Erflaters van onze beschaving docenten muziek geschiedenis kunst literatuur filosofie soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Jan Ezendam Constance van der Putten Anne Bruggenkamp Peter Flaton Wim Fiévez leergang 10 x 2 uur college € 195,- (inclusief syllabus) 9 oktober t/m 18 december, niet op 30 oktober vrijdag 10.30-12.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N01
bijzonderheden Dit is het eerste deel van een leergang van 8 delen. In het voorjaar van 2016 volgt deel 2 Een beknopte syllabus met literatuuropgaven en verwijzingen naar relevante webpagina’s begeleidt deze cursus
Erflaters van onze beschaving: een cursus in acht getijden Jan en Annie Romein-Verschoor deden het al eerder: ons cultureel erfgoed beschrijven aan de hand van erflaters. Deze cursus wil hetzelfde doen en zal in ieder geval het aantal van 36 van de Verschoors overtreffen. De komende vier jaar zullen vijf docenten elk acht keer twee erflaters belichten, en dan bij voorkeur twee die elkaars tegenpool waren. Zo ontstaat per periode een boeiend mozaïek van personen die elk op eigen wijze en op hun eigen gebied een grote rol hebben gespeeld. De acht afleveringen: Athene in de vijfde eeuw v. Chr. Rome en Jeruzalem in de eerste eeuw Milaan en Constantinopel in de vroege Middeleeuwen Parijs, Venetië en Florence in de Renaissance het Classicisme in Londen, Parijs, Madrid en Amsterdam de Verlichting in Parijs, Wenen en Sint Petersburg de Romantiek en het Modernisme in de negentiende eeuw de twintigste eeuw. deel 1, Athene in de vijfde eeuw voor Christus Geschiedenis - Pericles en Herodotus Griekenland als bakermat van de democratie en de westerse beschaving. We kijken naar het ontstaan van de Atheense democratie, het succes van de stad en de hoogmoed die uitmondde in de oorlog met Sparta. Erflater is staatsman Pericles De beschaving bleef voor het nageslacht behouden door de Griekse overwinning in de oorlog tegen de Perzen, de eerste botsing tussen de culturen van ‘oost’ en ‘west’. Erflater is de eerste historicus en etnograaf ooit, Herodotus, die verslag deed van deze strijd, maar ook de eigenaardigheden van de betrokken volken beschreef.
Kunst – Polykleitos en Phidias Het is de periode waarin de Dorische tempel haar canonieke vorm krijgt en er ook in de beeldhouwkunst sprake is van een enorme ontwikkeling die haar hoogtepunt vindt in de vorming van de zogenaamde Canon van Polykleitos. Uit latere beschrijvingen krijgen we een idee van de monumentaliteit van de verdwenen cultusbeelden die door de beeldhouwer Phidias werden gecreëerd voor de Athena-tempel in Athene en voor de Zeus-tempel in Olympia waar ook een deel van de werkplaats van Phidias werd teruggevonden. Filosofie - Plato en Aristoteles Door demografische en economische veranderingen en militaire hervormingen verandert de Griekse samenleving in ras tempo. De spanningen die hiervan het gevolg zijn manifesteren zich op intellectueel niveau in een tegenstelling tussen de sofisten en Plato. Voor Plato is de werkelijkheid gesplitst in twee werelden: de lagere wereld van de zintuigen en de hoger staande, mathematisch perfecte wereld van de Ideeën of Vormen. Zijn leerling Aristoteles gelooft dat de zintuigen wel degelijk belangrijk zijn voor het verwerven van kennis over de dingen. Literatuur – Sophocles en Aristophanes Dat het vijfde-eeuwse Athene ook een dramaturgisch centrum is geweest, blijkt uit het hoge niveau van de tragedie en de komedie met Sophocles en Aristophanes als twee nog altijd tot de verbeelding sprekende vertegenwoordigers. In hun stukken reageren zij op de politieke situatie in de polis Athene zodat we hen ook als ‘opinion leaders’ kunnen zien. Zo openen ze in hun stukken een venster op de actualiteit door de mogelijkheden en grenzen van de Atheense democratie te verkennen. Muziek – Pythagoras en Aristoxenos Het vertrekpunt van de muziekcolleges in dit blok vormt de controverse tussen Aristoxenos en Pythagoras, twee pioniers uit de klassieke tijd. In deze periode staan de harmonici tegenover de canonici. Pythagoras gaat vooral uit van het verstand terwijl Aristoxenos zich vooral baseert op het gehoor. We beluisteren hun experimenten en verkennen de ontwikkeling van instrumentenbouw en de systematisering van ritmiek en de fixatie van toonmateriaal. Er zijn reconstructies van bewaard gebleven Griekse muziekfragmenten te horen.
Een cultuurgeschiedenis van 4 Europese hoofdsteden docent soort duur kosten data dag/tijd locatie
Bart Jan de Graaf themacursus 7 x 2 uur college € 140,- (incl. koffie en lesmateriaal) 6 november t/m 18 december vrijdag 10.30-12.30 uur Zuyd Hogeschool, Nieuw Eyckholt 300, Heerlen
cursusnr.
N02
bijzonderheden Bij elke les wordt een overzicht uitgereikt van de in het lesdeel besproken materie.
Als er één plek is waar de dynamiek van de moderne wereld zich manifesteert, dan is dat wel de grote stad. Dáár vinden de veranderingen het eerst plaats en komen de verschillende maatschappelijke krachten het hardst met elkaar in botsing. In ‘Een cultuurgeschiedenis van vier Europese steden’ wordt getoond hoe Londen, Wenen, Parijs en Brussel zich vanaf ca. 1750 ontpoppen tot laboratorium van maatschappelijke verandering en het decor vormen van de moderne tijd. Elke stad heeft een specifiek thema. Deze thema’s zijn natuurlijk niet noodzakelijk voorbehouden aan de stad waaraan in de cursus het thema wordt verbonden: alle steden kampen met opstanden en revoluties, met epidemieën en slechte hygiënische omstandigheden, en in alle metropolen proberen kunstenaars, schrijvers, architecten en filosofen vorm en uitdrukking te geven aan het moderne levensgevoel. Samen echter vormen deze thema’s een staalkaart van de problemen, veranderingen, groeistuipen en uitdagingen van de moderne wereld en geven zo een beeld van een nieuwe fase in de Europese cultuurgeschiedenis. Programma Londen | krotten, beerputten en ziekelijke mist (1821 – 1952) Wenen | kraamkamer van de 20e eeuw I (1830 – 1938: Habsburgse dynastie, het liberale project van de Ringstrasse, beeldende kunst) Wenen | kraamkamer van de 20e eeuw II (1880 – 1938: literatuur, toneel en filosofie) Parijs | hoofdstad van de 19e eeuw I (1800 – 1900: de fantasmagorieën van de burgerij) Parijs | hoofdstad van de 19e eeuw II (1900 – 1914: van Montmartre tot Montparnasse) Brussel | Belle Epoque (1870 – 1914) Brussel | Nieuwe tijden. De wereldtentoonstelling van 1958 (1945 – 1960)
De geschiedenis van de wijn docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Luc Giezenaar themacursus 5 x 2 uur college + 1 x 3 uur college € 150,- (incl. wijnen) 11 november t/m 16 december. woensdag 10.00-12.00 uur, 9 december van 09.30-12.30 uur MFC ’t Paradies, Munsterweg 61, Roermond N03
bijzonderheden Na de cursus volgt er een facultatief bezoek aan een nog nader te bepalen wijndomein (ca. €12,50 per persoon).
Archeologische vondsten van kruiken met wijnresten tonen aan dat al 7000 jaar geleden wijn werd gedronken in Mesopotamië. En nog steeds vinden we wijn een niet te versmaden drank en drinken we in Nederland meer dan 20 liter per persoon per jaar. Maar weten we wel wat we drinken? Deze cursus wil u meer kennis geven over wijn, wijnbouw, wijn maken en de verschillende druiven en landen zodat u met meer vertrouwen een keuze kunt maken bij uw volgende wijnaankoop. Na een inleidende opbouw over wijn in het algemeen staan de bekende druivenrassen centraal. Omdat tegenwoordig de populaire druiven over de hele wereld verspreid staan, wordt het een virtuele wereldreis met wijn in de hoofdrol. Theorie vormt de hoofdmoot van iedere les. Om een deel van de theorie gelijk in de praktijk te testen sluiten we iedere sessie af met het proeven een aantal wijnen. Tijdens de laatste les kunt u uw eigen favoriete wijn meebrengen zodat uw medecursisten tijdens de proeftafel hiervan kunnen proeven. Programma Les 1 Inleiding Wijnbouw door de eeuwen heen, wijn proeven, de basis Les 2 Belangrijkste druiven en gebieden Chardonnay + Pinot Noir Les 3 Belangrijkste druiven en gebieden Cabernet Sauvignon, Sauvignon Blanc, Merlot Les 4 Belangrijkste druiven en gebieden Syrah, Grenache, Riesling Overige belangrijke druivensoorten Les 5 Mousserende, zoete & versterkte wijnen (namen?) Les 6 De Fles (lesduur 3 uur) Wijn schenken, bewaren, het etiket, de invloed van recensenten Wijn & Spijs combineren Proeftafel: cursisten kunnen favoriete meegebrachte wijnen van medecursisten proeven
Mode, deel 1 docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Jac van den Boogard leergang 5 x 2,5 uur college € 125,- (incl. lesmateriaal) 5 november t/m 10 december donderdag, 10.30-13.00 uur, niet op 26 november Brusselseweg 150, Maastricht N04
bijzonderheden In het voorjaar volgt deel 2 van deze cursus met vooral focus op de grote namen van de 20e eeuw
Mode is de antenne die de tijdgeest oppikt! aldus Coco Chanel. Waarom zouden de punkmode, de bellbottoms en plateauzolen uit de jaren zeventig of de eigentijdse skinny jeans en baggy trousers vreemder zijn dan de allonge pruiken uit de 18e eeuw of de schaambuidels in de mannenmode van de zestiende eeuw? Waarom kleden mensen zich telkens weer anders in de loop van tweeduizend jaar Westerse geschiedenis? En hoe kleden mannen en vrouwen zich? Mode is helemaal hot. Toekomstige artistieke ontwikkelingen zullen zich vaak in de wereld van de mode afspelen. Mode is een bijzondere vorm van kunst. De recente opleving van de mode-industrie en het internationale succes van enkele Nederlandse ontwerpers bewijzen dat. Maastricht profileert zich steeds meer als internationale modestad. Het succes van Fashion Clash bewijst dat. In deze cursus kostuumgeschiedenis wordt de geschiedenis van de mode chronologisch behandeld geplaatst in de context van de tijd waarin modeverschijnselen zich voordeden in het verleden. De cursus geeft een beeld van ontwikkeling en de sociale geschiedenis van de Europese mode. Elke periode in onze geschiedenis wordt gekarakteriseerd door een bepaalde (levens)stijl, die zich voordoet op allerlei gebieden, zoals de beeldende kunsten, literatuur, muziek en ook in kleding. Alles is mode! Mode laat de mens passen in zijn eigen tijd! Uiteraard gaan we kijken naar de kledinggewoonten in de oudheid en de vroege middeleeuwen, maar mode, zoals wij dat verschijnsel kennen, ontstaat eigenlijk in de veertiende eeuw. Dan gaan mannen en vrouwen zich aantrekkelijk voor elkaar uitdossen. Dan doet de erotiek zijn entree in ons kleedgedrag. De cursus gaat van start met een inleidende lezing ‘Alles is mode!’ Daarna volgen we de geschiedenis van de mode vanaf de Grieken tot aan de 14e eeuw en vanaf die eeuw tot en met de 19e eeuw. U maakt kennis met de ontwikkelingen in de mode voor vrouwen maar ook voor mannen. De cursus wordt geïllustreerd met vele afbeeldingen van schilderijen, beelden en tekeningen waarop je kunt zien hoe kleding werd gedragen. We gaan een kijkje nemen in museale collecties naar bewaard gebleven kledingstukken uit het verleden. Waar mogelijk en nodig om de context te duiden zullen ook de verhalen achter de kunstwerken niet ontbreken. Bovendien: kennis van kostuumgeschiedenis, is een heel handig hulpmiddel voor het dateren van schilderijen.
Opera, deel 2 docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Jac van den Boogard leergang 5 x 2.5 uur college € 125,14 oktober t/m 18 november, niet op 28 oktober woensdag 14.00-16.30 uur MFC ’t Paradies, Munsterstraat 61, Roermond N05
Opera is een hoogst irreële vorm van muziektheater. Je hebt haters en liefhebbers van het genre. Er is nauwelijks een tussenweg. Of toch? Men barst in tranen uit bij zoveel lyriek of men loopt gillend weg. Gezongen dialogen zijn sommigen een gruwel in het oor. Anderen kunnen nauwelijks wachten tot de held nog snel de mooiste aria van de hele opera zingt alvorens de geest te geven. Het beluisteren en begrijpen van opera wordt veel aardiger als men weet welke vormen er zijn, welke de geschiedenis is van deze wat bizarre, maar tot op heden springlevende muzikale kunstvorm. In deel 2 van deze operacursus wordt het fenomeen opera begrijpelijker gemaakt in de context van de cultuurgeschiedenis van de 19e en vroege 20e eeuw. U gaat mee op reis door de tijd in verschillende Europese landen, door verschillende stijlen in de opera zoals het belcanto, de Franse grand opera of het verismo; u krijgt voorbeelden van de belangrijkste stromingen te horen. U krijgt fragmenten van befaamde voorstellingen en operaverfilmingen te zien, waarin grote namen figureren als enerzijds Maria Callas, Giuditta Pasta, Maria Malibran en anderzijds de grootste Wagner zangers. We gaan van start met belcanto in de Italiaanse traditie: Giuseppe Verdi en het ontstaan van het verismo in de opera komen aan bod. Uiteraard is er ruim plaats in gedeeld voor de opera’s van Giacomo Puccini. Vervolgens is er aandacht voor de vernieuwer van de Duitse opera, Richard Wagner en zijn enorme invloed op de operawereld ten noorden van de Alpen. Voorts komt de Franse opera aan de orde: de 19e eeuwse Grand Opera en uiteraard de opera’s van George Bizet. In de 20e eeuw wordt het accent gelegd op het oeuvre van onder anderen Richard Strauss, Gershwin, Korngold, Strawinsky en zelfs Franz Lehar. De cursus is een overzicht en is bedoeld om de haters de waarde en schoonheid van opera te laten ontdekken en liefhebbers meer over de geschiedenis en de context van de opera te vertellen. De presentatie is multimediaal: muziekfragmenten, teksten, literatuur, afbeeldingen, filmfragmenten, documentaires.
Meesters uit de Filmgeschiedenis docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Jan Salden leergang 6 x 2 uur college € 90,6 november t/m 11 december vrijdag 13.00-15.00 uur Lumiëre N06
bijzonderheden In deze cursus worden besproken regisseurs uit de periode 1980-Nu De jaren 80 : Zhang Yimou en Martin Scorcese. De jaren 90 : Lars von Trier en Tom Tykwer. 2000 en verder : Joel & Ethan Coen en Michael Haneke
In Meesters uit de Filmgeschiedenis worden zes regisseurs onder de loep die toonaangevend waren voor hun tijd. Stuk voor stuk regisseurs die de filmgeschiedenis met hun films verrijkt hebben, die bewondering afdwongen door hun moed en originaliteit en die hun kijkers zowel ontroerd als beroerd hebben. Zhang Yimou was een regisseur uit de zogenaamde vijfde generatie. Deze Chinese filmmakers keken nogal kritisch naar de situatie in hun geboorteland. Met name Zhang Yimou was met films als HET RODE KORENVELD, JU DOU en RAISE THE RED LANTERN de woordvoerder van deze generatie. Later zou hij kijkers van hun stoel blazen met grootse en kleurrijke martial-art epossen zoals HERO en THE HOUSE OF THE FLYING DAGGERS. Martin Scorcese wilde aanvankelijk priester worden. Gelukkig voor ons koos hij uiteindelijk voor de film. Schuld en boete -en daar verloochent een katholieke achtergrond zich niet- vormen een vast bestanddeel binnen zijn oeuvre. Een oeuvre dat wordt bevolkt door getormenteerde helden en gekwelde mensen, zoals te zien was in films zoals MEAN STREETS, TAXI DRIVER, RAGING BULL en CASINO. “Ík wil het steentje in de schoen zijn’. heeft Lars von Trier ooit eens gezegd. Von Trier is inderdaad een meester-provocateur. Zijn films zoals BREAKING THE WAVES, DANCER IN THE DARK en ANTI-CHRIST schuren altijd. Lars von Trier was ook een van de grondleggers van de Dogma 95 stroming, waarvan de deelnemers afspraken zich bij het film maken aan tien strikte regels (dogma's) te houden. Tom Tykwer is misschien wel Duitslands grootste talent. Hij brak internationaal door met de film LOLA RENNT. Maar misschien nog interessanter zijn zijn films WINTERSCHLAFER en DER KRIEGER UND DIE KAISERIN waarin Tykwer zich de vraag stelt of het leven van de mens bepaald wordt door toeval of door lot. Later zou Tykwer ook internationale successen boeken met films zoals PERFUME en CLOUD ATLAS. Van de nieuwe lichting Amerikaanse regisseurs zijn Joel en Ethan Coen veruit de interessantste. Omdat zij grote bewonderaars zijn van de klassieke Hollywoodgenres zijn veel van hun films een eerbetoon aan deze genres. Humor kan niet verhullen dat de meeste van hun vertellingen in wezen tragedies zijn. Joel en Ethan
Coen hebben klassiekers als FARGO, THE BIG LEBOWSKI en NO COUNTRY FOR OLD MEN op hun naam staan. Michael Haneke heeft de Europese film op de kaart gezet met films die je onder de huid gaan zitten. Soms ronduit verontrustend, zoals BENNYS VIDEO en CACHE, maar soms ook met veel begrip en mededogen zoals ARMOUR. Een Haneke film zien is vaak een onvergetelijke gebeurtenis.
Mondiale rechtvaardigheid docent soort kosten duur data dag/tijd cursusnr.
Drs. Carin Wevers themacursus € 97,50 5 x 2 uur college 02 november t/m 30 november maandag 11.00-13.00 uur N07
bijzonderheden Zelf aanschaffen: Sandel, Michael J. (2010) Rechtvaardigheid. Wat is de juiste keuze? Ten Have. ISBN 9789025901820
Ongemakkelijke vragen over actuele maatschappelijke problemen Plofkippen en varkensfabrieken, ouderen die aan hun lot worden overgelaten, voedselbanken die het werk niet aankunnen, bankdirecteuren die zichzelf schaamteloos een bonus toeschuiven, kinderen die in de mijnen van Afrika batterijen maken voor onze o zo noodzakelijke mobieltjes, verdronken vluchtelingen die aanspoelen op de stranden rondom de middellandse zee, zo maar een greep uit de problemen waar we dagelijks mee worden geconfronteerd. Problemen die aan ons gevoel voor rechtvaardigheid raken en ons opzadelen met ongemakkelijke vragen, niet in de laatste plaats de vraag wat we er zelf aan kunnen doen; in hoeverre zijn we eigenlijk medeverantwoordelijk? In deze cursus staat het begrip rechtvaardigheid centraal. De cursisten worden uitgedaagd om de eigen overtuigingen onder de loep te nemen en zo nodig bij te stellen. Aan de hand van de ideeën van grote denkers zoals de ethiek van Aristoteles, Kant en Singer, de rechtvaardigheidstheorie van John Rawls versus het neoliberale gedachtengoed van Robert Nozick en Ayn Rand worden de vraagstukken van onze tijd geanalyseerd.
Hannah Arendt docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Nico Dieteren themacursus 10 x 2 uur college € 205,- (incl. lesmateriaal) 29 september t/m 8 december, niet op 27 oktober dinsdag 11.00-13.00 uur Zuyd Hogeschool, Nieuw Eyckholt 300 Heerlen N08
bijzonderheden Bij aanvang van het eerste college wordt een reader met teksten uitgedeeld.
Het afgelopen decennium mag het werk van de joodse filosofe en politiek wetenschapper Hannah Arendt (1906-1975) zich in een steeds grotere belangstelling verheugen. Na de aanslagen op de Twin Towers is zeker in het Westen een toenemend gevoel van instabiliteit, onrust en onzekerheid ontstaan en in het gevolg daarvan dienen zich vragen aan naar het kwaad en de aard ervan, evenals naar het wezen van de politiek in een steeds onevenwichtiger wereld. Voor iedereen die op zoek is naar niet al te gemakkelijke en soms zelfs recalcitrante antwoorden vormt het werk van Hannah Arendt een belangrijk baken. In haar boek over oorlogsmisdadiger Adolf Eichmann (Eichmann in Jerusalem) onderzoekt ze het fenomeen van het kwaad en komt tot de ‘ongemakkelijke’ conclusie dat we hier getuige zijn van de banaliteit van het kwaad. Eichmann was allesbehalve een monster, maar eerder een kleurloze functionaris of beambte met een gebrek aan fantasie, die volkomen gedachteloos handelde. Het hart van de colleges wordt gevormd door de vraag wat Hannah Arendt verstaat onder politiek. Wat is het wezen van de politiek? Een werk als The human condition herinnert ons steeds weer aan het vitale belang van de politiek en aan het juiste verstaan van onze politieke capaciteiten, evenals aan de kansen die ze ons kunnen bieden en aan de gevaren die er ook mee gepaard gaan. Het belangrijkste is echter dat Hannah Arendt nooit de gemakkelijke oplossing heeft gezocht en telkens weer de moed heeft gehad tegen heersende opinies en heersende ideologieën in te denken, ondanks de prijs die ze daarvoor soms moest betalen.
Geschiedenis van de filosofie 7 docent soort duur kosten dag/tijd data locatie cursusnr.
Drs. Nico Dieteren leergang 10 x 2 uur college € 205,- (incl. lesmateriaal) dinsdag14.30-16.30 uur 29 september t/m 8 december, niet op 27 oktober MFC ’t Paradies, Munsterstraat 61, Roermond N09
bijzonderheden zevende deel van een achtdelige reeks. Het achtste deel wordt in het voorjaar van 2016 gegeven. Aanbevolen literatuur: Zijn en Tijd (Nijmegen 1998) ISBN 906168630X
17e eeuw, begin van de moderne filosofie Dit semester zullen de colleges in het teken staan van de fenomenologie en haar belangrijkste vertegenwoordigers: Edmund Husserl (1859-1938), Martin Heidegger (1889-1976) en Emmanuel :Levinas (1906-1995). De fenomenologie verkondigt het adagium ‘zu den Sachen selbst’ en probeert onder deze vlag afstand te nemen van een filosofisch en wetenschappelijk denken dat gewapend met vooronderstellingen en vooropgezette theorieën de werkelijkheid tegemoet treedt. De werkelijkheid moet juist met een open vizier worden benaderd – Husserl spreekt van ‘das Prinzip der Voraussetzungslosigkeit’ – opdat ze vanuit zichzelf en als zichzelf kan spreken, dat wil zeggen fenomeen kan worden. Wat evenwel de gezochte ‘zaak zelf’ is, verschilt per fenomenoloog, want in strikte zin mag niet worden gesproken van de fenomenologie omdat alle fenomenologen hun eigen fenomenologie ontwikkelen.. De eerste colleges wordt aandacht gevraagd voor het denken van Edmund Husserl, die ook wel de vader van de fenomenologie wordt genoemd. De te bestuderen ‘zaak zelf’ is in zijn geval het bewustzijn met zijn intentionele acten ofwel de intentionele differentie tussen intentum en intentio. De belangrijkste en meest briljante leerling van Husserl was ongetwijfeld Martin Heidegger, die evenwel een geheel andere weg ging dan zijn leermeester. Niet langer is de ‘zaak zelf’ de intentionele differentie, maar de ontologische differentie tussen het zijn en de zijnden. Ten slotte wordt aandacht gevraagd voor Emmanuel Levinas, die zijn leermeesters Husserl en Heidegger ervan beschuldigt een totalitaire fenomenologie te hebben ontwikkeld.
Vrijheid docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Wim Fiévez themacursus 8 x 2,5 uur college € 190,12 oktober t/m 07 december, niet op 26 oktober maandag 10.30-13.00 uur MFC ’t Paradies, Munsterstraat 61, Roermond N10
bijzonderheden: Voorkennis van filosofie is niet nodig om deze cursus te kunnen volgen. Ondersteunend materiaal wordt op de cursus uitgereikt. Voor degenen die zich op de cursus willen voorbereiden is het boek Das Recht der Freiheit van Axel Honneth, (Suhrkamp, 2012), warm aanbevolen.
Vrijheid, en hedendaagse Kritische Theorie Vrijheid is zonder meer de enige waarde die, in tegenstelling tot gelijkheid of het goede leven, door iedereen als volledig onbedenkelijk wordt aangemerkt. We leggen de metafysische discussie over de vraag of de wil vrij is naast ons neer en concentreren ons op de politieke en morele vraag naar vrijheid van handelen. Als achtergrond nemen we het werk van de Duitse politiek filosoof Axel Honneth. Een kritische Theorie beschrijft en verklaart de maatschappelijke orde, maar eist dat de theorie in dienst staat van een normatief doel, namelijk het bevorderen en vergroten van sociale vrijheid. Haar normatieve inhoud haalt een Kritische Theorie uit het idee van erkenning (“Erkennung” of “Recognition”) en we gaan naar dit cruciale concept kijken. We onderzoeken haar wortels in het idee van vriendschap bij de oude Grieken, of hoe het opnieuw tot leven wordt gewekt door humanisten in de Renaissance, de veranderingen aangebracht door moreel sentimentalisme in de 18e eeuw en de revolutionaire duiding die Rousseau aan het idee van erkenning geeft. Vragen naar door welke sociale toestanden of processen sociale erkenning wordt gefaciliteerd? En waardoor wordt dit fundamentele proces van identiteitsvorming bemoeilijkt of zelfs verhinderd? Welke spanningen, op individueel en op sociaal niveau, zijn hiervan het gevolg? Ons uitgangspunt daarbij is de claim dat echte vrijheid pas wordt bereikt als individuen die erkenning krijgen waar ze, op grond van een bepaalde morele visie, recht op hebben. Het gaat hier niet alleen om vrijheid voor de markt of de openbare politieke ruimtes, maar ook over vrijheid in persoonlijke of privé relaties. Mede hierdoor zullen we bij verschillende te bespreken thema’s de methodologische vraag stellen in hoeverre een filosofische theorie over sociale vrijheid zich met de concrete, sociale realiteit moet bezighouden.
Embodied cognition, deel 1 docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Wim Fiévez leergang 6 x 2,5 uur college € 150,05 november t/m 17 december, niet op 26 november donderdag van 14.00-16.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N11
bijzonderheden: Dit is het eerste deel van een cursus bestaande uit twee delen. Deel 2 start op 10 december 2015.
Over de rol van het lichaam bij de verklaring van hogere cognitieve functies Het onderwerp van deze cursus hoort thuis in de filosofie van de geest, traditioneel dat gedeelte van de filosofie voor vragen over wat het wil zeggen om een geest (‘mind’) te hebben. We nemen de recente ontwikkelingen in de cognitieve wetenschappen als uitgangspunt. Daar gebeuren op dit moment uitermate interessante dingen die ons dwingen om de rol van het lichaam voor het hebben en functioneren van de geest opnieuw te beoordelen. Op de cursus wordt u bijgepraat over de aard van deze vernieuwingen en welke gevolgen ze hebben voor de traditionele conceptie van de menselijke geest in de westerse filosofie. Eeuwenlang hebben filosofen nagedacht over wat typisch is voor de menselijke geest fundamenteel rekening te houden met lichamelijke toestanden en processen. Maar door revolutionaire inzichten in de recentere cognitie wetenschap moeten we de rol en het belang van het lichaam voor de identiteit van mentale toestanden en processen heel anders gaan beoordelen Hedendaagse wetenschappers ontkennen de zelfstandigheid van cognities en andere mentale processen. Zij concluderen dat mentale processen, voor een veel groter deel dan werd aangenomen, niet de hersenen worden bepaald maar door het overige lichaam en de ruimtelijke context waarbinnen dit zich bevindt. Het is ons lichaam dat ons intelligent maakt; het lichaam is niet slechts instrument voor het uitvoeren van plannen of verlangens. Daarmee zit onze intelligentie niet vast op een binnenwereld van bewustzijn en gedachten, of de dragers van deze mentale processen, de hersenen. Intelligentie en kennis is verbonden met onze soepele bewegingen en afgestemde verrichtingen. In dit eerste deel behandelen we de oude visie op de geest die is geïnspireerd door Plato, Aristoteles en Descartes; we combineren dit historische verhaal met een bespreking van hoe dit in de 20e eeuw tot vele vormen van fysicalisme heeft geleid.
Embodied cognition deel 2, docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Wim Fiévez leergang 6 x 2,5 uur college € 150,14 januari t/m 25 februari 2016, niet op 11 februari donderdag van 14.00-16.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N12
bijzonderheden: Dit is het tweede deel van een cursus bestaande uit twee delen. Deel 1 start op 1 oktober 2015.
Van Lichaam naar Lijf, van Denken naar Handelen Lichamelijke dingen waren bij filosofen nooit erg populair, en de klassieke cognitie wetenschap draagt daarvan de sporen. Met de opkomst, in de 50er jaren, van de moderne informatica en het onderzoek naar kunstmatige intelligentie (KI) ontstaat, als alternatief voor het in die tijd vigerende behaviorisme, een heel speciaal beeld van intelligentie, namelijk als het vermogen tot een, als het ware machinale, bewerking van reeksen van symbolen. De hersenen worden gelijkgesteld aan de hardware van een computer; Marvin Minsky noemt ze een vleesmachine. Door connectionisten wordt dit beeld daarna wat bijgesteld en wel tot dat van denken/ intelligentie als een neuraal proces in de hersenen. Belangrijkste probleem bij dit alles is de verklaring van alledaagse vaardigheden. Het heffen van een glas, het openen van een deur: alle vaardigheden die met formele intelligentie, met afleiden en rekenen, weinig te maken hebben. We openen deze cursus met een bespreking van de kritiek op de klassieke cognitiewetenschap van de informaticus en filosoof Hubert Dreyfus. Hij gelooft dat het menselijke bestaan is gebaseerd op niet-gearticuleerde praktische en lichamelijke vaardigheden die niet als expliciete propositionele kennis kunnen worden weergegeven. De tekortkoming van de klassieke conceptie van KI is de scherpe scheiding van geest en lichaam of wereld zodat kennis alleen indirect, via symbolische representaties, tot stand komt. De cursus is bedoeld om duidelijk te maken waarom dit beeld van kennis moet worden losgelaten. Ook aan de orde komen de fenomenologie Edmund Husserl en het werk van John Dewey. Ten slotte bespreken we het werk van de Amerikaanse pragmatische filosoof Richard Shusterman. We laten zien wat zijn redenen zijn voor en hoever hij komt met zijn pleidooi voor bevorderen van somaesthetica en ‘mindfulness’, het streven het besef van lijfelijkheid in de filosofie en de kunst op te voeren.
Over grote filosofen gesproken: G.F.W. Hegel (1770-1831) docent soort duur kosten data tijd locatie cursusnr.
Drs Wim Fiévez leergang 4 x 2.5 uur € 95,01 oktober t/m 22 oktober donderdag 14.00-16.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N13
bijzonderheden Deze seminars zijn een uitgelezen middel voor een eerste kennismaking met grote filosofen. In deze tweede aflevering van zijn nieuwe reeks Over Grote Filosofen Gesproken, neemt docent Wim Fiévez de filosoof Hegel onder de loep
Door velen op handen gedragen maar door minstens zo’n grote groep als charlatan verguist is de belangstelling voor Hegel aan opvallend grote zwenkingen onderhevig geweest. Het negatieve oordeel is deels verklaarbaar door Hegels erbarmelijk slecht geschreven teksten die obscuur en ontoegankelijk zijn. Toch hebben Hegels opvattingen grote invloed gehad op de ontwikkelingen in de filosofie en ver daarbuiten. Momenteel is er een sterke opleving in de belangstelling voor Hegel. Niet alleen in de continentale filosofie, waar zijn invloed altijd constant is geweest, maar ook in de analytische filosofie is Hegels ster. Wat ons vooral interesseert is Hegels kritiek op het liberale denken, met name de contract theorie van Rousseau, en zijn kritiek op Kants denken over kennis en moraal. We lezen Hegel momenteel opnieuw als bron en doel van het marxisme. Wie zich interesseert voor vrijheid, mensenrechten, de rechtvaardiging van privé bezit, legitimatie van straffen, het toeschrijven van verantwoordelijkheid of de moderne oppositie tussen liberalisme en communitarisme, ontkomt niet aan Hegel. Naast zijn opvattingen over moraal en politiek zien we ook een spectaculaire groei in de belangstelling voor Hegels systematische filosofie, zijn epistemologie en metafysica. Wat ons daaraan met name interesseert is hoe Hegel gelooft dat we de onaantrekkelijke oppositie tussen dualisme en materialisme kunnen vermijden. Hoe kunnen we de kennistheoretische extremen van conventionalisme en fundamentalisme omzeilen? Zo blijkt Hegel ook voor de contemporaine filosofie een waardevolle en onmisbare gesprekspartner. We gaan in dit seminar Hegel dus niet alleen bespreken als een historisch invloedrijk filosoof, maar ook als filosoof die een cruciale bijdrage kan leveren aan het verder verklaren en oplossen van huidige filosofische problemen en dilemma’s. Dit korte seminar bestaat uit 4 bijeenkomsten met de volgende inhoud: 1. 2. 3. 4.
Hegel en het Duits Idealisme Hegel en zijn Fenomenologie van de Geest Hegel en zijn Hoofdlijnen van de Rechtsfilosofie Hegel en het Hegelianisme.
Gezondheid docent soort kosten duur data dag/tijd locatie cursusnr.
Dr. Frans Verstappen themacursus € 79,50 + € 34,95 lesboek 4 x 2 uur college 03 november t/m 24 november dinsdag 10.30-12.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N14
bijzonderheden Leerboek bij de cursus is De evolutie naar gezondheid; van oerknal tot obesitas, dr. Frans Verstappen (€ 34,95) is in de cursusprijs inbegrepen. Dit boek wordt tijdens de eerste les uitgereikt
De docent, Frans Verstappen, was jarenlang als universitair hoofddocent verbonden aan de faculteit Gezondheidswetenschappen van de Universiteit Maastricht. In zijn lessen verklaart hij de samenhang tussen materie en leven, evolutie en gezondheid. In zijn cursus komen vier aspecten aan de orde. 1. Gezondheid: Wat is erfelijk? Niet alleen uiterlijk of karaktereigenschappen worden van ouder op kind doorgegeven, maar ook stoornissen van allerlei aard. Diverse voorbeelden van erfelijke aspecten (lichaamslengte, intelligentie, syndroom van Down, malaria, borstkanker, schizofrenie) om overzicht te krijgen van de werking van het erfelijk materiaal (chromosomen, genen en DNA). 2. Gezondheid: Wat zijn ziekteverwekkers? Bacteriën en virussen zijn microscopisch kleine dingen die pas na de uitvinding van de microscoop (17e eeuw) ontdekt zijn. Hoe hebben bacteriën de evolutie bepaald en waarom is de ontwikkeling van het immuunsysteem een absolute voorwaarde is om te kunnen overleven. Aan de hand van een aantal voorbeelden (griepvirus, Hiv-virus, poliovirus, coli-bacil, meningokok, MRSA bacterie, allergie, vaccinatie) wordt de werking van het immuunsysteem toegelicht. 3. Gezondheid: Wat is overgewicht? Overgewicht wordt in de 21e eeuw gezien als een belangrijk gezondheidsprobleem. Overgewicht verhoogt het risico op vroegtijdig overlijden aan diverse aandoeningen zoals suikerziekte, hart- en vaataandoeningen en sommige vormen van kanker. Hoe kan de zogenaamde obesitas epidemie verklaard worden? Daartoe wordt in de lezing uitgelegd hoe ons gedrag (eten, drinken, roken, seks) in ons brein georganiseerd is. 4. Gezondheid: Wat is veroudering? Er wordt gespeculeerd op een gemiddelde levensverwachting in de toekomst van 100 jaar. Dat gaat niet gebeuren. Vanuit het standpunt van de evolutie van het leven moet iedere generatie plaatsmaken voor de volgende. In de lezing wordt uitgelegd dat de energieprocessen in de cel op den duur zorgdragen voor de veroudering van alle weefsels.
Sterven in stijl docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Dr. Anton van Hooff themacursus 5 x 2 uur college € 95,5 november t/m 3 december donderdag 10.00-12.00 uur MFC ‘t Paradies, Roermond N15
bijzonderheden Cursusboek is het gelijknamige boek van Anton van Hooff Sterven in stijl. Leven met de dood in de klassieke oudheid. € 21,95. Het boek komt begin november uit bij uitgeverij Ambo|Anthos
Leven met de dood in de klassieke oudheid In vijf colleges leggen we de verschillende ‘lagen’ bloot van de manieren waarop Grieken en Romeinen met de dood omgingen. De docent zal met de deelnemers het rijke materiaal delen dat hij heeft verzameld voor het boek Sterven in stijl. Leven met de dood in de klassieke oudheid. 1. Niets meer dan een schim Het klassieke beeld van het schimmige voortbestaan in de Hades, dat tot het einde van de oudheid voortleeft, zelfs in christelijke grafteksten: Charon de veerman, de hellehond Cerberus, de straffen voor Sisyphos en Tantalos, de Elysische velden voor de vromen… 2. De herinnering leeft voort Tienduizenden bewaarde grafmonumenten getuigen van de behoefte om in elk geval de herinnering aan de gestorvene vast te houden. … 3. Er moet meer zijn Al heel vroeg verschijnen opvattingen die aan de ziel een lang of zelfs eeuwig voortbestaan beloven. Pythagoras en Plato geloven in een zielsverhuizing en wijzen daarom als eersten zelfdoding af.. 4. Wijsgerige berusting De twee belangrijkste levensleren, die van de Stoa en het epicurisme, geven ieder op eigen wijze antwoord. De stoïcus legt zich neer bij wat het lot, dat ook wel als natuur, god(en0 en voorzienigheid wordt aangeduid, beschikt heeft. De volgeling van Epikouros is overtuigd: ‘Als wij zijn, is de dood (er) niet, als de dood is, zijn wij (er) niet.’ 5. Dood, waar is je prikkel? Deze uitdagende tekst van de apostel Paulus getuigt van het geloof dat Jezus door zijn dood en opstanding alle mensen het eeuwig leven heeft gegeven. Omdat de ziel goddelijk is, mag de mens niet vrijelijk over het eigen leven beschikken. ‘Wie zichzelf doodt, is een moordenaar,’ verklaart kerkvader Augustinus. Zo wordt wat de hele oudheid ‘de gewilde dood’ (mors voluntaria) was geweest zelfmoord.
My home is my castle docenten soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr
Drs. Constance van der Putten en drs. Ineke Beeling minicursus 3 x 2,5 uur college, plus excursie € 60,- exclusief excursie 20 oktober, 3 en 10 november (excursie 17 november) dinsdag 10.00-12.30 uur MFC ’t Paradies, Munsterstraat 61, Roermond N16
Nederlandse interieurs in de 17e, 18e en 19e eeuw In een minicursus van drie bijeenkomsten maakt u kennis met de interieurs van de 17e, 18e en 19e eeuw. Interieurexpert Ineke Beeling laat u, aan de hand van veel afbeeldingen, zien hoe mensen in die tijd hun huizen inrichtten en geeft u uitleg over de stijlen, kleurschema’s, materialen, decoratieve objecten en natuurlijk over de meubelen uit de verschillende periodes, die nu op veilingen als ‘antiek’ voor veel geld van de hand gaan. Intrigerende vragen worden beantwoord. Waarom gebruikte men goudleer als wandbespanning? Wat is Toile de Jouy? Waarom was men in de 19e eeuw bang voor groen behang? Waarom stond er in de 17e eeuw soms een balustrade in de slaapkamer? Welke gordijnen had men voor de ramen hangen? Hoe zagen de keukens er uit? Elke bijeenkomst begint met een inleiding over de desbetreffende periode door historica Constance van der Putten. Zij schetst het historische kader en vertelt welke grote historische gebeurtenissen van invloed waren op de verschillende interieurstijlen, welke de ‘trendsettende’ vorstenhuizen waren, welke rol de ‘nieuw ontdekte’ exotische oorden hier speelden, en nog veel meer. Zo leert u met andere ogen te kijken naar antieke meubelen, schilderijen van interieurs uit die periode of oude stoffen en behangpatronen. Een vierde, facultatieve bijeenkomst voorziet in een excursie op donderdag 6 november naar museum Willet-Holthuysen en museum Van Loon in Amsterdam. Deze twee musea zijn voor het publiek geopende grachtenpanden met volledig ingerichte stijlkamers uit de 18e en 19e eeuw.
De Tudors docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Constance van der Putten minicursus 3 x 2 uur college € 55,19 november en 3 en 10 december donderdag 10.30-12.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N17
Een van de meest geruchtmakende periodes in de Engelse geschiedenis is de zestiende eeuw, toen ruim honderd jaar lang de familie Tudor, met name koning Hendrik VIII en zijn opvolgende dochters, de koninginnen Maria I en Elizabeth I het land regeerden. De Engelsen zelf zijn daar vijfhonderd jaar later nog lang niet over uitgesproken en voor historici, schrijvers en filmmakers blijft deze excentrieke familie een bron van inspiratie. Zo won schrijfster Hilary Mantel enkele jaren geleden tot twee maal toe de Man Booker Prize met romans over de intriges aan het hof van Hendrik VIII (in 2009 voor Wolf Hall, in 2012 voor Bring Up the Bodies) en ze werkt momenteel aan het derde boek. En nog steeds zijn bij de bestudering van de Tudors nieuwe invalshoeken mogelijk. De grote rol van de Tudor-vorsten in de wereldgeschiedenis en hun vaak bizarre gedrag zijn niet los te zien van een in wezen biologisch gegeven: voortplanting. Hendrik VIII brak omwille van zijn verlangen naar een zoon met de katholieke kerk, dochter Maria trouwde, vanuit haar kinderwens, met een katholiek, dochter Elizabeth weigerde zich voort te planten. Deze minicursus brengt het bewogen tijdperk van de Tudor-dynastie voor het voetlicht én onderzoekt het leven van deze vorsten vanuit dit biologisch-medische perspectief, met gewaagde conclusies!
Interieurs uit de 20e eeuw, docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Ineke Beeling en Drs. Constance van der Putten leergang 3x 2,5 uur college € 60,1, 8 en 15 oktober donderdag 10.30-13.00 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N18
de periode na WO II De geschiedenis van de tweede helft van de twintigste eeuw valt grotendeels samen met ons persoonlijk leven. Veel fragmenten van deze ‘herinneringsgeschiedenis’ staan in ons geheugen gegrift, zoals gebeurtenissen uit de Koude Oorlog, de roerige Jaren Zestig, Val van de Muur, en zeker ook het apocalyptisch einde van het tijdperk, 11 september 2001. Juist omdat we er zelf deel van uitmaakten, is duiding van dit alles soms moeilijk. Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van de westerse cultuur in deze periode (en van de interieur-trends, als onderdeel daarvan), die natuurlijk niet los te zien is van de grote historische gebeurtenissen. Zo heeft bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog een grote invloed gehad op de naoorlogse interieurs. Schaarste in woningen, meubilair en grondstoffen gaf nieuwe impulsen en uitdagingen. Dit resulteerde in vernieuwingen op het gebied van sociale woningbouw, serieproductie etc. Technieken en materialen die voor de oorlogsindustrie ontwikkeld waren vonden hun weg naar de meubelproductie. Zo was het fiberglas in de eerste stoelen van Eames in de oorlog toegepast in de radarkoppen van vliegtuigen. De tweede helft van de 2oe eeuw is bij uitstek de periode van de kunststoffen zoals te zien is bij ontwerpers als Charles en Ray Eames en Werner Panton. Ook aan de orde komen bijvoorbeeld Arne Jacobson en de Memphis groep in de jaren ’80 door Ettore Sottsas opgericht.
Filistijnen, Israëlieten en ander vreemd volk. docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Prof. Dr. Klaas Vansteenhuyse minicursus 2 x 4 uur college € 95,- (incl. 2 x lunch en lesmateriaal) 06 en 13 oktober dinsdag 11.00-13.00 en 14.00-16.00 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N19
bijzonderheden De cursus gaat vergezeld van een reader gebaseerd op het (uitverkochte) boek van prof. Vansteenhuyse De Zeevolkeren in het Middellandse Zeegebied (1200 v. Christus). Culturen gaan altijd ten onder, Davidsfonds, Leuven. Het begin van een nieuwe tijd Het einde van de Late Bronstijd omstreeks 1200 v.C. is een periode van grote verwarring. Er verdwijnen bijzonder krachtige culturen en politieke rijken zoals het Mykeense en het Hittitische Rijk, de Kanaänieten en het Egyptische Nieuwe Rijk. De hele oostelijke Middellandse Zee lijkt onder dezelfde problemen te kreunen. De economie gaat zich vrij snel op een andere leest schoeien en groepen migreren doorheen het hele gebied. In deze chaos duiken ook nieuwe groepen en volken op. Onder hen de zogenaamde Zeevolken, de Filistijnen en de Israëlieten. Vaak wordt er dan ook naar hen met een vinger gewezen wanneer men een verantwoordelijke zoekt voor de onrust in die tijd. Meer dan woestelingen zijn deze volken echter de uitdrukking van een nieuwe tijd die er aankomt. Ze grijpen de chaos aan als een kans om met nieuwe samenlevingsvormen te experimenteren en leggen zo de grondslag voor heel elementen wat van onze huidige wereld. Of is het dan toch oude wijn in nieuwe zakken? In deze cursus verkennen we kernelementen van de Late Bronstijd. We zoeken naar enkele scenario's die de snelle en ingrijpende veranderingen rond 1200 v.Chr. kunnen verklaren. Verandering is vaak pijnlijk maar daarom niet altijd negatief. Het succesverhaal van de Filistijnen illustreert dit erg goed. Natuurlijk is er ruimte om ook op hun legendarische tegenstrevers de Israëlieten in te gaan.
De Amerikaanse burgeroorlog docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Bouke de Vos themacursus 5 x 2, uur college € 97,50,- (incl. lesmateriaal) 14 oktober t/m 18 november, niet op 28 oktober woensdag 13.30 tot 15.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N20
bijzonderheden Tijdens de les krijgt u handouts uitgereikt
Het huidige Amerika valt volgens historici niet te begrijpen zonder kennis van de Amerikaanse Burgeroorlog. Voor Amerikanen vormt deze bloedige burgerkrijg, van 1861 tot 1865, veruit de belangrijkste periode in hun geschiedenis. De oorlog bracht in de Verenigde Staten een omwenteling teweeg die zijn weerga niet kende. En maakte het land tot een wereldmacht van formaat. De Amerikaanse Burgeroorlog was een krachtmeting tot het uiterste tussen Noord en Zuid. De uiteindelijke lont in het kruitvat was de verkiezing van Abraham Lincoln tot president en de daaropvolgende afscheiding van de Zuidelijke staten. Maar de oorzaak lag in het diepgaande conflict over de slavernij. Waarom moest die oorlog liefst vier jaar duren, ten koste van meer dan een miljoen slachtoffers? De Burgeroorlog was en is Amerika's kostbaarste en vreselijkste oorlog. Historisch gezien wordt hij wel de eerste totale oorlog genoemd, en in zekere zin een oefening voor de Eerste Wereldoorlog. Inhoud colleges 1. Prelude: een land dat enorm groeit, met slavernij als splijtzwam en oorzaak van de oorlog. De verkiezing van Lincoln is de aanleiding. 1861: de oorlog begint. 2. 1862: het echte vechten barst los . De krijgskansen keren voortdurend en de oorlog verandert ingrijpend van karakter. Na anderhalf jaar oorlog wordt met de Emancipatieproclamatie ook de afschaffing van de slavernij oorlogsdoel voor het Noorden. 3. 1863: er zijn keerpunten en voor het Zuiden vervliegen de laatste kansen. In 1864 krijgt de oorlog het karakter van een totale oorlog met onvoorstelbare aantallen slachtoffers. In het Noorden daalt de stemming naar een dieptepunt, Lincoln vreest voor zijn herverkiezing. 4. 1864: Noord wint gestaag terrein in het westen: Atlanta valt. Lincoln wordt herkozen. Generaal Sherman trekt brandschattend naar de kust. In het oosten loopt generaal Grant vast voor Petersburg. Begin 1865 breekt hij door en geeft de Zuidelijke generaal Lee zich over. De oorlog is voorbij. Lincoln wordt vermoord. 5. De nasleep van de oorlog: de ‘Reconstructie’ is heftig. De slavernij is afgeschaft, maar de rechten van de zwarten worden na verloop van tijd flink ingeperkt. De discriminatie en rassenscheiding eindigt eerst na 100 jaar. Toegift: De invloed van muziek op de Burgeroorlog en omgekeerd.
Kunstgeschiedenis docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Dhr. Arjen van Prooijen leergang 7 x 2,25 uur college € 160,- (incl. lesmateriaal) 16 en 30 sept, 14 en 21 okt, 4, 11 en 18 nov, woensdag 10.30 tot 12.45 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N21
bijzonderheden Deze cursus is een vervolg van de cursus over de kunst van de hoge Middeleeuwen. Maar u hoeft die niet gevolgd te hebben om deze cursus ten volle te appreciëren.
De kunst van de late barok tot het begin van de moderne kunst Het verhaal start in de late barok van de zeventiende eeuw en gaat van daaruit verder naar de rococo in Zuid Duitsland en de Franse en Engelse schilderkunst van de 18de eeuw. Vervolgens wordt de reactieve kunst van de verlichting, het neoclassicisme onder de loep genomen. In de beeldende kunst kan het strenge neoclassicisme gezien worden als de tegenpool van de romantiek. Reeds tegen het einde van de 18de eeuw kondigt zich de nieuwe, op gevoel gerichte, visie van de romantiek aan. Het op het verstand gerichte rationalisme maakt langzaam plaats voor een meer persoonlijke beleving, die vooral in de relatie met de natuur gevonden wordt. In de natuur voelt men zich vrij. De natuur wordt beschreven als een inspiratiebron voor een harmonisch en gelukkig leven. De schilders uit de Duitse romantiek geven een bijzondere verbeelding van het diepe besef van de grootsheid van de natuur. De kunst rond de schijnbare maatschappelijke bevrijding van Frankrijk onder Napoleon (Empirestijl) brengt schilders voort van grote historiestukken. Ze laveren tussen het neoclassicisme en de romantiek. In Engeland zijn schilders zoals Turner met zijn sfeervolle picturaliteit al een voorbode van het impressionisme. Een onderwerp dat ook aan bod komt, is de positie van de kunstenaars in de maatschappij. In de eerste helft van de negentiende eeuw was de ‘Salon’ als instituut oppermachtig. Kunstenaars die werden afgewezen door de jury van de Salon waren vaak brodeloos. De groeiende weerstand van enkele kunstenaars tegen de dominante positie van de Salon leidde tot het realisme. Deze sociaal-geëngageerde stijl schiep ruimte voor de ontwikkeling van de moderne kunst. Uit de ideeën van het realisme ontwikkelt zich het impressionisme. Monet wordt de pionier van de moderne kunst. De grootste vernieuwing komt echter op naam van de post-impressionisten. We zullen werken bespreken van Vincent van Gogh, Paul Gauguin en Paul Cezanne.
Italiaanse kunst door de eeuwen heen docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Anne Bruggenkamp themacursus 8 x 2 uur college € 170,- (incl. koffie) 8 oktober t/m 26 november, niet op 29 oktober donderdag 19.30-21.30 uur Schunck* Glaspaleis, Bongerd 18, Heerlen N22
bijzonderheden Aanbevolen naslagwerk: H. Honour & J. Flemming, Algemene Kunstgeschiedenis, Meulenhoff, Amsterdam, vanaf 12e druk.
In deze cursus komt de Italiaanse kunst in al haar geledingen aan de orde aan de hand van diverse thema’s. Zo zal onder meer de stad Rome door de eeuwen heen uitgebreid aan de orde komen en zal er aandacht besteed worden aan de ontwikkelingen in de frescoschilderkunst, de samenhang tussen kunst en religie en de invloed van de klassieke kunst in latere periodes. De focus zal daarbij liggen op specifieke kunstwerken en de relatie tot de opdrachtgevers en de bijzondere samenhang met de iconografie van die werken. Maar ook de 19e en 20e eeuw zullen aan bod komen zodat er voor de deelnemers een weids gezicht op de unieke Italiaanse kunstproductie ontstaat.
Architectuur docent soort duur kosten data tijd locatie cursusnr.
Ir. Rob Heesakkers themacursus 8 x 2 uur € 160,1 oktober t/m 10 december, niet 29 oktober en 26 november donderdag 10.30-12.30 Zuyd Hogeschool, Nieuw Eyckholt 300, Heerlen N23
bijzonderheden Voor verdere verdieping zal de docent de cursisten websites en literatuur aanbevelen.
Het moderne woonhuis, droom en uitdaging Reeds in de 16e eeuw zagen architecten zoals Palladio het woonhuis als de uitdrukking van een andere manier van leven. De villa werd een gedroomd ideaal én een elegante kritiek op het alledaagse. Het ontwerp was de synthese van een creatieve geest en een praktisch argument. In de 20e eeuw werd het woonhuis de verbeelding van een moderne levensstijl, maar nu op grond van een industriële bouwwijze. Moderne architecten ontwierpen het woonhuis niet alleen voor de welgestelden maar zagen het ook als een voorbeeld voor massawoningbouw. Tegelijkertijd volgde een reactie op deze moderne avant-garde die het huis min of meer als ‘machine’ zag. Dit resulteerde in een architectuur die het individu met zijn beleving meer centraal stelde. De villa-ontwerpen van architecten zoals Frank Lloyd Wright, Le Corbusier, Alvar Aalto, Richard Neutra en Mies van der Rohe vormen nog altijd de mijlpalen in de geschiedenis van de moderne architectuur. Als zeldzame parels zijn het onnavolgbare iconen geworden en de vraag is hoe zij nog als uitgangspunt voor huidige bewoners kunnen worden gezien. We kijken met hernieuwde aandacht terug naar deze stijliconen en trekken dan de lijn door naar hoe architecten zoals Koolhaas e.a. opnieuw de villa als droom en als uitdaging poneren.
Nederlandse literatuur. docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Dr. Lizet Duyvendak themacursus 6 x 2.15 uur college om de 2 weken € 145,30 september, 14 oktober, 4 en 18 november, 2 en 16 december woensdag 14.00-16.15 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N24
bijzonderheden Maximaal 20 deelnemers. De boeken worden in de hier weergegeven volgorde besproken. Deelnemers dienen het boek vóór de desbetreffende les gelezen te hebben.
Schrijvers buitengaats J.J. Slauerhoff is in de Nederlandse literatuur hét voorbeeld van de romantische, zwervende schrijver. Rusteloos zocht hij het geluk buiten het beperkte Nederland. En schreef hij over andere landen. Vandaag de dag lijkt het opnieuw een thema te zijn: veel auteurs situeren hun verhaal buiten Nederland. Waarom is dat, wat zegt dat over hun werk, over Nederland en over de Nederlandse literatuur? We lezen een aantal oudere en hedendaagse prijswinnende voorbeelden van schrijvers 'op reis'. Er is bijna niets zo persoonlijk als een leeservaring. Maar praten met anderen over datzelfde boek schept een band. Het is prettig en leerzaam om die ervaring met anderen te delen. De cursus heeft als doel gerichter en meer geconcentreerd met literatuur bezig te zijn. Er worden instrumenten aangereikt om literatuur te analyseren. Dat maakt het lezen nog interessanter en uitdagender. Lijst van te lezen titels J.J Slauerhoff, Het verboden rijk (1932) Lieve Joris, De poorten van Damascus (1993) Ilja Leonard Pfeijffer, La Superba (2013) Peter Terrin, Monte Carlo (2014) Jaap Robben, Birk (2014) Bregje Hofstede, De hemel boven Parijs (2014)
Literatuur en de Grote oorlog docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Ben van Melick themacursus 6 x 2 uur college € 135,- (incl. lesmateriaal en koffie) 21 oktober t/m 2 december, niet op 28 oktober woensdag van 10.30-12.30 uur Schunck*, Bongerd 18, Heerlen N25
bijzonderheden De stof wordt in collegevorm aangeboden, zonder leesopdrachten. Er is geen specifieke voorkennis vereist. Het is niet noodzakelijk de boeken gelezen te hebben, de lezingencyclus heeft een introducerend karakter.
Wat vertelt ons de literatuur van toen en nu over de Eerste Wereldoorlog, over hoe het zover kwam, hoe het was op de slagvelden en hoe die mensonterende geweldsexplosie nawerkte. Via bekende en onbekende romans en gedichten van contemporaine schrijvers, auteurs uit het interbellum en romanciers van nu proberen we een beeld te krijgen van dit slagveld dat het definitieve einde betekende van optimisme en vooruitgangsgeloof. Op welke wijze heeft deze oorlog in de literatuur zijn neerslag gekregen? Wat heeft die literatuur ons te zeggen? Dat zijn de vragen die ons in deze lezingencyclus zullen bezig houden. Als oriënterende inleiding gebruiken we de recent verschenen boeken van Christopher M. Clark, Slaapwandelaars. Hoe Europa in 1914 ten strijde trok, en Ewoud Kieft, Oorlogsenthousiasme 1900-1914. Vervolgens verkennen we futurisme, dada en het vroege expressionisme om via Bezette stad van Paul van Ostaijen en de bloemlezingen van Tom Lanoye en Erik Buelens (De beste 100 gedichten van de Eerste Wereldoorlog), de Franse, Duitse en Angelsaksische literatuur te verkennen, waarbij Henri Barbusse (Het Vuur), Louis Ferdinand Celine (Reis naar het einde van de nacht), Ernst Jünger (Oorlogsroes), Erich Maria Remarque (Van het westelijk front niets nieuws) Joseph Roth (Parade van gebeentes), EE Cummings (De enorme zaal) en Robert Graves (Dat hebben we gehad) de revue zullen passeren om af te sluiten met de romans van de Vlaamse schrijvers Stefan Hertmans (Oorlog en terpentijn), Stefan Brijs (Post voor mevrouw Bromley) en Erwin Mortier (Godenslaap).
Leesclub Latijn docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Mw. Jettie de Wal leergang 10 x 1.5 uur college € 155,- (incl. lesmateriaal) 29 september t/m 8 december, niet op 27 oktober dinsdag 10.30-12.00 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N26
Een cursus onthaast lezen Latijn. Voor sommigen van u misschien alleen een vak dat nu eenmaal moest om uw diploma te halen. Goeie ouwe tijd, dat wel. Maar toch vooral rijtjes stampen en urenlang met veel inspanning taaie, onbegrijpelijke zinnen omzetten in stroef Nederlands. U hebt destijds uw diploma gehaald en daarna de taal ingepakt in een afgelegen hoekje van uw brein. In het beste geval denkt u nog wel eens met enige weemoed terug aan die talrijke schooluren waarin u dit ‘slow food’ tot zich nam. Maar dat is zonde! De woordenschat en de grammatica die u destijds met zoveel moeite hebt opgeslagen, zijn misschien wat verstoft. Maar u zult versteld staan hoe dicht al die kennis nog onder de oppervlakte ligt! Diep ze weer op, al die data, al dat weten! En dan ... ligt er een schat aan literatuur, geschiedenis, cultuur en levenswijsheden voor u open. In de Latijnse Leesclub krijgt u de kans om uw oude kennis weer af te stoffen en - op een luchtige manier - nieuwe kennis op te doen. U komt terecht in een gezelschap van nieuwsgierige, enthousiaste mensen die Latijnse teksten lezen (en, toegegeven, soms met enige inspanning moeten ontrafelen) en aan de hand daarvan de Romeins-klassieke wereld en denkwereld verkennen. En we zijn bepaald niet eenkennig: we maken ook regelmatig zijsprongen naar andere tijden en andere plaatsen. Latijn leren en lezen is een reis met vele staties. Ga met ons mee op reis. U bent welkom! En natuurlijk zal het u, waar nodig, wat gemakkelijker worden gemaakt: de teksten die we lezen worden toegankelijker gemaakt met woordenlijsten en grammaticale uitleg.
Arabisch docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
mevr. Nouran Ahmed, MA leergang 10 x 2 uur € 195,28 september t/m 7 december, niet op 26 oktober maandag 10.30-12.30 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N27
bijzonderheden Zelf aanschaffen vóór aanvang cursus: Mastering Arabic 1, de 3e editie met twee CD’s, en Mastering Arabic activity boek, 2e editie. Bij deze cursus moet u rekening houden met een aantal uren zelfstudie per week. Deze cursus wordt in het voorjaar van 2016 voortgezet bij voldoende belangstelling.
Arabisch is een wereldtaal die door ongeveer 320 miljoen mensen wordt gesproken. Het Arabische taalgebied bestrijkt zo’n 6000 kilometer, van Marokko tot Oman. In 26 landen is het de officiële taal. In de dagelijkse conversatie worden in de Arabische landen verschillende Arabische dialecten gesproken. Deze dialecten zijn spreektalen en geen geschreven talen. Ze verschillen onderling waardoor de inwoners uit verschillende regio’s elkaar niet altijd kunnen verstaan. Toch is er één taal die in het hele Arabische taalgebied gesproken en geschreven wordt en waarmee men zich in hele Arabische wereld verstaanbaar kan maken: het Modern Standaard Arabisch, het ABN van de Arabische wereld. Dit Modern Standaard Arabisch, afgekort MSA, is het communicatiemiddel bij uitstek van de ontwikkelde Arabieren. Het is de taal die gebezigd wordt in kranten, literatuur, officiële toespraken, in kringen van intellectuelen, en op radio en televisie. In deze cursus leert u het MSA te lezen, te schrijven en te spreken. Het schrift lijkt misschien het grootste struikelblok, maar dat is onterecht. Het Arabisch kent een alfabet van 28 letters en elke letter heeft zijn eigen teken. Dat moet te leren zijn! En aan het feit dat het van rechts naar links wordt geschreven, went u snel genoeg. Aan het eind van deze eerste cursus kunt u eenvoudige zinnetjes lezen, schrijven en spreken.
Muziek beluisteren docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Dhr. Jan Ezendam leergang 6 x 2 uur college € 125,- (incl. lesmateriaal) 05 oktober t/m 16 november, niet op 26 oktober maandag 14.15-16.15 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N28
bijzonderheden De cursus is opgezet voor een brede doelgroep. Er wordt geen specifieke voorkennis verondersteld. De cursus legt de nadruk op de muzikale beleving en historische ontwikkeling.
De Russen Tot aan de 19e eeuw wordt kunstmuziek in Rusland onderdrukt door de kerk. Pas wanneer Peter de Grote moderniseringen doorvoert komt deze tot ontwikkeling. In zes lessen van twee uur worden de zes belangrijkste componisten ten tonele gevoerd. Allereerst de vader van de Russische muziek, Mikhail Glinka. Hij imiteert volksliedjes uit zijn kinderjaren en schrijft in 1836 de eerste Russische nationale opera ‘Het leven van de Tsaar’. In 1856 richt Mily Balakirev ‘de Vijf’ op, ook wel ‘het machtige hoopje’ genoemd. Met medeleden Cui, Borodin, Rimsky- Korsakov en Moessorgsky zet hij zich in voor een Russische nationale school, gebaseerd op volksmuziek. Dit in reactie op de Duitse romantische traditie van Brahms en Wagner. Balakirev is de enige die muziekonderwijs heeft genoten, de anderen niet of nauwelijks. Rimsky-Korsakov, een groot bewonderaar van Balakirev, is aanvankelijk werkzaam als marineofficier. Maar gaandeweg blijkt hij te beschikken over een bijzonder talent voor instrumentatie. Zijn composities worden gekenmerkt door een briljant kleurrijke orkestratie. Moessorgsky is autodidact. Hij componeert overwegend in authentieke Russische stijl. Zijn muziek is aards, direct en ongepolijst. Borodin is wellicht de grootste romanticus van het stel. Tsjaikovsky voegt veel westerse invloeden toe aan de Russische romantische stijl, waarop hij van diverse kanten kritiek krijgt. Voor menig Russische componist is hij echter een lichtend voorbeeld. Glazunov bijvoorbeeld, is idolaat van hem en dit is duidelijk terug te horen in zijn fijnzinnige orkestwerken. Hij is directeur van het conservatorium van Sint Petersburg en onderricht o.a. Sjostakovitsj. In het voorjaar wordt de serie vervolgt met muziek van Rachmaninov t/m Shostakovitsj Het najaar zal volledig in de 19e eeuwse sfeer blijven. In het voorjaar van 2016 zetten we de stap van de 19e - naar de 20e eeuw.
De kosmos in beelden 1 docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Servé Vaessen leergang 10 x 2 uur college € 205,- (incl. lesmateriaal) 2 oktober t/m 11 december, niet op 30 oktober vrijdag 09.30 t/m 11.30 uur MFC ’t Paradies, Munsterstraat 61, Roermond N29
bijzonderheden De reeks bestaat uit twee cursussen, die ook onafhankelijk van elkaar gevolgd kunnen worden. In het voorjaar van 2016 volgt deel 2.
Ruimtesondes en telescopen verwennen ons keer op keer met de meest fantastische beelden uit het heelal. Behalve een lust voor het oog, zijn deze foto’s ook uitermate leerzaam en bevatten ze een schat aan informatie over de verschillende objecten in het heelal. De HOVO-cursusreeks De Kosmos in beelden neemt de cursisten mee op een sightseeingtour door het universum. Op de meest interessante plekken wordt een tussenstop ingelast, uitleg gegeven en worden achtergronden toegelicht aan de hand van indrukwekkende opnamen. Kortom, een cursus leerzaam plaatjes kijken die en passant een overzicht verschaft van onze huidige kennis over het heelal. Deel 1: De planeten Vóór het ruimtevaarttijdperk waren de planeten van ons zonnestelsel niet meer dan wazige vlekjes in onze telescopen. Inmiddels zijn onze directe buren in het heelal bezocht door ruimtesondes en hun detailopnames onthullen volwaardige werelden naast de aarde. Bekende en minder bekende objecten worden getoond en besproken, zoals de verstikkende atmosfeer van Venus, watergeulen op Mars en de ringen van Saturnus. Minstens zo interessant zijn de vulkanen op de Jupitermaan Io, de ondergrondse oceaan van Europa, de methaanmeren op de Saturnusmaan Titan en de ijsfonteinen op Enceladus. Ook de kleine objecten in het zonnestelsel, zoals de planetoïden, kometen, ijsdwergen en de recent ingevoerde categorie van dwergplaneten komen aan bod.
Microben en wij docent soort duur kosten data dag/tijd locatie cursusnr.
Drs. Loes Pihlajamaa themacursus 4 x 2 uur college € 105, incl. reader 12 en 19 november, 3 en 10 december, 26 november bezoek Micropia, facultatief donderdag 14.45-16.45 uur Zuyd Hogeschool, Brusselseweg 150, Maastricht N30
bijzonderheden Op donderdag 26 november is er, facultatief, een gezamenlijk bezoek aan het onlangs geopende museum Micropia in Amsterdam. (zie www.micropia.nl )
In één gram vruchtbare grond zitten evenveel bacteriën als er mensen op de aarde wonen. We denken dat de mens de succesvolste soort op aarde is, maar niets is minder waar. De microben overtreffen ons in aantal, ze bestaan al miljarden jaren en ze kunnen overleven waar geen andere soorten dat kunnen. Bovendien wordt steeds duidelijker dat ze eigenlijk een belangrijk deel van onszelf uitmaken. Ons lichaam bevat meer microben dan eigenlijke menselijke cellen. En ze blijken steeds meer een grote rol te spelen in ons leven, mede te bepalen hoe we ons gedragen. Of wij zouden kunnen overleven zonder microben is zeer de vraag. Microbe is de verzamelnaam voor alle levensvormen ter grootte van een bacterie. Microben hebben lang al het leven op aarde gevormd, het ‘hogere leven’ komt eigenlijk pas laat tot ontwikkeling. De grote stap naar dat ‘hogere leven’ was waarschijnlijk de symbiose van verschillende typen microben, die samen de celtypen vormden waaruit wij ook bestaan. We stammen dus af van microben maar worden nog steeds ook door ze gevormd. Veel van die heel oude typen leven in omstandigheden die we nu ‘extreem’ noemen: extremofielen … maar misschien zijn we zelf wel de extreme wezens op deze planeet. Natuurlijk kennen we de microben al lang als ziekteverwekkers, maar dat zijn de uitzonderingen. Dat die soorten gevoelig kunnen zijn voor antibiotica is een zegen, maar dat ze dan ook weer resistent kunnen worden is een groot probleem, maar evolutionair vrij normaal: in de natuur spelen zich talloze wapenwedlopen af. De kunst voor de medische wetenschap is, daarin steeds een stap vooruit te maken, tot de ‘vijand’ ook weer een stap heeft gezet. Microben kunnen snel evolueren. Er zijn soorten bacteriën, die olierampen in de oceaan helpen bestrijden door de olie op te ruimen, en zelfs zijn er al soorten die kans zien om zich te voeden met plastic, de plasticsoep in de oceaan zal dus eenmaal verdwijnen – maar als ze ons nog bruikbare plastic gaan eten, hebben we wel een probleem…
