Europastrategie van Velsen EU-strategie die als leidraad geldt voor alle activiteiten en investeringen van Velsen op dit vlak
1. Wat willen wij: Visie op Velsen Met het vaststellen van de Visie op Velsen 2025 (april 2011) en de daaropvolgende strategische agenda (mei 2013) heeft de gemeente Velsen een visie neergelegd met als accenten “kennisrijke industrie; doorontwikkelde bestaande industrieën en initiatieven (kennisintensief worden van haven en staal, offshore industrie), ontwikkeling van kenniscentra op deze terreinen en ontwikkeling van nieuwe werkgelegenheid op het gebied van duurzame energie en samenwerking met wetenschappelijke instituten op deze terreinen.” Om dit te realiseren wordt gesproken over “strategische allianties, een stevige bestuurlijk inzet en een relevant contactennetwerk.” Kortom; het verwezenlijken van deze ambitie vraagt een extern georiënteerde, pro actieve houding van bestuurders en ambtenaren waarbij aansluiting wordt gezocht bij de provinciale, nationale en Europese beleidsdoelstellingen. In toenemende mate zoekt Velsen deze aansluiting. De bijdrage aan het opzetten van de cluster maakindustrie van de Amsterdam Economic Board (MRA), het mede-oprichten van de techniekcampus, intensievere samenwerking in de MRA, een bijdrage aan de Amsterdam IJmuiden Offshore Port (AYOP) zijn voorbeelden van op basis van partnerschap werken aan de doelen die in de Visie op Velsen 2025 zijn gesteld.
2. Wat wil en biedt Europa: EU-prioriteiten en -programma's De beleidsdoelstellingen van de nationale overheid (topsectorenbeleid) en de Europese Unie liggen in lijn met de Velsense doelen op het gebied van innovatie in de industrie en in de offshore wind. De Europa 2020 strategie, de leidende strategie voor de periode 2010-2020, heeft drie prioriteiten: Slimme groei: voor een op kennis en innovatie gebaseerde economie; Duurzame groei: voor een groenere, competitievere economie waarin efficiënter met hulpbronnen wordt omgesprongen; Inclusieve groei: voor een economie met veel werkgelegenheid en sociale en territoriale cohesie. Dat binnen deze prioriteitsstelling de focus ligt op de eerst genoemde prioriteit, zien we ook terug in de verschillende – voor Velsen en IJmond relevante – EU-subsidiefondsen zoals het Europees fonds voor regionale ontwikkeling (EFRO) Interreg en Horizon 2020. De Europese Unie heeft geen eigen uitvoeringsmacht om deze doelstellingen te realiseren. Met wet- en regelgeving en met financiële stimulansen probeert de EU overheden, bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld en kennisinstellingen te bewegen maatregelen te nemen. Daarbij richt de EU zich in toenemende mate op regio’s als relevante schaal om de bovenstaande doelstellingen te bereiken. Fondsen hebben doelstellingen die gebaseerd zijn op de prioriteiten in de Europa 2020 strategie. Dit betekent dat als eigen doelstellingen in lijn liggen met Europese doelstellingen er mogelijkheden zijn om kennis, netwerken en fondsen vanuit Europa te halen naar de eigen regio en tegelijkertijd best practices
1
aangedragen kunnen worden om de eigen regio in Europa te profileren. Van “Europa” kunnen we nog meer gebruik maken om onze eigen doelstellingen te realiseren. Als we de agenda’s van Velsen en EU op elkaar leggen, dan zien we door de oogharen twee duidelijk overeenkomende lijnen. Ten eerste de lijn van het stimuleren van kennis en innovatie. Ten tweede de lijn van het stimuleren van schonere energie. Juist op deze overeenkomende punten liggen kansen om Velsense doelstellingen te realiseren met kennis, netwerken en geld uit Europa.
3. Vijf dimensies van Europa De nieuwe Europese fondsenperiode 2014-2020 bevat stimuleringsmaatregelen om bovenstaande doelstellingen te bereiken. Daarbij gaat het soms om het financieren van investeringen, maar meer nog om het stimuleren en financieren van kennisuitwisseling en triple helix samenwerking. Europa gaat over veel meer dan alleen subsidies. De relatie met Europa wordt gekenmerkt door vijf dimensies. a. Kennis en netwerk Grensoverschrijdende samenwerking, kennisoverdracht en netwerken. Zitten we in de juiste groepen? Welke kennis willen we binnenhalen en welke partners horen daarbij? Wat is er te halen en te brengen richting andere steden en instellingen? Zetten we de verschillende gremia optimaal in? b. Invloed Wat willen we bereiken in beleidsbeïnvloeding? Worden onze belangen al voldoende behartigd of willen we tijd en energie steken in het beïnvloeden van bepaald beleid? c. Profilering Elke activiteit richting Brussel vanuit de regio straalt af op Velsen en de MRA; zijn we ons bewust van de effecten? Welk beeld willen we uitstralen? En met welk doel? Kan dit worden geoptimaliseerd? d. Financiering Voor welke eigen doelstellingen is nog welke financiering nodig? Wat zijn de financiële opties en maken we optimaal gebruik van de mogelijkheden? e. Wet- en regelgeving Monitoring van regelgeving (wat zijn we straks verplicht, is dat gunstig of ongunstig en zijn we daar klaar voor?). De vijfde dimensie “wet- en regelgeving” ligt buiten de scope van deze notitie en van de Europastrategie. Hier gaat het tenslotte om omgang met iets dat ons als overheid wordt opgelegd, net als nationale wet- en regelgeving. Een reactieve houding volstaat hier, terwijl de andere vier dimensies een pro actieve houding vragen.
4. Hoofddoelstelling Velsense Europastrategie Waarom heeft Velsen een Europastrategie nodig? Ambities zoals gesteld in de Visie op Velsen sluiten aan op Europese ambities en doelstellingen. Velsen kan daarom gebruik maken van kennis, netwerken en fondsen om de ambities te realiseren. Daarvoor is wel nodig dat we effectief onze acties, tijd, geld en energie richten. En een helder en eenduidig beeld naar buiten uitstralen op waar we willen we inzetten en 2
waar we voor staan. Kortom; focus op een beperkt aantal punten, waar winst te behalen is door Europese kennis, fondsen of netwerken in te zetten, is gewenst om optimale resultaten te behalen. Uiteraard zal de inzet van Velsen over het algemeen in groter regionaal verband plaatsvinden, zoals in MRA en IJmond verband. Vooral de schaal van de MRA heeft betekenis en wordt herkend in ‘Brussel’, en kan daarom door Velsen worden benut om effectief te zijn in ‘Europa’. Juist daarom is het verstandig om als Velsen steeds heldere uitgangspunten te hebben wat betreft de eigen inzet. Vanuit de Visie op Velsen en de strategische agenda zijn twee prioriteiten te onderscheiden die een specifieke Europese dimensie kennen en die sterk samenhangen met de Europese agenda: IJmond, innovatieve regio- vanwege de nadruk in de Europa 2020 strategie op een op kennis en innovatie gebaseerde economie. Er zit energie in Velsen- vanwege de nadruk in de Europa 2020 strategie op een groenere, competitievere economie waarin efficiënter met hulpbronnen wordt omgesprongen en vanwege de grensoverschrijdende component van Offshore wind energie. Gezien de ambities in de visie op Velsen en de Europese dimensies van de strategische prioriteiten, is de hoofddoelstelling van de Europastrategie: De regio IJmond versterkt haar positie als plek voor innovatie in de maakindustrie en als offshore wind haven. Dat betekent overigens niet dat Europa activiteiten uitsluitend gericht hoeven zijn op innovatie in de maakindustrie of op offshore wind. Per dimensies van Europa (kennis & netwerk, invloed, profilering, financiering) worden verschillende niveaus van betrokkenheid vastgesteld. Per niveau van betrokkenheid hoort een andere inzet en besteding van geld, tijd en energie. Zo richten we onze inzet, maar lopen we geen kansen mis.
5. Niveaus van betrokkenheid Om onze energie, tijd en geld te richten kan op de verschillende Europese dimensies (zie a. t/m d. in paragraaf 3.) worden vastgesteld welk niveau van betrokkenheid we per thema wensen als Velsen. De volgende niveaus van betrokkenheid worden onderscheiden: Actieve inzet Velsen zet tijd, energie en geld in om resultaten te bereiken op dit vlak. Dit betekent actief zoeken naar kansen en mogelijkheden. Samenwerken op kansen Velsen doet mee als kansen zich voordoen, bijvoorbeeld doordat we kunnen aansluiten bij MRA samenwerking. We zijn daarbij eerder volgend dan leidend. Volgen Velsen volgt Europese ontwikkelingen op beleidsterreinen met een Europese dimensie en kan wanneer nodig bijsturen of actief worden. In eerste instantie een passieve houding maar wel op de hoogte blijven. Dit is het basisniveau van betrokkenheid en zou op elk beleidsterrein met Europese dimensie kunnen plaatsvinden. Het gaat hierbij om het bijhouden van ontwikkelingen op een relevante bestuurslaag, net als de ontwikkelingen op nationaal niveau worden bijgehouden door de desbetreffende vak-ambtenaar. Beleidsterreinen met een Europese dimensie zijn bijvoorbeeld luchtkwaliteit, aanbesteden, visserij. 3
Per thema en per dimensie kan worden bepaald welk niveau van betrokkenheid gewenst is. Daarbij hanteren we twee uitgangspunten: De ambities uit de Visie op Velsen 2025 en strategische agenda zijn leidend. De te verwachtte effecten moeten in lijn liggen met de tijd, energie en geld die we erin steken. Kortom; hoeveel “winst” is er te behalen door hier op in te zetten. Dit is niet altijd van tevoren te bepalen maar zal zorgvuldig moeten worden gemonitord. De reguliere P&C cyclus zal worden benut om hierover te rapporteren.
6. Uitgangspunten voor inzet Velsen op de vier Europese dimensies a. Kennis en netwerken Actieve inzet op thema’s wind offshore en innovatie in de maakindustrie/techniekcampus In de Visie op Velsen 2025 is vastgesteld dat het accent van de visie ligt in het kennisintensief worden van haven en staal, offshore industrie. Europa is er bij uitstek op gericht om kennisuitwisseling en het bouwen van netwerken te faciliteren. Met deze focuspunten in gedachten kunnen we op zoek naar welke kennis en welke netwerken onze ambities kunnen versterken. b. Invloed Samenwerken op kansen wind offshore en maakindustrie Beide sectoren organiseren hun invloed op professionele wijze. Als gemeente zijn we geen professionele lobby organisatie en is het bovendien niet onze taak om te lobbyen voor het bedrijfsleven. Omdat innovatie in deze sectoren wel in lijn ligt met de Velsense gemeentelijke ambities, kan de gemeente, als kansen zich voordoen samenwerken om invloed op dit terrein te versterken. Daarbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het actief steunen van bepaald beleid of het organiseren van die steun in de regio. Volgen op luchtkwaliteit Luchtkwaliteit is een thema met een Europese dimensie. Normen worden in Europa vastgesteld en daarom is er een actieve lobby van verschillende partijen, waaronder regio’s. De VNG is actief op dit dossier en Velsen is via de provincie Noord-Holland vertegenwoordigd in het AIR netwerk. Een eigen actieve inzet heeft daarom weinig meerwaarde in het hebben van invloed. De ontwikkelingen worden gevolgd zodat eventueel Velsense standpunten kunnen worden overgebracht via de provincie en/of VNG. Volgen op visserij De pelagische visserijsector die in Velsen actief is, heeft een eigen, actieve lobby via brancheorganisaties. Er lijkt daarom geen toegevoegde waarde te zitten in een eventuele rol van de gemeente. De ontwikkelingen worden gevolgd.
4
c. Profilering Actieve inzet op wind offshore en maakindustrie Het versterken van deze clusters en het trekken van kenniscentra door samenwerking met wetenschappelijke instituties is één van de grote ambities in de Visie op Velsen 2025. Elke activiteit die we richting Europa ondernemen, straalt af op het beeld dat men van ons heeft. Om zo optimaal mogelijk innovatie in de wind offshore en de maakindustrie te realiseren, zal het beeld dat we uitstralen in lijn moeten liggen met de ambities die we waar willen maken. Dit betekent focus in waar we ons op richten en gecoördineerde acties die een helder en eenduidig beeld uitstralen. We zetten ons daarom actief in om het beeld van Velsen als de plek voor innovatie in de offshore wind en maakindustrie naar buiten te brengen. Samenwerken op kansen profilering MRA Velsen is onderdeel van de Metropoolregio Amsterdam en als gemeente te klein om alleen een sterk profiel neer te zetten in Brussel. De metropoolregio Amsterdam is wel groot genoeg om invloed te kunnen uitoefenen en om een duidelijk profiel neer te kunnen zetten. Via de MRA kunnen we als Velsen dus onze standpunten inbrengen en ons profiel versterken. Hiervoor kunnen we zoveel samenwerking zoeken in MRA verband om zo onze positie te versterken. d. Financiering Actieve inzet op wind offshore en maakindustrie Subsidie is slechts een middel om een doel te bereiken. Onze ambities in de maakindustrie en de offshore wind zijn daarom leidend voor het zoeken naar mogelijke financiering voor projectideeën. Bij het verkrijgen van subsidie komt veel kijken. Het actief zoeken naar financiering wordt daarom gefocust op projectideeën op deze thema’s. Daarbij zal voor aanvraging van een subsidie een kosten-baten analyse moeten worden gemaakt van wat subsidie ons oplevert en wat het ons kost in geld en tijd. Samenwerken op kansen op duurzaamheid, smart cities, open data. Tijdens de bestuurdersreis van oktober 2014 hebben PRES bestuurders besloten de MRA samenwerking op Europees gebied op 3 thema’s te versterken: duurzaamheid, smart cities en open data. Momenteel wordt er een kansenscan gemaakt van welke kansen de samenwerking op deze terreinen biedt. Naar aanleiding van deze resultaten kunnen we als Velsen besluiten bij één of meer van deze samenwerkingen aan te sluiten. Het biedt de kans om onze eigen doelstellingen te koppelen aan MRA projecten en zo in aanmerking te komen voor Europese financiering.
7. Interne organisatie Europa is een relevante bestuurslaag zoals ook de rijksoverheid een bestuurslaag is. Op Europees niveau worden steeds meer zaken besproken. Europa is daarom ook een doorsnijdend thema in veel beleidsvelden en dus voor veel ambtenaren van steeds meer belang. Hiervan is nog niet iedereen in de organisatie zich van bewust. Op basis van concrete acties worden de Europese dimensie in beleidsvelden verankerd. Dit betekent zoveel mogelijk betrokkenheid van inhoudelijke vak-ambtenaren en zo min mogelijk uitbesteding aan externen. Daarbij is “volgen” van Europese ontwikkelingen op de verschillende vakgebieden van belang hetgeen moet worden gezien als het basisniveau van betrokkenheid bij de EU. Dit hanteren we als
5
doelstelling en acties intern zijn erop gericht dat iedere ambtenaar weet wat dit voor hem of haar betekent. In 2015 en 2016 wordt een aantal acties ontwikkeld om het bewustzijn van Europa te vergroten zodat iedereen in staat is om aan deze ambitie te voldoen. Als aanknopingspunt wordt het vaststellen van deze strategie gehanteerd. Gebruik makend van de bestuurlijke focus in de Velsense EU-strategie zullen acties worden gestart in de ambtelijke organisatie. Zowel bestuurlijk als ambtelijk vraagt gebruik maken van de kansen van Europa om een lange adem en regelmaat in het onderhouden van contacten en netwerken. Per thema en per moment wordt bekeken of bestuurlijke en/of ambtelijke inzet gewenst is.
6
