Er wordt weer gewerkt aan de landelijke flora-atlas. Een belangrijke stap is het opschonen

Floron

Nieuws Nummer 6 – april 2007

Extreem vroeg voorjaar

Nieuwe stap naar een landelijke flora-atlas

Het nieuwe veldseizoen is begonnen. Het is voorjaar, bijna zonder dat het winter is geweest. De gemiddelde temperatuur in De Bilt in de wintermaanden was 6,5o, maar liefst een halve graad warmer dan het record uit 1990. Het heeft nauwelijks gevroren. De Natuurkalender constateerde halverwege december dat er meer dan 200 soorten bloeiend konden worden aangetroffen. Behalve zeer zacht was de winter ook zeer nat.

Er wordt weer gewerkt aan de landelijke flora-atlas. Een belangrijke stap is het opschonen van de bestanden met verspreidingsgegevens. Ondanks de controle van de gegevens bij invoer zitten er nog de nodige onvolkomenheden in FlorBase. Een belangrijk punt is de status van soorten die vaak ingezaaid, aangeplant of verwilderd voorkomen. Hier is niet consequent onderscheid tussen gemaakt. Het gaat deels om inheemse soorten, zoals Korenbloem, Kluwenklokje en Herfsttijloos. Maar ook van ontsnapte exoten is het na de eerste waarnemingen vaak niet duidelijk of ze al de status ‘verwilderd’ kunnen krijgen. De controle van de verspreidingsgegevens verloopt in verschillende stappen. In de eerste stappen spelen de districtcoördinators een belangrijke rol. Zij kunnen voor

Ook in de maand maart was de gemiddelde temperatuur weer ver boven de normale waarden. Het voorjaar van 2007 (tot 1 april) is samen met het voorjaar van 1990 het warmste voorjaar dat in Nederland is gemeten. De ontwikkeling van veel planten ligt daardoor ver voor op schema. Sinds 1990 komen veel planten gemiddeld zo’n twee weken eerder in bloei. 2007 doet er nog een flinke schep bovenop, waardoor de natuur nu (eind maart) ongeveer een maand voorloopt. Klimaatverandering is op verschillende manieren van invloed op de flora. Door het uitblijven van strenge winters kunnen vorstgevoelige planten overleven (Muurnavel, pagina 4). En in een lang groeiseizoen kunnen zuidelijke soorten er steeds makkelijker in slagen om zaad voort te brengen (Kamferalant, pagina 5). We zullen zien wat het komend seizoen voor ons in petto heeft. Eddy Weeda (Alterra) voorspelt een goed jaar voor eenjarige klavertjes. Een zachte, natte winter is perfect voor Gestreepte klaver (Trifolium striatum) en Vogelpootklaver (T. ornithopodioides). We zullen extra aandacht besteden aan deze soorten. Kijk voor meer informatie op www.floron.nl.

Deens lepelblad komt van oorsprong alleen op brakke en zilte plaatsen in het kustgebied voor. De laatste tientallen jaren heeft de soort zich massaal gevestigd in de gepekelde randen langs snelwegen. Een goed jaar voor Gestreepte klaver? E. Hallier

hun eigen district nagaan of de gegevens van de belangrijkste soorten kloppen, en zo nodig kunnen ze deze wijzigen. In een volgende fase bekijken we het landelijke verspreidingsbeeld van de belangrijkste soorten. Hiervoor zal het oordeel van kenners van deze soorten gevraagd worden. Tegelijkertijd streven wij er naar om nog een aantal belangrijke bestanden aan FlorBase toe te voegen, onder andere van enkele terreinbeheerders. De gegevens uit 2006 van streeplijsten, detailformulieren en BSP-formulieren zullen waarschijnlijk ook nog worden opgenomen. Op de website van Floron is een nieuwe serie kaarten opgenomen van soorten met een interessant verspreidingsbeeld, of een duidelijke trend.

digitaal flora-nieuws Nationale Databank Flora en Fauna (‘Ecogrid’) Het is een spannende tijd voor de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). Zoals vaker met automatiseringstrajecten is het moeilijk om het allemaal zodanig te plannen dat alles in de gewenste vorm op het gewenste moment gereed komt. Toch ziet het er naar uit dat er eind april heel wat klaar is. Er komt een website waar publiek en vrijwilligers gegevens kunnen raadplegen of invoeren. Waarnemers van Floron krijgen een brief met informatie en een toegangscode om in te loggen. Nieuwe waarnemers kunnen zich aanmelden via de website. Waarnemers krijgen toegang tot hun eigen gegevens. Met een klik op de kaart zijn waarnemingen door te geven. De ingevoerde waarnemingen worden automatisch gecontroleerd en na goedkeuring aan de database toegevoegd. De mogelijkheden zullen in de komende jaren steeds verder worden uitgebreid, met o.a. meer manieren om gegevens in te voeren, te raadplegen en te presenteren op verschillende kaartondergronden. Ook zal het mogelijk worden om fotobewijsmateriaal met een waarneming mee te sturen. Dankzij de bundeling van gegevens binnen de NDFF zal waarschijnlijk een nauwere samenwerking ontstaan tussen de vrijwilligers en terreinbeheerders zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en de Provinciale Landschappen. Hierdoor kunnen vrijwilligers ook beter laten zien wat hun waarnemingen voor het terreinbeheer en de actieve bescherming van wilde planten betekenen. Onvermijdelijk zal er ook meer worden samengewerkt met Waarneming.nl, waar nu al een grote hoeveelheid waardevolle planten dierwaarnemingen wordt gebundeld. Hoe meer van deze gegevens één op één kan worden opgenomen in een centrale gegevensinfrastructuur, des te beter. De NDFF is straks voor vrijwilligers aan te vullen en te raadplegen via www.telmee.nl.

Strepen op een PDA

Floron experimenteert met het digitaal vastleggen van waarnemingen op een PDA. Een PDA (Personal Digital Assistant) is een handzame computer met (vaak) een miniversie van Windows. Een PDA is te koppelen aan een GPS (soms is die al ingebouwd), zodat hij ook voor navigatie gebruikt kan worden. Het wordt hierdoor ook mogelijk om gegevens direct met de exacte coördinaten vast te leggen. Voor het invoeren van waarnemingen is in opdracht van FLORON en het Natuurmuseum Nijmegen een speciaal programma ontwikkeld. Het is gebaseerd op Turboveg, een programma voor het invoeren van vegetatieopnamen. Je kunt kiezen of je waarnemingen vastlegt per kilometerhok of op een exacte locatie. Het kan ook door elkaar. Je hebt de mogelijkheid om met kaartondergronden te werken (vectorformaat). Op dit moment is alleen een kaart met de omgrenzing van de kmhokken beschikbaar. Op termijn hopen we ook gedetailleerdere kaarten ter beschikking te kunnen stellen. Je ziet jezelf dan ook echt op de kaart rondlopen! De waarnemingen worden op de PDA vastgelegd in een aantal Excel-bestanden. Tijdens de inventarisatieweekenden in Nijmegen in 2005 en 2006 is met het programma geëxperimenteerd. Belangstellenden kunnen vanaf dit voorjaar een testversie downloaden op de website van Floron. Het programma werkt alleen met Microsoft-software (Windows PocketPC 2003, Windows Mobile). Meer informatie op www.FLORON.nl

Waarnemingen vastleggen op een PDA

Waarnemingen in/uit waarneming.nl De website van Waarneming.nl wordt steeds populairder. Waarnemingen invoeren gaat eenvoudig. Je geeft een plek aan op de kaart van Nederland (of een luchtfoto), je geeft de soortnaam op en eventuele bijzonderheden en je waarneming zit erin. Tot zover het goede nieuws. Want helaas zijn de ingevoerde waarnemingen op dit moment nog niet makkelijk op te nemen in de landelijke databank FlorBase. Er is onvoldoende controle op de juistheid van de soort, en nog minder op

2

exactheid van de locatie. Ook de gebruikte soortenlijst en de lijst met waarnemers zijn nog niet op elkaar afgesteld. Hopelijk wordt dit in de toekomst beter. Bij Waarneming.nl is ook een PDAprogramma in ontwikkeling. Een bijzonder voordeel is de mogelijkheid om waarnemingen met een internetverbinding direct aan Waarneming.nl door te kunnen geven. Er zit echter geen kaartmogelijkheid in het programma.

Digitaal Determineren I Digitaal een plant determineren, het kan nu met de determinatiesleutels op Soortenbank.nl. De informatie is afkomstig van de Heukel’s Interactieve Flora van Ruud van der Meijden uit 1999. Behalve determinatiesleutels zijn er ook kleurenafbeeldingen opgenomen, meestal platen van E. Hallier. Ook zijn er verpreidingskaarten te vinden, met hokken van 10 x 10 km (heel Nederland), of uurhokken (delen van Nederland). De verspreidingsgegevens zijn nog hetzelfde als op de CDROMversie. Ook andere planten diergroepen zijn via Soortenbank.nl op naam te brengen.

Digitaal Determineren II Meer digitaal determineren. In het kader van de orchideeëncursus van Floron (zie pagina 12) is een digitale determinatiesleutel ontwikkeld. Deze is voor iedereen toegankelijk op www.floron.nl/orchidee. De foto’s zijn afkomstig van Karel Kreutz. De verspreidingskaarten zijn gebaseerd op de landelijke floradatabank FlorBase. De meest zeldzame soorten zijn niet in de sleutel opgenomen.

Welriekende nachtorchis

C.A.J Kreutz

Nieuwe site Floron Groningen Floron Groningen heeft sinds kort zijn eigen website. De site is opgezet door André Hospers, samen met Anneke Nieuwenhuijs (D1) en Willem Stouthamer (D2). Kijk eens op www.natuurreis.nl/ FLORON. De site is nog niet af, maar het is duidelijk dat het heel mooi gaat worden. Welkom in het hoge noorden! Ook sommige andere Floron-districten hebben ( vaak in combinatie met een plantenwerkgroep) een eigen website. FloronNieuws – April 2007

De laatste decennia kent de Nederlandse flora een sterke toename van exoten. De meeste van deze nieuwkomers zijn zeer bescheiden, leveren geen problemen op. Grote waternavel ( ) echter is een duidelijk voorbeeld van een exoot die op dit moment veel overlast veroorzaakt. Soorten die door een sterke uitbreiding of verdichting van hun areaal overlast veroorzaken worden invasief genoemd. De overlast van invasieven kan bestaan uit economische en ecologische schade en problemen met betrekking tot gezondheid en/of veiligheid. Veel exoten zijn ons land binnengekomen via de handel, hetzij bedoeld, bijvoorbeeld als tuinplant, hetzij onbedoeld als verontreiniging. Aangezien voorkomen beter is dan genezen, ligt het voor de hand te verhinderen dat soorten binnenkomen die bij introductie grote kans maken problemen gaan veroorzaken. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) heeft daarom subsidie verleend om een informatiesysteem over potentieel invasieve exotische plantensoorten op te zetten. Doel is aan te geven welke exotische soorten bij introductie in Nederland grote kans hebben op invasief gedrag en hoe ze bij inspectie te herkennen zijn. De betrokken partijen zijn de Plantenziektenkundige Dienst (PD), Plant Research International (PRI) en het Nationaal Herbarium Nederland (NHN). Bij PRI zal een studie verricht worden naar hoe invasiviteit voorspeld kan worden. De PD is een belangrijke gebruiker van het systeem (inspectie) en is beleidsmatig verantwoordelijk, terwijl het Nationaal Herbarium Nederland (trekker van het consortium) verantwoordelijk is voor de taxonomische inbreng. Aangezien materiaal dat voor inspectie wordt aangeboden kan variëren van sporen of zaad tot bloem- of vruchtdragende plant, zal identificatie op basis van morfologie niet altijd mogelijk zijn. Voor die stadia wordt gekeken of het mogelijk is om soortspecifieke DNA-barcodes te ontwikkelen. Medio 2007 zal de eerste selectie van soorten voor het systeem gemaakt worden. Waarnemingen van exoten blijven van groot belang. De grootste trefkans op exoten is in stedelijke omgeving, langs en in wateren en in akkers. Bij determinatieproblemen kan goed verzameld en gedroogd herbariummateriaal aan het Nationaal Herbarium Nederland worden toegestuurd.

FloronNieuws – April 2007

Voor het BSP-project voegen we dit jaar geen nieuwe soorten toe. De huidige set van BSP-soorten blijft van kracht. In diverse FLORON-districten moeten nog oude vindplaatsen van deze soorten herbezocht worden. Belangstellenden die een bijdrage willen leveren wordt verzocht contact op te nemen met de districtscoördinator (zie pagina 12). Wanneer u één van de soorten tegenkomt tijdens het maken van een streeplijst vragen wij om de gegevens óók op een BSP-formulier te vermelden. Hierop kan namelijk extra informatie over de vindplaats worden vastgelegd. Het formulier is te verkrijgen via de districtscoördinator, of te downloaden via .

per kilometerhok blijven welkom. Bij voorkeur van selectiehokken of kmhokken die (recent) nog niet zijn onderzocht. Informeer bij de districtscoördinator (zie pagina 12) welke kilometerhokken het meest in aanmerking komen.

Binnen het Bedreigde Soorten Project van FLORON worden actuele verspreidingsgegevens van een beperkt aantal zeldzame soorten gedetailleerd vastgelegd op een speciaal formulier. We bezoeken daarvoor bekende vindplaatsen opnieuw. Voor enkele relatief veel voorkomende soorten volstaan we met een steekproef onder de oude vindplaatsen. De soortselectie voor het BSP is te vinden op de website (www.floron.nl/activiteiten/Bedreigde Soorten Project), in de FLORONhandleiding (2006) en op de achterzijde van het BSP-formulier.

Dit jaar verschijnt een nieuwe versie van de inventarisatieatlas. Vrijwilligers van Floron en de andere PGO’s krijgen in de voorzomer een exemplaar toegestuurd. Dit wordt mogelijk gemaakt door SOVON, Vogelbescherming en het VSBfonds. De vorige druk van de atlas dateert uit 2003.

Naar verwachting zullen in 2008 weer nieuwe soorten aan het BSP worden toegevoegd. Hierover wordt overleg gevoerd met het ministerie van LNV en het Centraal Bureau voor Statistiek.

Floron wil graag meer verzamelen van bijzondere soorten (Rode-lijstsoorten, wettelijk beschermde soorten e.d., aangegeven met een lettercode op de streeplijst). U kunt de gegevens noteren op het Detailformulier.

De verkiezing van de provinciale bloem gaat begin mei van start. Op de website van Floron en in het tijdschrift worden de belangrijkste kanshebbers per provincie voorgesteld. De vorige stemming was alleen bedoeld als voorronde. Wij vragen iedereen daarom om opnieuw een stem uit te brengen. U kunt stemmen via de Floron-website. Mensen zonder internetaansluiting kunnen wellicht aan iemand anders vragen om een stem voor ze uit te brengen. U kunt ook gebruik maken van het stemformulier in (mei-nummer). Stemmen kan tot 1 juli. De uitslag wordt in augustus bekend gemaakt in diverse media. Iedereen wordt uitgenodigd om mee te doen, we hopen op een massale stemming. Gezien de enthousiaste reacties kijken we nu al uit naar een mogelijke toekomstige verkiezing van de nationale bloem van Nederland.

Naast de BSP-soorten geven we dit jaar extra aandacht aan Valkruid ( ). Daarover volgt later dit voorjaar informatie via de website.

3

kort flora-nieuws Muurnavel in Amsterdam Opmerkelijk is de vondst van Muurnavel (Umbilicus rupestris) op een basalten kademuur in Amsterdam. Muurnavel is een algemene verschijning op vochtige rotsen en muren in het zuiden en westen van Europa, tot in Normandië. In België is de soort één maal gevonden, ten oosten van Brussel, op een laag muurtje. Mogelijk is de soort daar meegekomen met rotsplanten uit ZuidEuropa. Ook bij Eindhoven is Muurnavel een keer opgedoken in een tuin, op een atypische standplaats. De groeiplaats in Amsterdam ziet er volstrekt natuurlijk uit meldt Ton Denters, kenner van de stadsflora. De eerste vondst ter plekke dateert achteraf gezien al uit 2003 (Wendy Bach Kolling). Inmiddels staan er zes vitale planten, en ruim dertig kiemplanten. De Muurnavel heeft ongetwijfeld geprofiteerd van de zeer zachte winters van de afgelopen jaren, want hij is niet erg winterhard. Muurnavel behoort tot de Vetplantenfamilie. De ronde, succulente bladen doen denken aan de bladen van Waternavel. In één van de komende nummers van Gorteria zal meer aandacht aan de vondst worden besteed

What’s in a name? Planten die voor het eerst in Nederland opduiken hebben vaak nog geen Nederlandse naam. De keuze van de officiële naam gebeurt meestal in overleg tussen Ruud van der Meijden (Nationaal Herbarium Nederland) en Ivan Hoste (Nationale Plantentuin van België). De wetenschappelijke naam kan het uitgangspunt zijn, maar ook de standplaats, uiterlijke kenmerken, of al gangbare onofficiële namen. In het geval van Umbilicus rupestris levert de wetenschappelijke naam een eerste aanknopingspunt. ‘Umbilicus’ betekent ‘navel’, wat slaat op de vorm van de bladen. ‘Rupestris’ betekent ‘van de rotsen’. Rotsnavel dus? In verschillende plantengidsen staat de soort onder deze naam vermeld. Toch wordt de naam minder geschikt gevonden, omdat hij ‘gemakkelijk verkeerd gelezen of gesplitst kan worden’. In Frankrijk heet de soort Nombril de Vénus. Als vertaling daarvan komen we in het Nederlandse taalgebied wel de namen ‘Navel van Venus’ of ‘Venusnavel’ tegen. Ook deze namen worden niet zo geschikt gevonden, in het laatste geval weer omdat deze verkeerd gesplitst kan worden. Muurnavel dan maar? Voorlopig houden we het hierop. Een officiële publicatie volgt.

Canadees hertshooi bij gevonden bij recreatieplas Canadees hertshooi (Hypericum canadense) is één van de specialiteiten van Twente. Zoals de naam al aangeeft is het in de eerste plaats een Noord-Amerikaanse soort. In Europa zijn alleen groeiplaatsen bekend uit Ierland en uit Nederland. Lange tijd was er in Nederland nog maar één vindplaats bekend, bij een plasje ten oosten van Almelo. De laatste 10 jaar is de soort weer op enkele andere plaatsen verschenen. Zo is het Canadees hertshooi meerdere keren gevonden bij de Bergvennen, in het uiterste noordoosten van Twente. Het is ook bekend hoe hij daar terecht is gekomen, lezen we in een verslag van Loekie van Tweel-Groot (Landschap Overijssel). Hij is meegekomen aan de laarzen van Fons Eysink, beheerder van Staatsbosbeheer! Voor zijn bezoek aan de Bergvennen had hij rondgelopen op een rijke groeiplaats van Canadees hertshooi. Het belang van Ecologenverbindingszones kan dus niet genoeg benadrukt worden! Na 2000 verscheen de soort ook in de Lemselermaten, eveneens in Twente. Vorige zomer is Canadees hertshooi gevonden bij een recreatieplas bij Bruinehaar, gemeente Vriezenveen (Henk Eggelte, Remko van Rosmalen). Er staan vele honderden exemplaren. Het terrein wordt gebruikt als hondenuitlaatplek, als crossterrein en als zwemplek. Een zekere hoeveelheid dynamiek is wel goed voor de soort: het terrein groeit dan niet te veel dicht. Het drukke bezoek kan er misschien toe leiden dat de soort op nog meer plaatsen gaat verschijnen. Daar zijn niet altijd ecologen voor nodig.

Bleke schubwortel woekert voorspoedig verder Het was een sensationele vondst in 1999. In een groenstrook in Ridderkerk was Bleke schubwortel (Latraea sqamaria) opgedoken. Die was sinds 1930 niet meer in Nederland gezien, en bovendien was hij alleen uit Zuid-Limburg bekend. Bleke schubwortel is een bladgroenloze parasiet, die wel wat doet denken aan een Bremraap. De plant woekert op de wortels van houtige gewassen. In 2007 is de Bleke schubwortel nog steeds aanwezig. Hij heeft zich zelfs nog verder uitgebreid, horen wij uit Ridderkerk. Het kan dus: een uitgestorven soort terugvinden in het plantsoen om de hoek. Muurnavel. Boven: overzicht groeiplaats. Onder: detail bloeiwijze. Arjan de Groot

4

Gorteria 24 (84-85). Met dank aan Hanke Boom, Gemeente Ridderkerk.

Laatste bloei van Canadees hertshooi. Rechtsboven de vruchten. Remco van Rosmalen

Met dank aan Remko van Rosmalen en Pieter Stolwijk FloronNieuws – April 2007

Geschubde mannetjesvaren breidt zich uit in Drenthe Maarten Perdeck Boswachterij Dwingeloo is rijk aan varens: naast de algemenere soorten komen bijzonderheden als Gebogen driehoeksvaren, Kamvaren en Stippelvaren voor. Enkele jaren geleden is gebleken dat er ook Geschubde mannetjesvaren (Dryopteris affinis) groeit. In 2006 zijn van deze soort vier nieuwe groeiplaatsen gevonden. Dat brengt het aantal groeiplaatsen in het Dwingelderveld op acht. In Drenthe is de soort nu uit 10 km-hokken bekend.

De twee grootste groeiplaatsen bevinden zich in 33 jaar oude bossen van Grove- en Zwarte den, die aangeplant zijn op voormalige landbouwgrond. Deze bossen wijken sterk af van de meeste andere dennebossen in Drente. Geen Bochtige smele, Pijpenstrootje of heideachtigen, maar wel Grote brandnetel, Vlier en Gladde- en Gestreepte witbol in de ondergroei. Op de derde groeiplaats groeit Geschubde mannetjevaren in een greppel tussen aangeplante Zilverspar en Es. Ook deze plek maakt door de dichte mat van Gladde witbol een voedselrijkere indruk, dit bosperceel was ooit in gebruik als boomkwekerij. Een wat afwijkende groeiplaats betrof één exemplaar Geschubde mannetjesvaren boven op een vermolmde stobbe van een Fijnspar. Hier lijkt het rottende hout de voorliefde van Geschubde mannetjesvaren voor een voedselrijkere situatie te bevredigen. Dat deze varensoort juist in de omgeving van Dwingeloo opduikt is niet helemaal onverwacht. In 1976 is de soort hier al aangetroffen. Komt Geschubde mannetjesvaren in meer dennenbossen op voormalige landbouwgrond voor?

Storm treft varenparadijs Piet Bremer Eind januari was het Kuinderbos in het nieuws. Het is één van de bossen die het zwaarst zijn getroffen door de storm van 18 januari. Ruim 1200 naaldbomen waaiden om. Het Kuinderbos ligt in de Noordoostpolder, op de grens met het oude land. In botanisch opzicht heeft het bos vooral betekenis vanwege de uitzonderlijke varenflora. Er komen 23 varensoorten voor, met meer dan 15000 exemplaren aan zeldzame en Rode Lijst soorten. Het gebied heeft grote populaties van Tongvaren, Stijve naaldvaren en Gebogen driehoeksvaren. Tijdens de storm is het centrale deel van het Kuinderbos over een oppervlak van meer dan 20 ha bijna geheel plat gewaaid. Hier was oorspronkelijk een dichte aanplant van Fijnspar. Na 1985 is het bos gedund, waarna het gevoeliger werd voor

stormschade. Dit deel was vooral interessant voor paddenstoelen en het bevatte de grootste populatie van Glansmos (Hookeria lucens) in Nederland. De grote varenrijkdom is vooral geconcentreerd in een gebied met Sitkaspar en Es aan de oostrand van het bos. Het ligt daarmee gunstig tijdens westerstormen. Verspreid zijn hier de nodige bomen omgewaaid. Het is mogelijk dat op een aantal plekken de ondergroei zal verruigen en zeldzame varens worden verdrongen. Dit wordt pas in 2009 zichtbaar. De schade is aan de varenflora lijkt op dit moment beperkt.

Kamferalant: een legeradventief? Willem Stouthamer De Kamferalant (Dittrichia graveolens) is van oorsprong een mediterrane soort, die sinds 1994 ook uit Nederland bekend is. In Duitsland is deze plant al tot het Roergebied opgerukt. Hij groeit daar o.a. in middenbermen van autowegen. Afgelopen najaar heeft Mariet van Gelder Kamferalant gevonden op het stationsterrein van ’t Harde. Bij een vervolgbezoek worden in de directe omgeving nog twee vindplaatsen vastgesteld met vele honderden planten, variërend in grootte van enkele centimeters met één enkel bloempje tot volwassen exemplaren van ongeveer 40 cm. De meeste exemplaren staan op het parkeerterrein, langs de spoorbaan, langs het rangeerterrein, of op een soort verhoogd goederenperron. Egbert de Boer, districtscoördinator van Floron, vermoedt dat de aanwezigheid van de plant het gevolg kan zijn van militaire activiteiten, omdat ’t Harde een legerplaats is. De soort kan aangevoerd zijn met militair materieel dat gebruikt is in verafgelegen oorden.

In Winschoten heeft Anneke Nieuwenhuijs vorig jaar ook ca. 70 planten ontdekt aan de zuidkant van een loods op het industrieterrein Rensel. Naast het terrein in Winschoten ligt een afgesloten terrein waarop legerauto’s geparkeerd staan. Gaat het misschien om een nieuwe legeradventief? Zijn er meer meldingen van de Kamferalant waarvan de vindplaats gerelateerd kan worden aan militaire activiteiten? Overigens is Kamferalant in Twente ook aangetroffen in urbaan gebied. Kamferalant is een laatbloeier. In het warme jaar 2006 stonden pas op 25 september bijna alle hoofdjes in bloei. Twee weken later waren er alleen nog pluizenbolletjes.


5

programma weekenden 2007 Voor 2007 staan er 4 inventarisatiekampen op het programma. De weekenden bieden een goede gelegenheid een nieuw gebied onder de loep te nemen in gezelschap van floristen uit verschillende delen van het land. De kampen duren van vrijdag (middag of avond) tot en met zondagmiddag. Er wordt doorgaans in groepjes van circa 3 personen geïnventariseerd. Aan het eind van de middag keert iedereen terug uit het veld naar de groepsaccommodatie. Dan is er tijd om vondsten en belevenissen uit te wisselen en samen met andere deelnemers lastige soorten op naam te brengen. Soms is er voor belangstellenden nog een gezamenlijke avondexcursie naar een botanisch leuk terrein in de buurt van het kampverblijf. Eventueel is het mogelijk slechts een deel van het kamp bij te wonen. Aanmelding is noodzakelijk, ook als men geen gebruik maakt van de accommodatie. Het verblijf is tegen kostprijs. Voor nadere informatie en opgave kunt u terecht bij de organisatoren van de betreffende kampen of bij het Landelijk Bureau van FLORON (071-5273533). De informatie is ook te vinden op de website van FLORON (www.floron.nl).

15 t/m 17 juni 2007 – Drenthe

6 t/m 8 juli - Vlieland

24 t/m 26 augustus - Twente-zuid

Voor het eerst in 17 jaar wordt er weer een Floron inventarisatiekamp in Drenthe gehouden. De verblijfslocatie grenst aan één van de weinige actieve stuifzandgebieden in Drenthe: het Drouwenerzand. Van hieruit verkennen we de beekdalen van de Drentse Aa en Hunze. De Drentse Aa is één van de laatste vrijwel gave beekdalen van ons land. Langs de Hunze zijn de afgelopen jaren veel natuurontwikkelingsprojecten uitgevoerd. Er zal tijdens dit weekend veel aandacht geschonken worden aan wateren moerasvegetaties. Een ideale gelegenheid om ‘die lastige Zeggen’ wat beter te leren kennen. Voor liefhebbers is het ook mogelijk het urbane aspect van Assen te verkennen, er liggen nu mooie braakliggende terreinen.

De Fryske Feriening foar Fjildbiology (FFF) heeft samen met FLORON in de jaren ’90 alle waddeneilanden integraal g ïnventariseerd op km2-basis. In 1991 is Vlieland bezocht, waarvan in 1993 een FFF-rapport is verschenen. De FFF is een tweede ronde begonnen. In 2005 is Schiermonnikoog opnieuw aangepakt en dit jaar is Vlieland weer aan de beurt. Vorige keer hebben we in de tweede week van augustus geïnventariseerd; nu zullen we mogelijk enkele toen gemiste vroege soorten weer kunnen signaleren. De uitgestrekte Vliehors hebben we destijds met hulp van militairen in een jeep bezocht, hopelijk lukt die coöperatie ook dit jaar weer. Bijzondere soorten van Vlieland zijn Gevlekt zonneroosje, Linnaeusklokje (het is Linnaeusjaar!), Rijsbes en Karwijvarkenskervel. Vlieland is ook bedeeld met miezerpieters als Dwergrus, Dwergbloem, Dwergvlas en Armbloemige waterbies.

Tijdens dit weekend in de buurt van Haaksbergen gaan we een keur aan terreinen bezoeken. Er is keus te over: natte en droge heiden zoals Buurserzand, Haaksbergerveen en Witte Veen en bossen zoals het Lankheet. Maar misschien zijn de vele natuurherstelprojecten en natuurontwikkelingsterreinen nog wel het meest boeiend: afgegraven voormalig akkerland, herstelde beeklopen (Koffijgoot o.a.) en vennen.

Het Drouwerzand

6

Nadere informatie bij Pieter Stolwijk, e-mail: [email protected] of tel. 053-4355451. Aanmelden door overmaking van €45,- op giro 688724 tnv Pieter Stolwijk, Enschede.

foto: Drents Landschap

Het kamp wordt georganiseerd in samenwerking met de Werkgroep Florakartering Drenthe (WFD). We overnachten op camping ‘’Horstmansbos’’ te Gasselte. We hebben hier de beschikking over een (min of meer) eigen terrein en een centrale ruimte. Er zijn blokhutten, maar je kunt ook je eigen tent opzetten. De kosten zullen ongeveer 30 euro bedragen. Dit bedrag wordt mede mogelijk gemaakt door bijdragen van de WFD, Drents Landschap, SBB, NAM en Bioclear bv. De kosten zijn inclusief overnachtingen, ontbijt en lunchpakket, twee warme maaltijden en een onbeperkte hoeveelheid koffie en thee, maar exclusief drankjes. Nadere informatie en opgave bij Edwin Dijkhuis. Tel. 050-3600155 of e-mail [email protected]

We verblijven op kampeerboerderij De Burink's Hof, Haaksbergerweg 37, 7481 RR Haaksbergen (Buurse) (km-hok 251463). Er is plaats voor 36 personen. Voor twee overnachtingen, twee ontbijten en lunchpakketten en de warme maaltijd op zaterdag bedragen de kosten € 45,00 per persoon. Dit is dus exclusief de maaltijd op vrijdag (er zijn verscheidene eetgelegenheden in de buurt waaronder een pannenkoekenrestaurant). Ook de drankjes (behalve koffie en thee) zijn voor eigen rekening.

Dwergvlas

E. Hallier

Onze accommodatie is het Doniahûs nabij Oost-Vlieland. We hebben het financiële plaatje nog niet helemaal rond, maar zeker is dat de eigen bijdrage voor de overtocht vanaf Harlingen, overnachting met ontbijt en lunch, en fietshuur, niet meer dan € 40,- zal bedragen. De organisatie berust bij de twee Friese DC’s. Informatie en opgave bij Gertie Papenburg, Pijlkruid 13, 9285 LL Buitenpost. 0511-541376. e-mail: [email protected]

Mispel

R. van der Meijden


vervolg weekenden 7 t/m 9 september - Zeeuwse kust III Het derde kamp van een reeks langs de gehele Zeeuwse kust, dit jaar specifiek gericht op de kusten van Zeeuws-Vlaanderen, van het Zwin tot het Verdronken land van Saeftinge. De inventarisaties zijn gericht op de overgang zee naar land, dus slikken, schorren, strand, duinreep en de polderrand. Dus bij uitstek soorten van de Delta, zoals Strandbiet, Zeekool, Zeewolfsmelk, Zeewinde, Zeealsem, Zeevenkel en meldes (Strandmelde, Gelobde melde, Gesteelde zoutmelde, Kustmelde). Natuurlijk kunnen we ook de kleine klavertjes (Onderaardse klaver, Ruwe klaver en Gestreepte klaver) van Retranchement niet laten liggen. Al is het daar misschien en beetje laat voor. Voor de urbanisten hebben wij het terrein van DOW Benelux (400 ha nog deels braakliggend) ter beschikking en het stedelijk gebied van Terneuzen. Bij de camping is een groeiplaats van kruipend moerasscherm. Onze eeuwig durende zoektocht naar de Gesteelde zoutmelde is nu gegarandeerd succes, vanwege een actuele populatie in de Verdronken Zwarte polder.

programma dagexcursies 2007 Onderstaand overzicht geeft een zo volledig mogelijk beeld van de dagexcursies die er komend seizoen in de FLORON-districten worden georganiseerd. De excursies betreffen meestal inventarisatie-excursies voor één van onze projecten. Voor de meeste excursies geldt dat zij plaatsvinden op zaterdag en duren tot ca. 16.00 uur. De deelnemers dienen zelf voor lunchpakket en drinken te zorgen. Indien van deze opzet wordt afgeweken is dat bij de excursieaankondiging in onderstaand overzicht vermeld. Voor elke excursie is aangegeven bij wie u terecht kunt voor nadere informatie. In veel gevallen is het nodig u daar ook vooraf aan te melden. De telefoonnummers van met een * gemarkeerde personen kunt u vinden bij het overzicht van FLORONdistricten op pagina 12. De meest recente informatie over excursies en contactpersonen is te vinden op de website (www.floron.nl).

21 april – Montferland en omgeving ‘s-Heerenberg (D8) Een beboste heuvelrug in de Liemers met een paar bronnen. De voorjaarsflora rond het kasteel van ’s-Heerenberg is mogelijk interessant. Boeiende soorten o.a. Paarbladig goudveil en Akkergeelster. Verzamelen om 10 uur bij station Didam. Info: Fred Bos* en/of Louis-Jan van den Berg (0544-372594). Op de excursiedag 06-10363012 of 06-11140923.

Gesteelde zoutmelde

E. Hallier

De overnachtinglocatie is net onder Oostburg gelegen (km-hok 024-371): ‘Kampeerboerderij Klein Brabant’, Klein Brabant 41 Waterlandkerkje (0117-452637). Het is dit jaar een riant bed of gewoon kamperen in een landelijke omgeving. De kosten zijn net als de voorafgaande jaren geraamd op €25,-. Dit is mogelijk door een essentiële bijdrage van de terreinbeherende instanties. Het kamp is tot Oostburg goed bereikbaar per openbaar vervoer: trein naar Vlissingen, het veer naar Breskens dan de bus naar Oostburg en nog eens vijf kilometer te voet. We komen je ook graag ophalen in Breskens. Aanmelding bij Justus van den Berg: 0113271210, [email protected].


24 april (dinsdag) - Bosschenhuizen/ Simpelveld (D21) Streepexcursie in kmhok 195-316. Een kmhok met bebouwing en agrarisch gebied. De zomerronde volgt op 28 juli. I.s.m. plantenstudiegroep NHGL Vertrek: 10 uur NS-station Maastricht, oostelijke ingang Meerssenerweg Maastricht of om 10.30 uur vanaf kerk te Simpelveld. Leiding: Jan Egelmeers (tel. 043-6042655, [email protected]). 28 april – Saasveld (D7) Streepexcursie. We gaan de voorjaarsbossen achter de kerk bekijken. Mogelijk 'smiddags nog een uitstapje naar de bosjes bij Hertme. Verzamelen om 10 uur in Saasveld bij de RK-kerk (251,8-483,4). Info en opgave: Otto Zijlstra*. 30 april (maandag) - Van Stirumsduinen (D15) Voorjaarsbloeiers in de Amsterdamse Waterleidingduinen (kmhok 93-479), soor-

tenrijke duinhellingen met o.a. Gelobde maanvaren, Zandviooltje en Gegroefde veldsla. Detail karteren o.l.v. Joop Mourik Verzamelen om 12.00 uur bij de voetgangersingang aan de Langevelderslag. Moeilijk bereikbaar per OV. Auto parkeren op de strand parkeerplaats aan het eind van de Langevelderslag en 10 minuten lopen. Info en opgave bij Joop Mourik*. 5 mei – Duinrand Castricum (D13) Inventarisatie van km-hok 105-506. Aanvang 10 uur. Verzamelen op de parkeerplaats naast het NS-station. Info en opgave bij Aart Swolfs*.

12 mei – Kleibosch, Roderwolde (D5) We brengen een bezoek aan ‘De Kleibosch’, een waardevol oud bos op potklei in de omgeving van Roden. Dankzij de relatief kalkrijke potklei kent het bos en de omgeving een rijke en bijzondere flora met soorten als Boswederik, Boszegge, Bleke zegge, Heelkruid en Schedegeelster. Verzamelen om 10 uur in café Het Rode Hert, Hoofdstraat 32 in Roderwolde. Vanwege de kleiige ondergrond wordt het dragen van laarzen aanbevolen. Info over de excursie en vervoer naar het vertrekpunt: Els Heijman (050-4092836) of Edwin Dijkhuis*. 12 mei – Landgoederen bij Olst (D6) Ochtendexcursie naar het landgoederengebied bij Olst, zuidelijk van Boskamp (hok 205-481). Gevarieerd hok met nieuwe natuur. Streepexcursie. Verzamelen om 9.30 uur bij station Olst. Einde ca. 12.30 uur. Info bij Piet Bremer*. 12 mei – Nationaal Park ZuidKennemerland (D15) Binnenduinrand met duineikenbos en duingrasland. Een fraai duingebied waar in 2006 o.a. Dwerggras gevonden is. O.l.v. Niko Buiten karteren we bijzondere soorten en maken een streeplijst. Verzamelen om 10 uur bij NS-station Santpoort-Noord. Info en opgave bij Niko Buiten (06-12645287) of Joop Mourik*.

Dwerggras L. Reichenbach

7

programma dagexcursies 2007 12 mei - Patersberg/de Pettelaar (D19) Streepexcursie in kmhok 150-408. Verzamelen 10:00 uur station Vught (oostzijde). Het hok ligt op enige wandelafstand van het station. Info: Joep Spronk*.

26 mei - Heerlen/Palemig (D21) Streepexcursie in kmhok 196-323 i.s.m. plantenstudiegroep NHGL. Een stadshok met parken water. Vertrek: 9.45 uur op de kleine parkeerplaats achter het NS-station aan de Spoorsingel te Heerlen, schuin tegenover het Sporthotel. Leiding: Guido Verschoor (ecovers @dds.nl). 2 juni – Lattrop (D7) Streepexcursie. Een afwisselend gebied, met natte en droge heide, vegetatierijke kanalen en kleine bosjes. Verzamelen om 10 uur in Lattrop bij de RK-kerk (263,1494,5). Info en opgave: Otto Zijlstra*.

Grote muur

R. van der Meijden

12 mei – Catsop (D21) Streepexcursie in kmhok 181-327 i.s.m. plantenstudiegroep NGHL. Een afwisselend gebied met bebouwing, agrarisch gebied, holle wegen en bos. Deze keer de voorjaarsronde. De zomerronde volgt op 31 juli. Vertrek: 10 uur NS-station Maastricht, oostelijke ingang Meerssenerweg of om 10.30 uur vanaf station Beek-Elsloo. Leiding: Jan Egelmeers (tel. 043-6042655, [email protected]). 16 mei (woensdagavond) omgeving Nunspeet (D10) Deze avond inventariseren we een kilometerhok 181-488 op de grens van Nunspeet en het buitengebied (’ t Hul). Verzamelen 19 uur NS-station Nunspeet. Info: Egbert de Boer*. 26 mei – De Hondstong (D5) Inventarisatie van een prachtig beekdalreservaat - De Hondstong - waar het Drents Landschap sinds begin jaren negentig natuurontwikkeling uitvoert. Met als resultaat onder andere de terugkeer van Dwergvlas. Verzamelen om 10 uur in restaurant ’t Huys van Bunne, Donderseweg 1 in Bunne. Nadere info over excursie en vervoer: Els Heijman (050-4092836) of Edwin Dijkhuis*.

26 mei -Oisterwijkse bossen/vennen (D19) Streepexcursie in kmhok 143-398. Verzamelen 10 uur station Oisterwijk. Het hok ligt op enige wandelafstand van het station. Info: Joep Spronk*.

8

2 juni - Lelystad (D10) Vandaag gaan we naar de noordkant van de stad: de omgeving van de golfbaan / volkstuinen (159-504) en een stadshok (159-503) met nogal wat waterpartijen. Beide hokken zijn selectiehokken. Verzamelen 10 uur Lelystad, NS station, achterzijde. Info: Egbert de Boer*. 2 juni – Omgeving Nieuwersluis (D11) Kmhok 128-467. Een selectiehok met zeer veel variatie: o.a. parkbos en een fort. Aan de overkant van het AmsterdamRijnkanaal ligt een spoorlijn. Er zijn meer dan 350 soorten van bekend. Lang geleden voor het laatst onderzocht. Verzamelen om 10 uur op station Breukelen. Info en opgave: Wim Vuik*. 2 en 3 juni – 1001-soortendag Zie pagina 11. 9 juni (zaterdag) - Ter Apel (D1) Bij Ter Apel liggen verscheidene selectiehokken. Er staan er drie op het programma; alle drie afwisselende en waarschijnlijk interessante hokken: kmhok 266-547 Ter Apelkanaal, kanaal en oude tramdijk; kmhok 268-545 Ter Apel, oud en jong bos, woonwijk en ook een stukje tramdijk; kmhok 270-544 Ter Apelersluis, kanaal, bos. Verzamelen om 9.30 uur parkeerplaats bij het Boshuis in Ter Apel (bij het Klooster). Info en opgave: Anneke Nieuwenshuijs*.

9 juni - Callantsoog (D12) Inventarisatie van km-hok 109-538. In het hok ligt o.a. een oude zanddijk met duinsoorten. Start 10 uur. Verzamelen bij de ingang van Het Zwanenwater. Info en opgave: Jaap Groot*. 13 juni (woensdagavond) Nieuw Milligen (D10) Vanavond bezoeken we wegbermen en bos bij Nieuw Milligen (183-470). Verzamelen 19 uur rotonde Nieuw Milligen, noordzijde. Info: Egbert de Boer 16 juni - Bussloo/Gietelo (D8) Recreatieplas bij de overgang van het IJsseldal naar de hogere zandgronden. Gradiënten dus. Leuke soorten o.a. Torenkruid, Voorjaarszegge en Walstrobremraap. Verzamelen om 10 uur bij station Zutphen aan de noord/achterzijde. Info: Fred Bos* en/of Louis-Jan van den Berg (0544-372594). Op de excursiedag 0610363012 of 06-11140923. 20 juni (woensdag) - Winschoten (D1) Ter afwisseling eens een avondexcursie om te zien hoe dat uitpakt. In 2006 bleken er op het industrieterrein Rensel in Winschoten veel bijzondere planten te staan, zoals Gevlekte scheerling, Kaal breukkruid, Papegaaienkruid, Klein liefdegras en nog veel meer. De bedoeling van de excursie is niet zoveel mogelijk soorten op een lijst aan te strepen, maar zoveel mogelijk leuke planten te leren kennen, ontspannen botaniseren dus. Verzamelen om 18.30 uur parkeerplaats station Winschoten. Informatie en opgave: Anneke Nieuwenshuijs*. 23 juni – Landgoed Vilsteren (D6) Ochtendexcursie naar landgoed Vilsteren met o.a. vochtige heide. Streepexcursie (kmhok 220-501). Verzamelen om 9.30 uur bij station Dalfsen. Einde ca. 12.30 uur. Info: Piet Bremer*.

9 juni (zaterdag) - Horssen (D9) Streepexcursie in de omgeving van Horssen in het Land van Maas en Waal (kmhok 169-429). We proberen toestemming te krijgen voor een bezoek aan Landgoed Heerlijkheid Horssen. Verzamelen: 10 uur bij de Antoniuskerk, Kerkpad Horssen. Niet bereikbaar per OV. Info, carpoolen en opgave: Ineke Jansonius* Kleine zonnedauw

C.A.J. Kreutz


programma dagexcursies 2007 23 juni – Duingebied Meijendel (D15) Dagexcursie o.l.v. Jan Cevat naar één van de soortenrijkste delen van de Haagse duinen (kmhok 83-462) met ongeveer 30 Rode Lijstsoorten, waaronder Kruisbladgentiaan, Rozenkransje en Zandviooltje. Vertrek om 10 uur vanaf boerderij Meijendel. Per OV bereikbaar met buslijn 43 vanaf station Leiden of Den Haag CS, uitstappen halte De Kieviet en ca 30 minuten lopen. Info en opgave bij Jan Cevat (070-3609035) of Joop Mourik*. 30 juni Almere (D10) Vandaag gaan we naar de omgeving van de Lepelaarplassen en bezoeken daar één of meer hokken (143-491 en 143-492). Verzamelen 10 uur, Almere-C, NS-station. Info: Egbert de Boer*. 30 juni – Doorwerth (D22) We bezoeken kmhok 182-442, een afwisselend hok rondom kasteel Doorwerth. De kasteelgracht is afgelopen jaar helemaal schoongemaakt. Verder worden de beken ook hersteld. Wellicht dat er al leuke soorten verschenen zijn. Verzamelen om 10.uur op de parkeerplaats bij kasteel Doorwerth. Info en opgave: Johan Peters*.

Kasteel Doorwerth

W. Greuell

7 juli – Hankate (D7) Streepexcursie. In het noorden van de gemeente Nijverdal liggen enige kanalen met schrale bermen en natuurlijk de Regge, waar steeds meer natuurontwikkeling wordt gepleegd. Verzamelen om 10 uur aan de weg Hellendoorn- Ommen (N347) bij de kruising Ommerweg/Hankate (226,6-494,5). Info en opgave: Otto Zijlstra*. 7 juli – Omgeving Barneveld (D11) Op zoek naar de verborgen schatten van de Gelderse Vallei. Vochtige heide en vennen. Verzamelen om 10 uur op station Barneveld. Info en opgave: Wim Vuik*. 7 juli – Kostverlorenpark Zandvoort (D15) Streepexcursie in selectiehok 97-487 aan de oostkant van Zandvoort. Stad, bos en duin gaan hier in elkaar over (zeedorpenland-


21 juli – Ochten (D9) We bezoeken de Ochtense buitenpolder, een uiterwaardengebied langs de Waal. Verzamelen om 10 uur bij Pannenkoekenrestaurant de Strooppot, Waalbandijk 12 tussen Ochten en Dodewaard. Niet bereikbaar met OV. Info, carpoolen en opgave: Ineke Jansonius*. 28 juli - Oisterwijkse bossen/vennen (D19) Streepexcursie in kmhok 143-398. Uit het hok zijn soorten van voedselarme vennen bekend. Verzamelen 10 uur station Oisterwijk. Het kmhok ligt op enige wandelafstand van het station. Info: Joep Spronk*. Kegelsilene

E. Hallier

schap). Kern van het gebied is een kleinschalig bunkerdorpje. Verzamelen om 10 uur op NS-station Zandvoort aan Zee. Info en opgave bij Joop Mourik* 14 juli – Omgeving Westerbork (D5) Inventarisatie van kleinschalige natuurontwikkeling (stapstenen) in de ecologische verbindingzone tussen het Terhorsterzand, Scharreveld en Orvelterzand. Verzamelen om 10 uur in café restaurant Wapen van Westerbork, Hoofdstraat 3 in Westerbork. Nadere inlichtingen over de excursie en vervoer naar het vertrekpunt: Els Heijman (050-4092836) of Edwin Dijkhuis*. 14 juli - Patersberg/de Pettelaar (D19) Streepexcursie in kmhok 150-408. Soortenrijk kmhok met soorten van schraallanden en beekdalen. Verzamelen 10 uur station Vught (oostzijde). Het hok ligt op enige wandelafstand van het station. Info: Joep Spronk*. 21 juli - Wetsingerzijl (D2) Wetsingerzijl is het sluitstuk van de Sauwerdermaar voordat deze maar uitstroomt in het Reitdiep. Deze zijl was ooit nodig om eb en vloed op te vangen. Vanaf deze plek is het Reitdiep een groot deel recht getrokken voor de scheepvaart. De oorspronkelijke loop, thans Oude Diepje genaamd, is nog duidelijk in het landschap zichtbaar. Brak waterplanten moeten daar aanwezig zijn en op de dijken van het Reitdiep. Staat er Kamgras, Veldgerst en misschien nog Kattendoorn? Verzamelen om 9.30 uur café Hamming te Garnwerd. Informatie en opgave: Willem Stouthamer*.

28 juli - Bosschenhuizen/ Simpelveld (D21) Streepexcursie in kmhok 195-316 i.s.m. plantenstudiegroep NHGL. Dit keer de zomerronde. Vertrek 10 uur NS-station Maastricht, oostelijke ingang Meerssenerweg Maastricht of om 10.30 uur vanaf kerk te Simpelveld. Leiding: Jan Egelmeers (tel. 043-6042655, [email protected]). Dinsdag 31 juli – Catsop (D21) Streepexcursie in kmhok 181-327 i.s.m. plantenstudiegroep NHGL. Dit keer de zomerronde.Vertrek: 10 uur NS-station Maastricht, oostelijke ingang Meerssenerweg Maastricht of om 10.30 uur vanaf station Beek-Elsloo. Leiding: Jan Egelmeers (tel. 043-6042655, [email protected]). 4 augustus – Nationaal Park ZuidKennemerland (D15) Binnenduinrand met duineikenbos en duingrasland. Vervolg bezoek van 12 mei. O.l.v. Niko Buiten karteren we bijzondere soorten en maken een streeplijst. Verzamelen om 10.00 uur bij NS-station Santpoort-Noord. Info en opgave bij Niko Buiten (06-12645287) of Joop Mourik*.

Pijpbloem

R. van der Meijden

9

12 augustus (zondag) - Kleverpark Haarlem (D15) Stadsplantenexcursie. Vandaag bezoeken we de omgeving van het NS-station Haarlem en de Kleverparkbuurt (kmhok 103489) om naar neofyten en andere stadsplanten te zoeken. Per kilometerhok kunnen in Haarlem wel tot ruim driehonderd soorten worden gevonden. Verzamelen om 10 uur bij NS-station Haarlem. Info en opgave bij Niko Buiten (06-12645287) of Joop Mourik*. 18 augustus - Hoog Watum (D2) Achter de zeedijk in de Bocht van Watum, onderdeel van de Eems, ligt Hoog Watum. In het bijzonder inspecteren we, binnen kmhok 254-601, de zeedijk op Knopig doornzaad en in de gracht rond de zeer oude boerderij Hoog Watum hopen we Fijn Hoornblad vast te stellen. Verzamelen om 9.30 uur station Delfzijl. Info en opgave: Willem Stouthamer*.

parkeerplaats achter het NS-station aan de Spoorsingel te Heerlen, schuin tegenover het Sporthotel Leiding: Guido Verschoor ([email protected]).

8 september - Gebied tussen Liemers en Oude IJssel (D8) Onbekend maakt onbemind. In de omgeving van dorpjes met prozaische namen als Azewijn en Netterden is veel intensieve landbouw, maar toch groeien in deze omgeving soorten als Bochtige klaver en Grote bevernel. In de akkers worden nog regelmatig gevonden. Verzamelen om 10 uur bij station Terborg. Info: Fred Bos* en/of Louis-Jan van den Berg (0544-372594). Op de excursiedag 06-10363012 of 06-11140923. Grote engelwortel

E. Hallier

18 augustus - Diepenveen/Deventer (D6) Ochtendexcursie naar hok tussen Deventer en Diepenveen (kmhok 206-477). Gevarieerd hok met bos, spoorlijn en stadsrandgebied. Streepexcursie. Verzamelen om 9.30 uur station Deventer. Einde ca. 12.30 uur. Info bij Piet Bremer*

1 september Almere-Haven (D10) Vandaag bezoeken we twee hokken in de omgeving van Almere-Haven: de Gooimeerdijk (140-482) en de omgeving van de jachthaven (143-482). Zouden we ook Gouden ribzaad kunnen vinden? Verzamelen 10 uur, Almere-C, NS-station. Info: Egbert de Boer*.

18 augustus - Natuurontwikkelingsterreinen in de omgeving van Zelhem (D8) Goede wijn behoeft geen krans. De Heidenhoeksche Vloed is genoegzaam bekend, maar er zijn meer natuurontwikkelingsterreinen in de naaste omgeving, waar we ons eerst zullen laten verrassen. Reeds bekende soorten o.a. Teer guichelheil, Draadgentiaan, Dwergrus en Dennenwolfsklauw. Verzamelen om 10 uur bij station Doetinchem. Info: Fred Bos* en/of Louis-Jan van den Berg (0544-372594). Op de excursiedag 0610363012 of 06-11140923.

1 september – Grijze Veen (D22) Een van de selectiehokken is 172-466. Vroeger stond in het Grijze Veen de waterlobelia maar die zal waarschijnlijk wel verdwenen zijn. Verder gaan we naar hok 171-467 met enkele heideveldjes met o.a zonnedauw. Verzamelen om 10 uur op de (kleine) parkeerplaats aan de noordzijde van de N344 (Voorthuizen- Apeldoorn) iets ten westen van het pannekoekenhuisje net buiten Voorthuizen (coördinaten parkeerplaats 171.3-466.9). Info en opgave: Johan Peters*.

18 augustus – Leerdam (D11) Selectiehok 134-433. Zeer veel variatie: meer dan 300 soorten van bekend. Verzamelen om 10 uur op station Leerdam. Info en opgave: Wim Vuik (0344-663693).

8 september – Natuurontwikkeling Mantingerveld (D5) We bezoeken het Mantingerveld (Plan Goudplevier) waar waardevolle heiderestanten - het Mantingerzand, Hullenzand, Lentscheveen en Martensplek - weer met

22 augustus (woensdagavond) Putten (D10) Deze avond bezoeken we een selectiehok bij Putten: 169-475 of 169-476. Verzamelen 19 uur, NS station Putten. Info: Egbert de Boer*. 25 augustus – Heerlen/ Palemig (D21) Streepexcursie in stadshok 196-323, zomerronde in het Heerlense i.s.m. plantenstudiegroep NHGL. Vertrek: 9.45 uur op de kleine

10

elkaar zijn verbonden. Verzamelen om 10 uur in restaurant Voscheheugte, Mantingerdijk 8 in Mantinge (0593-552568). Info over de excursie en vervoer naar het vertrekpunt: Els Heijman (050-4092836) of Edwin Dijkhuis*.

Goudplevier

Schijnpapaver

Hans Gugl

16 september (zondag) – Stadsplantenexcursie Leeuwarden (D3/4). Een wandelexcursie van zo'n 3 km door het centrum van Leeuwarden. We volgen gedeeltelijk de route uit 'Stadsplanten' van Ton Denters. Deze excursie was in voorgaande jaren een groot succes met soorten als Tongvaren, Wolfskers, Akkerleeuwenbek, Dichtbloemige kruidkers, Wilde marjolein, Schijnpapaver, Akkerklokje, Prachtklokje en Ruig klokje. Organisatie in samenwerking met de ( FFF) en IVN. Startpunt: De Waag, 10 uur. Info: Gertie Papenburg* of Harry Waltje*. 22 september – Straatputtendag (verschillende districten) In veel steden en dorpen vinden activiteiten plaats met aandacht voor dit opmerkelijke biotoop waarin met name varensoorten te vinden zijn. Kijk deze zomer op voor meer informatie. 6 oktober – Rivierenexcursie (D11/19) De traditionele afsluiter van beide districten. Dit keer weer langs de Waal. Verzamelen om 10 uur op station Zaltbommel. Info en opgave: Wim Vuik*.


mededelingen Soort van de maand

Werkgroep Florakartering Drenthe bestaat 25 jaar De Werkgroep Florakartering Drenthe (WFD) bestaat dit jaar 25 jaar. De werkgroep werd opgericht met het doel om alle inventarisatiegegevens van de provincie te bundelen, en waar nodig aan te vullen. Een belangrijke mijlpaal was het verschijnen van de Atlas van de Drentse Flora in 1999. De WFD heeft altijd nauw samengewerkt met de provincie Drenthe. Mede dankzij de inspanningen van de WFD en de Provincie behoort Drenthe nu tot de best onderzochte provincies. Een belangrijke steun bij het flora-onderzoek in de afgelopen 12 jaar was mevrouw Ali Edelenbosch, Gedeputeerde voor onder andere natuur en landschap. Zij ontving daarvoor namens de WFD als eerste de Drentse Floraprijs, tijdens de jublieumbijeenkomst op 17 februari in Orvelte. De prijs bestaat uit een oorkonde en een uit lindehout gesneden afbeelding van de Zweedse kornoelje, het logo van de werkgroep.

Parapluutjesmos, rugstreeppad en weidebeekjuffer: misschien passen ze niet in uw floristisch blikveld, maar menig waarnemer zal een van deze soorten de komende maanden tegenkomen. Tijdens het hokken of zomaar ergens onderweg. Via de site www.telmee.nl kunt u de waarnemingen van deze soorten op een makkelijke manier doorgeven. Elke maand staat een andere soort centraal, telkens weer van een andere plant- of diergroep. De gezamenlijke PGO’s hopen zo meer mensen te bewegen om losse waarnemingen door te geven. Van de honderden waarnemingen van ijsvogel (januari) en haas (februari) waren er vele afkomstig van ‘onbekend talent’ in PGO-land. Niet zo gek na de uitvoerige aandacht voor dit project in onder andere het radioprogramma Vroege Vogels. In juli staan de vaatplanten centraal met Klokjesgentiaan als Soort van de maand. Kijk voor alle soorten, voor de meldingen tot nu toe en voor het doorgeven van uw waarnemingen op www.telmee.nl en ga naar Soort van de Maand.

op 11 mei a.s. verschijnt de

FLORA NIJMEGEN-KLEEF 1800-2006

door Gerard Dirkse, Sophie Hochstenbach en Fons Reijerse Een Flora met uitputtende historische gegevens en een verslag van 10 jaar intensief veldwerk in een grensoverschrijdend gebied. Formaat: 24 x 26 cm, 700 pagina’s Gebonden, geïllustreerd •

•

• •

•

1800 soortbeschrijvingen, geordend volgens de nieuwe wetenschappelijke indeling 1500 verspreidingskaarten van de recent voorkomende soorten 900 originele plantenfoto’s Een essay over de historischgeografische ontwikkeling van het hele grensoverschrijdende gebied Geschiedenis van de regionale botanie in biografische schetsen van plantkundigen, in het bijzonder van Th. Abeleven

Parapluutjesmos - soort van de maand april

1001-soortendag

Gedeputeerde Ali Edelenbosch met de Drentse Floraprijs. Foto: Karin Uilhoorn

Floron feliciteert de WFD van harte. Nog vele jaren! De Themadag KNBV heeft dit jaar als thema: Soortenbescherming via leefgebiedenbeleid. Donderdagmiddag 11 oktober, Leiden. Info bij Wout van der Slikke (071-5273533) of t.z.t. op www.floron.nl. De Variadag wordt dit jaar gehouden op zaterdag 15 december. Nadere gegevens in het najaarsnummer.


In het weekend van 2 en 3 juni organiseren de gezamenlijke bezoekerscentra in samenwerking met de gezamenlijke PGO’s weer een 1001-soortdag. In het kader van het Linnaeusjaar is Harderwijk, de voormalige studieplaats van deze beroemde botanicus, dit keer de centrale plek. Maar naast het bezoekerscentrum in Harderwijk doen ook tientallen bezoekerscentra op andere plaatsen in het land mee. Op de 1001-soortendag worden op veel plaatsen excursies en andere activiteiten geoganiseerd rond biodiversiteit. Floristen en andere natuurtellers kunnen daar een bijdrage aan leveren door op deze dag rond het bezoekerscentrum de biodiversiteit in kaart te brengen. Veel kennis van verschillende planten diergroepen bij elkaar dus. Hoe een en ander georganiseerd wordt is afhankelijk van het betreffende bezoekerscentrum. Kijk voor meer informatie op www.floron.nl.

Verspreidingskaart Groot warkruid Tijdens de presentatie in het Natuurmuseum in Nijmegen kan het boek afgehaald worden. U kunt het boek ook thuisgestuurd krijgen.

Winkelprijs: € 49,50 Intekenprijs € 35,00 Verzendkosten: €7,50 Intekenen is mogelijk door vóór 25 april het intekenbedrag + eventuele verzendkosten over te maken op giro 4459501 t.n.v. Het Zevendal te Mook o.v.v. ‘flora’. Vermeld ook adres, postcode en woonplaats. Presentatie van de Flora: vrijdag 11 mei om 16.00 uur Natuurmuseum Nijmegen Gerard Noodtstraat 121 6511 ST Nijmegen

11

Cursus orchideeën in Nederland FLORON heeft afgelopen jaar een basiscursus ontwikkeld voor het herkennen en inventariseren van de meer algemene orchideeënsoorten in ons land. Voor de cursus - bestaande uit een lesavond en eventueel een bijbehorende excursie - is een -presentatie met docentenhandleiding ontwikkeld. FLORON is op zoek naar enthousiaste floristen die bereid zijn de cursusavond bij hen in de regio te organiseren en te geven. Wilt u zich opgeven of meer weten bel of mail dan naar het Landelijk Bureau van Floron: 0715273531 /

Zie ook pagina 3 (digitaal determineren II)

Overzicht Floron-districten en districtscoördinatoren Groningen-Oost: Anneke Nieuwenhuijs, Tel: 0597-414973 (geen e-mail); 2. Groningen-West: Willem Stouthamer, Tel: 050-3143841, e-mail: stouthamer.wj @inter.nl.net; 3. Friesland-Oost: Harry Waltje, Tel: 0512-543443, e-mail: [email protected]; 4. Friesland-West: Gertie Papenburg, Tel: 0511-541376, email: [email protected]; 5. Drenthe: Edwin Dijkhuis, Tel: 0503600155, e-mail: edwin_anneke @wanadoo.nl; 6. Beneden-IJssel: Piet Bremer, Tel: 038-4535753, e-mail: [email protected]; 7. Twente: Otto Zijlstra, Tel: 053-4331589, e-mail: ogzijlstra @zonnet.nl; 8. Achterhoek: Fred Bos, Tel: 0543-515341, e-mail: [email protected]; 9. Gelderland-West: Ineke Jansonius, Tel: 0317-413884, e-mail: [email protected]; 10. Flevoland: Egbert de Boer, Tel: 0578572292, e-mail: [email protected]; 11. Utrecht: Wim Vuik, Tel: 0344-663693, email: [email protected]; 12. Noord-Holland Noord: Jaap Groot, Tel: 0226-312770,

email:[email protected]; 13. NoordHolland Midden: Aart Swolfs, Tel: 0725093315, e-mail: [email protected]; 14. Groot-Amsterdam: Norbert Daemen, Tel: 020-6912655, e-mail: n.daemen @chello.nl; 15. Hollands Duin: Joop Mourik, Tel: 0235285502, e-mail: [email protected]; 16. Zuid-Holland Zuid: Adrie van Heerden, Tel: 015-3696164, e-mail: [email protected]; 17. Zeeland: Justus van den Berg, Tel: 0113-271210, e-mail: [email protected] 18. NoordBrabant Markiezaat: Petra van der Wiel, Tel: 0165-533059, e-mail: [email protected]; 19. Noord-Brabant Oost: Joep Spronk, Tel: 040-2120672, email: [email protected]; 20. NoordLimburg: Leo Spoormakers, Tel: 0433255398, e-mail: [email protected]; 21. Zuid- en Midden-Limburg: Marian Baars, Tel: 043-3478083, e-mail: [email protected]; 22. Gelderland-Midden: Johan Peters, Tel: 06-49806439, e-mail: [email protected]; 23. Noord-Brabant Baronie: Peter van Ruth, Tel: 0162311463, e-mail:p.vanruth @wanadoo.nl

In memoriam Floris Hekker Zaterdag 9 december 2006 overleed op 90 jarige leeftijd Dr. Ir. Floris Hekker. Floris Hekker heeft tijdens de beginperiode van Floron, in de eerste helft van de jaren ’90, gedurende enkele jaren de functie van secretaris vervuld in het bestuur. Floron is hem dankbaar voor zijn belangrijke inzet in deze roerige jaren. Floris Hekker was een bijzonder mens en bovenal botanicus in hart en nieren.

wordt verspreid onder de actieve waarnemers van de Stichting FLORON en verschijnt twee keer per jaar. Oplage: 1650 exemplaren. Redactie: Bart Vreeken Stichting FLORON Postbus 9514 2300 RA Leiden tel. 071-5273533 [email protected] www.floron.nl

12


Er wordt weer gewerkt aan de landelijke flora-atlas. Een belangrijke stap is het opschonen

Recommend Documents