GENEALOGIE (familieonderzoek) Er zijn globaal de volgende wegen te bewandelen:
• Genealogie (uitsluitend naamgericht) • Kwartierstaat (in de breedte) • De verhalen eromheen opzoeken
Uitsluitend naamgericht Je zoekt van vader naar grootvader enz. tot je niet verder kan en die laatste benoem je dan (voorlopig) tot stamhouder. Vervolgens ga je na of in de opeenvolgende generaties nog broers en zussen waren. Je kunt dat zo uitgebreid doen als je wilt. Meestal worden de broers (dus naamgenoten) verder uitgezocht en volstaat men wat de zussen betreft met wie ze getrouwd zijn geweest. Je zoekt dus in feite alleen naamgenoten bij elkaar.
Kwartierstaat Weer uitgaande van jezelf ga je niet alleen je vaders lijn volgen maar evengoed je moederslijn en dat zet je consequent door. Je zoekt dus zowel de manlijke als de vrouwelijke kant uit. Je merkt dan niet alleen dat je maar een heel klein beetje bloed hebt van vaders kant. Je komt dan ook in erg veel andere families terecht en dat maakt het gelijk ingewikkeld.
Waar vind je die gegevens? • In de gemeente-, streek- en rijksarchieven. Sinds Napoleon in 1811 decreteerde dat er ook in Nederland een deugdelijke Burgerlijke Stand moest komen is er tot die tijd vrij gemakkelijk e.e.a. terug te vinden. Napoleon had dit vooral nodig voor de rekrutering van soldaten. Vóór 1811 ben je aangewezen op de Doop-, Trouw- en Begraafboeken van de kerken. Sommige dominees/pastoors en kosters waren daar erg nauwkeurig mee maar anderen waren zeer slordig. Bovendien is er in de loop der tijd veel verloren gegaan. Afhankelijk van de kerk kun je komen tot het begin van de zeventiende eeuw, een enkele gaat verder terug. De meeste
genealogieën beginnen dan ook daar. Als je verder terug wilt ben je aangewezen op sporadisch bewaarde poorter- en weeshuis-boeken, notarisarchieven. Soms V.O.C. archieven enz. • Sinds enige jaren ook (beperkt) op internet Enkele sites waar je veel verder mee kunt komen: www.genealogiewerkbalk.nl een verzamelsite via welke je bij veel zoekmachines terecht kunt komen www.familysearch.org de site van de Mormonen
Ondersteuning Je kunt al die gegevens natuurlijk in een kaartenbak opbergen maar er zijn ook de nodige computerprogramma’s beschikbaar. Ik werk met Pro-gen en zal daar iets van laten zien. Via www.pro-gen.nl kun je het programma downloaden. Je kunt tot 50 personen vrij spelen met het programma en kijken of het je ligt. Je kunt in principe alle functies beoefenen. Als je echter verder wilt moet je betalen. Je kunt ook “gebruikers aanklikken en dan krijg je ruim 800 uitgewerkte genealogieen. Misschien zit er een bij waar je iets aan hebt. Pro-gen
Ik vond in Leiden een document van 4 april 1656 met als inhoud: “Jan Janszn., drapier, jongman van Leijden, wonende Cruijsstraet, geassisteert met Arent Jacobszn. sijn zwager buijten de Zijlepoort met Sara Gillisdr. jongedogter van Leijden wonende buijten de Witte Poort, geassisteert met Sara Braems haer moeder wonende aldaar.
Waren dit de mensen die ik zocht? Kennelijk was Sara overleden want ik vond de bewijzen in de volgen de documenten:
Hier staat: Joannes Adams, neeff, greijnwerker ende Eisak Pieterszn. meede neeff, saeijvoller, sijn voogden gestelt over Jan oudt xv, Pieter 4½, Sara 13 ende Elisabeth 2½ jaren, off elck daar omtrent nagelaten weeskinderen van Zaliger nag.:Sara Gillisdr. gewonnen bij Jan Janszn. Paschier . Compareerende(n) hebben de voogdije aengenoomen ende eedt gedaen aan weesmeesteren ende ten dage voorgeschreven. De voorgeschreven boedel is ten zelven dage bij weesmeesteren gerepudieert (= afstand gedaan van de erfenis die onder hun beheer was) Kort daarna is hij hertrouwd: (29 juni 1673)
Hier staat: Jan Janszn Passchier weduwnaer van Sara Gillisdr. wonende bijde Witte Poort geassisteert met Johannes Adams sijn neeff bij de Witte Poort met Grietge Jansdr. Jongedogter uijt ’t Stigt van Munster wonende bijde Witte Poort geassisteert met Grietge
Gerritsdr. haer nigt wonende aldaer. L:\Pro-gen
In een boek over gewezen predikanten vond ik o.a.: “ ds Jan Passchier was door zijn broers 1 jaar en zes weken buiten de erfenis gehouden” Contact gezocht met de schrijver met de vraag of hij daar harde bewijzen voor had. Hij zei het niet meer te weten. Hij had van een mij onbekende Passchier een bundel familiepapieren gekregen en het daarin gevonden. Dus niets geverifieerd ! Ik vond uiteindelijk via een ver familielid in Noordwijk de volgende passage in een document dat waarschijnlijk een tip van de sluier doet oplichten. Bij onderhandsch contract blijkt vader Jan Passchier, eenige tijd voor zijn overlijden, aan zijn oudsten zoon Jacobus voorloopig verkocht te hebben “ drie huizen met baanderij, schuren en verder getimmerte op hetzelve staande, met alle losse en vaste gereedschappen, tot uitoefening der baanderij; met alle boomen en
beplanting daarop”, voor de som van 2000 gld, waarbij de kooper zich heeft verplicht genoemde som te betalen drie maanden na den dood van zijn vader en van zijn moeder Grietje van Heiningen. – Tusschen den dood zijns vaders (1866) en dien van zijn moeder (1881) heeft Jacobus, in den vorm van huur voor de gekochte panden, aan zijn familie ƒ 4,-- per week uitgekeerd, met onderhoud dier panden voor eigen rekening, en een bekwame huizing voor zijn moeder Grietje, en 3 maanden na moeders dood de koopsom voldaan. SLIMME JONGENS Er was dus voor de fiscus niets te halen: geen onroerende goederen op naam van de overledene en geen kapitaal (boven de 300 gld.)
Pro-gen
Een ander familieverhaal:
CLARA van SPARWOUDE Wie was die Clara en wat is de relatie met de familie Passchier? Het blijkt echter te gaan om Clara Jansdochter, geboren omstreeks 1530. Zij is zich vanaf 1598 van Sparwoude gaan noemen. Zij was de dochter van Jan Heinricxzoon uit Spaernwoude en Willemtgen Willemsdochter (van Thorenvliet). Zij is getrouwd geweest met Mr. Arent Franckszn. van der Meer, Hoge Heemraad van Delfland en secretaris van de stad Delft. Hij stierf in 1596 zonder kinderen achter te laten. Clara liet in 1598 een testament opmaken waarin de verdeling van haar niet onaanzienlijke vermogen geregeld werd. Dit testament is in 1602 en in 1610 aangevuld met codicillen. Het vermogen van Clara was afkomstig uit de erfenis van haar ouders en de inbreng van haar man Arent. Na haar dood op 4 augustus 1615 bleek zij vele (achter)neven en nichten royaal bedacht te hebben met een eenmalige gift of met een lijfrente (levenslange uitkering per jaar). Zo had zij een halfbroer Adriaen Janszoon uit haar vaders eerste huwelijk, die zich van Thetterode is gaan noemen. Waarom hij dat deed weten we niet. Het zou kunnen zijn omdat hij door zijn vader en zijn stiefmoeder onterfd was vanwege zijn gedrag: “alsdat hij hem testant wederhoerich geweest is ende mit sooberen geselscappen sijn conversatie gehouden ende in seeckere stucken hem sulex gedraegen heeft....”. Zij wilden echter “tqaaet mit guet loonen” en ontnamen hem niet zijn legitieme portie, dus de portie waar hij volgens de wet minimaal recht op had. Zij bepaalden wel dat van die portie, die vastgesteld werd op 1500 Carolusgld, eerst 200 gld afgetrokken moest worden, die hij al ontvangen had, en dat de rest, dus 1300 gld belegd moest worden “an losrenten den penning XVI” d.w.z. tegen een rente van 100/16= 6,25% in het gebied Delft, Delfland. Die rente mocht hij gebruiken maar de hoofdsom mocht hem nooit uitgekeerd worden, die moest na zijn dood weer in de boedel ingebracht worden. Hij stond dus stevig onder curatele. Clara, die wel geërfd had, corrigeerde dat in zekere zin door o.a. de kleinzoon van die Adriaen te bedelen met een lijfrente van 1200 Carolusguldens per jaar, dat zou nu een veelvoud zijn. Een klein fortuin dus. Die lijfrente werd na zijn overlijden verdeeld over zijn kinderen enz.
Die lijfrente kon ook groter worden als een broer of zuster kinderloos stierf. Zo bleef die lijfrente per generatie steeds gelijk maar werd in de loop der tijd met het groeien van het aantal nazaten steeds kleiner per persoon. Op deze manier waren door Clara nog zes andere (klein)kinderen van familie met een legaat bedacht. Daarnaast stichtte Clara een huwelijksfonds waarop de (behoeftige) nakomelingen van (de door haar bedachte) familieleden een beroep konden doen. Bovendien kreeg de voorzitter van de theologische faculteit van de Rijksuniversiteit van Leiden jaarlijks 300 C.gld te verdelen onder twee studenten in de theologie. Zij was nl bang dat er niet voldoende aanwas van predikanten was t.b.v. de kerk van Delft. Als er over waren mochten zij ook naar andere plaatsen gaan. In 1574 werd haar man lidmaat van de Nederduits Gereformeerde Gemeente, waarschijnlijk om zijn overheidsfuncties te kunnen behouden. Clara had er blijkbaar meer moeite mee en ging pas in 1579 over naar het protestantisme maar dan wel fanatiek zoals uit het voorgaande moge blijken. Het Oude Mannen- en Vrouwenhuis in Delft kreeg jaarlijks 50 C.gld voor “een blijde maaltijd”. Zoals uit bijgevoegde afstammingslijn blijkt was, Pieter Willem Passchier via zijn moeder een verre afstammeling van de bovengenoemde Adriaen Janszn. Aangezien in deze lijn veel vrouwen voorkomen veranderde de naam van de erfgenaam steeds en was de lijn daardoor moeilijker te vinden. De huwelijksgift is lange tijd fl.100,- gebleven maar omdat Napoleon voor een flinke aderlating van het fonds zorgde werd de gift al gauw daarna teruggebracht tot fl. 25,-. Tenslotte is als laatste aan 617 echtparen, waaronder het echtpaar Passchier - Freen, een huwelijksgift uitbetaald van fl. 16,15 /2
De familie Passchier is op drie manieren terug te vinden: Oma Passchier (Jeanne de Lange) kreeg samen met haar broers, Jurianus en Piet vanaf 1916 nog slechts fl.1,11 als lijfrente. Van haar kinderen hebben alleen Pieter Willem, Jan en Anna Maria Dorothea (tante Anna) Vlasblom-Passchier een huwelijksbijdrage gevraagd en gekregen. Toen in 1916 door minister Colijn de Stichting “Clara Jansdochter, vrouwe van Sparwoude” werd opgeheven konden alle nakomelingen een claim indienen op de verdeling van het restkapitaal dat toen fl. 528.000,- groot was. Dat leverde een lawine aan aanvragen op zodat in 1926 een nieuwe wet werd aangenomen waarin de minister van financiën de bevoegdheid kreeg naar eigen inzicht de erfenis te verdelen, daarbij zo veel mogelijk rekening houdende met de bedoeling van de erflaatster. Hij hanteerde in ieder geval haar uitgangspunt dat het geld in eerste instantie ging naar hen die “het van doen hadden” d.w.z. het goed konden gebruiken. Hiermee voerde hij in feite de wet uit die al op 3 april 1852 in de Staatscourant stond waarin de opheffing van al die oude stichtingen geregeld was. In 1927 hebben de uitbetalingen plaatsgevonden. Hoe groot die uitkering was weet ik niet, maar gezien de zeer grote aantallen gegadigden zal het niet veel geweest zijn. Het echtpaar Passchier-Freen heeft waarschijnlijk in de eindafrekening fl.125,gekregen.
Feiten op een rijtje: 04 - 08 - 1615 Clara van Sparwoude overlijdt 08 - 08 - 1615 “ wordt begraven in de oude kerk te Delft in het familiegraf van v.d.Meer 10 - 08 - 1615 Opening testament + codicillen, waarin Clara eist dat de Weeskamer van Delft het beheer op zich neemt anders zou het beheer van de erfenis naar Leiden gaan! 21 - 08 - 1615 besluiten de weesmeesteren de “regieringhe” van Clara’s goederen te aanvaarden, bijgestaan door een rentmeester. Dit doen zij tot:
03 - 04 - 1852 de opheffing van de Weeskamer. Het beheer wordt overgenomen door een commissie ter liquidatie, die het in 1860 weer overdroeg aan het Ministerie van Financiën. In 1916 maakte de toenmalige minister van Financiën, Colijn een einde aan het omvangrijke werk van zijn ambtenaren, die belast waren met de afwikkeling. Het duurt toch nog tot 1922 dat het fonds definitief opgeheven wordt. Er wordt een oproep geplaatst voor gegadigden voor de eindafrekening. De toeloop is zo groot dat een uitvoeringswet wordt aangenomen in 1926 waarin geregeld wordt dat de minister naar eer en geweten het restkapitaal verdeeld. In 1927 wordt aan ongeveer 4000 nakomelingen de slotafrekening uitbetaald.
De zilveren Carolusgulden is door keizer KarelV in 1543 ingevoerd naast een hoeveelheid andere munten die in omloop waren. De gulden was ook toen verdeeld in 20 stuivers. Je had ook dubbele stuivers, daar is ons dubbeltje naar genoemd. Ter indicatie: In de 17de eeuw was het (min.) dagloon 1 stuiver per dag en kostte een kilo boter 8 stuivers, een kilo kaas 4 stuivers, een kilo suiker 24 stuivers, een paar schoenen 28 stuivers en een ei 1 duit = ⅛ stuiver. Muntverzwakking: In 1570 bevatte een C.gulden nog 16,32 gr zuiver zilver. In 1755 was dat nog maar 9,61 gr. De zilverprijs blijft tussen 1719 en 1816 ongeveer gelijk nl fl.105,- per kg, in 1973 was dat fl. 233,45/kg en nu ± fl. 350,-/kg.
AFSTAMMINGSLIJN t.b.v. het CLARA VAN SPARWOUDEFONDS
WILLEMTGEN WILLEMSdr ( van THORENVLIET)
2de huw. 1524 ▼
ARENT FRANCKz van der MEER
1ste huw.
JAN HEINRICXzn (van SPAERNWOUDE )
MARITGEN BARTELOMEUSdr. (van THETTERODE)
1477 - 1552
CLARA van SPARWOUDE
▼
† 1520
N.N.
ADRIAEN JANSzn (vanTHETTERODE)
† DELFT 26-12-1596 † DELFT 04-08-1615 OVERLIJDEN KINDERLOOS
† vóór 1598
ERFENIS GAAT ONDER ANDERE
▼
HENDRIK ADRIAENSz van THETTERODE
VIA LEGATERING leefde 31-03-1602 nog
X
ADRIAENTGEN van BROUCKHOVE
† vóór 1598
NAAR ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬► (lijfrente 1200 Carolusguldens/jaar) ► EN VOLGENDE GENERATIES.
▼
ADRIAEN HENDRIKSz van TETTERODE
ADRIANA BURGGRAEF
X
Burgemeester van Leijden
▼ Schout en Baljuw van de vrije
ANTHONI van DORTMONT
Heerlijkheid OESTGEEST
X
ADRIANA ADRIAENSdr van TETTEROODE
lijfrente 1200 Cgld
▼ ABRAHAM VERBRUGGE
X
CATHARINA ANTONISdr van DORTMONT
lijfrente 600 Cgld
1669 ▼ GIJSBREGT GIJSB.zn de JONGE
X
CHRISTINA ABRAMSdr VERBRUGGE 1695 ▼
JAN SNEL
1728 ▼ lijfrente 66,67 gld
1670 -
PETRONELLA GIJSBdr. de JONGE
X
ABRAHAM SNEL
Ontv. 1-6-1695 : huw.goet fl. 50,- 1 ) 27-1-1700 : aanvulling fl. 50,-
Ontv. 16-4-1728 : huw.goet fl. 100,+ lijfrente van 200 gld
1702 X
SOPHIA van KAAMEN 1765 ▼
ALBREGT van THOLEN
X
1772 -1850 JURIANUS van TRIJFFEL 1811 - 1886 PIETER de LANGE
X
1837 - 1921
X
ELISABETH ABRAMSdr SNELS 1802 ▼
lijfrente 16,66 gld
1812 - 1888
ANNA MARIA DOROTHEA van TRIJFFEL 1862 ▼
1776 - 1852
JEANNE van THOLEN 1834 ▼
1837 - 1916
lijfrente 13,33 gld, later 16,66 gld
lijfrente 3,33 gld. Ter indicatie: een dagloon was in 1850 ongeveer 1 gld
DIRK PASSCHIER 1863 - 1947
JEANNE de LANGE
X 1887 ▼
1866 - 1942 COMMERIJNA FREEN
PIETER WILLEM PASSCHIER 1897 - 1962
Het legaat is inmiddels zo verdund dat Jeanne en haar broers, Jurianus en Piet vanaf 1916 jaarlijks fl.1,11 ontvingen
1920
Piet en Coosje hebben geen lijfrente meer ontvangen, wel een huwelijksuitkering van fl.16,15 en gebruik gemaakt van het recht deel te nemen aan de opheffingsverdeling
1898 - 1988
In mijn pogingen om verder terug te komen probeer je alle mogelijke ingangen. Zo kwam onze dochter eens op vakantie in Frankrijk door een dorp met een naam die verdacht veel op onze familienaam leek: le PASQUIER
Het zou kunnen zijn dat wij hier vandaan komen. Ik heb alleen de lijn hiernaartoe nog niet kunnen ontdekken. In het doopboek van de
Waalse kerk in Leiden wordt dezelfde persoon soms zowel als Pasquier als Passchier geschreven. Het zou dus kunnen.
DNA onderzoek als genealogisch hulpmiddel.
Deze methode wordt in Nederland niet erg effectief geacht. Men gaat liever uit van een deugdelijk uitgezochte stamboom:
