Evaluatie Procesmanagement bij Herstructurering van Bedrijventerreinen in Holland Rijnland Opdracht, terugblik en aanbevelingen
Periode 1-4-2010 tot 1-12-2011 Aan: de heer J. Uit den Boogaard Portefeuillehouder EZ in DB van Holland Rijnland De evaluatie beschrijft: -de aanleiding -de opdrachtformulering -definitie van herstructurering -vormgeving van procesmanagement -de belangrijkste resultaten -“in ontwikkeling” -relatie bestaand en nieuw En in bijlagen: - eerste indrukken mei 2010 -SWOT-analyse mei 2011 -de diverse acties en initiatieven door de procesmanager -producten 2010-2011
Pantaleon Beheer bv RJM Sturm Oegstgeest Versie: 4 jan. 2012
Samenvatting De opdracht “procesmanagement bedrijventerreinen 2010-2012” komt voort uit de Bedrijventerreinenstrategie van de regio Holland Rijnland uit 2009. De aanname was, dat Holland Rijnland het voortouw zou nemen voor het procesmanagement, waarbij de inhoudelijke uitvoering van de herstructurering van de verschillende terreinen bij de individuele gemeenten zou blijven. Holland Rijnland heeft als procesmanager de heer R.J.M. Sturm aangetrokken voor een periode van 2 jaar (1 april 2010 - 31 maart 2012, parttime en op inhuurbasis). De kosten worden gedragen door de provincie Zuid-Holland en Holland Rijnland. De opdracht bestond in 2010 uit een aantal delen: Het scheppen van meer uitgeefbare ruimte Het in beweging krijgen van de totale voorraad /schuifruimte Verdichting & verhuizingen stimuleren Door de procesmanager is een aantal initiatieven ontwikkeld langs meerdere lijnen: 1 Proces: procesmanagement als smeerolie voor het “dossier” bedrijventerreinen 2 Verbinden: brug slaan tussen markt, gemeenten, regio en provincie 3 Advisering: individuele gemeenten bijstaan bij ontwerpen van de herstructurering 4 Expertise: kennis verzamelen en delen over herstructurering, bedrijventerreinen, vastgoedexploitatie en bedrijfshuisvesting 5 Realisatie: omslag organiseren van beleid naar uitvoering 6 Programmering: SMART-doelen formuleren Belangrijkste resultaten1
Holland Rijnland heeft belangrijke inhaalslag gemaakt t.o.v. andere regio’s in ZuidHolland Bij gemeenten is besef zichtbaar, dat zorg voor bedrijventerreinen meer aandacht verdient o Ambtelijk EZ is draagvlak gebouwd voor samenwerking en onderling vertrouwen o Bestuurlijk is er ruimte gemaakt voor overleg met de procesmanager als “gezicht” van het thema en als sparringpartner De pilot-aanpak heeft het proces van beleid naar uitvoering bij de 7 pilot-gemeenten versneld Over de volle breedte zijn herstructureringsprojecten gemiddeld één fase verder dan eind 2009; dit geldt nog niet voor ontwikkeling van nieuwe terreinen. Het thema staat op de kaart en verdient slagvaardige follow up ook in 2012 en latere jaren
1
Tenzij anders vermeld, beschrijft de evaluatie de situatie in de regio als geheel, dus zonder de nuances & verschillen die op lokaal niveau bestaan.
2
Conclusies
Verbetering van de kwaliteit en de kwantiteitsverbetering2 door verdichting zal eerder bottom-up moeten op schaal van individuele kavels en gebouwen, dan top-down op schaal van het hele terrein. Het onderwerp vraagt aansturing op meerdere schaalniveaus, maar ook andere schaalniveaus dan tot 2009 werd verondersteld: o Op kavelniveau succes boeken o Op gemeenteniveau meer met de markt samen Elk terrein vraagt een maatwerk-aanpak; gemeenten doen dit dossier nog steeds liefst zelf en ieder voor zich. Tegelijk ontbreekt er vaak expertise, capaciteit en investeringskapitaal. Dit houdt het gevaar in zich van verdeeldheid naar buiten en het gemis aan effectiviteit en efficiency. De scheiding in de uitvoering van de strategie tussen herontwikkeling van bestaand en planning en aanleg van nieuwe capaciteit is kunstmatig. De programmering van kwaliteit en kwantiteit van bedrijfshuisvesting vereist erkenning dat “bestaand” en “nieuw” in de praktijk (het bedrijfsleven en de vastgoedmarkt) communicerende vaten zijn. Het overall-tempo van de herstructurering ligt nog te laag en blijft achter bij de vraag. Vraag is nog altijd groter dan het aanbod.
Belangrijkste Verbeterpunten
Stel SMART targets en voer die uit. Organiseer bundeling van kapitaal, expertise en capaciteit. Ga zakelijke samenwerking met de markt aan.
2
“Meer doen met minder ruimte” was de ondertitel van de Strategie uit 2009
3
Evaluatieverslag van procesmanagement bij herstructurering van bedrijventerreinen in de regio Holland Rijnland
1
Aanleiding De opdracht komt voort uit de vaststelling van de Bedrijventerreinenstrategie Holland Rijnland, november 2009 en het advies van de provincie om procesmanagement op dit dossier te zetten, op schaal van de regio(s). De kern van deze strategie is de wens van bestuurders om de vraag van bedrijven naar huisvesting adequaat te accommoderen en om het thema bedrijventerreinen in regionaal verband aan te pakken. De strategie is geformuleerd rond 3 principes: o Herstructureren van bestaande terreinen, niet transformeren o Voldoende nieuw terrein ontwikkelen o Samenhang scheppen tussen “bestaand” en “nieuw”
2
Opdrachtformulering Holland Rijnland en R. Sturm hebben in de opdracht 3 hoofdthema’s omschreven. Het scheppen van meer uitgeefbare ruimte, het in beweging krijgen van de totale “bestaande voorraad”, dit zijn de bestaande terreinen en het aanjagen van het proces van verdichting en dynamiek in de markt, onder meer door verhuizing.
3
Herstructurering Hoewel de Strategie duidelijk is over de definitie van herstructurering en de onderlinge afspraken, is de praktijk dat gemeenten binnen Holland Rijnland dit rekbaar invullen. Niet zelden gaat het feitelijk om een stevige revitalisering. De laatste maanden wint overigens de opvatting terrein, dat de markt het meest gebaat is bij herontwikkeling op niveau van kavels en individuele terreinen. Dan is het ook niet erg, als de (meer structurele) herstructurering naar de achtergrond verschuift. De mening hierover zijn bovendien verdeeld, omdat de afspraak is dat gemeenten hun eigen invulling aan de afspraken uit 2009 geven. Een deel van de gemeenten zet piketpaaltjes uit in de vorm van een actueel bestemmingsplan, waarbinnen “de markt zijn eigen werk moet doen”. Andere trekken meer initiatief naar zich toe.
4
Procesmanagement De focus heeft vanaf het begin gelegen op het in beweging krijgen van de herstructurering van & op de 25 terreinen die in de Strategie waren opgenomen. Daarvoor zijn door de procesmanager uiteenlopende initiatieven ontwikkeld langs meerdere lijnen: Proces: procesmanagement inzetten als smeerolie voor het “dossier” bedrijventerreinen. Dit is een mix van data verzamelen, analyse, in gesprek komen met alle partijen, aftasten waar de meeste voortgang is te boeken en zoeken naar steun voor uitvoering van de in de Strategie overeengekomen acties. Maar toch vooral het op gang brengen van de feitelijke projectmatige aanpak van het herontwikkelen van terreinen op een manier die aansluit bij de wensen van de markt en bij de bedrijfseconomische principes van vastgoed-exploitatie. Verbinden: succesvolle herontwikkeling is gebaat bij inzet van veel partijen. Tot het procesmanagement is daarom ook gerekend het slaan van bruggen tussen markt, gemeenten, regio en provincie. Maar ook tussen gemeenten onderling.
4
Expertise:
Realisatie:
de regionale schaal is een prima abstractieniveau gebleken om efficiënt kennis te verzamelen en te delen over herstructurering, bedrijventerreinen, vastgoedexploitatie en bedrijfshuisvesting. In diverse meetings en settings is hier door ambtenaren dankbaar gebruik van gemaakt. Eerst door kennis te halen bij de procesmanager en externe adviseurs (in workshops), later ook door onderling kennis te delen en intervisie-achtige onderlinge werksfeer: hoe doe jij dit en waarom? Gaandeweg kwam de onderlinge (h)erkenning, dat het voor vele betrokkenen nieuwe materie is/was. de procesmanager heeft vanaf het begin ook gestuurd op een omslag van beleid naar uitvoering. In de Strategie was immers bepaald, dat de gemeenten zich hadden laten leiden door twee motieven: -de “staat van onderhoud” van terreinen -het accommoderen van de vraag Het tweede motief vraagt om snelle actie. De teruglopende staat van onderhoud is lokaal verschillend en toch meer een glijdende schaal, waardoor de echte urgentie lastiger te organiseren is.
Programmering: Eén van de redenen om een regionale strategie te schrijven, was dat de gemeenten onderling behoefte hadden aan centrale regie in het dossier bedrijventerreinen. Regionale afstemming van beleid en acties impliceert dat de “leden” van Holland Rijnland hun acties, tempi en prioriteiten op elkaar willen afstemmen. Wie doet wat, in welke volgorde, in welke omvang en met welk (beoogd) resultaat. Dat heet de programmering. Ook dit blijkt een thema, dat moet groeien. Programmering is bovendien van toepassing op herstructurering / herontwikkeling, maar ook op nieuwbouw. Gebleken is, dat de aanvankelijke scheiding tussen deze twee “beleidsvelden” te kunstmatig was. Immers: nieuwbouw (of planning van nieuwbouw) beïnvloedt de urgentie bij herontwikkeling en v.v. Ook procesmanagement heeft dus met beide velden te maken. Gaandeweg is dit ook door alle betrokkenen erkend. Daarmee is het aandachtsveld van de procesmanager verbreed en zijn de inspanningen effectiever gebleken. De 7 pilotgemeenten hebben evenwel voor hun pilot-terreinen vrijwel geen kwantitatieve SMART-doelen (kunnen/willen) formuleren, wel kwalitatieve. Het debat over de Oostvlietpolder heeft een merkbaar domino-effect op nieuwbouwplannen in andere gemeenten. Veel lijkt in de ijskast. Ook hier speelt de haperende conjunctuur natuurlijk mee. Daarmee is echte kwantitatieve programmering nog niet goed mogelijk gebleken. De conclusie moet zijn, dat het tempo van de herontwikkeling nog steeds achterblijft bij de vraag. Dit wordt bevestigd door de eerste voorlopige resultaten van de nieuwe behoefteraming bedrijfshuisvesting3. Wel kunnen we constateren, dat er op een breed front ambitie is om de kwaliteit van huisvesting en terreinen op te waarderen. Daar is ook op een breed front resultaat te melden.
3
Naar verwachting maart 2011 in PHO-EZ.
5
5
Resultaten In 2009/2010 hebben de (12, later 15) gemeenten van de regio Holland Rijnland in totaal 25 terreinen aangemeld voor plaatsing op een herstructurerings-lijst. De procesmanager is aanvankelijk met alle gemeenten in gesprek gegaan over de volle breedte van deze 25 terreinen. Het ging de eerste maanden om basale verkenning van wensen4, doelen en methoden. Al snel bleek, dat de gemeenten en de projecten onderling een uiteenlopende aanpak en tempo kenden. Ook de fase waarin de projecten verkeerden liep sterk uiteen.
De projecten zijn te verdelen in 3 categorieën5: herontwikkeling op eigen kracht of in vergevorderd stadium, zoals Bio Science en Rijnhaven herontwikkeling met beperkte regionale impact, zoals Hillegom Horst ten Daal herontwikkeling met relatief grote impact op en potentie voor de regionale markt van bedrijventerreinen. o Uit deze categorie zijn de 7 pilots afgeleid (nov. 2010; zie ook bijlage 2) o PHO heeft ingestemd met meetbare doelen +10% ruimtewinst in bvo en fsi op te herstructureren terreinen Upgrade kwaliteitsniveau o Per pilot is een plan van aanpak opgesteld (april 2011) o De gemeenten zijn met de planontwikkeling en uitvoering van deze pilots aan de slag o De gemeenten en Holland Rijnland + KvK werken nu samen aan deze pilots onder de vlag van het pilot-team o Voor deze terreinen zijn factsheets opgesteld, die een verrassend inzicht bieden in de dynamiek en de economische impact o De 7 gemeenten hebben een gezamenlijk projectbudget toegekend voor ondersteunende acties o Najaar 2011 is de positieve actuele voortgang gerapporteerd aan PHO-EZ, zie bijlage 2. Resultaten overig Herstructurering is geen eenmalige inhaalslag; organisatie en financiering van duurzaam beheer zal nodig blijven, naar analogie van wijkverbetering en stadsvernieuwing6 De stand van zaken bij de herontwikkeling van alle (andere, niet zijnde pilots) terreinen is in detail in beeld gebracht o 4 projecten zijn inmiddels afgerond Industriekade Teylingen Meer en Duin Lisse Hillegommerbeek-West, Hillegom Rooseveltstraat, Leiden o 8 zitten in deels vergevorderde planvormingsfase o 2 zijn in uitvoering
4
Wensen van gemeenten en bedrijven opgenomen in bijlage .. Tussenrapportage aan PHO-EZ november 2010 6 Dat proces had ook tijd nodig: werd gezaaid in jaren ’70, manifest in de jaren ’80 en uitvoering sinds ’90. 5
6
Hetzelfde is op hoofdlijnen beschreven rond de planontwikkeling voor nieuwe terreinen Het experiment EVA is gestart met 7 gemeenten rond Leiden (vraag & aanbod bij elkaar brengen over gemeentegrenzen heen; zie verder bijlage 2) Er zijn workshops georganiseerd over de techniek van herstructurering en over vastgoedexploitatie en kennisuitwisseling over “elkaars terreinen en ervaringen” Met de leden AO-EZ is “rondje langs de velden” gemaakt, omdat men elkaars projecten vaak alleen van naam kende. Deze activiteiten onder de vlag van procesmanagement zijn over het algemeen positief ontvangen. Zowel ambtelijk als bestuurlijk wordt de meerwaarde van samenwerking en de centrale aanjaagfunctie erkend. 6
7
Beschrijving van het algemene beeld Herstructurering vraagt aansturing op meerdere schaalniveaus, maar ook op andere niveaus dan tot 2009 werd aangenomen. o Op individuele terreinen moeten we afdalen naar kavel- en gebouwniveau voor succes o Op schaal van gemeente moeten we meer met marktpartijen durven organiseren, investeren en exploiteren, en dus financieren o De markt, vooral vastgoedpartijen en financiers veronderstellen dat dit thema net als woningbouw, infrastructuur en ruimtelijke planning op centraal = regionaal niveau wordt gestuurd: Kwantiteit Kwaliteit Planning, prioriteitstelling en georganiseerde capaciteit/schaarste o De regio moet zich de vraag stellen om het dossier op te schalen, waarbij expertise, capaciteit en beleid wordt gebundeld, slagkracht en kritische massa wordt georganiseerd en daardoor kapitaal uit de markt kan worden getrokken. De huidige verdeeldheid en ieder voor zich aanpak blokkeert dit volledig. o Gemeenten hebben moeite met intensieve stimulering op niveau van de regio7; vrijwillige samenwerking werkt per saldo onvoldoende sturend voor dit complexe dossier. o Holland Rijnland heeft voor marktpartijen nauwelijks een bruikbaar profiel of imago, dit hindert de voortgang. o We ervaren over het algemeen wel de intentie om de Strategie naar de geest na te leven, maar het wordt nauwelijks omgezet in harde targets. Ofwel het is onvoldoende SMART. o Gemeenten hebben gebrek aan kapitaal, expertise en capaciteit; afdeling EZ zou meer gebruik moeten maken van de kennis die bij afd. vastgoed/grondzaken (soms) wel beschikbaar is en ook meer het gesprek aandurven met marktpartijen. o Herstructurering wordt primair gedefinieerd als interventie in het publieke domein: bestemmingsplan en openbare ruimte. Wij menen, dat winst moet komen vanuit zakelijke convenanten en ontwikkelovereenkomsten met private partijen samen. Dus én investeren in private eigendommen door de markt én in de publieke infra door de overheden. Sommigen gemeenten zijn hier verder mee dan anderen. o Bedrijven hebben zeer uiteenlopende wensen en op hun beurt moeite met het concreet formuleren en verenigen daarvan. Incidenteel zijn er goed lopende BiZexperimenten en vormen van parkmanagement. Ondernemersverenigingen zijn
Terwijl expertise en procesadviezen van de procesmanager als zodanig wel worden gewaardeerd
7
echter veelal ook “intermediaire” partijen geworden, die de individuele wensen van hun leden (ook) niet echt kennen. o De verhuisbereidheid van bedrijven over afstanden > 10 km is minimaal.
7
Nog in ontwikkeling De behoefteraming bedrijfshuisvesting 2.0. Een verkenning van de organisatie rond herontwikkeling in andere regio’s in Nederland. Creatieve financiering rond de gezamenlijke exploitatie van herontwikkeling of nieuwbouw van terreinen door meerder partijen. Positionering van het werk van Holland Rijnland voor meerdere doelgroepen, anders dan colleges van B&W en Raadsleden. Fotobestand van alle terreinen en alle thema’s rond verloedering, kwaliteitsverlies, verdichting en gebouwen op bedrijventerreinen.
8 Tijdens de uitvoeringsfase is opdracht aangepast aan de actualiteit De wereld heeft zeker niet stil gestaan sinds de vaststelling van de strategie in 2009. De conjunctuur van economie en vastgoed hebben investeringsbereidheid van de markt niet geholpen. Toch is er in onze ogen nog steeds voldoende dynamiek in de markt, zelfs meer dan we feitelijk samen accommoderen. Het lijkt erop, dat kansen worden gemist door gebrek aan passend aanbod. Kansen missen is slecht voor de economie. Om uiteenlopende redenen is “het uitvoeringsprogramma” gaandeweg op een aantal punten al impliciet bijgesteld. Samengevat betreft dit: meer relatie tussen herontwikkeling bestaand en planning nieuwe terreinen meer bottom up kansen pakken dan sturen top down vertraging door teruglopende economische en vastgoed conjunctuur (mede daardoor:) wantrouwen van bestuurders bij cijfers onder de strategie. Dit is onder meer vertaald in opdracht tot nieuwe behoefteraming Groeiend besef dat het géén eenmalige inslagslag is, maar mogelijk een blijvertje. 9 Tijdsbeslag Er is zo efficiënt mogelijk omgegaan met de beschikbare capaciteit. Hoewel de opdracht tot 1 april 2012 loopt, volstaat het beschikbare budget om het werk van procesmanagement tot de zomer van 2012 te continueren. In 2010 is in 9 maanden 512 uur besteed. In 2011 is t/m november 484 uur besteed.
8
Bijlage 1 Startfase herstructurering voor PHO-EZ, mei 2010
9
Bijlage 2 Pilots herstructurering In najaar 2010 heeft het Portefeuillehouders-overleg EZ uit de longlist van terreinen op voorstel van de procesmanager een 7-tal terreinen geselecteerd als pilots. Katwijk ‘t Heen Teylingen Jagtlust Oegstgeest MEOB Voorschoten Dobbewijk Kaag & Braassem Lasso-Noord Nieuwkoop Bovenland Lisse Flower-science In november 2011 is onderstaande voortgang gerapporteerd aan het PHO. A
Per terrein
Katwijk ‘t Heen -haalbaarheidsstudie herontwikkeling wordt december afgerond -financiële modellen 1e kwartaal 2012 -Raadsvoorstel 1e kwartaal 2012 -intensieve en actieve betrokkenheid ondernemers, maar lage investeringsbereidheid -focus op herontwikkeling per kavel, kansen pakken waar bedrijven (wel) willen -gedeelde wens overheid/bedrijven tot meer ruimtelijke clustering van zelfde typen bedrijven -praktische aanpak voor ander / nuttiger gebruik “multipurpose-stroken” -aanleg loswal start december a.s. Teylingen Jagtlust -nieuw treinstation open in december -concrete plannen voor leegstaand Unisys-gebouw, met steun eigenaar -één bedrijf wil verhuizen, waardoor belangrijke kavel vrij zou komen voor schuifruimte -met enkele anderen zijn gesprekken gaande -facelift openbare buitenruimte is aanbesteed Oegstgeest MEOB -actuele peiling toont grote vraag naar vestiging op MEOB vanuit lokale en regionale markt -enquete KvK+ ondernemersvereniging PvOO onderschrijft dit -totaal > 70 eindgebruikers in beeld, met actuele vraag groot genoeg om hele terrein te vullen -Rijk/RVOB bereid om (alsnog) hele terrein te verkopen -taxaties vinden nu plaats, waardebepaling start van concrete onderhandeling Oegstgeest/Rijk Voorschoten Dobbewijk -gemeente boekt goede voortgang in gesprekken met belangrijkste vastgoedpartijen voor inbreng (delen van) percelen voor nieuwe rondweg -optimisme over dichten van het gat ontstaan door wegvallen beoogde UHB-subsidie -VNO/NCW aan zet voor EER (economische effect rapportage)
10
Kaag & Braassem Lasso-Noord -ondernemers nemen deel in actieve projectgroep -meerdere bedrijven met concrete bouwplannen / opknapbeurten gevel/kavel, deels al uitgevoerd -Voorbereidingsbesluit nieuwe bestemmingsplan genomen -multipurpose-stroken: rekenen en tekenen -project gaat per 2-1-2012 over van plan- naar realisatiefase Nieuwkoop Bovenland -substantiële investeringsbereidheid in uitbreiding gevestigde bedrijven -gemeente agendeert planvorming voor 2012 -ook hier wens tot meer clustering -eventueel hoger bouwen lastig i.v.m. ligging in groene hart -blijvende schaarste in geld, tijd en bemensing Lisse Flowerscience (plangebied rond Dever+PPO) -gemeente onderzoekt draagvlak voor thematische ontwikkeling -budget beschikbaar voor haalbaarheid en initiatieffase -opgenomen in beleidsnota Economie & Toerisme Lisse -tegelijk houdt gemeente optie voor transformatie naar woningbouw open voor klein deelgebied in Dever-zuid, ivm lastige ontsluiting bestaande werklocatie.
B
Ontwikkelingen rond de “7 pilots als programma”
Factsheets. Voor alle 7 pilot-terreinen is in opdracht van Holland Rijnland een factsheet gemaakt, die feitelijke info geeft over oppervlakte, gebruik en gebruikers, dichtheid van de bebouwing en economische dynamiek. Bureau Stec positioneert ook de economische impact van elk terrein, in vergelijking met soortgelijke terreinen in en buiten de regio, een soort relatieve prestatieindex. Vier van de zeven zijn recent opgeleverd; ze zijn gebundeld als bijlage bij deze notitie. Foto’s Zeer recent is een database aangelegd met ruim 350 foto’s van diverse bedrijventerreinen in de regio, waaronder de 7 pilots. De foto’s zijn zojuist opgeleverd en worden nu gerubriceerd. Oud en nieuw, mooi en lelijk, opgeknapt of niet, aanpak van openbare infra en private kavels en gebouwen, bedrijvigheid naast leegstand, alle tegenstellingen komen in beeld. Deze database biedt de kans om het debat over facelift & herontwikkeling te verbeelden, wat de HR-gemeenten onderling inspiratie biedt. Maar het is ook gewoon nodig om elkaars terreinen binnen de regio te leren kennen! Op korte termijn zullen we de database ambtelijk in gebruik nemen. Aansluitend wordt een korte impressie voor de bestuurders gepland.
11
C
Andere initiatieven
EVA Op initiatief van de procesmanager is project EVA ontworpen, Experiment Vraag & Aanbod. Gebleken was, dat er bij individuele gemeenten veel vraag naar bedrijfshuisvesting bekend was, waarin deze gemeente vaak niet kon voorzien. EVA bundelt deze ruimtevragende bedrijven en gaat die koppelen aan bestaand/bekend aanbod. Dit aanbod kunnen lege kavels of lege gebouwen zijn. Door meerdere wethouders was al gevraagd & aangeboden om dergelijke “lijstjes met bedrijven die ruimte zoeken” binnen de regio met elkaar te delen. EVA voorziet daarin. EVA is: -een experiment tot zomer 2012 -voorlopig voor de regio rond Leiden -deelnemers Teylingen, Noordwijk, Katwijk, Leiderdorp, Zoeterwoude, Oegstgeest + Leiden 8 -met steun van bedrijfsleven Rijnland + de KvK -waarin alle losse eindjes bij elkaar komen -waarin vraag aan aanbod wordt gematcht -ondersteund door een database -maar vooral een nieuwe manier van “grensoverschrijdende” samenwerking tussen accountmanagers EZ van de deelnemende gemeenten. EVA mikt op die 10-20% van de vraag, die niet via de markt, projectontwikkelaars en makelaars zijn weg vindt. EVA focust op inzichtelijk krijgen van de vraag, omdat aanbod o.a. op Funda al openbaar is. De eerste bijeenkomsten leveren een rijke oogst (veel vraag) en een duidelijke wens van de werkvloer om meer samen te doen!
8
Voorschoten was uitgenodigd, maar doet vooralsnog niet mee
12
Bijlage 3 Sterke-zwakte analyse voor PHO-EZ, voorjaar 2011
13
Bijlage 4: Overzicht van producten door de procesmanager 2010-2011.
Plan van Aanpak voor PHO-EZ april 2010 Diverse presentaties voor PHO en AO o April 2010 o September 2010 o Schriftelijke Tussenrapportage na halfjaar in november 2010 -> keuze 7 pilots o Mei 2011: terugkoppeling Plannen van Aanpak 7 pilots & integrale SWOT over Herstructurering BT & Nieuwbouw BT Excel-bestand Stand van Zaken Bedrijventerreinen versies 1.0 en 2.0 Procesmanagement richting keuze 7 pilots Opzet P-team (projectteam pilots HBT) Voorstel diverse externe inhuur (programmabudget € 35.000) Opzet EVA, experiment matching vraag & aanbod bedrijfshuisvesting in 7 gemeenten rond Leiden Diverse bilateraal overleg met en advies aan wethouders en AO-leden over hun bedrijventerreinen Diverse “marketing” van de opportunity in regio HR bij ondernemersverenigingen, projectontwikkelaars en beleggers Workshops / masterclass Promotie UHB-subsidies bij HR-gemeenten Thema verder op de kaart bij VNO-NCW, KvK, PZH Info / promo op www.hollandrijnland.net Diverse kaartmateriaal
14
