Evaluatie van het project Mantelluisteren – academiejaar 2012-2013 In academiejaar 2012-2013 namen 35 mantelzorgers en 35 studenten 1ste bachelor verpleegkunde (Howest, Brugge) deel aan het project Mantelluisten. Na afloop werd door middel van een anonieme, schriftelijke bevraging een evaluatie van het project gedaan. Bij twee mantelzorgers kon geen bevraging gebeuren omwille van ziekte of afwezigheid. De resultaten worden hieronder beschreven.
Deelnemende mantelzorgers Tabel 1 Descriptieve eigenschappen van de deelnemende mantelzorgers: geslacht (1 missing), gemiddelde leeftijd (9 missing), gemiddeld aantal deelnames (1 missing) Variabele Geslacht Gemiddelde leeftijd (bereik) (n=24) Gemiddeld aantal deelnames (bereik) (n=32)
Mannelijk 8 72.6 (61-89) 1.63 (1-3)
Figuur 1. Leeftijdsverdeling van de mantelzorgers
Vrouwelijk 24 65.7 (39-85) 2.25 (1-6)
Totaal 32 67.2 (39-89) 2.09 (1-6)
Evaluatie van het project Algemene tevredenheid Van de 27 mantelzorgers die deze inleidende vraag beantwoordden (6 missing data), gaf 25.9% aan het project vrij goed te vinden; 74.1% vond het project goed. Men kan hieruit besluiten dat alle mantelzorgers het project als positief evalueerden. Als reden om ‘vrij goed’ in plaats van ‘goed’ te scoren werd o.a. gebrek aan diepgang in de gesprekken, het vergelijken met een nog betere student uit een vorige editie van het project, enz. aangehaald.
Resultaten vragenlijst De 33 bevraagde mantelzorgers kregen elf stellingen voorgelegd, die beantwoord dienden te worden op een Likertschaal met vijf antwoordmogelijkheden (nee! – nee – geen mening – ja – ja!). Item 1 2 3 4
5 6 7
8 9 10 11
Nee! Nee ? Geen Ja mening Het contact met de student(e) verliep vlot Ik vind het leuk als iemand de tijd neemt om naar mijn verhaal te luisteren Ik voel me in dit project erkend voor de taken die ik dagdagelijks opneem De student(e) heeft me praktische informatie gegeven die de zorg mogelijks gemakkelijker zal maken (bv. hulpmiddelen, dienstverlening…) Ik keek telkens uit naar de huisbezoeken door de student(e) Door de gesprekken met de student(e) kon ik mijn gedachten eens verzetten Ik heb het gevoel dat ik iets (praktische informatie, een visie, een houding…) kon bijbrengen aan de student(e) verpleegkunde dat mogelijks een meerwaarde is in het werkveld of op stage De gesprekken met de student(e) voelden soms aan als een extra belasting bovenop de zorg Ik haalde plezier uit de gesprekken met de student(e) Het heeft me deugd gedaan om mijn gedachten en gevoelens te delen met de student(e) De gesprekken met de student(e) voelen aan als een duwtje in de rug om de zorg te kunnen blijven volhouden
Ja!
Item 1: Het contact met de student(e) verliep vlot
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 0 0 14 19 33
Totaal (%) 0 0 0 42.4 57.6 100
De 33 bevraagde mantelzorgers geven allemaal aan dat het contact met de student vlot of zeer vlot verliep. Men vindt de student doorgaans goed voorbereid, vriendelijk, geïnteresseerd enz. Uit regressieanalyse blijkt dat noch de leeftijd, het aantal deelnames aan het project, het geslacht van de student van invloed zijn op het antwoord op dit item. Het geslacht van de mantelzorger blijkt hier wel significant (p = 0.007, B = 0.649). Dit betekent dat vrouwelijke mantelzorgers hier hoger neigen te scoren dan mannen.
Item 2: Ik vind het leuk als iemand de tijd neemt om naar mijn verhaal te luisteren
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 0 3 14 16 33
Totaal (%) 0 0 9.1 42.4 48.5 100
90.9% van de mantelzorgers vindt het leuk dat iemand de tijd neemt om naar zijn/haar verhaal te luisteren. Dit bevestigt de algemene bevinding uit de literatuur dat mantelzorgers nood hebben aan
een luisterend oor. Door de vier huisbezoeken die de studenten brengen aan de mantelzorgers, komt het project Mantelluisteren bijgevolg tegemoet aan deze waargenomen nood. De regressieanalyse toont bovendien aan dat het geslacht van de mantelzorger hier significant (p = 0.021, B = 0.895) van invloed blijkt te zijn op de antwoordtendens. Dit betekent dat vrouwelijke mantelzorgers het leuker vinden dan mannelijke mantelzorgers dat iemand naar hun verhaal luistert. De andere geteste variabelen (de leeftijd, het aantal deelnames aan het project, het geslacht van de student) zijn daarentegen niet van invloed op het gegeven antwoord.
Item 3: Ik voel me in dit project erkend voor de taken die ik dagdagelijks opneem
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 2 3 13 15 33
Totaal (%) 0 6.1 9.1 39.4 45.5 100
Van de bevraagde mantelzorgers (n =33) geeft bijna de helft aan zich door het project sterk erkend te voelen voor de taken die dagdagelijks opgenomen worden. Daarnaast zegt 39.4% zich erkend te voelen. Slechts 5 personen beantwoorden de stelling met ‘geen mening’ of ‘nee’. De hoge nood aan erkenning die uit de literatuur naar voor komt blijkt hier dus in sterke mate ingevuld te worden door de huisbezoeken die de studenten in het kader van dit project brengen. Bij item 3 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05). Dit betekent dat zowel mannelijke als vrouwelijke mantelzorgers zich in dezelfde mate erkend voelen bij Mantelluisteren.
Item 4: De student heeft me praktische informatie gegeven die de zorg mogelijks gemakkelijker zal maken (bv. hulpmiddelen, dienstverlening…)
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 3 16 4 6 3 32
Totaal (%) 9.4 50 12.5 18.8 9.4 100
Op basis van de antwoorden op item 4 kan men vaststellen dat mantelzorgers doorgaans weinig nieuwe praktische informatie krijgen van de studenten die bij hen op bezoek komen. Velen geven aan al jaren mantelzorger te zijn waardoor ze doorgaans zelf reeds goed op de hoogte zijn van de bestaande ondersteuning en hulpmiddelen. Toch dient opgemerkt te worden dat 28.2% (antwoorden ‘Ja’ en ‘Ja!’) van de mantelzorgers aangeeft nieuwe praktische informatie verkregen te hebben. Hoewel dit geen doelstelling van het project Mantelluisteren is (de deelnemende studenten zijn slechts eerstejaars en beschikken dus nog over een beperkte voorkennis van hulpmiddelen of dienstverlening), is dit een onverwachts positief resultaat. Bij item 4 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05). Mannen, vrouwen, oudere, jongere mantelzorgers beantwoorden deze vraag op dezelfde wijze.
Item 5: Ik keek telkens uit naar de huisbezoeken door de student(e)
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 1 4 20 8 33
Totaal (%) 0 3 12.1 60.6 24.2 100
Van de deelnemende mantelzorgers geeft 84.8% aan telkens uit te kijken naar de komst van de student. Dit kan mogelijks verklaard worden door de andere positieve resultaten op de items: de mantelzorger voelt zich erkend, ervaart een luisterend oor en heeft een goed contact met de student. Bij item 5 blijkt uit regressieanalyse dat noch de leeftijd, het aantal deelnames aan het project of het geslacht van de student van invloed zijn op het antwoord op dit item. Het geslacht van de mantelzorger blijkt echter wel significant (p =0.024, B =0.812). Dit betekent dat vrouwelijke mantelzorgers méér dan mannen uitkijken naar de komst van de student.
Item 6: Door de gesprekken met de student(e) kon ik mijn gedachten eens verzetten
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 4 8 13 8 33
Totaal (%) 0 12.1 24.2 39.4 24.2 100
63.6% van de mannelijke en vrouwelijke mantelzorgers in het project geven aan hun gedachten te kunnen verzetten door de gesprekken met de student. Sommige mantelzorgers die eerder ‘Nee’ of
‘geen mening’ kiezen, motiveren dit vanuit het feit dat in de gesprekken met de student de focus op de zorgsituatie en de mantelzorg ligt. Dit verhindert hen om hun gedachten te verzetten naar nietzorggerelateerde onderwerpen. Bij item 6 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05).
Item 7: Ik heb het gevoel dat ik iets (praktische informatie, een visie, een houding…) kon bijbrengen aan de student(e) verpleegkunde dat mogelijks een meerwaarde is in het werkveld of op stage
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 0 1 20 12 33
Totaal (%) 0 0 3 60.6 36.4 100
Van de bevraagde mantelzorgers geeft 97% aan dat zij het gevoel hebben een bijdrage te kunnen leveren aan de educatie van de studenten verpleegkunde. Het opnemen van een coachende rol blijkt in dit project dus sterk aanwezig te zijn. Ook voor de studenten is het project Mantelluisteren een unieke kans om door contact met ervaringsdeskundigen kennis te maken met mantelzorg en deze mensgerichte attitude mee te nemen naar hun stages en het werkveld. Bij item 7 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05).
Item 8: De gesprekken met de student(e) voelden soms aan als een extra belasting bovenop de zorg
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 14 17 2 0 0 33
Totaal (%) 42.4 51.5 6.1 0 0 100
De gesprekken met de studenten worden door de mantelzorgers niet als extra belastend ervaren. Van de 33 bevraagde mantelzorgers geeft 93.9% aan zij zeker niet of niet extra belast zijn door de komst van de student. Slechts twee personen duiden ‘geen mening’ aan. De regressieanalyse op dit item toont aan dat, gegeven het constant houden van de variabelen geslacht mantelzorger, geslacht student en aantal deelnames, de variabele leeftijd een positieve relatie vertoont met het antwoord (p = 0.013, B = 0.031). Dit betekent dat oudere mantelzorgers doorgaans meer bevestigend antwoorden op deze stelling. Toch dient hier opgemerkt te worden dat geen enkele mantelzorger de vraag met ‘Ja’ of ‘Ja!’ beantwoordde, waardoor we kunnen concluderen dat de extra belasting die deze ‘oudere’ mantelzorgers aangeven sowieso minimaal is.
Item 9: Ik haalde plezier uit de gesprekken met de student(e)
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 1 1 17 13 32
Totaal (%) 0 3.1 3.1 53.1 40.6 100
Van de 32 bevraagde mantelzorgers stelt 93.7% plezier te halen uit de gesprekken met de student. Bij item 9 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05). De mannelijke mantelzorgers beleven dus evenveel plezier aan het bezoek van de student als de vrouwelijke mantelzorgers.
Item 10: Het heeft me deugd gedaan om mijn gedachten en gevoelens te delen met de student(e)
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 1 5 20 7 33
Totaal (%) 0 3 15.2 60.6 21.2 100
De overgrote meerderheid van de deelnemende mantelzorgers stelt dat het kunnen delen van gedachten en gevoelens met de student verpleegkunde deugd gedaan heeft: 81.8% beantwoordt de stelling met ‘ja’ of ‘ja!’. Slechts één persoon beantwoordt de stelling negatief, 5 personen hebben hieromtrent geen mening. Bij item 10 kan de regressieanalyse geen significante invloed vaststellen van geslacht van de mantelzorger, geslacht van de student, aantal deelnames aan het project of het geslacht van de mantelzorger (p > 0.05). Mannelijke en vrouwelijke mantelzorgers kunnen dus in dezelfde mate hun gevoelens delen met de student.
Item 11: De gesprekken met de student(e) voelen aan als een duwtje in de rug om de zorg te kunnen blijven volhouden
Antwoord Nee! Nee Geen mening Ja Ja!
Totaal (n) 0 6 6 11 9 33
Totaal (%) 0 18.2 18.2 33.3 27.3 100
De antwoorden op de vraag of de gesprekken met de student als een extra duwtje in de rug aanvoelen zijn vrij verdeeld, al helt de balans duidelijk naar de positieve zijde: 18.2% van de deelnemende mantelzorgers beantwoordt de stelling negatief, 60.6% echter gaat ermee akkoord. Mannelijke en vrouwelijke mantelzorgers, ongeacht de leeftijd of het aantal deelnames, ervaren eenzelfde mate van ondersteuning (regressieanalyse, p> 0.05).
Kernbevindingen -
100% van de mantelzorgers vindt het contact met de student goed tot zeer goed 90.9% vindt het leuk dat iemand de tijd neemt om naar zijn/haar verhaal te luisteren 84.9% voelt zich erkend door het project Mantelluisteren 28.2% krijgt nuttige, praktische informatie van de student 84.8% kijkt wekelijks uit naar de bezoeken 63.6% kan zijn gedachten of gevoelens verzetten door het project 97% heeft het gevoel een bijdrage te kunnen leveren aan de toekomst van onze studenten verpleegkunde 0% van de mantelzorgers beschouwt de gesprekken als een extra belasting 93.7% haalt plezier uit de gesprekken met de student 81.8% vindt dat het deugd doet gedachten en gevoelens te kunnen delen met de student 60.6% voelt de gesprekken aan als een extra duwtje in de rug om de zorg te kunnen blijven volhouden
Contactgegevens Kennispunt Mantelzorg Rijselstraat 5 8200 Brugge
[email protected] [email protected]
