EUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM

EUROPESE DAG VAN DE

BEROERTE

VAN HARTE WELKOM

Programma • Welkomstwoord door Anja van Enckevort, ketenregisseur • Film: CVA-keten Noord-Limburg • Vermoeidheid na CVA door Anja Kuperus, geriatriefysiotherapeut • Mentale vermoeidheid door Tim Vaessen, neuropsycholoog • De Vitaliteitscoach door Nikki Heffels, Silke Steeghs en Margot Gielen, studenten ergotherapie Zuyd Hogeschool

CVA – KETEN regio noord-limburg ANJA VAN ENCKEVORT, KETENREGISSEUR CVA 13 MEI 2013

SAMENWERKINGSVERBAND VAN ZORGPARTNERS DIE ZORG LEVEREN AAN MENSEN MET EEN BEROERTE

CVA keten regio Noord Limburg

MISSIE & VISIE &

• JUISTE ZORG OP JUISTE MOMENT OP JUISTE PLAATS • KETENPARTNERS MET GEZAMENLIJKE AMBITIES WAARAAN MEN ZICH COMFORMEERT • MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD • VRAAG VAN CLIËNT IS LEIDEND • EFFECTIEF EN EFFICIENT CVA-ZORG ORGANISEREN


KETENPARTNERS & VERANTWOORDELIJKHED EN


Film

Vermoeidheid na een beroerte Anja Kuperus, geriatriefysiotherapeut

Wat is vermoeidheid na een beroerte? • Vele definities: geen consensus • Chronisch • Prevalentie: 38 - 77% (afhankelijk van wat is gemeten met welk instrument)

“ Een definitie van chronische vermoeidheid” “Chronische vermoeidheid is het zelfgerapporteerde lichamelijke en/of mentaal onwelbevinden langer dan 6 maanden aanhoudend en zich uitdrukkend in uitputting, als gevolg waarvan iemand lichamelijk of mentaal niet kan functioneren op het door hem/haar gewenste niveau”

Meten van vermoeidheid • Welke vermoeidheid wordt gemeten? • Wanneer is er sprake van Post Stroke Fatique? • Is het meetinstrument betrouwbaar? • Eerst een definitie, dan het passende meetinstrument

Wat doet vermoeidheid? Negatieve invloed op: • Kwaliteit van leven • iADL ( o.a. telefoneren, boodschappen doen, eten bereiden) • Revalidatie • Morbiditeit, seksualiteit en suïcide

Wat ervaart de patiënt? Fysieke vermoeidheid: • Na inspanning, sneller moe/ langer herstel (normale vermoeidheid) • Constante (chronische) vermoeidheid: (pathologische vermoeidheid), geen verband met inspanning en rust • Mentale vermoeidheid

Wat is geen vermoeidheid? • Arousalproblemen • “Slaap” of slaperigheid • Depressie (komt wel vaak samen voor) • Cogni eve (mentale) vermoeidheid ≠ cogni eve beperkingen

Oorzaken van vermoeidheid Primair (hersenletsel) • • • • •

Specifieke gebieden beschadigd Hormonen: overactieve HPA-as Ontstekingen Netwerken: automatische naar gecontroleerde infoverwerking Copinghypothese: brein werkt harder door afname verwerkingssnelheid en aandacht

Secundair: wisselwerking en factoren die vermoeidheid in stand houden • • • • • •

Stemming en angst Medicatie Slaap Pijn en conditie Parese Activiteitenpatroon

HPA-as

Behandeling van lichamelijke vermoeidheid Normale lichamelijke vermoeidheid: • TRAINEN VAN KRACHT EN CONDITIE • INBOUWEN IN DAGELIJKSE ACTIVITEITEN • ACTIEF BLIJVEN! Leren omgaan met de mogelijkheden: • GOEDE BALANS TUSSEN BELASTING EN BELASTBAARHEID • RUST PLANNEN EN DOEN!

Behandeling/begeleiding van chronische vermoeidheid Voorlichting geven Inzicht geven: • geen reden om niet actief te kunnen zijn • voorkomen van afname van mogelijkheden

Behandeling van mentale vermoeidheid Volgende spreker: Tim Vaessen

Informatie: www.hersenstichting.nl

Vragen?

Mentale vermoeidheid na CVA Drs. T.J.A. Vaessen, neuropsycholoog

Overzicht •

Wat is mentale vermoeidheid en hoe herken ik dit?

•

Hoe voorkom ik mentale vermoeidheid bij patienten met CVA?

•

Wat kan de neuropsycholoog betekenen bij mentale vermoeidheid?

Fysiek en mentale vermoeidheid •

Fysieke vermoeidheid

–

•

Moe in je lijf

Mentale vermoeidheid

–

Moe in je hoofd

Wat gebeurt er in het brein? •

Het brein is minder efficient geworden.

•

Voorheen verliep alles op automatisme, nu is er meer gecontroleerde aandacht nodig.

•

De accu is sneller leeg en heeft meer tijd nodig om op te laden.

Hoe herken ik mentale vermoeidheid? Klachtenpresentatie vaak atypisch Klachten patient of omgeving - Hoofdpijnklachten - Geheugen- en concentratieproblemen - Fysieke achteruitgang: verslechtering motoriek of spraak - Gebrek aan initiatief Gedrag dat geobserveerd wordt: - Stil vallen - Moeilijk uit woorden komen - Geprikkeld of agressief gedrag - Toename geheugenmissers - Glazige blik

Voorkomen beter dan genezen •

Mentale belastbaarheid is niet trainbaar, zoals een fysieke conditie

•

Beste omgang is evenwichtige verdeling van – – – –

Mentaal inspannende activiteiten Fysiek inspannende activiteiten Rust Ontspanning

• Beter om vaker en kort te rusten dan bijkomen na overbelasting. • Wat mentaal en fysiek inspannend is verschilt sterk per patient, ideale belasting vinden is maatwerk.

Waar kun je op letten? •

Zorg voor een prikkelarme omgeving – – –

Rustig aangeklede omgeving. Geen achtergrondgeluiden. Gesprekken een-op-een.

• Vermijd cognitieve overbelasting – – – – –

Spreek in rustig tempo. Vermijd te grote informatiedichtheid. Doe geen dubbeltaken. Stop met spreken als iemand bezig is. Maak afspraken niet te lang.

En dan toch…. Wanneer vermoeidheid optreedt:

• •

Schat in of zinvol is door te gaan met patient Neem eventueel een pauze –

• •

Let op dat hierbij het hoofd tot rust komt.

Zorg dat de patient in een rustige omgeving terecht komt. Bij het maken van een nieuwe afspraak stem dit af op het dagprogramma van de patient.

Verwijzing Indien mentale vermoeidheid blijft spelen: -

Verwijzing naar revalidatie-arts

-

Verwijzing naar neuropsycholoog

-

Begeleiding in thuissituatie -

•

Professionals in NAH

Begeleiding in werksituatie –

Jobstap

Neuropsycholoog •

Verrichten neuropsychologisch onderzoek –

In kaart brengen sterke en zwakke kanten cognitie

–

Adviezen aan patiënt, omgeving of professional

Neuropsycholoog •

Neuropsychologische behandeling –

Cognitieve revalidatie

–

Informatie over geheugen, aandacht en plannen

–

Aanleren van strategieën om te compenseren voor beperkingen

Cognitieve gedragstherapie bij vermoeidheid na CVA Informatie over vermoeidheid na hersenletsel

Registratie-oefeningen

Strategieën om met vermoeidheid om te gaan

Cognitieve therapie om gedrag en ideeën over vermoeidheid aan te pakken

Omgaan met de omgeving: assertiviteit

23

24

1

22

• Blauw: slapen 20 • Bruin: passieve 19 ontspanning 18 • Geel: actieve 17 ontspanning 16 • Rood: werk/ productiviteit

2 3

21

4 5 6 7 8 9

15 14

10 13

12

11

Meest vermoeiende dag

Dag van de Beroerte Studenten:

Margot Gielen, Nikki Heffels & Silke Steeghs Docentbegeleider: Erica Baarends Opdrachtgevers: CVA-zorgketen Noord-Limburg & Lectoraat Technologie Zuyd Hogeschool

Inhoudsopgave • • • • • • • • • • •

Aanleiding Probleemstelling behandeling vermoeidheid Fasen implementatie Protocol Vitaliteitscoach Componenten Vitaliteitscoach Visuele voorbeelden Voordelen nieuwe protocol Bevorderende en belemmerende factoren Verdere verloop Bronnen Afsluiting en vragen

Aanleiding • 50% – 70% van CVA cliënten ervaart blijvend ernstige vermoeidheid (Evenhuis & Eyssen, 2012) • Negatieve invloed, verminderde belastbaarheid en beperkt activiteitenpatroon. Mogelijk gevolg: meer medische consumptie, ongunstige risico’s en meer kans op een verpleeghuis opname (Jacobs, Mattheij, & Wijnants, 2012) • Vermoeidheid na een CVA is een onderbelicht thema • Momenteel nog geen eenduidige behandeling voor vermoeidheid na een CVA, door gebrek aan bewezen behandelingen

Probleemstelling behandeling vermoeidheid “Er ligt een nieuw protocol – ‘Vitaliteitscoach’ – voor vermoeidheid na een CVA zonder bijbehorende technische ondersteuning klaar. Echter moeten de juiste condities nog gecreëerd worden, die een implementatie en eerste introductie van het gebruik van het protocol in de praktijk mogelijk maken. Zodra het protocol met technische applicatie gebruikt wordt zoals het nu is vormgegeven, kunnen gebruikservaringen worden gepeild bij zowel zorgverleners als cliënten en kunnen het protocol en de technische applicatie uiteindelijk verder geoptimaliseerd worden.”

Fasen implementatie Implementatiemodel  Grol

(Grol & Wensing, 2011)

– Fase 1: Ontwikkeling voorstel voor verandering • Optimale zorg definiëren  indicatoren

– Fase 2: Analyse feitelijke zorg, concrete doelen voor verbetering • Analyse huidige zorg  enquêtes en interviews

– Fase 3: Probleemanalyse doelgroep en setting • Partijen belangen en doelen, belemmerende + bevorderende factoren

– Fase 4: Ontwikkeling en selectie van interventies/strategieën • Werkconferentie  concrete afspraken voor verandering


Protocol Vitaliteitscoach •

Vitaliteitscoach is gebaseerd op protocol van A. Zedlitz.

•

Verschillen tussen beiden: – –

Vitaliteitscoach middels zorg op afstand Vitaliteitscoach is multidisciplinair

Het protocol is omgeschreven zodat het gebruikt kan worden middels zorg op afstand

•

‘Zorg op Afstand’ is een vorm van technologie een grotere groep cliënten te bereiken  efficiëntere zorg. Door de zorg efficiënter te maken, kunnen kosten bespaard worden. Hierdoor zal het protocol uiteindelijk winstgevend zijn. De technologische ondersteuning van het protocol is momenteel in ontwikkeling.

•

Vitaliteitscoach bestaat uit 13 weken.

• •

–

Één keer per week één uur cognitieve therapie

– – – –

Twee keer per week één uur graded activity training Psycholoog  diagnostiek en evaluatie van vermoeidheid Ergotherapeut  cognitieve therapie Fysiotherapeut  Graded activity training.

Het protocol ‘Vitaliteitscoach’ is bedoeld om de cliënt , na de klinische fase, in de thuissituatie te ondersteunen bij het leren omgaan met zijn vermoeidheidsklachten. CVA keten regio Noord Limburg

Componenten Vitaliteitscoach • • • • • • • • •

Diagnostiek vermoeidheidsklachten Educatie vermoeidheid en slaapritme Opstellen van doelen Helpende en blokkerende gedachten Activiteitenregistratie Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid Dagplanning opstellen Ontspanningsoefeningen Leren omgaan met de omgeving CVA keten regio Noord Limburg

Visueel voorbeeld vitaliteitscoach Diagnostiek vermoeidheidsklachten (m.b.v. CIS-20):


Visueel voorbeeld vitaliteitscoach, 2 Activiteitenregistratie:


Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 3 Activiteitenregistratie:


Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 4 Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid


Visueel voorbeeld vitaliteitscoach 5 Relatie tussen activiteiten en vermoeidheid


Voordelen nieuwe protocol Zoals eerder benoemd heeft het gebruik van het behandelprotocol ‘vitaliteitscoach’ enkele voordelen. Hieronder zetten we deze nogmaals kort op een rij: • Eenduidigheid over de behandeling bij de verschillende disciplines; • Een multidisciplinaire behandeling bij tot op heden veelal onderbelicht probleem na een CVA; • Efficiëntere zorgverlening, middels ‘Zorg op Afstand’, waardoor kosten bespaard kunnen worden; • Het programma sluit aan op de huidige ontwikkelingen in de maatschappij; • Het protocol is gebaseerd op een ander protocol, waarvan de effectiviteit bewezen is.


Bevorderende en belemmerende factoren • Bekendheid inhoud protocol • Wat levert het protocol op? • Verschillen tussen huidige en gewenste zorg • Meegaan met nieuwe ontwikkelingen CVA keten regio Noord Limburg

Verdere verloop • Afronding analyse • Werkconferentie – Aanbevelingen

• Verdere implementatie (Grol & Wensing, 2011) – Fase 5: Ontwikkeling / testen en uitvoering van implementatieplan – Fase 6: Integratie in routines – Fase 7: Continue evaluatie en bijstelling plan CVA keten regio Noord Limburg

Bronnen •

De Nederlandse CVA vereniging. (2010). Omgaan met de gevolgen van een CVA. Opgeroepen op februari 19, 2013, van www.cva-samenverder.nl: http://www.cvasamenverder.nl

•

Evenhuis, E., & Eyssen, I. (2012). Ergotherapierichtlijn Vermoeidheid bij MS, CVA of de ziekte van Parkinson. Amsterdam.

•

Grol, R., & Wensing, M. (2011). Implementatie, effectieve verbetering van de patiëntenzorg. Amsterdam: Reed Business.

•

Hartstichting, N. (2012). Beroerte | Hartstichting. Opgeroepen op Maart 5, 2013, van www.hartstichting.nl : http://www.hartstichting.nl/hart_en_vaten/beroerte/

•

Jacobs, B., Mattheij, D., & Wijnants, D. (2012). Afstudeerscriptie; Een programma voor vermoeidheid na een CVA. Heerlen: Zuyd Hogelijkschool.

•

Kuiper, C. (2005). Arbeid en gezondheid. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

•

Zedlitz, A., Rietveld, T., Geurts, A., & Fasotti, L. (2012). Cognitive and Graded Activity Training can alleviate persistent fatigue after stroke; A Randomized Controlled Trial. Stroke, 1046-1051. CVA keten regio Noord Limburg

Vragen Bedankt voor uw aandacht! Zijn er nog vragen?


EUROPESE DAG VAN DE BEROERTE VAN HARTE WELKOM

Recommend Documents