"Erken ongelijkheid" INTERVIEW P. 10

Van de voorzitter

Ons Pensioen

TIJDSCHRIFT VAN DE BPP: BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PENSIOENFONDS ZORG EN WELZIJN

“ ”

NUMMER 5, JAARGANG 29 • OKTOBER 2015

quote

Baas over eigen pensioen

"Erken ongelijkheid"

P. 6

INTERVIEW P. 10

Miljoenennota en de koopkracht van ouderen P. 20

1 OnsPensioen-5-DEF.indd 1

15-10-15 12:46

Aan al onze klanten:

Bedankt!

Dankzij u en uw zeer gewaardeerde mond-tot-mond reclame, zijn wij inmiddels door onze gehele voorraad elektrische fietsen van 2015 heen.

Introductieaanbie

dingen

E-BIKE SEIZOEN 20

I.v.m. totale leegver ko

op van de 2015 e-bi

>> Profiteer van ho

ke collectie: MEGA

* Garantie op locatie in Nederland , excl. Waddeneilanden. Bij normaal gebruik en onderhoud op accu en motorpakket twee jaar garantie. Prijswijzigingen, druk en zetfouten voorbehouden.

nderden euro’s kort

Gratis actiefolder of telefonisch advies?

0341 - 25 22 66

INTRODUCTIEKOR

16

TINGEN op de nieuw e 2016 collectie.

ing op de nieuwste

e-bikes modeljaar

2016.

Tijdelijk v.a. 999,Toe aan een nieuwe elektrische fiets? Sla nu uw

elektrische fietsen test bekroond met de titel:

slag. Maak gebruik van het beste wat een e-bike

De Beste E-Bike Tot € 2.000,-.

te bieden heeft. In onze nieuwe collectie hebben wij de nieuwste technologie van 2016 al toege-

Vraag nu gelijk de gratis brochure aan of reserveer

past, zodat u op de toekomst bent voorbereid. In

een vrijblijvende proefrit in uw eigen omgeving.

mei jl. in door de ANWB / Kampioen in de ultieme

Bel 0341 - 25 22 66 voor meer informatie.

GRATIS brochure Ja, stuur mij de gratis Dhr

Mevr

Naam

tot 5 jaar garantie

Adres

5 dagen levertijd

Postcode / Plaats

gratis demo en service bij u thuis

Telefoon

laagste prijsgarantie

Email Stuur de coupon zonder postzegel naar Stella Fietsen, antwoordnummer 725, 8070 WB Nunspeet

1511 - baptisten etc 200x287 ..indd 1 OnsPensioen-5-DEF.indd 2

*

1510 PENSIOENBELANGEN

Nederlands kwaliteitsproduct

22-9-2015 15:01:10 15-10-15 12:46

:01:10

Van de redactie

Onrechtvaardig – Op Prinsjesdag zat ik in Italië. Vakantie. We waren een paar dagen daarvoor aangekomen in Madonna di Campiglio in de Italiaanse Alpen. Of eigenlijk moet ik Dolomieten zeggen. Het was voor het eerst goed weer en ik maakte ’s middags een bergwandeling.

Op de terugweg niet al te ver van het hotel dacht ik een kortere weg te nemen. Dat had ik beter niet kunnen doen. Halverwege bevond ik mij plotseling op een graspol in een soort moeras. Van pol naar pol dacht ik, dat moet lukken. Tot ik tot mijn middel in de modder zakte. Met de grootste moeite ben ik er weer uit gekropen. In de kelder van het hotel heb ik mezelf schoongespoten en toen moest ik nog onder ogen komen bij mijn echtgenote. Dat viel gelukkig mee. Nooit meer gedacht aan Prinsjesdag natuurlijk, met recht de ver van mijn bed show. Even niet denken aan het almaar minder wordende pensioen of de achterblijvende koopkracht. Even genieten. Veel te genieten valt er niet, heb ik inmiddels begrepen. En de politieke partijen onder aanvoering van de SP, 50 PLUS en het CDA hadden nog zó hun best gedaan om er ook voor de ouderen en gepensioneerden iets uit te slepen. Maar wat blijkt, iedereen (de “hard werkende” Nederlanders voorop) gaat er het komende jaar op vooruit behalve de gepensioneerden. Lees het uitstekende overzicht van Rob de Brouwer op pagina 20 en het stuk van Jaap van der Spek over de koopkrachtontwikkeling op pagina 14. Langzaamaan vindt er ook een nivellering onder deze groep plaats. Want het zijn steeds degenen die een wat hoger inkomen hebben,

die het meest inleveren. Dat ga je merken kan ik u verzekeren. Maar niet getreurd, er blijft nog genoeg over om positief over te zijn. Veel ouderen denken zo volgens Jaap van der Spek. Dat is ook de reden waarom ze zo moeilijk tot actie te bewegen zijn. Ze zijn gewend zich aan de situatie aan te passen en het leven te nemen zoals het komt. Dat geldt ook voor uw redacteur. Er zijn nog legio dingen in het leven die buitengewoon waardevol zijn en dat moet je je vooral blijven realiseren. Maar er is één ding waar ik niet tegen kan en dat is onrechtvaardigheid. En wij, de ouderen, zijn de laatste jaren systematisch onrechtvaardig behandeld. En daar moet wat tegen te doen zijn. Gelukkig begrijpen ook de ouderenorganisaties inmiddels dat ze zich moeten verenigen want Samen sta je Sterk (er). Lees het koepelnieuws op pagina 7.

AUTEUR: ROELOF JAN MULDER

“

Er is één ding waar ik niet tegen kan.

”

Niet alles ging aan mij voorbij tijdens de vakantie. Het vluchtelingenprobleem bijvoorbeeld. Het verschrikkelijke beeld van dat verdronken jongetje op het strand staat op mijn netvlies gebrand. En dan denk ik : ”dát is pas onrechtvaardig!” —


15-10-15 12:46

Inhoudsopgave Onrechtvaardig –3–

Baas over eigen pensioen –6–

Samenwerken leidt tot betere resultaten –7–

Lezersvraag –8–

Uit de media –9–

Begin bij erkenning van de ongelijkheid

Toine Lagro, huisarts in een academisch huisartsencentrum en hoogleraar Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, verdiept zich al jaren in de verschillen tussen mannen en vrouwen, tussen ouderen en jongeren en tussen mensen uit verschillende culturen. Met verrassende ontdekkingen, die in de gezondheidszorg hun eigen betekenis hebben gekregen.

– 10 –

Wat betekent miljoenennota voor koopkracht ouderen

Dit kabinet streeft naar verbetering van de koopkracht. Werkend Nederland gaat er dan wel op vooruit, maar het grootste deel van de ouderen moet weer koopkracht inleveren. Cijfers van het NIBUD bevestigen dit beeld opnieuw.

– 14 –

Oud worden in de praktijk Een recensie

– 16 –

Vermogen schenken voor lagere zorgkosten? – 17 –

Het ontstaan van de AOW

De discussie over (staats)pensioen werd in Nederland al voor 1900 gevoerd. De komende nummers meer over de AOW. Als eerste: de geschiedenis.

– 18 –

Onder een vergrootglas: de troonrede en miljoenennota

Onze redacteur heeft met een vergrootglas naar de troonrede en de miljoenennota gekeken, om te zien wat onze koning en onze regering over ouderen en gepensioneerden zeggen. En daar werd hij niet vrolijk van.

– 20 –

Verpleeghuizen aan de slag met betere zorg ouderen – 22 –

OnsPensioen-5-DEF.indd 4

15-10-15 12:46

De vrijwilliger

In deze nieuwe rubriek brengen we onze actieve lezers in beeld. U kunt zich ook aanmelden!

– 23 –

Koopkrachtplaatjes zijn echt iets Nederlands (Column Hasko van Dalen)

– 24 –

Audrey’s Delicasa Forel met amandelen

– 25 –

Kruiswoordpuzzel & Cryptogram – 26 & 27 –

Pas verschenen – 28 –

Er op uit

In deze nieuwe rubriek kunnen onze lezers hun tips met elkaar delen voor leuke hofjes of stadswandelingen in de buurt .

– 29 –

Steenrijk, maar weinig geld om van te leven

De Nederlandse gepensioneerden hebben soms veel overwaarde in hun huizen zitten, maar tegelijkertijd een laag inkomen. Kunnen beschikken over het vermogen dat in hun huis ligt opgesloten lijkt prettig. Kan dat en is dit verstandig? – 30 –

Ouderenbeleid gaat meer aandacht krijgen

Staatssecretaris Klijnsma gaat zich in overleg met minister Asscher en staatssecretaris Van Rijn (Zorg) opnieuw inzetten het ouderenbeleid bij de overheid meer aandacht te geven.

– 32 –

Polder heeft ook nadelen – 34 –

De babyboomgeneratie is echt niet zo verwend – 35 –

Handvest om Europees ouderenbeleid te toetsen

Alle ouderen in Europa hebben het recht om een waardig en zelfstandig leven te leiden en aan het maatschappelijk en culturele leven deel te nemen. Maar, ze hebben ook een persoonlijke verantwoordelijkheid jegens de medemens, alsmede jegens de gemeenschap en toekomstige generaties.

– 36 –

Colofon & bon – 39 –


15-10-15 12:46

Van de voorzitter

Baas over eigen pensioen – Wie heeft het voor het zeggen bij ons pensioen? Het lijkt erop dat de overheid bijna alles gaat regelen. Gepensioneerden moeten zich verzetten tegen dat kortetermijndenken en de pensioenfondsen dwingen tot actie. Pensioen als uitgesteld loon is van sioenen. En wat die besturen betreft, kun oudsher een arbeidsvoorwaarde en juist je vraagtekens zetten bij de vertegenwoordiging. Voelen alle werkgevers zich om die reden hebben de werkgevers en betrokken bij PFZW? Staan de kleinere de werknemers in onze sector Zorg en vakbonden en al die werknemers die Welzijn een pensioenfonds opgericht. geen lid zijn, niet buiten het (bestuurs) Omdat ze samen de premie opbrachten spel? En wat te denken van de zeer been ook met diezelfde premie tekorten JOOP C. CALJOUW perkte invloed van gepensioneerden? aanvulden, vormden zij ook decennialang het bestuur. Meer invloed De grote werkgeversorganisaties en de grotere Kabinet en handlangers in de toezichtorganen voeren vakbonden benoemden de bestuursleden. Er was als kortetermijnbeleid. Beleggingsverliezen uit 2008 toezichthouder ooit een Pensioen- en Verzekeringskamer. En natuurlijk waren er belastingregels om de waren in 2010 al dubbel en dwars ingehaald. Maar wie premie onbelast te houden, terwijl over de pensioenlopen er tegenwoordig de hoogste risico’s (op verlieuitkering belasting wordt betaald. zen, maar ook op winsten)? De werkgevers in mindere mate en de werknemers pas op een wat langere Anno 20015 termijn. Het zijn de gepensioneerden. Hoe anders ziet het veld er nu uit. Het is de overheid Bij meer individueel pensioen waarin we wel collectief beleggen en solidair zijn, is er nog meer risico die zich op nagenoeg alle fronten tot in detail bemoeit en dus moet er meer bestuursinvloed van gepensimet een pensioenfonds. De Pensioenwet geeft De Nederlandsche Bank de gelegenheid om een zeer strak oneerden komen en dan niet ten koste van de vertegenwoordiging van (alle!)werknemers. Het aantal financieel toetsingskader aan te houden. De Autoriteit bestuursleden van werkgeverszijde kan daarbij mijns Financiële Markten legt de wijze van communiceren inziens verminderd worden. op. De Belastingwet bepaalt precies hoeveel pensioen Zo kunnen gepensioneerden de grote fondsen je maximaal mag opbouwen en het kabinet eist vervolgens dat er een lagere premie wordt ingelegd. ABP en PFZW dwingen tot meer actie om het beleid Prima toch, die controle van buitenaf? De in van de staatssecretaris en haar DNB om te buigen. — zichzelf gekeerde pensioenfondsen hebben er immers Meer informatie op: bij de jongste crisis (inmiddels 7 jaar geleden) een www.pfzw-belangenvereniging.nl puinhoop van gemaakt? Gevolg: kortingen op de pen-

“De duimschroeven zijn volgens mij te strak aangedraaid”. “Als je overtuigd bent dat je voor het goede strijdt, moet je vasthouden.” ABP Bestuursvoorzitter Corien Wortmann-Kool in Elsevier 26-09-2015

“Die lage rente is dus in zekere mate kunstmatig, vindt ook DNB. Toch worden we gedwongen die verstoorde lage rente te gebruiken, in nog sterkere mate dan voorheen. Ik kan het niet uitleggen.” PFZW directeur Peter Borgdorff in Borgblog juli 2015


15-10-15 12:46

Verenigingsnieuws

Samenwerken leidt tot betere resultaten – In de afgelopen maanden is er in Nederland veel gebeurd op de terreinen pensioenen, koopkracht en zorg. Gezamenlijk hebben de organisaties van gepensioneerden en ouderen brieven geschreven aan de minister, staatssecretaris en Kamerleden en hebben ze actief bijdragen aan het concept wetsontwerp variabele pensioenuitkering. In dat concept waren veel uitgangspunten verwerkt, die de organisaties in een eerder stadium in de algemene pensioendialoog hadden ingebracht.

Hoewel we veel meer invloed zouden willen hebben, zijn dit toch lichtpuntjes, die motiveren om door te gaan met grote en energieke inzet, gebaseerd op deskundigheid in eigen kring. En bij dat alles is gebleken, dat samenwerken tot meer resultaat leidt. In de praktijk proberen de organisaties zich ook wel zelf te profileren (sommigen hebben een sterkere neiging daartoe dan andere), maar op relevante momenten lukt het toch om samen op te trekken. Dat lukte ook toen de staatssecretaris (Klijnsma) ons 8 september uitnodigde om verder door te praten over onze ideeën aangaande een nieuw pensioenstelsel. Een gemengde delegatie van bestuurders en deskundigen (vijf personen) heeft in dat gesprek de KNVG, de NOOM, de NVOG, de PCOB en de Unie KBO vertegenwoordigd. Jammer genoeg wilde de ANBO in dit geval niet meedoen, maar in andere gevallen wordt ook met de ANBO wel samengewerkt. Een verslag van deze bijeenkomst vindt u op pag. 32 in dit nummer.

KNVG en NVOG In de afgelopen maanden hebben een paar incidenten de spanningen tussen de koepelorganisaties van gepensioneerden KNVG (hiervan is de NBP lid) en NVOG (hiervan is de BPP lid) vergroot. Op basis daarvan hebben de besturen brieven naar elkaar geschreven en zijn zij eind augustus bij elkaar gekomen om te kijken hoe zij op een betere manier met elkaar verder kunnen gaan. Mede omdat in veel gevallen samenwerking tot goede resultaten had geleid. Pensioenen De gezamenlijke pensioencommissie wordt door twee co-voorzitters (NVOG en KNVG) geleid en staat open voor deskundigen van andere organisaties. De Unie KBO heeft een vertegenwoordiging en de NVOG houdt in dit verband nauw contact met de PCOB en de NOOM. De kracht van deze gebundelde deskundigheid is groot en heeft er bijvoorbeeld toe geleid, dat er 9 september een gezamenlijke brief is uitgegaan naar de staatssecretaris waarin

AUTEUR: JAAP VAN DER SPEK

“

Op relevante momenten lukt het om samen op te trekken.

”


15-10-15 12:46

Verenigingsnieuws

de ouderenorganisaties dringend hebben gevraagd de verlaging van de rekenrente en het verlagen van de buffereisen terug te draaien en te stoppen met de premiedemping.

“

Het onderwerp koopkracht is volop in discussie.

”

Zorg en welzijn Er is in de afgelopen maanden hard gewerkt aan het tot stand komen van een KNVG/NVOG commissie zorg/welzijn/wonen. Daarnaast bestond al een intensief contact op dit terrein tussen de voormalige CSO-ouderenorganisaties NOOM, NVOG, PCOB en Unie KBO. Op dit moment heeft de NVOG een soort van intermediaire functie, maar de afstemming heeft al geleid tot vele gezamenlijke brieven aan staatssecretaris Van Rijn en minister Schippers. Met onder meer als gevolg dat de kans groot is dat we voor onderwerpen die spelen op de langere termijn, waarschijnlijk met hen aan tafel zullen zitten. Koopkracht Het onderwerp koopkracht is volop in discussie. De NVOG heeft van oudsher op dit terrein intensief in commissieverband samengewerkt met de Unie KBO en de ouderenbonden PCOB en NOOM.


Sinds een maand is de KNVG bij de NVOG aangeschoven en het lijkt erop dat zij deze samenwerking de komende tijd zullen intensiveren. In het gezamenlijke bestuurlijk overleg is ook uitgesproken dat we deze samenwerking op deskundigheidsniveau moeten koesteren. Die bundeling van krachten maakt van 1 plus 1 meer dan 3. De besturen kunnen dan op belangrijke momenten beslissen over naar buiten te brengen standpunten, wie daaraan meedoen en hoe dat dan moet gebeuren. Vanzelfsprekend is het handig dat de deskundigen regelmatig met de besturen ‘sparren’, zodat hun adviezen niet onverwacht op het bordje van de besturen zullen verschijnen. Bestuurlijk overleg KNVG/NVOG De besturen hebben afgesproken elkaar regelmatig, om de 4 tot 6 weken, te ontmoeten om de voortgang te bespreken. Ook is afgesproken, dat er een kleine bestuurlijke werkgroep komt, die zich zal buigen over de vraag hoe de organisaties in de toekomst goed kunnen blijven samenwerken, met in achtneming van de verschillen in cultuur en stijl. —

Lezersvraag

De vraag: Pensioen in natura Pensioengeld is niet een doel, maar een middel om te leven en dus te kunnen beschikken over noodzakelijke diensten en middelen. Als tachtigjarigen willen we wel voldoende zorg en diensten kunnen krijgen. En we willen wonen in een huis dat past. Niet te groot, niet te klein. Dan komt het pensioen in natura in beeld. Aan een geldbedrag op mijn rekening heb ik dan niet zoveel, liever zie ik dat het pensioenfonds dit soort dingen voor mij regelt. Mijn reactie: Geen gedwongen winkelnering Klinkt prachtig, dat mijn pensioenfonds (Zorg en Welzijn ) zich bekommert om mijn waardevolle toekomst,

maar laat ze eerst maar zorgen dat mijn pensioen waardevast blijft. Zolang pensioenen (en pensioenrechten in opbouw!) niet aangepast worden, is er voor pensioenfondsen nog heel wat te doen. Ik moet er niet aan denken dat ik naast mijn inkomen, ook voor mijn zorg en voor mijn woning afhankelijk zou zijn van één en dezelfde instantie. Gedwongen winkelnering heeft in het verleden heel wat schade berokkent en is nu toch echt uit de tijd.Beleggen in zorg en in woonprojecten is prima, mits met voldoende rendement. Aandacht voor voldoende aanbod en dus meer investeren zal de toekomst waardevoller maken, maar geef mij de vrijheid om te kiezen waar ik mijn geld aan uitgeef. Dat is ook een van de functies van geld. En laat de schoenmaker (pensioenfonds) bij zijn leest blijven. —


15-10-15 12:46

Actualiteiten

Uit de media NIEUW OUDERENPLATFORM: ALLESZELF.NL Ouderen zijn een interessante doelgroep. Deze maand is er weer een nieuw platform gelanceerd: Alleszelf.nl. Dit platform wil ouderen, mantelzorgers en hulpverleners inspireren en helpen om tot op de hoogste leeftijd zelfstandig te blijven wonen en alles maximaal zélf te regelen. Dit doet Alleszelf.nl met onafhankelijke, deskundige berichten, overzichten en vergelijkingen. Met inbreng van bezoekers van Alleszelf.nl komt op die manier een uniek platform tot stand waar mensen zelf direct gebruik van kunnen maken. (emerce.nl)

MEER OUDEREN MET ERNSTIGE BRANDWONDEN Brandwondencentra constateren een forse stijging van het aantal ouderen met ernstige brandwonden. De verwachting is dat het aantal nog verder stijgt. Het Brandwondencentrum Groningen zag het aantal 70-plussers en 80-plussers met derdegraads brandwonden, waarbij grote delen van het lichaam zeer ernstig zijn verbrand, in de afgelopen

acht jaar met 50 procent toenemen. Volgens Sonja Scholten, brandwondenarts in Groningen, gaat het bij ouderen om zwaar letsel door koken, heet water, kachels en omgevallen kaarsen. "Senioren die meer dan 50 tot 60 procent diep verbrand zijn, hebben nauwelijks overlevingskans", aldus Scholten. (nos.nl)

VEEL PRAKTISCHE PROBLEMEN BIJ GEBRUIK GENEESMIDDELEN DOOR OUDEREN Bijna alle ouderen ondervinden veel praktische problemen bij het gebruik van geneesmiddelen. Bijvoorbeeld bij het lezen van de bijsluiter, gebruik van de verpakking, het klaar maken voor gebruik of het innemen van medicijnen. Hierdoor kan incorrect gebruik van geneesmiddelen ontstaan en dat kan klinische gevolgen hebben. De meeste problemen (95%) werden niet gezien als klinisch relevant, maar zijn wel hinderlijk.

Dat blijkt uit onderzoek van het RIVM in samenwerking met de Universiteit Utrecht.De problemen kunnen het gevolg zijn van fysieke beperkingen, zoals een beperkt gezichtsvermogen, moeite met slikken, verminderde kracht in de handen of verminderde fijne motoriek. Zorgverleners kunnen bij het voorschrijven en verstrekken van medicatie aan ouderen meer aandacht besteden aan praktische problemen. (medicalfacts.nl)


15-10-15 12:46

Interview

Gelijke behandeling begint bij erkenning van de ongelijkheid – Door beter te letten op de verschillen tussen mannen en vrouwen, jongeren en ouderen en mensen van verschillende afkomst, kan de toegang tot de zorg en de behandeling tot betere gelijke uitkomsten leiden. Een verhelderende kijk op de verschillen in de wereld van de zorg. Aan het woord de specialiste bij uitstek, Prof. Dr. Toine Lagro-Janssen van de Radboud Universiteit Nijmegen, die er wel op wijst dat de wetenschap vaak in gemiddelden spreekt en daarmee onrecht doet aan het feit dat er ook verschillen zijn tussen mannen of vrouwen zelf. Maar: “Op gemiddelden kun je wel beleid in algemene zin maken”.


De belangstelling voor het vraagstuk van de verschillen als belangrijke factor voor gelijke behandeling, begint bij Toine Lagro al heel vroeg. In 1974 begon zij als huisarts in Nijmegen. In tegenstelling tot de situatie nu, waren toen de meeste huisartsen man. Het viel haar op dat er heel veel problemen bij vrouwen waren, die specifiek bij hen thuishoorden en dat veel huisartsen die problemen niet goed of helemaal niet begrepen. Of dat de aangedragen oplossingen te veel gericht waren op mannen en op z’n best te algemeen van karakter waren. Vrouwen zijn nu eenmaal in veel opzichten anders dan mannen, reageren anders en hebben andere vormen van aandacht nodig. Wat dat laatste betreft, vrouwen hadden en hebben nog vaak het gevoel dat er niet genoeg voor de door hen aangedragen problemen aandacht is, terwijl mannen zelf al gauw in oplossingen schieten. Als dan de meeste dokters mannen zijn, is het niet zo gek dat er in de communicatie wat verkeerd gaat. Verdiepen in verschillen Voor toenmalige huisarts Toine Lagro een reden om zich te gaan verdiepen in de verschillen tussen mannen en vrouwen, en later ook tussen ouderen en jongeren

en mensen uit verschillende culturen. Met verrassende ontdekkingen, die in de gezondheidszorg hun eigen betekenis hebben gekregen. Zo bleken vrouwen heel andere klachten te hebben als ze bijvoorbeeld een hartinfarct hadden gehad, dan mannen. Deze wetenschap heeft al voor veel vrouwen oplossingen geboden, waar vroeger niet eens was bedacht dat ze wel eens een infarct zouden kunnen hebben gehad. Uit verder onderzoek blijkt dat bij het ouder worden deze verschillen verdwijnen en dat de klachten vrijwel gelijkluidend zijn. Hartfalen en hersenbloedingen komen bij vrouwen zelfs meer voor dan bij mannen (maar vrouwen leven gemiddeld ook langer). Als de leeftijd van beperkingen komt, zie je bij vrouwen gemiddeld veel meer problemen met het bewegingsapparaat, dan bij mannen. Knieën, heupen, schouders en ook een combinatie van deze aandoeningen. Ze reageren ook anders dan mannen op pijnstillers. Voor zorgverleners is het belangrijk te weten, dat de pijngrens van vrouwen, in tegenstelling tot wat men vaak denkt, lager is dan die van mannen. Zij ervaren (en hebben) eerder pijn. Zorgverleners moeten dus ook eerder wat aan die pijn doen.


15-10-15 12:46

Interview

Man vs vrouw Een belangrijk verschil is ook dat vrouwen meer op relaties zijn gericht en mannen meer op het doen. Mannen willen meer de controle zelf in handen hebben. Voor vrouwen is sociale steun bij het opknappen na ziekte, of een andere nare gebeurtenis, veel belangrijker dan bij mannen. Als er problemen zijn, gaan mannen vaak aan de slag om oplossingen te vinden en vrouwen willen hun verhaal kwijt en zoeken steun. Dat kan in een huwelijk grote problemen geven als er bijvoorbeeld iets ergs is gebeurd. Je ziet vaak dat een man en een vrouw in zo’n situatie uit elkaar groeien, omdat ze elkaar niet begrijpen. Het is mannen aan te raden niet alleen maar te gaan regelen, maar ook eens te gaan zitten om te luisteren en te praten. Terwijl het vrouwen is aan te raden om niet te blijven vastzitten in steeds maar weer te willen vertellen, terwijl het goed is om ook eens de knop om te zetten naar de verdere toekomst. In vastgelopen relaties kun je daarover praktische afspraken maken, waarop je in gesprekken kunt terugkomen. Vrouwen zijn veel meer relationeel ingesteld. Dat zie je ook terug in de wijze waarop vrouwen in het werk zitten. Voor mannen is het goed als zij de ruimte krijgen om dingen te doen, voor vrouwen is het belangrijk dat ze kunnen samenwerken. Vrouwen ontlenen, meer dan mannen, hun erkenning aan anderen. Overbelasting in de zorg In de zorg en de gezondheidszorg, vooral de persoonsgebonden zorg, draait het veel om vrouwen. De meeste mantelzorgers en vrijwilligers zijn vrouw. Mannen helpen ook, maar dan bijvoorbeeld door te rijden, door klussen te doen; kortom: , door de handen uit de mouwen te steken.

“Daar is niets mis mee”, zegt Toine, “maar zorgverleners moeten er oog voor hebben dat vrouwen sneller overbelast zijn dan mannen. Juist omdat de relatie zo belangrijk is, ontstaat er eerder schuldgevoel. Vrouwen komen nauwelijks op voor zichzelf. Het blijkt, dat, als mannen mantelzorger zijn, zij meer ruimte voor zichzelf nemen. Vrouwen hebben de neiging hun sportclub op te geven, mannen blijven hun biljartavond trouw en zoeken vervolgens daarvoor een oplossing”.

TOINE LAGRO-JANSSEN foto: Bert Beelen

Meer oudere vrouwen Omdat vrouwen gemiddeld vaker trouwen met oudere mannen en vrouwen gemiddeld langer leven is het aantal oudere vrouwen, met vaak een laag inkomen, aanzienlijk groter dan het aantal oudere mannen. Vrouwen hebben andere mensen nodig. En als dat moeilijk gaat, komt de eenzaamheid om de hoek kijken met alle gevolgen van dien, zoals depressies. Vooral nu mensen langer thuis blijven wonen en soms moeten wonen, is het voor zorgverleners en voor de mensen om ouderen heen, belangrijk om dit te weten. Voor oudere vrouwen is het ook belangrijk dat ze, zolang dat fysiek mogelijk is, op pad kunnen gaan. Vooral in dorpen waar de voorzieningen en busverbindingen wegvallen levert dit vaak problemen op. Er komen meer ouderen en dus zullen we hierop moeten anticiperen. Erken ongelijkheid Als Toine Lagro op haar praatstoel zit (ze is ook na haar pensionering nog als hoogleraar werkzaam) vloeien de verhalen in elkaar over. Er is nog heel veel te doen om mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, en mensen met verschillende culturele achtergronden op een goede manier, juist door erkenning van de ongelijkheid, gelijk te behandelen.


15-10-15 12:46

Interview

“

Er is nog heel veel te doen om mannen en vrouwen, ouderen en jongeren, en mensen met verschillende culturele achtergronden op een goede manier, juist door erkenning van de ongelijkheid, gelijk te behandelen.

”


15-10-15 12:46

Interview BIOGRAFIE TOINE LAGRO-JANSSEN

“Bij alles wat op het bordje van de zorgverlener komt, is en blijft het belangrijk Toine Lagro-Janssen is werkzaam dat de zorgverlener naar de mens zelf kijkt als huisarts in een academisch en rekening houdt met wat bij de ander huisartsencentrum en hoogleraar Vrouwenstudies Medische leeft en hoe het bij de ander werkt. Het is Wetenschappen, belangrijk om af te durven stappen van het www.umcn.nl/vrouwenstudies. www.umcn.nl/vrouwenstudies ‘ik’ en je te verdiepen in het ‘jij’. Zo kunnen verschillen en de erkenning ervan, helpen Lagro-Janssen kreeg de om goede oplossingen te vinden, waardoor Corrie Hermann Prijs voor iedereen in de maatschappij zijn of haar haar wetenschappelijke eigen rol op basis van gelijkwaardigheid verdiensten in het onderzoek kan spelen”. naar vrouwspecifieke aandoeningen en haar inzet voor We kunnen nog uren doorpraten, maar vrouwenemancipatie. uit praktische overwegingen verwijzen we maar naar het onderzoeksrapport over geNaast onderwijs aan studenten zondheidsverschillen van ZONMW (www. - in 2005 werd Lagro-Janssen zonmw.nl) en het Handboek vrouwspecifiegekozen tot Docent van het ke Geneeskunde, een goed leesbaar werk. Jaar - is zij actief in het geven Om bij de kamer van Toine te komen, van nascholing aan huisartsen was het vanuit de parkeergarage en via en het publieke debat over seksespecifieke geneeskunde verbouwingsactiviteiten, en vele trappen en en over de maatschappelijk gangen, lang zoeken. De zoektocht naar de positie van vrouwen. Zij is verschillen zal ook nog lang duren. Maar is zeker de moeite waard. Dat was het gesprek Pensioenbelangen coupon —5130 een trapliften kan no bleed_Layout 1 11/08/2015 09:28 Page 1 met Toine Lagro ook.lady

hoofd van het kenniscentrum “seksespecifiek medisch onderwijs” bij haar vakgroep Vrouwenstudies Medische Wetenschappen, www.umcn.nl/sdmo. www.umcn.nl/sdmo Sinds 22 oktober 2012 is zij directeur van het Nijmeegs Centrum Seksueel en Familiaal Geweld. In 2007 is zij geridderd tot officier van Oranje Nassau en ontving zij de Universitaire Onderwijsprijs voor “Seksespecifiek geneeskunde in het medisch curriculum”, Radboud Universiteit.

Een traplift kan goedkoper zijn dan u denkt Bel nu Stannah voor gratis advies en informatie

” n op TV “Gezie TIS BEL GRA

66 0 5 0 0 08 30 el 51 aar toest vraag n

CARPO 4 LTD 4 wiel 17 km/h

Hoogste kwaliteit en waar voor uw geld Levertijd vanaf 1 week

www.stannah.nl

#

Voor vrijblijvende informatie vul de coupon in en stuur deze in een envelop naar

Stannah Trapliften B.V., Antwoordnummer 17006, 2170 VB Sassenheim

(Dhr/Mevr) Adres: Plaats: E-mail:

PC: Telefoon: 5130

D RLAN E D E N E VAN N HUIS T S P AA KOO GOED T SERVICE ME 39988 2 0 : 0800 RG.COM S I T A R E BEL G WAAIJENB terdam . l - Ams W a a d W n e W g Veen en Haa D


15-10-15 12:46

Belasting

Wat betekent miljoenennota voor koopkracht ouderen – Alle groepen postactieven zijn financieel hard geraakt door de crisis, blijkt uit onderzoek van de ANBO. Het vervelende is dat hun negatieve koopkrachtontwikkeling aanhoudt omdat ze van dit kabinet vooralsnog niet mogen delen in de aangekondigde lastenverlichting.


Dit kabinet streeft naar verbetering van de koopkracht. Werkend Nederland gaat er 2,6% op vooruit. De gepensioneerden moeten het gemiddeld (nog zonder zorgkosten) met slechts 0,2% doen. Mensen met alleen een AOW en zonder zorgkosten gaan er zo’n 0,8% (alleenstaande) tot 0,4% (echtpaar) op vooruit. De cijfers komen van het NIBUD, die deze in opdracht van de ouderenorganisaties NOOM, NVOG, PCOB en Unie KBO heeft samengesteld. De organisaties van ouderen vinden het onjuist dat het kabinet het belastingstelsel gebruikt als subsidiemiddel voor mensen die het geluk hebben wel te mogen werken. Op deze manier worden mensen met dezelfde inkomens, maar zonder betaalde baan, achtergesteld. Dat treft gepensioneerden en andere mensen met uitkeringen. Eigenlijk is het pervers, dat de vele mensen die heel graag willen werken, maar de pech hebben niet aan de arbeid te kunnen komen, financieel worden gestraft. Terwijl het economische effect van een betere koopkracht van gepensioneerden met kleine pensioenen en mensen met een uitkering gunstiger is voor ons land. Zij besteden hun geld vooral in Nederland zelf. Gemiddelde zegt niets Het kabinet noemt de verdeling evenwichtig. Maar dat is het niet. Een gemiddelde koopkrachtverbetering zegt niets over specifieke groepen. En dat zijn juist de groepen die kwetsbaar zijn. Het gaat om echtparen met een klein aanvul-

lend pensioen (die gaan er zo’n 1,3% op achteruit), maar vooral om mensen met een zorgvraag (koopkrachtverlies van 9%). En de mensen met een onvolledige AOW gaan er, net als de mensen met een bijstandsuitkering, niet op vooruit, terwijl dat wel een keer tijd zou worden. De tabel hiernaast illustreert de grote onderlinge verschillen in koopkrachtverlies in verschillende situaties. Maatregelen gemeenten niet meegenomen De achterblijvende koopkracht voor ouderen is helemaal duidelijk als de berekeningen ook de zorgkosten en de kosten voor huishoudelijke hulp meerekenen. Het kabinet heeft bijvoorbeeld in zijn berekeningen niet meegenomen dat gemeenten op grote schaal fors gaan inkrimpen op huishoudelijke hulp. Mensen met een laag inkomen gaan ondanks een tegemoetkoming van de gemeente toch zo’n € 45 per maand meer betalen dan de huidige eigen bijdrage van € 20. Overigens zijn gemeenten niet verplicht die tegemoetkoming te betalen. Als ze dat niet doen, kunnen de extra kosten voor ouderen oplopen tot € 110 per maand. Zaak voor de ouderenorganisaties om daar bij de gemeenten scherp op te letten. Zorgspaarders de dupe Tel daar nog eens het wegvallen van een belastingvoordeel op vermogen bij op. Ouderen hadden een extra vermogensvrijstelling. Vermogen dat ouderen hebben gespaard om in een latere fase van


15-10-15 12:46

Belasting

Koopkrachtverandering 2015-2016 zonder zorgkosten

Koopkrachtverandering 2015-2016 met zorgkosten

koopkrachtverandering

koopkrachtverandering

euro’s per maand

euro’s per maand

Koopkrachtverandering 2015-2016 met zorgkosten en huishoudelijke hulp via een algemene voorziening koopkrachtverandering

euro’s per maand

Alleenstaande oudere, AOW +0

0,80%

11

0,70%

10

-3,90%

-54

Alleenstaande oudere, AOW + 5.000 pensioen

0,70%

11

0,60%

10

-3,20%

-54

Alleenstaande oudere, AOW + 20.000 pensioen

-0,50%

-13

-0,60%

-14

-6,10%

-143

Alleenstaande oudere, AOW met 50.000 euro vermogen + 5.000 pensioen

-1,50%

-22

-

-

-

-

Ouder echtpaar, AOW + 0 en AOW + 0

0,40%

7

0,30%

6

-3%

-58

Ouder echtpaar, AOW + 5.000 pensioen en AOW + 0

0,50%

11

0,40%

9

-2,50%

-55

Ouder echtpaar, AOW + 20.000 pensioen en AOW +0

-0,60%

-17

-0,70%

-19

-5,20%

-148

Ouder echtpaar, AOW + 20.000 pensioen en AOW + 5.000 pensioen

-0,50%

-15

-0,60%

-18

-4,60%

-147

Ouder echtpaar, AOW met 100.000 euro vermogen + 5.000 pensioen en AOW + 0

-1,80%

-35

-

-

-

-

(Bron: Nibud – het rapport is te downloaden via de site van Unie KBO – www.uniekbo.nl)

hun leven bijvoorbeeld zorg- of andere onverwachte kosten te kunnen betalen. De wegvallende extra vermogensvrijstelling is duidelijk pijnlijk voor ouderen met een laag inkomen (bijvoorbeeld een pensioen van € 5.000 per jaar naast hun AOW) en een huurwoning. Door deze overheidsmaatregel hebben zij veel meer belastbaar vermogen en daarmee vervalt hun huurtoeslag en hun zorgtoeslag. Dat kan oplopen tot duizenden euro’s per jaar, wat neerkomt op een koopkrachtverlies (koopkracht is netto te besteden geld) van zo’n 9 %. Dit onderwerp is overigens in de Algemene Beschouwingen door verschillende fracties scherp aan de orde gesteld. Misschien dat dit gaat helpen. Ouderen blijven al jaren achter De ouderenorganisaties hebben al jarenlang het NIBUD een gedegen onderzoek laten doen naar de effecten van de overheidsmaatregelen, die op Prinsjesdag zijn aangekondigd. Voor het achtste jaar op rij, blijft de koopkracht van ouderen enigszins tot ver achter bij andere Nederlanders. Je kunt gerust spreken van een jarenlange stapeling.

Maar velen in Nederland, de overheid voorop, lijken niet te beseffen, dat veruit de meerderheid van de ouderen rond moeten komen van een AOW met hooguit een klein aanvullend pensioen. Ouderen die vervolgens de afgelopen acht jaren hun koopkracht hebben zien dalen. Als je ouderen daarnaar vraagt, zeggen velen, dat ze het wel in de portemonnee voelen, maar dat ze kunnen leven met wat ze wèl hebben. Het zijn mensen die geleerd hebben de tering naar de nering te zetten en die proberen er toch wat van te maken. Juist als hun omstandigheden lastig zijn. Het is onjuist als we deze goedwillende mensen achterstellen bij andere Nederlanders. Die onrechtvaardigheid zullen de ouderenorganisaties moeten aankaarten. Ook al dreigt deze discussie ondergesneeuwd te worden door de grote (en dus relativerende) problematiek van de opvang van vluchtelingen. (Wat er nog meer over ouderen in de miljoenennota en de troonrede is geschreven, leest u in het artikel op pag. 20.) —


15-10-15 12:46

Pas verschenen

Oud worden in de praktijk – Oud worden in de praktijk is het nieuwste boek van David van Bodegom en Rudi Westendorp, hoogleraar ouderengeneeskunde in Leiden en directeur van Leyden Academy on Vitality and Ageing. Het is een praktisch vervolg op zijn eerdere uitgave ‘Oud worden zonder het te zijn’. Pierre Thijssen las het en doet verslag.

AUTEUR: PIERRE THIJSSEN

Rudi Westendorp en David van Bodegom: Oud worden in de praktijk – Laat de omgeving het werk doen, paperback 236 pagina’s, ISBN 9789045029597, Uitgeverij Atlas Contact, € 19,99.

Toen men de noodzaak begon in te zien om hygiënemaatregelen te nemen in de jaren rond 1900, is de sterfte van zowel kinderen als ouderen op jonge leeftijd verminderd. Echter nu kampen we met kwalen als suikerziekte, botontkalking, hart- en vaatziekten en versleten heupen. Die kwalen lijken onvermijdelijk, maar ze komen voort uit onze leefstijl. En die leefstijl wordt gedicteerd door onze omgeving. Voortdurend worden we uitgenodigd om te zitten. Zitten is de ergste bedreiging sinds het roken. Het oude spreekwoord ‘Rust Roest’ is nog steeds van toepassing. We zijn verslaafd geraakt aan de moderne tijd, jachtig leven, verkeerde leef- en eetgewoontes. Verbieden en gebieden helpt niet tegen deze evolutionaire erfenis. Evolutie Dit boek beschrijft de evolutie van het oud worden. Mensen die in hun hele leven veel bewegen worden ouder dan hun leeftijdsgenoten die zich minder lichamelijk inspannen. We moeten terug naar vroeger, weg van het fastfood en op naar het gezonde verse voedsel. Suiker in de ban, de zoete killer achter ons laten. Ook hier geldt: overdaad schaadt. Van al dat inactieve is ook adipositas (overgewicht) een ‘silent killer’. Wat dat betreft is er een treffende gelijkenis met een oudere Ghanees van 88 en een Europeaan van 88. De Ghanees leek fitter en gezonder dankzij zijn leefstijl op het Afrikaanse platteland en dat alles zonder moderne westerse gezondheidszorg.

Zijn we wat dat betreft in onze moderne samenleving niet enorm doorgeschoten? Ik denk van wel. De dokter schrijft ons voor elk wissewasje een pilletje voor. Een pilletje dat ze op het platteland van Ghana niet kennen. Hun voeding is eenvoudig en nooit in overdaad. Wat doen wij? Overdadig eten van suikers, vetten en wat dies meer zij. Eenvoudig weg gezegd wij hebben een overvol en verkeerd eetpatroon. Moderne verslaving Hoe kunnen we voorkomen dat veroudering een ‘ongeluk in slow motion’ wordt? vermeldt het boek. Wij hebben allen een vrije wil: neem ik de fiets of ga ik met de auto? Juist die auto is er mede debet aan dat we verwende luiaards zijn geworden. Ons brein is meegegaan in de moderne verslaving. Daar hebben we nu dan ook de lasten van. Dichtgeslibde aderen zijn de uitkomst hiervan. “Hoogopgeleide mensen hebben gelijk, we maken allemaal eigen keuzes. Maar zij onderschatten het feit dat sommigen beter in staat zijn om de prikkels te onderdrukken die ons lichaam beroeren. Zij die dat wél kunnen, hebben een gezondere leefstijl”, schrijven de auteurs. Een boek dat ons een spiegel voorhoudt. Ik heb het graag en menig maal met verbazing gelezen en ervaren waar ik me zelf op betrapte. —


15-10-15 12:46

Zorg

Vermogen schenken voor lagere zorgkosten? –

Sinds 2013 moeten ouderen met een vermogen sneller dan voordien de maximale eigen bijdrage betalen voor de zorg die ze thuis of in een instelling ontvangen. Veel ouderen vinden het betalen van een hoge eigen bijdrage ongewenst. Omdat de bijdrage mede afhangt van het vermogen, gaan ze naar de notaris om een deel van hun vermogen aan hun kinderen en/of kleinkinderen te schenken. De vraag is of dat wel helpt. Er zijn twee bijdragen: een lage en een hoge eigen bijdrage. De lage eigen bijdrage betaalt de oudere de eerste zes maanden van verblijf in een verpleeghuis. Ook ouderen met een zelfstandig wonende partner en hulpbehoevende ouderen die thuis zorg krijgen, betalen de lage eigen bijdrage. In de praktijk komt het erop neer dat alleenstaanden en stellen, die in een verpleeg- of verzorgingshuis met 24uurs zorg belanden en een voldoend hoog inkomen genieten, de hoge eigen bijdrage betalen. De kans om in die situatie te belanden is niet groot. Opname in een verpleeghuis treft slechts 130.000 van de 3 miljoen 65-plussers (4,3%). Bepaling eigen bijdrage De eigen bijdrage voor verblijf met zorg in een verzorgingshuis en AWBZ-instelling bedraagt in 2015: soort bijdrage

minimum per maand

maximum per maand 2015

lage eigen bijdrage

€ 158,60

€ 832,60

hoge eigen bijdrage

€ 158,60

€ 2.284,60

Het CAK berekent wat u aan eigen bijdrage moet betalen op basis van uw inkomen, uw vermogen, de samenstelling van uw huishouden en de CIZ-indicatie. Op de site van het CAK (www.hetcak.nl) kunt u de eigen bijdrage voor uw situatie berekenen. Bij de berekening van de grondslag van de eigen bijdrage wordt 8% van het

vermogen minus een vrije voet van € 21.000,- per persoon meegenomen.

AUTEUR: ERIC VAN ECK

Helpt wegschenken? Een rekenvoorbeeld dat uitgaat van een modaal inkomen en een kapitaal boven de vrijstelling van € 100.000 (huis verkocht) levert een eigen bijdrage op van € 1.600 per maand, zonder dat kapitaal wordt dat € 950. Dat scheelt nogal. Veel ouderen redeneren dat ze hiermee gestraft worden voor hun spaarzaamheid en schenken hun vermogen liever aan de kinderen, dan er een eventuele bijdrage van te moeten betalen. Vaak gaat dat in de vorm van een schenking op papier. Dat heeft gevolgen voor het inkomen: jaarlijks moeten de kinderen een marktconforme rente betalen. Die rente moeten ouderen bij het inkomen optellen. Op dit moment is dat zo’n 6%, zodat de gulle gever er niet heel veel mee opschiet. De eigen bijdrage houdt tenslotte ook rekening met het inkomen. Redelijke bijdrage De hoofdregel uit het sociale contract is nog steeds: je zorgt voor jezelf en als je dat niet kan springt de gemeenschap bij. De maximale eigen bijdrage wordt bereikt bij een jaarinkomen van ongeveer € 60.000. Dan is € 2.284,60 per maand geen onredelijk bedrag voor kost, inwoning en 24-uurs verzorging. Daarnaast staat als een paal boven water dat de kosten voor de verzorging van hulpbehoevende ouderen hoe dan ook moeten worden opgebracht. —


15-10-15 12:46

Achtergrond

Het ontstaan van de AOW – Veel gepensioneerden in Nederland ontvangen AOW en een aanvullend pensioen. De AOW is voor hen, zeker voor 75 plussers, vaak een hoger bedrag dan het aanvullend pensioen. Daarom schrijven wij in de aankomende nummers over de AOW. Dit artikel gaat over de geschiedenis en de opzet van de AOW

AUTEUR: WILLEM SCHUDDEBOOM

De discussie over pensioen en met name het staatspensioen werd in Nederland al voor 1900 gevoerd. Hiervoor was zelfs een aparte organisatie opgericht, “Bond voor Staatspensionneering.” Ook de NBP heeft sinds haar oprichting in 1919 altijd gepleit voor een fatsoenlijk pensioen, zodat werknemers bij pensionering niet in armoede hoefden te leven. In Nederland waren er voor de Tweede Wereldoorlog twee belangrijke stromingen: voor de ene stroming was pensioen een arbeidsvoorwaarde en voor de andere was pensioen een recht voor iedereen. Noodwet Drees Na het einde van de Tweede Wereldoorlog heeft de overheid stappen gezet om het pensioen wettelijk te regelen. De overheid koos voor een combinatie van een basispensioen voor iedereen, een volksverzekering, en een aanvullend pensioen voor werknemers. De eerste stap in 1947 voor het basispensioen was de Noodwet Ouderdomsvoorziening, “Noodwet Drees”. In 1949 werd het aanvullend pensioen voor veel werknemers verplicht met de invoering van Wet BPF, Wet op de bedrijfspensioenfondsen. Hiermee werd het aanvullend pensioen voor werknemers duidelijk een arbeidsvoorwaarde. In 1954 werd de PSW, Pensioen en Spaarfondsen Wet ingevoerd. Werkgevers moesten het pensioen verplicht onderbrengen bij een pensioenfonds of verzekeraar. Door deze wet waren alle pensioenfondsen verplicht om te zorgen

dat zij altijd genoeg kapitaal hadden om de toekomstige pensioenen te betalen (de verplichting van het kapitaaldekkingsstelsel). AOW als basispensioen In 1957 voerde de overheid de AOW in als basispensioen. De AOW in Nederland heeft internationaal gezien een bijzonder karakter, namelijk een standaarduitkering afhankelijk van het aantal verblijfsjaren in Nederland. In andere Europese landen is het vroegere inkomen en de daarover betaalde premie bepalend voor de hoogte van het pensioen. Het Nederlandse systeem biedt meer voordelen dan men vaak denkt. Bij de invoering in 1957 was de gedachte dat ouderen moesten meedelen in de gestegen welvaart. De mensen geboren voor 1892 kregen AOW, zonder ooit premie te hebben betaald. De samenleving vond dat toen rechtvaardig. Omdat iedereen in Nederland vanaf 1957 tot 1989 AOW-premie moest betalen vanaf de eerste gulden van zijn gehele inkomen, betaalde bijna iedereen mee aan de AOW. Moeilijke overgangsregelingen waren niet nodig waren en de administratiekosten bij de AOW waren en zijn laag. In andere Europese landen zorgt de overheid ook altijd dat gepensioneerden een basisinkomen hebben, vaak met moeilijke bepalingen, die veel controle vragen. Dat heeft een groot nadeel: de administratiekosten zijn veel hoger en als gevolg krijgen gepensioneerden minder geld .


15-10-15 12:46

Achtergrond

dienerswet”. De veel grotere gevolgen van de individualisering van de AOW betreffende de premieheffing voor de kleine groep met hoge gezinsinkomens had politiek geen enkele aandacht. De overheid was blijkbaar niet gelukkig met dit simpele stelsel en besloot in 1996 de AOW te wijzigen, waardoor verschillende overgangsmaatregelen nodig waren. De overheid heeft daarna de AOW zoveel beperkt, dat de huidige regeling weer simpel is. Iemand, geboren na 1949 krijgt een standaardbedrag aan AOW. Met partner is dit 50% van het minimumloon; zonder partner is dit 70% hiervan. Het bijzondere in de AOW is gebleven. De verblijfsjaren in Nederland zijn van belang, niet de betaalde premie. En de uitkering is voor iedereen gelijk.

Hogere AOW In 1964 werd de AOW op het sociale minimum gebracht en in 1974 kwam de koppeling met het minimumloon. Het gevolg was dat na 1974 schrijnende armoede onder gepensioneerden in Nederland niet meer voorkwam. Het aantal gepensioneerden steeg en de uitkeringen werden hoger, daarom was meer premie nodig. De oplossing was om de bovengrens voor de premie betaling in de jaren ’60 en ’70 sterk te verhogen. Mensen met een hoger inkomen betaalden hierdoor meer AOW-premie voor dezelfde standaarduitkering. In de jaren 80 was deze premiegrens circa 2,5 * minimumloon en over alle vormen van het inkomen werd premie geheven. Individualisering Tot 1985 ontving alleen de man bij echtparen AOW, zodra hij 65 jaar was geworden. De gehuwde vrouw ontving geen AOW. In 1985 werd deze regel veranderd, beide partners ontvingen AOW, wanneer die partner 65 jaar werd. De eerste aanzet naar de individualisering van de AOW. Elke partner ontving de helft van het vroegere bedrag voor een echtpaar. Indien de leeftijden van de beide partners ongelijk waren, werd compensatie gegeven middels een toeslag. Elke partner moest ook zijn eigen AOW-premie betalen. Voor 1985 gold de premiegrens voor het gezamenlijke inkomen van een echtpaar. Na de wijziging was er een premiegrens voor elk afzonderlijk inkomen van beide echtelieden, waarbij de premiegrens gelijk bleef. Een relatief kleine groep echtparen betaalde hierdoor twee keer zoveel AOW-premie. Tegelijkertijd werd er een ander systeem van belastingvrije voeten in de inkomstenbelasting ingevoerd: de “Tweeverdienerswet”. De kleinste coalitiepartner in het kabinet Lubbers 1 had veel aandacht voor de uiteindelijk minimale financiële gevolgen van deze “Tweever-

Willem Drees, ook wel bekend als Vadertje Drees, was minister-president van Nederland van 1948 tot 1958. Hij was de initiator van diverse sociale wetten.

Vergelijkbaar stelsel Is Nederland hiermee het enige land in de wereld? Niet helemaal, de USA heeft een zeer vergelijkbaar stelsel. De premiegrens is circa € 103.000 en de uitkering wordt over drie schijven berekend. Het gevolg is dat de deelnemer met een laag inkomen circa 90% pensioen opbouwt van zijn inkomen en de deelnemer met drie keer gemiddeld inkomen 20% pensioen opbouwt. Voor beide deelnemers geldt hetzelfde premiepercentage over hun premie-inkomen. Bijna alle werknemers en zelfstandigen zijn in de USA verplicht om deel te nemen aan dit programma. Conclusie Het bijzondere stelsel in Nederland, de combinatie van een basispensioen en een aanvullend pensioen heeft als resultaat dat een werknemer in een standaard situatie genoeg AOW en pensioen ontvangt om zijn leven voor pensionering voort te zetten na pensionering. Sinds 1919 de wens van de NBP. —


15-10-15 12:46

Politiek

Onder een vergrootglas: de troonrede en miljoenennota – De boodschap van de koning was duidelijk. Er is licht aan het einde van de tunnel, maar we zijn de tunnel nog niet uit. Daarom moet de overheid de hand op de knip houden, maar kan ze toch al wel een beetje geld uitdelen. Om de economie te stimuleren. Niet zozeer door het stimuleren van de consumptie, maar door arbeid goedkoper te maken, waardoor bedrijven meer mensen in dienst gaan nemen. AUTEUR: ROB DE BROUWER

Ik heb met een vermaar voor één jaar grootglas naar de geldt en in 2017 weer troonrede en de wordt teruggedraaid. miljoenennota gekeEn van 40% van de geken, om te zien wat pensioneerden gaat de onze koning en onze koopkracht er wéér op regering over ouderen achteruit, in sommige en gepensioneerden gevallen tot meer dan zeggen. En daar word 5%! ik niet vrolijk van. Het Daarmee zijn foto: Rijksoverheid begint al bij de inleigepensioneerden de ding van de troonrede: “Dankzij de inzet grootste groep die koopkracht inlevert. en het doorzettingsvermogen van onderDat komt door de nieuwe regels voor nemers en werknemers en veel anderen indexatie van pensioenen, waardoor de in de samenleving staat Nederland er in pensioenen de komende tien jaar stabiel sociaaleconomisch opzicht relatief goed blijven, terwijl de inflatie wordt geraamd voor.” Alsof het niet de gepensioneerden op 1,5% per jaar. En door andere maatregelen zoals het verhogen van de inkozijn die zich de grootste opofferingen mensafhankelijke zorgpremie. hebben getroost in het belang van economisch herstel! Ouderen zijn het hardst Koopkrachtreparatie getroffen door de crisis. Hun koopkracht Het is natuurlijk positief dat het kabinet is het meest achteruitgegaan. de achteruitgang van de koopkracht wil Leugentje compenseren. De voorgenomen koopkrachtreparatie bestaat uit het achterweVerderop in de troonrede schetst de ge laten van de verlaging van de huur-en koning wat het kabinet gaat doen om zorgtoeslag in 2016 en een verhoging het herstel verder te bevorderen: “Met van de ouderenkorting (met € 222 ) op de de voorgenomen veranderingen in het inkomstenbelasting voor inkomens onder belastingstelsel wil het kabinet een € 35.000. Dit extraatje is tijdelijk en het impuls geven aan de banengroei en de kabinet trekt deze in 2017 weer in. koopkracht van mensen.” ....”Hierdoor .... wordt koopkrachtverbetering mogelijk Andere maatregelen voor alle werkenden. Voor gepensioneerden ...blijft de koopkracht op peil.” Tegenover deze reparatie van de koopkracht staan weer andere maatregelen die Betrappen wij de koning hier op een slecht uitwerken voor de gepensioneerleugen? Hij had eigenlijk moeten zeggen den. Het tarief van de inkomensafhandat de koopkracht van zestig procent van kelijke zorgpremie gaat van 4,85% naar de gepensioneerden tijdelijk op peil blijft. 5,5%. Alleen uitkeringstrekkers, gepensiTijdelijk, omdat de koopkrachtreparatie


15-10-15 12:46

Politiek

oneerden en zzp’ers betalen deze premie. En tenslotte verdwijnt de ouderentoeslag op het heffingsvrije vermogen voor de vermogensrendementsheffing. Hierdoor gaan ouderen niet alleen meer vermogensbelasting betalen maar ook mogelijk recht op zorg- of huurtoeslag verliezen, doordat ze de vermogenstoets bij die toeslagen niet meer passeren. Indexatieregels versoepelen Eigenlijk maakt het kabinet zich belachelijk met deze gedeeltelijke en tijdelijke reparatie. De minister van Financiën had een aanzienlijk voordeligere oplossing kunnen bedenken, die bovendien ook nog structureel doorwerkt in de komende jaren. Gewoon de pensioenfondsen toestaan om de pensioenen te verhogen. Niet dwingend de hand op de knip houden bij een totaal pensioenvermogen van meer dan € 1.300 miljard. Maar ruimhartig, desnoods eenmalig, de indexatieregels versoepelen. Nederland is het enige land in de wereld dat zulke strenge regels heeft op het gebied van het beheer van pensioenvermogen. Toepassen van de regels die in Zwitserland gelden (toch bepaald geen land van zorgeloze flierefluiters) zou het zonder meer mogelijk maken om te gaan indexeren. Splitsing inkomstenbelasting Er is sluipenderwijs in het belastingstelsel een nieuwe aanpak zichtbaar. De inkomstenbelasting wordt gesplitst in twee delen: belasting op arbeid en belasting voor niet-actieven. De boodschap is dat die belasting op arbeid omlaag moet. Dat gebeurt door de arbeidskorting (die de laatste jaren steeds hoger is geworden en nu al € 2.220 bedraagt) verder te verhogen. Daardoor betalen de werkende straks tot 15% minder belasting dan de niet-werkenden bij hetzelfde inkomen. Zo’n belastingsubsidie op werk past niet in de grondgedachte van de inkomstenbelasting. Die grondgedachte is dat inkomstenbelasting naar draagkracht wordt geheven. De sterkste schouders dragen de zwaarste lasten. Dat principe dreigt te verworden tot oudste schouders dragen de zwaarste lasten. Winstvermogen En er speelt nog iets anders. De bedoeling is dat de verlaging van de belastingen voor werkenden leidt tot groei van de werkgelegenheid. De koning noemt in de troonrede schoonmakers, onderwijsassistenten en caissières. Dit kan alleen door arbeid relatief goedkoper te maken. De brutolonen gaan naar beneden, want anders werkt het niet. De werknemers profiteren er dan niet van. Maar de werkgevers wel, want ze kunnen goedkoper iemand in dienst te nemen. Daarmee wordt

het winstvermogen van de bedrijven verder verhoogd. Maar wat blijkt? Al sinds 1992 loopt het beschikbare netto-inkomen van bedrijven (exclusief financiële bedrijven) op, van 4% tot 10% van het bruto binnenlands product in 2012. En de inkomens van huishoudens lopen in diezelfde tijd terug van 66% naar 54%. De winsten van bedrijven zijn dus al structureel op een veel hoger niveau getild, ten koste van de inkomens van de huishoudens Dat komt doordat de inkomens relatief achtergebleven zijn bij de ontwikkeling van de economie. Niet sinds het begin van deze crisis, maar al sinds 1995. En de grootste teruggang kunnen we vinden bij de gepensioneerden. Overigens in diezelfde periode eigende de overheid zich ook een groter stuk van de koek toe: van 24% in 1992 naar 29% in 2012. Zorg in verpleeghuizen Het is overigens niet allemaal huilen met de pet op. Zo komt er een extra bedrag van € 210 mln beschikbaar voor het verbeteren van de zorg in verpleeghuizen. Dat is broodnodig. Sommige verpleeghuizen doen het overigens erg goed binnen de financiële marges die zij hebben. Andere verpleeghuizen schieten duidelijk te kort. Gerichte inzet van aanvullende middelen kan de situatie verbeteren. Pensioenstelsel In de troonrede besteedt de koning ook aandacht aan de plannen van het kabinet op het gebied van het pensioenstelsel: “Dit najaar presenteert de regering een werkprogramma waarin zij de plannen voor het toekomstige pensioenstelsel verder uitwerkt. Het is belangrijk dat alle werkenden de mogelijkheid hebben een goed pensioen op te bouwen. Het stelsel kan transparanter, eenvoudiger en persoonlijker worden, met een juiste balans tussen keuzevrijheid en risicodeling.” Laat deze twee zinnen eens rustig op u inwerken. Er komt een werkprogramma. In dat werkprogramma werkt de regering de plannen voor een toekomstig pensioenstelsel uit. Dat is nodig omdat alle werkenden de mogelijkheid moeten hebben een goed pensioen op te bouwen. En wat gaat er dan gebeuren? Het wordt transparanter, eenvoudiger en persoonlijker. Alsof het niet juist de regering is geweest die het pensioenstelsel ondoorzichtig en gecompliceerder heeft gemaakt. Let op: elke belastingvereenvoudiging heeft het belastingstelsel gecompliceerder gemaakt. We moeten vrezen dat dat nu ook met het pensioenstelsel gaat gebeuren. —


15-10-15 12:46

Zorg

Verpleeghuizen aan de slag met betere zorg ouderen – In 2014 kwam er, mede door de veranderingen in de langdurige zorg, steeds meer klachten over de zorg in verpleeghuizen. Om daar iets tegen te doen presenteerde staatsecretaris van Rijn in februari onder de titel ‘‘Waardigheid en trots, liefdevolle zorg voor onze ouderen’ een plan van aanpak voor verbetering van de kwaliteit van de zorg in verpleeghuizen. Hij daagde daarin ook de verpleeghuissector uit om met plannen te komen. AUTEUR: JOOP BLOM

Die verbeterplannen kwamen er, meer dan 200. Hij heeft toen in juni de Tweede Kamer voorgesteld om voor de uitvoering van deze plannen, die de basis moesten gaan vormen voor een verbetering van de zorg in de ongeveer 2300 verpleeg- en verzorgingshuizen in Nederland, waarin in totaal ongeveer 150.000 mensen worden verpleegd en verzorgd, voor 2015 € 100 miljoen uit te trekken. De Tweede Kamer is hier volledig achter gaan staan, in de begroting van 2016 is daarvoor zelfs € 140 miljoen uitgetrokken. Taskforce Begin juli is er een bijeenkomst georganiseerd met de vertegenwoordigers van verpleeghuizen die plannen hadden ingediend. En er is onder leiding van VWS een Taskforce ingesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van alle organisaties die bij de uitvoering van de verpleeghuis zorg zijn betrokken. In september starten de eerste 60 verpleeghuizen met ongeveer dezelfde focus op de ontstane problematiek met een intensief programma om hun ideeën tot uitvoering te brengen in hun verpleeghuizen. In platforms gaan zij de uitwerking van hun ideeën bespreken en ervaringen uitwisselen. De opgedane kennis delen zij met de gehele verpleegsector in Nederland. Daarna wordt het project verder uitgerold

over geheel Nederland. Bewoners van verpleeghuizen , hun naasten en alle medewerkers gaan de effecten van deze extra investering in kwaliteit merken. Het leeuwendeel van het geld gaat naar opleiding en bijscholing van medewerkers, zodat hun kennis en vaardigheden beter aansluiten op de wensen, behoeften en mogelijkheden van cliënten. Medewerkers moeten met trots het vak kunnen uitoefenen waarvoor ze hebben gekozen! Ook zal er in het programma veel aandacht zijn voor het welzijn van de patiënten in de verpleeghuizen. Er is bijvoorbeeld een project waarbij medewerkers patiënten in verpleeghuizen tenminste één uur per dag actief gaan beziggehouden. Hierbij moet nog worden vermeld dat het aantal verzorgingshuizen afneemt, maar het aantal verpleeghuizen zal stijgen. Een goed initiatief van de staatssecretaris van Rijn voor degenen die hun laatste dagen van hun leven in een verpleeghuis moeten doorbrengen. — Meer informatie op: www.waardigheidentrots.nl www.kiesvoorjezorg.nl www.woonz.nl www.zorgkaartnederland.nl


15-10-15 12:46

De vrijwilliger

Gewoon gelukkig – De fantastische collega’s, de gezelligheid, de mensen die je ontmoet, de waardering en de leuke activiteiten die we met elkaar ondernemen. Han van der Graaf (77), vrijwilliger bij de miljoenenlijn (het stoomtreintraject van de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM)) somt enthousiast op waarom hij iedere week twee dagen meerijdt als conducteur. En hij is voorlopig nog niet van plan om te stoppen. AUTEUR: GITTE JANSEN-NIEUDORP

Zijn ‘baan’ nu als conducteur is geen kleine jongensdroom. Noem het toeval. Han groeide op in Heerlen en studeerde mijnbouwkunde. “Voor ik mijn studie had afgerond, werden de mijnen al gesloten.” Hij ging als jonge knaap aan de slag als uitvoerder van grondwerken en deed projecten in Nederland, België en Duitsland. Toen dat te zwaar werd door zijn reuma werkte hij als projectleider en verhuisde naar Bussum.

gegooid. Daar heb ik geen spijt van. Ik ben met heel veel plezier hoofdconducteur geweest, maar dat mag tot je 75e. Nu ben ik weer ‘gewoon’ conducteur. Ik geniet nog steeds van ieder ritje in de dit prachtige landschap, de gezelligheid met de collega’s en de enthousiaste reacties van onze passagiers.”

Zijn hoofdactiviteit is dan misschien wel het conducteur zijn, maar daar blijft het zeker niet bij. “Een ochtend in de week Hoewel Han met veel plezier doe ik klusjes. Er is altijd wel wat in Bussum heeft gewoond, wilde te doen. Ik voer ook nog de wasploeg aan. Er is geen wasstraat hij terug naar zijn roots. En dat voor deze trein. En ik doe veel deed hij, zonder vrouw, want hij HAN VAN DER GRAAF regel dingetjes. Veel vrijwilligers was inmiddels gescheiden. Hij komen van verder weg. Het is dan prettig vertelt, enigszins schuldbewust: “Ja, ik als ze meteen kunnen doen waarvoor ze ben nog van die generatie die met 62 met komen. Ook controleren we iedere drie pensioen kon”. maanden, te voet, het spoor. Ik coördineer dat. In het Hij zette zich actief in voor de buurtgemeenschap begin liep ik mee, maar dat is me nu te zwaar”, aldus en maakte daarmee snel nieuwe vrienden. “Ik ben Han. stadswandelingen gaan organiseren. In Aken, in Sittard, in Vaals en in Luik. Het is goed om in beweging te blijven. Ik wandelde al veel toen ik nog werkte.” Naast dit alles moet Han natuurlijk ook nog zijn eigen huishouden regelen en hij zorgt voor zijn vriendin in Brabant. “Alles rustig aan. In beweging blijven Destijds nog in Bussum zag Han de opening van is goed, anders ga ik snel achteruit. Ik loop al tijden de ZLSM. Han: “Eenmaal terug in Limburg meldde ik een beetje krom, maar ik heb al jong geleerd mijn beme aan als vrijwilliger voor de groenploeg. Ik dacht perking te accepteren. Dat is een groot voordeel.” — dat ik daar wel geschikt voor was. Na een paar jaar heb ik me in de opleiding voor (hoofd)conducteur OPROEP: We zijn erg benieuwd wat onze leden aan vrijwilligerswerk doen. Wilt u uw verhaal kwijt in ons blad (met foto), laat het ons weten op: [email protected] [email protected] (Ons Pensioen)


15-10-15 12:46

Column

Koopkrachtplaatjes zijn echt iets Nederlands –

De dag na Prinsjesdag stonden de kranten en het internet er weer vol mee: de befaamde koopkrachtplaatjes van het kabinet. Daaruit zou u kunnen afleiden hoeveel meer of minder u volgend jaar hebt te besteden. Althans op papier, want het zijn slechts politiek gekleurde voorspellingen, gebaseerd op allerlei aannames.

De overdreven aandacht voor koopeuro pensioen heeft ziet de koopkracht krachtplaatjes is typisch Nederlands. maar 0,1% stijgen. Wie een hoger pensioen heeft en ook nog wat gespaard heeft In het buitenland is men niet zo van voor de oude dag moet echter rekening gemillimeter en cijferfetisjisme. Bij ons houden met een fors verlies aan koopworden er elk jaar uitvoerige debatten kracht, volgens de ouderenbonden opaan gewijd. Het begon in 1969 toen het lopend tot wel 9%. Maar daarvan staan eerste koopkrachtplaatje werd gepresenteerd. Dat was een heel eenvoudige dus geen plaatjes in de begroting. voorstelling van de ontwikkeling van het Rauwe werkelijkheid besteedbare inkomen van een alleenHASKO VAN DALEN verdiener met twee kinderen en een loon In de begroting is wel een soort puntenOnafhankelijk wolk opgenomen waaruit iedereen per beneden de premiegrens voor de sociale deskundige op het huishouden zou kunnen afleiden hoeveel verzekeringen. Die tijd van de simpele gebied van pensioenen, men er op achteruit of vooruit gaat. Die rekensommetjes is voorbij. Tegenwoorsociale zekerheid en dig heeft iedere bevolkingsgroep z’n puntenwolk werpt alleen maar meer mist employee benefits. eigen koopkrachtplaatje. De begroting op. Daarom is ook nog een tabel opgenomen die inzicht moet bieden in de koopvan het Ministerie van Sociale Zeken en krachtontwikkeling naar inkomenshoogWerkgelegenheid toont voor 18 verschillende voorbeeldhuishoudens de ontwikkeling van de te, inkomensbron en het hebben van kinderen. koopkracht. In het Algemeen Dagblad stond een fraaie cartoon van Paul Kusters, waarin Babs en Beer berekenen Voorbeeld huishoudens dat hun koopkracht maar 98 cent stijgt. Niet per dag, Helaas bestaan die voorbeeldhuishoudens alleen op maar per jaar. Ik raad u niet aan ook op basis van de papier. Er wordt uitgegaan van situaties waarin gedubegroting zo’n rekenexercitie uit te voeren. rende een heel jaar niets verandert. De koopkrachtcijElders in dit blad staan berekeningen van het fers laten alleen zien wat in dat geval de effecten zijn Nibud die u enig inzicht geven in wat u te wachten van het kabinetsbeleid. Andere gebeurtenissen zoals staat. Maar ook daarvoor geldt dat het rekenexercities echtscheiding, overlijden van een partner, ernstige zijn, die alleen een indicatie geven. Neem die koopkrachtplaatjes niet al te serieus. De rauwe werkelijkziekte, overgang naar een verzorgingshuis of korting heid ontdekt u als u eind januari naar het saldo op uw op het aanvullend pensioen, zitten niet in de cijfers. betaalrekening kijkt en moet afrekenen aan de kassa Wat het kabinet dit jaar wel heeft meegenomen van de supermarkt. — is dat de pensioenfondsen niet in staat zullen zijn de pensioenen aan te passen aan de prijsontwikkeling. Indexatie zit er door het kabinetsbeleid niet in. Dat is direct merkbaar in de cijfertjes. Een echtpaar met alleen AOW gaat er op papier in koopkracht 0,3% op vooruit. Een echtpaar dat naast de AOW nog 10.000


15-10-15 12:46

Kookrubriek

Audrey's Delicasa – Voor wie van lekker eten houdt, maar niet lang in de keuken kan of wil staan.

Forel met amandelen (Truite aux amandes) Ingrediënten voor 2 personen • 2 forellen, panklaar met kop en staart • 3 el bloem • 3 el paneermeel (hoeft niet per se), als het kan grof • 3 el olie of boter, of boter en een scheutje olijfolie • 1 citroen of limoen in hele dunne plakjes (3 per forel) • 3 el geschaafde amandelenpeterselie krul of plat (beker om te knippen) • beetje witte wijn • wit of bruin brood - sneetjes uitsnijden in rondje of driehoek • scheutje keukenroom • zwarte peper uit molen en zout naar smaak • bijlage bladspinazie, puree of witte rijst Bereiding Citroen of limoen wassen en in dunne plakjes snijden (zonder pitjes). In koekenpan met beetje boter of olijfolie aanbraden tot ze een kleurtje hebben. Wegzetten op schaaltje. Amandelschaafsel in 2 min. goudbruin bakken (niet weglopen) in droge koekenpan. Peterselie in beker knippen, smaak wordt dan heel sterk. Even afgedekt in beker laten staan. Twee rondjes of driehoekjes wit of bruin brood even roosteren. Deze

ook wegleggen. Forellen met koud water afspoelen en droog deppen met keukenpapier. Inwrijven met zout en peper, ook binnenin. Forellen inwrijven met bloem en overtollig bloem eraf schudden, eventueel met grof paneermeel inwrijven voor krokanter korstje. Bakken met boter of olijfolie of combinatie daarvan. Eerst pan goed warm laten worden, daarna op middelgroot vuur aan beide kanten (5 min. per kant) lichtbruin laten worden tot korst krokant is en lichtbruin. Forel uit de pan halen. Aanbaksel los roeren met scheutje room (en/of witte wijn naar smaak) om sausje te maken. Eerst rondje of driehoekje brood op bord leggen (voor het opnemen van vocht). Daarop leg je de forel en deze bestrooi je met het geroosterde amandelschaafsel. Vervolgens de schijfjes citroen over de forel verdelen en de geknipte peterselie over alles verdelen. Dan sausje rondom forel schenken en opdienen. Als bijlage puree, bladspinazie of witte rijst (en een lekker glas wijn natuurlijk). Heel erg eenvoudig met heerlijke smaak. De twee wangetjes achter de kieuwen zijn het ”neusje van de zalm” volgens kenners, maar de hele forel is zeker niet te versmaden.

Buon Appetito Ciao Audrey [email protected] (vragen altijd welkom)


15-10-15 12:46

Kruiswoordpuzzel

Na het oplossen van de kruiswoordpuzzel zet u de letters, die hetzelfde getal hebben als die in de balk eronder, daarop over. De zin die u dan krijgt stuurt u vóór 14 november 2015 per e-mail naar [email protected] of op een briefkaart naar NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. Onder de goede oplossingen worden weer 4 prijzen van 13 euro verloot. De oplossing van de kruiswoordpuzzel in nummer 4-2015 is: Wijsheid komt met de jaren De vier gelukkige winnaars zijn: P. en L. Acke van der Velden P. Eduard M. Kortenbach P. Kruijsdijk

1

2

3

4

5

12 15

16

22

23

19

29

25

34

39

35

21

32 37

41

42

43

46

48 50

54

49

51

52

55

56

61

57

62

66

58

68

73

77

53

63

67

72

59

69

70 75

78

79

71 76

80

83

84

86

60

64

74

82

11

27

36

45

47

10

20

31

40

9

26

30

44

65

8 14

18 24

33 38

7

13 17

28

6

81 85

87 2

38

8

59

54

70

33

50

1

35

HORIZONTAAL 1. trip per touringcar; 7. niets uitvoeren; 12. verfrissing; 13. onze planeet; 14. turntoestel; 15. bromium (scheik. afk.); 17. jongensnaam; 19. gewicht; 21. persoonlijk voornaamwoord; 22. rekenopgave; 24. jonge verrader; 27. mak; 28. ondeskundige; 30. publieke omroep; 31. jong dier; 32. grote gehoorzaal; 33. corpulent; 35. deel van voet; 37. landelijke boerinnen belangen (afk.); 38. vrouwelijk lastdier; 41. deel van boom; 42. kuststrook; 44. Duits automerk; 46. hoes (foedraal); 47. hoofd van een moskee; 48. voorganger in een protestante kerk; 49. vrucht; 50. wild zijn; 52. wrede Romeinse keizer; 54. lekenbroeder; 56. gevangenverblijf; 58. lichamelijk in orde; 61. naaldboom; 62. verplaatsbaar houten gebouw; 64. afdeling van een koeienmaag; 65. melkklier; 67. mop (grap); 68. plaats aan het IJsselmeer; 70. vogelverblijf; 72. Europeaan; 73. warm en zonnig weer; 76. schuw dier; 77. lichtgevende buis; 78. Zweeds automerk; 79. uitgekookt en slim; 81. chroom (scheik. afk.); 82. commerciële zender; 83. dun opgerold wafeltje; 84. loofboom; 86. Afrikaans dier; 87. een maaltijd gebruiken.

19

44

65

84

52

48

4 40

72

56

75

47

42

66

9

68

21

46

?

22

VERTICAAL 1. bestuurbare slee; 2. stuurboord (afk.); 3. vlug; 4. azijn; 5. hekelende voorstelling; 6. aangenaam koel; 7. wettelijk geoorloofd; 8. land in Azië; 9. rivier in Utrecht; 10. godsdienst (afk.); 11. geen enkel mens; 16. gordijnstang; 18. ieder; 20. mannelijk schaap; 21. aanlegplaats voor schepen; 23. honingdrank; 25. zitvlak; 26. oord (plaats); 27. blaasinstrument; 29. lengtemaat; 32. steenvrucht (mv.); 34. vleesgerecht; 36. maat van munitie (gehalte); 37. ISO-landcode Litouwen; 39. jaargetijde; 40. naar omlaag; 42. nauw straatje; 43. soort schaatsen; 45. oude lap; 46. telwoord; 51. heidemeer; 53. opstootje; 54. met de frisse smaak van vruchten; 55. bloedvat; 56. zachte koek; 57. tussen warm en koud; 59. cafébediende; 60. dagtekenen; 62. voedsel voor pandas; 63. insect met springpoten; 66. tenger (dun); 67. reuzenslang; 69. steen; 71. droog van wijn; 73. helend smeersel; 74. jongensnaam; 75. zuiver; 78. uitroep van schildwacht; 80. Nijmeegse voetbalclub; 82. Rolls Royce (afk.); 85. lettercode op Nederlandse vliegtuigen.


15-10-15 12:46

Cryptogram

Omschrijving A Vangt in Brussel weinig dieven maar wel veel geld (15)

1

A

5

B Krijgen of hebben veel burgemeesters (12)

B

2

8

C Stalen zenuw (12)

C

9

1

D Inkomstenbron Hoge Raad? (12)

D

2

9

9

E Zelfs Socrates had geen weerwoord (8)

E

3

2

7

F Advies voor comazuipers? (12)

F

10

1

2

2

4

G Praatje tussen acupuncturisten (10)

G

2

2

11

12

H Levert mooie huizen op (7)

H

2

4

14

Spelregels cryptogram Slechts één van de klinkers is genummerd, maar alle plaatsen waar die klinker staat hebben dat nummer. Sommige medeklinkers hebben een nummer gekregen, bijvoorbeeld in opRoerkraaieR (cryptogram in nr. 1 van 2013) hebben de eerste en de laatste r het nummer 1 gekregen, maar de tweede r geen nummer. Als u in die puzzel in andere woorden een 1 ziet staan kunt u daar dus de r invullen. Stuur uw oplossingen vóór 14 november 2015 per e-mail naar pensioenbelangen@ pensioenbelangen.nl of op een briefkaart naar: NBP, Koninginnegracht 19, 2514 AB Den Haag. U kunt de oplossing van het kruiswoordraadsel in dezelfde email of op dezelfde briefkaart inzenden. Voor goede oplossingen zijn per cryptopuzzel 4 prijzen van 13 euro beschikbaar.

11 4

6 5

8

6

9

11

12

1

2

1

4

11

13

13

10

6

4 11

6

11 14 9

1

8

2

1

8

3 2

12 9

9 7

12

7

4

Oplossing van de puzzel in nummer 4-2015: A Zustergemeente B Dekkingsgraad C Datumgrens D Zwartgeld E Verbeuren of ver beuren F Zilvervloot G Zonnesteek H Daluren De vier gelukkige winnaars zijn: G. Busselman A.J.M. van Helvoort A.H. Kloek H. van der Leek


15-10-15 12:46

Pas verschenen

Thomas Verbogt: Als de winter voorbij is, paperback 224 pagina's, ISBN 9789046819326, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, € 19,95. Thomas Verbogt schreef vele romans, verhalenbundels en toneelstukken. ‘Als de winter voorbij is’ is zijn meest persoonlijke werk tot nu toe. Het boek behandelt de grote vragen van het leven, over de werkelijkheid versus de waarheid, over ouder worden en over de liefde. Het kunnen maar een paar seconden zijn die je leven uiteindelijk bepalen. Iemand aankijken of juist niet. Ineens gekust worden op een zomerse dag. Meer hoeft het niet te zijn. Zo vergaat het de hoofdpersoon van de roman, die jaren leeft met de herinnering aan zo’n moment. Het is een rijk boek waarin Verbogt op meesterlijke wijze de menselijke emoties onder woorden weet te brengen en elke zin betekenis geeft. (rw)

Lee Child: Daag me uit, thriller, paperback 382 pagina’s, ISBN 9789024568864, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, €19,99. Jack Reacher en detective Michelle Chang vragen zich niet alleen af waar collega Keever is gebleven, maar vooral: “Waarmee kun je de kosten van de beveiliging door de Oekraïense maffia terugverdienen?” De bron van alle problemen lijkt ‘Mother’s Rest’ te zijn in Oklahoma, dat naar alle kanten 30 km van de bewoonde wereld verwijderd is. Al snel wordt duidelijk dat ‘vragen stellen’ in Mother’s Rest ongewenst en zelfs gevaarlijk is. Ook speuren in de duistere krochten van het internet lijkt op een zelfmoordpoging. Met alle middelen moet worden voorkomen dat Chang en Reacher de waarheid achterhalen. Zeer spannend en schadelijk voor de nachtrust. (jvv)

Wim Daniëls: Blits! De taal van de jaren zestig, paperback 222 pagina’s, ISBN 9789400401105, Uitgeverij Thomas Rap, € 12,90. Opmerkelijk dat wel Tomos wordt genoemd maar dat de Mobylette, nota bene op de cover met beschaafd hippiemeisje, ontbreekt! Het brommertje was bedoeld voor meisjes; echter als hippe vogel kon je er toch de blits mee maken door hem (haar?) flink “op te voeren”, sneller te maken. Dat dé brommer uit die tijd, Puch, slechts genoemd wordt onder Tomos zal menig zestiger verdrieten.De lol van dit soort werken is het graven in het geheugen: wat is Daniëls vergeten, wat heb ík gemist. En natuurlijk de associaties met die ruige tijd: broeken met wijde pijpen, hemden met kasjmierpatronen en hangen in de zitkuil luisterend naar Jimi Hendrix of een vroege Pink Floyd. Aanbevolen! Freak out! (cnh)

Koos Meinderts en Annette Fienieg: De Liedjesatlas, boek+cd 64 pagina's, ISBN 9789047620303, Uitgeverij Rubinstein, € 14,95 Dit boek is gevuld met kinderliedjes uit landen van over de hele wereld. Het zijn originele liedjes, die vertaald zijn door Koos Meinderts. Uiteraard zit er ook een cd bij. De illustraties zijn mooi, kleurrijk en passend bij het land waar het liedje vandaan komt. Delen van het liedje en soms ook het refrein zijn in de taal van het land, uitdagend en makkelijk mee te zingen. Alle werelddelen komen aan bod en het katern begint met een geïllustreerde weergave van het werelddeel. Het liedje uit Zuid-Afrika: “mama, ik wil een vriendje” zal velen van ons heel bekend in de oren klinken.Leuk boek om te kijken, luisteren en mee te zingen. (bb)


15-10-15 12:46

Er op uit

Hofjes in Den Haag

Het kantoor van de NBP is vorig jaar binnen Den Haag verhuisd van de Scheveningseweg naar de Koninginnegracht, aan de rand van het centrum. Bij mooi weer maken we van de lunchpauze gebruik om de omgeving te verkennen. Tot onze verbazing wemelt het hier van de hofjes. De meeste oude steden hebben vaak veel hofjes -in Den Haag zijn er meer dan 100- maar dat er ook zoveel vlak bij elkaar liggen hadden we niet verwacht.

arbeiders in een hygiënische omgeving te huisvesten. Aan de andere zijde van de Javastraat ligt ook nog een klein hofje. Ook in de buurt ligt hof Javalaantje, ooit gebouwd voor burgerpersoneel van de Frederikskazerne. Dit is het complex, dat we als eerste ontdekten, verscholen achter de parkeerplaatsen van de kantoren aan de Koninginnegracht, naast het Bosje van Repelaer en achter de appartementsgebouwen aan de Frederikstraat.

Niet toegankelijk is het hofje Christinalaan aan de Cantaloupenburg, een laag hek sluit de ingang af. Bij de Javastraat ligt het complex Schuddegeest, met twee panden aan de Mallemolen. Het complex is een van de eerste Nederlandse arbeiderswoningen, waarbij het streven was de

Later zagen we, dat er ook enkele hofjes aan de Denneweg liggen. Ook erg mooi én er stond er een (een dubbele woning) te koop. Voor iemand die graag rustig woont, maar wel in het centrum van de stad een ideale plek. —

AUTEUR: MARJOKE WESSELS

In Nederland zijn er vele hofjes te vinden: oases van rust met veelal mooie binnentuinen in de drukke stad. De hofjes hebben een indrukwekkende geschiedenis. De meeste zijn gebouwd tussen de 13e en 19e eeuw. De rijken (en de kerk) stichtten de hofjes en boden de kleine woningen gratis ter bewoning aan. Er woonden vooral arme ouderen (veelal vrouwen of echtparen want alleenstaande oudere mannen gingen veelal naar Oudemannenhuizen en Proveniershuizen) want er was geen pensioen in die tijd. In de tweede helft van de 19e eeuw werden er vooral arbeidershofjes gebouwd, bedoeld om de naar de stad getrokken arbeiders te huisvesten.

Heeft u ook zo’n leuk hofje bij u in de buurt of zijn er mooie stadswandelingen in uw woonplaats? Als u het leuk vindt om uw ervaring (uiteraard met foto’s) met onze lezers te delen, mail dan uw verhaal naar redactie@ pensioenbelangen.nl of naar [email protected].


15-10-15 12:46

Financiën

Steenrijk, maar weinig geld om van te leven – *Rapport ‘Eigen haard is zilver waard’ van de Taskforce Verzilveren 2013

AUTEUR: ERIC VAN ECK

De Nederlandse gepensioneerden hebben samen ongeveer 200 miljard euro aan overwaarde in hun huizen zitten, gemiddeld € 257.000 per huis*. Veel 65-plussers hebben daarnaast echter slechts een kleine vermogensbuffer of een laag inkomen. Het zou dus prettig zijn als ze konden beschikken over het vermogen dat in hun huis ligt opgesloten.

Onder de huiseigenaren hebben 437.000 huishoudens een vermogen onder de belastingvrije drempel. Zo’n 332.000 huishoudens hebben een bruto-inkomen dat minder is dan modaal (€ 33.000 per jaar). En voor 223.000 huishoudens geldt beide. Dat afgezet tegen de overwaarde zou het voor deze huishoudens prettig zijn meer financiële armslag te hebben. Dat is echter nog niet zo eenvoudig. De simpelste oplossing is om de eigen woning te verkopen en een passende woning terug te huren. Veel mensen willen dat niet omdat ze te zeer gehecht zijn aan de eigen woning en er zijn ook domweg te weinig geschikte woningen te huur. En je huis verkopen is nog steeds gemakkelijker gezegd dan gedaan.

Buitenlandse ervaringen In andere landen zoals de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk wordt de mogelijkheid om de overwaarde te verzilveren wel degelijk benut. Hierbij zijn twee producten interessant. De eerste is de omkeerhypotheek, en de tweede is verkoop-en-terughuur. Beide producten verstrekken een voorschot op de toekomstige verkoopopbrengst van het huis, waaruit een bedrag ineens en toekomstige rente of huur te financieren zijn. Bij de omkeerhypotheek blijft de bewoner de eigenaar, en bij verkoop-en-terughuur verandert het eigendom. Dit heeft gevolgen voor onder meer de plicht tot onderhoud.


15-10-15 12:46

Financiën

De omkeerhypotheek is gangbaarder dan verkoop-en-terughuur. Praktisch hoeft het onderscheid tussen beide niet groot te zijn. Belangrijk is welke risico’s voor de bewoners zijn afgedekt, en welke niet. De algemene regel is dat minder risico’s voor de bewoners minder opbrengst uit de overwaarde betekent. Omkeerhypotheek De omkeerhypotheek ofwel opeethypotheek is een krediethypotheek met een aantal bijzondere voorwaarden. De gelijkenis met een gewone hypotheek bestaat er in, dat u op basis van de waarde van uw huis een kredietlimiet afspreekt met uw huis als onderpand. Dat maakt het mogelijk dat u regelmatig krediet opneemt tot aan de toegestane maximale kredietlimiet. Vaak krijgt u eerst een bepaald bedrag ineens. De opgenomen bedragen kunt u naar eigen believen besteden. De kredietlimiet zal lager zijn dan de marktwaarde van het huis. Het verschil is ter dekking van het risico van waardedaling. In de woonrecht variant van de omkeerhypotheek verkoopt u uw huis aan de hypotheekbank met het recht dat u er uw verdere leven in kunt blijven wonen. Doordat de bank daarbij een zeker risico neemt, omdat niemand van te voren weet hoe oud u zult worden, zal de bank de kredietlimiet lager vaststellen dan bij constructies waarbij u gewoon eigenaar blijft. Bovendien zal de rente dan wat hoger zijn. Een belangrijk voordeel van de omkeerhypotheek is dat u geen kopzorgen meer hebt om uw huis en nooit met een restschuld kunt achterblijven. Een zorghypotheek is een omgekeerde hypotheek die mensen die voldoende overwaarde hebben op hun huis kunnen afsluiten. Met de extra hypotheek kunnen ze hun toegenomen kosten van zorg, bijvoorbeeld aanpassingen aan het huis, betalen. Let wel, de hypotheekrente is bij een zorghypotheek niet aftrekbaar.

“

Het zou prettig zijn meer financiële armslag te hebben.

”

verkopen van uw huis aan een financier en het vervolgens terughuren. U kunt gewoon blijven wonen en krijgt financieel de gewenste armslag. Het ‘Zilver wonen fonds’ biedt deze vorm aan. Het fonds koopt uw huis (mits in de Randstad en met een waarde tussen € 150.000 en € 400.000) tegen 80% van de marktwaarde en brengt 1,5% kosten in rekening. Vervolgens verhuurt het fonds de woning tegen een –eveneens marktconforme huur, namelijk 5,5% van de waarde- aan u terug. Onderhoud en marktrisico zijn voor de nieuwe eigenaar; u blijft er wonen zolang u wilt. Even opletten Wie nog een hypotheek heeft, zal bij de huidige rentestanden lage maandlasten hebben. Wie zijn huis ‘vrij’ heeft, al helemaal. Rekenvoorbeeld: Stel: je huis is twee ton waard en je verkoopt dat. Dan betaal je aan het Zilver Wonen Fonds 1,5% aan kosten: € 3.000. Je krijgt tachtig procent van de marktwaarde, dus dat is € 160.000 handje contantje. Maar het woonfonds rekent 5,5% huur over wat het huis waard is. Dat is € 900 per maand voor een huis van twee ton. Een flinke hap uit de zojuist verworven financiële armslag. Die huur wordt geïndexeerd. Ook moeten ouderen rekening houden met de belasting die wordt geheven zodra het huis verkocht is. Als je je huis verkoopt komt er vermogen in box 3 terecht. Daar moet je belasting over betalen. En als je vermogen niet meer opgesloten zit in het eigen huis, gaat het versterkt meewegen bij de berekening van de eigen bijdrage in de zorg. Kortom: tenzij je het vervelend vindt dat je kinderen ooit je huis zullen moeten verkopen lijkt het verstandig de voors en tegens goed af te wegen. —

Verkoop en terughuur Probleem is dat de banken steeds moeilijker doen over het verstrekken van een omkeerhypotheek. Een alternatief is het


15-10-15 12:46

Politiek

Klijnsma: Ouderenbeleid gaat meer aandacht krijgen – Staatssecretaris Klijnsma gaat zich in overleg met minister Asscher en staatssecretaris Van Rijn (zorg) opnieuw inzetten het ouderenbeleid bij de overheid meer aandacht te geven. Ook de coördinatie zal ter sprake komen. Dit is één van de uitkomsten van de bespreking tussen haar en een delegatie van de ouderenbonden KNVG, NOOM, NVOG, PCOB en Unie KBO op 8 september jongstleden.


NB: de delegatie namens de in de lead genoemde organisaties bestond uit Joop Beugelsdijk (Unie KBO), Jaap van der Spek (voorzitter NVOG, mede namens PCOB en NOOM), Martin van Rooijen (voorzitter KNVG), Jos Berkemeijer en Gidy Koopmans (beide co-voorzitters van de pensioencommissie)

Nieuw pensioenstelsel Het belangrijkste onderwerp van gesprek was het nieuwe pensioenstelsel, waaraan de overheid met de sociale partners stapsgewijs werkt. De Sociaal Economische Raad (SER) heeft na eerste verkenningen een aantal varianten ter discussie neergelegd, waaronder ook een voorkeur voor het verder uitwerken van een stelsel waarbij de premie uitgangspunt is, maar waarbij wel de voordelen van collectiviteit en solidariteit worden meegenomen. In september 2014 hebben de ouderenorganisaties al een discussienota ingestuurd, waarbij zij verbeteringen voorstelden op een stelsel gebaseerd op de uitkering. In het overleg met de staatssecretaris hebben de ouderenorganisaties gevraagd ook deze variant met haar en/of de ambtenaren van het ministerie verder te mogen bespreken. Eigen variant Naast het SER-advies hebben dezelfde ouderenorganisaties ook een variant uitgewerkt, waarbij deelnemers zelf kunnen zien hoe hun ‘potje’ binnen het pensioenfonds eruit ziet en wat elk jaar de consequenties zijn van de rendementen op beleggingen en de gevolgen van het al dan niet opschuiven van ‘gemiddeld langer leven’.

Een premieovereenkomst is wel het uitgangspunt, maar deelnemers delen met elkaar jaarlijks het beleggingsrisico en het langlevenrisico . Ook hoeven de deelnemers de pensioenuitkering niet meer aan te kopen op de pensioendatum, maar de uitkering wordt eenvoudigweg van de individuele pensioenrekening afgeschreven. In dit systeem zijn ook enkele keuzemogelijkheden aanwezig, maar wel met begrenzingen. De ouderenorganisaties noemen de in de discussie ingebrachte nieuwe aanpak ISDC (Individueel Solidair Defined Contribution). De staatssecretaris had waardering voor onze principes, zoals het delen van het langleven- en beleggingsrisico’s, een eenvoudig en goed uit te leggen systeem en enige mate van flexibiliteit. In het concept wetsontwerp over de ‘variabele uitkering’ (nu landelijk in discussie) zijn al een aantal van de geformuleerde ISDC-principes ingevoegd. Breed overleg Wat het toekomstig pensioenstelsel betreft wil de staatssecretaris eerst de principes uitwerken en daarna komen tot concretere plannen. Er zal nu eerst een debat plaatsvinden in de Tweede Kamer over haar hoofdlijnennotitie (wat vindt de Kamer wel of niet een begaanbare


15-10-15 12:46

Politiek

weg?) waarna de ouderenorganisaties een nieuwe uitnodiging ontvangen om samen met jongeren (brede tafel) verder te praten. Wij hebben toegezegd actief energie te willen steken in een dergelijk breed overleg. Mevrouw Klijnsma wil niet te lang wachten, want over een half jaar zijn alle politieke partijen bezig met het schrijven van de partijprogramma’s voor de komende Kamerverkiezingen.

moment dat we via de Tweede Kamer weer invloed kunnen uitoefenen, zoals de ouderenorganisaties ook van plan zijn. Doorsneepremie De staatssecretaris gaf aan de discussie over de doorsneepremie lastig te vinden. In de hoofdlijnennotitie heeft ze het onderwerp wel aangekaart, maar nog geen oplossing kunnen bieden. Zeker is dat het onderwerp op de politiek maatschappelijke agenda staat en dus moet er wel een besluit komen. De ouderenorganisaties hebben gezegd in beginsel dit een zaak te vinden voor de sociale partners en dat oplossingen niet ten kosten mogen gaan van het geld dat voor de pensioenen van de ouderen bestemd is. Op haar verzoek hebben de ouderenorganisaties gezegd wel met hun expertise mee te willen denken.

Koopkracht Op ons verzoek heeft de staatssecretaris toegezegd met minister Asscher (die gaat over het onderwerp ‘koopkracht’) te overleggen hoe wij zo spoedig mogelijk na Prinsjesdag in gesprek kunnen over de koopkrachtsituatie van de gepensioneerden. De doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) van de Prinsjesdagvoorstellen is dan bekend en ook de cijfers van het Nibud (in onze opdracht speciaal voor ouderen opgezet) kunnen we in het gesprek meenemen. Terugdraaien De ouderenorganisaties KNVG, NVOG, NOOM, PCOB en Unie KBO hebben tijdens het gesprek aangegeven te zullen komen met een brief, waarin zij vragen om terugdraaiing van de verlaging van de rekenrente, het stoppen met de premiedemping en de verlaging van de buffereisen. De staatssecretaris kondigde aan dat zij in overleg gaat met de sociale partners, het CPB, de Pensioenfederatie (gezamenlijke pensioenfondsen) en De Nederlandsche Bank over de doorrekening van de maatregelen die tot nu toe genomen zijn. Dit overleg moet leiden tot een eenduidige set van uitgangspunten voor de doorrekening van de effecten, zodat er geen discussie meer kan ontstaan over de berekening van de uitkomsten. Zij heeft toegezegd onze brief in de besprekingen mee te nemen. De uiteindelijke resultaten gaan 7 oktober naar de Tweede Kamer, zodat ze ook de input vormen voor de premieberekeningen in 2016 . Dat is het

JETTE KLIJNSMA

“

De staatssecretaris wil met ons in gesprek blijven.

”

Doorpraten Het is gebleken dat de staatssecretaris onze inbreng serieus neemt, onze brieven goed leest en met ons in gesprek wil blijven. Van onze kant hebben we een indringend pleidooi gevoerd voor een meer structureel en formeel overleg, omdat de groep gepensioneerden (3,3 miljoen Nederlanders) groeit en een wezenlijk deel vormt van de samenleving. De staatssecretaris heeft hier nota van genomen en wil daar verder haar gedachten over laten vormen. In ieder geval wil zij zeker met ons doorpraten op relevante momenten en over relevante onderwerpen. Op ons aanbod om op ambtelijk niveau over de verschillende onderwerpen verder te praten, reageerde zij positief. —


15-10-15 12:46

Achtergrond

Polder heeft ook nadelen – Nederland staat bekend om zijn poldermodel. Maar het poldermodel heeft zo langzamerhand bewezen meer nadelen dan voordelen te hebben.

AUTEUR: ROB DE BROUWER

Om te beginnen ligt de vormgeving van belangrijke beleidszaken niet bij politici, maar bij deskundigen van de betrokken belangengroeperingen. Zij formuleren de uitgangspunten in een besloten overleg tussen enkele machthebbers zoals de voorzitters van vakbondscentrales en van VNO/NCW. Het algemeen belang is hier een afgeleide van het belang van de respectievelijke deelnemers aan dit besloten besluitvormingsproces. Zolang de onderhandelingen plaatsvinden is het van belang dat details binnenskamers blijven. Maar zodra er witte rook uit de schoorsteen komt, ligt er een akkoord waarop geen politieke invloed meer kan worden uitgeoefend. Volgens de regels Er zit een paradoxaal element in deze aanpak. Weliswaar opereren de vertegenwoordigers van de stakeholders vanuit hun belangenbehartigende rol, maar zij kunnen zich niet volledig vrij opstellen. Zij maken immers deel uit van een smalle elite in Nederland. De continuïteit van hun carrière is gebaat bij een opstelling van compromisbereidheid. Wie vandaag vakbondsbestuurder is, kan morgen minister of commissaris bij een grote onderneming of burgemeester van een grote stad zijn. Je moet het spel dan wel volgens de regels spelen. Analyse Deze regels van het polderspel zijn in Nederland langzamerhand hinderlijk geworden voor het bereiken van aanvaardbare besluiten. Het grootste probleem is dat er te weinig oplossingen komen uit een feitelijke analyse van het probleem. Van nagenoeg alle beleidsmatig relevante onderwerpen zijn academische studies voorhanden die een oordeel geven over een ogenschijnlijk op de feiten gebaseerde beschouwing. Er moet in veel

gevallen echter worden getwijfeld aan de onafhankelijkheid van de analyticus. Het is bepaald geen uitzondering dat een hoogleraar ook onderdeel is van het polderlandschap en zijn of haar onafhankelijkheid is daarmee kwestieus geworden. Prominente leden van politieke partijen, deelnemers aan het overleg in de SER of leden van een van de talloze adviesorganen van de regering kunnen niet onafhankelijk op feiten gebaseerde beleidsanalyses maken. Fouten erkennen Een derde fenomeen dat de cirkel van onderlinge verbondenheid compleet maakt is het gebrek aan moed om eenmaal ingeslagen wegen te verlaten. Een mooi voorbeeld daarvan is de scheiding van onderhoud en beheer van het spoor en de exploitatie ervan. Langzamerhand beseft bijna iedereen dat het fout was de Nederlandse Spoorwegen en Prorail naast elkaar te laten werken. Maar niemand durft de knoop door te hakken om weer terug te gaan naar de situatie dat het één bedrijf was. Want dat zou inhouden dat velen hun fouten erkennen. En dat past de politiek niet. Datzelfde verschijnsel kun je misschien wel zien bij al die maatregelen die in pensioenland zijn genomen. Het werkt desastreus uit voor de koopkracht van gepensioneerden, het holt de pensioenrechten van werkenden uit en de vermogens rijzen de pan uit. Maar terwijl iedereen het ziet, blijven we toch doorgaan op deze doodlopende weg. De polder is verworden tot een dikke deken van onuitvoerbare, niet op feiten gebaseerde, extreem kostbare compromissen. Het wordt tijd de polder onder water te laten lopen. —


15-10-15 12:46

Achtergrond

De babyboomgeneratie is echt niet zo verwend –

Waarom is het moeilijk de feiten over de babyboomgeneratie goed voor het voetlicht te krijgen? Waarom hoor je alleen maar de negatieve verhalen (ze deden 14 jaar over hun studie en werden slapend rijk dankzij de hypotheekrenteaftrek en de stijging van de huizenprijzen) en waarom staan daar alleen maar weer ronkende verhalen van babyboomers tegenover? Deze meningsvorming leidt alleen maar tot clichégepraat over een verschijnsel dat we veel genuanceerder kunnen benaderen als de feiten mogen spreken. AUTEUR: ROB DE BROUWER

De babyboomgeneratie is geboren tussen 1945 en 1965. In hun eerste tien levensjaren heeft deze generatie bittere armoede gekend, zonder dat ze daar overigens veel onder hebben geleden. Lijden doe je pas als je veel minder hebt dan de ander. Bijna iedereen was arm na de Tweede Wereldoorlog. In de acht jaar na de oorlog kende Nederland drie gebeurtenissen die alle op zich ernstige crises genoemd kunnen worden: de geldsanering, de politionele acties met als gevolg de onafhankelijkheid van Indonesië en de watersnoodramp van 1953. Deze crises werden verwerkt in een periode dat het tekort op de nationale begroting gigantische vormen aannam. In de vijf jaren van de oorlog was de staatsschuld verzesvoudigd. Verwend? Gezinnen, vooral in christelijke en katholieke kringen waren omvangrijk. Meer dan tien kinderen was geen uitzondering. De babyboomgeneratie moest het doen met eenmaal per week met zijn allen in één bad, eenmaal per week schoon ondergoed, kleren afdragen van de oudste naar de jongste, hoogstens bij verjaardagen ranja, geen vakanties in het buitenland of aan zee, hoogstens een uitje naar de dierentuin en Sinterklaas met één suikerbeest en één chocolade letter. Daar moeten ze niet over klagen, maar bezie deze fase van het verwende leven van de babyboomgeneratie ook. Ze zaten op jongens- en meisjesscholen, ze werden zorgvuldig in de gaten gehouden door autoritaire ouders, oma’s en opa’s en onderwijzend personeel, ze moesten naar de kerk, elke zondag, sommigen elke dag en na hun middelbare school vond iedereen het heel normaal dat de jongens nog eens bijna twee jaar van hun leven opofferden voor het vaderland in militaire dienst of nog erger bij de Dienst Bescherming Bevolking. De babyboomgeneratie kon niet

zomaar gaan samenwonen (onacceptabel) of trouwen (woningnood tot in de zeventiger jaren). Generatieconflict De jaren van hun jeugd werden gekenmerkt door talloze taboes, zuinigheid en sterke verzuiling. Grote schoolklassen, schoolgaan en werken op zaterdag, je vader had (nog) geen auto, je moeder (nog) geen wasmachine. Traditionele rolpatronen en een autoritaire omgeving, zorgden ervoor dat jongeren niets hadden te betekenen, want de ouderen zetten de trends. De gevolgen van het losmaken uit deze verstikkende wereld waren een generatieconflict met je ouders en zeer ingrijpende vetes in families: als je tóch ging samenwonen, als je tóch naar die andere school wilde, als je thuiskwam met een meisje of een jongen die van het verkeerde geloof was, als je verliefd werd op een getrouwde man of wilde trouwen met een gescheiden vrouw, als je uit de kast kwam als je homo was, als je zondags niet meer naar de kerk wilde, als je naar de verkeerde muziek luisterde. Je kon het huis uit en vaak ontstonden jarenlange verwijderingen, die pas bij begrafenissen werden overwonnen. Benauwde tijd Babyboomers beklagen zich niet over hun ongelukkige jeugd. Vaak was die helemaal niet ongelukkig. Maar wat een vrijheid heeft de jeugd tegenwoordig. En wat hebben jongeren van vandaag vaak een veel evenwichtiger relatie met volwassenen dan in de benauwde tijd van de vijftiger jaren. Jammer dat je vooral in de publiciteit zo vaak ziet dat babyboomers worden afgeschilderd als egocentrische rijkaards die in luxe leven en nooit willen inleveren ten gunste van jongeren. Het is niet een beeld dat gebaseerd is op de feiten en het is niet nodig. —


15-10-15 12:46

Politiek

Handvest om Europees ouderenbeleid te toetsen – Alle ouderen in Europa hebben – ongeacht geslacht, ras, godsdienst, levensovertuiging, inkomen, handicap, leeftijd of seksuele geaardheid - het recht om een waardig en zelfstandig leven te leiden en aan het maatschappelijk en culturele leven deel te nemen. De rechten van ouderen accentueren tevens hun persoonlijke verantwoordelijkheid jegens de medemens, alsmede jegens de gemeenschap en toekomstige generaties.


Het is al weer een aantal jaren geleden, dat de PCOB het initiatief heeft genomen, om in de Europese Federatie van ouderen (EURAG) een handvest vastgesteld te krijgen, waarmee het beleid van overheden en instellingen in heel Europa kan worden getoetst. Het bijzondere van dit in het Ljubljana-congres van de EURAG vastgestelde document is, dat niet alleen gesproken wordt over rechten, maar ook over verantwoordelijkheden. Ouderen hebben een verantwoordelijkheid om actief en productief bij te dragen aan de samenleving en hebben ook verantwoordelijkheden ten opzichte van toekomstige generaties. Ouderen kunnen zelf bijdragen aan een positieve beeldvorming, waardoor zij uiteindelijk ook betere mogelijkheden krijgen en anderen hen (is de verwachting) anders bejegenen. Omdat in heel Europa de vergrijzing toeslaat en vrijwel overal de gemiddelde levensduur toeneemt, komen er veel meer ouderen, die een bijdrage kunnen leveren, maar neemt ook de groep kwetsbare ouderen toe. In het licht van het vastgestelde handvest zou je kunnen zeggen, dat naarmate de afhankelijkheid toeneemt, het beroep op verantwoordelijkheden minder wordt en het beroep op rechten om een menswaardig leven te kunnen leiden groter.

De rechten van de mens In de al langer bestaande ‘Verklaring van de rechten van de mens’ is wereldwijd vastgelegd, dan mensen recht hebben op bestaanszekerheid, bescherming van het leefmilieu, de beschikbaarheid en de toegankelijkheid van zorgvoorzieningen, woongelegenheid, maatschappelijke en culturele ontplooiing, vrijetijdsbesteding en onderwijs. In het handvest zijn deze grondrechten verder uitgewerkt. Belangrijk is dat ouderen zeggenschap moeten blijven houden over hun eigen leven, ook als het gaat om moeilijke beslissingen. Als er zorg nodig is, zullen zorgverleners die zoveel mogelijk op de oudere mens moeten toespitsen. Kwaliteit van leven staat voorop, ook binnen afhankelijkheidsrelaties. Gelijke behandeling Ouderen maken deel uit van de samenleving en hebben er recht op om als zodanig ook te worden behandeld. Van hen wordt wel gevraagd dat zij naar vermogen bijdragen aan de samenleving, maar daar zal de samenleving ook ruimte voor moeten geven. Te beginnen bij gelijke behandeling. In werkrelaties (zowel betaalde arbeid als vrijwilligerswerk) is blijvende scholing noodzakelijk en zal rekening moeten worden gehouden met het ouder worden


15-10-15 12:46

Politiek

van mensen en de gevolgen daarvan. Ook ouderen moeten actieve burgers kunnen zijn, maar moeten dat ook willen zijn. Al was het maar omdat op deze wijze aan een positieve beeldvorming kan worden gedaan. Ouderen moeten in staat worden gesteld om naar rato van hun capaciteiten hun democratische rechten uit te oefenen op alle niveaus. Omgekeerd zullen zij zich ook naar vermogen en omstandigheden beschikbaar moeten houden voor politieke, maatschappelijke en sociale functies. Financiën Om te kunnen functioneren in de samenleving is het voorwaarde, dat ouderen financiële zekerheid hebben op minstens het niveau waarmee een redelijk leven mogelijk is. Het gaat er ook om dat ouderen, net als anderen, delen in maatschappelijke vooruitgang op gelijke wijze. Zij hebben zelf de verantwoordelijkheid om naar draagkracht, net als andere inwoners, bij te dragen aan de financiering van sociale zekerheid en collectieve voorzieningen. Zingeving Een goede toegang tot onderwijs en scholing is ook voor ouderen nodig om kennis op peil te houden. Zij moeten in staat worden gesteld om naar hun levensbeschouwing te leven en te handelen binnen de grenzen die de samenleving nodig heeft om die ruimte te kunnen geven. Het is goed als ouderen deel kunnen nemen aan sociale en culturele activiteiten, sport en

andere vrijetijdsvoorzieningen, natuurlijk toegesneden op hun behoefte. Zij hebben recht op de informatie die nodig is om zelf beslissingen te kunnen nemen en controle te houden over het eigen leven. Degene die de informatie geeft dient het overbrengen daarvan af te stemmen op de betreffende oudere. Om je te kunnen ontplooien is een geschikte en beschikbare woonomgeving nodig. Ouderen zijn zelf verantwoordelijk voor het vinden ervan. Kwetsbare ouderen moeten de zorg en het respect kunnen krijgen die zij nodig hebben, waarbij partners, familieleden en andere mantelzorgers ondersteuning verdienen.

Beeld Wiki Commons: Declaration of the Rights of Man and of the Citizen in 1789

“

Samenleven betekent zorgzaam en respectvol met elkaar leven.

Respectvol Samenleven betekent zorgzaam en respectvol met elkaar leven. Zo wordt het handvest afgesloten. Het betekent solidariteit tussen jong en oud, rijk en arm, ziek en gezond, afhankelijk en onafhankelijk. Dat vraag een investering van iedereen, ook van ouderen. Het handvest heeft tot doel de weg te openen naar verdere ontplooiing en maatschappelijke participatie. Het handvest is daarom vóór ouderen, maar tegelijkertijd ook een opdracht áán ouderen. —

” 37


15-10-15 12:46

Comfort Pure Boxsprings Uitgerust wakker worden in een modern hoog/laag bed

Speciaal ontwikkeld voor mensen met rugklachten

100% Nederlands fabrikaat

100% op de juiste maat d.m.v. de 3d-scan

 Luxe boxspring uitstraling mét hoog/laag functie  Comfortabel in- en uit bed stappen  Elektrische verstelmogelijkheden  Unieke relaxstoel functie voor lezen of tv kijken  Verkrijgbaar in vele maatvoeringen

Verstelbare rug- en voetenbank voor relaxhouding

Modern, fris en luchtig design

Kom proefliggen in onze showrooms!

Gratis brochure? Bel gerust 088 - 848 00 00 Of beleef Aréo op www.areo.nl

Stijlvol zitten zonder rugpijn! Heerlijk ontspannen in een relaxfauteuil wordt nog prettiger wanneer u comfortabel zit. Vitalis introduceert een volledig nieuwe collectie relaxfauteuils onder de naam: Aréo. De Aréo fauteuils bieden een stijlvol design met een comfortabele zithouding. Neem nu de Aréo Fly! Voor de relaxfauteuil namen we de stijlelementen van de beroemde ‘Imperial Airways’ uit de jaren 30 als uitgangspunt. Stijlvol, luxueus en avontuurlijk. De speciaal ontworpen armleuningen maken van Aréo Fly een verrijking voor ieder eigentijds interieur. De Aréo Fly wordt precies op uw maat gemaakt aan de hand van onze 3d-scan technologie, heeft 3 motoren en is volledig elektrisch te bedienen. U kunt de Aréo modellen vrijblijvend uitproberen bij u thuis of in onze showrooms.

Exact op maat door unieke 3d-scan technologie Comfortabel en pijnloos zitten begint bij een fauteuil die perfect past. En dan bedoelen wij natuurlijk niet dat u kunt kiezen uit verschillende maten, maar een fauteuil die voor u helemaal op maat wordt gemaakt. Dat doen wij aan de hand van unieke 3d-scan technologie, zodat we precies weten waar

u (en uw rug) ondersteuning nodig heeft. Daarnaast wordt de zithoogte, zitdiepte en de hoogte van de armleuningen precies op de voor u beste maat gemaakt. Kennismakingsaanbieding Gratis bekleding upgrade van stof naar leer t.w.v. € 500,-. Vraag onze adviseur naar de mogelijkheden.

Over Vitalis Vitalis biedt een breed assortiment comforten mobiliteit verhogende producten, zoals trapliften, sta-op stoelen, scootmobielen, comfort douches, rolstoelen en rollators met buitengewone services.

✁ Ja, stuur mij een brochure Pensioenbelangen_mnd10

Naam _________________________________________ Adres _________________________________________ Postcode _______________________________________

Onze adviseurs komen graag bij u langs voor een proefrit! Bezoek een showroom bij u in de buurt. Kijk op www.vitalis.nl/showrooms Deze actie is geldig t/m 31 oktober en geldt niet in combinatie met andere lopende acties en aanbiedingen. De korting is berekend op basis van een upgrade van de Jazz stof naar Salvo leer.

Plaats _________________________________________ Telefoon _______________________________________ Stuur gratis naar: Antw.nr. 1071, 9200 VB Drachten

OnsPensioen-5-DEF.indd 38 Naamloos-1 1

15-10-15 12:46 18-09-15 08:48

15 08:48

Colofon Tweemaandelijks tijdschrift van de BBP: Belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PfZ&W). Aangesloten bij de NVOG: de Nederlandse Vereniging van Organisaties van Gepensioneerden. Website www.pfzw-belangenvereniging.nl Hoofd- en eindredactie Roelof Jan Mulder (Ons Pensioen), Steenakkerstraat 4, 4012 EP Kerk-Avezaath. Telefoon: (0344) 681793. E-mail: roelof.j.mulder@ planet.nl. Gitte Jansen-Nieudorp (Pensioenbelangen) Redactieleden Roelof Jan Mulder, Jaap van der Spek, Eric van Eck, Pierre Thijssen. Medewerkers aan dit nummer Audrey, Betty Berger-Beijdorff, Joop Blom, Rob de Brouwer, Joop Caljouw, Hasko van Dalen, Eric van Eck, Roelof Jan Mulder, Willem Schuddeboom, Jaap van der Spek, Pierre Thijssen, Joop van Vliet, Marjoke Wessels, Ron Wessels. Grafisch Ontwerp William van Giessen Druk en verzending Senefelder Misset Verantwoording Het ledenblad ‘Ons Pensioen’ is het contactorgaan van de BPP en verschijnt zes keer per jaar. Ons Pensioen komt tot stand in samenwerking met ‘Pensioenbelangen’ (van de NBP).De meningen en visies in dit blad zijn niet noodzakelijkerwijs die van het verenigingsbestuur. De redactie streeft ernaar de onderwerpen vanuit een breed en diverse


perspectief te behandelen. Het is aan de lezer zelf om (mede aan de hand van meningen en visies in dit blad) tot eigen oordeelsvorming te komen. Voorts is de redactie niet verantwoordelijk voor de inhoud van advertenties en bijsluiters. Overname van (delen van) artikelen is toegestaan, met bronvermelding. De redactie plaatst met regelmaat reacties, artikelen en meningen van lezers. Reacties kunnen worden gezonden naar: roelof.j.mulder@ planet.nl. De redactie behoudt zich het recht voor reactie niet, dan wel ingekort te plaatsen zonder daarover vooraf met de inzenders te overleggen. Bestuur Voorzitter: Joop C. Caljouw. Secretaris: Cees Michielse. Penningmeester: Jaap Dijkstra. Leden: Peter Patijn, Jan van Pijkeren, Jaap van der Spek, Baukje Vegter. Ledenadministratie Adreswijzigingen en opzeggingen graag als volgt doorgeven: Jaap Dijkstra (071) 521 52 46, of [email protected]. Lid worden De contributie bedraagt slechts €11 per jaar (meer mag natuurlijk ook!). Het partnerlidmaatschap is €5,50 per jaar. U kunt zich aanmelden via de strook in dit blad, via de website of via een brief met gegevens aan de ledenadministrateur. Betalingen kunnen worden overgemaakt op banknummer NL83 INGB 000 455 2579 (ING Bank) t.n.v. Belangenvereniging Pensioengerechtigden PFWZ.

en kinderen hebben dan onder bepaalde voorwaarden recht op Partner- en Wezenpensioen. Ook hebben zij recht op een eenmalige slotuitkering die gelijk is aan driemaal het bruto maandbedrag van uw Ouderdomspensioen. Over die uitkering wordt geen loonheffing (belasting) en zorgpremie betaald. Het nettobedrag is dus gelijk aan het brutobedrag. De partner krijgt deze uitkering. Is er geen partner? Dan krijgen de kinderen jonger dan 21 jaar de uitkering. Als er geen partner of wees is die aanspraak maakt op de uitkering ineens, dan kan deze worden uitbetaald aan de natuurlijke persoon (bijvoorbeeld kinderen ouder dan 21 jaar, neven, nichten, vrienden) die kosten heeft gemaakt in verband met het overlijden. Commissie Financiële Dienstverlening In geval van problemen met PFWZ over uw pensioenberekening, zoek contact op met de voorzitter van deze BPP-commissie: P.Patijn (06-51110724). Advertenties PSH Medie Sales Support, telefoon: (0134) 355 830, e-mail: frank. [email protected]. Tarieven op aanvraag.

De aanmeldingsbon voor nieuwe leden vindt u op de achterzijde.

Belangrijk om te weten Als u overlijdt, stopt uw Ouderdomspensioen van PFWZ. Uw partner

15-10-15 12:46

EEN UITGAVE VAN DE BPP: BELANGENVERENIGING PENSIOENGERECHTIGDEN PENSIOENFONDS ZORG EN WELZIJN

AANMELDINGSBON VOOR NIEUWE LEDEN Ik meld mij aan als lid van de belangenvereniging Pensioengerechtigden Pensioenfonds Zorg en Welzijn (BPP) en ontvang binnenkort het laatste nummer van ‘Ons Pensioen’. Ik meld wel/niet mijn partner aan voor € 5,50 per jaar.

Naam: Voorletter(s): Straat en huisnummer: Postcode en plaatsnaam: Telefoonnummer en/of emailadres: Geboortejaar: Laatste functie:

m/v

Stuur deze bon (geen postzegel) aan: NBP, Antwoordnummer 394, 2501 VK Den Haag Stuur deze bon (geen postzegel) aan: Secretariaat BBP, Antwoordnummer 53257, 3454 ZW Ede of mail deze gegevens naar [email protected]. Of ga naar onze website www.pfwz-belangenvereniging.nl - pagina ‘lid worden’.


15-10-15 12:46

"Erken ongelijkheid" INTERVIEW P. 10

Recommend Documents