eigenschappen en de gemakkelijke en zuinige onderhoudsmogelijkheid zal hij ook na vele jaren nog beantwoorden aan de eisen wat betreft functionaliteit en kwaliteit.

Bij het plaatsen door middel van het rationele

Waar olievaten verplaatst worden,

trilsysteem worden de Röben tegels pal tegen

schuurt ook het transportmiddel over

mekaar, dit wil zeggen met een zeer smalle voeg,

de vloer. De Röben VERRUM tegels

gelegd. De pepatenteerde V-Spacer® boorden

ondervinden hier geen hinder van.

verhinderen dat de trilmachine de zijkanten van de tegels beschadigt.

27

De IBFD bibliotheek in Amsterdam transparante architectuur voor “zware kost”

Architecten: Van den Oever, Zaaijer & Partners, Amsterdam Gevel: Röben keramische baksteen WESTERWALD bont, glad, moduulformaat (19x9x9 cm)

De architecten Van den Oever, Zaaijer & Partners kregen de opdracht om een nieuw „Library and Information Centre" te plannen en te realiseren. Zo ontstond er een uit drie delen bestaand gebouwencomplex voor de bibliotheek, de documentatie, het bezoekerscentrum en kantoren voor de medewerkers – en dat alles onder één dak. Misschien ligt het aan de plek waar hun kantoor gevestigd is, dat Van den Oever, Zaaijer & Partners tot de "sterren" onder de Nederlandse architecten worden gerekend. Want in het voormalige planetariumgebouw in Amsterdam-Zuidoost bevindt men zich zeker dichter bij de sterren dan de concurrenten. Het architectenkantoor bestaat sinds 1990. Er zijn 60 medewerkers werkzaam waaronder 15 architecten. Hier wordt aan de meest uiteenlopende opdrachten gewerkt, het spectrum reikt van stedenbouw tot aan interieur. Men wil moderne, functionele en kwalitatief hoogwaardige architectuur ontwerpen en bovendien bij alle spannende architectuur kostenbewust bouwen. Bij het ,,International Bureau of Fiscal Documentation" in Amsterdam is kostenbewustzijn beslist een belangrijk argument. Het is een soort “wereldbelastinginstituut” dat zich bezighoudt met grensoverschrijdend onderzoek van belastingen en belastingsystemen. Kleine belastingskantoren, multinationale concerns,

28

internationale organisaties, ministeries van financiën, belastingsdiensten en universiteiten in meer dan 150 landen worden van informatie voorzien. Een van de "zuilen" van het IBFD is het "Library and Information Centre". 30.000 boeken en publicaties, meer dan 1.000 tijdschriften, losbladige verzamelingen, CD-ROMs, online databases, wetsteksten en officiële documenten m.b.t. belastingrecht uit alle landen zijn hier gedocumenteerd en kunnen worden ingezien. Duizenden e-mails en telefoontjes worden hier jaarlijks ontvangen en beantwoord. De bezoekers van de bibliotheek hebben de beschikking over een grote leeszaal en 12 pcwerkplekken voor hun onderzoeken. Zo “ondoorzichtig” de belastingsregels in sommige landen misschien ook mogen lijken, de IBDF-bibliotheek toont transparantie, heeft met een heldere, orthogonische gevelgeleding en duidelijke tegenstellingen in materiaal en architectentaal zeker wat te bieden. Bij de voorgevel domineert een technische indruk door staal en glas. Hier is een samenspel tussen horizontaal en verticaal en speelt royaal glad tegen ruw lijnenspel. De gevel vindt hier op twee niveaus plaats: lamellen beschermen de technisch en compleet glasachtig aandoende buitenhuid erachter. Bovendien wordt de gevel door de lamellen sterk horizontaal verdeeld. Het spannende hierbij is: de verdiepingen zijn niet duidelijk te onderscheiden. Daardoor krijgt het gebouw een royaal accent.

Hoge glazen fronten, omsloten door gesloten metselwerkvlakken

Een ontmoeting van duidelijke tegenstellingen: spiegelende glasvlakken en royaal metselwerk, buiten…

......en binnen.

Wanneer je om het gebouw heen loopt, ligt er een verrassing op je te wachten: Zij- en achtergevel zijn gerealiseerd in een gesloten bouwwijze met massieve bakstenen muren – want behalve voor staal en glas kozen de “ster-“architecten voor “aards” materiaal: 250.00 Röben bakstenen WESTERWALD bont, glad in het moduulformaat (19x9x9 cm) werden bij het metselen gebruikt. Ook de ramen zijn in de vorm van een open gevel weer in hun archetypische vorm terug te vinden. 600 strekkende meter prefab vensterbanken uit de Röbenfabriek van prefab elementen werden geplaatst. Het gebouw is in zijn geheel “vooruitziend” gepland, zoals dat bij een architectenkantoor hoort dat geen horizonten kent.

Klassiek geordend: de rijen ramen in de gevel aan de achterzijde.

Stenen taart voor academici nieuwbouw van de Universiteit Boedapest

Architecten: Finta & Co. Architectenstudio, Boedapest; József Finta, Antal Fekete, Alfréd Peschka Gevel: Röben baksteen WESTERWALD, bont, glad Röben keramische baksteen FARO oranje genuanceerd, glad

Ca. drie kilometer ten zuiden van de historische Burchtwijk in Boedapest ligt het district Lágymányos dat enkele jaren geleden nog bepaald werd door een reusachtig braakliggend terrein. Maar nadat de wijk reeds eind jaren negentig door een nieuwe brug over de Donau een directe verbinding met de tegenoverliggende oostelijke oever had gekregen, werd op het voormalige hoefijzervormige braakliggende terrein een nieuwe gemeenschappelijke universiteitscampus voor de Technische Universiteit (BME) en de Universiteit Eötvös Lóránd (ELTE) voltooid. Tot de architectonisch interessantste gebouwen op de campus behoort ongetwijfeld het nieuwe informaticagebouw, dat door de in Boedapest gevestigde Finta & Co. architectenstudio werd gepland – een van de gerenommeerdste kantoren van Hongarije dat ook reeds het project West End City in Boedapest had ontwikkeld en waarover wij in ons Röben Exemplum nr. 10 verslag deden. De geschiedenis van het gebied is nauw verbonden met de voor 1996 geplande, maar om financiële redenen vroegtijdig afgelaste Hongaarse EXPO: "Oorspronkelijk zouden op deze locatie behalve een uitbreiding van de in het westen aangrenzende universiteit BME ook de verschillende landenpaviljoens ontstaan", deelt József Finta mee. Maar na de afgelasting van de wereldtentoonstelling moesten de reeds uitgewerkte bebouwings- en bestemmingsplannen

32

weer gedeeltelijk worden geherformuleerd. „Eigenlijk hadden wij het informaticagebouw ontworpen voor een taartvormig perceel zo’n 300 meter verder naar het westen,” recapituleert de architect. „Maar toen moest het harmonisch vormgegeven geheel eensklaps op een assymetrisch perceel direct boven de oorspronkelijk voor het Hongaarse paviljoen geplande funderingssleuf ontstaan.” Dat was geen gemakkelijke opdracht, want nadat de plattegrondverdeling van het gebouw immers al helemaal was uitgewerkt, moesten nog aanzienlijke aanpassingen worden aangebracht. Bovendien moest het harmonische geheel zodanig worden vormgegeven, dat het door twee universiteiten gemeenschappelijk kon worden gebruikt en dat het behalve kleine ruimten voor werkcolleges en verschillende ruimten voor laboratoria ook een groot auditorium integreert. Om een gemakkelijke oriëntatie en een duidelijk contrast met de beide in het noordoosten resp. zuidoosten aangrenzende bouwlichamen van de universiteit ELTE tot stand te brengen, bestaat de nieuwbouw met een totaaloppervlak van 26.000 m2 uit vijf markant gesneden bakstenen gebouwen die rondom een centrale binnenplaats zijn gegroepeerd: Het op het westen gelegen hoofdgebouw met kantoren, hoofdingang en inrit van de ondergrondse garage sluiten zich naar het oosten twee langgerekte uit vijf verdiepingen bestaande gebouwvleugels aan met zowel ruimten voor werkcolleges en laboratoria als

Een sprekend herkenningsteken voor de nieuwe campus: een naar boven open cilindervormig bouwlichaam met een ingesteld kegelvormig glazen dak

Om de onderverdeling van de verdiepingen naar buiten toe duidelijk zichtbaar te maken werden in het „klassiek rode“ metselwerk van Röben bakstenen WESTERWALD bont afzonderlijke rijen met verticaal geplaatste Röben keramische bakstenen FARO oranje genuanceerd geïntegreerd.

een royaal van glas voorzien hoefijzervormig auditorium. Nog verder naar het oosten, in de richting van de “punt van de taart” wordt het harmonisch vormgegeven geheel door een uit één verdieping bestaand bouwelement begrensd, waarop een naar boven open cilindervormig bouwlichaam met een ingesteld kegelvormig glazen dak een sprekend herkenningsteken voor de nieuwe campus schept. Door zijn geslaagde vormgeving werd het nieuwe gebouw, kort nadat het was gereedgekomen, onderscheiden met de architectuurprijs van de Internationale Ontwikkelingsorganisatie Onroerende Zaken (IABCI). “Een beslissing die wij niet in de laatste plaats te danken hebben aan de gereserveerde integratie in de stedenbouwkundige context,” aldus József Finta. Om de uitstraling van het materiaal van de in de 19de eeuw begonnen en in de jaren vijftig van de vorige eeuw voortgezette baksteenarchitectuur van de naburige oude Techni¬sche Universiteit te continueren had het kantoor daarbij van meet af aan het gebruik van bakstenen voor ogen en was de keuze tenslotte op de “klassiek-rode" Röben baksteen WESTERWALD bont

gevallen. Bovendien werden afzonderlijke rijen met verticaal gemetselde Röben keramische bakstenen FARO oranje genuanceerd in de gevels geïntegreerd om naar buiten toe een zichtbare onderverdeling van de afzonderlijke verdiepingen tot stand te brengen. De steen brengt een mooie samenhang met de gevelvormgeving van de oude Technische Universiteit tot stand en biedt tevens een geslaagd contrast met de andere gebruikte materialen: staal, glas, titaanzink en aluminium. "Met deze zowel moderne als traditionele materiaalkeuze wilden wij onze pretentie onderstrepen, dat de nieuwbouw een plek van het heden en de toekomst moet zijn zonder daarbij het verleden te vergeten,“ verklaart József Finta beeldend. Zowel in esthetisch en functioneel als in bouwtechnisch opzicht blijkt de nieuwbouw een mijlpaal te zijn: “Want door de vakkundige hulp van de Röben Planungs-Service waren wij in staat om als een van de eerste Hongaarse architectenbureaus een tweeschalig bekledingsmetselwerk met luchtlaag en draagconsoles te bouwen .”

De Röben baksteen WESTERWALD bont glad brengt een geslaagd contrast met de andere bouwmaterialen, zoals staal, glas, titaanzink en aluminium, tot stand.

34

De Röben Planungs-Service

De Röben Vertegenwoordigers

Wenst u nadere informatie over de toegepaste produkten van Röben? Neemt u dan alstublieft contact op met de vertegenwoordiger van Röben in uw gebied.

Horst Klockgether Tel. (0049- 44 52) 8 80 Fax (0049- 44 52) 77 99 eMail: [email protected]

Nederland (Gevel en vloer) Anko G. Bakker Schoolstraat 25 NL-9781 JL Bedum Tel. (0 50) 3 01 24 04 Fax (0 50) 3 01 59 65 eMail: [email protected]

Nederland (Dakpannen) Derk Lotterman Badhuisweg 28 NL-7314 ED Apeldorn Tel. (0 55) 5 33 45 40 Fax (0 55) 5 33 40 25 eMail: [email protected]

West-België Chris Vandousselaere Voorjaarstraat 28 B-2610 Wilrijk Tel. (03) 8 27 87 01 Fax (03) 8 27 55 24 eMail: [email protected]

Impressum Uitgever: Röben Tonbaustoffe GmbH D-26330 Zetel

Ost-België / Luxemburg Rudi Ceyssens Alice Nahonlaan 4 B-3550 Heusden-Zolder Tel. (0 11) 57 28 46 Fax (0 11) 57 38 32 eMail: [email protected]

Concept en realisatie: Reclamebureau EDDIKS & ONKEN, Oldenburg Tekst: Bellmann, Gröning & Partner, Hamburg Robert Uhde, Oldenburg Foto’s: Jan Derwig, Amsterdam Seiten 4, 5, 6, 7, 14, 15, 22, 23, 24, 25 Cornelia Suhan, Dortmund Seiten 16, 17, 18, 19 Röben Tonbaustoffe GmbH Seiten 20, 21 Fotostudio Zahn, Döhlen Seiten 26, 27, Druk en afwerking: Prull-Druck, Oldenburg © Copyright by Röben Tonbaustoffe GmbH, 2005

35

Röben Tonbaustoffe GmbH . Postfach 1209 . D-26330 Zetel . Telefon (0 44 52) 8 80 . Fax (0 44 52) 8 82 45 . www.roeben.com . [email protected]