ONTDEK KLEURRIJK VELSEN IN HET THEATER EN OP DE FIETS De Stadsschouwburg Velsen viert haar 75-jarig bestaan met een theatrale ode aan de gemeente Velsen. In het theater met het originele theaterspektakel ‘Het Meisje van Velsen’, buiten het theater met een speciale Het Meisje van Velsen-fietsroute. De fietstocht voert u o.a. langs het grondgebied van Bik en Arnold, de vissershaven, de sluizen, het vakantieadres van Keizerin Sissi, Landgoed Duin en Kruidberg, de Kennemerduinen en het geboortehuis van Cornelis Vreeswijk. De fietstocht voert u langs locaties die in het theaterspektakel ‘Het Meisje van Velsen’ voorkomen. Daarnaast fietst u langs bedrijven die Velsense lekkernijen verkopen. De fietstocht is op zaterdag 11 en zaterdag 18 oktober met gids te fietsen.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: STADSSCHOUWBURG VELSEN
‘Het Meisje van Velsen’ begint in de REX-bioscoop. Zo opende de Stadsschouwburg in 1939 haar deuren aan de IJmuidense Groeneweg. Binnen zwaaide eigenaresse, Hendrika Dekker-Noorduijn (1888) de scepter. Haar zoon Carl was filmoperateur (1907). Net als de helden op het witte doek droomt het Meisje Lies van een avontuurlijker leven. Op een avond stapt zij zelf door het filmdoek een nieuwe wereld in, waarin alles kan. En wereld zonder de grillen van ‘Opoe’ Dekker, maar met knotsvechtende romeinen, hippies, kanaalgravers, Sissi, Cornelis Vreeswijk, het meisje met het rode haar en vele anderen. Het liefdesverhaal eindigt in halverwege de jaren ’50. Mevrouw Dekker heeft zojuist de opdracht gegeven om haar bioscoop te verbouwen tot volwaardige schouwburg. Begin jaren ’60 verkoopt zij haar filmpaleis aan de gemeente Velsen. Na een grote verbouwing opent in 1965 de Stadsschouwburg Velsen.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : TUSSENBEEKSWEG 7-9 IJMUIDEN Het Meisje van Velsen belandt met Cornelis Vreeswijk in het jaar 1969. Op een Love-In-happening in een kraakpand op de Lange Nieuw. Dé plek waar de broertjes Van Warmerdam op het idee voor Het Witte Theater en muziektheatergezelschap Orkater kwamen. Op 8 augustus 1937 werd in IJmuiden een van de meest invloedrijke artiesten uit de Scandinavische popgeschiedenis geboren: Cornelis Vreeswijk. Zijn unieke stemgeluid, ijzersterke teksten en turbulente levenswandel bezorgen hem met name in Zweden de absolute cultstatus. In Nederland kennen wij zijn nummers ‘De Nozem en de Non’ en ‘Veronica’. -
Cornelis Vreeswijk-roos is te koop bij Kringloopwinkel De Tijdgeest.
Cornelis Vreeswijk Gala met o.a. zoon Jack op Cornelis’ sterfdag, zaterdag 12 november, in de Stadsschouwbrug Velsen.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : PLEIN 1945 Het jaar 1945. Het Meisje met het Blonde Haar (Het Meisje van Velsen) ontmoet regiogenoot, wereldberoemd verzetsheldin Hannie Schaft. Het Meisje met het Rode Haar. -
Op Plein 1945 ziet u een oorlogsmonument. De drie stenen figuren stellen een soldaat, zeeman en visser voor, de onbezongen helden uit de oorlogstijd. IJmuiden is in de oorlogstijd zwaar getroffen. Dudok heeft in 1948 het ontwerp gemaakt van het Stadshuis.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : BIBLIOTHEEK VELSEN Voor het script van ‘Het Meisje van Velsen’ heeft Daniël Cohen zich laten inspireren door de geschiedenis van de gemeente Velsen. In de voorstelling geeft hij er een humoristische draai aan. Wie meer wil weten over alle geschiedenisfeiten uit ‘Het Meisje van Velsen’ kan terecht in de bibliotheek Velsen. -
Het leescafé van de Bibliotheek is vernoemd naar de beroemde architect Dudok. TOEN, het historisch informatiepunt van de Bibliotheek Velsen een aanrader. Met veel fotoen filmmateriaal, boeken, oude kranten en tijdschriften over de gemeente Velsen. In de maand oktober, de maand van de geschiedenis, staat TOEN in het teken van Het Meisje van Velsen. Alle boeken over de geschiedenisfeiten uit de voorstelling liggen voor u uitgestald.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : HET WITTE THEATER Het Meisje van Velsen ontmoet op het hippiefeest Peter van Warmerdam (zie locatie geboortehuis Vreeswijk). De toneelmeester van de Stadsschouwburg Velsen in de jaren ’60. En vader van IJmuidens ‘bekendste hippies’ Marc, Alex en Vincent van Warmerdam. Die samen vele feesten en theatervoorstellingen organiseren. De basis voor het bekende gezelschap Orkater. -
-
Witte Theater (1900) is gehuisvest in de elektriciteitscentrale “Kennemerland” van de ENEM (Eerste Electriciteits Maatschappij). Het Witte Theater is niet wit. De term “wit” is afkomstig uit de jaren ’60 en ’70 van de vorige eeuw en betekent: vernieuwend, anders, uitdagend. Het Witte Theater (toen nog gespeld als “Tejater”) is begonnen als workshop in de Stadsschouwburg Velsen met de zogenaamde “brandschermvoorstellingen”. Hierbij bevonden zowel acteurs als publiek zich op het podium van de schouwburg. Om een intieme sfeer te creëren liet men het brandscherm tussen het podium en de zaal van de Stadsschouwburg zakken. Het gebouw aan de Kanaalstraat, de voormalige elektriciteitscentrale van “PEN”, werd begin zeventiger jaren gekraakt door jongeren omdat het leeg stond. In navolging van landelijke
-
ontwikkelingen als Paradiso te Amsterdam is hier toen een jongerencentrum van gemaakt: PEN jongerencentrum. Het bovenste gedeelte werd ingericht als theater. Hier kreeg de workshop Witte Tejater van onder andere de (roemruchte) gebroeders van Warmerdam een eigen plek. In de jaren ’80 werd de naam gewijzigd naar Witte Theater. Het theater is nu nog gesloten, maar wordt volop verbouwd. Een vernieuwd Witte Theater hoopt begin volgend jaar open te gaan.
Jubileumspecial in de Stadsschouwburg Velsen: Marc van Warmerdam keert half april terug naar de schouwburg waar hij opgeroeide. Zijn gezelschap Orkater speelt een weekendlang topvoorstellingen met o.a. Pierre Bokma en Annet Malherbe.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : SLUIZEN 1816. Het Meisje van Velsen schenkt koffie in de vergaderzaal van Koning Willem I. De scheepvaart in Amsterdam barst uit zijn voegen. Er moet een verbinding worden gezocht sneller naar zee. Hollands op zijn smalst. De koning zelf niet, maar het Meisje maakt mee dat Bik en Arnold het Noordzeekanaal voor geopend verklaren. -
-
De Sluizen van IJmuiden zijn de entree voor het Noordzeekanaal richting Amsterdam en stammen uit het einde van de 19e eeuw. De Zuidersluis uit 1876, de Middensluis 20 jaar later en de Noordersluis werd in 1929 opgeleverd. De Noordersluis met 400 meter lengte destijds de grootste sluis ter wereld. Eind 19e eeuw ontwikkelt IJmuiden zich van een piepklein plaatsje tot een moderne vissersplaats en voorhaven van Amsterdam. Bik en Arnold. Twee zwagers die een gedeelte van het Breesaap-grondgebied ter beschikking stelden voor het graven van het Noordzeekanaal. IJmuiden bestond destijds nog niet. Bij het dorp Velsen lag het Wijkermeer aan de Oostzijde én lagen de duinen en heidevelden aan de westzijde, de Breesaap. Dit natuurgebied met enkele boerderijen ligt voor een deel op het grond gebied van Velsen en deel op het grond gebied van Wijk aan Zee. Het is 1851 voor één miljoen verkocht door Bik en Arnold aan de Amsterdamse Kanaal Maatschappij. Het Noordzeekanaal wordt op 1 november 1876 geopend door koning Willem II.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : (KOP VAN DE) HAVEN Pieter Vermeulen laat het Meisje kennis maken met de journalist Simon Vissering. De journalist die in 1848 al fantaseerde over een nieuwe haven genaamd Y-Muiden. Dertig jaar later was die haven werkelijkheid. -
-
-
IJmuiden dankt haar ontstaan aan de aanleg van het Noordzeekanaal dat in 1876 gereed kwam. Voor die tijd bestond het gebied uit duinvallei de Breesaap. Het vissersdorp IJmuiden ontwikkelde zich nabij de sluizen. De haven van IJmuiden is nu een van de grootste en modernste van het land. Met visafslag, cruiseschepen naar Engeland, kustvaart en dienstverlening voor olie- en gaswinning op de Noordzee. Voor wie gek is op schepen in alle soorten en maten. Woensdag 19 t/m zondag 23 augustus 2015 is het Sail Amsterdam. Uiteraard varen alle Tall Ships, historische schepen en moderne schepen via IJmuiden.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : HOTEL AUGUSTA Het is 1913. In hotel Augusta ontmoet Het Meisje van Velsen niet alleen Herman Heijersmans, maar ook een groep Griekse drenkelingen. Hun schip is zojuist vergaan op de Noordzee. -
Hotel Augusta is gebouwd in het jaar 1907 en dankt haar naam aan Augusta Victoria, de gemalin van de Duitse keizer Wilhelm II. Het gebouw ‘overleefde’ als een van de weinige gebouwen Wereld Oorlog II.
Lekkernij-Locatie: Grand Café Kruiten In Grand Café Kruiten is gevestigd in een pand uit 2009 dat is gebouwd op de plek waar vroeger het treinstation van IJmuiden stond. -
Het Grand Café is vernoemd naar de vroegere stationschef van IJmuiden, Cornelis Kruiten (18681937). Deze spoorwegbeambte was een markante verschijning op het perron van de vissersplaats. Met de fluit in zijn mond en het spiegelei in zijn hand, leidde hij het treinverkeer in goede banen.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : IJMUIDER ZEE- EN HAVENMUSEUM Oktober kortingsactie: Op vertoon van de fietsroutekaart uit de Jutter/Hofgeest of te downloaden op www.stadsschouwburgvelsen.nl/fietstocht mag u in de maand oktober het museum voor de kinderprijs bezoeken. Met Keizerin Sissi gaat het Meisje van Velsen een kijkje nemen op de kade van IJmuiden. Zij ontmoeten stoere vissers en even dappere vissersvrouwen. Wie wil proeven van het leven op zee, in de visserij, mag een bezoek aan het Zee- en Havenmuseum niet overslaan. -
Het IJmuider Zee- en Havenmuseum is gevestigd in het historische gebouw van 'De Visserijschool', Nederlands eerste school voor visserij. Toen het in 1914 gebouwd werd stond het alleen op een duin zonder enige andere bebouwing eromheen. Het gebouw is in 1916 als
-
-
-
-
-
visserijschool in gebruik genomen. Vanuit de toren heeft men een prachtig uitzicht over de Vissershaven van IJmuiden en alleen daarom al is het de moeite van een bezoek waard. Het museum geeft een beeld van historische en hedendaagse maritieme activiteiten en ontwikkelingen in de IJmond. Het ontstaan van de IJmond (IJmuiden) begon rond 1870 met het graven van het Noordzeekanaal. Daarom is in het museum een belangwekkende expositie ingericht over het graven van dat kanaal en de bouw van sluizen en pieren. U kunt zien dat de werkomstandigheden hard waren en dat de gravers in hutten leefden. De leefomstandigheden en de armoede van de eerste bewoners blijkt uit foto's en tekeningen. Het museum heeft verder o.a. een vaste collectie over de visserij, de bergings- en sleepvaart en het loodswezen. Ook een zeilmakerij, een werkende radar, een AIS (automatic identification system) om schepen en scheepsbewegingen te volgen en apparatuur van het voormalige Scheveningen Radio maken deel uit van de vaste collectie. In de motorenhal draaien elke laatste zaterdag van de maand de oude scheepsmotoren zodat de bezoeker de geur van olie en het geronk van de motoren kan ervaren. Er is een bijzondere tentoonstelling over de walvisvaart met het schip de Willem Barentsz. Er draait een realistische film over het vangen en slachten van walvissen. Dat ging er destijds bepaald niet zachtzinnig aan toe. Op een nagebouwde scheepsbrug kunnen de kinderen zich even kapitein wanen. In de visserijzaal kunnen ze de Noordzeevis leren herkennen en leren welke vangstmethoden er zijn. In het buitenterrein ligt een heuse kotter afgemeerd. Altijd is er in het museum wel een bijzondere, tijdelijke tentoonstelling. In het najaar van 2014 is dat een tentoonstelling van schilderijen over IJmuiden, de zee, haven en het strand, gemaakt door leden van de vereniging Terpen Tijn en een expositie met de titel Vriend & Vijand (de zee geeft, de zee neemt).
Lekkernijlocatie: De Meerplaats Voor wie letterlijk de smaak van IJmuiden wil proeven, is visrestaurant De Meerplaats een aanrader. Het restaurant ligt pal aan de gezellige vissershaven van IJmuiden en de vis komt dan ook dagvers, rechtstreeks vanaf de afslag. In het restaurant is de authentieke, maritieme sfeer van de vissershaven naar binnen gehaald. Oude scheepslampen en ander scheepsantiek zijn daar een voorbeeld van. De schilderijen van schepen en de haven maken het helemaal af. Oktober kortingsactie: Menu-special Noordzeetong (ca. 400 gr) € 17,75.
Lekkernijlocatie: Slijterij en Wijnhuis Zeewijck Bij Richard en Esther Biesgraaf van Slijterij Zeewijck kunt u terecht voor het typische lokale alcoholische dranken als -
-
1865 Breesaap tripel. Het bier is vernoemd naar het natuurgebied Breesaap waar in 1865 het dorpje IJmuiden ontstond. 1851 Bik & Arnold dubbel. Donker bier vernoemd naar de zwagers Bik & Arnold die een gedeelte van het Breesaap grondgebied ter beschikking stelden voor het graven van het Noordzeekanaal. 'PIERTJE' IJmuidens Kruidenbitter. 'SLUISJE' IJmuidens Rumlikeur.
Oktober kortingsactie: Bij aankoop van een echt 'PIERTJE' IJmuidens Kruidenbitter of een 'SLUISJE' IJmuidens Rumlikeur: een 1876 Hotel Nommer Eén Velser Bock en een 1865 Breesaap flesopener CADEAU.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : LANDGOED DUIN & KRUIDBERG Het Meisje van Velsen bezingt alle pracht en praal van de gemeente Velsen. Wat is er heerlijker dan struinen door de duinen van Kennemerland? -
Landgoed Duin en Kruidberg maakt onderdeel uit van het Nationaal Park ZuidKennemerland. Het authentieke landhuis werd in 1907 gebouwd in opdracht van tabak- en theehandelaar Jacob Theodoor Cremer. Samen met zijn vrouw Annie Hogan woonde hij in het grootste woonhuis van Nederland.
Oktober kortingsactie: Het Meisje van Velsen-sandwich + lokaal biertje voor € 10,-
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE : ’T CHÂLET –RESTAURANT BOSCHBEEK Het Meisje van Velsen droomt van een kleurrijker leven. Het liefst met alle pracht en praal. Zij ontmoet iemand die juist verlangt naar een ‘normaal’ leven en leven buiten de gouden paleismuur: niemand minder dan Keizerin Sissi. -
-
-
Velsen is met zijn brede strand en prachtige duinen nog altijd een geliefde vakantieplek. Wist u dat een wereldberoemde vakantieganger enkele malen in Santpoort-Zuid heeft gelogeerd? Keizerin Sissi. In 1839 liet Adriaan van der Hoop op de locatie waar nu restaurant Boschbeek gevestigd is, het Châlet bouwen voor zijn wereldberoemde verzameling planten en gewassen. Door vererving komt het châlet plus landgoed in handen van de Pruisische barones Olga van Gotsh. Barones van Gotsh bood aan het einde van de 19e eeuw onderdak aan Keizerin Sissi. Zij verbleef in het Châlet om te genezen van haar reuma. Zij volgde een zoutkuur van de Amsterdamse arts Dr. Mezger. De keizerlijke voeten zullen zeker ook over het Velsense strand hebben gewandeld. Officieel heeft de keizerin van Oostenrijk meerdere malen in onze gemeente gelogeerd.
Lekkernijlocatie: Korenmolen De Zandhaas. Zonder de om de hoek gelegen Ruïne van Brederode geen Korenmolen De Zandhaas. De heren Brederode hadden in de 13e eeuw namelijk het windrecht van een molen. Dit betekent dat zij namens de graven gerechtigd waren een molen op te richten en te laten exploiteren. De molenaar moest 1/16 deel afdragen van wat gemalen werd. -
De oudste vermelding van de molen in Santpoort dateert uit 1329. De molen is meerdere malen verwoest geweest. Het huidige type molen, een stellingmolen, dateert uit 1779.
-
Dankzij twee grote restauraties in 1991 en 1998 kan de Zandhaas weer malen op de wind. Een rijksmonument in bedrijf! Een deel van de oude molenschuur is inmiddels verbouwd tot bezoekerscentrum. De winkel in de molen biedt een uitgebreid assortiment op het gebied van graan, meel en bakkerswaren.
Lekkernijlocatie: Grand Café Valerius Valerius opende haar deuren in 2007. De naam heeft het Grand Café te danken aan het feit dat zij is gevestigd aan de Valeriuslaan in Driehuis. Adrianus Valerius was een Nederlandse dichter en componist.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: PIETER VERMEULEN MUSEUM “Volg je fantasie dan kan alles”, was het motto dat meester Vermeulen meegaf aan zoveel leerlingen. In de theatervoorstelling ‘Het Meisje van Velsen’ is het dan ook de onderwijzer die het Meisje overhaalt om niet alleen te dromen van een kleurrijker leven, maar haar fantasie te volgen. Aan de hand van Pieter Vermeulen suist het Meisje vervolgens door de Velsense geschiedenis en ontmoet de meest bijzondere inwoners. Er wacht haar een groot avontuur vol humor en muziek. -
Pieter Vermeulen is Velsens bekendste onderwijzer. Hij gaf les aan de kinderen van de gravers van het Noordzeekanaal. Vermeulen was een groot natuurliefhebber en een nog grotere verzamelaar. Deze verzameling is in 1952 door zijn zoon Frits aan de inwoners van Velsen geschonken en wordt nog altijd tentoongesteld in het museum dat zijn naam draagt.
Oktober kortingsactie: Gratis entree voor 2 kinderen bij aankoop van volwassenentree(s)
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: TELSTAR Lies, het Meisje van Velsen, en haar vriendje Teun, filmoperateur in de REX-bioscoop maken meerdere romantische uitstapjes in Velsen. Zij eten ijsco’s bij de kar van Simon de Wit en juichen bij Stormvogels. -
-
-
Telstar is de jarige buurman van de Stadsschouwburg Velsen. Opgericht in 1963. Net te laat om voor te komen in het theaterspektakel ‘Het Meisje van Velsen’. Want de voorstelling eindigt vlak voor die tijd. Telstar is ontstaan op 17 juli 1963 toen de rivalen VSV (Velsen) en Stormvogels (IJmuiden) besloten om hun profafdelingen te laten fuseren en zelf verder te gaan als amateurclubs. De nieuwe club kreeg de naam Telstar. Commercieel manager Steef Hammerstein is een van de (100!) lokale makers die meedoen aan ‘Het Meisje van Velsen’.
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: ENGELMUNDUSKERK Het Meisje van Velsen heeft in de voorstelling ook een ontmoeting met Engelmundus. -
Naar Engelmundus zijn in onze gemeente drie kerken vernoemd. Hij is de beschermheilige/schutspatroon van de gemeente Velsen. De beschermheilige kan in geval van ziekte of andere noden worden aangeroepen. Zijn gedenkdag is 21 juni. Hij was een van oorsprong Britse monnik die in Kennemerland predikte ten tijde van SintWillibrord (739). Omstreeks 700 stichtte Willibrord een kerkje in Velsen, toen nog Felison geheten, samen met dat van Heiloo en Petten een van de eerste in Holland.
-
-
De huidige Engelmunduskerk werd gebouwd in de 12e eeuw, een eenvoudig tufstenen gebouwtje. De kerk werd in de 13e eeuw door de heren van Brederode uitgebreid met een toren en een kapel van baksteen. Velsen-Zuid is een beschermd dorpsgezicht en telt 58 rijksmonumenten.
NIET IN DE FIETSROUTE, WEL IN DE VOORSTELLING ‘HET MEISJE VAN VELSEN’
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: VELSEN-NOORD, HOOGOVENS Lies van Velsen ziet hoe kanaalgravers het dorpje Velsen in tweeën splitsen en hoe de hoogovens worden gebouwd. -
-
Bij de aanleg van het Noordzeekanaal tussen 1865 en 1876 werd het oorspronkelijk Romeinse dorp Velsen in tweeën gesplitst, namelijk in Wijkeroog (ten noorden van het kanaal) en Velsen (ten zuiden). Dat was eigenlijk het 'ontstaan' van het dorp. Toen de gemeente Beverwijk (ten noorden van Wijkeroog) rond 1920 plannen maakte om de omliggende dorpen Wijk aan Zee, Wijk aan Duin (gemeente Wijk aan zee en duin) en Wijkeroog (gemeente Velsen) te annexeren, vergat Beverwijk echter de gemeente Velsen hierbij te betrekken. Toen Velsen lucht kreeg van deze plannen veranderde het de naam van het dorp Wijkeroog in Velsen-Noord (en Velsen in Velsen-Zuid) om duidelijk te laten merken dat het dorp toch écht bij de gemeente Velsen hoorde. Ook in Velsen-Noord staan Rijksmonumenten: o.a. Dudok’s fabrieksgebouw van de Hoogovens .
HET MEISJE VAN VELSEN-LOCATIE: VELSERBROEK Het Meisje van Velsen is getuige hoe de Romeinse goden Minerva en Neptunus verdreven worden door Malorix. -
Malorix. Een Friese vorst in de eerste eeuw na Christus. De Friesen bezetten in het jaar 58 grote stukken land ten noorden van de Rijn. Op dat moment nog het Romeinse rijk. In Velserbroek zijn bij opgraving restanten van een romeinse nederzetting gevonden. Neptunus is de god van de zee. Minerva de godin van de kunst. 2015 wordt 2000 jaar Romeinen in Velsen gevierd. www.2000jrromeineninvelsen.nl
MEER INFORMATIE OVER DE FIETSROUTE EN ‘HET MEISJE VAN VELSEN’: WWW.STADSSCHOUWBURGVELSEN.NL
di. 21 t/m zo. 26 oktober Stadsschouwburg Velsen
