Kwartaalbericht Autoretail ING Economisch Bureau
Europese autoverkopen herstellen in 2011, groei in Nederland zwakt af Verbreding van het economisch herstel in Europa (EU-27) zorgt voor een gematigd positieve outlook voor de autobranche in 2011. In grote landen als Duitsland en Italië mag het herstel van de autoverkopen vanaf het tweede kwartaal van 2011 worden verwacht. In Nederland draagt zowel de particuliere als de zakelijke markt bij aan voortzetting van de groei, die overwegend in de eerste helft van 2011 zal plaatsvinden. Het aantal nieuw verkochte personenauto’s komt in Nederland naar verwachting uit net boven de 480.000 (+24%) in 2010 en rond 500.000 in 2011 (+4%). De sterke fiscale stimulering is thans een hoofdoorzaak voor de afzet- en omzetgroei. Het gevolg is echter wel dat de Nederlandse occasionprijzen in de categorie zuinige, kleine auto’s onder neerwaartse druk staan. De aankoopprijs van een kleine, nieuwe auto komt door de stimulering immers meer in de buurt van die van een kleine occasion en daarbij is het aanbod in deze categorie op de tweedehands markt toegenomen. De Europese auto-industrie boekt sterke voortgang met het energiezuiniger maken van het wagenpark, maar of de trend voldoende sterk zal zijn om de CO2-reductiedoel stellingen voor de periode 2012-2015 te halen, valt te betwijfelen.
Europese verkoopniveaus normaliseren in 2011 Europees gezien is de hoofdoorzaak van de dip in de nieuwverkoop van auto’s in 2010 het aflopen van de sloop regeling in zijn diverse gedaanten en intensiteiten geweest. De regeling was er een van pijnuitstel voor de automarkten van de grote landen, in het bijzonder voor Duitsland en Italië (de landen met de omvangrijkste sloopregelingen van Europa). De Nederlandse regeling had weinig om het lijf en in België is zelfs nooit een regeling ingevoerd, hoewel België toch nog altijd een auto-industrie van betekenis heeft. Door de onbeduidendheid of afwezigheid van een regeling namen de kleinere landen van Europa de terugval in de autoverkoop (al) in 2009. In het verlengde daarvan kon 2010 een jaar van sterk herstel worden, geholpen door licht eco-
Figuur 1 Nieuwverkoop in enkele Europese landen 2009-2011 (% verandering jaar-op-jaar) 30%
20%
10%
?
0%
+
0%
+
-10%
-20%
-30% Nederland
■ 2009
België
■ 2010*
Duitsland
Italië
■ 2011**
Bron: ACEA, CBS, EcoWin, raming NL 2010 en 2011 ING Economisch Bureau * Cijfermatige raming volle jaar 2010 voor NL, tot en met oktober 2010 voor overige landen ** Cijfermatige raming 2011 alleen voor Nederland
nomisch herstel en aangedreven door fiscale stimulering1 tot aankoop van nieuwe kleine, zuinige auto’s. Het beeld van de grote landen is precies tegengesteld (figuur 1).
1 Met fiscale stimulering wordt hier niet gedoeld op de sloopregeling. Die werd ook (deels) door de belastingbetaler opgebracht. Het gaat hier om het economisch aantrekkelijker maken van de aankoop en/of het gebruik van energiezuinige, kleine auto’s.
Figuur 2 Economische groei in enkele Europese landen 2009-2011* (jaar-op-jaar) 4%
2%
0%
-2%
-4%
-6% Nederland
■ 2009
België
■ 2010*
Duitsland
Italië
■ 2011**
Bron: EcoWin, * raming ING
De sloopregeling vertekent het beeld van fiscale stimulering en economisch herstel waar ook in Duitsland en Italië in 2010 sprake van was en is. Ondanks de problemen in de ‘perifere’ eurolanden zoals Griekenland, is thans sprake van een duidelijke verbetering van de economieën van de meeste lidstaten van de Europese Unie. De voorwaarden voor een herstel van bedrijfsinvesteringen en van consumptieve bestedingen verbeteren. Voor de Europese automotive-markten zal 2011 een jaar van normalisering zijn richting langjarig gemiddelde niveaus2. In grote landen als Duitland en Italië mag het herstel van de autoverkopen vanaf het tweede kwartaal van 2011 worden verwacht. De nieuwverkoop in Nederland zal naar verwachting uitkomen net boven de 480.000 personenauto’s (+24%) in 2010 en rond 500.000 (+4%) in 2011. In 2011 zal de Nederlandse automarkt met name in de eerste helft van het jaar positieve groei kunnen doormaken.
Groeivertraging Europese economieën in 2011 Wat veel Europese landen met elkaar gemeen hebben, is dat 2011 een economische groeivertraging in het verschiet heeft. Overheidsbezuinigingen, potentiële financiële spanningen en een gemiddeld iets sterkere euro kunnen in Europa voor afzwakkende economisch groei in 2011 zorgen. Van een zogeheten dubbele economische dip, vrij vertaald een terugkeer van de recessie, wordt echter niet uitgegaan (figuur 2).
2 Duitsland komt in 2010 ruwweg 15% onder dit langjarig gemiddelde uit, Italië 13%, terwijl Nederland er nagenoeg op zit en België er zelfs al boven zal uitkomen.
Kwartaalbericht Autoretail December 2010 2
Voortgaande groei van het zuinige, kleine segment in Europa Drie zaken werken de groei van het segment zuinige, kleine auto’s in de hand. Ten eerste zoeken de autobelastingregimes van de diverse Europese landen veelal aansluiting bij Europees beleid en regelgeving. Ten tweede schrijft deze Europese regelgeving voor dat in de periode 2012-2015 het aandeel nieuwe auto’s met een uitstoot van maximaal 120 gram CO2 per kilometer moet toenemen van 65% naar 100%. Autofabrikanten die hier niet aan voldoen, worden hier voor tientallen euro’s per auto per gram teveel voor be2011*op de Europese boet. Ten derde komen als gevolg hiervan markten steeds meer auto’s beschikbaar die onder de ge2010*aftrek, maar de noemde grenzen blijven. Die vinden gretig meest actuele stand die voor Europa (EU-27) beschikbaar is (25% in 2009) blijft nog sterk achter 2009 bij de doelstelling van 65% voor 2012 (figuur 3). Of dat niveau in 2012 gehaald zal worden, is dus nog maar zeer de vraag. Nederlandse fiscus geeft ook in 2011 ruimte aan zuinige auto’s Misschien wel de belangrijkste factor voor de toekomst op dit vlak in Europa is het fiscale beleid ten aanzien van de zeer zuinige auto’s. De Nederlandse fiscus draagt haar steentje bij aan het energiezuiniger maken van het autopark. Figuur 3 Europese voortgang in zuinigheidsdoelstellingen (% nieuwe voertuigen per categorie van CO2-uitstoot) 90
75
60
45
30
15
0 1995
■ Meer dan 160 gram/km. ■ 121 tot 140 gram/km. Bron: ACEA
2006
2009
■ 141 tot 160 gram/km. ■ 120 of minder gram/km.
Tabel 1 Belangrijkste autobelastingmaatregelen zoals opgenomen in Belastingplan 2011 (NL) Vrijstelling BPM voor zeer zuinige auto’s blijft in 2011 gehandhaafd. 14% bijtelling voor zeer zuinige auto’s blijft in 2011 gehandhaafd. Afbouw BPM wordt per 1 januari 2011 stilgelegd. Voortgaande ombouw van BPM van catalogusprijs naar CO2-uitstoot (afgerond in 2013). Korting op de BPM voor schone Euro-6 diesels vanaf 1 januari 2011. Nultarief motorrijtuigenbelasting voor zeer zuinige auto’s blijft gehandhaafd tot 2013. Geen doorgang van de eerder aangekondigde differentiatie van motorrijtuigenbelasting naar fijnstofuitstoot Investeringen in zeer zuinige personenauto’s (en bestelauto’s) mogen versneld worden afgeschreven. De regeling is verlengd voor het jaar 2011. Bron: Ministerie van Financiën en AMD Automotive fiscalisten
Vooral het schrappen van de wegenbelasting en de aankoopbelasting BPM voor zeer zuinige auto’s per januari 2010 heeft de economische aantrekkelijkheid van deze categorie een stevige impuls gegeven. Dit verklaart voor een belangrijk deel het indrukwekkende en groter dan verwachte
herstel op de Nederlandse automarkt. De Nederlandse belastingwetgeving geeft ook in 2011 ruimte aan groei van het zeer zuinige segment via de aankoopbelasting, het bijtellingstarief, de motorrijtuigenbelasting en de investeringsaftrek (tabel 1).
Figuur 4 Opgelopen spaartegoeden van Nederlandse huishoudens 1990-2010* (in € 1.000 per huishouden) 80 70 60 50 40 30 20 10 0 1990
1992
■ Betaal- en spaartegoeden
1994
1996
■ Chartaal geld
Bron: DNB, CBS, CPB, ING. *2010 (raming ING)
Kwartaalbericht Autoretail December 2010 3
1998
2000
2002
■ Aandelen (beursgenoteerd)
2004
2006
2008
■ Obligaties
2010*
Figuur 5 Ontwikkeling Nederlandse handelswaarde- en showroomvraagprijs van tweedehands personenauto’s (verandering t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder), augustus 2008-december 2010* 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% -25%
_
aug sept okt nov dec jan feb mrt april mei juni juli aug sept okt* nov dec jan feb mrt april mei juni juli aug sept okt nov dec* 2008 2009 2010 Handelswaardeverandering
_
Showroomvraagprijsverandering
Bron: XRAY en CBS, prognose * door ING Economisch Bureau
Ruimte voor extra bestedingen van de Nederlandse consument aan auto’s zal in 2011 aanwezig blijven De consument liet in 2010 nagenoeg alle categorieën van duurzame goederen vaker in de winkel liggen dan in 2009, behalve de auto. Het voorzichtige gedrag is goed verklaarbaar. De economische en financiële crisis ligt immers nog vers in het geheugen, de werkloosheid was opgelopen (piek in het eerste kwartaal van 2010), het consumentenvertrouwen op een laag niveau en de onzekerheid over nieuwe overheidsmaatregelen was gedurende een deel van het jaar groot; evenals de onzekerheid over de pensioenen, waarover de maatschappelijke discussie in 2010 oplaaide. Daardoor gaven de meeste consumenten over het algemeen de voorkeur aan sparen boven het doen van grote uitgaven (figuur 4). Voor 2011 wordt verwacht dat de toename van de consumptieve bestedingen zich voorzichtig verbreedt van auto’s naar enkele andere categorieën van duurzame goederen zoals elektronica. Aangezien de werkgelegenheid weer stijgt en er meer duidelijkheid is over het overheidsbeleid voor de komende periode, zal de spaardrift onder huishoudens in 2011 kunnen afnemen. Ook de ruimte voor extra bestedingen aan auto’s zal aanwezig blijven, hoewel in 2010 al een redelijk gangbaar niveau van uitgaven aan deze categorie werd benaderd. Kwartaalbericht Autoretail December 2010 4
Ook de Nederlandse zakelijke klant spendeert weer meer aan auto’s Het herstel van de Nederlandse economie verbreedt zich in 2011 ook verder naar en binnen het bedrijfsleven. Voor 2011 wordt voor het eerst sinds 2008 weer een positieve bijdrage van bedrijfsinvesteringen aan de BBP-groei verwacht. Van de hoofdsectoren van de Nederlandse economie, te weten: agrarica, bouwsector, detail- en groothandel, horeca, industrie, transport, zakelijke dienstverlening, zorg en de publieke sector, zal in 2011 naar verwachting alleen de bouwsector nog rode cijfers schrijven als het gaat om de jaar-op-jaargroei van de toegevoegde waarde. Dit herstel van het bedrijfsleven is zichtbaar op de Nederlandse automarkt. Sinds midden 2010 trekken de leaseregistraties weer aan en voor 2011 ligt een voortgaande groei in het verschiet. Occasionprijs ondervindt hinder van nieuwprijs Tweedehands auto’s ondervinden qua prijsniveau hinder van de sterke stimulering van nieuwe, zuinige auto’s door de overheid en door importeurs. Volgens de informatieleverancier XRAY zijn het vooral de prijzen van kleine, gebruikte en zeer jonge auto’s die daardoor thans onder druk staan. De aankoopprijs van een kleine, nieuwe auto komt door de stimulering immers meer in de buurt van die van een kleine occasion en daarbij is het aanbod in deze categorie op de
Figuur 6 Tweedehands autoprijsontwikkeling in Nederland, Verenigd Koninkrijk en Duitsland (index consumentenprijzen, 2006 = 100) 110
105
100
95
90
85
80 jan 2006
_
Nederland
april 2006
juli 2006
okt 2006
jan 2007
_
april 2007
juli 2007
okt 2007
jan 2008
april 2008
juli 2008
_
Verenigd Koninkrijk
okt 2008
jan 2009
april 2009
juli 2009
okt 2009
jan 2010
april 2010
juli 2010
okt 2010
Duitsland
Bron: CBS, Office for National Statistics, Statistisches Bundesamt
tweedehands markt toegenomen. Dit is anders dan op het dieptepunt van de crisis op de occasionmarkt (periode tweede helft 2008 – eerste helft 2009). Toen was er immers vooral sprake van een sterke mismatch tussen (de geringe) vraag naar en (het grote) aanbod van middelgrote en grote tweedehands auto’s3. Dat de showroomvraagprijs in de laatste anderhalf jaar in een steeds minder rap tempo aan het dalen is (figuur 5), heeft te maken met: - (licht) economisch herstel, - de genoemde betere aansluiting van vraag en aanbod en - een toegenomen, fiscaal gedreven export van occasions. De sterke concurrentie van ‘nieuw’ zorgt er echter als het ware in haar eentje voor dat de jaar-op-jaarprijsontwikkeling van tweedehands personenauto’s ook in 2011 waarschijnlijk niet positief zal zijn. Dit ondanks het feit dat de BPM-afbouw per 1 januari 2011 wordt stopgezet.
Grote verschillen in vraagprijsontwikkeling van occasions in Europa Aan het begin van deze publicatie was te lezen hoe de Europese automarktontwikkelingen ten aanzien van de nieuwverkopen uiteen kunnen lopen. De verschillen ten aanzien van tweedehands autoprijzen kunnen nog veel groter zijn (figuur 6). Het ligt buiten de scope van dit rapport om hier nader op in te gaan. Nederlandse autoretail kijkt terug op jaar van sterke verbeteringen Al met al heeft de Nederlandse autoretail een beter jaar achter de rug dan aan het begin van het jaar binnen en buiten de branche voor mogelijk werd gehouden. Tabel 2 is verre
Tabel 2 Selectie van kerncijfers van de Nederlandse autoretail (jaar-op-jaar verandering) Deallerrendement Solvabiliteit Verkoopaantal nieuw
3 Zie het ING-rapport ‘Occasionmarkt in mineur’ (december 2008).
Kwartaalbericht Autoretail December 2010 5
Bron: Automotive-online.nl
1e helft 2009
1e helft 2010
0,25% 20,1% -26,3%
1,87% 26,0% 22,1%
Figuur 7 Omzet autoretail, 1995-2010* (100=1995) 160
20% 15%
140
10% 5%
120
0% -5%
100
-10% -15%
80
-20% 1995
■ Omzet (index)
1996
1997
1998
_
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010*
Groei omzet (%)
Bron: CBS, 2010* is prognose ING Economisch Bureau
van volledig, maar is bedoeld om dit nader te illustreren. Naast sterk verbeterde marktomstandigheden speelt ook een rol dat autobedrijven maatregelen hebben genomen ter verbetering van de bedrijfsresultaten.
Omzetgroeiraming Nederlandse autoretail 2010 gehandhaafd op 10%. ‘Een bescheidener plus’ verwacht voor 2011 De omzetgroeiraming voor de Nederlandse autoretail blijft gehandhaafd op 10% voor 2010 (figuur 7). Voor 2011 wordt uitgegaan van een bescheidener plus, maar wordt nog geen cijfermatige prognose afgegeven. Gezien de voortgaande trend van ‘downsizing’ zal de marge-ontwikkeling in 2010 en 2011 geen gelijke tred weten te houden met het omzetgroeitempo.
Resumerend zijn zaken die een verdere omzet- en afzetgroei van de Nederlandse autobranche in 2011 in de hand werken: 1. Voortzetting van de fiscale regelingen voor (zeer) zuinige auto’s 2. Minder onzekerheid over het kabinetsbeleid (nu er weer een kabinet zit) 3. Verdere daling van de werkloosheid 4. In relatie met de voorgaande punten: toenemende consumptieve bestedingen 5. Bedrijfsinvesteringen nemen voor het eerst sinds 2008 weer toe. Zaken die een verdere omzet- en afzetgroei van de Nederlandse autobranche in 2011 enigszins afremmen, zijn: 1. Een lichte economische groeivertraging 2. Bezuinigingen door de overheid. Per saldo zullen de factoren die positieve groei in de hand werken naar verwachting dus de overhand hebben in 2011.
Kwartaalbericht Autoretail December 2010 6
Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijke zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 16 december 2010. Kwartaalbericht Autoretail December 2010 7
Meer weten? Kijk op ING.nl Of bel met Marinus van der Meer, Sectormanager 020 576 65 94 Stefan van Woelderen, Senior econoom (auteur) 020 563 44 23
Met dank aan de overige leden van het ING Brancheteam Automotive: Robin Geerdink, AdjunctDirecteur ING Business Banking, Regio Oost-Nederland Luuk van Halder, Director Operations ING Car Lease Nederland B.V. Marianne Scheen, Director Automotive ING Commercial Banking, Corporate Clients Ron J. Nederstigt, Relationshipmanager Handel ING Business Banking, Regio Noord-Holland Edgar R. Sandberg, Senior Assetspecialist Automotive ING Lease (Nederland) B.V. Cees Schakelaar, Principal Relatiemanager ING Business Banking, Regio Rotterdam en ook aan John A. Spies, algemeen directeur ING Car Lease Nederland
Wilt u nieuwe publicaties per e-mail ontvangen? Ga naar ING.nl/kennis
