Erop of eronder. Waterschappen staan voor cruciale verkiezingen. Mister Coast valt in de prijzen Groot interview met Marcel Stive

‘Mister Coast’ valt in de prijzen Groot interview met Marcel Stive

Watersector richt zijn blik op nanotechnologie 11de jaargang / nummer 1 / maart 2015 / €12,50

Erop of eronder

Waterschappen staan voor cruciale verkiezingen

Verschijningsdata 2015: 03-03-2015 | 28-04-2015 | 08-09-2015 | 27-10-2015 | 15-12-2015



COLOFON

WaterForum Magazine is een uitgave van:

Burgemeester Pabstlaan 10/B2 2131 XE Hoofddorp 015-3617433 Doelgroep Midden en hoger technisch, financieel, commercieel en algemeen management binnen de watertechnologie en deltatechnologie en de toeleverende sectoren. Uitgever Mark van Waadenoijen Kernekamp Bladmanager Sandra Alberts Hoofdredactie Arjan Veering, [email protected] Met medewerking van Jeroen Bezem, Loes Elshof, Adriaan van Hooijdonk, Olav Lammers, Esther Rasenberg, Rob Schoon en Jac van Tuijn. Secretariaat 015-3617433, [email protected] Verkoop Mooijman Marketing & sales 070-3234070 [email protected] Vormgeving Novaforum Studio Abonnementenadministratie WaterForum Magazine wordt op aanvraag en tegen betaling van abonnementsgeld (€ 49,95) toegestuurd aan relevante doelgroepen. Prijs van losse nummers bedraagt € 12,50. Aanvraag en/of adresmutaties via [email protected] Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van NovaForum Business Media BV zijn van toepassing de voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel Haaglanden. Copyright NovaForum Media BV, 2015. Auteursrecht op inhoud en vormgeving zijn voorbehouden aan de uitgever. Gehele of gedeeltelijke overname van artikelen uit WaterForum Magazine is slechts toegestaan met bronvermelding en na schriftelijke toestemming van de uitgever.

20

Mister Coast Twee keer reist Marcel Stive dit jaar naar Amerika om een prestigieuze internationale prijs op te halen. Toeval? Niet helemaal. Zijn afdeling waterbouw op de TU Delft levert baanbrekend onderzoek en leidt deltaspecialisten voor de hele wereld op. Een groot interview met een gedreven kustwetenschapper, die liever zand dan beton ziet in de strijd tegen water.

31 31

Naar de stembus Waterschappen zijn de oudste vorm van democratie in Nederland, maar kiezers liepen er tot nu toe niet warm voor. Zal dat dit keer anders zijn, nu de waterschapsverkiezingen samenvallen met de stembusgang voor de provincies? Landelijke partijen, waterpartijen



en enkele verrassende nieuwkomers maken zich op voor de waterpolitiek.

38 Klein, kleiner, kleinst

De opmars van nanotechnologie heeft voor de waterwereld twee gezichten. Aan de ene kant

vormen de kleine deeltjes een risico als ze in het water terecht kunnen komen, aan de andere kant biedt nanotechnologie ongekende kansen om waterbehandeling te verbeteren.

KELLER

GSM2 Modemlogger grondwater

en

riooloverstort

data

draadloos

beschikbaar

•

Waterstanden draadloos beschikbaar per email en FTP

•

Compatible met globale netwerk frequenties

•

Tot 5 sensoren per modem (grondwater versie)

•

SMS Alarm functionaliteit

•

Geïntegreerde realtime luchtdruk compensatie

•

Batterij levensduur tot 10 jaar

•

Volledig op afstand herprogrammeerbaar

•

Uitstekende datazekerheid

•

Dataopslag in uw eigen SQL database (geen hosting)

•

Automatische berekeningen (o.a. overstort, stijghoogte)

•

Automatische export naar diverse bestandsformaten

Nivosensoren - Grondwater Dataloggers - Riooloverstort Dataloggers - Telemetrie KELLER Meettechniek BV Postbus 59 2810AB REEUWIJK -HOLLAND

WWW.KELLER-HOLLAND.NL subsidiary of KELLER AG für Druckmesstechnik

Tel +31 182 399840 Fax +31 182 399841 E [email protected]

redactioneel

Erop of eronder

Water en schaliegas

26 44

Ik stem op 18 maart blanco. Tenminste, voor het bestuur van mijn waterschap. Niet omdat

Provincies, gemeenten en een groot deel van de

er geen goede kandidaten zijn en al zeker niet omdat de

Haagse politiek keren zich tegen de winning van

waterschappen geen goed werk zouden doen. Integendeel.

schaliegas. Drinkwaterbedrijven en waterbeheerders

Waterschappen zijn een van de beter functionerende

houden de plannen voor schaliegas desalniettemin

overheden.

met argusogen in de gaten. Want wat als de druk om

Toch stem ik blanco, omdat ik denk dat klassieke verkiezingen

te gaan winnen straks toch wordt opgevoerd? Tegelijk

niet goed bij de waterschappen passen. In stappen zijn de

kunnen er voor watertechnologen juist kansen liggen

waterschappen de kiezers steeds dichter genaderd maar die

om te werken aan een veilige winning.

hebben zich niet laten verleiden, ook niet door de grotere

Puzzelen in de Botlek

inbreng van partijen bij de verkiezingen. In 2008 nam een

Evides Industriewater bouwt in de Botlek een

per brief. Nu is er een echte stembusgang, samen met de

nieuwe zuiveringsinstallatie om het afvalwater van

verkiezingen voor de Provinciale Staten, in de hoop dat de

verschillende chemische concerns gezamenlijk te

opkomst flink hoger zal zijn.

behandelen. Alle puzzelstukjes moeten precies in

Maar in deze verkiezingen schuilt een gevaar voor de

elkaar vallen.

waterschappen, want als de opkomst wel tegenvalt zal hun

op de vijf kiesgerechtigden de moeite te stemmen, toen nog

onafhankelijkheid ongetwijfeld weer ter discussie komen te staan. De voorstanders van opheffing slijpen de messen al. Maar misschien helpen de partijcampagnes wel. En met het Kieskompas kan de kiezer door de tamelijk lastige materie navigeren, waarbij dan wel opvalt dat erg veel vragen over waterschapsbeleid vergezeld gaan van de opmerking '...

Aqua Nederland Vakbeurs

Op 17 maart gaat de Aqua Nederland Vakbeurs van start. Waterforum grasduint in de nieuwe producten en diensten die op de nationale beurs voor de water- en rioleringsbranche te

49

zien zijn. Verder een interview met de voorzitter van de nieuwe branchevereniging Envaqua. Extra: bedrijven presenteren zich in het

als u dit meer geld kost' of '...als de belastingen daarvoor omhooggaan'. Zijn verkiezingen nodig? Ja, zegt Unie-voorzitter Peter Glas in dit magazine, want we heffen belastingen en daar moeten verkiezingen tegenover staan. In principe heeft hij gelijk, maar wat als de burger er niet voor warmloopt, ondanks campagnes en kieswijzers? In ieder geval niet de schouders ophalen en weer doorgaan, zoals na 2008 is gebeurd. Zoek echt naar moderne vormen van bestuur, nieuwe manieren van inspraak,

Waterplatforum (pagina 67 en verder)

andere 'checks and balances'. Kom met vernieuwing, voordat

Verder in dit nummer

'erop of eronder', zoals wat provocerend op onze cover staat.

7

Column Jac van Tuijn

maar de waterschappen mogen het niet bij het oude laten.

8

Actueel

Als oudste democratisch orgaan van ons land kunnen zij het

14

Hybride Nereda Vroomshoop bewijst zich

voortouw nemen in de bestuurlijke vernieuwing.

18

Mens in Beeld: Tom Vereijken

Den Haag de bestuurslagen op de schop neemt. Anders is het Daarom stem ik blanco: mijn stem telt mee in de opkomst,

Arjan Veering Hoofdredacteur WaterForum Magazine

T +31 (0)10 284 11 20 | [email protected] | www.econosto.nl

7

column door Jac van Tuijn

Pioneering spirit Wat een schip! In januari liep het grootste hefvaartuig ter wereld

maatschappelijke debatten op, en begrijpelijk want met name in

de haven van Rotterdam binnen, gebouwd voor offshorebedrijf

de VS hebben gaswinningbedrijven er een puinhoop van gemaakt.

Allseas van de reder Edward Heerema. Alle aandacht ging echter

Niemand wil zulke wantoestanden in zijn achtertuin. Maar net als

uit naar de naam van het schip, Pieter Schelte. Heerema had zijn

destijds bij het voorgenomen afzinken van olieplatformen, kan

vader willen eren als pionier van de Nederlandse offshore, maar

volgens mij ook bij schaliegas dit soort rampzalige schade worden

riep een storm van kritiek over zich af vanwege Pieter Scheltes

voorkomen worden met goede milieuwetgeving en een goede

duistere oorlogsverleden. Mede onder druk van Shell, de beoogde

handhaving.

eerste huurder, besloot Heerema toch maar de scheepsnaam te veranderen in Pioneering Spirit, de initialen ongemoeid latend.

Veiligheid afdwingen

Terug naar het schip zelf. Meer nog dan van zijn kolossale

De Nederlandse watersector zou daarbij kunnen helpen.

afmetingen, was ik onder de indruk van wat het schip kan: het

We hebben veel hydrologische kennis, betrouwbare

pakt een afgedankt olieplatform vast, snijdt dat los en brengt

modelleringsoftware en waterbehandelingstechnologie te bieden

het aan wal om het verder te laten afbreken. Een prachtig staaltje

om het winnen van schaliegas in goede banen te leiden. Maar

‘milieutechnologie’, de ‘PS’ is een vaartuig van de circulaire

veilige winning moet worden afgedwongen met een helder pakket

economie. Als eerste klus gaat het schip voor Shell enkele oude

aan milieueisen. Lukt het niet om daaraan te voldoen, dan kan

boorplatformen ontmantelen in het Brent-veld op de Noordzee.

er ook niet geboord worden. Er vallen dan vanzelf wingebieden

Inderdaad, daar waar Greenpeace in 1995 het platform Brent Spar

af, op andere locaties zal de winning economisch niet interessant

bezette om te voorkomen dat het zou worden afgezonken. Twintig

zijn. Blijven over de locaties waarvoor een vergunning, gebaseerd

jaar later, laat Shell – mede gedwongen door Europese wetgeving

op goede milieubeschermende maatregelen, wel een optie

– zijn platformen niet afzinken maar recyclen.

kan zijn. En dan moeten er dus ondernemers zijn die durven te investeren in de ontwikkeling van specifieke hydrologische kennis

Zo werkt de milieumarkt

en waterbehandelingstechnieken. Net als Heerema deed in zijn

Laten we er nog eens naar kijken: eerst is er protest, dan komt

hefschip om oude boorplatforms af te voeren. Maar dat gebeurt

er wetgeving, vervolgens is er een investeerder – in dit geval

alleen zekerheid is over de milieueisen.

scheepsmagnaat Edward Heerema – die met een oplossing komt en tenslotte is er een bedrijf dat die oplossingen gaat toepassen.

Consortium

Zo werkt de markt van de milieutechnologie. Een afgedwongen

Dus, werk aan de winkel voor de overheid. Maak een einde aan

markt. Het gaat overigens niet alleen om wetgeving die iets

de, deels door emoties overstemde, generieke discussies over

verbiedt. Het kunnen ook regels zijn die randvoorwaarden stellen

wel of geen schaliegas. Stel een set heldere milieueisen op – het

en de milieurisico's beperken. Of beleid dat met subsidies iets

liefst binnen Europa – waarna de markt zijn werk kan doen.

stimuleert.

Wat bijvoorbeeld te denken van een internationaal opererend

Als we die chronologie van de milieutechnologie nu eens

consortium van Nederlandse bedrijven met waterexpertise die de

toepassen op het actuele vraagstuk van schaliegas. De winning

risico's op het gebied van schaliegaswinning kunnen overzien en

van schaliegas en -olie roept eveneens hevige protesten en

beheersen? Over Pioneering Spirit gesproken.S Jac van Tuijn is voormalig hoofdredacteur en mede-oprichter van Waterforum Online. Hij werkt nu als freelance journalist en moderator, met name op het gebied van (internationaal) watermanagement. www.kkwekwwekbewb.nl Meer columns van Jac www.kkwekwwekbewb.nl

www.waterforum.net/jacvantuijn www.kkwekwwekbewb.nl

8

actueel

Belofte of bedreiging

20

00 - 2

18 maart 2000. Prins Willem-Alexander kruipt achter een pc in het Scheveningse congrescentrum om daar te gaan chatten met een aantal jongeren in de rest van de wereld, die op de VN-kantoren in hun land klaar zitten. Willem-Alexander is gastheer van het Tweede Wereld Water Forum, dat in Den Haag wordt gehouden. Na ruim twee jaar klaarstomen is het zijn eerste echt grote optreden als watervertegenwoordiger op het internationale podium. Het Wereld Water Forum is een succes en legt de basis voor het VN-millenniumdoel voor schoon water en sanitatie. In Nederland zelf markeert het forum het begin van een groeiend zelfbewustzijn van de watersector, niet in de laatste plaats door het optreden van watermanager Willem-Alexander. Op 18 maart 2000 verschijnt ook de allereerste editie van WaterForum Online, een e-mailnieuwsbrief over water en een bijbehorende website. Inmiddels zijn er 659 edities van de nieuwsbrief verschenen.

»

Wateringenieurs in race voor eerste Prins Friso prijs

Gespot online

(foto: ANP)

Chatten met Willem-Alexander

Nanotechnologie en het water, pagina 38

Twee van de drie finalisten voor de Prins Friso Ingenieursprijs zijn actief in het water. Landschapsarchitect Gijs van den Boomen is onder meer bedenker van Sea Spring Cities voor het duurzaam toegankelijk maken van onderzeese zoetwaterbronnen en van de Living with Water-projecten in Chinese steden. Allard van Hoeken is verantwoordelijk

forum R E

5

bij, zo concludeert onderzoeker De Grooth. Zuivering met de behandelde membranen vergt bovendien geen voorbehandeling zoals coagulatie en flocculatie. Oppervlaktewater kan in één stap worden gezuiverd. Het membraan zou door de coating chemisch stabieler zijn dan reguliere spiraalgebonden membranen en eenvoudig te reinigen zijn met chloorbleekloog. De membraantechnologie is de afgelopen maanden uitgebreid getest op verschillende locaties, onder meer op de pilotlocatie van Pentair X-Flow in Enschede en bij drinkwaterbedrijven in België en Zweden. Volgens De Grooth is er veel belangstelling voor het nieuwe membraan. “Microverontreinigingen in oppervlaktewater zijn immers een toenemend probleem. De aangetroffen concentraties mogen dan laag zijn, maar ze komen wel in het drinkwater terecht omdat de huidige rwzi’s die niet effectief verwijderen.”

01

Onderzoeker Joris de Grooth van de Universiteit Twente (UT) heeft een manier ontwikkeld om ultrafiltratiemembranen te voorzien van een uiterst dunne, polymeer coating. Na de behandeling kunnen de membranen microverontreinigingen, zoals medicijnresten, uit water verwijderen. De Grooth heeft de methode ontwikkeld op het nano-instituut Mesa+ van de UT, in samenwerking met membraanproducent Pentair X-Flow. De Grooth is in februari op zijn onderzoek gepromoveerd. De Grooth heeft op bestaande hollevezemembranen met een gaatjes van 5 nanometer via een relatief eenvoudig proces laag voor laag een polymeer coating van ongeveer 2 nanometer weten aan te brengen. Groot voordeel van de technologie is dat de nanofiltratielaag vanuit het water kan worden aangebracht op het membraan. De methode is daardoor relatief goedkoop en dat brengt grootschalige toepassing dichter-

WA T

Nanocoating maakt membraan geschikt voor verwijdering microverontreiniging

voor het vermarkten en de technologische ontwikkeling van de drijvende getijden­ energieopwekker BlueTEC. Op 18 maart zal de door ingenieursvereniging Kivi ingestelde Prins Friso-prijs voor het eerst worden uitgereikt. Bekijk de filmpjes van de finalisten: www.dagvandeingenieur.nl/finalisten-2015

Trouwen voor schoon water Amerikaanse stellen die willen trouwen, kunnen met de aankoop van hun ringen twee mensen in ontwikkelingslanden levenslang van water voorzien. De Amerikaanse juwelier Do Amore werkt samen met de ngo Water.org. Het staat een deel van de verkoopprijs van de ringen af voor wa-

terprojecten in Midden-Amerika, Zuid-Azië en Afrika. Een ring geeft water voor twee personen. De ringen – van ‘eerlijk’ goud, eventueel met diamanten uit conflictvrij gebieden – worden geleverd in een houten doosje met de opdruk ‘water for two’. www.doamore.com en bit.ly/1vqGN8d

SMART MONITORING NETWORK connected devices & services

Schlumberger Water Services biedt een compleet scala aan technologie en advies op het gebied van grondwater management. Betrouwbare en nauwkeurige sensoren worden gecombineerd met de laatste ontwikkelingen op het gebied van draadloze communicatie en data visualisatie. Naast kwalitatief hoogwaardige grondwaterdata biedt Schlumberger Water Services tevens oplossingen om een grondwatermeetnet effectiever en efficiënter te beheren.

Grond- & oppervlaktewater monitoring

Diver-NETZ

Visualisatie

Draadloze data collectie vanuit het veld naar kantoor Het monitoren en managen van grondwater meetnetten wordt steeds belangrijker. Daarnaast neemt het op afstand uitlezen en beheren van dergelijke meetnetten een steeds grotere vlucht. Diver-NETZ borduurt verder op het gebruik van de Diver datalogger voor deze toepassingen. Het systeem is ontworpen om de diverse workflows zowel in het veld als op kantoor zo efficiënt en naadloos mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Hierdoor neemt de betrouwbaarheid van het gehele systeem sterk toe.

Eigenschappen • Elke Diver uit de huidige portfolio kan worden geïmplementeerd in het systeem. • De gehele keten is gebaseerd op low-power technieken • Het systeem biedt de mogelijkheid om het meetnet te beheren, te analyseren en te visualiseren • Standaard kunnen rapporten m.b.v. gebruiksvriendelijke software worden gegenereerd • De visualisatie van het meetnet m.b.v. een web portal.

Data management & controle

Communicatie

Diver datalogger

Waterkwantiteit & - kwaliteit www.swstechnology.com

10

actueel

Harde kritiek op nota Grote Wateren van Dijksma

De watersector heeft twee nieuwe blikvangers: de Watercampus in Leeuwarden (boven) en het nieuwe gebouw van KWR Watercycle Research in Nieuwegein (rechts).

Spectaculaire waternieuwbouw De watersector heeft sinds begin dit jaar twee nieuwe blikvangers: het hoofdgebouw van de Watercampus in Leeuwarden en het nieuwe pand van KWR Watercycle Research in Nieuwegein. Beide gebouwen zijn door hun spectaculaire uiterlijk echte architectonisch iconen. En de nieuwbouw biedt in beide gevallen hoogstandjes op het gebied van duurzaamheid, energie en natuurlijk waterefficiency. De nieuwbouw op de Watercampus is door een consortium van Friese bureaus – Gear – ontworpen. Het nieuwe gebouw is het hoofdkwartier van waterkennisinstituut Wetsus maar huisvest als bedrijfsverzamelgebouw ook andere (watergerelateerde) bedrijven, naast laboratoria en diverse

ontmoetingsruimten. Het gebouw heeft het ‘Breeam-NL excellent’-certificaat voor duurzame nieuwbouw. Begin januari heeft KWR in Nieuwegein eveneens zijn nieuwe gebouw kunnen betrekken. Het gebouw is ontworpen door architectenbureau Cepezed uit Delft. Op de eerste verdieping bevinden zich de laboratoria voor chemisch en microbiologisch onderzoek. In het atrium en op de benedenverdieping zijn werk- en vergadervoorzieningen. Ook hier is duurzaamheid een belangrijk kenmerk van het gebouw, onder meer met een energiebesparing van 60%. Op het water – de kern van het werk van KWR – wordt ruim 25% bespaard, de afvoer van water naar het riool gaat zelfs met 60% terug.

Gespot online

36 hours challenge

De nota Natuurambities Grote Wateren 2050 van staatssecretaris Sharon Dijksma van Economisch Zaken stuit op felle kritiek. De nota, die Dijksma in februari naar de Tweede Kamer stuurde, pleit voor een dynamisch kustbeheer dat leidt tot een natuurlijk waddenlandschap dat ook een verbeterde veiligheid moet opleveren. Met name het idee om meer zout water in de Zuidwestelijke delta toe te laten leidt tot weerstand, omdat zo verzilting van de Biesbosch zou optreden. Dijkgraaf Michiel van Haersma Buma van het Hoogheemraadschap van Delfland reageerde verbolgen: “Voor de zoetwatervoorziening in de Zuidwestelijke Delta is de Biesbosch als zoetwaterbassin van groot belang. We hebben afgesproken dat er twee zoetwatervoorzieningen zijn in Nederland, het IJsselmeer en de Biesbosch. Zeker bij het verzilten van het Volkerak-Zoommeer zullen we deze laatste in dit gebied hard nodig hebben.” Van Haersma zegt hardop de nota zo snel mogelijk te willen vergeten en zich op de eerdere deltabeslissingen te richten. Volgens deltacommissaris Wim Kuijken schetst de nota van Dijksma een ‘streefbeeld’, terwijl de deltabeslissingen ‘vastgesteld beleid’ vormen. Via zijn twitteraccount was Kuijken zeer uitgesproken. ‘Veiligheid en goed water blijft primair, ZO IS ‘T’. Ook emeritus-hoogleraar waterbouw Huib de Vriend, ex-directeur van kennisinstituut Deltares, plaatst kanttekeningen bij de nota, met name op het gebied van veiligheid. Bij Natuurmonumenten is Dijksma’s nota over de Rijkswateren goed ontvangen. De stichting spreekt van een ‘prachtig vergezicht’ met een veilig waterlandschap en veerkrachtige natuur.

Meer reacties op de nota: www.waterforum.net

VP Delta organiseert op 22 en 23 maart een

baar zijn. Aan het einde van het weekeinde

deltawedstrijd voor studenten, promovendi

worden de bouwsels te water gelaten ge-

en ondernemers. Binnen 36 uur moeten

laten in de Rotterdamse haven. Aanmelden

teams van elk drie deelnemers een drij-

(met een ontwerpschets op een A4’tje) kan

vende stedelijke constructie ontwerpen en

tot 7 maart.

bouwen van goedkope materialen die ook (foto: Bigstock)

in ontwikkelingslanden makkelijk verkrijg-

www.vpdelta.nl

11

actueel

Watersector moet Europese mkb-subsidies nog ontdekken Terwijl het Nederlandse mkb oprukt in de lijst van subsidieaanvragers voor het Europese subsidieprogramma Horizon 2020, blijft de watersector sterk achter. Alleen watertechnologiebedrijf Optisense wist in de laatste ronde een grote subsidie binnen te slepen. Horizon 2020 is het programma voor onderzoek en innovatie van de Europese Unie. Brussel stelt in de periode 2014 tot 2020 € 74 mrd beschikbaar voor innovatie. Binnen het programma is er een speciaal loket voor het midden- en kleinbedrijf met een budget van € 3 mrd. Via andere kanalen gaat nog eens € 6 mrd uit Horizon 2020 naar het mkb. De subsidieregeling kent verschillende fases. Voor de eerste fase, een haalbaarheidstudie, is tot maximaal € 50.000 per aanvrager te verkrijgen. Doel is hiermee de eerste stappen te zetten in een innovatietraject. In de tweede en derde fase is € 2,5 mln subsidie te verkrijgen. De tweede fase is bedoeld voor

de demonstratie van technologieën of de marktintroductie van reeds uitontwikkelde producten of diensten, de derde fase is gericht op verdere grootschalige commercialisering. Het Twentse Optisense, met een dochterbedrijf in Singapore, wil met de subsidie twee van zijn sensor- en analyseproducten – Eventlab en Minilab – integreren tot één ‘firewall’ voor de waterbeveiliging. Volgens de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) maken bedrijven uit de watersector goede kans op geld uit Horizon 2020. Mkb’ers hoeven om in aanmerking te komen voor een subsidie niet, zoals bij veel andere regelingen, samen te werken in consortia maar kunnen op eigen kracht een aanvraag indienen. Wel vergt de aanvraag een flinke tijdsinvestering, van zeker drie maanden. Meer nieuws over subsidieregelingen: www.waterforum.net

Schultz adviseert Wereldbank over aanpak waterproblemen Minister Melanie Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) is benoemd tot voorzitter van de adviesraad voor ‘water global practice’ (WGP) van de Wereldbank. Zij gaat de Wereldbank adviseren over de aanpak van de mondiale waterproblematiek. De adviesraad is nieuw in het leven geroepen en richt zich vooral op een integrale benadering van de waterproblematiek. De Nederlandse aanpak van overstromingsgevaar, waterkwaliteit en de watervoorraad is deels voorbeeld voor de nieuwe organisatie. Minister Schultz zegt via de Wereldbank een lans te willen breken voor een zoveel mogelijk preventieve aanpak van de waterproblemen.

Innovatieprijs voor Permeoblokken De Rioned-innovatieprijs is op 5 februari gewonnen door Antoine van Hout en Perry Peeters van de gemeente Sint Anthonis met de bovengrondse toepassing van de waterdoorlatende Permeoblokken van Betonindustrie De Hamer. Deze blokken zijn een alternatief voor de traditionele goten en kolken. Het systeem combineert

de functies van regenwatertransport, infiltratie en drainage. De blokken van Betonindustrie De Hamer zijn speciaal ontwikkeld als infiltratiesysteem voor situaties waarbij het grondwaterpeil hoog is (diepte minder dan één meter). Door de zeer open structuur van de wand vangt het Permeoblok afstromend water op en infiltreert het

direct in de ondergrond. Het waterdoorlatende vermogen van de Permeoblok is zo groot dat de infiltratiesnelheid alleen afhankelijk is van de mate waarin de bodem het water kan opnemen. Daarnaast heeft het systeem een bergend en afvoerend vermogen, om in geval van zeer intensieve regenbuien wateroverlast te voorkomen.

Laatste kans: Water World Over water zijn veel fotoboeken versche-

gestart om een gelimiteerde oplage in hoge

nen, maar toch even de aandacht voor het

kwaliteit uit te brengen. Bijdragen beginnen

project ‘Water World’ van de Brit Mike Jones.

vanaf 20 pond in ruil voor een gesigneerde

Als professioneel fotograaf heeft Jones

fotoafdruk. Voor 500 pond geeft Jones niet

over de hele wereld foto’s van water en

alleen een gesigneerd exemplaar van het

landschappen gemaakt. De schitterende

boek maar ook een persoonlijke masterclass

serie wil hij nu in boekvorm uitgeven. Jones is

(water)fotografie. Maar wees snel, zondag

op crowdfundingsite Kickstarter een project

8 maart loopt de inschrijving af.

Kickstarter.com of kck.st/1KTbKJe

150026

Bezoek onze stand, nr. 185 op Aqua Nederland Vakbeurs Gorinchem

KSB introduceert hoog-efficiënte afvalwaterpompen tot 150kW KSB introduceert afvalwaterpompen van het type Amarex/KRT met energiezuinige motoren. Deze motoren voldoen aan de toekomstige Europese rendementseisen IE3 (Premium Efficiency) voor standaardmotoren. De nieuwe pompsets, zijn toepasbaar als dompelpomp en als overstroombare droogopgestelde kort gekoppelde blokpomp en kunnen zowel met als zonder Ex-beveiliging worden geleverd. De uitvoering in natte en droge opstelling funtioneren zonder koelmantel en zonder mediumkoeling. KSB Nederland BV . [email protected] . www.ksb.nl/Amarex

› Onze techniek. Uw succes. Pompen Afsluiters Service n

n

Amarex N

Amarex/KRT

Amarex/KRT

13

actueel

19 maart Kennisdag Inspectie Waterkeringen ‘Laat u niet gek maken!’ Dit is de boodschap tijdens de twaalfde Kennisdag Inspectie Waterkeringen. Zorgplicht voor waterkeringen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, waaraan iedereen een bijdrage levert. Die bijdrage stellen we graag centraal tijdens het programma van de kennisdag. Locatie: Burgers Zoo, Arnhem Organisatie: STOWA

agenda

24-27 maart Wasser Berlin In future, the hall layout of the trade fair will reflect the economic cycle of the water industry, whose 360-degree approach symbolises the principle of sustainability as well as demonstrating that WASSER BERLIN INTERNATIONAL showcases products, services and solutions from all

26 maart Mini cursussen Leren van en met elkaar! Speciaal voor u als rioleringsbeheerder, -manager of -beleidsmedewerker een dag met praktijkgerichte cursussen. Ze worden allemaal gegeven

parts of the water industry. In 2015, for the first time, the WASSER BERLIN INTERNATIONAL Congress will take on the format of a Hall Forum and will thus become an integral part of trade fair events. No extra charges will be made for the congress. Locatie: Berlijn, Duitsland Organisatie: Messe Berlin

door ervaren vakmensen. Er zijn cursussen ontwikkeld op mbo- en hbo-niveau. Locatie: Utrecht Organisatie: Stichting RIONED

23 april Voorjaarscongres 2015 Welke bestuurlijke paradoxen bepalen het benutten van kansen in de ondergrond? Dat de ondergrond kansen biedt wordt de laatste jaren meer en meer duidelijk. Zo kan gebiedsgericht grondwaterbeheer een slimme en goedkopere oplossing zijn om een bodemverontreiniging te saneren. Door toepassing van bijvoorbeeld warmte-koude opslag levert de bodem ons energie. We zijn afhankelijk van de bodem voor voedselproductie. Goed (grond)waterbeheer kan bodemdaling tegengaan. Maar voordat deze kansen benut kunnen worden moeten er keuzes worden gemaakt. Locatie: Het Spoorwegmuseum, Utrecht Organisatie: Koninklijk Nederlands Waternetwerk

En verder: 11 maart Seminar geneesmiddelen in afvalwater: boemerang of geen probleem 16 maart Seminar warmteterugwinning uit afvalwater: kansen en uitdagingen 20 maart Nederlandse Viering Wereld Waterdag 22 maart International World Water Day 2015: water and sustainable development 2 april Emissie Symposium

14

actueel

De gecombineerde Nereda- en conventionele zuivering op rwzi Vroomshoop. (foto’s:Waterschap Vechtstromen, RHDHV)

Korrelslibtechnologie laat zich goed combineren met conventionele afvalwaterzuivering

Resultaten Vroomshoop openen nieuwe markt voor hybride Nereda In het Twentse dorp Vroomshoop draait

tijds, na bijna veertig jaar dienst, verouderd.

sinds de zomer van 2013 de eerste hybride

De slibbezinking leverde problemen op en

Nereda-installatie. De verouderde rioolwa-

aan strengere fosfaateisen voor lozing op

terzuivering is vervangen door een nieuw

het oppervlaktewater werd niet voldaan.”

gebouwde korrelslibreactor, gekoppeld aan

Al snel kwam Nereda als optie in beeld, een

tie van een conventionele actief slibsy-

een conventionele actiefslibinstallatie. Door

nieuwe zuiveringstechnologie waarbij het

steem en een Nereda-korrelslibreactor

de uitbreiding met de korrelslibreactor kon

afvalwater in een reactor met aeroob korrel-

de verouderde rwzi Westerhaar worden

slib wordt behandeld. Op de rioolwaterzuive-

opgeheven en wordt dit afvalwater nu met

ringsinrichting in Epe werd de Nereda-tech-

Door Rob Schoon

De nieuwe rioolwaterzuivering in Vroomshoop, bestaande uit een combina-

werpt zijn vruchten af. De zuiveringsresultaten van de zogenaamde hybride

een persleiding naar Vroomshoop getrans-

nologie destijds getest en verder ontwikkeld.

installatie zijn goed en beide technolo-

porteerd. Na anderhalf jaar praktijkerva-

Oosterhuis zag mogelijkheden voor de rwzi

gieën versterken elkaar. De ervaringen in

ring laten waterschap Vechtstromen en

in Vroomshoop.“De pilotresultaten in Epe

Vroomshoop effenen het pad voor meer

Nereda-patenthouder Royal Haskoning

gaven vertrouwen. Het kleine benodigde

DHV (RHDHV) zien dat de hybride installatie

oppervlak vergeleken met conventionele

goede zuiveringsresultaten haalt, tegen

zuiveringen én het lagere energiegebruik

relatief lage kosten.

gaven uiteindelijk de doorslag om voor Ne-

Mathijs Oosterhuis, strategisch adviseur bij

reda te kiezen. Dit ondanks dat in het geval

Vechtstromen, is tevreden over de uitkom-

van Vroomshoop de investeringskosten voor

sten van het project, waar hij al vanaf het

een hybride uitvoering hoger waren dan de

eerste begin in 2008 bij was betrokken.“De

investeringskosten voor een conventionele

rioolwaterzuivering in Vroomshoop was des-

uitbreiding. De innovatieve zuiveringstech-

hybride Nereda-installaties.

15

actueel



Oud

Biologische capaciteit

18.000 ie

18.000 ie

Hydraulische capaciteit

700 m3/uur

1000 m3/uur

P-tot mg/l

2,5

0,9

N-tot mg/l

12

7

Zwevende stof mg/l

8

10

Kosten aanpassing

Nieuw

9,2 miljoen euro

nologie sloot echter uitstekend aan bij het

dingen tussen beide zuiveringen, vertelt

duurzaamheidsbeleid van het waterschap.”

Oosterhuis.“De verdeling van de belasting van beide installaties is bij droog weer

Verschillen in wateraanvoer

ongeveer fifty-fifty, maar bij hevige neerslag

De nieuwe installatie in Vroomshoop zou

loopt het aandeel van de conventionele

bovendien meer afvalwater moeten

zuivering op tot 70%.” De koppeling van

gaan zuiveren vanwege de sluiting van de

de zuiveringen bood ook een voordeel voor

nabijgelegen rwzi Westerhaar. Die extra

de omvang van de installatie.“Omdat het

capaciteit was op zich geen probleem, maar

effluent van de Nereda-zuivering niet 100%

het waterschap ontdekte dat de verschil-

vrij is van onopgeloste deeltjes, kunnen we in

len in wateraanvoer tijdens regen (RWA) en

Vroomshoop het effluent van de reactor ook

tijdens droog weer (DWA) groot waren. Bij

op de nabezinkers van de oude installatie

neerslag zou de zuivering zo’n 1000 m /h te

lozen. Dat kan door de goede bezinkeigen-

verwerken krijgen, bij droog weer niet meer

schappen van het korrelslib. Zo is geen extra

dan 160 m /h. Om een dergelijke RWA/DWA-

nabehandeling nodig”, zegt Oosterhuis.

3

3

De wereld in Bij de ontwikkeling van Nereda stonden de praktijktoepassingen en de mogelijkheden om de technologie te vermarkten voorop. De technologie is ontwikkeld in een publiek-private samenwerking tussen TU Delft, Stichting Onderzoek Toegepast Waterbeheer (Stowa), de waterschappen en Royal Haskoning DHV. Doel was de investeringen terug te verdienen, onder meer op de internationale zuiveringsmarkt. In 2011 is in Epe de eerste municipale, fullscale Nereda-installatie in gebruik genomen. Bijna vijf jaar later zijn er wereldwijd 25 Neredainstallaties in aanbouw of in bedrijf. Er worden nu stappen gezet om wereldwijd professionele training en opleiding te verzorgen.“We werken samen met stichting Wateropleidingen aan een internationale opleiding voor Neredatechnologie. Met de Unie van Waterschappen onderzoeken we of Nederlandse ervaringsdeskundigen kunnen worden ingezet bij de opstart van Nereda-zuiveringen of bij opleiding van technologen in het buitenland.”

verhouding het best te kunnen opvangen, kwamen het waterschap en RHDHV

Opsteker

vervolgens met het plan een korrelslibreac-

Nadat de hybride zuivering in de zomer van

Nereda-technologie betrekkelijk eenvoudig

tor te combineren met een conventioneel

2013 echt van start was gegaan, werden

te upgraden tot een moderne, duurzame

actiefslibsysteem.

al begin 2014 de eerste doelen bereikt.“De

zuivering”, aldus Van der Roest. Hij wijst erop

slibkorrels waren toen volledig gevormd, we

dat de praktijkervaring nieuwe voordelen

Slimme link

zagen de bezinkeigenschappen van het

naar voren brengt naast de bekende ’selling

Dat zo’n hybride concept goed zou kunnen

zuiveringsslib continu verbeteren. Niet alleen

points’ van de compactheid en de energie-

uitpakken, kwam al naar voren uit de be-

van de Nereda, maar ook het slib van de

zuinigheid.“De hybride uitvoering, zoals

vindingen met de Nereda-installatie in Epe,

conventionele installatie bezonk bijna twee

in Vroomshoop, levert door het continue

vertelt leading professional Helle van der

keer beter dan in een gebruikelijk ontwerp.

enten met het korrelslib een verbetering op

Roest van Royal Haskoning DHV.“Tijdens de

Weer een jaar verder zijn we nog uitermate

van de slibbezinking van het conventionele

opstartfase van de Nereda-reactor brach-

tevreden. De combinatie van de twee tech-

systeem. Hierdoor kan de hybride installatie

ten we het spuislib tijdelijk op de bestaande

nieken pakt goed uit. We halen goede zuive-

extra afvalwater verwerken en een betere

aerobe zuiveringsinstallatie. Dat bleek posi-

ringsresultaten, zonder grote operationele

effluentkwaliteit bereiken. Daarnaast

tieve effecten te hebben op de bestaande

problemen”, concludeert Oosterhuis.

wordt in een Nereda-installatie fosfaat

zuivering voor effluentkwaliteit en slibeigen-

Voor RHDHV zijn de resultaten een opste-

biologisch verwijderd, zodat toevoeging van

schappen. Van die kennis maakten we later

ker. Het ingenieursbureau zet de Nereda-

additionele chemicaliën in het conventionele

gebruik in Vroomshoop. Daar hebben we die

technologie op de mondiale markt en het

systeem kan worden geminimaliseerd.”

effecten in de praktijk verder bekeken. In de

voorbeeld van Vroomshoop kan volgens

Het hybride Nereda-concept kan daar-

hybride installatie wordt het spuislib van de

Van der Roest een extra impuls geven aan

mee een interessante optie zijn voor de

Nereda-reactor nu standaard gespuid op de

het vermarkten van de zuiveringstechno-

modernisering van bestaande afvalwater-

conventionele zuivering.”

logie.“Het potentieel wordt nog groter,

zuiveringen, zowel in Nederland als in het

Het spuien is een van de slimme verbin-

want een bestaande installatie is met de

buitenland. S

Hét fysieke knooppunt van de watertechnologie Internationale samenwerking WaterCampus Leeuwarden organiseert samenwerking tussen (inter-)nationale bedrijven, kennisinstellingen en overheden in de watertechnologiesector, teneinde synergie te creëren voor innovatie, onderwijs en ondernemerschap van wereldniveau en om daarmee de positie van Europese watertechnologie te versterken. WaterCampus biedt naast deze samenwerkingsfunctie een unieke onderzoeksinfrastructuur en is daarmee een ontmoetingsplaats van wetenschappers en bedrijven uit heel Europa. Sinds december 2014 is Leeuwarden UN Innovating City op gebied van watertechnologie.

SCIENCE

Belangstelling voor samenwerking, ondersteuning, onderwijs, onderzoek (faciliteiten), business development of vestiging op WaterCampus Leeuwarden? Bezoek ons op www.watercampus.nl

APPLIED RESEARCH

BUSINESS

Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN). Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Water Alliance wordt medegefinancierd door het Europees fonds voor regionale ontwikkeling en door het ministerie van EZ, Pieken in de Delta.

r: e m m u standn ervis.nu www.s

SLI BONTWATERI NG

SCH EI DI NGI NSTALL ATI ES

ROOSTERGOED VERWI J DERI NG

EFFLU ENTB EHAN DELI NG

www.servis.nu

AFVALWATER B EHAN DELI NG

we serve solutions!

VERH U U R /LEASE

Wateropleidingen brengt praktijkgerichte waterkennis op een hoger peil!

[email protected] | (030) 60 69 400 | www.wateropleidingen.nl

ENERGIEZEKERHEID VOOR UW (DRINK)WATERBELEID!

Zonder stroom staat een groot deel van het dagelijks leven stil. Om dit te voorkomen

UW NOODSTROOMSPECIALIST

bieden wij u standaard en op maat gemaakte noodstroomoplossingen. Met ruim 80 jaar ervaring vindt u bij ons dan ook alleen producten van de beste kwaliteit.

GENERATORSETS · NOODSTROOM · LEVENSLANG ONDERHOUD Kemper en Van Twist Diesel B.V. Keerweer 62 | Dordrecht

 +31 (0)78 - 632 66 00  [email protected] | www.kvt.nl

18

Mens in beeld

Waternetwerker Tom Vereijken stapt in ‘badkuip Flevoland’

‘In mijn hoofd ben ik voortdurend bezig met water’ CV

Tom Vereijken (1960)

1981

studie voedsel- en watertechnologie, Van Hall Instituut

1981

technoloog Bavaria

1987 manager Paques 1999 MBA's aan University of Rochester en aan Nijenrode Business University 2006

initiatiefnemer en voorzitter European Water Partnership

2007 directeur innovatiebureau Netherlands Water Partnership 2009 directeur water bij Grontmij Nederland 2009 voorzitter European Partners for the Environment 2011

lid van adviesraad German Water Partnership

2013

diverse adviesfuncties voor Europese Commissie, o.m. voor water en grondstoffen

2014

partner bij Corporation Blue

2015 lijsttrekker VVD Flevoland bij waterschapsverkiezingen Zuiderzeeland

19

mens in beeld

Door Olav Lammers

Bovenaan de kandidatenlijst voor

technologie bij brouwerijen over de hele

Bondskanselier Angela Merkel heeft het

waterschap Zuiderzeeland prijkt een

wereld. Ik ben daar met de watertech-

ambitieuze toekomstprogramma Indu-

opvallende naam: Tom Vereijken. Na

nologie meegegroeid. Het was allemaal

strie 4.0 opgezet. De Duitse watersector

een werkleven lang in de watertech-

nieuw. Ik heb toen veel gepubliceerd, ik

haakt daarbij aan met Watersystem 4.0.”

nologie en inspirator van diverse

kreeg meer een commerciële oriëntatie,

internationale waterplatforms,

behaalde mijn MBA's en betrad een sterk

Daar kunnen wij dus van profiteren?

stapt hij nu in de waterpolitiek. Olav

groeiend internationaal netwerk.”

“Nee, het organiseren van samenwerkin-

Lammers licht zijn doopceel.

gen kunnen wij veel beter en daar ga ik En toen kwam het moment dat u

me flink tegenaan bemoeien.”

Geef Tom Vereijken de kans om over water

‘breder’ wilde.

te spreken en er volgt een avondvullend

“Ja, ik verwonderde mij dat er, Europees

En nu ook nog lijsttrekker voor de

programma, zonder een moment van

gezien, weinig geld naar wateronderzoek

VVD bij Zuiderzeeland?

verveling. Ooit als voedingstechnoloog

ging. Ik kon dat niet rijmen met de pro-

“Ja, dat is mij gevraagd en de leden

met specialisatie watertechnologie be-

blematiek rond waterschaarste of juist te

hebben mij bovenaan gezet. Het was

gonnen bij Bavaria, en later werkend voor

veel water, en stervende kinderen door

niet direct een ambitie op zichzelf. Maar

Paques en Grontmij, speelt hij al jaren een

slechte waterkwaliteit. Iedereen was

Flevoland is een badkuip, er spelen veel

vooraanstaande rol in tal van nationale

vooral met zijn eigen niche bezig, er was

bijzondere wateraspecten. Ik vind het

en internationale waternetwerken. Nu

weinig samenwerking tussen de discipli-

goed om mijn ervaring nu ook regionaal in

is hij kandidaat voor de VVD bij water-

nes. Daarom nam ik het initiatief tot het

te zetten. Als ik gekozen word, natuur-

schapsverkiezingen van Zuiderzeeland.

European Water Partnership, naar voor-

lijk.”

Zijn drive? Water de plek te geven die het

beeld van het Nederlandse NWP. Daaruit

verdient, namelijk in het bewustzijn van

kwam het European Water Stewardship

Hoeveel uren heeft uw dag?

de mensen: ondernemers, beleidsmakers,

(EWS) met een generieke methode voor

“Ik tel niet in uren, voor mij telt het resul-

studenten. “Bijna iedereen heeft de

bedrijven en instellingen om duurzaam

taat. Mijn hoofd is voortdurend bezig met

perceptie dat schoon water een vanzelf-

met water om te gaan. Ik had een sterke

deze materie. Daar waar ik organisaties

sprekendheid is. Dat is niet zo. Er is een

behoefte te schakelen tussen werkvloer

kan aanzetten om dingen te kunnen

kentering gaande, maar de bewustwor-

en beleid. Die missie is nooit af: we zijn ver

uitvoeren, zal ik dat niet nalaten.”S

ding schiet nog niet voldoende op.”

op weg, maar het kan sneller en beter. De vraag naar nieuwe technieken wordt nu

Bavaria? Daar wil iedere net afge-

in ieder geval getriggerd. Daar gaat het

studeerde wel beginnen.

werkelijk om: het initiëren van vraagge-

Waterschapsverkiezingen

“Dat begrijp ik. Maar vergis je niet, juist

stuurde ontwikkeling en onderzoek. En

Waterschappen staan met

daar heb ik de arbeidsethos opgedaan

die komt in de praktijk nu goed op gang.”

stembusgang voor vuurproef

die mijn carrière heeft bepaald: ‘hands

pagina 31 en verder 

on’, zelf zien hoe iets werkt en niet

U bedoelt echte innovaties?

ophouden tot je het hebt bereikt. Daarna

“Precies, want tot kort geleden zag je

kwam ik bij Paques terecht. Ik had een

vrijwel alleen graduele verbeteringen,

anaerobe zuivering van Paques bij Bava-

geen innovaties met een echt grote

ria binnengehaald. Toen vroeg Jos Pâques

impact. De Duitsers onderkennen dat als

mij om te werken aan de afzet van water-

probleem voor hun hele maakindustrie.

Alle afleveringen mens in beeld?

www.waterforum.net/mensinbeeld

»

20

interview

Op zijn quad raast hij over het strand om te zien hoe de Zandmotor, zijn geesteskind, zich gedraagt tijdens een zwiepende storm. Kustwetenschapper Marcel Stive ziet liever zand dan beton in de strijd tegen het water. Dit jaar krijgt de Delftse hoogleraar twee prestigieuze internationale prijzen uitgereikt. Een interview over baanbrekend onderzoek, het belang van onderwijs, de toekomstige wateropgave van de deltasteden en de uitvoering van het Deltaprogramma. “De zware beslissingen moeten nog komen.”

Delftse hoogleraar Marcel Stive krijgt twee internationale toponderscheidingen

Vormgever van de kust Door Jac van Tuijn en Arjan Veering

Hij laat net twee oud-studenten zijn werkkamer uit.

komen. Daarvoor moeten we het allerbeste onderwijs kunnen

“Paar jaar geleden hier afgestudeerd, en nu werken ze

geven. Die twee Amerikaanse prijzen helpen daar zeker ook

via een kleine Nederlandse consultant aan een groot

weer bij.”

haven- en kustproject in Sri Lanka,” vertelt Marcel Stive,

Geheel toevallig is het ook weer niet, erkent Stive. De sterke

hoogleraar Kustwaterbouwkunde en hoofd van de afdeling

inbreng van Nederlandse waterkennis in de Verenigde Staten

Waterbouwkunde van de Technische Universiteit Delft. Het is

na de orkanen Katrina en Sandy speelt daarin mee, maar ook

tekenend voor de 63-jarige wetenschapper: hij blijft veel van

innovaties zoals de Zandmotor voor de Zuid-Hollandse kust.

zijn studenten volgen als zij over de gehele wereld uitwaaieren.

“De Amerikaanse collega's houden ons goed in de gaten en

En natuurlijk ook de studenten die vanuit het buitenland naar

waarderen ons vernieuwende onderzoek. We hebben veel

Delft zijn gekomen en nu weer in eigen land sleutelposities

geïnvesteerd in jonge mensen en het opzetten van veldwerk. Ze

bekleden bij overheden, het bedrijfsleven of in de wetenschap.

zien dat we een kritische massa aan kennis hebben opgebouwd.

Dit jaar mag Stive in de Verenigde Staten de ‘international

We werken, zoals bij de Zandmotor, met veel andere disciplines

coastal engineering award’ in ontvangst nemen, de

samen. Wij zijn tamelijk uniek in de wereld. Dat veelzijdige

belangrijkste prijs in zijn vakgebied, uitgegeven door de

waterbouwkundig onderzoek, versterkt het onderwijs. Vanuit

vereniging van civiele ingenieurs ASCE. Daarnaast krijgt hij in

de hele wereld komen studenten hier naar toe. Op dit moment

mei, eveneens in Amerika, de Coastal Award 2015 uitgereikt, een

komt 40% van onze studenten uit het buitenland.”

oeuvreprijs voor kustwetenschappers.

De Amerikaanse waardering is best opmerkelijk, omdat Stive

Twee toponderscheidingen in één jaar, is dat toeval? “Een

naar eigen zeggen vroeger zijn inspiratie juist in de Verenigde

beetje wel natuurlijk”, lacht Stive. Hoewel het om persoonlijke

Staten vond. “Toen ik als jonge onderzoeker begon, keek ik met

prijzen gaat, benadrukt hij liever dat de eer vooral uitgaat

jaloezie naar Amerika. Daar was een groep topwetenschappers

naar zijn afdeling waterbouwkunde, die tot de mondiale top

uit het hele land samengebracht, die grote veldexperimenten

behoort. “Het gaat niet om mij. Het gaat erom dat wij op de TU

uitvoerde. Inmiddels zijn ze dat zelf een beetje kwijtgeraakt,

Delft mensen afleveren die in de maatschappij met innovaties

onderzoekers werken er meer op zichzelf en moeten vooral

21

interview

Marcel Stive

1977 afgestudeerd TU Delft civiele techniek 1977 Waterloopkundig Laboratorium, Marknesse/De Voorst 1988 gepromoveerd aan TU Delft 1994 hoogleraar kustmorfologie TU Delft 2001 hoogleraar kustwaterbouwkunde 2007 lid Deltacommissie (commissie-Veerman) 2009 hoofd afdeling waterbouwkunde, faculteit civiele

techniek en aardwetenschappen

2012 eredoctoraat universiteit van Lund, Zweden 2013 gasthoogleraar East China Normal University,

Sjanghai, China

2015 International Coastal Engineering Award 2015,

Boston, VS

2015 Coastal Award 2015, San Diego

Zandsuppleties bij de Hondsbossche en Pettemer Zeewering, waar zachte en harde maatregelen voor kustbescherming samenkomen. (foto : Olav Lammers)

onderzoeksgeld binnenhalen. Daarom waarderen zij onze

keuze gemaakt de kust met zachte maatregelen op zijn

aanpak nu zo. Emeritus-hoogleraar Bob Guza, mijn belangrijkste

plaats te houden. Het is de succesvolste strategie om de kust

‘peer’ in de VS, zei pas geleden: ‘Als ik nu waterbouwkunde zou

te beschermen, want zo kunnen we de zeespiegelstijging

gaan studeren, zou ik dat bij jullie in Delft doen.’ Dat is toch het

geleidelijk bijhouden. We hoeven niet steeds onze harde kering

mooiste compliment.”

op te krikken. Vroeger was er kritiek op de onregelmatige zandsuppleties: als het strand te smal werd, werd er een hoop

Minicolleges

zand opgespoten, maar bij de eerste grote storm was de helft al

Marcel Stive is geen man van oneliners, zijn antwoorden monden

weer weg. De mensen vroegen zich dan hardop af wat we aan

regelmatig uit in enthousiaste minicolleges, of het nu gaat over

het doen waren, maar het zand werd zo eigenlijk mooi verspreid

zijn baanbrekende sedimentaire studies naar het ‘verdrinken’

over het kustprofiel. Toen zijn we het zand niet op het strand

van de Waddenzee, samen zijn Chinese TU-collega Zheng Bing

maar daar vlak voor in het water gaan storten. De kritiek is

Wang, of over pioniers in zijn vak zoals zijn voorgangers in Delft

daarna grotendeels verstomd. Bovendien zijn de kuubs zand die

Jurjen Battjes en Eco Bijker of de Amerikaanse ‘father of coastal

je op land moeten brengen veel duurder.”

engineering’ Douglas Inman. “Wist je dat hij voor de landing van de geallieerden in Normandië eerst een studie van de kust heeft

Zandmotor

gemaakt?”

Die kritiek vlamde wel weer op met de Zandmotor, een idee

Het meest op dreef is hij als hij spreekt over de Nederlandse

waarvoor Stive een sleutelrol heeft gespeeld. Het op één plek in

kust, over de manier waarop die met zandsuppleties op zijn

zee storten van 21 miljoen kubieke meter zand om dat door wind

plaats wordt gehouden en natuurlijk over de Zandmotor, het

en stroming vanzelf in de loop der tijd langs de Nederlandse kust

experimentele opgespoten eiland dat geleidelijk zijn zand

te laten verspreiden was een gewaagd en omstreden experiment.

aan de kust afstaat. Stive is een van de architecten van het

Hij prijst de moed van bestuurders, zoals de Zuid-Hollandse

beleid om met ‘zachte’ ingrepen de kust in stand te houden.

gedeputeerde Lenie Dwarshuis en staatssecretaris Tineke

“In 1990 heeft Nederland in de 1e Kustnota de fundamentele

Huizinga, die ondanks de tegenstand – onder meer van de visserij,

23

interview

Nieuw icoon: Maasvlakte 2 Hoogleraar Marcel Stive neemt zijn buitenlandse gasten niet meer mee naar de Maeslantkering. “Daar laat ik ze wel een foto van zien. Als ik op pad ga, ga ik met ze naar de Tweede Maasvlakte. Een unieke locatie. Waar in de wereld is zo'n havenuitbreiding gerealiseerd met een zeekering die voor driekwart uit een zachte constructie bestaat.” Volgens Marcel Stive is dit het interessantste kustwerk in Nederland op dit moment. Het mooie van de Tweede Maasvlakte is volgens hem dat het laat zien dat harde en zachte constructies samengaan. Hier ziet hij de oude geest van de Deltawerken met zijn harde constructies, samenkomen met de nieuwe geest: bouwen met de natuur. De noordkant, langs de diepe vaargeul, moet hoge golven kunnen weerstaan en daar is de zeewering versterkt Sleephopperzuiger voor de Tweede Maasvlakte. De zeewering van deze uitbreiding van de Rotterdamse haven bestaat voor meer dan 75% uit zachte constructies. (foto: Rijkswaterstaat)

met zware basaltblokken. Aan de west- en oostkant is de zeewering aangelegd als een breed strand met daarachter een duinenrij. “Het voordeel hiervan is dat je die stranden niet hoeft op te hogen als de zeespiegel stijgt.”

omwonenden en sommige politieke partijen – de proef met de

we hadden toen weinig instrumenten in het water. Afgelopen

Zandmotor aandurfden, zeker omdat het definitieve doel pas

herfst zaten we midden in een internationaal meetprogramma

over twintig jaar wordt bereikt. Ook uit onverwachte hoek kwam

en lag er voor miljoenen aan apparatuur in het water. Dan hoop

steun, want golf- en kitesurfers zagen hun kans schoon rond het

je dat een storm langskomt. Toen belde ik de jongens constant

nieuwe schiereiland. “Plotseling hadden we ambassadeurs, de

over de voortgang en uiteindelijk mocht ik zelf op de quad

Zandmotor bleek een perfecte plek voor kitesurfen. Fantastisch

langs de meetpunten gegaan. Tijdens een storm verspreidt het

toch dat kustversterking, recreatie en natuurontwikkeling,

zand zich over het diepteprofiel, omdat de golven dieper gaan.

samengaan. Dat was onze hoop.”

Daarvan leren we hoe stormen het profiel bij de kust vormen.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is de ervaring met de

Die informatie van de stormperiode is zeer waardevol.”

Zandmotor onbetaalbaar, volgens Stive. Hij denkt dat een deel

Of de Zandmotor straks over de hele wereld zal worden

van de internationale erkenning die hem dit jaar ten deel valt,

gekopieerd, betwijfelt hij. De Nederlandse context is te

óók daaruit voortkomt. Vooral het multidisciplinaire werken is

specifiek. “Een Zandmotor op deze manier zal niet snel ergens

bijzonder. “We bestuderen, met financiering van de Stichting

anders ter wereld worden herhaald. Maar het concept zal wel

Technische Wetenschappen (NWO-STW), de Zandmotor met

aanslaan; Engeland toont al langer interesse, in New York is

twaalf promovendi van zes verschillende universiteiten en

erover gesproken”, aldus Stive. “En de burgemeester van Lima

vanuit zes disciplines. Daarnaast hebben we drie postdocs en

wilde er drie omdat hij die zo mooi vond.”

professionals uit het bedrijfsleven. Het project is een mooie

Stive benadrukt dat zijn pleidooi voor zachte waterbouw

combinatie van fundamenteel en vraaggestuurd onderzoek.”

geenszins inhoudt dat harde dijken en waterkeringen aan de kust geen nut hebben. “Ik denk dat we met de kennis

Op de quad

van nu de Deltawerken anders uitgevoerd zouden hebben,

Over het voorlopige verloop van De Zandmotor is Stive goed te

maar zij zijn natuurlijk nog steeds belangrijke pijlers van ons

spreken. Geluiden dat die snel is afgekalfd tijdens de stormen

waterveiligheidssysteem. De tijd van harde waterkeringen

vorig najaar, weerspreekt hij. “In grote lijnen gaat het zoals

komt ook zeker terug, want op enig moment zijn de grote

verwacht, ook morfologisch. Wat al die geulen rond het eiland

kunstwerken aan vervanging toe en we zullen dan op sommige

precies doen is onduidelijk, ik volg de ontwikkeling dagelijks. Er

plaatsen opnieuw grote, harde constructies moeten bouwen.

gebeurt altijd veel interessants tijdens stormen. De zogenoemde

Maar kijk eens naar Scheveningen, daar hebben we een harde

Sinterklaas-storm in 2013 leverde ons veel informatie, maar

kering aangebracht maar die ligt onder het zand en is helemaal

Past zich aan. Bijzonder flexibel: de nieuwe JUMO AQUIS touch-serie voor de vloeistofanalyse Dankzij het modulaire concept zijn de meest uiteenlopende eisen vanuit de drink-, zwembad-, procesen afvalwaterbehandeling geen probleem voor de meerkanelen AQUIS touch serie. Of het nu gaat om regeltechnische taken of officiële registratieplicht - verbindt u meten, aanwijzen, regelen en registreren met een overzichtelijk en intuïtief te bedienen touch screen. • voor alle gangbare parameters binnen de wateranalyse • tot 4 onafhankelijke PID-regelkringen te activeren • meetwaarderegistratie via moderne communicatie: ethernet (LAN), Profibus DP, Modbus RTU/Modbus TCP, USB

JUMO AQUIS touch – vier taken, één oplossing.

www.jumo.nl

CG water handling solutions - we go where the water is Meer dan 30 jaar ervaring in waterapplicaties Frequentieregelaars Softstarters Asbelastingsmonitoren

are always included Service offer of CG Drives & Automation

Voor meer informatie kijk op www.emotron.nl

Bezoekt u ons van 17-19 maart a.s.

25

interview

Race om de onlinestudent Er is een aardverschuiving gaande in het wetenschappelijk

onderwijs, voorspelt Marcel Stive. “Er is een race aan de gang: wie pakt de mondiale markt voor online-onderwijs? Met enkele andere universiteiten proberen wij hard vooruit te lopen. Wij werken met hetzelfde platform als Harvard en MIT. Veel universiteiten gaan het heel moeilijk krijgen, want waarom zou je aan de State University of Florida gaan studeren als je voor hetzelfde geld online bij Harvard een diploma kan halen.” Niet alles kan online gebeuren, beseft hij. “Er zijn altijd campusactiviteiten nodig, daarom moeten we samenwerken met partners in de wereld, zoals de National University in Singapore.” Alles staat of valt bij de kwaliteit van het onderwijs, jaar in jaar uit een oud dictaat gebruiken kan niet meer. De college’s moeten up-to-date zijn, daar moet in geïnvesteerd worden. “Dat is mijn hartenkreet: realiseer je hoe belangrijk je onderwijstaak is.” Kitesurfers bleken onverwachte ambassadeurs van de Zandmotor te zijn. (foto: Wikimedia Commons)

ingepast in de publieke ruimte. Of neem de Hondsbossche

het Deltaprogramma die al door de commissie-Veerman al

Zeewering, die aan de zeekant langzaam verdwijnt in een

in 2008 naar voren is gebracht, net als het IJsselmeer en de

opgespoten duinenrij. Ik probeer over te brengen dat je altijd

waterhuishouding in de Zeeuwse delta. Van die commissie

integraal naar het watersysteem moet kijken.”

was Stive een van de meest uitgesproken leden. Op de vraag

Dat betekent volgens Stive dat alle ruimtelijke functies

hoe de uitvoering van het programma vordert, antwoordt

moeten meetellen. Hij noemt Rotterdam en de Rijnmond-

hij met de nodige tact. “Deltacommissaris Wim Kuijken heeft

regio als voorbeeld. “De wateropgave is daar complex.

zich gericht op het bestuurlijke traject en hij heeft kundig

Hoogwaterverdediging is voor mij wel de belangrijkste

voor elkaar gekregen dat de nieuwe risiconormering politiek

uitdaging, maar ondertussen moet Rotterdam een

acceptabel is. Andere zaken zijn in de week gelegd, maar

aantrekkelijke stad blijven voor wonen en werken en de

de echte zware beslissingen moeten straks nog worden

haven moet kunnen blijven uitbreiden. Dat komt allemaal bij

genomen. Maar die grote waterbouwkundige besluiten

elkaar, vindt daar maar een oplossing voor. Stedelijk bestuur

kunnen wel even wachten, daar hebben we de tijd voor.”

wordt belangrijker, je ziet dat burgemeester Aboutaleb zich

Dat was precies het bijzondere van het werk van de

verantwoordelijk voelt voor de wateropgave van Rotterdam.”

commissie, die in grove pennenstreken de waterkwesties van de komende decennia heeft geschetst. “We konden in

Taak

een jaar tijd niet alles doen waar men normaal gesproken

Steden worden de kern van de delta- en waterproblematiek, is

vijf jaar nodig voor heeft. Dat zag Cees Veerman juist als

de overtuiging van Stive. “Steden staan voor een grote opgave

uitdaging. Op de eerste bijeenkomst zei hij al: ons rapport

en daar ligt een taak voor de TU: voor onze afdeling maar ook

ligt er binnen een jaar, en het is niet voor de boekenplank.

voor de faculteit bouwkunde, die veel aan stedenbouw doet.

Dat is uitgekomen. Ik denk wel dat Veerman zich meer

Het is niet zo makkelijk om die twee te verbinden. Ik kijk met

had voorgesteld dan wat er nu is bereikt. Hij betreurt ook

bewondering naar Singapore of Sjanghai, daar komen alle

dat de discussie te zeer op de extreme scenario’s voor

functies nog veel dichterbij elkaar en dat proberen ze technisch

zeespiegelstijging gespitst is geraakt.” Na even peinzen

op te lossen door zoveel mogelijk functies te combineren.

gaat Stive verder: “Maar ik weet zeker dat een historicus

Razendknap, wat Sjanghai met zijn Bund-promenade doet.”

over vijftig jaar zal zeggen dat de commissie destijds

Rijnmond zal de komende jaren nadrukkelijker op de agenda

zaken heeft benoemd die in de daaropvolgende decennia

komen te staan, zo verwacht Stive. Het is een van de thema’s uit

allemaal aan de orde zijn gekomen.” S

26

Mogelijke schaliegashoudende lagen op 2 tot 4,5 kilometer diepte. De Posidonia-schalieformatie (blauw) is ongeveer 30 meter dik, het Geverik Laagpakket (groen) is dikker maar zou alleen in de onderste 50 meter schaliegas kunnen bevatten. (kaart: TNO)

schaliegas

Het verzet tegen schaliegas is groot. Inmiddels hebben tien provincies en ruim 200 gemeenten zich ‘schaliegasvrij’ verklaard. Ook de watersector volgt de ontwikkelingen op de voet. Die maakt zich vooral zorgen over de mogelijke verontreiniging van het grondwater. Onderzoeken naar innovatieve technieken en het inzetten van de waterkennis worden wel toegejuicht.

Watersector volgt discussie over schaliegas met argusogen

Veilig, of anders niet Door Jeroen Bezem

“Wij zijn niet voor of tegen schaliegaswinning, maar wij staan

Zaken. De bewindsman noemde het verbod 'voorbarig' , omdat

pal voor een veilige drinkwatervoorziening.” Zo vat Hans

het vooruitloopt op de uitkomst van onderzoeken die hij

Bousema, strategisch adviseur van drinkwaterbedrijf Brabant

heeft geïnitieerd. Brabant rekent zich daarom nog niet rijk. De

Water, het standpunt van zijn bedrijf kernachtig samen. “Het

minister kan het schaliegasverbod met rijksregels torpederen,

Brabantse grondwater is van uitzonderlijk hoge kwaliteit.

maar hij moet dan volgens de Brabantse gedeputeerde Johan

Die kwaliteit willen we beschermen, ook voor komende

van den Hout wél bewijzen dat er veilig geboord kan worden.

generaties. Schaliegaswinning is een niet-conventionele vorm

En dat is precies waar het om draait: de veiligheid. Volgens de

van energiewinning en we willen daarom graag weten wat de

tegenstanders van schaliegaswinning kleven er nog te veel

risico’s zijn, zowel op maaiveld als in de ondergrond.”

risico’s aan de huidige boormethoden.

De provincie Noord-Brabant gaat veel verder dan het drinkwaterbedrijf en wijst schaliegaswinning categorisch af.

Verenigde Staten

Provinciale Staten namen op 6 februari een wijzigingsvoorstel

Na het aanvankelijke gejuich in de Verenigde Staten, die dankzij

van de Provinciale Milieuverordening (PMV) aan, waardoor in

het schaliegas volledig energie-onafhankelijk zijn geworden,

vrijwel de gehele provincie een verbod op schaliegaswinning van

begint men er daar – net als in het Verenigd Koninkrijk – achter

kracht wordt. In de aangepaste PMV worden uit voorzorg alle

te komen dat er nogal wat haken en ogen aan de winning

grondwaterlichamen die geschikt zijn voor drinkwaterwinning

zitten. Zodanig dat het Amerikaanse milieuagentschap

op basis van Europese regels beschermd tegen

EPA is begonnen met een diepgravend onderzoek naar

schaliegasboringen met chemicaliën, beter bekend als fracken.

gezondheids- en milieuschade door schaliegaswinning. Niet

Het gaat om 97% van het Brabantse grondgebied. Alleen de

voor niets: in de staat Pennsylvania is methaan aangetroffen

uiterste rand van West-Brabant valt buiten het verbod, omdat

in drinkwaterputten. De concentraties methaan bleken in het

het grondwater daar zout is, dus ongeschikt voor consumptie.

grondwater boven gasboringen gemiddeld zeventien keer

Provinciale Staten stemde unaniem voor die wijziging, ondanks

hoger ten opzichte van grondwater zonder gaswinning in de

een waarschuwing van minister Henk Kamp van Economische

buurt. En recentelijk stroomde in North Dakota circa 11,4 miljoen

27

schaliegas

Boorinstallatie voor schaliegas in de Verenigde Staten. (foto: Bigstock)

liter toxisch verontreinigd fracking-afvalwater uit een lekke

ingepast. Volgens de teleurgestelde vier organisaties is de NRD

pijpleiding. Behalve in North Dakota, het epicentrum van de

vrijwel gelijk aan de concept-NRD.

Amerikaanse schaliegaswinning, zijn er ook in de staten Ohio,

Hoe dan ook, de NRD geeft de kaders voor het milieuonderzoek

Oklahoma en Texas verschillende ongelukken gebeurd met

en op grond van de NRD wordt nu het plan-MER gemaakt.

verontreinigd afvalwater.

Daarna wordt de ontwerp-structuurvisie schaliegas opgesteld.

Een weinig aanlokkelijk scenario voor ons dichtbevolkte

Die ontwerp-structuurvisie wordt in de tweede helft van 2015

land. Daarom gaat Den Haag ook niet over een nacht ijs. Het

samen met het plan-MER ter inzage gelegd.

ministerie van Economische Zaken is momenteel bezig met

Bovendien liet minister Kamp een onderzoek uitvoeren

het opstellen van een Structuurvisie schaliegas, die moet

naar innovatieve technieken die de restrisico’s van fracking

aangeven of, en zo ja in welke gebieden eventuele opsporing

kunnen minimaliseren. In november 2014 schreef Kamp aan

en winning van schaliegas kunnen plaatsvinden, met zo min

de Kamer: “In juni 2014 heb ik TNO opdracht gegeven om

mogelijk overlast voor natuur, mens en milieu. Tot die visie

een inventarisatie te maken van innovatieve technieken

klaar is, geldt er een moratorium op (proef)boringen naar

en ontwikkelingen die de risico’s bij schaliegaswinning

schaliegas.

verminderen. TNO zal uitvoerig gebruikmaken van

In de zomer van 2014 lag er een ‘conceptnotitie reikwijdte en

internationale literatuur en haar internationale contacten

detailniveau’ ter inzage, de eerste stap in de voorbereiding van

om zo een compleet mogelijk beeld te beschrijven en daarmee

de structuurvisie en het milieueffectrapport (plan-MER) dat

de nieuwste ontwikkelingen meenemen. Dit rapport is één

daarvoor wordt opgesteld. In oktober 2014 werd de definitieve

van de bouwstenen die ik nodig heb om een goede afweging

‘notitie reikwijdte en detailniveau’ (NRD) vastgesteld, waarin

te maken. Het TNO-rapport is input voor het plan-MER.”

volgens het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Vereniging

Het rapport zou volgens de minister in december 2014 naar

Nederlandse Gemeenten (VNG), de Unie van Waterschappen

de Kamer worden gestuurd, maar dat is tot op heden nog

en de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (Vewin) de

niet gebeurd. Het ministerie wil niet zeggen waardoor de

2464 ingediende zienswijzen en reacties niet of nauwelijks zijn

vertraging wordt veroorzaakt, maar stelt dat deze geen

Dinsdag 2 juni Programma: RDM Innovation Dock Rotterdam

10 uur EXCURSIE

Vaartocht ROTERDAM FLOODPROOF naar haven en stad met uitleg over Europoort adaptieprogramma. Koffie op het achterdek van SSRotterdam.

12.30 uur Lunch op de RDM Campus 13.30 uur HONDERD WERELDDELTA’s

Ondernemen in de Delta-industrie Het NL DELTA PODIUM 2015 brengt u een update van de marktkansen voor Delta-bedrijven en -organisaties in de Nederlandse- en wereldmarkt.

Voorbeelden van succesvolle Delta-aanpak met 12 bouwstenen zoals in Bangladesh, Jakarta, Polen etc. Op het NL DELTA PODIUM: NWP Netherlands Water Partnership, Peter van den Horn; Water Governance Centre, Gespreksleider Corné Nijburg, Delta Alliance, Ivo Demmers en ervaren ondernemers.

14.30 uur DELTAPROGRAMMA NL

Staf Deltacommissaris Katja Portegies: Nu aan de slag met de Deltabeslissingen over: veiligheid, adaptie, zoetwater, IJsselmeer, Rijn-Maas Delta en HWBP 2 Miljarden investeringen uit het Deltafonds voor de komende jaren.

15.00 uur Theepauze, 15.30 uur ROTTERDAM en DRECHTSTEDEN

Rotterdam en Drechtsteden hoe maak je die waterveilig? Peter van Veelen, Gem. Rotterdam en TU Dellft, vertelt u meer over adaptieve projecten op Kop van Feijenoord en het Noorder Eiland.

Voor meer informatie, kosten en inschrijving zie: www.waterforum.net/congres valt in de prijzen ‘Mister Coast’ met Marcel Stive w Groot intervie

richt zijn Watersector gie op nanotechnolo 11de jaargang /

blik

nummer 1 / maart

2015 / €12,50

16.00 uur DELTA TECHNIEK EN ENERGIE

LET OP:

Voorbeelden van nieuwe Delta techniek energie: Getijden | Stroming | golf | thermisch | osmose | wind | zon | wko. Op het NL DELTA PODIUM: EWA, energie uit water, Hans van Breugel, voorzitter EWA en CEO Tocardo Deltares met update delta-energie en onderzoek in de praktijk HKV lijn in water, Matthijs Kok over risicobeheer bij overstromingen.

17.00 uur Na afloop gezellige netwerkborrel

der verkiezingen of ernon Erop voor cruciale rschappen staa Wate

Vroegbo

ekkortin t/m vrijd g ag 27 m aa (netto pri js E 220,- rt €75,ex BTW).

16-02-15 10:11

WF1 2015 kopie

av-13-2.indd

1

Organisatie: Uw vakblad WATERFORUM. Hosted by iNFORMAXX

29

schaliegas

consequenties heeft voor het verdere tijdspad. Het ministerie

geldt over de volledige diepte en niet slechts tot 1000 meter.”

van Infrastructuur en Milieu is ondertussen al enkele jaren

“Wij hebben ons de laatste jaren ook met de diepe ondergrond

bezig met het opstellen van de Structuurvisie Ondergrond

beziggehouden”, legt Bousema van drinkwaterbedrijf Brabant

(Strong), waarvan de Structuurvisie Schaliegas integraal

Water uit. “Daar was voorheen nooit zoveel reden toe, maar

deel gaat uitmaken. Strong was eerst vooral gericht op

nu wel. Het blijkt dat in die diepe lagen niet alleen schaliegas

mijnbouwactiviteiten, maar is inmiddels verbreed naar de

zit, maar ook zogeheten ‘mature oil’. Dat betekent dat bij een

hele ondergrond. De structuurvisie is gericht op een duurzaam

ongeluk er ook olie in het grondwater terecht kan komen. Olie

en efficiënt gebruik van de ondergrond en kent meerdere

drijft op water en zou zo een groot waterwingebied kunnen

beleidsopgaven, waarvan de watervoorziening er één is – naast

verontreinigen.”

zaken als energievoorziening, beschikbaarheid van vaste

“De schaliegaswinning is een hightech industrie”, vervolgt

delfstoffen en een gezonde bodem voor landbouw en natuur.

hij, “maar er gaan nog regelmatig dingen fout, zo blijkt in de

“Het wordt steeds drukker in de ondergrond”, zegt Hans

Verenigde Staten en Groot-Brittannië. Bovendien zijn er veel

Bousema van Brabant Water. “Dus die Structuurvisie is hard

meer boorgaten nodig dan bij conventionele gaswinning. Onder

nodig. Behalve met mogelijke boringen naar schaliegas hebben

een groot deel van de provincie, in de zogeheten Centrale Slenk,

we hier in Brabant bijvoorbeeld ook te maken met plannen voor

ligt er een dikke kleilaag op grote diepte. Die kleilaag beschermt

ondergrondse opslag van kernafval.”

ons grondwater. Je moet er niet aan denken dat die in een

De watersector zit ook regelmatig bij de ministeries van EZ

gatenkaas verandert.”

en I&M aan tafel. “Enerzijds kunnen we daar onze zorgen

Brabant Water eist daarom, mocht minister Kamp toch tot

kwijt omtrent de veiligheid van de watervoorziening”, zegt

boringen besluiten, vooral meer en betere monitoring. Bousema:

Bousema, “anderzijds worden we ook juridisch bijgepraat, met

“Vooraf een grondige nulmeting, tijdens het boren constante

name over de Mijnbouwwet en onze positie daarin.” Strong

monitoring en ook na ontmanteling van de boorinstallatie nog

en de structuurvisie Schaliegas hebben een belangrijke relatie

jarenlang meten, in verband met mogelijke corrosie.”

met deze Mijnbouwwet, die dit jaar wordt gemoderniseerd. Decentrale overheden moeten in de toekomst bij het verlenen

Onderzoek

van vergunningen voor mijnbouwactiviteiten rekening gaan

Buiten dat wil het drinkwaterbedrijf zoveel mogelijk

houden met omgevingsbelangen en waterbelangen.

zekerheid over de veiligheid van de gebruikte technieken en chemicaliën. Het TNO-onderzoek naar innovatieve technieken

Boringvrije zones

dat minister Kamp heeft geïnitieerd, is volgens Brabant

Het lijkt er dus op dat Den Haag de zorgen van de watersector

Water een goed begin. Bovendien is het bedrijf betrokken

serieus neemt, maar niettemin is nog altijd niet duidelijk welke

bij het onderzoeksprogramma Schaliegas en Water, dat de

beslissing er uiteindelijk wordt genomen met betrekking tot

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

de schaliegaswinning. En dus blijven drinkwaterbedrijven,

(NWO) samen met KWR Watercycle Research Institute gaat

waterschappen, provincies en gemeenten zeer alert. Ze wachten

starten. Dit vierjarig onderzoeksprogramma richt zich op

niet op hetgeen waarmee minister Kamp komt, maar zetten ook

onderzoek naar de milieurisico’s voor het watersysteem bij

zelf stappen. Tien provincies en 223 gemeenten hebben zichzelf

de productie van schaliegas in Nederland, mogelijkheden om

inmiddels schaliegasvrij verklaard en het IPO, de VNG, de UvW

deze risico’s te ondervangen en de werking van nationale en

en de Vewin hebben gezamenlijk hun zorgen in een brief aan

internationale wettelijke kaders.

de Tweede Kamer kenbaar gemaakt: “Drinkwatervoorziening

Aangezien het een vierjarig programma betreft, komen de

is een nationaal belang en moet als zodanig doorwerken in

conclusies hiervan te laat om door minister Kamp te worden

de afweging ten opzichte van schaliegaswinning. De minister

meegewogen in zijn beslissing om wel of geen (proef)boringen

meldt dat boringvrije zones die van belang zijn voor de

toe te laten, maar het geeft wel aan dat onderzoek en

drinkwatervoorziening volledig worden gerespecteerd. Wij zijn

technologische ontwikkelingen niet stilstaan. Dus mochten

van mening dat verduidelijkt moet worden dat daarmee alle

de minister en het parlement eind dit jaar besluiten dat

door provincies aangewezen en vastgelegde boringvrije zones,

schaliegaswinning in Nederland nog niet voldoende veilig is

beschermingsgebieden en strategische grondwatervoorraden

uit te voeren, dan betekent dat waarschijnlijk niet dat er nóóit

op voorhand uitgesloten worden. Bovendien zijn wij van mening

meer naar schaliegas kan worden geboord. Wellicht dat het over

dat het voorzorgprincipe ertoe moet leiden dat die uitzondering

een aantal jaren wél veilig kan. S

U vindt ons op de AquaNL, standnummer 187

31

Verkiezingen

Verkiezingen Over twee weken is het zover. Nederland gaat naar de stembus voor het waterschap. De opkomst zou hoger moeten zijn dan in 2008 doordat de verkiezingen nu samenvallen met die van Provinciale Staten. Voor de waterschappen is het een ware vuurproef, want na afloop vinden verschillende evaluaties plaats. WaterForum zet een aantal reacties uit het veld op een rij.

Hooggespannen verwachtingen van stembusgang

Kiezer heeft lot waterschap in de hand Door Adriaan van Hooijdonk en Esther Rasenberg

De verwachtingen van de verkiezingen zijn bij alle

verkiezingen. Blijven werken aan de herkenbaarheid,

waterschappen hooggespannen. Uit een schriftelijke enquête

toegankelijkheid en maatschappelijke afspiegeling van de

van WaterForum blijkt dat ze bijna allemaal rekenen op een

waterschapsbesturen is volgens hem essentieel. Glas verwacht

hogere opkomst dan in 2008. Destijds nam slechts 23% van de

én hoopt dat heel veel mensen gaan stemmen. Hoeveel

stemgerechtigden de moeite per brief een stem uit te brengen.

precies, laat hij in het midden. Toch vindt hij het van groot

En daarmee draaiden de eerste waterschapsverkiezingen

belang dat zoveel mogelijk mensen de gang naar de stembus

waarbij er politieke partijen werden gekozen in de ogen van de

maken. “Goed waterbeheer is cruciaal voor het voortbestaan,

regering uit op een teleurstelling. Daarna volgde een eindeloze

de gezondheid en de welvaart van ons land, nationaal en

discussie over het bestaansrecht van de oudste vorm van

lokaal. Bovendien is het uniek dat we in Nederland specifiek

democratisch bestuur in ons land. Zouden de waterschappen

voor water belasting heffen. Daarbij mogen degenen die er

niet veel beter kunnen worden ondergebracht bij de

belang bij hebben direct de keuzes bepalen. Internationaal

provincies? Na veel vijven en zessen werd uiteindelijk gekozen

kijkt men met bewondering hoe wij het hier hebben geregeld.”

voor een combinatie met de Provinciale Staten-verkiezingen

Glas benadrukt dat het bestaansrecht van de waterschappen,

waarbij een extra stembus wordt neergezet. De discussie is

net zo min als bij andere overheden, niet afhangt van

echter nog niet beslecht. Tijdens een van de evaluaties van

de opkomst bij de verkiezingen. “De legitimiteit van de

de aanstaande verkiezingen zal het systeem van ‘belang-

waterschapsbesturen is gegarandeerd doordat er een

betaling-zeggenschap’ onder de loep worden genomen door

wettelijk kiesrecht is. Nederland kent immers geen kiesplicht.

de Adviescommissie Water.

Bovendien blijkt dat de relatief lage opkomst ook deels wordt veroorzaakt doordat burgers tevreden zijn over de

Nederlands bestel uniek

taakuitoefening door de waterschappen.”

Peter Glas, voorzitter van de Unie van Waterschappen wijst

Uit de WaterForum-enquête blijkt verder dat het merendeel

erop dat al jaren de opkomstcijfers van álle verkiezingen

van de waterschappen de verkiezingen als een succes

onder druk staan. De waterschapsverkiezingen vormen

bestempelen als ‘de procedures goed verlopen’. Glas wijst erop

volgens hem dus zeker geen uitzondering, al was het vorige

dat dit jaar voor het eerst op één dag tegelijk twee landelijk

opkomstpercentage wel erg laag in vergelijking met andere

gehouden verkiezingen plaatsvinden. “Dat is voor veel partijen

’s Werelds meest toonaangevende vakbeurs voor proces-, drink- en afvalwater

AMSTERDAM • NL

EXHIBITION 3 - 6 NOVEMBER 







2015

Ontmoet ruim 20.000 beslissers uit de watertechnologiesector Zet uw producten, diensten en innovaties in de spotlight Haal maximaal rendement uit uw marketingcampagne Ontmoet de wereldwijde waterindustrie in Amsterdam

Voor meer informatie of advies op maat, contact Thijs Jagtenberg via [email protected] of bezoek aquatechtrade.com Organised by

Part of

Supported by

www.aquatechtrade.com

33

Verkiezingen

Roerige geschiedenis

Voor 1974 wezen de gemeenteraden de vertegenwoordigers

Passend bij het waterschap als openbaar lichaam dat alleen

aan voor de huidige categorie ingezetenen (destijds de

belast is met waterstaatkundige taken.

huishoudelijke vervuilers en de eigenaren van de gebouwde

Huurders mochten, naast grondbezitters en huiseigenaren,

eigendommen). Drie jaar later, in 1977, drong de regering aan

pas in 1997 via directe verkiezingen meestemmen voor hun

op rechtstreekse verkiezingen met open kandidaatstelling

vertegenwoordigers. Voor 2007 gold voor de verkiezing van

voor de categorieën eigenaren gebouwd, industriële

het waterschapsbestuur een personenstelsel. In 2007 werd

vervuilers en de gebruikers van bedrijfsgebouwen en voor de

dit personenstelsel vervangen door een lijstenstelsel, een

categorie huishoudelijke vervuilers die zou moeten opgaan

groepering van kandidaten in lijsten met een eigen visie en

in de nieuwe categorie ingezetenen.

programma is wenselijker dan een personenstelsel. In 2007

Dit leidde tot verwerking in de Waterschapswet; artikel

besloot de regering de verkiezingen af te schaffen voor de

11, eerste lid, dat bepaalt dat het algemeen bestuur van

andere categorieën en te werken met benoemde in plaats

een waterschap is samengesteld uit vertegenwoordigers

van gekozen bestuursleden. In 2008 vonden voor het eerst

van categorieën van belanghebbenden bij de uitoefening

verkiezingen op basis van dit nieuwe kiesstelsel. In het

van de taken van

regeerakkoord is vastgelegd dat de waterschapsverkiezingen

het waterschap.

gelijktijdig gaan plaatsvinden met die van Provinciale Staten.

spannend. De provincies die hun verkiezingen moeten delen,

nemen. Een kandidaat moet dus na verkozen te zijn in twee

de waterschappen die voor het eerst via de stembus worden

bestuursorganen een keuze maken: of zitting nemen in het

gekozen, maar ook voor de gemeenten. Die zijn immers

algemeen bestuur van een waterschap dan wel plaats nemen in

verantwoordelijk voor het logistieke proces rond de twee

Provinciale Staten.

verkiezingen.”

Hans Middendorp van de Algemene Waterschapspartij is niet verbaasd dat er meer belangstelling is vanuit de landelijke

Politisering

politieke partijen. “Door fusies en het wegvallen van

De WaterForum-enquête toont verder aan dat relatief veel

deelgemeentes zijn er minder bestuurlijke functies te vergeven.

nieuwe partijen met de verkiezingen meedoen. Relatief

Je ziet dat veel van die oude bestuurders zich nu verkiesbaar

nieuwe landelijke politieke partijen zoals 50Plus en de PVV

stellen voor het waterschap.”

stellen zich nu ook in veel waterschappen verkiesbaar. Bij de vorige verkiezingen mochten voor het eerst partijen

‘Verwrongen democratie’

als zodanig meedoen, maar slechts een deel van hen

Tweede Kamerlid Gerard Schouw van D66 heeft een probleem

was toen geïnteresseerd. Nu lijkt de politisering van de

met de waterschapsverkiezingen omdat het werk bij een

waterschapsverkiezingen door te zetten.

waterschap vooral is gebaseerd op vakinhoudelijke kennis.

Opvallend is bijvoorbeeld de grootschalige deelname van

“Het is nog maar de vraag of politieke partijen het werk

50Plus. “Bij consultatie van de provinciale afdelingsbesturen

anders gaan invullen. In waterschapsbesturen zijn er zelden

bleek er enorme belangstelling te zijn om aan de

politieke conflicten en er is geen beleidsvrijheid. Wij vinden dit

waterschapsverkiezingen deel te nemen. 50Plus heeft

dus een verwrongen democratie en zijn voor integratie van de

kandidaten in uiteindelijk 20 van de 22 waterschappen

waterschapsbesturen in de provinciale besturen.”

waar verkiezingen plaatsvinden”, vertelt Frits Colnot,

Een mening die wordt weerlegd door Peter Glas. “Het

verkiezingscoördinator van de partij.

waterbeheer in Nederland is juist succesvol door de autonomie

Het is zelfs zo dat kandidaten zich verkiesbaar kunnen

en expertise van het waterschap. En door het gegeven dat 85%

stellen voor zowel de provincie als voor het waterschap.

van de financiering decentraal is. Ervaringen uit het verleden

Het is echter niet toegestaan in beide besturen plaats te

en in het buitenland leren ons dat politieke afwegingen vaak

The Nalco 3D TRASARTM Technology has made that a reality What does 1.4 billion tons of water mean? It can supply 2.5 billion people for one year drinking! Nalco 3D TRASAR Technology can save such amount of water for us without having to melt icebergs or desalinate sea water. Want to make your water use sustainable? Let 3D TRASAR Technology help!

Nalco Netherlands BV Ir.G.Tjalmaweg | 2342 BV Oegstgeest | The Netherlands | Tel: +31-71-524-1100 3D TRASAR, Nalco 360, Nalco and the logo are trademarks of Nalco Company. Ecolab is a trademark of Ecolab USA Inc.

Nauwkeurige en veelzijdige doseerpompen •Verminderingvandekostendoor eennauwkeurigedoseringvande chemicaliën •Eenvoudigeinstallatiezonderextra gebruikvangereedschap •ReeksuitgebreidmetdeQdos60: opbrengstvan0,1tot1000ml/min bij7bar Volledigafgedicht,vervang uwpompkopinseconden zonderextragereedschap REVOLUTIONAIRE

qdospumps.com/nl +31 10 462 1688 / [email protected]

POMPKOPTECHNOLOGIE

35

Verkiezingen

Wat kosten de waterschapsverkiezingen? Aan de verkiezingen hangt een prijskaartje. De waterschappen betalen eenmalig een bedrag van € 23,8 mln aan de gemeenten voor de organisatie van de verkiezingen. De Unie van Waterschappen probeert mensen samen met de provincies en het Rijk bewust te maken van het feit dat er op 18 maart twee verkiezingen zijn. Het is overigens aan de partijen zelf om hun standpunten naar voren te brengen en daarmee kiezers te winnen. Daarnaast heeft ieder waterschap zijn eigen Kieskompas waar partijen een bijdrage aan hebben geleverd om de burger te laten zien wat er te kiezen valt. De waterschappen hebben ervoor gekozen geen grootschalige campagne in te zetten. De kracht zit volgens hen in de regio waar werkzaamheden van het waterschap dicht in de leefomgeving van mensen plaatsvinden. Het fusiewaterschap Vechtstromen dat al in 2013 verkiezingen had, investeerde destijds € 1 mln in een publiekscampagne. Toch viel de opkomst tegen: slechts 20% van de kiezers bracht zijn stem uit.

gemaakt worden met het oog op de korte termijn. Als het

vertegenwoordigers van vier categorieën zitten die

gaat om de fysieke veiligheid en leefbaarheid mogen we

belang hebben bij de specifieke werkzaamheden. De

daar niet ondoordacht mee experimenteren. De Oeso heeft

vertegenwoordigers van de burgers worden gekozen via

het ‘governance’-model van het waterbeheer een ‘global

algemene verkiezingen. Dat er ook nog drie andere categorieën

reference’ genoemd. Ook voor de toekomst, en de toekomstige

zijn, is juist bedoeld om ervoor te zorgen dat de groeperingen

waterthema’s in onze maatschappij zullen de expertise en

die baat hebben bij functioneel waterbeheer mee kunnen

autonomie van de waterschappen van grote waarde zijn.”

praten. Hun geluid moet worden gehoord. Daarbij gaat het in

Een thema dat hoog op alle agenda’s staat, zijn de geborgde

eerste instantie niet om de getalsmatige macht, maar om de

zetels. Daarbij gaat het om zetels in het waterschapsbestuur

praktijkervaring van alle watergebruikers aan boord te hebben.

die niet via directe verkiezingen worden ingevuld. Ze komen toe

De direct gekozen vertegenwoordigers van de burgers hebben bij

aan agrariërs, ondernemers en natuurorganisaties die duidelijke

wet overigens altijd de meerderheid in een waterschapsbestuur.”

belangen hebben bij de beslissingen die de waterschappen nemen. Veel partijen willen er vanaf. Volgens Gerard Schouw is

Functionele overheden

dat zelfs de wens 'van 99 op de 100 kiezers' . “De enige inbreng

Minister Melanie Schultz van Haegen van Infrastructuur

die de geborgde zetels nu hebben, is om de waterrekening

en Milieu (IenM) gaf in februari vorig jaar aan dat ze een

naar burgers te verschuiven.” Hans Middendorp van de

voorstander is van de geborgde zetels, maar dat ze er tijdens de

Algemene Waterschapspartij sluit zich daarbij aan: “Het is een

evaluatie van het waterschapsbestel nog wel naar wil kijken.

overblijfsel van het oude systeem. Het is misschien effectiever

Er vinden overigens verschillende evaluaties plaats. Zo gaat

om de geborgde belangen onder te brengen in een aparte

het ministerie van Binnenlandse Zaken het proces evalueren,

adviescommissie voor het dagelijks bestuur. Dat kan eerder

omdat de waterschapsverkiezingen nu ook onder de Kieswet

bij het proces worden betrokken en op die manier effectiever

vallen. Daarnaast heeft het ministerie de Adviescommissie

bijsturen.”

Water gevraagd de samenstelling van de waterschapsbesturen

Peter Glas ziet niets in verandering van het huidige stelsel.

te evalueren. De Tweede Kamer heeft minister Schultz hierom

“Waterschappen zijn immers functionele overheden.

gevraagd. De minister heeft toegezegd de uitkomsten voor de

En dat houdt in dat in het bestuur van een waterschap

zomer naar de Kamer te sturen. S

36

Waterschapskaart van Nederland Waterschapsverkiezingen 2015 verdeling

landelijke en

lokale partijen per waterschap

6 5

6 4

6 3

5 2 5 7

3 4 5 3

6 3 6 3

6 7

4 7

6 3 6 2

5 4

5 4

7 6

4 4 6 3

4 2 4 4

2 5

Legenda vestigingsplaats waterschap grens waterschap provinciegrens

Aa en Maas: CDA / Partij van de Arbeid / Water Natuurlijk / 50PLUS / VVD / Algemene Waterschapspartij Amstel, Gooi en deelnemende ... Aantal landelijke partijen Vecht: 50PLUS / Algemene Waterschapspartij / CDA / ChristenUnie-SGP / De Groenen / Eigen Woning en Water ! / Partij voor de Aantal deelnemende Dieren / Partij voor Mens en Spirit / Recreatie Wonen en Water / Socialistische Waterschapsvereniging / VVD / Water Natuurlijk / ... lokale partijen Partij van de Arbeid Brabantse Delta: 50plus / Algemene Waterschapspartij / CDA / Ons Water / PvdA / VVD / Water Natuurlijk / West-Brabant Waterbreed Delfland: 50PLUS / Algemene Waterschapspartij Delfland / CDA / ChristenUnie-SGP / PvdA / PvdD / VVD / Water Natuurlijk De Dommel: 50PLUS / Partij van de Arbeid / Water Natuurlijk / Algemene Waterschapspartij / Werken Illustratie: SDU/unie van waterschappen aan Water / CDA / VVD / Tilburgse Volkspartij & Ouderen Nu Wetterskip Fryslan:50PLUS / CDA / ChristenUnie / FNP / Lagere bewerkt door Novaforumstudio Lasten Burgers / Partij van de Arbeid / Partij voor de Dieren / VVD / Water Natuurlijk / Bedrijf Boer en Burger Groot Salland: Water Natuurlijk / Christen Democratisch Appèl (CDA) / ChristenUnie / Sallandse Gemeentebelangen / Staatkundig Gereformeerde Partij / VVD / Algemene Waterschapspartij Hollandse Delta: Inwonersbelang-AWP / CDA / PvdA / SGP / CU / Trots op Nederland / VVD / Water Natuurlijk / Hollandse Delta Natuurlijk Hollands Noorderkwartier: ChristenUnie-SGP / Koninklijke Schuttevaer / CDA / 50PLUS / Water Natuurlijk / VVD / Groen, Water & Land / Algemene Waterschapspartij / Boeren Burgers Waterbelang / PvdA / Partij voor Mens en Spirit / Gewest NH/U KNSB Hunze en Aa's: 50Plus / Algemene Waterschapspartij / Betaalbaar Water / Christen Democratisch Appèl (CDA) / ChristenUnie / Partij van de Arbeid / Partij voor de Dieren / VVD / Water Natuurlijk Noorderzijlvest: Water Natuurlijk / CDA / VVD / Partij voor de Dieren / Algemene Waterschapspartij / ChristenUnie / Partij van de Arbeid / Partij voor Mens en Spirit / 50PLUS / Betaalbaar Water / Werk aan Water Peel en Maasvallei: Waterbelang Land van Weert en Leudal / Waterbelang Horst-Helden-Beesel / Waterbelang Venray en Maasduinen / Water Natuurlijk / Waterbelang Venlo / VVD / 50PLUS Reest en Wieden: 50PLUS / Algemene waterschapspartij / CDA / ChristenUnie / Partij van de Arbeid / VVD / Water Natuurlijk Rijn en Ijssel:CDA / Water Natuurlijk / Partij van de Arbeid / VVD / Vrienden van de Berkel / Vereniging Kleine Kernen Gelderland / Algemene Waterschapspartij / Ondernemend Waterschap / 50PLUS / Blanco Lijst / De Groenen Rijnland:VVD / CDA / Algemene Waterschapspartij / Partij van de Arbeid / Water Natuurlijk / ChristenUnie-SGP / Partij voor Mens en Spirit / 50PLUS / Partij voor de Dieren / Water Natuurlijk / Algemene Waterschapspartij / ChristenUnie / Staatkundig Gereformeerde Partij / VVD / Blanco Lijst / Huiseigenaren / Lokale Regiobelangen Rivierenland / Partij voor de Dieren / PSP'92 Rivierenland / 50PLUS / CDA / Partij van de Arbeid Roer en Overmaas: Water Natuurlijk / 50PLUS / VVD / Waterbelang Parkstad / Waterbelang Maastricht / Waterbelang Heuvelland / Waterbelang Westelijke Mijnstreek / Waterbelang Midden-Limburg Scheldestromen Water Natuurlijk / CDA / Partij van de Arbeid / Staatkundig Gereformeerde Partij / Algemene Waterschapspartij Zeeland / Waterschapspartij Zeeuws-Vlaanderen / VVD / Partij voor Zeeland / 50PLUS / ChristenUnie Schieland en Krimpenerwaard: 50PLUS / Algemene Waterschapspartij / CDA / SGP-ChristenUnie / DWLK: Helder als water / Partij van de Arbeid / Veilig Vitaal Waterbeheer / VVD / Water Natuurlijk De Stichtse Rijnlanden: Staatskundig Gereformeerde Partij / Partij van de Arbeid / Water Natuurlijk / Partij voor de Dieren / VVD / ChristenUnie / Algemene Waterschapspartij / CDA / Waterschap@inwonersbelangen Vallei en Veluwe: 50PLUS / Algemene waterschapspartij / CDA / ChristenUnie / Lokaal waterbeheer / Partij van de Arbeid / Staatkundig Gereformeerde Partij / VVD / Water Natuurlijk Zuiderzeeland: 50PLUS / Algemene Waterschapspartij / CDA / ChristenUnie / Staatkundig Gereformeerde Partij / VVD / Werk aan Water / Water, Wonen en Natuur

2 6

37

Verkiezingen

Belangrijkste thema’s van partijen

Het Kieskompas biedt inzicht in de belangrijkste standpunten van de partijen die aan de waterschapsverkiezingen deelnemen. De Algemene Waterschapspartij stelt deskundigheid en betrokkenheid bij water voorop. De AWP zoekt een goede balans tussen de vier watertaken: waterveiligheid, wateroverlast, waterzuivering en waterkwaliteit. De partij is voorstander van nieuwe waternatuur waar dat kan, maar wel voor een schappelijke prijs. De AWP is principieel onafhankelijk is van de landelijke politieke partijen. 50Plus, dat in de meeste waterschappen meedoet, vindt het belangrijk om overstromingen te voorkomen door de bescherming van goede dijken. De partij is het er niet mee eens dat burgers daarvoor meer moeten gaan betalen in vergelijking met agrariërs. Verder pleit 50Plus voor natuurlijke wateropvang, terugdringing van verstening en het bevorderen van recreatiemogelijkheden. De inzet van het CDA is om de tarieven de komende jaren niet meer te laten stijgen of hooguit met het inflatiepercentage. Samenwerken met boeren en tuinders blijft belangrijk om de waterkwaliteit en het waterpeil te verbeteren. Burgerparticipatie bij grote projecten helpt volgens het CDA om het noodzakelijke draagvlak bij inwoners te vergroten. De Partij voor de Dieren wil veel meer aandacht voor duurzaam water- en natuurbeheer. Visveilige gemalen, schoner water (minder fosfaat en bestrijdingsmiddelen), een einde aan de ‘wrede en geldverslindende muskusrattenjacht’ en een stop op vermaak met dieren zoals hengelen, zijn een aantal van speerpunten in het verkiezingsprogramma. Bij de VVD staat veiligheid, droge voeten en voldoende zoetwater bovenaan. Waterkwaliteit is belangrijk voor een gezond watersysteem, voor alles wat groeit en bloeit. Met zo laag mogelijke lasten voor burger en bedrijven. De PvdA pleit onder meer voor waterschapsbelasting naar draagkracht, de zwaarste lasten op de sterkste schouders. Ook zet de partij in op ‘een sterke volksvertegenwoordiging, een deugdelijk toezicht en respect voor een goede bedrijsvoering, inclusief effectieve rampenbestrijding en solidariteit met toekomstige generaties.’

Verrassende nieuwkomers Naast de gevestigde landelijke partijen en verschillende water- en natuurpartijen, dienen zich ook enkele partijen uit onverwachte hoek aan voor de waterschapsbesturen. Zo maakt seniorenpartij 50Plus zich in bijna alle waterschappen op voor de stembusstrijd. Een andere verrassing is de Partij Mens en Spirit (MenS), een in 2008 opgerichte partij, die aan de verkiezingen in de waterschappen Rijnland, Hollands Noorderkwartier, Amstel, Gooi en Vecht (AGV) en Noorderzijlvest deelneemt. In het programma staat onder meer 'de menselijkheid centraal en wordt de natuur als hoogste goed gezien'. www.kieskompas.nl

Meer over de verkiezingen Waterforum Online besteedt in aanloop naar 18 maart veel

aandacht aan de waterschapsverkiezingen, onder meer met interviews, achtergrondartikelen over de belangrijkste thema's in de verkiezingen en met opiniestukken uit de watersector. www.waterforum.net/wsv2015

38

Research

De opmars van nanotechnologie heeft voor de watersector twee gezichten. Nanodeeltjes brengen milieurisico’s met zich mee en waterbeheerders proberen goed in de gaten te houden of de miniscule deeltjes niet in het oppervlaktewater terechtkomen. Aan de andere kant is het juist nanotechnologie die revolutionaire doorbraken in de waterzuivering binnen handbereik brengt.

Opkomst van nanotechnologie risico maar ook kans voor watersector

Belofte of bedreiging

Door Loes Elshof

Nanotechnologie kan producten en processen ingrijpend

Samengeklonterde deeltjes kunnen uiteindelijk neerslaan. Voor

verbeteren. Tegelijk zijn er zorgen over de effecten op het milieu,

het water positief, maar voor het sediment misschien weer niet.”

bijvoorbeeld als deze stoffen in het oppervlaktewater belanden.

De milieuchemische modellen voor blootstelling, en daarmee de

“Je kunt pas iets zeggen over risico’s als je ze ook kunt meten

modellen voor risicobeoordeling, zijn intussen sterk verbeterd.

en modelleren”, meent Annemarie van Wezel, onderzoeker bij

“We kunnen beter voorspellen welke concentraties zich kunnen

KWR en hoogleraar waterkwaliteit en menselijke gezondheid

voordoen, bijvoorbeeld in slibdeeltjes.”

aan de Universiteit Utrecht. KWR ontwikkelde meetmethoden

Het meeste risico-onderzoek richt zich op nanodeeltjes zoals

die intussen in de Nederlandse praktijk zijn toegepast. En dat

fullerenen (voetbalachtige koolstofmoleculen, die aluminium

levert goed nieuws: nanodeeltjes zijn gemeten in het influent

harder maken) of koolstofnanobuisjes, die in de waterzuivering

van de waterzuivering, maar worden nog niet in het effluent of

worden toegepast. Daarnaast zijn er de anorganische stoffen

in oppervlaktewater gevonden. Van Wezel: “Ze worden dus nog

zoals nanogoud, nanozilver en titaniumdioxide. Vragen zijn er over

niet in het milieu aangetroffen. Althans niet boven de gevoelige

nanozilver, dat wordt toegepast in bacteriewerende coatings van

detectielimieten van onze meetmethoden. Daarbij moet worden

sportkleding. Deze laag wordt bij het wassen weggespoeld en

opgemerkt dat het gebruik van nanodeeltjes nog niet heel groot

komt in de afvalwaterketen. Ook nieuwere stoffen als grafenen

is, in vergelijking tot andere stoffen, maar er is veel groei in dit

en nanozink zijn in het onderzoeksvizier beland.

marktsegment te verwachten.”

Er zijn aanwijzingen dat de vorm van het nanodeeltje van invloed is op de toxiciteit: vezelvormige deeltjes lijken meer risico op te

Risicobeoordeling

leveren dan bolvormige deeltjes. Ook wordt aangenomen dat

“Voor het beoordelen van de risico’s moet je de eigenschappen

nanodeeltjes zich in zout en zoet water anders gedragen.

beter kennen. Nanodeeltjes verschillen sterk van klassieke

Voor nanostoffen is nog geen wetgeving of emissieregistratie,

chemische stoffen, alleen al omdat de nanodeeltjes groter zijn.

maar dit is wel een onderwerp van internationaal debat, onder

Uit onderzoek blijkt dat nanodeeltjes neigen tot samenklonteren

andere binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking

– agglomereren –, zowel met elkaar als met andere stoffen.

Oeso. “Telkens is er de vraag: hoe gaan wij om met deze

39

Research

250 miljoen voor nanotechnologie

NanonextNL is een consortium van ruim honderd bedrijven, universiteiten, kennisinstellingen en universitair-medische

centra, dat zich richt op onderzoek en ontwikkeling van micro- en nanotechnologie. In totaal is 250 mln euro uitgetrokken voor NanonextNL, waarvan de ene helft door de deelnemende bedrijven en organisaties en de andere helft door de overheid wordt ingelegd. Er zijn tien programma’s, het thema schoon water is daar een van. (foto’s: Erik Brinkhorst/Mesa+)

verbindingen in vergelijking met normale stoffen? We kunnen

samenwerking is dat vanaf de start van de ontwikkeling van

deze stoffen steeds beter meten en ontwikkelen hier een

stoffen naar risico’s wordt gekeken.”

instrumentarium voor. Ik verwacht binnen afzienbare tijd aanpassingen in de wetgeving, specifiek voor nanostoffen”,

Belangstelling

aldus Van Wezel. Die zijn volgens haar goed inpasbaar in de

Er is nog geen regelgeving of testprotocol om mensen

wetgeving voor de toelating van stoffen.

te beschermen tegen de effecten van nanomaterialen.

Het KWR-onderzoek wordt mede gefinancierd vanuit

NanonextNL pleit voor invoering van een ‘risicoanalyse en

het consortium NanonextNL. Maar ook het Europese

technologische assessment’ als geïntegreerd onderdeel van de

onderzoeksprogramma Horizon 2020 investeert in

technologieontwikkeling. Interactie van beleid en wetenschap

nanotechnologie en heeft die als ‘key enabling technologie’

met de samenleving is noodzakelijk. “Voedselproducenten,

bestempeld. “Wereldwijd is er veel onderzoek. Weliswaar is er

bijvoorbeeld, wensen een veilige implementatie van

meer ontwikkeling aan de kant van de industrie, maar ook aan

nanotechnologie, maar willen ook kunnen experimenteren met

risicokant wordt voortdurend gewerkt.”

de mogelijkheden. Ons advies luidt: ontwerp je producten zo dat

Gezien de concurrentie geven bedrijven aan externe instituten

de gebruikte stoffen intrinsiek zo veilig mogelijk zijn. Blootstelling

niet makkelijk informatie over hun productontwikkeling. Van

van mens en milieu moet je zoveel mogelijk voorkomen. Als er

Wezel: “Tegelijk hebben bedrijven baat bij een veilige technologie

risico’s worden voorzien, weet dan hoe die weggenomen kunnen

en -implementatie van hun producten. Ze willen later geen

worden, bijvoorbeeld met behandelingstechnologie. Voorkomen

vervelende dossiers en wensen dat hun investeringen tot recht

dat nanodeeltjes in het milieu belanden, is altijd beter.”

kunnen komen.”

Van Wezel signaleert vanuit de watersector veel belangstelling

In NanonextNL trekt KWR intensief op met bedrijven en andere

voor het onderzoek naar risico’s van nanotechnologie. “Daarbij

instituten. In bijeenkomsten wordt wederzijds geleerd, stelt Van

is een terugkerende vraag: hoe kunnen we de stoffen meten?”

Wezel. Zij rekent het tot haar taak de bedrijfsonderzoekers een

Drinkwaterzuiveringen hoeven op dit moment hun installaties nog

andere ‘mindset’ mee te geven. “Voordeel van de Nederlandse

niet aan te passen, aangezien er in Nederland geen nanodeeltjes

Water Well Screen & Casing Systems

www.boode.com

Proven quality worldwide BOODE b.v. Nijverheidscentrum 3 NL 2761 JP Zevenhuizen The Netherlands T. +31 180 63 27 44 F. +31 180 63 30 90 E. [email protected]

Ook leverancier van:

41

Research

Nanofiltratie wordt in de drinkwaterbereiding al langer toegepast, zoals hier bij een installatie van Vitens op de Waddeneilanden. Wetenschappers en technologiebedrijven zoeken voortdurend naar fijnmaziger membranen. (foto: Logisticon)

Rob Lammertink (foto: Mesa+)

Wiebe de Vos (foto: Mesa+)

zijn aangetroffen in het oppervlaktewater. "In het influent

groot mee geworden. Pentair X-Flow en Universiteit Twente

van een afvalwaterzuivering is een enkele keer een minieme

werken samen in een onderzoek naar membranen met nog

hoeveelheid nanodeeltjes gemeten, maar niet in het effluent.

kleinere poriën, van een minuscule 1 tot 2 nanometer doorsnee.

Ook de huidige afvalwaterzuiveringstechnologie voldoet dus. Er

Die membranen kunnen worden toegepast bij de verwijdering

is dus nog geen risico. Tegelijk houden we de ontwikkelingen rond

van microverontreinigingen, zoals hormonen en medicijnresten.

het gebruik van nanotechnologie scherp in de gaten." Overigens

Het nanotechnologisch instituut Mesa+, verbonden met de

investeren drinkwaterbedrijven flink in zuiveringstechnologie,

Universiteit Twente, is succesvol met onderzoek naar methoden

daarbij niet zozeer gedreven door nanostoffen maar vooral door

voor waterbehandeling op basis van nanotechnologie.

zeer kleine of polaire stoffen zoals medicijnresten.

Hoogleraar Rob Lammertink onderzoekt bij Mesa+ katalytische processen voor waterbehandeling. Een van die processen is

Toepassing in waterbehandeling

fotokatalyse, een chemisch proces dat onder invloed van licht en

In de waterbehandeling worden nanostoffen op dit moment

een katalysator wordt versneld. “Daarmee kunnen hormoon- en

vooral in testopstellingen in het laboratorium toegepast.

medicijnresten in water worden vernietigd. Koolstofverbindingen

Membranen met koolstofnanobuisjes verwijderen bijvoorbeeld

worden verbrand ofwel geoxideerd. In het katalyseproces

organische zwevend stof. Filtermembranen met nanoporeus

zijn dragers nodig waarop de reactie plaatsvindt. Dankzij

grafeen worden ingezet bij ontzilting met omgekeerde osmose.

nanotechniek zijn vernuftige dragers ontwikkeld, met een

Een ander voorbeeld dat het belang van de ‘nanoschaal’ in

zodanige vorm, samenstelling en omvang – extreem dun – dat

waterbehandeling onderstreept, zijn de ultrafiltratiemembranen.

het oppervlak optimaal reageert op de verontreinigde vloeistof

De ‘werkpaarden’ van de membraantechnologie worden gebruikt

en de ongewenste deeltjes efficiënt verwijdert. Door een

voor water- en afvalwaterbehandeling. Deze hoogwaardige

beter ontworpen oppervlak komen de verontreinigde deeltjes

membranen hebben poriën met een doorsnee van 10 tot 100

gemakkelijker en gecontroleerder in contact met de katalysator.”

nanometer. Het Twentse X-Flow, dat enkele jaren geleden door

Vergelijkbare voordelen biedt een ander katalyseproces,

het Amerikaanse Pentair is overgenomen, is er internationaal

zogenaamde reductie. “Verbindingen als nitraat en nitriet worden

hét overzicht van alle relevante waterinformatie Bent u op zoek naar de meest actuele informatie uit de nationale waterwereld? Variërend van de laatste onderzoeken van toonaangevende kennisorganisaties tot ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving en rapporten over innovatie, duurzaamheid, artikelen uit vakbladen etc? Deze speciaal met én voor de watersector ontwikkelde databank ontsluit op een snelle en toegankelijke manier relevante informatie voor de waterprofessional. Daardoor blijft u op de hoogte van de laatste trends in uw vakgebied. Of het nu gaat om waterzuivering, water,- of deltatechnologie, bij zzyzx data vindt u alle informatie die u nodig heeft om uw vak nog beter uit te oefenen.

Goodbye transmitters! SMARTSENS – De eerste generatie analyse sensoren, die transmitters overbodig maakt SMARTSENS heeft de gehele transmittertechnologie in de sensor geïntegreerd. Dit reduceert niet alleen de bedrijfskosten, vereenvoudigd installatie en onderhoud, maar kan nu ook direct worden toegepast in explosiegevaarlijke- en hygiënische omgevingen. SMARTSENS sensoren kunnen eenvoudig geconfigureerd en gekalibreerd worden via PACTware™ (FDT/DTM) of HART®DD. De mogelijkheid van offline kalibratie en regeneratie, zorgt voor een nauwkeurige meting en een langere levensduur. Zoals u ziet – het is tijd om uw externe transmitter “goodbye” te zeggen!

Maak dan kennis met: zzyzx data zzyzx data hét overzicht van alle relevante waterinformatie

goodbye-transmitters.com

43

Research

Risico’s van nanodeeltjes

Hoe groot zijn de risico’s voor mens en milieu? Nanodeeltjes gaan makkelijk interactie aan met hun omgeving. Een ophoping van nanozilver in het lichaam kan onder meer effect hebben op het immuunsysteem. Van koolstofnanobuisjes is aangetoond dat ze ontstekingsreacties kunnen veroorzaken. Er zijn diverse studies die effecten op de ecologie aantonen. Uit het promotieonderzoek van Ilona Velzeboer aan de Wageningen Universiteit, tegenwoordig werkzaam in het Waterlaboratorium, blijkt dat koolstofnanodeeltjes op lange termijn al bij lage concentraties effecten te hebben op het leven in het oppervlaktewater. Uit een proef onder natuurlijke veldomstandigheden komt naar voren dat de soortensamenstelling van ongewervelde waterdieren veranderde na langdurige blootstelling aan deze minuscule deeltjes. Er zijn ook vragen over alledaagse nanotoepassingen, zoals in de goed oplossende koffiecreamer van tegenwoordig, vertelt KWR-onderzoeker Annemarie van Wezel: “We willen weten wat die deeltjes doen. Sommige nanodeeltjes worden gerelateerd aan Alzheimer. Productontwikkeling gaat razendsnel en roept vragen op. Het is belangrijk deze samen met bedrijven op te lossen.” Afhankelijk van de toename van het gebruik van nanostoffen, zullen effecten in de buitenwereld waarneembaar zijn. Relativering is op zijn plaats: “Testen gebeuren met veel hogere concentraties dan met het huidige gebruik in het milieu. Bij die hoge concentraties zijn bijna alle stoffen toxisch.” Annemarie van Wezel (foto: KWR)

daarbij teruggebracht tot het ongevaarlijke waterstof en stikstof.

moleculaire ‘tear-off’, te vergelijken met de plastic beschermfolie

Bij katalytische reductie worden onder meer hoogwaardige dragers

op een nieuw mobieltje. “We coaten een membraan met een heel

van koolstof gebruikt, die de vloeistof optimaal in contact brengen

dun laagje polymeer, 5 nanometer in dikte. Niet alleen verbetert dit

met het katalysatoroppervlak”, aldus Lammertink.

laagje de werking van het membraan, maar het is ook makkelijk

Ook wordt nanotechnologie ingezet bij het ontwerp van

te verwijderen. Als het membraan vervuilt, hoeven we alleen

verbeterde membranen en zelfs compleet nieuwe membranen.

het laagje – de viruskoek – te verwijderen met een zoute en zure

Wiebe de Vos, onderzoeker aan de Universiteit Twente en Mesa+,

oplossing. Daarna is het membraan perfect schoon”, aldus De Vos.

licht toe: “Dankzij een dunne coating op een poreus membraan,

Universiteit Twente werkt verder met waterinstituut Wetsus aan

kunnen we optimaal sturen in stoffen die we willen afvangen. Er

membranen die virussen niet alleen tegenhouden, maar deze

is meer controle op het scheidingsproces. Hoe dunner de coating,

ook meteen inactiveren. Dit gebeurt onder andere nanozilver

hoe beter het water kan passeren, terwijl de selectiviteit van het

toe te voegen. Het gaat daarbij om minieme hoeveelheden

membraan in stand blijft.”

metaal. “Met de hoeveelheid nanozilver die in een met nanozilver

De Vos vertelt over de ontwikkeling van membranen waarop zich

bewerkte sok zit, kunnen we heel wat membranen vullen”, zegt

een polymeer laagje vormt door ‘zelfassemblage’ van zogenaamde

De Vos nuchter.

di-blok polymeren, polymeren met twee helften die elkaar

Tot slot komen de samenklonterende eigenschappen van

afstoten. “Doordat de polymeerhelften elkaar afstoten, maar

nanostoffen van pas bij het ontwerp van membranen die

tegelijk aan elkaar vastzitten, vormen zich vanzelf nanostructuren,

ongewenste nanodeeltjes uit water verwijderen. Daarbij kleven

zoals cilindervormige poriën. In dit proces voegen we een ‘homo

de nanodeeltjes aan elkaar en aan de poriën en zijn ze veel

polymeer’ toe, die vervolgens wordt uitgespoeld. Er blijft een

gemakkelijker te verwijderen.

structuur over met keurige, gelijke poriën van 30 tot 40 nanometer.

De mogelijkheden lijken eindeloos, maar de implementatie

Die structuur kan verontreinigingen optimaal afvangen.”

van deze nieuwe toepassingen in de waterbehandeling,

Een voorbeeld van technologische ontwikkeling dat De Vos noemt

vergen volgens betrokken wetenschappers nog genoeg

is het gebruik van een zogenaamde opofferingslaag of een

vervolgonderzoek in de komende jaren. S

44

Industriewater

Evides Industriewater gaat in de Botlek een nieuwe zuiveringsinstallatie bouwen waar het afvalwater van verschillende chemische concerns zal worden gezuiverd. Maar het opzetten van zo’n centrale, industriële afvalwaterzuivering levert de nodige technische en organisatorische puzzels op.

Evides Industriewater bouwt centrale afvalwaterzuivering voor verschillende chemiebedrijven

Puzzelen in de Botlek

Door Olav Lammers

Op haventerrein 5210 in Botlek verrijst eind 2016 een nieuwe,

het Rotterdamse havengebied, waaronder ook Huntsman en

grote afvalwaterzuivering. Het terrein is eigendom van

zes andere chemische bedrijven die op het terrein zijn gevestigd.

chemieconcern Huntsman, maar het is Evides Industriewater

“Sindsdien zijn wij steeds meer gaan samenwerken met EIW.

(EIW) dat waterzuivering gaat bouwen en runnen. Niet alleen

Momenteel zijn wij samen bezig met een project waarbij het water

voor Huntsman zelf, maar ook voor een aantal andere bedrijven

uit het Brielsemeer eerst als extra koeling in een van onze MDI-

in de nabije omgeving, zoals Emerald Kalama Chemical en Kemira.

fabrieken wordt gebruikt om daarna naar de demiwaterfabriek

Het industriewaterbedrijf ondertekende eind 2014 een ‘letter

van EIW te worden vervoerd. Dat scheelt Huntsman en EIW veel

of intent’ met de drie chemiebedrijven voor de aanleg van de

energie; Huntsman beschikt in de zomer over extra koelcapaciteit

Centrale Afvalwaterzuivering Botlek, kortweg CAB. Mogelijk

en in de winter kan EIW in omgekeerde richting gebruik maken van

sluiten andere bedrijven later ook nog aan bij de centrale

de warmte.”

zuivering.

Zo’n drie jaar geleden bood EIW aan om ook de

Het initiatief komt niet zomaar uit de lucht vallen: veel bedrijven

afvalwaterzuivering van Huntsman in beheer te nemen. Schols:

in de omgeving staan op het punt de eigen, verouderde

“De zuivering is al meer dan veertig jaar oud en werd bediend

waterzuiveringsinstallaties te vervangen, uit te breiden of aan

door operators van een van onze MDI-fabrieken. Hoewel wij het

te passen. Daar zijn forse investeringen mee gemoeid, terwijl het

rendement van de zuivering altijd op hoog niveau hebben weten

de bedrijven zelf niets oplevert. Bovendien behoort zuiveren van

te houden, is het beter dit in handen te geven van een bedrijf die

industrieel afvalwater niet tot hun ‘core-business’.

dit echt ziet als zijn ‘core business’, bereid is hierin investeringen te

EIW beheert al enige tijd de huidige afvalwaterzuivering

doen en het als geheel efficiënter kan laten werken. Wij konden

van Huntsman op het terrein in de Botlek. Kees Schols, site

met de steeds strengere normen goed gebruikmaken van deze

contracts & service manager bij Huntsman – dat daar onder

expertise van EIW.”

meer MDI en polyolen produceert – vertelt dat EIW zo’n acht jaar geleden op het terrein van Huntsman neerstreek met de

Ketenintegratie

bouw van een demiwaterfabriek en de overname van twee

Op de zuivering lozen ook andere chemiebedrijven die op het

proceswaterfabrieken. De demiwater- en proceswaterfabrieken

terrein zijn gevestigd. EIW is druk met de bedrijven in overleg over

onttrekken water uit het Brielsemeer en leveren dit via een

allerlei inhoudelijke aspecten die het gezamenlijk zuiveren van de

uitgebreid leidingenstelsel aan een groot aantal industrieën in

verschillende afvalwaterstromen met zich meebrengen.

45

Industriewater

Haventerrein 5210, waar de Centrale Afvalwaterzuivering Botlek eind 2016 moet verrijzen. (foto: Evides Industriewater/Huntsman)

Chris Roubos, manager sales & marketing bij EIW, vertelt

regenwater zijn om daarmee het volume aan afvalwater in te

dat het idee om samen met bedrijven in de Botlek tot een

perken.

gemeenschappelijke afvalwaterzuivering te komen eigenlijk

Roubos:“Daarnaast moet ook de vergunningverlening worden

al veel langer speelt. Dat daar synergievoordelen aan zouden

geregeld, want wij worden de directe lozer, terwijl de aangesloten

zitten, werd al langer gezien door de bedrijven en daarnaast

bedrijven als indirecte lozer worden aangemerkt. Bedrijven blijven

is ketenintegratie de laatste jaren sterk in ontwikkeling in de

zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun afvalwater en

Rotterdamse haven. “De tijd is er nu rijp voor, omdat steeds

moeten zelf maatregelen treffen om in geval van een storing in hun

meer bedrijven inzien dat zij op korte termijn zelf veel geld

productieproces een ongewenste afvalwaterstroom op eigen terrein

moeten investeren in hun zuiveringen. Een gezamenlijke

te kunnen bufferen. Deze verantwoordelijkheden moeten duidelijk

afvalwaterzuivering kan tot een aanzienlijke kostenbesparing

zijn en natuurlijk kunnen wij klanten op dit gebied adviseren.”

leiden, het werk kan worden overgelaten aan een deskundige

De nieuwe CAB wordt naast de bestaande awzi gebouwd.

op dat gebied en ook het milieu is gebaat bij één centrale,

Daarmee verdubbelt de totale zuiveringscapaciteit. In totaal

goedwerkende zuiveringsinstallatie”, aldus Roubos.

kunnen over twee jaar zo’n 120.000 vervuilingseenheden worden

Een van die milieuvoordelen is dat met het samenkomen van

verwerkt en kan 800 m3 afvalwater per uur worden gezuiverd.

verschillende afvalstromen, het zuiveringsproces veel soepeler

“Belangrijk onderdeel van de plannen voor de CAB vormt de

kan verlopen en er daardoor minder energie nodig zal zijn en ook

aanleg van aanvoerleidingen tussen de deelnemende bedrijven

minder chemie hoeft te worden toegepast om dat proces gaande

en de nieuwe zuivering”, vertelt Roubos. “De nieuwe bedrijven die

te houden.“We benutten het feit dat we drie jaar ervaring hebben

zich willen aansluiten, zijn allemaal gelegen aan de andere kant

opgebouwd met de awzi van Huntsman.”

van de A15. Wij hebben berekend dat in totaal zo’n 12 kilometer

Na de ondertekening van de letter of intent zijn de bedrijven

aan ondergrondse persleidingen moet worden aangelegd. Dat

en EIW aan het puzzelen gegaan en onderhandelen zij over

is een opgave op zich in een industriegebied waarvan de bodem

nadere details van de plannen, de aanlevering en samenstelling

bezaaid is met leidingen, buizen, kabels en noem maar op.

van de afvalstromen en afspraken over eventuele storingen in

Gelukkig hebben wij de nodige ervaring met de aanleg van een

productieprocessen die hun weerslag kunnen hebben op het

pijpleidingsysteem om ons industriewater overal bij onze afnemers

functioneren van de nieuwe zuivering. Ook wil EIW met alle bedrijven

in het havengebied af te leveren.”

afzonderlijk kijken wat de mogelijkheden van afkoppeling van

Bij de uitwerking van de plannen voor de CAB is een taak

g n i d e i b n a Beursa

g maal plaatsin n é é l. c in r e t gis ns bedrijvenre o m magazine in g ru o in f r ld e e t a rm W e v n a v Speciale forum katern t la rp e t a W t in he wv €385,--) (1/2 pagina t

voor € 995,-

Bezoek ons tijdens Aqua Nederland Vakbeurs RioleringsVakdagen (standnummer 126)

BEZOEK ONZE STAND TIJDENS:

17, 18 EN 19 MAART 2015 EVENEMENTENHAL GORICHEM

HET WAARDEVOLLE VERSCHIL IN BODEM- EN WATERKWALITEITSZORG!

Milieu & Water

Verhoeve Milieu & Water is een innovatief uitvoerend bedrijf gericht op het uitvoeren van bodem- en waterkwaliteitszorg. Onze primaire taak is het ontzorgen van onze opdrachtgevers op het vlak van realisatie, service en onderhoud aan diverse waterbehandelingsinstallaties.

Service & Onderhoud

VerhoeVe Milieu & Water Nederland Aventurijn 600 • NL-3316 LB Dordrecht T +31(0)78 652 00 70 • www.verhoevemw.com • www.verhoeve-so.com

47

Industriewater

vergen ook een continue alertheid. “Goed met je processen omgaan, daar begint het al mee. We werken weliswaar met bestaande, bewezen technieken, maar in een waterzuivering als deze ben je eigenlijk continu bezig dingen net iets anders te doen op basis van voortschrijdend inzicht. En als het dan een keer fout gaat, moet je daar meestal met maatwerk op reageren, afhankelijk van het probleem dat zich voordoet.” Bestaande installatie voor afvalwaterzuivering op het Huntsman-terrein. (foto: Evides Industriewater/Huntsman)

Voordelen Alvorens nieuwe partijen kunnen aanhaken wordt de

weggelegd voor de afdeling process & technology van Evides om

afvalwatersamenstelling eerst beoordeeld. “De meeste stoffen

de grote hoeveelheid verschillende afvalstoffen die in de CAB

kunnen we herleiden aan de hand van basisparameters, zoals CZV

samenkomen te ‘temmen’ en te reinigen. “In de basis verschilt

(chemisch zuurstofverbruik) en BZV (biologisch zuurstofverbruik),

het zuiveringsproces in een awzi niet zoveel van dat in een

zodat je ook iets weet over de omvang van je vervuiling. Maar

rioolwaterzuiveringsinstallatie, een rwzi“, vertelt Jan Willem Mulder,

daarbinnen heb je natuurlijk een scala aan eigenschappen

teamleider process & technology bij Evides. “Maar het lastige van

van stoffen die het proces kunnen beïnvloeden. In de nieuwe

bedrijfsafvalwater is dat daar componenten in kunnen zitten die

afvalwaterstromen krijgen we op de nieuwe zuivering te maken met

speciale aandacht behoeven. Denk aan toxiciteit, piekbelastingen,

weer geheel andere chemische componenten dan we al gewend

algehele verstoring van het hele proces zoals drijflaagvorming of

zijn op de Huntsman-zuivering en die dus extra aandacht vragen,

schuimvorming.”

bijvoorbeeld gechloreerde koolwaterstoffen.”

“De dynamiek is ook veel groter bij het aanbod van afvalwater.

Mulder ziet voordelen van een centrale afvalwaterzuivering: “Een

Als een op de centrale zuivering aangesloten chemisch bedrijf

combinatie van meerdere stromen geeft een zekere robuustheid

bijvoorbeeld te maken krijgt met een grote procesverstoring,

omdat je dan met een slibmassa te maken hebt die veel groter is en

kan het zijn dat in één keer veel afvalwater, al dan niet met een

veel meer kan hebben. Daarmee is de kans dat het mis gaat bij een

afwijkende samenstelling, wordt geloosd. Dat zal in volume tot

bepaalde lozing geringer. Daar staat natuurlijk wel tegenover dat

een piekbelasting leiden, maar kan ook toename van bepaalde

als het mis gaat, het met een groter volume mis gaat. Maar stel dat

stoffen tot gevolg hebben die het zuiveringsproces negatief

we met een toxische component te maken krijgen – toxisch vanaf

kunnen beïnvloeden, bijvoorbeeld in de vorm van het gedeeltelijk

een bepaalde concentratie – dan is de kans dat die concentratie

of geheel inactiveren van de biologie in je zuivering, of verstoring

wordt bereikt in een grote zuivering veel geringer dan in een kleinere

van een deelproces, zoals nitrificatie; een proces dat over het

zuivering op bedrijfsniveau.”

algemeen heel gevoelig is voor chemicaliën. “

Een ander positief effect van het samenkomen van verschillende

Er komt volgens Mulder dus heel wat bij kijken en de processen

afvalwaterstromen – zo is ook de ervaring op de oudere zuivering – is dat bepaalde stoffen elkaar in combinatie juist neutraliseren of een mix vormen waar de bacteriën beter in gedijen. Afhankelijk

ABR als eerste stap

van samenstelling en volume hoeft daardoor minder chemie aan

Evides zet als eerste stap in het zuiveringsproces een

om de pH van het mengsel te beïnvloeden.

antibuilkingreactor (ABR) in. De ABR, op de markt gebracht

Een wat lastig aspect in de vergunningverlening die de nieuwe

door Royal Haskoning DHV, is een voorgeschakelde techniek bij

Waterwet met zich meebrengt, is volgens Mulder de scheiding

actiefslibinstallaties en voorkomt veelvoorkomende problemen

tussen de vergunningverlening aan indirecte en directe lozers.

met licht slib in waterzuiveringsinstallaties. Daarnaast verlaagt die

“De bedrijven hebben met DCMR-Rijnmond te maken, en wij zijn

de zuurstofvraag en de productie van bioslib. “Een ABR is in feite

als directe lozer op het oppervlaktewater gebonden aan een

een biologisch systeem zonder slibverblijftijd dat als eerste stap

lozingsvergunning van Rijkswaterstaat. Voorheen hadden wij

een deel van de verontreinigingen omzet en ervoor zorgt dat in het

te maken met slechts één vergunningverlener, Rijkswaterstaat.

navolgend actiefslibsysteem de bezinkbaarheid goed is”, vertelt

De tendens is dat Rijkswaterstaat strakker gaat handhaven.

Evides-technoloog Jan Willem Mulder.

We moeten ook aan de voorkant de zaken goed regelen met de

het proces te worden toegevoegd, zoals stikstof, fosfor of zuren

toeleverende bedrijven.” S Een uitgebreide versie van dit artikel is verschenen in Process Control, vakblad over procesbesturing en -optimalisatie, www.processcontrol.nl

49

actueel

Aqua Nederland vakbeurs De VLM en Aqua Nederland zijn sinds begin dit jaar gefuseerd in de branchevereniging voor milieu- en watertechnologie Envaqua. Volgens voorzitter Erwin Dirkse is het samengaan nodig om weer een factor van betekenis te worden, zowel in belangenbehartiging als in het aanboren van nieuwe markten. Op de Aqua Nederland Vakbeurs, die voorlopig zijn naam behoudt, beleeft de nieuwe fusieclub zijn publieke première.

Brancheverenigingen Aqua Nederland en VLM gaan op in Envaqua

‘We moeten meer slagkracht krijgen’ Door Arjan Veering

Een brancheorganisatie waarin de leden zelf het voortouw nemen, dat is het ideaal van Envaqua-voorzitter Erwin Dirkse. Sinds 1 januari zijn, na anderhalf jaar besprekingen, de Vereniging van leveranciers van milieutechnologie (VLM) en Aqua Nederland opgegaan in de nieuwe branchevereniging Envaqua. Hoewel meer dan de helft van de 125 leden uit de waterhoek komt, richt Envaqua zich op de gehele milieusector. De krachtenbundeling van de twee organisaties is bedoeld om sterker te staan als belangenbehartiger, maar ook om beter aan businessontwikkeling en exportpromotie te kunnen doen. Samen hebben de organisaties ook meer financiële armslag. “We moeten meer slagkracht krijgen”, zegt Dirkse, die zelf

De naam van de nieuwe branchevereniging werd in januari met een lasershow onthuld.

directeur en eigenaar is van het Friese milieutechnologiebedrijf DMT. “Na de fusie staan we sterker in onze relatie met de

uiteindelijk elkaars sterke punten kunnen benutten”, zegt Dirkse.

overheid en met opdrachtgevers, maar kunnen we ook meer

“De VLM was sterk in de exportactiviteiten, Aqua Nederland

aan businessontwikkeling met onze leden doen en hebben we

had weer een goed werkende structuur met thematische

meer mogelijkheden voor buitenlandse missies en internationale

werkgroepen. We hebben die elementen goed in de nieuwe

beurzen.”

organisatie kunnen samenbrengen.” Zo telt Envaqua tien

De besprekingen tussen VLM en Aqua Nederland zijn in 2013

themagroepen: water uiteraard maar onder meer ook lucht,

gestart, maar een fusie was aanvankelijk niet al te gemakkelijk

afval, energie , bodem en duurzaamheid.

omdat beide verenigingen sterk verschilden in opzet en

Dirkse erkent dat de fusie ook een noodzaak was, het aantal

samenstelling. Een taskforce van zes leden – drie van elke

leden liep de laatste jaren bij VLM terug en bleef van Aqua

vereniging – heeft het samengaan voorbereid. “We hebben

Nederland op hetzelfde niveau steken. Dirkse hoopt dat de

50

Aqua nederland vakbeurs

nieuwe brancheorganisatie nieuw elan bij de leden opwekt. “Envaqua moet echt een vereniging voor en door leden zijn. Het gaat er niet alleen om wat onze leden bij ons kunnen halen, maar vooral ook wat ze inbrengen. Nu al is driekwart van de leden actief in een van de werkgroepen. Die activiteiten sluiten direct aan bij de business van die bedrijven.”

Aqua Nederland Vakbeurs

De Aqua Nederland Vakbeurs, die wordt gehouden op 17, 18 en 19 maart in de Evenementenhal Gorinchem, staat bekend als de nationale watervakbeurs, een ontmoetingplek waar

Bloedgroepen

veel professionals uit de praktijk komen. De beursorganisatie

De verschillen in bloedgroepen zullen zich daar wel laten merken,

ziet een lichte stijging in het aantal bedrijven dat zich in

omdat de VLM veelal bestond uit Nederlandse mkb’ers terwijl

Gorinchem zal presenteren. Ook verschillende Belgische

Aqua Nederland ook diverse grote buitenlandse ondernemingen

bedrijven zullen op de beursvloer staan. De beurs richt zich onder

met een Nederlandse vestiging als lid hadden. Toch verwacht

meer op afvalwaterbehandeling, leidingsystemen, pompen,

Dirkse daar niet al te grote problemen. “Natuurlijk zullen

desinfectie, legionellapreventie, meet- en regeltechniek, filters,

sommige bedrijven met een buitenlandse moeder zich minder

membraantechnologie en waterbouw. Zoals altijd wordt de Aqua

met exportactiviteiten bemoeien, maar die hebben weer op

Nederland Vakbeurs gecombineerd met de Rioleringsvakdagen,

andere vlakken een inbreng. Het gaat er vooral om dat we samen

waardoor specialisten en opdrachtgevers uit de rioleringsbranche

de versnippering in de sector tegengaan en een sterker front

eveneens hun weg naar Gorinchem weten te vinden.

kunnen vormen.” Envaqua zal, net als de voorgangers VLM en Aqua Nederland

Watertechnologieweek

deden, deel uitmaken van de zogenoemde WatercoalitieNL met

Tijdens de drie beursdagen organiseren NWP, Water Alliance en

het Netherlands Water Partnership (NWP) en Water Alliance.

Envaqua dit jaar de Nationale Watertechnologie Week 2015. Thema

Ook blijft zij meedoen met de Nederlandse waterpaviljoens op

van de week is ‘De waarde van water, nu en in de toekomst’.

grote internationale vakbeurzen. Een grote fusie tussen deze

De beschikbare hoeveelheid water van voldoende kwaliteit

drie partijen is niet opportuun, stelt Dirkse, omdat Envaqua

neemt wereldwijd af. Met innovatieve oplossingen probeert de

echt een ondernemersorganisatie is en NWP en Water Alliance,

Nederlandse watertechnologiesector op een efficiënte manier met

naast bedrijven, ook een grote inbreng vanuit overheid en

water om te gaan, in de industrie, in het milieu en in de land- en

kennisinstituten hebben.

tuinbouw. Tijdens de Nationale Watertechnologie Week 2015 staat elke dag staat een onderwerp uit de watertechnologie centraal.

Vakbeurs ongemoeid

Op dinsdag gaat het over water en de industrie en afvalwater en

Het concept en de naam van de Aqua Nederland Vakbeurs blijven

het milieu. Op woensdag 18 maart staat het thema drinkwater en

ondanks de fusie voorlopig ongewijzigd. Volgens Dirkse is de

milieu op de agenda. Op de slotdag 19 maart wordt gesproken over

beurs een vaste waarde in de watersector, waar niet aan getornd

de combinatie water en food.

hoeft te worden. De vakbeurs onderscheidt zich vooral als ontmoetingsplek voor de Nederlandse en Vlaamse watersector,

Aqua Lounge

met een sterke praktijkinslag. “De Aqua Nederland Vakbeurs is

Tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs zetten Envaqua, NWP en

echt de nationale beurs voor waterprofessionals. Hij heeft zich

Water Alliance gezamenlijk een Aqua Lounge neer. Dit paviljoen

echt bewezen als beurs met een eigen sfeer en specifiek publiek,

is bedoeld als centrale ontmoetings- en netwerkplek. Bezoekers

daar gaan we natuurlijk niet aan tornen.”

kunnen hier in contact komen met tal van sleutelpersonen uit de

Envaqua-voorzitter Dirkse merkt dat de markt voor de milieu- en

Nederlandse watertechnologie, onder meer van kennisinstituten,

watertechnologie, na een aantal slechte jaren, weer aantrekt.

overheden en brancheorganisaties. Ook WaterCampus Leeuwarden

Bedrijven met een internationale afzetmarkt hebben de

zal zich in de Aqua Lounge presenteren.

economische dip redelijk kunnen opvangen, zo is zijn ervaring. Nu leeft ook de thuismarkt voorzichtig op, met name doordat

Nieuwe openingstijden

bedrijven en organisaties hun kans schoon zien met nieuwe

Aqua Nederland Vakbeurs wordt gehouden in de Evenementenhal

water- of milieutechnologie hun businesscase te verbeteren. Hij

in Gorinchem en is op dinsdag 17 maart en donderdag 19 maart van

doelt onder meer op het terugwinnen van grondstoffen uit afval

10 uur tot 18 uur geopend. Op woensdag 18 maart is de beurs van

en afvalwater. S

10 uur tot 21 uur te bezoeken.

51

noviteiten

Noviteiten op de beursvloer

De aandacht voor het proces is terug Op de Aqua Nederland Vakbeurs in Gorinchem presenteren de diverse bedrijven zich aan geïnteresseerden uit de water- en/of rioolwereld. De gepresenteerde kennis, apparatuur en technologie sluit veelal aan bij het algemene zoeken naar ‘optimalisatie van processen’. Die optimalisatie laat zich over de hele breedte van de branche zien: van reductie van het gebruik van grondstoffen via verlenging van de levensduur tot het geschikt maken van afval voor hergebruik (afval wordt grondstof). Binnen dit brede kader springen de aandacht voor het verlagen van het energieverbruik, het inzichtelijk maken van (deel)processen door metingen en het verlagen van onderhoudskosten het meest in het oog. Maar het gaat niet alleen om nieuwe apparatuur of toepassingen. Verschillende leveranciers presenteren ook recent opgeleverde projecten uit de praktijk, zoals Logisticon met een plug & play installatie voor afvalwaterhergebruik voor een fabriek in Wormerweer of Sustec met een nieuwe thermo drukhydrolyse in Aperdoorn. Het beurspubliek kan zo zien hoe de apparatuur of technologie zich in de praktijk bewijst. Door Rob Schoon Dit overzicht is gebaseerd op door de leveranciers ingezonden gegevens.­

Statisch filterdoek met backflush Alfa Laval laat het complete spectrum zien van producten en innovatieve serviceoplossingen voor afvalwaterbehandeling, zoals het IsoDisc-doekfilter. Dit filter combineert een statisch filterdoek met een ‘backflush’-mechanisme. Het resulteert in bruikbaar filtraat, waarbij deeltjes tot 10 micron worden tegengehouden zonder opbouw van filterkoek of de benodigde inloopperiode. Alfa Laval Benelux - Breda

Digitaal volgsysteem watermonsters

Standnummer 261

Budget onlinemetingen WTW komt met de 181-serie, een uitbreiding

Met het nieuwe FLIMS-systeem van

op het huidige IQ-sensornetsysteem. Het

waterlaboratorium Aqualab Zuid kunt

IQ-sensornet meet een breed scala aan

u op uw eigen vertrouwde manier uw

parameters, terwijl het goedkopere 181

watermonsters digitaal aanleveren, de

systeem vooral is bedoeld voor de analyse

status van uw analyses volgen en uw

van pH, redox, geleidbaarheid, troebelheid,

analyseresultaten zelf beheren. Formulieren

TSS en zuurstof.

zijn niet meer nodig, want u kunt alles

Best Instruments - Leek

digitaal op de door u gewenste manier

Standnummer 180

verwerken. Aqualab Zuid - Werkendam standnummer 306

52

Aqua nederland vakbeurs

Compacte lagedruklamp met hoge UV-opbrengst bestUV introduceert een nieuwe generatie UV-systemen, KappaLine. De KappaLine combineert de operationele voordelen van lagedruk UV-lampen met de praktische eigenschappen van 'in-line' UV reactoren (compact, laag drukverlies, eenvoudige inbouw). De speciaal voor KappaLine

Nauwkeurige doorstroming met Maric-begrenzer

ontwikkelde compacte lagedruk lamp heeft de hoogste UV-opbrengst per lamplengte.

Toezichtputten en vetafscheiders op maat

Bertfelt komt met een kleinere aansluiting

bestUV - Best

Collinet Assainissement is fabrikant van

voor doorstroombegrenzers, systeem-Maric.

Standnummer 258

vetafscheiders en toezichtkamers voor in de

De nieuwe inzethuls met een diameter van

(wegen)bouw en civiele techniek. Collinet

slechts 9,6 mm zorgt voor een compacte

produceert rotatiegegoten, modulaire

oplossing voor nauwkeurige mechanische

toezichtkamers, te assembleren in de

controle van de doorstroomwaarden,

werkplaats of op locatie. De toezichtkamers

ongeacht de druk.

zijn beschikbaar in Ø 600, 800 of 1000 mm

De doorstroombegrenzers zorgen daarmee

en zijn samengesteld uit basiselementen,

voor efficiëntere en betere vloeistof

verhogingen en conische reducties.

gerelateerde processen.

Collinet - Herstal (België)

Bertfelt Nederland - Den Haag

Standnummer 417

Standnummer 163

Centrale aandrijfunits voor indikkers en bezinktanks Boeg levert en plaatst centrale aandrijvingen voor indikkers en vooren nabezinktanks. De aandrijvingen zijn leverbaar in diverse uitvoeringen, afhankelijk van de toepassing, belasting en tankdiameter. Voordeel van onze centrale aandrijving is, dat er bij het ruimerwerk geen onderlagering of steunrollen nodig zijn, en dat zich dus geen slijtagegevoelige delen

Waterdicht en explosieveilig data opslaan

onder de waterlijn bevinden.

Op de Point Blue-datalogger kunnen

Standnummer 212

Boeg - Den Haag

Vermaler en pomp voor laaggelegen rioolaansluitingen

verschillende sensoren met een mA-, volt- of

Genix is een vermaal- en pompsysteem

digitale uitgang worden aangesloten. Ook

die eenvoudig en zonder grote

op locaties zonder voedingsspanning, of

verbouwingswerkzaamheden geïnstalleerd

plekken waar explosiegevaar is. In de zeer

kan worden. Die zijn vooral bedoeld voor

compacte en waterdichte (IP68) behuizing

badkamers of souterrains op een lager

is een GSM/GPRS-modem, batterij en interne

niveau dan het riool of na het toilet met een

antenne ondergebracht.

persleiding van 40mm of kleiner.

BAR instruments - Varsseveld

DAB Pumps - Drunen

Standnummer 142

Standnummer 280

53

Aqua nederland vakbeurs

Dompelpompen voor abrasieve vloeistoffen Door de uitbreiding van ons programma kunnen wij u nog betere oplossingen bieden voor het verpompen van abrasieve vloeistoffen. Grindex is wereldwijd actief op het gebied van elektrische dompelpompen voor veeleisende toepassingen, zoals de bouw, mijnbouw, offshore en diverse

Frequentieregelaar zonder watervrees

industrieën. U kunt bij ons terecht voor alle Grindex drainage-, rvs, slibklok-,

Nieuwe ammoniumanalyser voor afvalwaterzuivering

De nieuwe generatie VLT Aqua Drive FC

slurrypompen en onderdelen.

De Liquiline System CA80AM-

200 van Danfoss is verbeterd en speciaal

Van der Ende Groep - Maasdijk

ammoniumanalyser volgt het

ontworpen voor water- en afvalwater.

Standnummer 235

nitrificatieproces van biologische

Voordeel is voor iedere toepassing

afvalwaterzuiveringen. Een nauwkeurige en

gebruikgemaakt kan worden van hetzelfde

gebruikersvriendelijke ammoniumanalyser

productplatform, of het nu om een 0,25 kW

die dezelfde ISO 7150-1-norm volgt als uw

of een 2 MW frequentieregelaar gaat.

cuvettentest. Omdat bij afvalwater de

Danfoss - Rotterdam

filtratiemethode minstens net zo belangrijk

Standnummer 184

als de analyser zelf, is dit volledig nieuw ontwikkeld: het Liquiline System CAT8*0 keramische filtratiesysteem voor influent,

Ontwatering van slib meten en bijsturen

actiefslib en effluent met kraakhelder

Elscolab introduceert dit jaar twee

Endress+Hauser - Naarden

producten voor de nauwkeurige sturing

Standnnummer 144

filtraat als resultaat.

van de ontwatering. Zo kan bij de toevoer en afvoer van slib tot wel 40% droge stof worden gemeten. Door deze waarden te combineren met een meting op het centraat, kan in het DCS-systeem de ontwatering uiterst efficiënt worden afgestemd. Daarnaast zijn beide metingen Elscolab - Terschuur

Effectieve monitoring van bodem- en waterdata

Standnummer 156

Carefree Solutions is een efficiënt

onderhoudsvrij.

Configureerbare elektrische bediening voor afsluiters

concept van Royal Eijkelkamp voor het

De SmartAct-1 is een standaard elektrische

monitoren, beheren en visualiseren van

aandrijving voor afsluiters en heeft

bodem- en waterdata. Van inventariseren

een universele voedingspanning, een

van de meetvraag tot en met een

anticondensverwarming, flensaansluiting

gebruikersvriendelijke weergave voor

en handbediening. De acutatoris uiterst

snelle en adequate rapportages. Met

efficiënt in stroomgebruik. Via bluetooth

onderhoudsapparatuur en meetnetten, en

kunt u bij deze actuator diverse opties

desgewenst biedt Eijkelkamp ook training

activeren.

en consultancy.

Ebora Process Automation - Heteren

Eijkelkamp Agrisearch Equipment - Giesbeek

Standnummer 167

Standnummer 206

54

Aqua nederland vakbeurs

Begrijpelijke besturingssystemen GEA Westfalia Separator heeft een nieuw IO-besturingssysteem ontwikkeld dat het besturen van processen moet vereenvoudigen. Met name de interface is veel gebruiksvriendelijker gemaakt om de steeds complexer wordende eenvoudig beheersbaar te houden.

TOC-analysers voor schoon water en afvalwater

GEA Westfalia Separator Nederland - Cuijk

Hach Lange heeft twee nieuwe TOC-

Standnummer 287

analysers voor efficiënt en effectief

productieprocessen toch begrijpelijk en

Flotatie-installatie voor verwijdering metalen, olie en vet Water met zware metalen en geëmulgeerde

waterbeheer, de Biotector B3500c-

olie en vet voldoet niet aan de door de

analyser voor schoonwatertoepassingen

overheid gestelde lozingsnormen. De

en de B3500s voor communale

Lugan-flotatie-installatie van EnviroChemie

afvalwatertoepassingen. De analysers

is volledig aangepast voor de zuivering

monitoren continu, waarschuwen bij

van dit type water. Het water wordt eerst

calamiteiten, zorgen voor een optimaal

in een inline-flocculator met chemicaliën

proces, maakt productverlies en

geneutraliseerd en uitgevlokt waarna door

overschrijding van lozingsnorm inzichtelijk.

middel van flotatie het slib van het water

Hach Lange toont de draagbare

wordt gescheiden. De installatie is zeer

DR1900 spectrofotometer voor routine

compact en in vele capaciteiten leverbaar.

Schone riolen door eb en vloed

wateranalyses. De DR1900 biedt een

EnviroChemie - Haarlem

Na hevige neerslag of juist door lage

volledig spectrum aan methoden en is

Standnummer 179a

stroomsnelheden hoopt slib en vervuiling

geschikt voor alle metingen van afvalwater,

zich op in rioleringen. Naast de schoonmaak

drinkwater, oppervlaktewater en industrieel

en onderhoudskosten, kan ook emissie

water. De Titralab AT1000 is automatisch

van vervuiling bij overstorten optreden.

titratiesysteem met vooraf ingestelde

Daarvoor biedt het ESEP het Vacuüm

methoden die snel betrouwbare resultaten

Eb/Vloed-systeem aan, een krachtige

kan leveren.

vloedgolf om het riool te reinigen. Het

Hach Lange- Tiel

ESEP-wervelventiel zorgt voor een optimale

Standnummer 323

balans tussen bufferen en overstorten. Beide systemen werken zonder bewegende delen en zijn daarom zeer veilig en onderhoudsvriendelijk.

Ultrafiltratie tegen legionella

Esep Milieutechniek - Weert

De Ulfima is een ultrafiltratiesysteem,

Standnummer 249

uitgevoerd met filters die bacteriën en

Realtime monitoring grondwaterstand

virussen tegenhouden, dat in de voedende

Huba Control brengt, met zijn type 712,

hoofdleiding van de waterinstallatie

een stabiele, nauwkeurige realtime

geïnstalleerd. Het voorkomt dat bacteriën

grondwaterstandmonitor op de markt, die

de installatie binnentreden en garandeert

voor andere toepassingen geschikt is zoals

de legionellaveiligheid. De filterinstallaties

voor drukriolen, tankniveaumetingen en

wordt op afstand (on-site en online)

warmte-koudeopslag. Een geïntegreerde

bewaakt.

temperatuurmeting is een optie.

Hg Ulfima - Hegelsom

Huba Control - Hoogland

Standnummer 354

Standnummer 227

55

Aqua nederland vakbeurs

3G-besturingsmodule voor pompgemalen I-Real heeft een nieuwe besturingsmodule voor telemetrische drukriolering en 1-2 pompgemalewn. De Sewertrack 20 is een voordelige besturing, voorzien van 3G-modem, die gekoppeld kan worden aan verschillende hoofdposten, zodat de besturingsmodule hoofdpostonafhankelijk is. De Sewertrack 20 heeft tevens een analoge ingang voor een drukopmeter.

Pomp met sterke versnijder

I-Real - Terborg

Nieuw in het assortiment van JB Pompen is

Standnummer 240

de PRG100-E-serie. Deze pomp is ontworpen voor toepassingen in rioolsystemen en kan

Compact en volcontinu waterfilter

door een goede versnijding probleemloos

Het compacte Hawle Optifil-

diverse vaste materialen verpompen.

waterfiltersysteem is volledig

Door deze versnijdende technologie is het

geautomatiseerd en programmeerbaar,

mogelijk om bijvoorbeeld sanitaire doekjes,

voorzien van een automatisch

huishouddoekjes, textiel en ander afval te

terugspoelfilter en uitgerust met een filter

versnijden.

naar keuze. Het verontreinigde water wordt

JB Pompen - Monster

via een inlaat ingevoerd en onder druk

standnummer 202A

door het terugspoelfilter geleid zonder onderbreking van het filterproces. Het in het filter gereinigde water wordt verder getransporteerd en het afvalconcentraat wordt separaat afgevoerd. Imbema Denso - Haarlem Standnummer 327

Onlinemeting van bacteriën Met de overname van MBonline heeft MicroLAN, een toeleverancier van Interline

Innamefilter voor oppervlaktewater

systems, nu een nieuwe analyser voor

Johnson Screens heeft een nieuw passief

Nauwkeurig sedimentatieprocessen monitoren

het onlinemeten van bacteriën in zijn

innamefilter voor oppervlaktewater, met

aanbod. De analyser maakt het mogelijk

hoge capaciteit en zonder bewegende

OPTISYS SLM 2100 is een optisch

automatisch en binnen 2 tot 3 uur

delen. Het filter is eenvoudig automatisch

meetsysteem voor het meten van

bijvoorbeeld E.coli, Coliformen en het totaal

schoon te maken door backwash met

sedimentatie profielen, slibdeken en

kiemgetal te meten.

lucht (hoge druk), de zogenaamde

vlokniveau. Direct een betrouwbare meting

Ook presenteert Interline een nieuwe

‘hydroburst’. De instroomsnelheid over het

via een robuuste suspenderende optische

algenanalyser, die op basis van

hele filteroppervlak is hetzelfde zonder

sensor. De meter is onderhoudsvriendelijk,

fluorescentie eenvoudig, automatisch en

verhoging van het drukverlies en < 0.15 m/s,

de sensor en de kabel kunnen namelijk

snel totaal- en cyanochlorofyl op ppb-

waardoor schade aan het waterleven wordt

automatisch gereinigd worden.

niveau kan meten.

voorkomen.

KROHNE Nederland - Dordrecht

Interline Systems - Heerhugowaard

Kloos MeroFac Water - Oosterhout

Standnummer 166

Standnummer 266

standnummer 344

56

Aqua nederland vakbeurs

Nieuwe intellligente spectrofotometer De ‘slimme’ spectrofotometer Nanocolor UV/VIS II van MachereyNagel koppelt hoogwaardige analyse aan gebruiksvriendelijkheid. Op basis

Plug and play afvalwaterhergebruik

van de geïntegreerde kleurmeting

Logisticon realiseert afvalwaterhergebruik

Brandstoffiltratie voor betrouwbare kwaliteit diesel

en troebelheidsmeting (NTU-check)

voor IOI Loders Croklaan in Wormerveer.

en integratie in het Nanocolor-

De huidige afvalwaterstroom van

Kemper en Van Twist heeft een

cuvettentestprogramma is het toestel

gemiddeld 360 m3 /dag wordt

WASP-brandstoffiltratiesysteem om

ontworpen voor een groot aantal

opgewerkt tot demiwater en ketelwater

verontreiniging van generatoren

verschillende controletaken en kan in

voor de palmoliefractionering en

door dieselbrandstof te voorkomen.

de water- en afvalwateranalyse voor

-raffinagefabrieken. Het vormt een

Het systeem wordt parallel aan de

universele toepassing.

aaneengesloten systeem met de bestaande

brandstofvoorraadtank geplaatst en

Macherey-Nagel & Co. - Düren

demiwaterinstallatie. De zuivering zal

reinigt de brandstof door afscheiding

Standnummer 177

bestaan uit een membraanbioreactor (MBR)

van (gebonden) water, afzetting en

met het Berghof BioPulse-concept inclusief

microbiologische vervuiling als de

een biologische zuivering, gevolgd door een

dieselbacterie.

omgekeerde osmose (RO). De installatie voor

Kemper en Van Twist Diesel - Dordrecht

het afvalwaterhergebruik wordt ‘plug and

standnummer 302

play’ in een 40-voets container gebouwd. Logisticon Water Treatment - Groot-Ammers

Nieuwe hoogrendementpompen

Standnummer 158

Aan de range van afvalwaterpompen zijn twee nieuwe pomptypes toegevoegd. Het betreft een serie voor DTP (onderwateropstelling) en

Vlokmiddelen op natuurlijke basis

BTP (droog opgesteld), die geschikt is

Melspring International komt

voor het verpompen van sterk vervuild

met natuurlijke coagulanten als

afwater. Kenmerkend aan deze

waterbehandelingsproducten voor

verstoppingsvrije pompen is de gesloten

fosfaat-en stikstofverwijdering,

schroefcentrifugaalwaaier met variabele

drinkwaterbereiding, licht-slibbestrijding,

waaierdiameter. Deze waaier met speciale

slibontwatering en speciale applicaties.

schoepinlaat, de Turbotex-waaier,

De Biofloc C-serie is non-toxisch en non-

garandeert een constant hoog rendement.

corrosief, milieuvriendelijk, van natuurlijke

Compacte slibontwatering met laag energieverbruik

De pomp kan worden uitgevoerd in

herkomst en heeft een effectieve werking

De NVAS-slibontwatering is een compacte

verschillende materiaalsoorten al naar

voor snelle flocculatie en bezinking binnen

ontwateringsunit die zich kenmerkt door

gelang de toepassing en het medium.

een groot pH .

een laag energieverbruik en beperkt

Landustrie Sneek - Sneek

Melspring International - Velp

onderhoud. Het toestel is voorzien van

standnummer 325

Standnummer 219

een zelfreinigende ontwateringspers die verstoppingen voorkomt en een optimale afvoer van het water garandeert. Het slib, van vetrijk flotatieslib over primair slib tot biologisch slib, wordt samengeperst tot 2045% droge stof. Novotec - Merelbeke (B) Standnummer 340

57

Aqua nederland vakbeurs

Ultrafiltratie voor bereiding drinkwater Rook Pijpleidingbouw en Q-Flow ontwikkelden een ultrafiltratie-

Radarniveaumeting voor de water- en rioolsector

unit, speciaal voor het zuiveren van

Olmia introduceert de EchoPuls LR30-

unit kan afgelegen dorpen toch van veilig

radarsensor, geschikt voor niveaumeting

drinkwater voorzien door beschikbaar

in onder meer waterpompstations,

oppervlaktewater te zuiveren en te

oppervlaktewater in Zuid-Amerika. De

waterbehandeling en riooloverstorten en

bufferen in een sanitaire watertoren. Hindernissen die hierbij genomen worden

en rivieren. Standaard uitgevoerd met een

Draagbaar tractorsysteem voor leidinginspectie

waterdichte behuizing, dus ook in het water

De meeste motorgestuurde

kwaliteit van het beschikbare water,

inzetbaar. Een wandgemonteerde LCD-

inspectiesystemen zijn complex en

klimaat en ontbreken van een aansluiting

display geeft niveau in meters, percentage

groot en moeilijk te transporteren, te

op het energienetwerk.

of doorstroming weer. Uitgerust met

installeren, gevoelig voor weersinvloeden

Q-Flow International - Nijverdal

automatische temperatuurcompensatie

en gecompliceerd om te bedienen. De P350

Standnummer 252

voor nauwkeurige meting tot 30 meter.

Flexitrax van Pearpoint biedt inspecteurs

Verder heeft Olmia, naast het pakket

het ultieme draagbare tractorsysteem.

standaard messing magneetventielen,

Het modulaire systeem biedt de eenvoud

nu ook RVS-magneetventielen in het

en transporteerbaarheid van een

assortiment, onder meer geschikt

duwstaafsysteem en levert tegelijkertijd de

voor toepassingen met agressieve

functionaliteit en prestaties van complexe

waterbehandelingschemicaliën.

en dure tractorsystemen.

Olmia - Buurmalsen

Opticon Benelux - Naarden

Standnummer 346

Standnummer 406

voor doorstromingsmeting in open kanalen

zijn bereikbaarheid, sterk wisselende

‘Connected’ hardheidsmonitor

Rendementsverbetering biologische zuivering

De nieuwe Testomat ECO 2

Orvion komt met verschillende

hardsheidsmonitor van Gebrüder Heyl

nieuwe producten voor biologische

heeft een duidelijk verlicht grafisch

waterzuiveringen. OrviAugment is voor

display, optische waterherkenning, een

het op maat doseren van bacteriecultures

geïntegreerde zelftest, SD-slot, uitgebreide

om het rendement van de zuivering te

logmogelijkheden en optionele wifi-

verbeteren. De Oxitop-test bepaalt de

insteekkaart voor draadloos dataverkeer.

afbraak van specifieke componenten,

De Testomat ECO 2 is daarmee een moderne,

zodat vooraf bekend is of nieuwe stoffen

Data van fotometer beheren via bluetooth

‘connected’ monitor voor het bewaken van

worden afgebroken in een zuivering. Verder

de waterhardheid.

biedt Orvion slibgistingtesten en (DNA-)

De fotometers 7100, 7500 en de Pooltest

Pro Water - Hengelo

slibkarakterisatie aan.

9 als 25 zijn vanaf nu, naast de standaard

Standnummer 217

Orvion - Stolwijk

USB-aansluiting, uitgerust met bluetooth. Met de gratis te downloaden Aqua Palapp kunnen alle meetwaarden vanuit de fotometer worden beheerd. Roozeboom & Van den Bos Instrument - Soest Standnummer 107

Standnummer 159

58

Aqua nederland vakbeurs

Stille schroefblower De stille Robox-schroefblower combineert

Put en rioolrenovatie met UV-uitgehard kunststof

goede prestaties aan een laag

Voor de renovatie van putten is het

energieverbruik. De schroefblower is

belangrijk dat die worden gereinigd tot

compacte machine, die onder meer een

op het ‘gezonde’ beton. Dit benodigde

motor met zelfspannende drijfriem omvat.

‘tussenresultaat kan nu worden behaald

Geavanceerde inspectie voor inspectieputten

De stille werking (<70 dB(A)) is het resultaat

door een nieuwe put van glasvezelversterkt

De Ibak Panoramo 3D-techniek maakt de

van het lage toerental, de in het frame

kunststof (GVK) in de bestaande put aan

staat van de inspectieputten inzichtelijk,

geïntegreerde demper met aanzuigfilter en

te brengen en die met UV uit te harden.

wat een afweging mogelijk maakt of

speciale geluiddichte omkasting.

Deze innovatieve methode is onlangs in

onderhoud nodig is of dat de put geheel

Robuschi Benelux - Spankeren

Nederland uitgevoerd. Bovendien is er

of gedeeltelijk gerenoveerd moet worden.

Standnummer 192

ook zo ruim 700 meter rioolbuis met een

Daarnaast wordt met dit systeem niet

diameter van 1500 mm gerelined. Dit werk is

alleen de put in beeld gebracht, maar

genomineerd als beste buitenlands project

wordt tegelijkertijd de volledige geometrie

door GSTT, de Duitse branchevereniging voor

vastgelegd. De camera heeft twee

sleufloze technieken.

groothoeklenzen die boven en onder

Swietelky-Faber Nederland Relining - Druten

geplaatst zijn. Met deze techniek is het

Standnummer 419

ook mogelijk rechtstreeks in de 3D-beelden objecten zoals aansluitleidingen te meten.

Reinigen van rioolpersleidingen met schaafijs

Teeuwissen Rioolreiniging - Huizen standnummer 414

Ice-piggen is een eenvoudige maar doeltreffende manier voor het reinigen

Hoogefficiënte dompelpompen

Draadloze video-inspectie met geïntegreerde lekdetectie

van drukriolering. Deze methode, waarbij

Energie-efficiëntie is ook in de

gereinigd wordt met schaafijs, heeft zich

afvalwaterverwerking van het grootste

De Pipe-Inspector kan zonder

al bewezen in het drinkwaterleidingnet en

belang. Daarom heeft Homa Pompen

bedrijfsonderbreking en

werkt ook goed in afvalwaterpersleidingen.

de motor en de hydrauliek van zijn

materiaalonafhankelijk een visuele HD-

De schrapende en snijdende werking van

aggregaten compleet herontwikkeld om het

inspectie met akoestische lekdetectie in

ijs verwijdert aangehecht vuil. Het voordeel

efficiëntieniveau van de dompelpompen

transport- en distributieleidingen uitvoeren.

van ijs is dat het zich aanpast aan elk

verder te verhogen. Alle types van de nieuwe

De Pipe-Inspector wordt via een sluis

diameterverloop en kan worden ingebracht

EffTec-serie kunnen dankzij permanente

bij bestaande T-stukken, reservoirs of

via de pompaansluiting..

motorkoeling zowel ondergedompeld als

ontluchtingen in de leiding gebracht en

vandervalk + degroot - Poeldijk

droog ingezet worden.

op het vooraf gedefinieerde eindpunt uit

Standnummer 442

Homa Pompen - Gorinchem

het leidingsysteem verwijderd. Geschikt voor drinkwater-, afvalwater-, bluswater-, koelwater-, olie-, gasleidingsystemen. De Inspector gaat op afstanden tot 50 km ook door 90°-bochten. Schmidt Watertechniek - Ouddorp Standnummer 102

Standnummer 434

59

Aqua nederland vakbeurs

Ultrasoon meten van niveau en flow

Industriële slangenpomp met 20% meer capaciteit

Metingen aan de buitenkant van leiding

Verderflex introduceert de Verderflex Dura

of tank hebben diverse voordelen: het

55, een innovatieve pomp om 20% meer

productieproces wordt niet beïnvloed en

capaciteit te leveren. De toevoeging van

Verbeterde mixers

de meter slijt niet. De ultrasone clamp-on

de Dura 55 breidt de capaciteit van de Dura

Xylem heeft zijn mixer Flygt 4320 verbeterd,

meters van U-F-M zijn te plaatsen en te

serie uit van < 1 l/uur tot 15,3 m /uur. De

zodat een nog hoger energierendement

vervangen zonder processtilstand. U-F-M

Verderflex Dura 55 levert 20% meer flow

oplevert, dat de IEC premium IE4

levert onder meer gecertificeerde ultrasone

per omwenteling en lost veel voorkomende

klasse overschrijdt. De geïntegreerde

clamp-on flow-, niveau-, massa- en

pompproblemen op bij applicaties met

frequentieomvormer geeft flexibiliteit in

energiemeters.

drooglopende vloeistofstromen, gevoelige

te leveren stuwkracht, precies genoeg

U-F-M / Ultrasonic Flow Management

polymeren en hoogviskeuze slib en pasta’s,

voor een goede procesvoering, zodat meer

- Oud Gastel

abrassieve oplossingen en off-gassing

energie wordt bespaard.

Standnummer 283

vloeistoffen.

Xylem Water Solutions Nederland -

Verder - Groningen

Dordrecht

Standnummer 128

Standnummer 199

3

‘Breeam’ in de waterwereld De zogenoemde Breeam-methodiek maakt duurzaamheid van gebouwen meetbaar. Inmiddels is voor het eerst een Nederlandse drinkwaterproductiebedrijf Breeamgecertificeerd. IA Groep ontwikkelde een methode voor organisaties om op een

Kanteldeksel riolering

snelle wijze ambities voor duurzaamheid

TurboTec thermische drukhydrolyse Apeldoorn opgestart

In de bestaande putrand wordt een

vast te stellen en die binnen projecten te

rooster met kantelklep gemonteerd. Bij

concretiseren.

Sustec heeft in januari 2015 de tweede

rust wordt het riool gasdicht afgesloten

IA Groep - Duiven

TurboTec-installatie opgestart. Deze

door een kantelklep. In het geval van

Standnummer 218

tweede installatie in Apeldoorn behandelt

overdruk opent de klep zich en verdwijnt

biomassa van verschillende zuiveringen van

de druk (ontluchting). Bij onderdruk opent

het waterschap Vallei en Veluwe en heeft

de kantelklep zich ook, en is er sprake van

een capaciteit van 13.000 ton DS per jaar.

beluchting. Bij water op straat wordt dit

Met de nieuwe thermische drukhydrolyse

via het voor vrachtverkeer geschikte, open

produceert het waterschap meer biogas

roosterdeksel en de kantelklep versneld

en nemen de slibverwerkingskosten, door

afgevoerd. Ook het risico op zwevende

beperking van de hoeveelheid slibkoek,

putdeksels door overdruk in het stelsel

aanzienlijk af ..

verdwijnt met het kanteldeksel.

Sustec Consulting Contractin - Wageningen

TSE- Huizen

Standnummer 237

Standnummer 277

60

Aqua nederland vakbeurs

Nationale Watertechnologie Week 2015: De waarde van water, nu en later De beschikbare hoeveelheid water van voldoende kwaliteit neemt wereldwijd af. Met duurzame en innovatieve oplossingen

Dinsdag 17 maart

probeert de Nederlandse watertechnologiesector op een

09.00 – 12.30 uur

efficiënte manier met water om te gaan, in de industrie, in het

Water en Industrie

milieu en in de land- en tuinbouw. Raak geïnspireerd tijdens de Nationale Watertechnologie Week 2015. Elke dag staat een

De druk op de wereldwijde watervoorraden neemt toe. De

ander watertechnologie thema centraal en kunt u meepraten

beschikbaarheid van voldoende water van de juiste kwaliteit

over innovatieve technieken en oplossingen voor efficiënter

is van groot belang voor de industrie en zorgt ervoor dat

water(her)gebruik, energiebesparing en hoe te komen tot een

continue gewerkt wordt aan efficiënter gebruik en hergebruik

circulaire economie, nu, maar vooral ook voor later.

van water. Een inkijkje in de industrie van de toekomst. Eén die

Dinsdag 17 maart:

Water en Industrie

met innovatieve oplossingen om minder water te gebruiken

Woensdag 18 maart:

Water en Milieu: afvalwater

en meer water te hergebruiken, het hoofd biedt aan mondiale



Water en Milieu: drinkwater

wateruitdagingen en er bovendien economisch op vooruit

Donderdag 19 maart:

Water en Food

gaat. Dat is wat u tijdens het seminar Water en Industrie kunt

Alle dagen duren de seminars van 09.00 – 12.30 uur.

verwachten.

Combineer uw bezoek aan de Aqua Nederland Vakbeurs met

Programma

deelname aan één of meerdere seminars van de Nationale

Waterhergebruik in de industrie – de mogelijkheden en stand

Watertechnologie Week 2015. Voor bezoek aan de vakbeurs en

van zaken in Europa

deelname aan de seminars dient u zich apart aan te melden. De

Jos Bouwman, Royal HaskoningDHV

Nationale Watertechnologie Week 2015 wordt georganiseerd

De Puurwaterfabriek

door ENVAQUA, Netherlands Water Partnership en de Water

Gerrit Veenendaal, NieuWater

Alliance. Voor meer informatie en aanmelden zie

Integration of innovative technologies in process water plants

www.nationalewatertechnologieweek.nl

Marc Slagt, DOW

Over de Nationale Watertechnologie Week 2015 Sinds 2013 werken de brancheverenigingen en netwerkorganisaties ENVAQUA (toen nog Aqua Nederland en VLM), het Netherlands Water Partnership (NWP) en de Water Alliance nauw samen in de ondersteuning van het watertechnologisch bedrijfsleven in Nederland. Ondersteunen van MKB bij innovatie en export, collectieve activiteiten en het vormen van één spreekbuis voor overheden en sectorpartijen zijn de belangrijkste thema’s waarop samengewerkt wordt. Een van die gezamenlijke activiteiten is de organisatie van een gezamenlijke beursstand tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs en de invulling en professionalisering van het workshopprogramma gedurende de beurs. Dit heeft geresulteerd in de eerste Nationale Watertechnologie Week 2015. Wij hopen dat het workshopprogramma u aanspreekt en zien u graag in onze Aqua Lounge op de beurs, of tijdens een van workshops uit het programma van de Nationale Watertechnologie Week. Voor meer informatie en aanmelden zie www.nationalewatertechnologieweek.nl | Erwin Dirkse, voorzitter ENVAQUA | Lennart Silvis, directeur NWP | Hein Molenkamp, directeur Water Alliance |

volg ons op twitter #nwtw2015

61

Aqua nederland vakbeurs

Woensdag 18 maart 09.00 – 12.30 uur

Water en Milieu, afvalwater en drinkwater In deze twee seminars staan afvalwater en drinkwater centraal.

Andijk 3 – Drinkwater bereiding van de toekomst

Om de keten van afvalwater naar drinkwater en andersom

Dhr. B. Brouwer, RWB

te benadrukken, wordt de dag gestart met een gezamenlijke

PURO: Innovatieve energiezuinige R.O. installatie in

plenaire sessie. Onderwerpen als energiebesparing, efficiënter

waterwinput

omgaan met slib en hergebruik van RWZI-effluent komen in het

Dhr. H. Timmer, drinkwaterbedrijf Oasen

seminar over afvalwater zeker aan bod, terwijl bij het seminar over drinkwater innovatieve Nederlandse projecten als BREEAM, champagne spoeling, het nieuwe type Reversed Osmosis

Donderdag 19 maart

installaties en de reductie van slib besproken worden.

09.00 – 12.30 uur

Plenair deel Programma Afvalwater / Drinkwater en Milieu

Water en Food

Welkom door dagvoorzitters Afvalwater/Drinkwater en Milieu

Water stroomt door ontelbare productieketens van de

Mevr. H. Prummel, WLN en mevr. A. Diepeveen

voedingsmiddelenindustrie en wordt gezien als een belangrijke

Van drinkwater naar afvalwater, de cirkel rond

economische drager. Het seminar Water en Food neemt u mee

Mevr. H. Prummel, Waterlaboratorium Noord

in deze ketens en laat zien hoe innovatieve ontwikkelingen kunnen bijdragen aan de economische vitaliteit van de sector.

Programma Afvalwater en Milieu

Onderwerpen als efficiënter watergebruik, energiebesparing

Introductie van Thermisch Druk Hydrolyse in Venlo; een kosten

en het sluiten van de waterkringloop worden gebracht

efficiënte aanpak

vanuit het perspectief van de voedingsmiddelenindustrie.

Dhr. A. de Man, Waterschapsbedrijf Limburg

Welke ontwikkelingen vragen om creatieve technologische

Dhr. J. Pereboom, Sustec

oplossingen en hoe wordt samengewerkt met de watersector

Een beter effluent goedkoper gerealiseerd?

om de technologische ontwikkelingen zo in te zetten dat het

Efficiëntere metaalzoutdosering door Real Time Control

van waarde wordt voor de voedingsmiddelenindustrie.

Dhr. E. Rekswinkel, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Pauze

Programma

Samenwerken aan nieuwe slibgistingstechnologieën: De

Welkom door dagvoorzitter

eerste resultaten van het vergelijkend pilotonderzoek

Alex Berhitu

Dhr. D. Heijkoop, Royal HaskoningDHV Voorkomen van membraanvervuiling door nutriëntenlimitatie:

Mest: de “melkkoe” voor de productie van grondstoffen

Hergebruik van RWZI effluent zonder gebruik van biocides

André Visser, Royal HaskoningDHV

Dhr. M. Boorsma, Waterlaboratorium Noord

PurePulse, bacteriën afdoden met elektrische pulsen

Een “grote boodschap”: toiletpapier ontwatert rwzi-slib,

Wouter de Heij, Cool Waves Processing BV

CADoS

European Hygienic Engineering & Design

Water innovatie prijs winnaar Categorie Schoon water

Wouter Burggraaf, Burggraaf en Partners

Dhr. H. Wouters , Brightwork

Pauze

Programma Drinkwater en Milieu

Water in the e2e supply chain

Samen betekenis geven aan duurzaamheid

Onno Raspe, Indunova i.s.m. Frances Fortuin (Food Valley NL)

Drinkwaterbedrijf Vitens

Duurzame groei mogelijk door waterhergebruik

Champagne Spoeling; membraanreiniging op een nieuwe,

Gert Snijders, Veolia Water Technologies

snelle en effectieve wijze

De groene anti-scalant voor water productie

Dhr. B. Rietman van Drinkwaterbedrijf Vitens.

Tom Brooimans, Cosun Biobased products

Pauze

Aqua lounge - standnummer 210 - volg ons op twitter #aqualounge

62

Arbeidsmarkt

Een verrassende ontmoeting Aanvankelijk overwoog ik deze column

de werkvloer ineens vier generaties in plaats van drie.

te wijden aan digitalisering, big

Wordt het anders met vier generaties? Volgens mij wel, want

data of de aantrekkende economie.

de protestgeneratie (vitale senioren, geboren 1941-1955) en de

Maar ik werd verrast door het thema

generatie Y (geboren 1976 -1994) ontmoeten elkaar. Dit levert een

generatiemanagement, dat eigenlijk bij

verrassende dynamiek. Wie had zien aankomen dat deze senioren

mij naar de achtergrond was geschoven. Ik

en junioren het goed met elkaar kunnen vinden? Alhoewel, enkele

herinner mij discussies binnen het Human

weken geleden vertelde Govert Geldof mij over de dynamiek tijdens

Capital programma over de voordelen,

een workshop van UT-studenten en oud-medewerkers uit de

maar weinig concrete acties. Kennelijk was

watersector. Beide generaties kunnen prima vrij denken. Ze kennen

het probleem van personeelsopvolging

de ballast van management- en organisatiestructuren niet (meer)

niet acuut. Logisch, die druk voel je pas

en vinden elkaar op basis van gemeenschappelijke interesses.

als de gewaardeerde senior vertrekt. Een

Frisheid en ervaring vinden elkaar gemakkelijker dan gedacht.

collega wees mij op een recensie van het

Een mooie uitwerking van een vier-generatiemodel is het onlangs

boek “Nieuwe generaties in vergrijzende

ingestelde RegenboogGilde. Senior waterprofessional, wacht niet te

organisaties” van Aart Bontekoning.

lang. Regel de overdracht van je kennis aan jonge geestverwanten

Geen baanbrekende titel, maar de inhoud

en geniet ervan.

biedt een eyeopener. Vanwege het langer doorwerken en een nieuwe, jongere instroom op de arbeidsmarkt, ontstaan op

Jaap Feil

‘Waterwonderen’ wil impact onder “We moeten veel massaler onze netwerken

zou binnen al deze initiatieven een verbindende rol kunnen hebben.

mobiliseren”, zegt Else Boutkan, zelfstandig consultant

Daarnaast willen we jongeren bereiken via social media, zodat zij de

in de watersector. “Nog steeds is de instroom van

informatie delen met andere jongeren, bijvoorbeeld via twitter en

jongeren onvoldoende om aan de vervangingsvraag te voldoen.

facebook.” Boutkan vindt dat iedereen die in de sector werkt, zich

Er zijn eenvoudigweg te weinig (juist opgeleide) jongeren die de

bewust moet zijn van zijn of haar mogelijkheden als ambassadeur.

plaatsen van vijftigers en zestigers die het komende decennium uit

Bescheidenheid is in dit geval geen deugd. “We moeten onze

de watersector vertrekken, kunnen opvullen.”

eigen netwerken massaler mobiliseren”, zegt ze. Dat kan op veel

Sinds 2007 timmert NWP aan de weg op de arbeidsmarkt met

manieren. “Een goed voorbeeld zijn gastlessen door enthousiaste

een Human Capital programma . Het initiatief ‘Waterwonderen.

mensen uit de praktijk. Er zijn al veel professionals die gastlessen

nl’ is ontwikkeld om jongeren te interesseren voor een

verzorgen – op eigen initiatief, die van de werkgever dan wel de

loopbaan in de watersector. Op de site staan steeds meer jonge

onderwijsinstelling. Wat is er mooier dan zo’n les te verbinden

waterambassadeurs. Nu is het zaak om ervoor te zorgen dat de

met informatie vooraf en na afloop van de gastles, dat kan heel

ambassadeurs via de site en ook via activiteiten en ontmoetingen

goed via internet. Of begeleid eens een leerling bij het maken van

met jongeren zoveel mogelijk de doelgroep bereiken. NWP vroeg

een profielwerkstuk. Op de site ‘ikonderzoekwater.nl’ kunnen de

Boutkan om hierover mee te denken.

leerlingen extra informatie vinden.”

“We hoeven niet opnieuw het wiel uit te vinden. Goede

Uit onderzoek bleek dat jongeren geen of een negatief

arbeidsmarktcommunicatie gaat vooral om slim gebruik maken

beroepsbeeld hebben van de watersector. “Dan hebben jongeren

van de mogelijkheden die er zijn. We kunnen de bestaande

een afvalwaterzuivering bezocht en vonden het stinken. Of het

informatieplatforms en initiatieven benutten. Voorbeelden zijn de

lijkt hen ‘saai’. Actief werken aan imagoverbetering blijft daarom

activiteiten van het VHTO, het landelijk expertisebureau voor meisjes

noodzakelijk.” Bedrijven moeten zich afvragen of zij aantrekkelijk

en vrouwen in bèta en techniek. Waterwonderen.nl

zijn voor jongeren. Veel organisaties maakten de afgelopen jaren al

63

Arbeidsmarkt

BV Nederland heeft nieuwe ‘dijkwerkers’ nodig’ “Komende jaren moeten de waterschappen flink aan de slag met

invullen van adviseurs, zoals een bodemdeskundige, geotechno-

de dijkversterkingsopgave. Dit vraagt kennis, die niet altijd direct

loog, archeoloog of grondverwerver.”

beschikbaar is. Met een collegiale in- en uitleen kunnen we ervaren deskundigen tijdelijk uitwisselen met andere projectteams”, zegt

Training door oude rot

Judith Calmeyer Meijburg van het Hoogwaterbeschermingpro-

“We rekruteren uit bestaande projectteams. Daarnaast willen we

gramma (HWBP). Als projectleider is ze betrokken bij het platform

jongeren een kans geven om deze ervaring op te doen. In de con-

De Dijkwerkers, dat in januari jl. is gelanceerd.

structie van gezel-meester kunnen trainees aan de slag.“ Calmeyer

“De BV Nederland is gebaat bij een nieuwe generatie dijkwerkers.

Meijburg raadt waterschappen met klem aan: begin op tijd met

Nu is de kennis aanwezig bij tientallen mensen, veelal vijftigers en

de voorbereiding van het projectteam. “Kijk welke jongeren zich

zestigers. Over enkele jaren moeten de deskundigen van toen hun

ervoor lenen. Wij kunnen zorgen voor een basis- en verdiepende

kennis overdragen. Dat kan bijvoorbeeld onder de paraplu van De

opleiding en ‘training on the job’ van een oude rot. In twee jaar

Dijkwerkers.”

kun je een junior klaarstomen.“ Daarnaast biedt het platform de huidige medewerkers de mogelijkheid om zich verder te bekwamen.

“We zullen sneller en efficiënter moeten werken en marktpartijen

Al voor 300 mensen verzorgde het HWBP opleidingen, geënt op de

meer vrijheid geven. Dit vraagt om nieuwe contractvormen en

IPM-rollen.

andere kennis. Het is een pre als medewerkers zijn geschoold in integraal projectmanagement (IPM), in rollen als projectmanager,

Rijkswaterstaat is een alliantiepartner in De Dijkwerkers. “Water-

omgevingsmanager, technisch manager, manager projectbeheer-

schappen zijn goed in omgevingsmanagement. Rijkswaterstaat

sing en contractmanager. Het is geen blauwdruk, maar met dit

heeft meer ervaring in integraal projectmanagement. De kennis is

model hebben we goede ervaring. Er ontstaat een optimale wis-

aanvullend.” Sinds december zijn er gesprekken met verantwoor-

selwerking met de aannemer. Daarnaast willen we ook de functies

delijken bij waterschappen. De eerste ‘matches’ zijn gemaakt. “Nu zijn er tientallen mensen beschikbaar, maar we willen de pool laten

jongeren vergroten

uitgroeien tot honderden.” Sterke argumenten zijn kennisbehoud en kostenbesparing. “Kennis inhuren is duur. Waterschappen willen de ervaring in eigen huis houden en opbouwen, in plaats van telkens dure zzp’ers in te huren die vervolgens vertrekken.” Er is een

een omslag en profileren zich anders. Maar er is volgens Boutkan

extra prikkel doordat waterschappen de komende jaren 10 procent

nog een groep die de kop in het zand steekt en ten onrechte

in de kosten van dijkversterking moeten bijleggen.

denkt:‘het komt wel goed’. De manier waarop een organisatie zich profileert, doet er toe.

Betere medewerkers

Een vacature met een technische functie omschrijving, een

Krijn van den Herik, accountmanager van De Dijkwerkers en werk-

onderwijsniveau of gewenste ervaringsjaren, spreekt jongeren

zaam bij Vallei en Veluwe, kriijgt positieve reacties. “We hebben de

niet aan. “Je kunt beter nadruk leggen op een mooi bedrijf of een

vraag gesteld: heeft u mensen beschikbaar of heeft u mensen no-

uitdagende opdracht.”

dig? We merken dat vooral ondernemende medewerkers reageren,

Organisaties waarbij jongeren een stage doorlopen, kunnen

die aan zichzelf willen werken.” Voor het waterschap impliceert de

actief investeren in het begeleiden en vasthouden van deze

deelname een cultuurverandering: Durft u uw betere medewerkers

jongeren. “Die heb je al binnen.”Succesvol zijn ook initiatieven

beschikbaar te stellen? Na verloop van tijd krijgt u er betere mede-

waarbij bedrijven met jongeren speeddaten. “Daarbij moeten

werkers terug, houdt Van den Herik zijn gesprekspartners voor.

rolmodellen zo concreet mogelijk zijn over hun baan: Wat doe je op maandagochtend? Wat vind je spannend? En soms ook

Hans Oosters, dijkgraaf van het Hoogheemraadschap van Schieland

koudwatervrees wegnemen. ‘Ach, ik had ook een zesje voor

en de Krimpenerwaard en portefeuillehouder keringen bij de Unie

wiskunde op de middelbare school.’” Bij echte schaarste kun

van Waterschappen zei tijdens de lancering van het platform:“Dit is

je inzetten op zij-instromers. Als voorbeeld haalt Boutkan een

de toekomst. We moeten slimmer bezig zijn met onze kennis. Met De

voormalig loodgieter aan, die genoeg had van de sanitaire

Dijkwerkers slaan we de slag naar morgen.”

problemen bij gestreste particulieren. Met succes schoolde hij zich

Krijn van den Herik, tot slot:“Waterschappen werkten in het verle-

om tot monteur bij een waterleidingbedrijf. En heeft het meer

den alleen binnen de grenzen van hun eigen beheersgebied. Het

naar zijn zin dan ooit.

mooie is dat ze gaan samenwerken op ‘Nederlandse schaal’.”

Vacaturewand aanbieding Watervacatures.nl, de vacaturesite die midden in de waterwereld staat. Nog beter bereik tegen scherpe tarieven. Tijdens de Waterinfodag (5 maart 2015) en Aqua Nederland Vakbeurs / RioleringsVakdagen (17, 18 en 19 maart 2015) staat de vacaturewand van Watervacatures.nl ook op de beursvloer. De plek dus om uw water gerelateerde vacatures (en technische functies binnen water organisaties) of bedrijfspresentatie (opleidings- of arbeidsmarkt gerelateerd) onder de aandacht te brengen!

Maak nu gebruik van de vacaturewand aanbieding en betaal geen € 645,00 maar € 545,00 (2 maanden online, 2x in Waterforum Nieuwsbrief en doorplaatsing naar de vacaturewand)

Vermeld bij uw opdracht onze aanbiedingscode vacwand2015 Deze aanbieding is geldig tot 15 maart 2015 Wilt u meerdere vacatures plaatsen, neemt u dan even contact met ons op, wij maken graag een passend aanbod voor u.

Informeer ook naar onze aantrekkeijke abonnementstarieven [email protected] of bel 015 361 74 33

65

actueel

WaterCampus Leeuwarden is het knooppunt voor de watertechnologie. De afgelopen tien jaar is hier een watertechnologiecluster ontstaan die zowel landelijk als internationaal de aandacht trekt.

Van idee tot markt, van kennis tot business Watertechnologie innovatieketen

Export

De kracht van de WaterCampus in Leeuwarden zit hem in het

Hein Molenkamp, directeur Water Alliance: “We kijken voortdurend

feit dat hier een complete innovatieketen beschikbaar is om

naar de mogelijkheden om bedrijven te helpen. Zo hebben we een

bedrijven te helpen hun ontwikkelingen te versnellen; van idee

minister uit Canada op bezoek gehad die erg geïnteresseerd was

tot export. Faciliteiten zijn gecreëerd waar bedrijven gebruik van

in de ontwikkelingen op de WaterCampus. We hebben tijdens haar

kunnen maken; van laboratoria en een Waterapplicatiecentrum

bezoek een aantal bedrijven hun oplossingen laten presenteren.

(WAC), tot een aantal demosites waar op grotere schaal getest

Vervolgens zijn we op hun uitnodiging met vier bedrijven naar een

kan worden. Alles om nieuwe technologieën te testen, op

beurs in Canada gegaan. Drie van de vier bedrijven doen inmiddels

te schalen en te tonen aan de wereld. Hier bevindt zich een

voor het eerst zaken in Canada. Zo snel kan het gaan.”

innovatieve exportgerichte omgeving, waarin wetenschap, kennisinstellingen en bedrijfsleven elkaar versterken. De partners

Vestigen op de WaterCampus

Wetsus, Centre of Expertise Water Technology (CEW) en Water

Ook fysiek kan het MKB op de WaterCampus terecht. Hier

Alliance vervullen hierin een belangrijke rol. Wetsus (European

heeft men niet alleen toegang tot kennis en hoogwaardige

centre of excellence for sustainable water technology) vormt het

onderzoeksfaciliteiten, maar ook tot kantoorruimtes,

platform voor multidisciplinaire samenwerking tussen bedrijven en

flexwerkplekken en vergaderruimtes. Onlangs is het

kennisinstellingen uit heel Europa. In het verlengde daarvan richt

bedrijfsverzamelgebouw uitgebreid met een toonaangevende

het CEW zich op toegepast onderzoek en productontwikkeling.

nieuwbouwlocatie.

Met de Water Alliance als coördinator richting de markt en business, bieden zij gezamenlijk het bedrijfsleven een platform om

Belangstelling voor samenwerking, ondersteuning,

hun idee om te zetten in een product waarmee ze de wereldmarkt

onderzoek(faciliteiten), onderwijs, business development of

op kunnen.

vestiging op de WaterCampus Leeuwarden? Bezoek ons op de Aqua Nederland Vakbeurs, stand 210.

WaterCampus Leeuwarden I: www.watercampus.nl E: [email protected] @watercampus

66

bedrijvenregister

Bentley Systems Europe B.V. Spicalaan 37 2132 JG Hoofddorp T:. +31 (0)23 5560 560 water software, afvalwater software, ontwerp voor water en afvalwater, netwerkanalyse, hydrologische analyse, hydraulische simulatie, hydraulische onderhoud, Water Network Design, Wastewater Network Design, cartografie.

C-mark B.V. Munsterstraat 9, 7418 EV Deventer www.c-mark.nl, [email protected] T: +31 (0)88-8310500 Opleidingen, Legionella - risico-analyse, Legionella - beheersplan opstellen, Legionella - advies, Laboratoriumonderzoek - legionella, Advisering

CimPro BV De Waal 4684 PH Best www.cimpro.com, [email protected] T: +31 (0)88 246 77 99, F: +31 (0)88 246 77 00 Waterbeheer, Telemetriesystemen, Telemetrie, Stedelijk waterbeheer, Rioolpompstations, Procesbesturingsinstallaties, Meet- & Regeltechniek, Energiebeheer, Bewakingssystemen, Automatisering

Deltares Postbus 177, 2600 MH Delft www.deltares.nl, [email protected] T: +31(0)88 3358273, F: +31(0)88 3358582 Advisering, Delfstoffenwinning, Engineering, Funderingssystemen, Grondwater, Onderzoek, Regenwatermanagement, Stedelijk waterbeheer, Waterkeringen, Watermanagement

Econosto Nederland BV Cypreslaan 63, 2908 LT Capelle aan den IJssel www.econosto.nl, [email protected] T : +31 (0)10 284 11 00, F : + 31 (0)10 451 68 51 Afsluiters, Meet- & Regeltechniek, Gietijzeren appendages, Kleppen, Flowmeters, Afvalwaterbehandeling, Afvalwatertransport, Koppelingen, Hydrants, Watermeters

Endress+Hauser BV Nikkelstraat 6, 1411 AJ Naarden www.nl.endress.com, [email protected] T : +31 (0)35 695 86 11, F : + 31 (0)35 695 88 25 Zuurstofmetingen, Watermetingen, Wateranalyse apparatuur, Toxiciteits analyseapparatuur, PH-elektroden, Niveaumeting, Monstername apparatuur, Meet- & Regeltechniek, Flowmeters, Analyse-apparaten

Enviro-Chemie bv Waarderweg 52c, 2031 BP Haarlem www.envirochemie.nl, [email protected] T: +31 23 5345405, F: +31 23 5345741 Membraantechnologie, MBR (Membraan Bio Reactoren), Flotatie-installaties en tanks, Emulsiesplitsers, Chemische waterbehandeling, Biologische reiniging grondwater/lucht, Afvalwaterbehandeling

Evides Industriewater Postbus 4472, 3006 AL Rotterdam www.evides.nl, [email protected] T: +31 (0)10-2935172, F: +31 (0)10 - 2935980 Waterzuivering, Membraanfiltratie, Ionenwisselaars, Industriële installaties, Drinkwatervoorziening, Afvalwaterbehandeling, afvalwaterzuivering, Proceswater, Industriewater, waterhergebruik

Hach Lange Laan van Westroyen 2a, 4003 AZ Tiel www.hach-lange.nl, [email protected] T: +31 (0)344 631130, F: +31 (0)344 631150 Wateranalyse apparatuur, Labaratoriumapparatuur, Data logging/procesapparatuur, Zuurstofmetingen, Telemetrie, Sensoren, PH-elektroden, Monstername apparatuur, Electrochemie, Elektrodensystemen

HKV lijn in water Postbus 2120, 8203 AC Lelystad www.hkv.nl, [email protected] T: +31 (0)320 294242, F: +31 (0)320 253901 Watermanagement, Waterkeringen, Waterbeheer, Remote Sensing, Opleidingen, Ingenieursbureaus, Grondwater, GIS (Geografische Informatie Systemen), Gespecialiseerd advies, Advisering

Imbema Denso B.V. Nijverheidsweg 5-7, 2031 CN Haarlem www.imbemadenso.nl , [email protected] +31 (0)23 5172424 , +31 (0)23 5317433 Koppelingen, Hydrants, Flenzen, Fittingen, Corrosie preventiemiddelen, Controle apparatuur/systemen, Buis- en kabeldoorvoeringen, Afsluiters, Afdichtingen, Aanboortoestellen

Jongia N.V. James Wattstraat 8, 8912 AS Leeuwarden www.jongia.com, [email protected] T: +31582139715, F: +31582129787 Slibbehandeling, Procestechnologie, Procesindustrie, Mixers, Mengketels, Mechanische waterbehandeling, Biotechnologie, Beluchters, MBR, Anaërobe gistingssystemen, Afvalwaterbehandeling

Klay Instruments Nijverheidsweg 5, 7991 CZ Dwingeloo www.klay.nl, [email protected] T: +31 (0)521 591550, F: +31 (0)521 592046 Vloeistofniveau- /registreerinstrumenten, Sensoren, Niveaumeting, Meet/regel-/beveiligingsinstrumenten, Meet- & Regeltechniek, Flowmeters

Krohne Nederland B.V. Kerkeplaat 14, 3313 LC Dordrecht www.krohne.com , [email protected] +31 (0)78 630 6200 , +31 (0)78 630 6405 Watermetingen, Watermeters, Wateranalyse apparatuur, Procesindustrie, Niveaumeting, Meters, Meet- & Regeltechniek, Flowmeters

KSB Nederland B.V. Wilgenlaan 68, 1161 JN Zwanenburg www.ksb.com, [email protected] T: +31 (0)20 4079800, F: +31 (0)20 4079801 Waterpompen, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Proceswaterbehandeling, Pompen, Polderbemalingsinstallaties, Oppervlaktewater zuivering , Onderhoud en reiniging, Koelwaterbehandeling, Grondwater, Drinkwatervoorziening

Wilt u uw bedrijf ook beter profileren, mail dan naar [email protected] of bel 015 361 7433

67

bedrijvenregister

Logisticon Water Treatment B.V. Energieweg 2, 2964 LE Groot Ammers www.logisticon.com, [email protected] T: +31 (0)184 608260, F: +31 (0)184 608280 Zware metalen verwijdering, Waterzuivering, Waterbehandelingsinstallaties, Waterbehandeling, Ultrafiltratie, Proceswaterbehandeling, Ontijzering, Omgekeerde osmose installaties, Mobiele drinkwaterinstallaties, Membraanfiltratie

KWA Bedrijfsadviseurs B.V. Regentesselaan 2, 3800 BM Amersfoort www.kwa.nl, [email protected] T: +31 (0)33 4221310, F: +31 (0)33 4221329 Waterbehandeling, Proceswaterbehandeling, Ontgassers, Legionella - advies, Koelwaterbehandeling, Ketelvoe-

Landustrie Sneek B.V. Pieter Zeemanstraat 6, 8600 AD Sneek www.landustrie.nl , [email protected] +31 (0)51 548 6888 , +31 (0)51 541 2398

dingwater, Energiebeheer, Corrosie preventiemiddelen,

terbehandeling, Afvalwaterbeheer, Afvalwatertransport,

Afvalwaterbehandeling, Advies- en ontwerpbureaus

afvalwaterzuivering, Polderbemalingsinstallaties

Metawater Co., Ltd. Europe Rep. Office Westerbachstrasse 32, D-61476 Kronberg im Taunus / Duitsland T: +49 617 3993126, F: +49 617 3993206 www.metawater.co.jp/eng, [email protected] Filtratie, Membraanfiltratie, Membraantechnologie, Ozonisatieinstallaties, Waterbehandeling

NWP (Netherlands Water Partnership) Bezuidenhoutseweg 2, 2594 AV Den Haag www.nwp.nl, [email protected] T: 070-3043700 , F: 070-3043737 Branche-organisaties, Watermanagement, Netwerkorganisatie

Nijhuis Water Technology Innovatieweg 4, 7007 CD Doetinchem www.nijhuisindustries.com, [email protected] T: +31 (0) 314 749 049, F: +31 (0) 314 749 000 Waterbehandelingsinstallaties, Terugwinninginstallaties, Slibbehandeling, Flotatie-installaties en tanks, Afvalwaterbehandeling, Waterzuivering, Ozonisatie-installaties, Legionella - behandelingsapparatuur, Biogas installaties, Biologische afvalwaterzuivering

Ondeo Industrial Solutions Willem Barentszweg 4 , 5928 LM Venlo www.ondeo-is.nl, [email protected] T: +31 (0)6 136 55 664 F: +31 (0)77 3231230 Waterbehandeling, Ultrafiltratie, Proceswaterbehandeling, Ontzouting, Ontijzering, Ontharding, Onderhoud en beheer, Omgekeerde osmose waterbehandeling, Mobiele ontzoutingsinstallaties, Membraanfiltratie

ProMinent Verder B.V. Postbus 12, 3450 AA Vleuten www.prominent.nl, [email protected] T: +31 (0)30 6779280, F: +31 (0)30 6779288 Chloordioxide installaties, Desinfectie/oxidatie installaties, Doseringsapparatuur, Drinkwaterbehandeling, Meet- & Regeltechniek, Ozonisatie-installaties, Pompen, Tanks, UV-bestralingsinstallaties, Waterbehandelingsinstallaties

Pro Water BV Lansinkesweg 4, 7553 AE Hengelo www.prowater.nl, [email protected] T: +31 (0)74 2915150, F: +31 (0)74 2915350 Wateranalyse apparatuur, Sensoren, PH-elektroden, Meet- & Regeltechniek, Labaratoriumapparatuur, Filtervulmateriaal, Chemische waterbehandeling, Chemicaliën, Afvalwaterbehandeling

Royal Haskoning DHV Postbus 1132, 3800 BC Amersfoort www.royalhaskoningdhv.com, [email protected] T: +31 (0)88 3482000, F: +31 (0)88 3482801 Waterzuivering, Watermanagement, Vaarwegen, Stedelijk waterbeheer, Integraal Waterbeheer, Ingenieursbureaus, Hoogwaterbescherming, Havens, Engineering, Drinkwater-

Rood Wit Blauw watergroep (RWB) Ambachtstraat 20, 7609 RA Almelo www.rwbalmelo.nl, [email protected] T: +31 54 6545020, F: +31 54 6545030 Aannemers, Apparatenbouw, Constructie, Demineralisatie, Drinkwaterbehandeling, Engineering, Filtratie, Oppervlaktewater zuivering, Projectbegeleiding, Toegepast onderzoek

Schlumberger Water Services (Netherlands) B.V. Postbus 553, 2600 AN Delft www.swstechnology.com, [email protected] T: +31 (0)15-2755000, F: +31 (0)15-2755055 Watermeters, Waterbeheer, Vloeistofniveau/registreerinstrumenten, Grondwater, Data logging /procesapparatuur, Advisering

Stichting PostAcademisch Onderwijs (PAO) Postbus 5048, 2600 GA Delft www.pao.tudelft.nl, [email protected] T: +31 15 2784618, F: +31 15 2784619 Afvalwaterbeheer, Bouwmiddelen/materialen, Drinkwater Grondwater, Havens, Onderhoud en beheer, Opleidingen, Riolering, Waterbeheer, Waterkeringen

Stowa Postbus 2180, 3800 CD Amersfoort http://www.stowa.nl, [email protected] T: +31 (0)33 4603200, F: +31 30 2321766

Roosterreinigers, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Rioolpompstations, Pompen, Beluchtingssystemen, Afvalwa-

behandeling

SOLIS Projects bv Zuiveringweg 92, 8243 PE Lelystad www.solis.nl, [email protected] T: +31 (0)320 292020, F: +31 (0)320 292029 Waterzuivering, Slibtransportapparatuur, Slibbehandeling, Rioolwaterzuiveringsinstallaties, Ontwateringsapparatuur, Membraanbioreactor - turn key, MBR (Membraan Bio Reactoren), Filtratie, Engineering, Afvalwaterbehandeling

Onderzoek, Voorlichting

Wilt u uw bedrijf ook beter profileren, mail dan naar [email protected] of bel 015 361 7433

68

bedrijvenregister

Unie van Waterschappen Postbus 93218, 2509 AE Den Haag www.uvw.nl [email protected] T: +31 70 3519751, F: +31 70 3544642 Voorlichting

Verder BV Postbus 95, 9700 AB Groningen www.verder.nl, [email protected] T: +31 (0) 50 5495900, F: +31 (0)50 5495901 Versnijders, Pompen, Doseringsapparatuur, Mixers

VISSER waterbeheer De Beeringen 22, 6681 JH Bemmel www.visserwaterbeheer.com, [email protected] T: +31 6 21206760 Waterschappen, Watermanagement, Waterbeheer, Ruimtelijke

WAM Holland Bulk Handling Equipment B.V. Honderdland 201, 2676 LV Maasdijk www.wamholland.nl, wam@wamholland T: +31 (0)174 52 19 88, F: +31 (0)174 51 49 91 Vijzels, Kanaalzeven, Zandscheiders, Schroefseparatoren,

Ordening - Interactieve planvorming, Overheid, Organisaties,

Kalk-doseer installaties

Water Alliance Postbus 7560 , 8903 JN Leeuwarden www.wateralliance.nl, [email protected] T: +31 (0)58 2849044 Waterzuivering, Watermanagement, Waterbehandeling, Netwerkorganisatie, Branche-organisaties, Afvalwaterbehandeling

Task Industriële Milieutechnieken Kerkhofstraat 33, B-2220 Heist-op-den-Berg / Belgie www.task.be / [email protected] T: +32/(15)24 21 15, F: +32/(15)24 55 16 (af)gaszuiveringsinstallaties, afvalwaterzuivering, Warmtewisselaars

Oppervlaktewaterinname, Ingenieursbureaus, Freelancers, Advies- en ontwerpbureaus

A Division of Watts Water Technologies Inc.

Wateropleidingen Postbus 1410, 3430 BK Nieuwegein www.wateropleidingen.nl, [email protected] T: +31 (0)30 6069400, F: +31 (0)30 6069401 Afvalwaterbeheer, Drinkwaterbehandeling, Drinkwatervoorziening, Legionella - beheersplan opstellen, Onderhoud en beheer, Opleidingen, Riolering, Stedelijk waterbeheer, Waterbeheer, Waterzuivering

Watson-Marlow BV Industrieweg 130a, 3044 AT Rotterdam www.watson-marlow.com / [email protected] T: +31 10 4623486, Doseringsapparatuur, Pompen

Watts Industries Netherlands bv Postbus 98, 6960 AB Eerbeek www.wattsindustries.nl, [email protected] T: +31 (0)313 673750 F: +31 (0) 313 652073 Sanitaire en drinkwaterinstallaties, Ontluchters, Meet- & Regeltechniek, Legionella - installatietechniek, Kleppen, Gietijzeren appendages, Flowmeters, Buissystemen, Afsluiters

Wilt u ook gebruik maken van of meer

Wetsus Postbus 1113, 8900 CC Leeuwarden www.wetsus.nl, [email protected] T: +31 (0)58 2843000 F: +31 (0)58 2843001 Toegepast onderzoek, Sensoren, Proceswaterbehandeling, Onderzoek, Milieutechnologie, Membraantechnologie, Membraanbioreactor - kenniscentra, Drinkwaterbehandeling, Biotechnologie, Afvalwaterbehandeling

Xylem Water Solutions Nederland B.V. Pieter Zeemanweg 240, 3316 GZ Dordrecht www.xylemwatersolutions.com/nl , [email protected] T: +31 (0)78 6548400, F: +31 (0)78 6510936 Waterbehandelingsinstallaties, UV-bestralingsinstallaties, Scada, Rioolpompstations, Pompen, Ozonisatie-installaties, Onderhoud en beheer, Desinfectie/oxidatie installaties

informatie ontvangen over de speciale vermelding in het bedrijvenregister van Waterforum Media, neem dan contact op met Daan Mooijman, +31 (0) 70 323 40 70 of via mail: [email protected]

www.waterforum.net/bedrijvenregister

Wilt u uw bedrijf ook beter profileren, mail dan naar [email protected] of bel 015 361 7433

kennis delen en kennis vergaren

Wat e r fo r u m b i e d t b e d r i j ve n e n ke n n i s c e n t ra e e n p l at fo r m om kennis en ervaring te delen met de waterwereld. Dit katern is samengesteld door: C-mark /EnviroChemie | Reinders apparatenbouw GEA Westfalia Separator Nederland / HAC H L ANGE Nederland / Imbema Denso JUMO / Metrohm Applikon / Best Instruments / Landustrie Sneek Ta s k I n d u s t r i ë l e M i l i e u t e c h n i e k e n / A d v a n c e d W a s t e W a t e r S o l u t i o n s Flexim Instruments Benelux / Leiderdorp Instruments / Merrem & la Porte T S E / E c o n o s t o N e d e r l a n d / J o n g i a M i x i n g Te c h n o l o g y / S u l t e q P o m p e n e n R e v i s i e S e r v i c e i n S e p a r a t i o n / K S B N e d e r l a n d / Ko n i n k l i j k e Ke m p e r e n Va n Tw i s t D i e s e l N a l c o N e t h e r l a n d s / Wa t s o n - M a r l o w / B o o d e / L o g i s t i c o n Wa t e r Tr e a t m e n t H o g e s c h o o l Va n H a l l L a r e n s t e i n / C G D r i v e s & a u t o m a t i o n Ve r h o e v e M i l i e u & Wa t e r / S c h l u m b e r g e r Wa t e r S e r v i c e s Stichting PostAcademisch Onderwijs.

Wat e r fo r u m b i e d t o o k u d e ka n s o m d e e l t e n e m e n z i e w w w.wa t e r f o r u m . n e t / wa t e r p l a t f o r m vo o r d e m o g e l i j k h e d e n .

Veilig (drink)water? Dagelijks komen we in aanraking met water: drinkwater, zwemwater en op uw werk wellicht ook met proceswater. Maar staat u er wel eens bij stil welke deskundigheid nodig is om ervoor te zorgen dat dit water ook daadwerkelijk veilig en betrouwbaar is en of het aan de wettelijke eisen voldoet? C-mark wel. Uw partner voor (schoon) waterbeheer C-mark adviseert en voert analyses uit voor bedrijven en instellingen met belangrijke watervoorzieningen. Van zorginstellingen tot installatiebedrijven tot zwembaden. Waar behoefte is aan betrouwbaar en deskundig advies op het gebied van (schoon) water, is C-mark dè partner bij uitstek.

Verantwoordelijkheid delen met de specialist C-mark beschikt over een gerenommeerd onderzoekslaboratorium, RVA geaccrediteerd, en verzorgt voor u de voorgeschreven monsternames en analyses. De eigen monsternamedienst is landelijk dekkend. Voor het opstellen van een Risicoanalyse en een Beheersplan ten behoeve van Legionellapreventie bent u bij hen op het juiste adres. C-mark is door het KIWA voor BRL 6010 gecertificeerd. De adviesdiensten strekken van het beantwoorden van eenvoudige vragen tot en met het volledig overnemen van uw water- of legionellabeheer. Alles om het de klant zo makkelijk mogelijk te maken en te ontzorgen! Nieuwsgierig geworden? Bezoek C-mark tijdens de Aqua NL op beursstand nummer 187.

C-mark E-mail: [email protected] Website: www.c-mark.nl Telefoon: 088-8310500

EnviroChemie: leverancier van industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties

EnviroChemie bouwt al bijna 40 jaar afvalwaterzuiveringsinstallaties voor haar klanten wereldwijd. Van onze Split-O-Mat en Envochem chemisch-fysische technieken via de Envopur membraantechniek tot aan Biomar aerobe en anaerobe biologische installaties, EnviroChemie voelt zich thuis bij al deze technieken. Op dit moment wordt zowel in Nederland als in Vlaanderen door de overheid aandacht besteed aan de kwaliteit van het regenwater dat bij schrootopslagplaatsen van het terrein stroomt. EnviroChemie heeft hier haar Lugan flotatie installatie volledig op aangepast. De Lugan installatie zuivert het water, dat verontreinigd is met zware metalen en boor- en snij olie emulsie, tot beneden de door de overheid geëiste lozingsgrens. Verder is EnviroChemie actief op de markt van de reiniging. Het betreft hier de reiniging van treinen, trams, bussen en vliegtuigen, maar tevens ook tank- en silowagens. Voor de zuivering van het hierbij vrijkomende afvalwater wordt gebruik gemaakt van de Lugan en of Flomar eventueel gecombineerd met de Biomar. Heeft u vragen of een bepaalde afvalwaterstroom? Kom op 17 t/m 19 maart a.s. langs op stand 179a tijdens de Aqua Nederland Vakbeurs 2015 in de Evenementenhal in Gorinchem. Wij bespreken de mogelijkheden die EnviroChemie u kan bieden graag met u.

EnviroChemie bv te Haarlem Tel: 023 5426913 e-mail: [email protected] internet: www.envirochemie.com

Behandeling op maat

Naast het ontwerpen, fabriceren, installeren van o.a. filters, onthardingsreactoren, opslagtanks en drukvaten, is Reinders Apparatenbouw bv úw partner als het gaat om custombuild turnkey waterbehandelingunits. U bent harte welkom op onze stand, om de oplossing voor uw vragen te vinden

Reinders apparatenbouw bv Koningsweg 33, 9731 AR Groningen 050 - 541 1600 [email protected]

Slibontwatering met Westfalia Separator® ecoforce watermaster CF De Westfalia Separator® ecoforce watermaster CF-serie is een nieuwe generatie decanters voor efficiënte en duurzame water- en slibbehandeling met ‘deep pond’ ontwerp. De CF-serie decanters zijn uitgerust met de hoogst geavanceerde Westfalia Separator® summation aandrijving waarbij de decanter altijd met een optimaal trommel- en verschiltoerental draait. Dit ontwerp resulteert in aanzienlijk lagere operationele kosten als gevolg van een lagere polymeer behoefte, een lager energieverbruik en een betere ontwatering van het slib. Dit wordt ook nog eens bereikt in combinatie met een grote flexibiliteit en maximale betrouwbaarheid. Het modulaire ontwerp maakt het mogelijk om de machine op de meest optimale wijze aan te passen aan de bestaande installaties en faciliteiten en voorziet in een optimale toegankelijkheid ten behoeve van service-doeleinden. GEA Westfalia Separator is een belangrijke speler in het ontwikkelen en bouwen van innovatieve mechanische separatiesystemen voor o.a. afvalwaterbehandeling. Wij hebben vele referenties in binnen- en buitenland op rioolwaterzuiveringen (RWZI’s), bij de verwerking van mest en/of digestaat en bij industriële toepassingen. Wij denken graag op operationeel en tactisch niveau met onze klanten mee over technische specificaties en service levels. Maar ook op strategisch niveau gaan we graag de samenwerking aan: samen kosten reduceren, samen processen verbeteren en samen de productiviteit verhogen.

GEA Westfalia Separator Nederland BV Carl Schoonus / Remko van Hasselt, Senior Sales Engineers Hoogveld 16, 5431 NW Cuijk Telefoon: (0485) 319300 Email: [email protected] Internet: www.gea.com

Optimaliseer uw zuivering ! Optimalisatie betekent meer bereiken met minder. Dit geldt ook voor afvalwaterzuiveringsinstallaties. De steeds strengere richtlijnen, gecombineerd met minder financiële middelen en personeel zijn een echte uitdaging voor uw dagelijkse bedrijfsvoering, vooral bij piekbelastingen. HACH LANGE kan u helpen om meer te bereiken met minder!

Zes overtuigende redenen voor RTC: Hoge kwaliteit HACH LANGE biedt alleen bewezen oplossingen voor uw zuivering. Risico’s reduceren Er zijn inmiddels ruim 700 referenties, die de werking van RTC-modules in de applicatie hebben bewezen. Complete oplossing Voor een stabieler en efficiënter resultaat: wij helpen u bij de optimalisatie voor de beste resultaten. Snelle en eenvoudige implementatie RTC-modules kunnen snel in bestaande installaties worden geïntegreerd, naast bestaande regelingen, en zijn eenvoudig te bedienen. Hoog rendement op investeringen

Besparen U kunt direct uw bedrijfskosten verlagen door tot wel 25% minder chemicaliën en/ of energie te verbruiken. Tegelijkertijd worden de efficiëntie en prestaties maximaliseert, zodat aan alle (effluent)eisen wordt voldaan. Betrouwbare partner HACH LANGE staat altijd voor u klaar, niet alleen om u te helpen bij het optimaliseren van uw zuivering, maar ook om u te ondersteunen bij de ingebruikname en implementatie van de RTC-modules.

HACH LANGE NEDERLAND Laan van Westroijen 2a, 4003 AZ TIEL Telefoon: 0344 - 63 11 30 Email: [email protected] Website: www.hach-lange.nl

Goed beoordeeld door verschillende Nederlandse waterleidingbedrijven

HAWLE-OPTIFIL WATERFILTERSYSTEEM

Een noviteit op het gebied van waterzuivering! Compact, dus ruimte- en geldbesparend met een optimaal resultaat. Het HAWLE-OPTIFIL WATERFILTERSYSTEEM is een volledig geautomatiseerd en programmeerbaar systeem, voorzien van een automatisch terugspoelfilter en uitgerust met een filter naar keuze. Het verontreinigde water wordt via een inlaat ingevoerd en onder druk door het terugspoelfilter geleid zonder onderbreking van het filterproces. Het in het filter gereinigde water wordt verder getransporteerd en het afvalconcentraat wordt separaat afgevoerd. Uiteraard is het HAWLE-OPTIFIL WATERFILTERSYSTEEM in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar, o.a. gebaseerd op de verontreinigingsgraad, de gewenste zuivering en toepassing.

Enkele eigenschappen: - Filterfijnheid van 1 µm tot 150 µm - Terugspoelen zonder onderbreking van de filtratie - Minimale hoeveelheid terugspoelvloeistof benodigd - Diverse uitvoeringen voor een debiet van 20 tot 600 m3/uur - Hoogwaardig roestvast staal - Zeer goed bestand tegen chemische en mechanische belastingen - Snelle installatie, geen opstarttijd - Compleet gesloten systeem - Lange levensduur - Lage exploitatie- en onderhoudskosten U kunt het HAWLE-OPTIFIL WATERFILTERSYSTEEM bekijken tijdens de Aqua Nederland Vakdagen, op standnr. 327.

Imbema Denso Postbus 160 2000 AD Haarlem [email protected] www.imbemadenso.nl

JUMO AQUIS touch S Het genereren van ultra zuiver water is een van de belangrijkste processen in de pharmaceutische industrie. Voor het verkrijgen daarvan wordt omkeerosmose het meeste toegepast. Om een continue hoge productkwaliteit te waarborgen is een regelmatige procesen kwaliteitscontrole nodig. Tot nu toe werd voor iedere gebruikte sensor een eigen meetomvormer geplaatst voor het bewaken van de omkeerosmose resp. puurwater controle. Dit proces werd dan via een regelaar gestuurd en gegevens werden via een registratie apparaat getoond. Al naar gelang de grootte van de installatie waren veelal meerdere regelaars nodig.

en als procesparameter geregeld worden. De voordelen: alle meetwaarden in één overzicht inzichtelijk en de meetwaarden kunnen manipulatie vrij opgeslagen worden.

Het nieuwe, modulair opgebouwde meerkanalen meetinstrument JUMO AQUIS touch S reduceert de kosten bij omkeerosmose installaties aanzienlijk. Het meet niet alleen verschillende analyse parameters zoals geleidbaarheid en redoxpotentiaal tegelijkertijd, maar ook nog aanvullende grootheden zoals temperatuur, druk en flow. De opbouw van het met touchscreen uitgevoerde instrument maakt integratie met een bestaande PLC mogelijk maar is ook als stand-alone meet- en regelinstrument inzetbaar. Door het toepassen van de AQUIS touch in een omkeerosmose installatie kunnen signalen van max. vier analyse sensoren in combinatie met temperatuur- en druksensoren gemeten, weergegeven, geregistreerd

JUMO Rijnkade 18, 1382 GT WEESP NEDERLAND Tel. 0294 491492, Fax. 0294 419577 www.jumo.nl, [email protected]

Continu online TOC meten Waar de meeste TOC-analyzers batchgewijs TOC monitoren, analyseert de nieuwe ADI 7010 TOC Analyzer de concentratie Total Organic Carbon (TOC) continu. Door deze continue analyse kunt u alle schommelingen in uw proces monitoren. De ADI 7010 TOC kenmerkt zich door zijn eenvoud en doordachte opbouw waardoor de opstart snel kan plaats vinden en het onderhoud beperkt is. De analyzer heeft 2 gescheiden behuizingen, 1 voor het natte gedeelte en 1 voor de elektronica. Geen kleppen in de vloeistofstromen dus geen kans op verstopping. Er is geen externe gastoevoer, compressor of filtering nodig, alles is geïntegreerd in de analyzer. Auto-clean, auto-kalibratie, autovalidatie en automatische ZEROGAS controle zijn standaard functionaliteiten. De bediening gaat eenvoudig via het Touch Screen en het hoofdscherm geeft in één oogopslag voldoende informatie om de resultaten en de status van de analyzer zoals gas flow, reagentia en validatie over een langere tijd te bekijken. Metrohm Applikon biedt u een geheel vrijblijvende demonstratie aan bij u op locatie. Simpel uittesten en u zult snel overtuigd zijn dat TOC online meten met de ADI7010 heel eenvoudig is. De ADI 7010 TOC Analyzer kunt u bekijken tijdens de beurs Aqua Nederland Vakbeurs in Gorinchem stand nummer 162.

Metrohm Applikon De Brauwweg 13, 3125 AE Schiedam 010-2983555 www.metrohm-applikon.com

IQ Sensor Net

ON-LINE MULTIPAR AMETER

METINGEN

Van enkelvoudige tot sensor netwerk metingen: ammonium, BOD, COD, fosfaat, geleidbaarheid, nitraat, nitriet, pH, redox, SAC, saliniteit, slibniveau, temperatuur, TOC, troebelheid, TSS en zuurstof BEST Instruments T: + 31 (0)594 513373 E: [email protected]

wtw.com

Introductie on-line bepaling van E-coli bacterie

WTW-Az_NL_288x117_BEST Instruments.indd 1

BEST Instruments presenteert tijdens de Aqua Nederland de on-line bepaling van de E. Coli bacterie (of totaal Coliforms of thermotolerante Coliforms). Naast de on-line monitor Colifast Alarm™ wordt de on-line analyzer Colifast Calm (mogelijkheid van “Most Probable Number”) en de handmeting Colifast Colifast Field Kit™ ondersteund. De analyses zijn EPA/ETV erkend.

Bedrijvenregister

De Colifast Alarm™ wordt vooral toegepast in de drinkwater industrie en bij het monitoren van het grondwater. De monitor Colifast Alarm TM detecteert volledig automatisch (24/7) de aanwezigheid vanaf één E.coli. De monitor kan tussen 6-14 uur een analyse uitvoeren waarbij de resultaten via LAN, GSM of analoog uitgang gecommuniceerd kunnen worden. Op het beeldscherm wordt de trending weergegeven in het display. Bij een alarm zal de analyzer automatisch een extra monster nemen voor lab analyse. De Colifast Alarm™ wordt bediend via een touchscreen, internet of zelfs via uw GSM. De mogelijkheid bestaat om de analyzer vrijblijvend uit te testen. Meer informatie kunt u aanvragen bij BEST Instruments via [email protected] of telefonisch: +31 594 513373

BEST Instruments Industriepark 5E, 9351 PA LEEK Postbus 221, 9351 AE LEEK T: +31(0)594 513373 I: www.bestinstruments.nl E: [email protected]

08.07.2014 18:43:27

WATERSCHAP KIEST VOOR ONDERHOUDSVRIENDELIJK

Waterschap Rivierenland renoveert de voorbezinktanks op RWZI Arnhem-Zuid Ruim twintig jaar geleden realiseerde Landustrie al de markante rood-wit gekleurde meedraaiende afdekkingen op de voorbezinktanks van RWZI Arnhem-Zuid. Nu deze afdekkingen vandaag de dag aan het eind van hun levensduur zijn, besluit Waterschap Rivierenland tot vervanging. Tegelijkertijd wordt ook de renovatie van de binnenkant van de voorbezinktanks meegenomen, zodat een onderhoudsvriendelijke en storingsarme installatie het resultaat zal zijn. In maart van het vorige jaar eindigde Landustrie als eerste inschrijver bij de aanbesteding van het werk. Alle inschrijvingen werden beoordeeld aan de hand van BVP (Best Value Procurement). De economisch meest voordelige inschrijving stond hierbij uiteindelijk op naam van Landustrie, die als hoofdaannemer nu verantwoordelijk is voor de complete uitvoering. Naast levering van het werktuigbouwkundige en civiele deel omvat de order van ruim €1 miljoen ook een meerjarig onderhoudsplan. “Dit houdt in, dat Landustrie in ieder geval voor de eerste twee jaar het reguliere onderhoud aan de installatie verzorgt”, aldus Redmer Bootsma, projectleider.

“We zijn heel blij dat we op basis van de BVP criteria zijn gekozen als beste partij” aldus Wiebo van Klaarbergen, Manager Productgroep Zuiveringstechnische Installaties. “Dit bevestigt voor ons dat we alle kennis en expertise in huis hebben om een zuiveringsproject als deze van begin tot eind uit te kunnen voeren.” De knowhow van Landustrie beperkt zich dan ook niet tot bezinktanks alleen, ook op het gebied van slibindikking, pompen en beluchters hebben we specialistische kennis in huis. In overleg met de klant kan voor de meest optimale configuratie worden gekozen, van bellenbeluchting tot oppervlaktebeluchting, met mixers, voortstuwers, puntbeluchters of borstelbeluchters. Een mooi recent voorbeeld van fijnblazige beluchting is de nieuw gebouwde RWZI te HilversumOost waar Landustrie de werktuigbouwkundige installaties leverde, waaronder 868 stuks plaatbeluchters.

De nieuwe buisruimers met een lengte van circa 18 meter worden geproduceerd in de eigen constructiehallen te Sneek. De kapconstructie waarmee de tanks worden afgedekt is van gewapende folie - gemonteerd op een roestvaststalen framewerk en wordt geleverd door derden.

oude situatie RWZI Arnhem-Zuid

nieuwe situatie RWZI Arnhem-Zuid

Landustrie Sneek BV Pieter Zeemanstraat 6, Postbus 199 8600 AD Sneek Tel. 0515 486 888 Fax 0515 412 398 [email protected] www.landustrie.nl

Läckeby Products warmtewisselaars voor slib/slib en slib/water toepassingen Roto-Sieve trommelzeven voor de mechanische voorbehandeling van afvalwater De Läckeby Products warmtewisselaars worden ingezet voor het hergebruik van energie uit hoog viskeuze substanties (slib/slib en slib/ water warmtewisselaars). Onder andere in slibvergistingsinstallaties hebben deze toestellen wereldwijd een toepassingsgebied gevonden. Het betreft een gepatenteerd systeem waarbij de zogenaamde “tumbling chambers” of keerkamers de sleutel tot succes vormen. De Läckeby Products warmtewisselaars onderscheiden zich door de hoge warmteoverdracht, dewelke ze genereren. De units zijn zeer compact gebouwd, verstoppingsongevoelig en extreem onderhoudsvriendelijk. De Roto-Sieve roterende zeven worden ingezet in het voortraject van de waterzuivering, ter verwijdering van vaste deeltjes en vezels uit diverse vloeistof- en slibstromen. Deze trommelzeven, met inwendige toevoer en ronde perforaties bieden de best mogelijke mechanische afscheiding. Een vakkundig ontwerp maakt van dit toestel het meest performante in zijn soort. Het Roto-Sieve trommelzeven gamma - net als de Läckeby Products warmtewisselaars van Zweedse makelij - kan een bewezen staat van dienst voorleggen met meer dan 4800 toestellen in bedrijf.

Uw Benelux verdeler : Task Industriële Milieutechnieken - www.task.be of +32/15 24 21 15. Task is gespecialiseerd in industriële luchtzuiveringsinstallaties, waterzuiverings- en geurbestrijdingsinstallaties. Wij renoveren en optimaliseren ook bestaande installaties binnen dit vakgebied.

Microforce++ De gepatenteerde technologie van de MICROFORCE++ is uniek in zijn soort. Een biologische waterzuiveringstechniek wordt op slimme wijze gecombineerd met Advanced Oxidation. Dit proces maakt het mogelijk om kosten efficiënt, zeer moeilijk afbreekbare stoffen uit afvalwater te verwijderen, zoals medicijnresten en chemische stoffen. Op een duurzame manier is het mogelijk een hoge effluentkwaliteit te behalen met een kleine footprint, wat klaar is voor hergebruik. De toepassing kan in compacte containerized units gebouwd worden en is geschikt voor (chemisch-) industriële of farmaceutische toepassingen. Deze nieuwe technologie behaald 5x hogere prestaties dan conventionele systemen met een zeer laag energie verbruik. Advanced Waste Water Solutions (AWWS | PureBlue) richt haar focus op een nieuwe decentrale wereld. Een commitment met het milieu is het begin van haar missie: Water terug brengen in haar natuurlijke staat. Geavanceerde oplossingen in duurzame watertechnologie met compacte decentrale units maakt de impact op onze natuur kleiner. Op internationaal niveau opereert dit bedrijf in de industriële-, maritiemeen agri sector. In nauwe samenwerking met universiteiten realiseert

PureBlue nieuwe oplossingen. . Met behulp van geïntegreerde IT oplossingen worden installaties opgevolgd en kan sublieme service worden aangeboden. Het ontzorgen van de klant staat centraal waarbij kostenbesparing, kringloopsluiting en het terugwinnen van grondstoffen voorop staan.

Clamp-on flow meten op ondergrondse water-transportleidingen FLEXIM is specialist op het gebied van clamp-on ultrasone flowmeters voor vloeistoffen en gassen. De voordelen van het van buiten meten wat van binnen stroomt geldt niet alleen binnen Oil & Gas en Chemie, maar zeker ook binnen de waterhuishouding. Ook hier kan het heel lastig en kostbaar zijn het proces te onderbreken en aanpassingen te doen aan het leidingwerk. Daarom past waterleidingbedrijf Evides de clamp-on meters van Flexim toe in het distributie netwerk. Dit netwerk van leidingen bevindt zich bijna helemaal ondergronds. De leidingen bestaan uit staal met een cement laag aan de binnenzijde, maar ook kunststofleidingen worden toegepast. De eerste ondergrondse clamp-on meters van FLEXIM zijn 8 jaar geleden gemonteerd. Nu zijn er al ca. 30 meters bij Evides in bedrijf. De condities onder de grond zijn zwaar, zoals de inwerking van water en de krachten die op de IP68 sensoren worden uitgeoefend zijn groot. Daar is de bevestigingsconstructie dan ook op afgestemd, bovendien worden de sensoren “ingepakt”. Een ander belangrijk punt, is het benodigde grote meetbereik; de leidingen zijn dusdanig gedimensioneerd, dat de capaciteit ook voldoende is bij piekverbruik en bovendien is rekening gehouden met een hogere vraag in de toekomst. Dit betekent, dat de meters ook bij heel lage flowsnelheid nog goed moeten kunnen functioneren.

Voor informatie: www.flexim.com of 010-2492333 Flexim Instruments Benelux bv www.flexim.com Berkelse Poort 127 2651 JX Berkel en Rodenrijs Email: [email protected] Mobile: +31 (0)6 552 644 78 Phone: +31 (0)10 24 92 333

On-line waterstand monitoring en bewaking was nog nooit zo makkelijk! De ElliTrack-D en D2 loggers zijn bedoeld als vervanger voor stand-alone waterstand loggers. De voordelen van on-line monitoring vergeleken met loggers die pas na enkele maanden handmatig worden uitgelezen zijn overduidelijk. Tot nu toe was on-line waterstand monitoring echter in de meeste toepassingen te duur om stand-alone loggers te vervangen. Hierin is nu verandering gekomen. De nieuwe ElliTrack-D en D2 waterstand loggers met modem combineren een aantal unieke eigenschappen: - drukgecompenseerde meting (geen luchtdrukcompensatie achteraf nodig) - uiterst compact en robuust uitgevoerd - display met gegevens over de GSM verbinding, de gemeten waterstand en de berekende waterstand t.o.v. NAP maakt het installeren eenvoudig en voorkomt fouten - on-line bewaking van boven- en ondergrens voor de waterstand - alarmering middels e-mail en/of SMS - zeer lage aanschaf kosten en lage kosten voor de sim en de data afhandeling - eenvoudig te integreren in bestaande on-line portals

Laat u betrouwbaar en betaalbaar ontzorgen met de ElliTrack waterstandloggers. Vraag om een demonstratie of proefplaatsing. U ziet de grote voordelen van zeer nauwkeurige on-line monitoring zonder luchtdrukcompensatie achteraf, maar u heeft nog stand-alone loggers? Informeer naar de inruil mogelijkheden!

Leiderdorp Instruments BV Dijkgravenlaan 17 2352 RN Leiderdorp 071-5415514 [email protected] www.leiderdorpinstruments.nl

Onze specialiteiten:

• Waterzuivering • Slibontwatering • Geurbehandeling Dankzij meer dan 30 jaar ervaring en een 500-tal communale en de industriële referenties wereldwijd, hebben wij een uitgebreide know-how opgebouwd die wij ten dienste van uw organisatie kunnen stellen. Ook in de aannemerij worden wij geappreciëerd als een voorname gesprekspartner, leverancier en installateur. Op de meeste vakgebieden werken wij samen met internationaal gerenommeerde partners en verdelen wij in de BeNeLux o.a. : • Beluchters, beluchtingsinstallaties en componenten, • Voortstuwers, verticale mengers en dompelmengers, • Pompen en dompelpompen, • Filterpersen, centrifuges en componenten, • Filterdoeken (eigen confectie), • Slibstabilisatie, • Biofilters, foto-ionisatie en actieve zuurstofbehandeling, NIEUW ! • Biorotoren, biodragermateriaal en vastbedsystemen, • Zandfilters, lamellenscheiders, • Filterelementen, filterspoelkoppen, • Mesafsluiters en terugslagkleppen Noreva, • Montage, service en onderhoud.

Merrem & la Porte BV Veilingweg 2 5301 KM Zaltbommel Mob: +31(0)6 211 855 68 Tel: +31(0)418 57 83 20 e-mail: [email protected] website: www.merrem.nl

Fibrelite kunststof deksels zijn ideaal als afdekluik voor putten, betonkamers, ondergrondse ruimtes en WKO-installaties. Fibrelite is sterk, C250 en D400, en licht. Altijd door 1 persoon te openen en te sluiten.

Bezoek onze stand nr. 277 op Aqua Nederland

SCS composiet afdekkingen, vergelijkbaar met Fibrelite Dechaumont gietijzeren deksels met eigen logo, veel maat variatie, speciale customized modellen

Elosmart van Nupigeco is een enkel- en dubbelwandig HDPE leidingsysteem voor het veilig transporteren van chemicaliën. ASF Thomas, KIWA gecertificeerde lekdetectie-systemen. FAFNIR, sensoren en systemen voor nauwkeurige niveaumeting van alle vloeistoffen

TSE Baanbergenweg 50, 1271 TW Huizen 035 5256976 [email protected] www.tseonline.nl

Cavitatie is een ongewenst verschijnsel Cavitatie is een ongewenst verschijnsel en veroorzaakt bovendien op termijn behoorlijke schade aan afsluiters. Om cavitatie te voorkomen is het noodzakelijk te weten waar dit verschijnsel vandaan komt.

Met name regelkleppen kunnen behoorlijk last hebben van cavitatie. Kijk daarom samen met de specialisten van Econosto kritisch naar uw toepassing om cavitatie schade tot een minimum te beperken.

In de 18de eeuw heeft Daniël Bernoulli ontdekt dat snelheid en druk van een medium een constante vormen. Omdat omgevingsdruk van invloed is op de kooktemperatuur zal bijvoorbeeld water bij een lagere druk eerder gaan koken. Om een voorbeeld te geven op de Mount Everest kookt water al bij 69°C in een omgevingsdruk van 0,31 bar. In Nederland kook water pas bij 100° in een omgevingsdruk van ca. 1 bar.

Een video waarbij cavitatie goed zichtbaar is kan hier bekeken worden: http://bit.do/wf115

Als we dus een leiding diameter gaan verkleinen zal ter plaatse de snelheid omhoog gaan waardoor ook de druk evenredig verlaagd wordt. Door deze drukverlaging zal water eerder haar kookpunt bereiken en wordt het gasvorming. Deze gasbellen zullen door de hogere omgevingsdruk vervolgens imploderen waardoor lokaal extreem hoge drukpieken ontstaan. Dit verschijnsel noemen we cavitatie. Als cavitatie vlakbij een metaal voorwerp plaats vindt zal slijtage een gevolg zijn. Daarom is het raadzaam de implodatie van dampbellen buiten het bereik van metalen oppervlakten plaats te laten vinden.

Econosto Nederland bv T. 010 284 11 20, [email protected], www.econosto.nl

Jongia Mixing Technology Jongia Mixing Technology is bijna 80 jaar marktleider in Nederland op het gebied van ontwerpen en produceren van roerwerken. Voor de afvalwater industrie hebben wij zeer innovatieve, energiezuinige concepten met uitstekende procesresultaten ontwikkeld. In combinatie met onze uiterst betrouwbare mechanische constructies bieden wij onze klanten roerwerken die gekenmerkt worden door zeer lage levensduurkosten. Jongia heeft zeer complexe vergisterapplicaties geleverd met een speciaal, eigen ontwikkeld concept. Drijflagen en sedimentatie worden voorkomen en met weinig opgenomen vermogen bewerkstelligen wij een complete menging van de reactoren, met als resultaat de hoogste mogelijke omzetting van organisch materiaal naar biogas. De eigen energievraag, betrouwbaarheid, lage onderhoudskosten en optimale biogasproductie moeten de uitgangspunten van het roerwerk ontwerp zijn. Dit levert maximaal rendement in vergelijking met de energieverslinding en aanmerkelijk lagere biogas opbrengst van verouderde technieken, als gasinblazing, rondpompen of stijg/valbuizen. Op Aqua-NL informeren wij u graag hierover en over onze kennis, een toegevoegde waarde voor de industriële en

communale industrie. U ziet een schaalmodel van een nieuw vergisterconcept in werking; een compleet roerwerk met tot wel 30 m vrije aslengte , dus zonder bodemlager, dat getrokken kan worden. Tot op heden was dat bij Jongia roerwerken niet nodig! Meer weten? Bezoek ons dan op stand 216.

Jongia Mixing Technology James Wattstraat 8 – 8912 AS P.O. Box 284 - 8901 BB Leeuwarden Tel.: +31-(0)58-2139715 Fax.: +31-(0)58-2129787 I: www.jongia.com M: [email protected]

Sulteq Pompen en Revisie maakt het verschil: Centrifugaalpompen, wormpompen, schroefspindelpompen, elektromotoren, afdichtingen, tandwielkasten, blowers en vacuümpompen zijn een greep uit de roterende machines welke Sulteq Pompen en Revisie voor u kan onderhouden en reviseren. De samenwerking met onze leveranciers garandeert dat onze mensen altijd de beschikking hebben over de juiste reservedelen en op de hoogte zijn van de laatste technische ontwikkelingen. Zo kunnen we u snel en professioneel ondersteunen. Bij elk revisieproject kunnen wij standaard na demontage een compleet inspectierapport met een fotorapportage verzorgen. Een revisieproject kan zowel op klantlocatie als in onze volledig uitgeruste werkplaats te Hengelo plaatsvinden. Het uitbouwen verzorgen we dan ook volledig in eigen beheer. Voor werkzaamheden op klantlocatie beschikken we over compleet ingerichte service bussen. Wij kunnen ook volledig de periodieke service verzorgen, indien gewenst compleet met conditiebewaking middels trilling analyses. In aansluiting op bovenstaande is Sulteq Pompen en Revisie in staat merk-onafhankelijk nieuwe equipment te leveren en adviseren. Tevens zijn we middels eigen-engineering in staat maatwerk te produceren.

Sulteq Pompen en Revisie B.V. Spinelstraat 45 7554 TW Hengelo (ov) The Netherlands T:+31(0) 74 256 60 59 F: +31(0) 74 256 67 22 M: [email protected] W: www.sulteq.com

Service in Separation Service in Separation is een dienstverlenend bedrijf gespecialiseerd in het leveren van tijdelijke oplossingen voor slibontwatering en afvalwaterbehandeling. Met een gevarieerd en modern machinepark met mobiele installaties worden projecten voor zowel Waterschappen en drinkwaterbedrijven als industriële klanten uitgevoerd. Door de modulaire opbouw van de machines kan Service in Separation een breed pakket aan oplossingen bieden, die bovendien binnen zeer korte tijd zijn op te bouwen, waardoor snel en adequaat kan worden opgetreden bij calamiteitensituaties. Naast slibontwateringsinstallaties in de vorm van decanteer centrifuges en zeefbandpersen, beschikt Service in Separation ook over mobiele indikbanden voor het indikken van slib voor bv slibgistinginstallaties. Voor de reiniging van slibgistingtanks, beluchtingtanks, slibuffertanks en ook baggerspecies heeft Service in Separation compacte, mobiele scheidingsinstallaties in diverse capaciteiten beschikbaar. Hierbij wordt het vrijkomende mengsel gescheiden in diverse deelstromen, zoals grove vervuiling, zand en slib. Mobiele roostergoedverwijderingsinstallaties kunnen worden ingezet als tijdelijke voorziening op zuiveringsinstallaties. Kettingroosters en stappenroosters zijn in verschillende capaciteiten beschikbaar en compleet opgebouwd met noodoverstorten. Deze

units zijn parallel aan elkaar te plaatsen, waardoor capaciteiten van 150 tot 15.000 m3/uur geleverd kunnen worden. Service in Separation biedt diverse oplossingen van huur tot en met operationele lease van installaties, waarbij ontzorging van de klant centraal staat.

Service in Separation bv Postbus 47, 4420 AA KAPELLE (NL) T: +31 113 572523 E: [email protected] I: www.servis.nu

KSB neemt deel aan Aqua Nederland 2015 De nationale vakbeurs voor waterbehandeling, watermanagement en watertechnologie die van 17 t/m 19 maart a.s. wordt georganiseerd in de Evenementenhal Gorinchem. Op onze stand nr. 185 staan vier thema’s centraal: het energie-efficiëntieconcept FluidFuture, biogas, drinkwater en vuilwater.

KSB is één van ’s werelds meest vooraanstaande producenten van pompen, afsluiters en bijbehorende systemen voor industrie en gebouwentechniek, water- en afvalwaterbeheer alsmede energietechniek en mijnbouw. De Nederlandse dochteronderneming KSB Nederland is gevestigd in Zwanenburg.

Zo presenteert wij op het gebied van energie-efficiëntie de synchroon reluctantiemotor SuPremE IE4-motor. Etanorm, de meest verkochte gestandaardiseerde waterpomp ter wereld, voorzien van een PumpMeter en onze nieuwste PumpDrive. Op het gebied van biogasinstallaties laten wij zien de Amaprop mixer met dompelmotor voor toepassingen in de biogasproductie en de afvalwaterbehandeling. Uit ons drinkwaterprogramma kunt u kennismaken met de onderwatermotorpomp UPA. Deze wordt o.a. toegepast voor watervoorziening, bronbemaling en grondwatertoepassingen alsook voor brandblusinstallaties en drukverhogingsinstallaties. Uit onze afsluiterprogramma worden de vlinderafsluiters Isoria en BOAX gepresenteerd en daarnaast ook de Sisto membraanafsluiters.

KSB Nederland B.V. Postbus 211, 1160 AE Zwanenburg T. 020 4079800 F. 020 4079801 E. [email protected] W. www.ksb.nl

stroom- en noodstroomvoorziening Voor de juiste stroom- en noodstroomvoorziening bent u bij ons op de goede plek. Met Kemper en Van Twist heeft u een solide en betrouwbare partner in noodstroom systemen. Met bijna 80 jaar ervaring in het leveren van standaard en op maat gemaakte noodstroom systemen zijn wij een betrouwbare partner. Bij ons vindt u dan ook noodstroom oplossingen van de beste kwaliteit. We engineeren en bouwen alles in eigen huis, en in nauw overleg met onze opdrachtgevers. Met onze uitgebreide servicediensten stellen we onze producten in bedrijf, voeren we onderhouds- en reparatie werkzaamheden uit en verhelpen we storingen aan uw (noodstroom)installatie inclusief toebehoren als schakelpaneel en brandstoftank. En dat 24 uur, 7 dagen per week!

Koninklijke Kemper en Van Twist Diesel B.V. Keerweer 62 | 3316 KA Dordrecht Telefoon: +31 (0)78 - 632 66 54 Fax: +31 (0)78 - 613 67 46 www.kvt.nl

A Nalco Solution A Nalco Solution: By introducing a better level of polymer mixing, new Nalco technology proves capable of improving the dewatering of the sludge, which translates into important savings in sludge disposal volume and cost. Enhanced mixing of sludge and polymer results in improved performance of centrifuge or filter press, increased cake dryness, and reduced sludge volume for off-site disposal.The fact that the polymer dosage can be automated and fed based on incoming sludge flow, results in smoother operation of dewatering equipment. Cake dryness is increased by an average of 2-5 %.

Nalco is the world’s largest sustainability services company focused on industrial water, energy and air applications; delivering significant environmental, social and economic performance benefits to our customers.

The ability to use a much increased polymer solution strength results in a 80-90% decrease in polymer dilution water, delivering annual savings in fresh water consumption. In addition, this also reduces the volume of centrate or filtrate, which has to be sent back to the waste plant for treatment, by the same amount. The combination of the Nalco problem-solving approach, on-site expertise and the application of new innovative technology, demonstrates how improvements in sustainability performance and production continuity can be delivered.

Nalco Netherlands B.V. Ir. G. Tjalmaweg 1, 2342 BV Oegstgeest The Netherlands Phone: +31 (0)71 524 11 00 Fax: +31 (0)71 524 11 99 www.nalco.com

Nieuwe Qdos 60 Doseerpomp

voor toepassingen die een hoge nauwkeurigheid vereissen Na de introductie van de revolutionaire Qdos30 peristaltische doseerpomp, presenteert Watson-Marlow Pumps Group nu het volgende model in de serie: de Qdos60. Dankzij de nauwkeurigere dosering zorgt deze innovatieve en veelzijdige nieuwe pomp voor kostenbesparingen bij het doseren van chemicaliën. Met de toevoeging van de Qdos60 biedt de serie nu ook opbrengsten van 0,1 tot 1000 ml/min bij een druk van 7 bar. Een simpele installatie, eenvoudig onderhoud zonder gereedschap en ReNu-technologie garanderen dat de totale gebruikskosten van deze pomp lager zijn dan die van een membraanpomp. De Qdos60 maakt randapparatuur overbodig, verhoogt de productiviteit en beperkt verspilling van chemicaliën tot het minimum. Dit betekent dat de Qdos60 de kosten van chemicaliën zelfs kan verlagen wanneer problematische vloeistoffen worden verpompt of wanneer de druk, viscositeit en het gehalte aan vaste deeltjes, variëren. De combinatie van deze eigenschappen en peristaltische technologie garanderen een precieze, continue en vloeiend stromende opbrengst. Typische toepassingen voor de Qdos 60 zijn bijvoorbeeld waterdesinfectie, pH-aanpassing en flocculatie, alsmede het doseren en transporteren van reagentia bij mineraalverwerking.

De nieuwe pomp is bij uitstek geschikt voor het doseren van chemicaliën in grote waterzuiveringsinstallaties. De Qdos 60 is supereenvoudig te installeren. Deze drop-in pomp heeft geen pulsatiedemper, filter of vlotterschakelaars nodig, en ook geen ontgassingskleppen, terugstroomkleppen of voetkleppen. - Maatwerkoplossingen - Snelle levering

Watson-Marlow BV ndustrieweg 130a - 3044 AT ROTTERDAM T: +31 10 462 1688 W: www.watson-marlow.com/nl M: [email protected]

Boode en WKO Boode is gespecialiseerd in het leveren van materialen tbv grondwaterwinning. Eén van de markten waar Boode aan levert is die van bodemenergie (WKO). Een voorbeeld van een project met een WKO installatie, waar Boode pvc filter- en stijgbuis aan heeft geleverd, is de Markthal in Rotterdam. Dit bijzondere gebouw met zijn spectaculaire binnenzijde heeft een BREEAM Very Good waardering, mede dankzij het WKO systeem. Voor de waterbronnen van de WKO installatie heeft Boode iets bijzonders geleverd, namelijk pvc filterbuizen van diameter 250 mm met een perforatie van 0,4 mm. Boode is daarmee uniek in de markt! Boode biedt: - Hoogwaardige producten voor waterbronnen - Uitstekende service - Maatwerkoplossingen - Snelle levering

Boode bv Tel: 0180-632744 E-mail: [email protected] Website: www.boode.com

Speciale omgekeerde osmose voor Induss II in Gent In opdracht van Induss – een Belgisch samenwerkingsverband tussen Antwerpse Waterwerken (AWW) en Farys (de nieuwe naam van Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Watervoorziening – TMVW) – heeft Logisticon Water Treatment een uitbreiding in Reverse Osmosis (RO) capaciteit mogen realiseren bij een bestaande productielocatie. Deze Induss II locatie, ter hoogte van het Rodenhuizedok in Gent, produceert vanuit oppervlaktewater (zogenaamd dokwater) 4 verschillende kwaliteiten proceswater voor omliggende bedrijven en ‘mobiele afhalers’. Door het aansluiten van een nieuwe klant en de bijhorende extra afname van het koelwater is Induss II overgegaan tot een uitbreiding van de productiecapaciteit. De uitbreiding in capaciteit betrof een RO-installatie die de bijzondere eigenschap moest hebben om zowel in ‘enkel pass RO’ als in ‘dubbel pass RO’ te kunnen werken. Dit leverde een RO installatie op die zowel 90 m3/h (50 + 40 parallel) kon produceren als 40 m3/h in geval van dubbel pass (serie) RO bedrijf. Naast deze speciale RO-installatie die op één RVS robuust frame is gebouwd, heeft Logisticon eveneens voorgesteld ‘Low Fouling’ membranen toe te passen met vergrote spacer om zodoende de frequentie van reiniging (CIP) te minimaliseren.

Logisticon Water Treatment B.V. Ronald van den Berg www.logisticon.com +31 184 608260

Bodem, cultuurlandschap, hydrologie en ecologie van Nederland Het Nederlandse landschap is complex, heeft een lange geschiedenis en wordt voor allerlei doeleinden (her)ingericht en beheerd. Aspecten van het landschap waar je mee te maken krijgt als beheerder, inrichter of gewoon als geïnteresseerde leek zijn bodem, water, natuur en menselijke invloeden op het landschap. Het gaat daarbij om de kenmerken van het landschap zelf maar ook om wat wel en niet mag en wat er vanuit allerlei overheidslagen voor plannen liggen.Tijdens deze 4 dagen maakt u steeds, per onderdeel van het landschap, kennis met de basis, de wijzen waarop je gegevens kunt verzamelen over dit onderwerp, wetten en beleid ten aanzien van het onderwerp en gaan we praktisch gegevens verzamelen. De dag wordt steeds afgesloten met een werkcollege waar de opgedane kennis en kunde wordt geïntegreerd. De 4 dagen die wij aanbieden zijn: • Bodem van Nederland in één dag • Cultuurlandschap van Nederland in één dag • Hydrologie van Nederland in één dag • Ecologie van Nederland in één dag

www.hogeschoolVHL.nl/tenc

EMOTRON frequentieregelaar IP20 nu ook in de kleine vermogens Het regelen van freqenties doe je voortaan met frequentieregelaars van CG Drives & Automation voor kleine vermogens. Deze frequentieregelaars hebben net als de grote vermogens regelaars hetzelfde bedieningsgemak en zijn even betrouwbaar. CG Drives & Automation, voorheen Emotron, staat bekend om haar flexibele en snelle service, korte lijnen en uitstekende reactietijd. Zo kun je zeker zijn van een prettig traject met een gewenst resultaat. Op 17, 18 en 19 Maart kun je naast de grote vermogens, ook de nieuwe lijn IP20 regelaars bezichtigen op de Aqua Nederland Vakbeurs te Gorinchem, stand 226. Laat je hier informeren over de mogelijkheden voor jouw organisatie en maak kennis met het waterteam van CG Drives & Automation. CG is een wereldwijde pionier op het gebied van elektrische energie. Van energie opwekking tot aan de eindgebruiker, met meer dan 15.000 werknemers binnen de diverse locaties in 85 landen. CG levert elektrische producten, systemen en diensten voor nutsvoorzieningen, energieopwekking, industrie en consument. Smart Solutions, Strong Relationships

CG Drives & Automation Polakkers 5, Postbus 132, 5530AC Bladel www.emotron.com / www.cgglobal.com +31 (0)497 389 222

Haalbaarheidsonderzoek chemische oxidatie proceswater (AOP) Verhoeve Milieu en Water voert op dit moment een studie uit naar de behandeling van proceswater dat wordt geproduceerd tijdens de winning van schaliegas. Hierbij worden de mogelijkheden onderzocht om dit middels chemische oxidatie (AOP) te reinigen.

Om in te kunnen springen op variaties in de samenstelling van het proceswater wordt een flexibel systeem ontworpen dat mobiel inzetbaar moet zijn en modulair opgebouwd kan worden. Verhoeve Milieu & Water heeft ruim voldoende kennis en ervaring in huis om een dergelijke installatie te ontwerpen en realiseren.

De keuze voor deze techniek hangt samen met de complexe samenstelling van het proceswater, de moeilijk afbreekbare componenten zijn na oxidatie beter geschikt voor biologische afbraak. De oxidatie vindt plaats onder UV-C belichting wat de reactiviteit en efficiëntie ten goede komt. Door het toepassen van de juiste voorbehandeling en een efficiënt UV-C reactortype vindt het proces onder optimale omstandigheden plaats zodat het chemicaliën- en energieverbruik sterk wordt gereduceerd. Het onderzoek wordt uitgevoerd op ons hoofdkantoor in Dordrecht waar verschillende faciliteiten aanwezig zijn om laboratorium- en pilotonderzoek uit te kunnen voeren. Vanwege de optimalisatie van het UV-C reactortype wordt dit traject uitgevoerd in samenwerking met Van Remmen UVTechniek.

VERHOEVE Aventurijn 600, NL-3316 LB Dordrecht Postbus 3073, NL-3301 DB Dordrecht Telefoon: +31 (0)78 652 00 70

Schlumberger Water Services (Netherlands) BV Schlumberger Water Services (Netherlands) BV (SWS) is een divisie van Schlumberger, het werelds grootste service bedrijf in de olieen gasindustrie. De eerste Diver is in de markt geïntroduceerd in 1995 en was een van de eerste standalone data loggers voor grondwaterapplicaties. Sinds die tijd heeft SWS zich steeds meer toegelegd op het ontwikkelen van producten en services voor de grond- en oppervlaktewater markt. De afgelopen jaren is er een toenemende focus om de technologieën vanuit de olie- en gasindustrie te gebruiken voor het beheren van grondwater meetnetten, zowel in het binnen- als buitenland. Naast de hardware wordt er ook constant aandacht besteed aan de bijhorende software pakketten. De afgelopen jaren heeft SWS een nieuwe productlijn ontwikkeld, Diver-NETZ. Niet alleen zijn er producten ontwikkeld welke telemetrie mogelijk maken, maar is er ook veel aandacht besteed aan het ontwikkelen van een bijbehorende web portal. Deze portal geeft de klant de mogelijkheid om dagelijks de resultaten van zijn meetnet online te bekijken. Tevens biedt SWS de mogelijkheid om het meetnet te beheren

waardoor de klant wordt ontzorgd. De komende jaren zal de ontwikkeling verder gaan waarbij de ontwikkelingen gericht zullen zijn op zaken als klantvriendelijkheid, betrouwbaarheid en efficiency.

Schlumberger Water Services (Netherlands) BV Delftechpark 20, 2628 XH Postbus 553, 2600 AN, Delft Te: 015-2755008 E: [email protected] W: www.swstechnology.com

Stichting PostAcademisch Onderwijs (PAO) PAO organiseert cursussen voor technische professionals, die na hun afstuderen bij willen blijven met de nieuwste ontwikkelingen. Op het gebied van water bieden wij cursussen aan voor waterbeheer, drinkwater, afvalwater en hoogwaterbescherming. Ook hebben wij een ruim aanbod trainingen voor personal skills. Een greep uit ons aanbod dit voorjaar: Waterbeheer, drinkwater en afvalwater: - De menselijke factor in de watersector (25 maart) - Geothermie (24, 25 en 26 maart) - Natuurvriendelijke oevers (19, 20 mei en 2 juni) - De AWZI als Energie en grondstoffenfabriek (8, 9 en 10 juni) Hoogwaterbescherming: - Modern rivierbeheer (16, 17, 23 en 24 april) - Uitvoeringsaspecten van dijkversterkingen (21, 22 en 30 april) - Geokunststoffen in de waterbouw (27 mei) - Waterveiligheid 2.0 (3, 4 en 10 juni) Kijk eens op onze website www.pao.tudelft.nl voor meer informatie over deze cursussen, ons volledige cursusaanbod en voor de cursussen in het najaar 2015. Wij organiseren ook incompany trainingen!

Stichting PostAcademisch Onderwijs 015-2784618 [email protected] www.pao.tudelft.nl

De voorgaande pagina's hebben u het bewijs geleverd:

DIT is uw podium in de watersector ! een halve 'WATERplatform' pagina voor €385,--, of gratis bij een advertentie-plaatsing. Wat e r fo r u m b i e d t b e d r i j ve n e n ke n n i s c e n t ra d i t p l at fo r m om kennis en ervaring te delen met de waterwereld. Wat b e t e ke n t d i t co n c r e e t vo o r u : • PUSH ac tief uw bericht /produc t nieuws, uw noviteit, uw (afgeronde/lopende/interessante) project de markt in. • J u i s t i n d e z e t e c h n i s c h e b r a n c h e w o r d t u w e x t r a U ITLE G gewaardeerd door uw doelgroep. Deadline reser vering Wat e r fo r u m 2 | 0 9 - 04 - 2 0 1 5 Ex t ra ve r s p re i d i n g o p : N L D e l t a Po d i u m Wat e r fo r u m 3 | 2 0 - 0 8 - 2 0 1 5 Ex t ra ve r s p re i d i n g o p : Va k b e u r s Wat e r i n d e o p e n b a re r u i mt e , N o - D i g eve nt Wat e r fo r u m 4 | 0 8 - 1 0 - 2 0 1 5 Ex t ra ve r s p re i d i n g o p : Aq u at e c h Wat e r fo r u m 5 | 2 6 - 1 1 - 2 0 1 5 Ex t ra ve r s p re i d i n g o p : Va ka nt i e c u r s u s

kennis delen en kennis vergaren

z i e w w w.wat e r fo r u m . n e t / wat e r p l at fo r m v o o r m e e r i n fo r m at i e o f n e e m co n t a c t o p m e t D a a n M o o i j m a n , d a a n @ wat e r fo r u m . n e t o f b e l + 3 1 ( 0 ) 7 0 3 2 3 4 0 7 0.

LOGISTICON WATER TREATMENT DÉ SPECIALIST IN WATERBEHANDELING!

Demiwater

Afvalwater

25 JAAR

Koelwater

Olie/Water separatie

Condensaat polishing

Een zuivere samenwerking Welke vorm van waterbehandeling u ook wenst, Logisticon levert u: Klant specifieke installaties Ontwerpen in 3D Procesontwerp, Werktuigbouw/Elektrotechniek en Constructie in één hand Optie huur installaties mogelijk Bel of mail gerust en maak gebruik van onze expertise in water.

Logisticon Water Treatment b.v. Postbus 38, 2964 ZG Groot-Ammers, Nederland Telefoon: +31 (0) 184 - 60 82 60 Website: www.logisticon.com

25 JAAR