1
Trainingsbenadering volgens het model T&O
Situering Deze trainingsbenadering is gebaseerd op meer dan drie decennia ervaring met bemiddeling. Bij deze training leren de deelnemers hun tussenkomsten als bemiddelaar gaandeweg verbeteren door observatie en bespreking van rollenspellen, maar vooral vanuit hun eigen ervaringen als bemiddelaar in de trainingsgroep. Zij zullen als afsluiting van de training een persoonlijk professioneel ontwikkelingsplan maken dat hen zal helpen om hun zelfgestuurd leerproces verder te zetten en zo professionele excellentie na te streven. Er worden begrippen aangereikt die de cursist zullen helpen hun bemiddelingsgedrag te beoordelen en te verbeteren. Deze begrippen zijn gekozen uit diverse disciplines omdat zij hun praktisch nut hebben bewezen bij het ondersteunen van de bemiddelaar met heldere inzichten en praktische tips. Er wordt een samenhangende visie nagestreefd. Zo worden allereerst de basisaxioma’s van Watzlawik en algemene communicatieprincipes gebaseerd op de systeemanalyse gebruikt om te zorgen dat de communicatie in de bemiddeling systematisch de nodige en onderbouwde aandacht zal krijgen. Er wordt ook gewerkt met vragenlijsten zodat cursisten hun eigen functioneren kunnen toetsen aan dat van anderen en later deze functioneringswijzen en eventuele moeilijkheden kunnen herkennen en eventueel bijsturen bij cliënten. Er wordt dan systematische aandacht gegeven aan de machtsverhoudingen en de wenselijke gelijkwaardigheid van niet – gelijkaardige betrokkenen. Men bestudeert ook het interactief functioneren van mensen ook in stresserende omstandigheden met bijzondere aandacht voor disfunctioneel en doorschietend gedrag bij hoog escalerende conflicten. Er worden vuistregels aangereikt om in de omgang met doorschietend gedrag de eigen reacties te optimaliseren. De studie van aangepaste begeleidingsstijlen afhankelijk van de betrokkenheid, de competentie en de zelfzekerheid van de betrokkenen wordt toegelicht.
2
Essentiële elementen van de gewenste onderhandelingswijze tussen de partijen bij bemiddeling worden besproken. De verschillende manieren van omgang met conflict worden bekeken en de vereiste flexibiliteit in de omgang met de verschillende conflictstijlen wordt toegelicht. De aspirant bemiddelaar zal de communicatie van betrokkenen nog beter leren begeleiden door het gebruik van gepaste gesprekstechnieken, bemiddelingshoudingen en - vaardigheden.
I. Uitgangspunten Rol van de bemiddelaar De bemiddelaar bevordert vooral een goede communicatie tussen de cliënten en ondersteunt de onderhandelingen. Hij laat de cliënten de beslissingen nemen en zal zo min mogelijk inhoudelijk tussenkomen. Hij heeft een bescheiden maar wel invloedrijke positie en is gebonden aan het beroepsgeheim. Hij zorgt voor alle nodige informatie, zowel juridisch als menselijk, en voor machtsevenwicht.
Denkkader Er wordt vertrokken vanuit conflictervaringen waarover van gedachte wordt gewisseld . De gesprekstechnieken worden geoefend. Er wordt geleerd hoe de bemiddelaar, door de eigen houdingen en vaardigheden kwalitatief te verbeteren, de invloed van het eigen professioneel functioneren en dus de resultaten ervan kan optimaliseren. Elke succesvolle tussenkomst kan in die specifieke context als goede praktijk worden beschouwd. Bij een minder succesvolle tussenkomst wordt bedacht welke benadering meer succes zal opleveren. Na uitvoering hiervan en observatie van het resultaat wordt dan nagegaan of er een meer wenselijk resultaat is bereikt. Zo leert men zichzelf als professioneel bemiddelaar bijsturen.
3
Methode Vanuit bemiddelingshoudingen en -vaardigheden wordt besproken wat de beste benadering is in een specifieke praktische situatie. Bemiddelingsoefeningen in een veilige groep, per bemiddelingsfase en met videofeedback zijn essentieel. Thema's waarrond wordt gewerkt zijn communicatie en beïnvloeding, machtsverhoudingen en persoonlijke effectieve en disfunctionele gedragsstijlen bij bemiddelen. Deze thema's worden gebruikt om de deelnemers aan de training in staat te stellen de houdingen en vaardigheden, die ze in het persoonlijk ontwikkelingsplan hebben aangestipt, verder te ontwikkelen. Ook aan de deontologische gedragsregels wordt ruim aandacht besteed.
II. Leerdoelen voor de deelnemers in de training Er wordt ook aandacht geschonken aan de ontwikkeling van gesprekstechnieken, houdingen en vaardigheden van de bemiddelaar.
Gesprekstechnieken van de bemiddelaar Reflecteren of spiegelen / Parafraseren / Samenvatten (positief) Heretiketteren / Herkaderen / Neutraliseren / Normaliseren Gemeenschappelijk maken of wederkerig maken (mutualizing) Open en actief luisteren Vraagtechnieken : informatie verzamelen & veranderingen bewerkstelligen Vraag naar feitelijke informatie / Preciserende vraag, vraag om verheldering Vraag die richt {focust} op kwestie / Stimulerende vraag / Evaluerende vraag of vraag om reflectie / Confronterende vraag / Circulaire en lineaire vraag / Paradoxale opdracht Hypothetische vraag / Gesloten vraag / Vraag om bevestiging / Niet te stellen vragen / Suggestieve vraag / Aanwijzingen geven / Het reageren op direct verzoek om advies
4
Houdingen van de bemiddelaar (1) Neutraliteit : Hij behandelt de cliënten op gelijke wijze en laat de betrokkenen zelf bepalen welke oplossing gekozen wordt. (2) Respectvol : Hij maakt afspraken om elkaar toe te laten zich vrij uit te drukken in een klimaat van wederzijds respect. (3) Balans bewarend : Hij zorgt ervoor dat alle cliënten gelijk aan bod komen en tracht ongelijkheid tussen de betrokkenen te beperken. (4) Vertrouwen inboezemend : Hij garandeert een veilig kader voor de personen door discretie af te spreken. 5) Onafhankelijkheid : Hij werkt autonoom, binnen de beroepsgrenzen en hij zal uitsluitend in het belang van zijn cliënten te handelen. (6) Verbindend : Hij stimuleert samenwerking en bevordert het herstel van de sociale banden. (7) Creatief : Hij zal in een conflictsituatie het vernauwd gezichtsveld van de cliënten helpen verbreden. (8) Flexibel : Hij zal bij wisselende gemoedstoestanden cliënten helpen een oplossing voor hun geschil te bereiken in functie van hun behoeften, wensen en belangen. (9) Steunend, niet sturend : De bemiddelaar ondersteunt en respecteert dat de cliënten zelf onderhandelen, zodat ze zelf verantwoordelijk zijn voor wat er in de bemiddeling gebeurt. (10) Activerend : De bemiddelaar structureert het proces zodanig dat voortgang wordt geboekt en beperkt blijft in de tijd. (11) Informerend: Hij nodigt cliënten uit om al hun informatie te delen en zij worden geïnformeerd over hun rechten en plichten
5
Vaardigheden van de bemiddelaar De bemiddelaar bouwt een goede werkrelatie op, door een respectvolle vertrouwensrelatie met de cliënten te verwezenlijken. 1. De bemiddelaar motiveert de cliënten tot bemiddeling. 2. De bemiddelaar stimuleert communicatie tussen de cliënten. 3. De bemiddelaar reguleert het bemiddelingproces, door procedures te laten naleven. 4. De bemiddelaar waakt erover dat de inhoud van de bemiddelingsaangelegenheid wordt behandeld. 5. De bemiddelaar bevordert het zoeken naar creatieve oplossingen en het nemen van heldere besluiten.
Deze houdingen en vaardigheden kunnen worden geëvalueerd door middel van een vijfpunten gedragsschaal.
III. Overzicht Deze gesprekstechnieken, houdingen en vaardigheden krijgen specifieke aandacht volgens de fase waarin de bemiddeling zich bevindt.De ” intake" en het ontwikkelen van een werkrelatie, de probleemdefinitie en de diverse en gemeenschappelijke belangen duidelijk stellen en samen creatieve benaderingen ontwikkelen om tot oplossingen te komen in een belangenconflict staan hier voorop. 1ste fase: Onthaal van de cliënt 2de fase: Het probleem identificeren 3de fase: Ieders beleving nagaan en erkennen 4de fase: Verhelderen van de belangen, de wensen, de vragen en de behoeften van elk 5de fase: De gemeenschappelijke punten en die van overeenkomst vaststellen
6
6de fase: Nadenken, over de verschillende oplossingen en hun gevolgen 7de fase: De oplossing bepalen en een wederzijds akkoord opmaken 8ste fase: Afsluiten en gelukwensen
Bijkomende informatie Voor bijkomende informatie kan informatie kan ingewonnen worden via www.bteo.be/ en eventueel via
[email protected]
