IN DIT NUMMER: Even afrekenen? FSU-jongeren in het buro! Agenda april en mei 2012 Naar een samenhangend schuldhulpbeleid Verdringing regulier werk Onder druk gezet Column Estafette openbare bijeenkomsten Informatiebijeenkomsten ‘Hoe zeker is de sociale zekerheid?’ Boomerangkaart bijna klaar! Jongeren Adviespunt Heerenveen Minimabeleid ontzien! Luie bankzitters? Hoorzittingen Werken naar Vermogen Aan de slag? Jongerenadviespunt in de Bieb! Werken naar Vermogen: de mensen waar het om gaat Colofon
1 3 3 4 5 6 7 8 9 10 10 11 12 13 13 14 15 16
APRIL 2012, NR. 139
EVEN AFREKENEN? Als de bakker of slager oppert dat er even afgerekend moet worden, dan weet iedere klant wat de bedoeling is. Communicatie met een ober over dit onderwerp zal ook wel vlot verlopen. Maar je kunt ook personen tegenkomen - vaak in de gedaante van ambtenaar - die niet gewoon willen afrekenen maar die jouw organisatie willen afrekenen! De aankondiging klinkt uiterst onheilspellend: alsof de maffia ongenadig zal toeslaan. Maar na enkele contacten weet je dat het handelsjargon niet kwaad bedoeld is en past in een moderne mythe: die van de calculerende en doelmatige overheid en burger.
In zaken Politici, ambtenaren en een handjevol burgers zijn collectief leentjebuur gaan spelen bij het bedrijfsleven. Allerlei organisatiemodellen, werkwijzen en jargon uit de harde sector zijn overgeplant op overheid en instellingen in non-profit land. Het doet er niet toe of er appels met peren vergeleken worden. Als maar het effect is dat je niet meer tot de meewarige groep van softies behoort. Politici en ambtenaren willen tegenwoordig in zaken doen en dat zal de bevolking weten ook! De gemeente is niet meer een dienstverlenend orgaan voor burgers maar een BV die gerund moet worden door wethouders met managementcapaciteiten. ‘Volksvertegenwoordiger’ is een ouderwets begrip geworden, in profielen voor gemeenteraadsleden wordt dan ook meestal gesproken over ‘een lokale bestuurder’. Rollenspel Er is op grote schaal een vreemdsoortig rollenspel tussen overheden en maatschappelijke organisaties ontstaan, met een bijpassende gedrags- en taalcode die doortastendheid moet suggereren. Met graagte wordt als verklaring voor het vreemde gedrag de oplossing der oplossingen ten tonele gevoerd: "het moet tenslotte uit de markt komen". Menig door de wol geverfde ondernemer zal dit schouwspel met gefronste wenkbrauwen gadeslaan. Hij zal wellicht vinden dat overheid en non-profit instellingen uit eigen onmacht en visieloosheid zich een broek hebben aangemeten, die hen niet past.
1
De klos Dit soort modernisering in Friesland levert maar schijn op: er is een stoerheidcode ontwikkeld om maar aan de normen van de zakelijkheidzwaan te voldoen. Ondertussen zijn veel burgers die niet de middelen hebben om te calculeren de klos. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vele werklozen, arbeidsongeschikten en minima in Friesland! Wegbezuinigd Vriend en vijand zijn het er over eens dat Friesland nog lang te kampen blijft houden met een structurele werkloosheid. Werkloze Friezen horen echter al sinds het begin van de tachtiger jaren dat er voor hen een baan in het verschiet ligt. Feit is dat velen al jaren aan de kant staan en langdurig moeten verblijven in de "wachtkamer" van de arbeidsmarkt. Veel voorzieningen die zorgden voor een zinvolle tijdelijke of definitieve opvang zijn wegbezuinigd, omdat het scheppen van ‘reguliere’ betaalde banen als enige oplossing wordt gezien. Zo zullen de gesubsidieerde banen bij de meeste Friese gemeenten sneuvelen en worden de Sociale Werkplaatsen ontmanteld. Grote schoonmaak De komende Wet Werken naar Vermogen wordt als alibi gebruikt om een grote schoonmaak te houden: weg met alle pseudo-banen, op naar de echte banen. Of die er wel zijn doet er niet toe, het gaat om een bestuurlijke visie op werkgelegenheidsbeleid waarin de werkgever koning is. De werknemers moeten zich weer aanpassen aan de vraag, desnoods onder dwang en met afstraffingen zoals het intrekken of korten van uitkeringen. En de baantjes mogen heel tijdelijk en zeer laagverdienend zijn. Als de werknemer maar als ‘werkend’ in de statistiek geregistreerd kan worden en uit de werkloosheidscijfers verdwijnt. Handen uit de mouwen, niet zeuren over perspectief!
Kleinschalige coöperaties Kan het anders? Jazeker. Burgers kunnen gestimuleerd worden om zelf meer lokale economie-initiatieven te nemen, die sterk gericht zijn op de behoeften en productiemogelijkheden in de eigen regio, in het eigen dorp of in de eigen buurt. Bewoners kunnen coöperaties oprichten om diensten en producten op maat te leveren: ten behoeve van medebewoners maar ook als toelevering aan grotere bedrijven. Arbeidsongeschikten weten uit ondervinding hoe belangrijk kwaliteit van arbeid is. Het zijn vaak de grootschalige, anonieme werksituaties die mensen kapot maken. Als je na veel moeite opgekrabbeld bent of door de verzekeringsarts als "ziek, maar wel tot enige arbeid in staat" getaxeerd bent is het funest om weer in vergelijkbare situaties terecht te komen. Toch is dat het vooruitzicht dat veelal door politici en arbeidsbemiddelaars voorgeschoteld wordt. Er is een groeiende behoefte aan kleinschalige arbeid, die overzichtelijk is en waarbij de werknemer zich volop betrokken voelt. Stoelendans Informeel doen veel lokale en provinciale bestuurders wat lacherig en cynisch over hun eigen werkgelegenheidsbeleid. Ze weten dat het een stoelendans onder de langdurig werklozen oplevert: men mag een tijdje een slecht betaald "additioneel" baantje bezetten, om vervolgens plaats te maken voor een voormalige lotgenoot. Deze beleidmakers zouden het lef moeten hebben om hun twijfels niet voor onderonsjes te bewaren, maar die openbaar te maken. Niet om te ontmoedigen, maar om hardnekkige illusies te tackelen en Friezen uit de dagen om met alternatieven te komen. Benieuwd of provinciale en lokale politici zich even los kunnen maken uit hun megadiscussies en af willen dalen naar de alledaagse werkelijkheid van de burgers die ze vertegenwoordigen! Nanne de Jong, 2
FSU-JONGEREN IN HET BURO!
AGENDA APRIL EN MEI
Vanaf 13 februari 2012 werken de FSUjongeren samen met het Buro. Het Buro is een organisatie die zich richt op jongeren in Leeuwarden die door verschillende oorzaken aan de rand van de samenleving terecht zijn gekomen.
05 april
Volwaardige deelname Het doel van de samenwerking is deze groep jongeren een nog beter hulpaanbod te kunnen doen en ze nog beter te kunnen begeleiden naar een volwaardige deelname in de maatschappij. Het Buro is gespecialiseerd in een groot aantal gebieden in de leefsfeer van jongeren, maar mist de kennis van de sociale zekerheid en schuldenproblematiek. Om dit gat te kunnen ondervangen is de samenwerking met de FSU – Jongeren en de werkgroep Schuldhulpverlening van het FSU tot stand gekomen. De FSU – Jongeren bieden de jongeren die zich bij het Buro melden informatie, advies en ondersteuning op het gebied van sociale zekerheid, werk en inkomen, geld en schulden.
05 april
19 april 24 april 26 april
26 april
07 mei 08 mei 09 mei 12 mei
16 mei 23 mei 25 mei
Schuldhulp van FSU De samenwerking verloopt erg goed tussen beide organisaties en de cliënten die zijn geholpen zijn zeer tevreden. Ook de verbinding naar de schuldhulpverlening van het FSU verloopt prima. Hierbij is Eva Ram een onmisbare schakel en een doorpakkende hulpverlener. Het aantal hulpvragen van jongeren die met schulden te maken hebben is groot en zal in snel tempo nog veel groter worden. De FSUjongeren zoeken de jongeren op en wachten niet af tot jongeren het bestaan van spreekuren ontdekt hebben. Er zijn en worden ook afspraken gemaakt met jongerenwerkers op verschillende plaatsen in Friesland om in de jongerencentra workshops te verzorgen!
31 mei
09.30 uur basiscursus FSU, kantoor FSU 13.30 uur Themabijeenkomst participatie Werkpleinen, kantoor FSU 13.30 uur Spreekuurhoudersoverleg FSU, kantoor FSU 20.00 uur Voorlichting Schuldhulp Humanitas/FSU, De Drait Drachten 13.30 uur Themabijeenkomst ‘Verbreding Steunpunten’, kantoor FSU 19.00 uur infobijeenkomst lokale organisaties/FSU, Partycentrum ’t Haske, Joure 19.30 uur infobijeenkomst SUNOF/FSU, IJsherberg Dokkum 19.00 uur infobijeenkomst lokale organisaties/FSU, de Boei Grou 19.30 uur infobijeenkomst SUSKA/FSU, The Point Buitenpost manifestatie ‘Sociale Zaken sinds 1653’ PKN en Arme Kant Leeuwarden 19.30 uur infobijeenkomst lokale organisaties/FSU, Oosterwolde 19.30 uur infobijeenkomst lokale organisaties/FSU, Bolsward 09.30 uur Uitwisseling cliëntenraden POC, Open Hof Leeuwarden. 13.30 uur ledenvergadering FSU, kantoor FSU
3
NAAR EEN SAMENHANGEND SCHULDHULPBELEID De wet ‘Gemeentelijke Schuldhulpverlening’ gaat per 1 juli aanstaande in werking. Het is een kaderwet waarin de landelijke overheid de grote lijnen heeft aangegeven. De verdere invulling van de wet is een zaak van de lokale bestuurders. Want de wet legt de verantwoordelijkheid voor een samenhangend schuldhulpbeleid neer bij de gemeenten. Deze moeten er voor zorgen dat hulpverleners gaan afstemmen en samenwerken, dat meer gedaan wordt aan preventief beleid en dat iedereen met schuldproblemen geholpen wordt. De hulp moet ook snel geboden worden: binnen 4 weken en als het gaat om noodsituaties – zoals een dreigende huisuitzetting – dan moet dat binnen 3 werkdagen gebeuren. Meer met minder Snel, effectief en zo vroeg mogelijk: dat zijn de uitgangspunten van de wet. Het is dan ook een goede wet die nodig is om de snel groeiende schuldproblemen te lijf te gaan. Maar zoals het de laatste jaren gaat met wetten die overgeheveld worden van het rijk naar gemeenten: de operatie gaat gepaard met stevige bezuinigingen. Gemeenten moeten meer doen met minder. Het kabinet verkoopt dat met het argument dat gemeenten als ruil meer bevoegdheden krijgen en dat een krimpend budget hen uitdaagt om effectief en creatief beleid te maken. Het is kenmerkend voor het huidige regeringsbeleid: bezuinigingsmaatregelen worden verpakt in aansprekende slogans. Het betekent dat gemeenten voor het blok worden gezet en keuzes moeten maken hoe hun beperkte middelen besteed gaan worden.
Verbetervoorstellen Organisaties van cliënten en hulpverleners zullen daarom alle zeilen moeten bijzetten om de kwaliteit van de hulp te waarborgen. Om te beginnen door mee te denken over de vormgeving van het gemeentelijke schuldhulpbeleid. De Friese gemeenten zijn druk bezig met het maken van beleidsplannen waarin voor een periode van vier jaar de aanpak vastgelegd wordt. Reden voor het FSU om vrijwillige schuldhulpverleners te mobiliseren op een themabijeenkomst in Leeuwarden. Met elkaar zijn verbetervoorstellen vastgesteld vanuit de positie van de mensen met schuldproblemen. De Friese gemeenten hebben een notitie met deze voorstellen in maart ontvangen. In de notitie wordt vooral gepleit voor afstemming en samenwerking, niet door middel van intenties op papier maar door daadkracht in de praktijk! Samenhang Er zijn veel organisaties en personen die schuldhulp bieden, en dat worden er steeds meer. De diensten variëren van eenvoudig budgetadvies tot en met complexe schuldsanering. Het aantal schuldsituaties groeit sterk. In deze situaties is sprake van een stapeling van problemen met vergaande sociale en emotionele gevolgen. Maar al te vaak worden deze problemen los van elkaar aangepakt, terwijl de situatie juist een samenhangende aanpak noodzakelijk maakt. Naast de professionele schuldhulpverleners zijn er ook veel vrijwilligers die hulp bieden zoals de schuldhulpmaatjes van de kerken, thuisadministratie van Humanitas, de spreekuurhouders en provinciale schuldhulpverleners van het FSU en vrijwilligers in wijkteams. Aanvullen en versterken De gemeenten kunnen het initiatief (laten) nemen om alle organisaties die schuldhulp bieden bijeen te brengen. Inzet van deze 4
lokale bijeenkomsten is om vast te stellen wie wat biedt en hoe de diensten elkaar kunnen aanvullen en versterken. Het Schuldhulpmaatjesproject van de protestantse en katholieke kerken (PKN en Solidair), het FSU en de Kredietbank Nederland (de grootste schuldhulpverlener in Fryslan) gaan ontmoetingsbijeenkomsten in regio’s organiseren. Op deze informele bijeenkomsten maken de medewerkers van de Kredietbank en de vrijwillige hulpverleners kennis met elkaar en met elkaars werk. Op deze manier stimuleren de organisaties concrete afstemming en samenwerking in de regio’s. Dit initiatief kan gevolgd worden door meerdere bijeenkomsten waarbij professionele en vrijwillige hulpverleners afspraken maken over samenwerking. Uitzicht Verbindingen leggen, dat is waar het om gaat. Met één doel voor ogen: de krachten bundelen om schuldproblemen zo veel mogelijk te voorkomen en mensen die in de schulden beland zijn weer uitzicht bieden op een betere toekomst! Nanne de Jong.
VERDRINGING REGULIER WERK Reguliere werknemers lopen de kans uit de markt te worden gedrukt als bedrijven die voor gemeenten werken, worden verplicht steeds mensen uit de bijstand en sociale werkvoorziening aan te nemen. ,,Als bedrijven meerdere opdrachten aannemen, hebben ze straks steeds meer mensen uit de kaartenbakken van de gemeente in dienst.’’ Dat stellen onderzoekers Ellen van Wijk en Aukje Smit van TNO naar aanleiding van de invoering van het zogeheten programma Social Return. Daarin worden in de aanbesteding afspraken gemaakt om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan werk of
werkervaring te helpen. Gemeenten begonnen al eerder met een verplichting van 5 procent op het bestaande personeelsbestand. Hogere eisen In rap tempo stellen steeds meer gemeenten hogere eisen aan bedrijven, die gemeentelijke opdrachten aannemen. Ruim 60 procent van de gemeenten in Nederland vraagt bedrijven nu mensen uit hun kaartenbakken aan te nemen en dat wordt steeds meer.
Rotterdam Vooral de gemeente Rotterdam loopt hierin voorop en zou ook een voorbeeld zijn voor veel andere gemeenten. Een bedrijf heeft bij een aanbesteding ruim 40 procent van de werknemers uit de Rotterdamse kaartenbakken gehaald. Draaideureffect ,,Een onderneming kan sociaal bezig zijn, maar na de opdracht staat een deel weer op straat. Als het bedrijf dan weer aan een andere klus deelneemt, moet het weer mensen uit de kaartenbakken aannemen. Zo ontstaat een draaideureffect. Dan creëer je geen duurzame arbeid’’, stellen Smit en Van Wijk. Prestatieladder Om dit te voorkomen zouden gemeenten veel meer moeten kijken naar wat bedrijven al doen aan sociaal beleid en dat belonen bij inkoop, vinden de TNOonderzoekers. Om te weten of bedrijven sociaal zijn, komt TNO met de zogeheten Prestatieladder Socialer Ondernemen (PSO). Hiermee wordt duidelijk hoe bedrijven het sociaal doen. In die PSO wordt bijvoorbeeld niet alleen gekeken naar het aantal mensen dat met een afstand 5
tot arbeidsmarkt in dienst is, maar bijvoorbeeld ook of het bedrijf inkoopt of werk uitbesteedt bij bedrijven die sociaal bezig zijn.
ONDER DRUK GEZET Bij de spreekuurpunten van het FSUnetwerk kan iedereen gratis terecht met vragen over de sociale zekerheid, (minima)voorzieningen, werk en reintegratie. Vrijwilligers staan mensen met raad en daad terzijde. Zij behartigen hun belangen en helpen duidelijkheid te scheppen en problemen aan te pakken. Zoals gebeurde in de onderstaande situatie. Karel Aalberse werkt al jaren als timmerman voor een klein bedrijf met slechts 4 werknemers. Het is een echte vakman en hij heeft zich vrijwel nooit ziek hoeven te melden. Karel raakt bij een verkeersongeval met zijn motor gewond. Hij meldt zich op dezelfde dag ziek bij de werkgever. De ziekmelding komt de werkgever heel slecht uit nu hij ondanks de economische malaise een spoedklus binnen heeft gekregen. Hij vraagt zich af hoe hij dit moet oplossen. Eén ding is zeker, hij wil deze klus niet laten lopen. Hij belt met Karel en zet hem onder druk om weer aan de slag te gaan. Karel vindt echter dat hij voorlopig nog niet kan werken met z’n hoofdpijn en gekneusde ribben. Zijn huisarts vindt dat ook. De werkgever besluit het nog even aan te zien maar na 14 dagen vindt hij dat Karel lang genoeg thuis is geweest. Hij zoekt Karel op en vraagt hem om wat assisterende werkzaamheden te doen. Volgens de werkgever zou hij dat werk wel aan kunnen. Karel vindt dat de werkgever zich daar niet mee heeft te bemoeien. Hij weet zelf als geen ander wanneer hij weer aan het werk kan en hij is nu nog niet in staat om dat te doen. Er vallen harde woorden. Karel vindt ook dat hij als vakman niet werk beneden zijn niveau hoeft te doen. De werkgever laat Karel weten dat – als hij blijft bij zijn weigering - hij geen loon meer krijgt. Hier schrikt Karel van
waarna hij toch maar op het aanbod van werkgever ingaat, ondanks zijn klachten. Al snel dreigt echter een nieuw conflict. De werkgever vindt namelijk dat dit “assisterende” werk niet het volle loon waard is maar hooguit het minimumloon. Hij kondigt aan dat Karel daarom vanaf de volgende maand het minimum zal krijgen. Een vriend van Karel denkt dat er iets behoorlijk mis zit in de situatie. Hij adviseert Karel om naar het spreekuur van de vrijwillige hulpverleners te gaan. Daar hoort Karel het volgende: De werkgever wilde de spoedklus binnenhalen. Begrijpelijk, want dat levert geld op. Maar hij heeft vervolgens Karel geïntimideerd en zover gekregen dat hij voor de druk gezwicht is. De werkgever is stevig de fout ingegaan en zijn handelwijze kan volstrekt niet door de beugel. Maar Karel had dit niet met zich moeten laten gebeuren, hij had eerder zijn vakbond of het spreekuur om advies moeten vragen. De spreekuurhouder vertelt dat de werkgever niet mag beslissen of een werknemer weer beter is. Daar moet een bedrijfsarts van de Arbo-dienst over oordelen. In deze situatie heeft de werkgever waarschijnlijk de ziekmelding niet doorgegeven aan de Arbo-dienst, dat had uiterlijk de 4e dag na de ziekmelding moeten gebeuren. De werkgever mag Karel wel een tijdje ander werk laten doen, maar dat moet met behoud van het loon dat Karel verdiende. Als Karel weer volledig kan werken dan moet hij terug kunnen keren in zijn oude functie. De werkgever mag niet zomaar een loonsverlaging toepassen. Als een werknemer ziek is dan moet de werkgever het loon blijven doorbetalen volgens de regels van de CAO. Karel had een deskundigenoordeel kunnen vragen bij het UWV over de situatie, als hij dat geweten had. Elke werkgever moet zijn werknemers op de hoogte stellen van de rechten en plichten tijdens ziekte. De werkgever van Karel heeft dat nagelaten. Afgesproken wordt dat de spreekuurhouder samen met Karel een gesprek gaat voeren met de werkgever.
6
COLUMN WERKLOOSHEID EN VRIJWILLIGERSWERK DOOR FRITS BRETELER De werkloosheid rijst de pan uit. Althans dat is de verwachting volgens die mensen die het weten kunnen, ook wel economen genoemd. Dat komt door de recessie beweren ze. Maar is dat wel zo? Zijn dat dan allemaal mediums? Of koffiedikkijkers? Waar is dat dan in hemelsnaam op gebaseerd? Ik heb daarvoor Joost gebeld maar die wist het ook niet. Bestaat die recessie eigenlijk wel? De een beweert van wel, de ander weer van niet. Welles, nietes! Altijd leuk, vooral als er nooit uitsluitsel komt wie er nu echt gelijk heeft. Een voorbeeld: Twee mannen staan op straat te praten, een blondje komt voorbij. De ene man beweert dat ze ongeveer 20 jaar is en de andere dat ze ongeveer 30 jaar is. Daarover staan ze dan een tijdje te bakkeleien maar komen er niet uit wie er gelijk heeft. Op het moment dat ze zo ver zijn dat de oplossing is om het blondje domweg te vragen is deze in geen velden of wegen meer te bekennen. (Even voor de blondjes die dit lezen. De kleur is bewust gekozen door mij. Als ik had geschreven zwarte, rooie of bruine verwacht ik problemen! Ik bedoel er dus niets negatiefs mee!!)
Mochten de heren economen echter toch gelijk krijgen dan is dat weer gunstig voor instanties die drijven op vrijwilligers want hoe meer mensen er beschikbaar zijn voor vrijwilligerswerk, hoe beter! Met instanties bedoel ik dan alles waar vrijwilligers aan de slag zijn. Het schijnt dat 1 op de 3 á 4 Nederlanders vrijwilligerswerk doet. Lijkt me sterk dacht ik eerst. Maar ook de voorzitter van de voetbalclub, de penningmeester van de softbalclub, de materiaalman van de gymnastiekvereniging, de koffiejuffrouw van de atletiekvereniging enz. tellen mee. Tja, dan zijn het er inderdaad wel héél veel! Voor Friesland dat 645.342 inwoners telt (31 mei 2009, bron Wikipedia) zou dat betekenen dat er ongeveer 150.000 vrijwilligers zijn. Landelijk (16.515.057 inwoners, bron Wikipedia) zijn het er dan ongeveer 4 miljoen. Stel nu dat al deze vrijwilligers met ingang van morgen, en bloc, zouden stoppen. Dan ligt geheid onze hele economie op zijn kont. Dan bestaat het vak van econoom niet meer om reden dat er geen economie meer is! Laten de heren economen zich daar maar eens over buigen…..het kan nu nog!
Maar…terug naar de recessie. Ik heb er de ballen verstand van maar heb het idee dat er iemand gigantisch rijk wordt aan deze recessie. Misschien heeft diegene wel het vermogen om iedereen te laten geloven dat er crisis is. Iedereen raakt in paniek, doet gekke overhaaste dingen en Mr. X is de lachende derde. Ik zeg niet dat het zo is maar het zou wél kunnen. 7
ESTAFETTE VAN OPENBARE INFORMATIEBIJEENKOMSTEN Burgers met vragen over de sociale zekerheid, reïntegratie en minimaregelingen worden individueel opgevangen door de spreekuren van het FSU-netwerk. Daarnaast biedt het FSU ook collectieve mogelijkheden om goed geïnformeerd te worden. Dat gebeurt in de vorm van openbare bijeenkomsten in regio’s van Friesland. In deze bijeenkomsten wordt ingegaan op actuele ontwikkelingen. Het gaat dan om onderwerpen – zoals de bezuinigingen – die veel mensen uit de achterban bezig houden. De bijeenkomsten zijn een belangrijk middel om het contact met de achterban te onderhouden en te laten weten dat we als hulpverlener en belangenbehartiger voor hen in ’t spier zijn. Het FSU organiseert de bijeenkomsten samen met de lidorganisaties, spreekuurpunten, cliëntenraden en andere partners in de regio! Doel Het FSU wil met de bijeenkomsten direct betrokkenen informeren over actuele ontwikkelingen in de sociale zekerheid, de re-integratiemogelijkheden, het gehandicaptenbeleid en het minimabeleid. Daarnaast worden de bijeenkomsten benut om de deelnemers ervaringen te laten uitwisselen. De gebundelde ervaringen vormen weer de ‘voeding’ voor de collectieve belangenbehartiging van de cliëntenraden en het FSU. Doelgroep De bijeenkomsten richten zich in de eerste plaats de achterban: uitkeringsgerechtigden, gehandicapten en mensen met een minimuminkomen. Daarnaast op belangstellenden van lokale welzijns- en
cliëntorganisaties, de gemeente (dienst Sociale Zaken, gemeenteraad, wethouder) en werkgevers. Uitnodigingen worden vanuit het FSU verstuurd en de bijeenkomst wordt aangekondigd via persberichten in de regionale media. Inhoud De programmaopzet van de bijeenkomsten ziet er als volgt uit: * Inleiding/presentatie over de gevolgen van de bezuinigingen door het rijk en de gemeente: WWB, minimaregelingen, participatiebudget, schuldhulpverlening en de Wet Werken naar Vermogen. Het FSU verzorgt de presentatie * vragen vanuit de zaal en uitwisseling en discussie over de onderwerpen * mogelijkheid voor de bezoekers om afspraken te maken met spreekuur en/of clientenraad. In de bijeenkomsten is er veel ruimte voor de ervaringen en meningen van de bezoekers. De deelnemers worden op een levendige manier uitgenodigd om van zich te laten horen. Er wordt gewerkt aan de hand van een draaiboek voor het organiseren van bijeenkomsten, waarin beschreven wordt welke stappen ondernomen moeten worden. Op de bijeenkomsten kunnen ook externe inleiders uitgenodigd worden. Het FSU maakt ten behoeve van de bijeenkomsten PR-materiaal (affiches en folders) en een persbericht en verzorgt de contacten met de Friese pers en media. Organisatie De lokale organisatie zorgt in principe voor zaken als: zaal vastleggen, via Sociale Zaken uitnodigingen van alle bijstandsgerechtigden regelen, verspreiding van folders, informeren van lokale media, Het FSU verzorgt de gespreksleiding, publiciteit, een informatiestand, adviseert en werkt samen met de lokale organisatie(s) bij het opzetten van de bijeenkomst.
8
BIJEENKOMSTEN ‘HOE ZEKER IS DE SOCIALE ZEKERHEID?’ Op donderdagavond 26 april 2012 wordt de openbare informatiebijeenkomst ‘Hoe zeker is de sociale zekerheid?’ gehouden. De bijeenkomst wordt georganiseerd door het Steunpunt van vrijwillige hulpverleners in de gemeente Skarsterlân (VerSUS) en de cliëntenraad Werk&Inkomen Skarsterlân, in samenwerking met het FSU. Plaats is het Partycentrum t’Haske, Vegelinsweg 20, 8501 BA in Joure. De bijeenkomst maakt deel uit van een reeks van 15 regiobijeenkomsten over de stapeling van maatregelen die het FSU organiseert samen met de lokale belangenorganisaties. Voor iedereen Vanaf 19.00 uur is de zaal open, kunnen de bezoekers een kopje koffie of thee krijgen en de informatiestand bezoeken. Het programma begint om 19.30 uur. De avond is bedoeld voor iedereen die informatie wil hebben over de vele veranderingen in de sociale zekerheid. De toegang is gratis. Inhoud programma Uitkeringsgerechtigden en mensen met een laag inkomen krijgen te maken met een opeenstapeling van maatregelen die grote gevolgen hebben voor hun financiën en het sociale leven. Denk aan veranderingen in de uitkeringen, in de minimaregelingen, in de zorg en in de WSW. Zo is de bijstandsuitkering voortaan een gezinsinkomen waarbij gekeken wordt naar het inkomen van alle gezinsleden. Welke gevolgen hebben al deze veranderingen voor de mensen die het toch al niet breed hebben? Daarover gaat de informatieavond. Nanne de Jong, coördinator van het FSU, geeft een presentatie over de gevolgen van de maatregelen en wat dat betekent voor personen en gezinnen. Daarna is het woord aan de bezoekers. Vanuit de zaal kunnen
allerlei vragen en ervaringen naar voren gebracht worden. De organisatoren zijn heel benieuwd naar de meningen en ervaringen van de mensen waar het om gaat. Er zijn vrijwillige hulpverleners aanwezig waarmee na afloop van de bijeenkomst afspraken gemaakt kunnen worden. De avond staat onder leiding van VerSUS. Alle bijstandsgerechtigden De gemeente Skarsterlân stuurt de uitnodiging aan de clienten in de bijstand. Op deze manier krijgen alle personen die een bijstandsuitkering hebben de uitnodiging voor de bijeenkomst. Daarnaast wordt de avond bekend gemaakt via de media in de gemeente Skarsterlân en wordt de brief verstuurd naar allerlei organisaties die contact hebben met mensen waarvoor de avond bedoeld is. Start Op 7 maart hebben de regionale Steunpunten en clientenraden van Smallingerland en Opsterland de spits afgebeten van de reeks informatiebijeenkomsten. Dat gebeurde in de Brede School De Drait in Drachten. De zaal was afgeladen: zo’n 130 bezoekers, waaronder 90 bijstandsgerechtigden. Het was een levendige avond waarbij vooral de gevolgen van de huishoudtoets in de bijstandsuitkering veel reacties en emoties opriep. Tientallen bezoekers maakten na afloop afspraken met de aanwezige vrijwillige hulpverleners om verder geholpen te worden.
9
Meer informatiebijeenkomsten De andere informatiebijeenkomsten vinden in mei en juni plaats: 7 mei, 19.30 uur in ‘de IJsherberg’ in Dokkum 8 mei, 19.00 uur in ‘de Boei’ in Grou 9 mei, 19.30 uur in ‘The Point’ in Buitenpost 16 mei, 19.30 uur in Oosterwolde (zaal nog niet bekend) 23 mei, 19.30 uur in Bolsward (zaal nog niet bekend) er worden nog data vastgesteld voor bijeenkomsten in Wolvega, Heerenveen, Lemmer, Sneek, Harlingen, Franeker en Leeuwarden.
BOOMERANGKAART BIJNA KLAAR! De FSU – Jongeren zijn druk bezig geweest met het ontwikkelen van een Boomerangkaart. Dit zijn postkaartjes die gratis worden aangeboden in een groot aantal horecagelegenheden, theaters en bioscopen in Nederland. Met dit kaartje willen we de bekendheid van het FSU – Jongerenteam vergroten en de aandacht op onszelf vestigen! We hebben er lang over moeten nadenken en discussiëren maar uiteindelijk zijn we tot een erg mooi ontwerp gekomen. We hopen hierdoor steeds meer Friese jongeren te kunnen helpen. We zijn erg blij met het aanbod dat we hebben gekregen – via bemiddeling van Ben Mentink, de huistrainer van het FSU - van het bedrijf Boomerang uit Amsterdam. Dit bedrijf gaat de kaart verder vorm geven en drukken en verzorgt de distributie in Friesland. We krijgen als FSU-Jongeren enkele tienduizenden kaarten om deze zelf uit te zetten. En dat alles gratis! We
kunnen op een leuke en speelse manier jongeren wijzen waar ze mogelijk recht op hebben en waar ze terecht kunnen voor informatie, advies en ondersteuning. Over niet al te lange tijd zal het Boomerang kaartje op vele plaatsen in de provincie te vinden zijn!
JONGEREN ADVIESPUNT HEERENVEEN De FSU – Jongeren zijn een nieuw Jongeren Advies Punt gestart in de Barones in Heerenveen. Het Adviespunt is gestart op donderdag 16 maart 2012. Het Jongeren Advies Punt is elke donderdag van 15:00 tot 17:00 uur geopend. Het Adviespunt wordt bemenst door twee stagiaires uit het jongerenteam. Er is gelijk al aanloop geweest van cliënten die graag ondersteuning wilden bij enkele problemen. Aafje en Lisa, twee teamleden van het FSU – Jongeren, bieden informatie, advies en ondersteuning op o.a. de gebieden sociale zekerheid, werk en inkomen, scholing en studiefinanciering. Wanneer er cliënten zijn met andere problematiek, kunnen ze worden doorverwezen naar de juiste instantie. De FSU – Jongeren zijn erg positief over het nieuwe Adviespunt en hopen dat ze nog heel veel cliënten een steun in de rug kunnen bieden! 10
MINIMABELEID ONTZIEN! Het Steunpunt VerSus en de clientenraad Werk en Inkomen Skarsterlan hebben tijdens een inspraakbijeenkomst op 10 april in Joure gereageerd op gemeentelijke voorstellen om drastisch te bezuinigen op het minimabeleid. De voorstellen zijn afkomstig van de wethouders van financiën van Gaasterlan-Sleat, Lemsterland en Skarsterlan. De beide cliëntorganisaties lieten met boosheid het volgende weten aan de gemeenteraadsfracties: U zult zich binnenkort uitspreken over de bezuinigingsvoorstellen van de Friese Meren voor de periode 2013 tot en met 2016. In de nota worden aan u bezuinigingsmogelijkheden voorgelegd op alle beleidsterreinen van de gemeenten. Op 17 april zullen de raadsfracties signalen afgeven over de te nemen bezuinigingen. We willen u als cliëntorganisaties vanavond signalen uit de praktijk afgeven, signalen die we dag in dag uit krijgen van burgers die wij een steuntje in de rug bieden. We weten dat u moeilijke beslissingen moet nemen over de verdeling en besteding van het gemeentelijke budget. Dat zal veel burgers raken. We rekenen er echter op dat u daarbij uw burgers die in zeer kwetsbare situaties zitten zo veel mogelijk zult ontzien! U weet dat juist de groep burgers met een laag inkomen of een grote zorgafhankelijkheid al onevenredig getroffen wordt door een opeenstapeling van bezuinigingsmaatregelen van het rijk. De gevolgen van deze maatregelen – zoals een verhoogd beroep op de WWB, minimaregelingen en schuldhulp - zullen ook op uw bordje komen. De huishoudtoets in de WWB zal voor een deel van de bijstandsgerechtigden heel ingrijpende financiële en sociale effecten hebben. Al deze burgers hopen op solidaire steun van de overheid die het
dichtste bij hen staat, ze hopen op u! We zijn echter geschrokken van de ingrijpende bezuinigingen die in de nota zijn geschetst, zoals het afschaffen van de internetvergoeding, van de witgoedregeling, van de categoriale bijstand en van de participatieregelingen. Totaal betekent dat een bezuiniging van € 290.000. Ter compensatie wordt een minimabeleid Nieuwe Stijl gepresenteerd waarin – zo lezen we – ‘het zwaartepunt gelegd wordt bij de participatie en niet bij de verschillen-de inkomensondersteunende regelingen’. Dat is pas een kromme redenering: de inkomensondersteunende regelingen zijn er immers nou juist voor om die participatie te stimuleren en te steunen. De participatie wordt al sterk beperkt door de enorme verlaging van het budget voor de re-integratie. Daarbovenop zou het budget voor het minimabeleid meer dan gehalveerd worden. De meest kwetsbare burgers in uw gemeenten hebben nu nog enig houvast aan de minimaregelingen die een bescheiden bijdrage leveren om het dagelijks leven ietsje aangenamer te maken. De boodschap in de kille nota is eigenlijk “Pech gehad, red jezelf maar’. We vinden het onbegrijpelijk dat het grotendeels wegsaneren van het minimabeleid als mogelijkheid wordt geopperd. Het gaat immers om ronduit asociale maatregelen waarvoor lokale bestuurders en volkvertegenwoordigers zich zouden moeten schamen. We doen een beroep op u om de Friese Meren sociaal te houden. U staat niet voor onontkoombare keuzes. U kunt er voor kiezen om nog iets van een solidariteitsprincipe overeind te houden. We wensen u veel wijsheid toe bij uw afwegingen en keuzes en rekenen er graag op dat u uw kwetsbare burgers niet in de kou zet!
11
LUIE BANKZITTERS? Uitkeringsgerechtigden moeten van de bank af komen. Ze zijn ‘lui’ en ‘werkschuw’. Het zijn uitspraken die in allerlei media opduiken bij de presentatie van het rapport ‘Iedereen aan de slag’ van de inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid. De Landelijke Cliënten Raad (LCR) ergert zich kapot aan deze beeldvorming. ‘Alsof de schuld alleen maar bij uitkeringsgerechtigden ligt! Er is veel meer aan de hand en dat constateert de inspectie ook. Gemeenten, UWV, werkgevers en werkzoekenden zullen het samen moeten doen. Anders gebeurt er niets!’ De LCR vraagt zich af of het juist de media zijn die ‘lui’ en ‘werkschuw’ zijn en het rapport maar deels doornemen voordat ze erover berichten. Méér De LCR: ‘Mensen worden echt niet gestimuleerd om aan de slag te gaan door ze lamzakken te noemen die op de bank blijven hangen. In het rapport ‘Iedereen aan de slag’ wordt inderdaad geconcludeerd dat dwang en drang belangrijke instrumenten zijn om een motivatieprobleem bij werkzoekenden te voorkomen. Uitvoerders onderschatten de effectiviteit daarvan. Er mag dus sterker de nadruk op komen te liggen. Maar er speelt méér. Het elektronisch matchen van vacatures met geschikte kandidaten levert problemen op. Persoonlijk contact is vereist om tot een goede match te komen, maar daar wringt juist de schoen. Dat persoonlijk contact gaat steeds meer ontbreken omdat het UWV straks door de bezuinigingen nog slechts in 10 procent van de gevallen persoonlijk contact kan hebben met werkzoekenden.’
‘Gemeenten hebben hun regierol in het regionale arbeidsmarktbeleid nog onvoldoende opgepakt. Dat is, samen met het paraat hebben van lokale en regionale arbeidsmarktinformatie, van groot belang voor effectieve dienstverlening. Alleen dán kunnen werkgevers goed worden geadviseerd.’ Gemiste kansen Op de werkpleinen (samenwerkingsverbanden tussen UWV en gemeenten) die de inspectie heeft onderzocht, is geen sprake van een dergelijk uitgewerkt beleid. De inspectie stelt vast dat de informatie van de UWV over de regionale arbeidsmarkt wel proactief wordt gedeeld met werkgevers. ‘Kijk je naar de de dienstverlening aan werkzoekenden dan anticiperen UWV en gemeenten onvoldoende op verwachte ontwikkelingen in de sector. Er wordt vooral gericht op concrete vacatures, waardoor kansen worden gemist om in overleg met bijvoorbeeld werkgevers maatregelen te treffen, zoals het aanbieden van scholing.’ Wie is lui en werkschuw? Media bevestigen met hun berichtgeving de beeldvorming dat de uitkeringsgerechtigde lui en werkschuw is. De LCR: ‘Wij hebben een andere vraag. Is het gemakzucht of luiheid dat de media niet verder kijken dan hun neus lang is bij het berichten over het rapport ‘Iedereen aan de slag’?’
Verantwoordelijkheid gemeenten Een ander punt wat ook niet aan de orde komt, is de verantwoordelijkheid die gemeenten onvoldoende nemen. 12
HOORZITTINGEN OVER WERKEN NAAR VERMOGEN De Tweede Kamer is van alle kanten gewaarschuwd voor het kabinetsplan om werklozen met een handicap zo veel mogelijk in 'normale' banen aan de slag te krijgen. Tijdens hoorzittingen in de Kamer – eind maart - noemden beoogde uitvoerders, vooral gemeenten, het plan te ingewikkeld en het budget voor begeleiding te karig. Werkgevers zouden minder bereid zijn hun deuren open te zetten voor werkzoekenden, die nu nog in aanmerking komen voor bijvoorbeeld een plek in de sociale werkplaats. Staatssecretaris de Krom wil per 1 januari 2013 de bijstand, sociale werkplaatsen en Wajong voor jonggehandicapten grotendeels samenvoegen in de Wet werken naar vermogen (WWNV). Zo hoopt hij 1,8 miljard euro te bezuinigen. Brandbrief De Krom ontving een brandbrief van burgemeesters, omdat te weinig geld zou overblijven om mensen met een beperking aan werk te helpen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) waarschuwt al lang dat de kosten voor sociale werkplaatsen gelijk blijven en dit een te groot beslag op het budget zal leggen. Hierdoor zouden in 2015 201 gemeenten uit de eigen middelen 45 miljoen euro moeten bijpassen. Botte bezuiniging Oppositiepartijen zoals PvdA, SP en GroenLinks spreken met vakbonden van een botte bezuiniging. In de ogen van deze partijen konden het Centraal Planbureau (CPB) en het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) tijdens de hoorzitting niet hard maken dat echt meer mensen aan een baan komen.
Flexwerk Volgens de vereniging van sociale diensten, Divosa, is er wel werk en wordt door de vergrijzing een personeelstekort verwacht. Lastig is volgens Divosavoorzitter René Paas dat mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt vooral in flexwerk aan de slag komen. Hij zei dat werkgevers problemen zien bij wel 80 procent van het bijstandsbestand, wegens een handicap, verslaving of mantelzorgtaken. Bureaucratie Werkgevers zeggen afgeschrikt te worden door bureaucratie; vooral bij de loondispensatie. Hierbij komt veel maatwerk kijken, omdat de baas alleen betaalt voor dat deel dat iemand echt kan werken. De overheid vult maximaal aan tot het minimumloon.
AAN DE SLAG? Het wordt ,,een grote opgave'' voor gemeenten om voldoende mensen in de bijstand en gehandicapten aan de slag te krijgen via een nieuwe werkregeling die het kabinet volgend jaar wil invoeren aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dat blijkt uit een tussenrapportage over een proef met de nieuwe regeling voor loondispensatie in 32 gemeenten, die staatssecretaris Paul de Krom (Sociale Zaken) naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Loondispensatie is bedoeld voor mensen die (nog) niet volledig kunnen 13
werken door bijvoorbeeld een handicap. Werkgevers hoeven alleen voor dat deel te betalen dat iemand echt kan werken. De overheid vult het bedrag aan tot maximaal het minimumloon. Dat vereist maatwerk, waardoor het lastig is voor gemeenten om ,,voldoende massa" te maken. 'Echte' baan De Krom wil door een hervorming van de bijstand, sociale werkplaatsen en de Wajong voor jonggehandicapten juist een grote groep mensen met een beperking aan een 'echte' baan helpen en zo 1,8 miljard euro besparen. Loondispensatie moet hierbij helpen, omdat gemeenten minder geld kwijt zijn aan uitkeringen als werkgevers een deel van het salaris betalen. Dienstverband De 32 gemeenten hebben in de proef 1057 werkzoekenden beoordeeld of ze in aanmerking komen voor loondispensatie. Dat was bij 83 procent het geval. In november vorig jaar waren 28 gemeenten erin geslaagd om 265 proefplaatsingen te regelen. Bij 123 mensen werd de proefplaatsing ook omgezet in een dienstverband. Daarvan zijn er 14 inmiddels beëindigd. Te ingewikkeld De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) noemt de plannen van De Krom te ingewikkeld. Tijdens een hoorzitting in de Kamer deze week zal de VNG voorstellen doen voor vereenvoudiging. Zo wil de VNG af van de toegangstoets voor de loondispensatie, omdat die tijdrovend zou zijn en vaak pas werkende weg blijkt wat iemand ,,in zijn mars heeft''. Verder vrezen gemeenten dat het uitkeringsgeld dat zij met deze regeling besparen, snel door het Rijk wordt afgeroomd. Zij willen een deel van de ,,winst" houden om dat geld te gebruiken om voldoende mensen naar werk te begeleiden.
JONGEREN ADVIES PUNT IN DE BIEB! Vanaf 1 maart zitten de FSU – Jongeren met een nieuw Jongeren Advies Punt in de bibliotheek ‘de Centrale’ aan de Wirdumerdijk in Leeuwarden. Tot op heden hebben de jonge spreekuurhouders nog maar weinig aanloop gehad van cliënten, ook al is het een hele mooie locatie om ook daadwerkelijk jongeren te ontmoeten. Ondanks het geringe bezoek zijn de FSUJongeren erg positief over het verloop van het Advies Punt. Binnenkort gaan ze een workshop geven in de bibliotheek in samenwerking met de ‘Bieb werk(t)’. Bij deze organisatie zijn een groot aantal organisaties aangesloten die zich richten op het vergroten van de kansen van jongeren op de arbeidsmarkt. Zo zijn bijvoorbeeld het Leerwerkloket en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) aangesloten. Dit biedt ons een mooie kans om effectief jongeren door te kunnen verwijzen en op weg te helpen op bijvoorbeeld het gebied van scholing. De FSU – Jongeren zitten met het Advies Punt elke donderdag van 14:00 uur tot 17:00 uur in de centrale hal in de bibliotheek in de Leeuwarder binnenstad!
14
WERKEN NAAR VERMOGEN: DE MENSEN WAAR HET OM GAAT Een deel van de mensen komt ook onder de Wet werken naar vermogen niet aan de slag. Veranderde wetgeving en uitvoering door gemeenten pakt nadelig uit voor werkgevers. En loondispensatie is niet voor iedereen het geijkte instrument. De Landelijke Cliëntenraad heeft het voorstel voor de Wet werken naar vermogen tegen het licht gehouden en constateert verschillende missers. ‘We streven er allemaal naar om zoveel mogelijk mensen aan de slag te helpen. Met de plannen die voorliggen, wordt soms eerder het tegendeel bereikt.’ De LCR presenteerde zijn bevindingen op 15 maart tijdens het Ronde Tafelgesprek in de Tweede Kamer.
voor verschillende groepen erg nadelig uitpakt. Voorstellen ‘We hebben de plannen steeds afgezet tegen persoonlijke situaties. Vervolgens is er een analyse gemaakt van wat er mis gaat. En we hebben meteen voorstellen gedaan om veranderingen aan te brengen, zodat de wet wel de doelstellingen kan behalen. Anders is het een ordinaire bezuinigingsmaatregel die zelfs bij werkgevers de haren overeind laat staan.’
Systeemfouten ‘In de uitwerking zien wij een aantal systeemfouten die, gecombineerd met de taalstellingen, ertoe leiden dat de WWNV onvoldoende gaat werken’, stelt de LCR. ‘Er komt dus niet een sterke verhoogde arbeidsparticipatie. Het enige doel dat wordt bereikt is dat mensen in hun bestaanszekerheid worden aangetast. Terwijl het de vraag is of de gewenste bezuiniging altijd wordt geboekt.’ Persoonlijk De gevolgen de Wet werken naar vermogen worden meestal pas na invoering zichtbaar. De Landelijke Cliëntenraad heeft de plannen van het kabinet inmiddels goed doorgenomen en ze vertaald naar persoonlijke situaties. Dan wordt pas duidelijk hoe sommige onderdelen uitpakken. Zowel uitkeringsgerechtigden, werknemers als werkgevers staan centraal in de casussen van de LCR. Zo wordt duidelijk dat het wetsvoorstel WWNV zoals het er nu ligt 15
COLOFON Redactie: Team FSU Oplage: 500 Verschijnt 2 maandelijks.
Kopij voor de volgende Rondzendbrief inleveren vóór 1 juni 2012.
FSU kort De vereniging FSU bundelt belangenorganisaties, spreekuren en cliëntenraden in Friesland. De spreekuren zijn gevestigd in alle regio’s van de provincie. Iedereen met vragen en problemen op het gebied van sociale zekerheid, voorzieningen, werk en reïntegratie kan hier terecht. De spreekuren vormen de basis en voeding voor de collectieve belangenbehartiging van het FSU. Het FSU verzorgt voorlichting en onderhandelt met instanties en politiek over verbetering van de positie van uitkeringsgerechtigden. Bestuur Johan Spek voorzitter Siebren Bonsma secretaris Jan van den Berg penningmeester Catharina Brandsma lid Dirk van der Wal lid Ida van Kampen aspirant lid Team medewerkers Nanne de Jong (coördinator); Carla Wierenga (opbouwwerker); Sewindzj Mamedchanova (administratief medewerker); Monique Robben (projectmedewerker BSP); Christina Short, Eva Ram, Jan-Willem Meijer, Lisa Paassen, Else Paassen, Aafje Seinstra, Isabel Bekhuis (allen stagiaires); Bram Tanja (vrijwilligerscoördinator), Kim Reemer (signalering), Frits Breteler (scholing); Marjolein van Veen (scholing), Hein Schukken (redactie RZB en documentenbank); Wim van Dijk, Richard vd Woude en Hans den Draak (medewerkers huishoudelijke dienst). Vrijwilligers In FSU-verband zijn zo’n 100 vrijwilligers actief. De meeste vrijwilligers zijn spreekuurhouder of cliëntenraadslid en actief in een aangesloten organisatie. Het FSU kent provinciale projectgroepen die de verantwoordelijkheid voor een project of product dragen.
16
