Stichting
Bibliotheek van het Boekenvak Universiteitsbibliotheek Amsterdam (UBA) — Bijzondere Collecties
jaarverslag 2007
woord vooraf Het jaar 2007 stond voor de Bibliotheek van het Boekenvak in het teken van de nieuwe bruikleenovereenkomst met de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam (uba), en van de feestelijke ingebruikname van het schitterende nieuwe bibliotheekgebouw voor de Bijzondere Collecties aan de Amsterdamse Oude Turfmarkt. Over de hoognodige actualisering van de bruikleenovereenkomst (de vorige dateerde van 1987, de tijd van voor de digitalisering) is langdurig overlegd en onderhandeld met de bibliothecaris van de uba, de heer drs. Nol Verhagen, en de hoofdconservator mevrouw drs Judith Belinfante. De nieuwe overeenkomst is tot volle tevredenheid van beide partijen ondertekend op 22 februari 2007. Het nieuwe bibliotheekgebouw werd op 11 mei 2007, na een druk bezochte bijeenkomst in de Aula van de Universiteit van Amsterdam, geopend door de koningin. Zij werd vervolgens rondgeleid, en toonde in het bijzonder belangstelling voor de studiezaal Boekgeschiedenis, waar adjunct-conservator drs. Nico Kool een toelichting gaf over de boekhistorische collecties en de Bibliotheek van het Boekenvak. Het nieuwe gebouw inspireerde tot diverse nieuwe initiatieven van het stichtingsbestuur: de instelling van het donateurschap door – wat genoemd is – Vakvrienden van de Bibliotheek van het Boekenvak; en de vorming van vier bestuurswerkgroepen, waardoor de samenspraak met de conservatoren over acquisities, projecten en publiciteit en presentatie wordt vergemakkelijkt. Geheel in overeenstemming met het oude adagium: “tijdens de verbouwing blijft de winkel geopend”, heeft het bestuur veel aandacht gegeven aan de collectievorming. In 2007 is een aantal bijzonder waardevolle acquisities gedaan. Daarover wordt in dit Jaarverslag uitvoerige informatie gegeven. Twee trouwe leden van het stichtingsbestuur zagen zich genoodzaakt hun bestuurstaak neer te leggen: mevrouw drs. Connie Verberne en de heer Ad Heinen. De Bibliotheek van het Boekenvak is hun veel dank verschuldigd. De beide vacatures worden naar verwachting in 2008 vervuld. De voorbereidingen van de jubileumexpositie Boek zoekt lezer, waarmee gevierd werd dat de kvb-bibliotheek in 1958 in bruikleen werd overgedragen aan de uba, begonnen in de zomer van 2007. Het stichtingsbestuur en de bestuurswerkgroep Algemeen boek hebben hier met groot enthousiasme aan meegewerkt. Het is een heuglijk feit dat deze tentoonstelling het allereerste evenement was van Amsterdam Wereldboekenstad 2008/2009. Amsterdam, mei 2008 Het bestuur: Laurens van Krevelen, voorzitter Saskia de Vries, secretaris/penningmeester Maarten Asscher Bubb Kuyper Arie Lenoir Joost Nijsen
1
bestuur en bureau
Boekhandelsetiketjes In de verzameling van de Bibliotheek van het Boekenvak bevinden zich enkele duizenden losgeweekte Nederlandse boekhandels- en bindersetiketjes. Nog in de jaren tachtig van de vorige eeuw waren er boekver kopers die hun boeken van een kleurig naametiketje voorzagen. Vooral in de negentiende eeuw was het inplakken van dergelijke etiketjes zeer algemeen. Deze etiketjes kunnen informatie verschaffen over naam- en adresgegevens, nevenactiviteiten (zoals een leesbibliotheek, een kunsthandel of kantoorboekhandel). Ze zijn in allerlei technieken geproduceerd: gegraveerd, gelithografeerd, in reliëfdruk en later ook in boekdruk of offset.
Het bestuur heeft in 2007 driemaal vergaderd, te weten op 3 mei, 28 juni en 30 oktober, de eerste maal nog in het hoofdgebouw van de Universiteitsbibliotheek van de UvA, en de twee andere keren in de vergaderzaal van de nieuwe bibliotheek Bijzondere Collecties. De vergaderingen werden bijgewoond door de uba-hoofdconservator mevrouw drs. Judith Belinfante, uba-conservator drs. Garrelt Verhoeven en adjunct-conservator drs. Mathieu Lommen. Bovendien is er veelvuldig contact onderhouden tussen de bestuursleden via e-mail en telefoon. Op 1 september 2007 is mevrouw drs. Connie Verberne teruggetreden als bestuurslid in verband met haar vertrek als directeur van de kvb. Haar bestuursfuncties van secretaris en penningmeester worden tijdelijk waargenomen door mevrouw drs. Saskia de Vries. Op 30 oktober 2007 is de heer Ad Heinen op zijn verzoek teruggetreden als bestuurslid, na meer dan tien jaren betrokken te zijn geweest bij de Bibliotheek van de kvb, die sinds 2005 bekend staat als Bibliotheek van het Boekenvak. De Bibliotheek van het Boekenvak is aan beiden grote dank verschuldigd. Mevrouw Verberne heeft zich steeds ingezet voor de praktische ondersteuning van het werk van de kvb-Commissie voor de Bibliotheek, en daarna van de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak, en zij heeft de overgang van de aloude kvb-instelling naar de verzelfstandigde stichting actief bevorderd. De heer Heinen heeft het draagvlak van de Bibliotheek bij de boekhandel in Nederland steeds trachten te vergroten, en hij heeft ook allerlei praktische activiteiten, zoals het signaleren en verwerven van nieuwe boekhistorische boekuitgaven, op zich genomen. De vacature van de gekwalificeerde bestuurszetel van de directeur van de kvb zal pas kunnen worden vervuld nadat een nieuwe directeur van de kvb is benoemd. De vacature van de bestuurszetel van een boekverkoper zal in het eerste halfjaar van 2008 worden vervuld. In het voorjaar van 2008 heeft de heer drs. Joost Nijsen aangekondigd zijn bestuurszetel ter beschikking te moeten stellen, wegens de aanvaarding van andere nevenfuncties. De daardoor ontstane vacature zal worden vervuld door mevrouw drs. Eva Cossee, directeur van Uitgeverij Cossee te Amsterdam. In 2007 is besloten vier werkgroepen in het leven te roepen, die uit bestuursleden en deskundige andere leden worden samengesteld, en die de staf van Bijzondere Collecties desgevraagd van advies kunnen dienen. Deze werkgroepen zijn: de Werkgroep algemene uitgeverij en boekhandel; de Werkgroep antiquariaat; de Werkgroep grafische archieven; en de Werkgroep wetenschappelijke en educatieve uitgaven. Van deze werkgroepen is alleen de Werkgroep algemene uitgeverij en Boekhandel in 2007 actief geweest, in verband met een brainstorm met de staf van Bijzondere Collecties over de voorbereiding van de jubileumexpositie Boek zoekt lezer. Aan de brainstorm werd deelgenomen door de heer Arno Koek, directeur van Boekhandel Blokker te Heemstede.
De bureauwerkzaamheden voor de Stichting zijn, evenals in voorgaande jaren, met grote inzet en enthousiasme verricht door mevrouw Marty Langeler, coördinator bureau van de kvb.
2
3
nieuwsbrieven, website en andere activiteiten In 2007 is het eerste nummer van de Nieuwsbrief van de Bibliotheek van het Boekenvak verschenen. Deze is verspreid onder de donateurs van de Stichting (die Vakvrienden zijn genoemd), onder relaties in het boekenvak en onder instellingen op het gebied van de boekgeschiedenis. In 2007 is besloten om een eigen website van de Bibliotheek van het Boekenvak in te richten, zodat de stichting aan ‘zichtbaarheid’ zal kunnen winnen en gemakkelijker potentiële schenkers en sponsors kan aantrekken. Bovendien zal met de website een gemakkelijk toegankelijk portaal worden gecreëerd met links naar de boekhistorische collecties in de database van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam. De website zal worden ontworpen en gebouwd door het ontwerpbureau Werkplaats Amsterdam, dat ook het basisontwerp voor de Nieuwsbrief en dit Jaarverslag heeft ontwikkeld. Het streven is de website medio 2008 operationeel te hebben. Het openbare deel van de jaarvergadering van de kvb, die op 12 juni 2007 werd gehouden, was gewijd aan het werk en de culturele betekenis van de Bibliotheek van het Boekenvak. Daarover werden inleidingen gegeven door: hoofdconservator Judith Belinfante; docent Boekwetenschap aan de Universiteit van Leiden Berry Dongelmans; editor geschiedenis en boekgeschiedenis van uitgeverij Koninklijke Brill Hendrik van Leusen; schrijfster Annejet van der Zijl en door Laurens van Krevelen namens de Bibliotheek van het Boekenvak. Tijdens de ‘Open Huis’-bijeenkomst voor auteurs en relaties van uitgeverij Koninklijke Brill n.v. te Leiden, die gehouden werd op 20 september 2007, hebben conservator Garrelt Verhoeven en Laurens van Krevelen inleidingen gegeven over het bedrijfsarchief Luchtmans/Brill dat wordt bewaard in de Bibliotheek van het Boekenvak, en waarvan het recent verworven gedeelte, dat de periode vanaf 1840 bestrijkt, dankzij een genereuze bijdrage van Koninklijke Brill is geordend, geconserveerd en beschreven.
4
acquisities Grafisch archief uitgeverij Em. Querido In 2007 is een aantal waardevolle typografische archieven via schenking verworven. Het door uitgeverij Em. Querido geschonken grafische archief, bestaande uit meer dan 600 hangmappen met schetsen en werktekeningen voor omslagen en bandontwerpen, is een prachtig overzicht van ontwerpkunst in dienst van de literaire uitgeverij, vanaf 1915 tot de recente jaren. Archief H.P. Doebele Ook grafisch ontwerpers schenken graag hun archieven. In 2007 werd de overdracht van het archief van H.P. Doebele afgerond. Doebele was een leerling van de Zwitserse grootmeester Jan Tschichold, en hij gaf zelf les aan de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam. Hij werkte in opdracht van uitgeverijen als Mouton, Meulenhoff en Polak & Van Gennep en vele andere. Productiedossiers uitgeverij L.J. Veen De antiquaar Louis Putman schonk enkele productiedossiers van uitgeverij L.J. Veen voor de uitgaven van diverse vertalingen van werk van de destijds gevierde Duitse auteur Erich Kästner. Daarin treft men tal van stukken aan, zoals correspondentie met Kästner’s literaire agent, vertalers, drukkers en binders, als ook oplagecijfers en voorcalculaties. Foto-album boekhandel Van der Plas Oud-boekverkoper Han van der Plas schonk een fotoalbum met opnamen van literaire evenementen en signerende auteurs in zijn boekwinkel in AmsterdamNoord. Persoonlijk archief Pierre J. Vinken Oud-uitgever en oud-bestuursvoorzitter van Reed Elsevier Pierre J. Vinken, over wie in het najaar van 2007 een veelbesproken biografie verscheen (geschreven door Paul Frentrop), schonk zijn persoonlijke archief. Het bestuur is de schenkers bijzonder erkentelijk.
5
ordening, ontsluiting en beschrijving van de collecties Na de officiële opening van de bibliotheek van Bijzondere Collecties aan de Oude Turfmarkt te Amsterdam, op 11 mei 2007, kon het werk aan de ordening, ontsluiting en beschrijving van de collecties weer op volle kracht worden hervat. Voor dergelijke essentiële taken was sinds het najaar 2006 minder tijd geweest wegens de immense opgave voor de medewerkers van de Bijzondere Collecties om de verzamelingen, die tevoren in het hoofdgebouw van de Universiteitsbibliotheek van de UvA aan het Singel werden bewaard, in te pakken, waar nodig te laten restaureren, te verhuizen, en tenslotte weer te plaatsen in de nieuwe bibliotheek. Er werd, mede voor het boek bij de opening, Bijzondere_collecties, een aantal nieuwe archiefbeschrijvingen gemaakt, waaronder die van de Bibliotheek van het Boekenvak door Nico Kool. Overigens zijn de boekhistorische verzamelingen in Bijzondere_ collecties ruim vertegenwoordigd.
Verenigingsarchief Koninklijke NBb Het verenigingsarchief van de Nederlandse Boekverkopersbond (bij haar 100-jarig bestaan in 2007 vereerd met het predicaat Koninklijke) kan in 2008 worden beschreven en ontsloten dankzij de financiële steun van de Koninklijke NBb. Deze deelcollectie zal een nuttige functie kunnen spelen voor het onderzoek van de nieuwe hoogleraar Geschiedenis en culturele rol van de boekhandel, een bijzondere leerstoel die in 2007 werd ingesteld door de Koninklijke NBb. Ordening colectie promotiemateriaal Ter voorbereiding van de tentoonstelling Boek zoekt Lezer (maart-mei 2008) is er vanaf september 2007 een inhaalslag gedaan bij de ordening van het in de collectie aanwezige promotiemateriaal. Een aantal sponsors uit de boekenwereld (cpnb, vbk|ndc Uitgevers, wpg Uitgevers, pcm Algemene Uitgevers) heeft het mogelijk gemaakt hiervoor gedurende een half jaar drs Steef Stijsiger te kunnen belasten met de ordening.
Online archiefbeschrijvingen De boekhistorische archieven en collecties die in 2007 online beschikbaar kwamen als beschrijving (met enkele afbeeldingen), zijn te vinden op http://dpc.uba.uva.nl/ inventarissen/. Ontsluiting bedrijfsarchief uitgeverij Luchtmans en Koninklijke Brill In 2007 is veel werk verzet voor de ordening van een aantal belangrijke deelcollecties. Daarvan dient vooral het omvangrijke bedrijfsarchief van uitgeverij Koninklijke Brill genoemd te worden. Dankzij een genereuze financiële bijdrage van Brill kon gedurende vele maanden de stagiair Mirte Groskamp aan het Brill-archief werken. De ontsluiting van dit bedrijfsarchief, dat een periode van meer dan drie eeuwen omspant, zal in 2008 worden bekroond met een boek over de geschiedenis van deze gerenommeerde Leidse uitgeverij. Ontsluiting archief uitgeverij Suringar De ontsluiting van het boeiende archief van de negentiende-eeuwse Friese literaire en algemene uitgeverij Suringar, waaraan in 2006 intensief is gewerkt, werd in 2007 afgesloten. Dit project werd mogelijk gemaakt door verschillende subsidiegevers, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het Alida Augusta Fonds, het Dr. Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, de M.A.O.C. Gravin van Bylandt Stichting en de Stichting Je Maintiendrai-Friesland. Digitalisering CPNB-affiches In 2007 zijn alle tot de collectie behorende cpnb-affiches (voor boekenweek, kinderboekenweek en andere evenementen van de collectieve boekpromotie) gedigitaliseerd, zodat dit kwetsbare materiaal gemakkelijker kan worden ingezien door bezoekers van de bibliotheek Bijzondere Collecties. Daarnaast is een ruime keuze uit de boekhandelsaffiches gedigitaliseerd. Beide beeldbanken zijn inmiddels online: http://dpc.uba.uva.nl/affiches.
6
7
publicaties
vooruitzichten
P.J. Buijnsters, Geschiedenis van het Nederlandse antiquariaat. Nijmegen, 2007.
De Helvetica, internationaal een van de meest gebruikte lettertypes, is in 2007 vijftig geworden. Aan de hand van de collectie letterproeven in de Bijzondere Collecties is de geschiedenis van deze van oorsprong Zwitserse letter goed te illustreren. Dat gebeurde in de kleine brochure 50 jaar Helvetica (24 p.) met losse letterproef, samengesteld door Mathieu Lommen voor Proost & Brandt.
Tijdens de voorbereidingen van de jubileum-expositie Boek zoekt lezer ontstond bij de conservatoren van Bijzondere Collecties het plan om ter gelegenheid van het jaar van Amsterdam Wereldboekenstad 2008/2009 een maandelijkse ‘Boekensalon’ te organiseren in samenwerking met de Bibliotheek van het Boekenvak. De eerste Boekensalon was een debat over de toekomst van boekpromotie, voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling, op 5 maart. Deze eerste salon werd financieel mogelijk gemaakt door een bijdrage van de Groep Algemene Uitgevers van het Nederlands Uitgeversverbond. Door het stichtingsbestuur is, in samenspraak met de conservatoren en het hoofd presentatie van de uba, een programma van maandelijkse boekensalons opgesteld, lopend tot maart 2009. Het bestuur hoopt met de reeks Boekensalons de belangstelling van de boekenwereld voor de historische collecties van het boekenvak te vergroten, en ertoe bij te dragen dat de bibliotheek van Bijzondere Collecties een vertrouwd trefpunt zal zijn in het culturele leven van Amsterdam. Natuurlijk blijft de hoofdtaak van de stichting de aanvulling van de boekhistorische collecties en de ontwikkeling van ontsluitings- en presentatieprojecten. Tot onze vreugde is het inhaalproject ter ordening en aanvulling van het promotiemateriaal van uitgeverijen en boekhandels bijzonder aangeslagen. Een groot aantal interessante schenkingen werd als gevolg van die actie gedaan door boekenbedrijven. Het bestuur zal voortgaan met een actief beleid om de boekhistorische collecties van de uba vertrouwder te maken bij allen die geïnteresseerd zijn in het cultuurhistorische erfgoed, en aantrekkelijk te maken voor studenten en onderzoekers.
8
9
Janneke Weijermars, ‘Die Hansworstery was te zeer in het oog lopend om niet door alle verstandigen te worden afgekeurd’ Brest van Kempen, een Hollandse boekhandelaar in Brussel 1821-1830, in: De Boekenwereld, 24e jrg no. 2 (2007), blz. 66-88. Fondslijst uitgeverij C.J. Aarts, 1966-2006, in: Uitgelezen Boeken, 12e jrg no. 1/2 (2007), blz. 70-80. Op 9 oktober werd Gedrukte tijd: de communicatiekracht van kalenders gepresenteerd. Dit boek verscheen ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Kalenderwedstrijd. Ook een aantal kalenders uit de Bijzondere Collecties is afgebeeld in Gedrukte tijd. In de collecties Tetterode en Bibliotheek van het Boekenvak tezamen bevinden zich duizenden exemplaren. Het gaat met name om materiaal uit de negentiende en twintigste eeuw, dat voor een belangrijk deel afkomstig is uit de grafische wereld.
vakvrienden van de bibliotheek
lijst van Vakvrienden per 1 mei 2008
In 2007 is een groot aantal bedrijven personen in het boekenvak door het bestuur uitgenodigd om ‘Vakvriend’ van de Bibliotheek van het Boekenvak te worden, en jaarlijks tenminste € 50 bij te dragen aan de kosten van projecten en acquisities. Door de betrokkenheid van donateurs bij het werk van de Bibliotheek zal de bekendheid van deze unieke instelling worden vergroot, en zal het acquireren van waardevolle documenten uit de geschiedenis van de boekenwereld worden vergemakkelijkt. Vele Vakvrienden hebben zich tot genoegen van het bestuur aangemeld, en nieuwe aanmeldingen komen nog geregeld binnen. Vakvrienden worden via de Nieuwsbrieven op de hoogte gehouden van de activiteiten van de Bibliotheek. Tenminste eenmaal per jaar zal in de bibliotheek Bijzondere Collecties een speciale bijeenkomst worden belegd voor de Vakvrienden.
Uitgeverij Ankh-Hermes, Deventer Uitgeverij Balans, Amsterdam Boekmanstichting, Studiecentrum voor Kunst, Cultuur en Beleid, Amsterdam Bohn Stafleu van Loghum, Houten bol.com, Nieuwegein Uitgeverij Boom, Amsterdam Boekhandel Broekhuis, Hengelo Koninklijke Brill, Leiden Bruna b.v., Utrecht Bubb Kuyper veilingen, Haarlem Uitgeverij De Buitenkant, Amsterdam Stichting cpnb, Amsterdam Dr. B.P.M. Dongelmans Uitgeversmaatschappij Ad Donker, Rotterdam gau - Groep Algemene Uitgeverijen (nuv), Amsterdam Dr. F. de Glas Mw. H. Gottmer Haags Gemeentearchief A.J. Heinen Historische Uitgeverij, Groningen Mr. A. Houtschild Houtschild Internationale Boekhandel, Rijswijk Jongbloed Juridische Boekhandel, Den Haag P.J. Kans en mw. S. Bosman Koninklijke Nederlandse Boekverkopersbond, Bilthoven Mw. S. Leefsma Dr. A. Leerintveld Boekhandel Los, Bussum nbd/Biblion, Leidschendam Nederlandse Boekhistorische Vereniging, Leiden Uitgeverij Podium, Amsterdam Selexyz Boekhandels Groep Nederland, Houten Universiteit van Amsterdam - Leerstoelgroep boekenwetenschap & handschriften uvw - Groep Uitgevers voor Vak en Wetenschap (nuv), Amsterdam Mw. J. van der Veer, Boekenpost Vereniging van Openbare Bibliotheken, Den Haag Boekhandel Verkaaik, Gouda H. de Vries Boeken, Haarlem Uitgeverij Waanders, Zwolle Walburg Pers, Zutphen Boekhandel Westerhof, Zwolle wpg Uitgevers b.v., Amsterdam Zeeuwse bibliotheek, Middelburg
10
11
de bibliotheek van het boekenvak
Dick Elffers, Affiche voor de CPNB, 1948
De Bibliotheek van het Boekenvak omvat zowel de boekhistorische collecties van de vroegere Bibliotheek van de in 1815 gestichte Koninklijke Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels (kvb), als alle sindsdien verworven acquisities. In 2005 heeft de kvb de eigendom van deze collecties overgedragen aan de toen door haar opgerichte Stichting Bibliotheek van het Boekenvak. De Bibliotheek is in 1845 door de genoemde brancheorganisatie voor het boekenvak ingesteld, op initiatief van twee vooraanstaande negentiende-eeuwse boekverkopers, Frederik Muller en J.L.C. Jacob. Zij streefden ernaar een goede vakbibliotheek tot stand te brengen voor uitgevers en boekverkopers. De basis van de toenmalige collectie werd gevormd door de particuliere verzamelingen van de beide initiatiefnemers. Frederik Muller werd aangewezen als eerste bibliothecaris. Om acquisities te kunnen bekostigen, werd later een Bibliotheekfonds ingesteld, dat mogelijk werd gemaakt door een legaat van Frederik Muller. Dit fonds werd vanaf 1932 aangevuld en op peil gehouden door jaarlijkse bijdragen van de leden van de brancheorganisatie, en thans door donaties van de kvb en de bonden, en ook door giften van particulieren en bedrijven. De vakbibliotheek van de boekenwereld is uitgegroeid tot een collectie van grote cultuurhistorische betekenis van internationale faam. Het overvloedige bronnenmateriaal is van groot belang gebleken voor boekhistorisch en ander wetenschappelijk onderzoek. In 1958, toen de brancheorganisatie een nieuw gebouw betrok, werd besloten de bibliotheek daarin niet onder te brengen, maar deze in langdurige bruikleen over te dragen aan de Universiteitsbibliotheek Amsterdam (uba). Deze plaats lag voor de hand, want de Universiteit van Amsterdam was de pionier van de boekwetenschap in Nederland. Sinds 1953 is (door de Dr. P.A. Tiele-Stiching) aan de Universiteit van Amsterdam de eerste Nederlandse leerstoel Boekwetenschap gevestigd; de toenmalige bibliothecaris van de Universiteitsbibliotheek Amsterdam, mr H. de la Fontaine Verwey, was de eerste hoogleraar Boekwetenschap. Inmiddels telt de Bibliotheek van het Boekenvak ruim 1,5 miljoen objecten, niet alleen boeken (waaronder incunabelen en tal van handboeken voor het boekenvak), maar vooral prospectussen, catalogi, affiches, bedrijfs- en branchearchieven, letterproeven, portretten en vele andere documenten. De collectie bestrijkt de gehele periode van het gedrukte boek, van het begin van de drukkunst tot de recente periode, met unieke archivalia van uitgeverijen, boekhandels, drukkerijen en brancheorganisaties. De collectie van de Bibliotheek van het Boekenvak is geïntegreerd in de Bijzondere Collecties van de uba, waarin nog tal van andere collecties worden bewaard die voor de boekwetenschap van grote betekenis zijn. De uba draagt zorg voor conservering, ontsluiting, terbeschikkingstelling en presentatie. Samen met de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak wordt beslist over acquisities, en worden ontsluitingsprojecten, presentaties en de verwerving van daarvoor benodigde fondsen voorbereid. In 2007 werd door de Universiteit van Amsterdam de speciale Bibliotheek Bijzondere Collecties opengesteld in enkele monumentale gebouwen aan de Oude Turfmarkt te Amsterdam. Daarin is ook de Bibliotheek van het Boekenvak ondergebracht. Het Bibliotheekfonds, waarvan de naam in 2006 werd gewijzigd in Bibliotheekfonds Marleen van Vollenhoven, wordt voor de Stichting Bibliotheek van het Boekenvak beheerd door de kvb.
Dick Elffers (1910-1990) was een van de vele vormgevers die in opdracht van de CPNB affiches ontwierp voor boekenweek-campagnes en andere evenementen in de boekenwereld. Deze vakantieaffiche werd in 1948 landelijk verspreid. De grote collectie CPNB-affiches in de Bibliotheek van het Boekenvak is in 2007 gedigitaliseerd, zodat zij voor bezoekers van de Bibliotheek Bijzondere Collecties gemakkelijker te raadplegen zijn, zonder dat de originele daarbij risico lopen te worden beschadigd.
H.P. Doebele, Omslagontwerp, 1964 Peter Doebele was een van de gezichtbepalende ontwerpers voor uitgeverijen als Mouton en Polak & van Gennep. Zijn opvallende omslagontwerp voor Vaarwel, Columbus, de verhalenbundel waarmee de Amerikaanse auteur Philip Roth bij het Nederlandse publiek werd geïntroduceerd door uitgeverij Polak & van Gennep, maakt deel uit van Doebele’s archief, dat hij in december 2007 schonk aan de Bibliotheek Bijzondere Collecties. Doebele (Bazel, 1925) kreeg zijn opleiding bij de befaamde Zwitserse ontwerper Jan Tschichold. Hij kwam in 1947 naar Nederland en vestigde zich als freelance-ontwerper in Amsterdam, waar hij ook les gaf aan de Gerrit Rietveld Academie.
12
Voorgevel Bibliotheek Bijzondere Collectie 2008 Overzicht van de monumentale gevelwand aan de Oude Turfmarkt te Amsterdam van de panden waar sinds mei 2007 de Bibliotheek Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam gevestigd is. Geheel links (het gebouw met zonweringen) is nog de façade van het Allard Pierson Museum te zien, het vroegere hoofdgebouw van de Nederlandsche Bank, gebouwd in 1865. De voorgevel van Bijzondere Collecties bestaat v.l.n.r. uit drie 17e eeuwse panden (oorspronkelijk in 1642 door bouwmeester Philips Vingboons ontworpen, maar in 1864 veranderd met een rechte kroonlijst), daarnaast de 16e eeuwse Gasthuishofpoort, en de brede façade van het vroegere Sint Bernardusgesticht (in 1882 door P.F. Laarman ontworpen). Het gehele complex is in 2006/2007 ingrijpend vernieuwd met behoud van de bestaande gevelwand, naar ontwerp van Hans van Beek van PRO architecten. De verzamelingen van de Bibliotheek van het Boekenvak zijn voor raadpleging beschikbaar in de ruime Herman de la Fontaine Verwey studiezaal (op de eerste étage van het brede rechtse pand). Voor onderzoekers is er de fraaie zaal-Boekhistorie in het achterhuis van de Vingboonspanden.
Stichting Bibliotheek van het Boekenvak p/a KVB Postbus 15007 1001 MA Amsterdam Postbank 4719478 KvK 34228142 W: www.bibliotheekvanhetboekenvak.nl E:
[email protected]
Universiteitsbibliotheek Bijzondere Collecties Oude Turfmarkt 129 1012 GC Amsterdam
Werkdagen van 10.00 tot 17.00 uur
drs. Garrelt Verhoeven, adjunct-hoofdconservator Bijzondere Collecties UBA drs. Nico Kool, collectiespecialist drs. Mathieu Lommen, collectiespecialist drs. Steef Stijsiger Postbus 94436, 1090 GK Amsterdam T: 020 525 3770 of 020 525 2473 E:
[email protected] W: www.bc.uba.uva.nl
Voorzitter Laurens van Krevelen Secretaris/penningmeester Saskia de Vries Leden Maarten Asscher Bubb Kuyper Arie Lenoir Joost Nijsen
Secretariaat Marty Langeler
Werkplaats Amsterdam
openingstijden
Beheerders van de collectie
bestuur
grafisch ontwerp
Bezoekadres
Stichting Bibliotheek van het Boekenvak heeft ten doel de in 1845 opgerichte Bibliotheek van de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels in stand te houden, aan te vullen en beschikbaar te stellen. De Stichting werkt daarbij nauw samen met de KVB (Koninklijke Vereniging van het Boekenvak) en met de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, die de collectie van de Stichting in langdurige bruikleen heeft.
