Er moet een tandje bij

VEERTIENDAAGS INFORMATIEBLAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADBOUD JAARGANG 35 NUMMER 15 18 september 2009

Er moet een tandje bij Foto: Frank Muller

Vóór 5 oktober moeten de afdelingen hun bedrijfsplannen gereed hebben. Op de voorbereidende bijeenkomst gaf bestuursvoorzitter Emile Lohman de afdelingsleiders een stevige uitdaging mee: 2 procent meer inkomsten dan personele uitgaven. Anders zakken de UMC-financiën, die de afgelopen jaren een stijgende lijn vertoonden, weer onder de rode streep. ‘Als we niets doen, gaat het mis.’ Paul van Laere

Honderd dagen na de start van de nieuwe organisatiestructuur constateerde bestuursvoorzitter Emile Lohman, dat ‘het fundament staat’. Op de bijeenkomst vorige week, met de leiding van de afdelingen, refereert hij aan deze woorden. ‘Het nieuwe model is al niet meer weg te denken. We zijn op de goede weg.’ Bij de nieuwe rol voor de afdelingen hoort ook het maken van een bedrijfsplan. Na de eerste exercitie in 2008, en een uitbreiding daarvan begin 2009, staat nu de derde editie voor de deur, waarin opnieuw een kwaliteitsslag gemaakt kan worden. Negen hoofdstukken behandelen de plannen, met onderwerpen als ambitie, uitdagingen en strategie. Het laatste hoofdstuk betreft de financiën. ‘Dat is wel fundamenteel. Zonder centen geen uitvoering.’ ‘2010 wordt financieel een lastig jaar’, houdt Lohman zijn gehoor voor. Er komt bijvoorbeeld een korting van 4 miljoen aan vanuit VWS. Tegelijker-

Pagina 3 Opening ALS-poli. Patiënten kunnen gebruikmaken van e-consulting

Pagina 7 Reportage over mind­ fulness en een interview met mede-oprichtster Myriam Schretlen en Anne Speckens

tijd stijgen de personeelskosten flink. ‘Anderhalf jaar geleden is voor de UMC-medewerkers een prachtige CAO afgesloten. Zo konden we mensen vasthouden en de concurrentie aangaan. Die CAO gaan we niet aanpassen. Maar we moeten het wel betalen.’ Na resultaten van respectievelijk 5 en 10 miljoen euro in de afgelopen twee jaar, komt de prognose voor 2009 uit op nul, en voor volgend jaar zelfs op -12 miljoen. ‘Dat gaat niet gebeuren’, zegt Lohman beslist. ‘Maar als we niks doen, gaat het mis.’ De Raad van Bestuur introduceert daarom de 2-procent norm: Er is 2 procent onderscheid tussen inkomsten en personele uitgaven. ‘Wij denken dat elke afdeling een plus kan laten zien. Als geheel komen we dan uit op een resultaat van 10 tot 14 miljoen. Dat moet kunnen.’ ‘En al die interimmers bij het Servicebedrijf?’, verwoordt Lohman de gedachten in de zaal. ‘Die kosten inderdaad meer. Maar neem je nu veel mensen voor vast aan, dan heb je die ook volgend jaar in dienst. Dat willen we voorkomen. De vaste bezetting van het Servicebedrijf is met sprongen omlaag gegaan.’

Markt Nu elke afdeling de balans op orde moet hebben, is de vraag naar interne medisch diensten gedaald. ‘Soms wel met 15 tot 20 procent. Begrijpelijk vanuit het oogpunt van de aanvragende afdelingen, die houden het geld in de knip. Maar de leverancier ligt er wakker van.’ ‘Als dienstverlenende afdeling kun je de afgenomen vraag accepteren, óf het vizier naar buiten richten. Wij kiezen voor het laatste. Niet afbouwen, maar de markt op. We doen daarom een beroep op uw ondernemingsgeest en crea­tiviteit. Wij zijn op de goede weg, maar we moeten het wel waarmaken.’ n

Pagina 10 Met lichttherapie bij oppervlakkige huid­ tumoren is operatieve verwijdering niet meer nodig

Pagina 13 Talenten die je later in je staf wil hebben

ra d b o d e 1 5 - 2 0 0 9

inhoud 3

agenda

10

O E C U M ENI S C H E VIE R IN G EN

Onderzoek

Patiëntenzorg ALS-poli open • Patiënten kunnen binnenkort gebruikmaken van e-consulting. • Het Radboud gaat de opvang van calamiteiten anders organiseren.

Lichttherapie bij huidkanker Belangrijkste voordelen: operatieve verwijdering is niet meer nodig (dus ook geen ontsierende littekens) én de mogelijkheid om meerdere huidtumoren tegelijk aan te pakken.

10.00 uur personeelsrestaurant: zondag 13 september, voorganger Ries van der Sande; zondag 20 september, voorganger Wim Smeets; zondag 27 september, voorganger Mies Singendonk.

PAOG-Heyendael Voor nadere info: www.paogheyendael.nl.

O k t o b e r, n o v e m b e r e n d e c e m b e r

5

13

Interview ‘Als ‘moeten’ voor werken staat, verdwijnt de arbeidsvreugde’ Twee krasse knarren over werken tot je zeventigste.

7

Onderwijs

2 oktober

Bijzonder promotietrajecten Drie studenten hebben via een interne competitie een promotieplek gewonnen en twee kregen een Mozaïekbeurs.

Beleid Kwetsbare ouderen • Universitair Verpleeghuis Netwerk Nijmegen (UVNN) omgedoopt tot Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON). • Satelliet Oncologisch Centrum in Boxmeer.

8

2 en 9 oktober, 6, 11, 17 en 25 november en 9 december. Vaardigheidstrainingen in kleine groepen bestemd voor bedrijfs- en verzekeringsartsen

Reportage Mindfulness Han Fortmann Centrum-nieuwe-­stijl heeft een wetenschappelijke lijn ge­ kregen, waardoor wetenschappelijk onderzoek mogelijk is naar onder meer meditatie.

En verder...

Masterclasses voor Alumni. T. 024-3617050, E. [email protected] of www.umcn.nl/alumni.

8 oktober Minisymposium: Start van het ‘Nijmeegs Universitair Handenteam’ (NUHT), Wat is er aan de hand? Trends. Tijdens deze avond wordt een update gegeven van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van de behandeling van handaandoeningen en handletsel. Wat kan conservatief, wat moet operatief? Wat kan ik zelf in de eerste lijn, wat moet in de tweede? Aanvang 17.00 uur. Plaats: Studie­centrum Medische Wetenschappen, Geert Grooteplein 21, Nijmegen.

Oktober en november

Agenda, kunst 2 Nieuwsladder 3 Leiderschapscolleges, Klachtenafhandeling 4 In bedrijf: Nieuwe naam UTN, Suikerfeest, Parkeerservice, Lachonderzoek, Kappen bomen, Informatiemiddag CDG-syndroom 6 Onderzoek prostaatkanker, Prijzen en benoemingen 11 IM Jan Joep de Pont 13 Grieppandemie, Lintje Dick de Hoop 15 Luxdebat, Ethiek 16

‘PIGOR, Preparatie, Interventie en Gezondheidsonderzoek bij Ongevallen en Rampen met Gevaarlijke Stoffen’. Het opleidingsprogramma bestaat uit twee delen: een basismodule en een trainingsmodule. De beide modules zijn gericht op functionarissen die in hun beroep te maken kunnen krijgen met ongevallen en rampen met gevaarlijke stoffen op de werkplek of in het algemeen leefmilieu. Data Basismodule: 28 en 29 oktober en 4 november en Trainingsmodule: 5, 11 en 18 november 2009.

UNI T 4 , ( b i j s c h o l i n g ) S V G 0 Unit 4 (bijscholing) van SVG verzorgt bij- en nascholing voor medewerkers en voor externe klanten. Informatie scholingsaanbod: www.umcn. nl/svg, kies dan Bijscholing (unit 4) en daarna Scholingen.

kunst

O VE R I G 7 oktober

Judit Hettema, Untitled, 2007, 125x170 cm, lambdafoto op metallicpapier, 3 + 3 mm diasec, fotogalerij Studiecentrum Medische Wetenschappen, eerste verdieping. Foto: Jan van Teeffelen

De foto’s van Judit Hettema laten iets feitelijks zien, maar al gauw vraagt men zich af wat er eigenlijk te zien is. Ze zijn immers gelaagd: ieder van hen bestaat uit twee dia’s over elkaar heen afgedrukt. Aldus versluiert het ene beeld het andere, terwijl ze elkaar tegelijk versterken: het geheel wordt meer dan de som der delen. Zo laat de foto die de Commissie Beeldende Kunst na haar tentoonstelling in de Aula van de Radboud Universiteit aankocht, het meest duidelijk het interieur van de Sultan Ahmet Moskee, bekend als de blauwe moskee, in Istanbul zien. Het punt van waaruit deze foto werd genomen, is in die zin ongewoon dat het gebeurde vanaf een bovenverdieping waar het vrijdaggebed wordt gehouden en men als bezoeker niet komt. Tegelijk doet zich iets vreemds voor, want er is, zoals gezegd, een andere enigszins vaag gehouden foto overheen afgedrukt: een ronde designbank met rode bekleding. Dit is geen willekeurige toevoeging: de vorm van de bank valt immers

samen met de lampen in de moskee. En de combinatie van beide zorgt voor een bijzondere sfeer in de ruimte, geeft er een opmerkelijke uitstraling aan. De kunstenaar zelf spreekt van een aura. De verstoring, in zekere zin de vertroebeling of abstrahering, van wat te zien wordt gegeven, leidt ertoe dat de kijker via houvast en onzekerheid, zijn eigen weg zoekt in de foto. Er worden herinneringen losgeweekt, associaties gemaakt, herkenningspunten gezocht. Tegelijk gaat van de foto een sterke architecturale werking uit. Via het zich verstrengelen van de foto’s in hun superpositie, vindt een ingenieus spel met ruimte en tijd plaats – als geheel gedragen door het licht. Kortom, in de foto’s van Judit Hettema draait het om een licht dat tegelijk maar verschillend opgaat in het beeld én in de geest van de kijker. Daan Van Speybroeck

2

Op woensdagmiddag 7 oktober bent u van harte welkom op de informatiemiddag over Autisme ‘Hoe autismevriendelijk ben jij?’. De thema’s van de workshops zijn: psychomotorische therapie bij kinderen met autisme, autisme bij pubers, opleiding en werk bij (jong)volwassenen met autisme, familieleden en autisme en theater ‘Auti-matisch een zorg’. Welkom zijn mensen met autisme, hun naasten, intermediairen en overige geïnteresseerden. Locatie: hoofdgebouw GGz, Nijmeegsebaan 61 in Nijmegen. Tijd: 13.00 tot 17.30 uur. De toegang is gratis. Aanmelden is noodzakelijk: afdeling Preventie GGz Nijmegen, tel. 024- 837870 of e-mail: [email protected]. Informatie: www.ggznijmegen.nl

13 oktober ‘De kracht van schakels’, symposium kinderoncologie voor medici, paramedici, verpleegkundigen en pedagogisch medewerkers. Locatie Aula, Senaatszaal, Radboud Universiteit Nijmegen, Comeniuslaan 2. Kosten e 50,– per persoon, dit is inclusief syllabus, koffie, thee en lunch en afsluitende borrel. Deelname voor medewerkers van het UMC St Radboud is gratis. U kunt zich aanmelden via www.ikcnet.nl/iko. Klik op het vak cursussen en scholingen en zoek dan de desbetreffende scholing op. Inlichtingen: Tessa de Leur, adviseur deskundigheidsbevordering IKO tel. 024-35273 63, e-mail: [email protected] en Olga van Bergen, verpleegkundig consulent kinderoncologie UMC St Radboud/IKO, tel. 024-3617562, e-mail: [email protected].

ra pat i ë n t e n zorg dbode 15 - 2009

Digitale poli voor ALS-patiënten

nieuwsladder

Om patiënten met de ernstige spierziekte ALS optimaal te kunnen helpen, heeft de afdeling Neurologie een digitale poli opgezet. Deze digitale ALSpoli is één van de voorbeelden van het ziekenhuisbrede, digitale poliproject. Een belangrijke nieuwe stap is dat patiënten binnenkort ook gebruik kunnen maken van e-consulting: het rechtstreeks via de website raadplegen van hun behandelend arts. Deze e-consulten worden straks automatisch opgeslagen in het Elektronisch Patiënten Dossier van de patiënt.

‘Scholar’ bij European Academy of Nursing Science

A D DEN H E L D

Patiënten die lijden aan de ongeneeslijke spierziekte ALS (amyotrofische lateraal sclerose), kampen al snel met ernstige mobiliteitsproblemen. Vaak al korte tijd nadat de diagnose is gesteld, vermindert hun mobiliteit dermate snel dat het steeds moeilijker wordt om voor een polibezoek naar het ziekenhuis te komen. Voor het ALS Centrum Nederland, een samenwerkingsverband tussen het AMC in Amsterdam, het UMC Utrecht en het UMC St Radboud, aanleiding om in alle drie de plaatsen een digitale poli op te zetten voor hun patiënten. Nijmegen vervult daarbij een duidelijke voortrekkersrol.

Website ‘Behalve uit Nijmegen en directe omgeving zien wij ook ALS-patiënten uit bijvoorbeeld Limburg, Twente en de Achterhoek. En vooral voor de patiënten die wat verder weg wonen is dat heen en weer reizen naar ons ziekenhuis bijzonder vermoeiend’, schetst verantwoordelijk neuroloog dr. Jurgen Schelhaas van het ALS Centrum Nijmegen het probleem. ‘Daarnaast krijgen sommige ALS-patiënten meer moeite met spreken, waardoor een telefonisch consult nagenoeg onmogelijk wordt. Vandaar, dat wij sinds vorig jaar participeren in het ziekenhuisbrede, digitale poliproject ‘De digitale poli’, op dit moment gecoördineerd door Krijn Schuurman. De digitale ALS-poli moet een aanvulling worden op de ‘reguliere’ ALS-polikliniek. Ook al omdat uit onderzoek van het ALS Centrum blijkt dat ALS-patiënten, naast

Foto: Flip Franssen

de emotionele belasting, veel worden geconfronteerd met heel praktische vragen waar snel een adequaat antwoord op moet komen.’ De antwoorden op veel praktische vragen vinden ALS-patiënten thuis al meteen op de website www.alscentrum.nl . Daarnaast bestond er al de mogelijkheid om, via de e-mail, snel een afspraak te forceren om meer persoonlijker vragen te kunnen stellen.

E-consulting Via de digitale poli kunnen ALS-patiënten straks ook chatten en deelnemen aan forumdiscussies. Op die manier kunnen zij, binnen de beschermde omgeving van het ALS Centrum, ervaringen uitwisselen met andere patiënten. Bovendien biedt de digitale poli binnenkort de mogelijkheid tot e-consulting: het rechtstreeks via de website raadplegen van de behandelend neuroloog of nurse practitioner Martha Huvenaars. Deze e-consulten worden automatisch opgeslagen in het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) van de ALS-patiënt. Ook kan elke patiënt dan thuis altijd zijn medisch dossier inzien. Volgens Schelhaas profiteren overigens niet alleen de ALS-patiënten maar ook de behandelaars op de afdeling Neurologie van deze zorgvernieuwing. ‘Want uiteindelijk leidt dit tot een vermindering van het aantal polibezoeken, waardoor er weer meer tijd beschikbaar komt voor de overige patiënten die onze poli bezoeken.’  n

Autosleutels afgeven en klaar is Kees

Sivera Berben, wetenschappelijk onderzoeker Spoedeisende Hulp en AZO (Acute Zorgregio Oost), is toegelaten als ‘scholar’ bij de European Academy of Nursing Science (EANS). Het doel van EANS is een forum te creëren van Europese wetenschappers vanuit de verpleegkunde om wetenschappelijke kennisontwikkeling te bevorderen. Daarnaast wil EANS verpleegkundig onderzoek erkennen en excellente wetenschappelijke prestaties bevorderen. Berben is de eerste verpleegkundige die deze scholarstatus verwerft. Scholars zijn beginnende wetenschappers, die in hun werk de vooruitgang van verpleegkundig onderzoek in Europa versterken. Ook dr. Peter Goossens (Verplegingswetenschap, IQ Healthcare) is als scholar actief in dit Europese netwerk.

Viering 25 jaar Biomedische Wetenschappen De studie Biomedische Wetenschappen bestaat dit jaar 25 jaar. En dat wordt gevierd! Op vrijdag 2 oktober staat de alumnidag speciaal in het teken van het lustrum. Alumni, studenten, maar ook medewerkers zijn hierbij van harte welkom. ’s Ochtends is er een feestelijk programma met presentaties en videoboodschappen van alumni uit binnen- en buitenland. De middag begint met een feestrede door opleidingsdirecteur prof. dr. Frans Russel. Ook wordt er een jubileumboek gepresenteerd. Vervolgens is er een lezing van niemand minder dan prof. Sir Alec J. Jeffreys, de ontdekker van de genetische vingerafdruk. De rest van de middag worden er maar liefst veertien masterclasses verzorgd, verdeeld over twee rondes. Er zijn onder meer masterclasses over Mijn ZorgNet, het manipuleren van de media en de ethische aspecten van onderzoek naar nieuwe medische technologieën. Natuurlijk sluit de dag af met een feest. Meer informatie en inschrijving, zie www.bmw25jaar.nl voor het jubileum, en www.paogheyendael.nl voor de masterclasses.

Scholingsavonden Acute Zorgregio Oost

De eerste bezoeker die van de parkeerservice gebruik maakte, werd op 7 september in de bloemetjes gezet door Erik Wannet. Vanaf 7 september staan er op proef twee servicemedewerkers voor de draaideur bij de hoofdingang. Ze waken ervoor dat het gebied onder de luifel uitsluitend een uitstapplaats is. En ze helpen zonodig mensen die slecht ter been zijn bij het uitstappen. Daarnaast parkeren zij op verzoek auto’s en halen deze ook weer op. ‘Een ziekenhuis dat top wil zijn, moet al bij de voordeur een topuitstraling hebben’, zegt Erik Wannet van Logistiek & Services. ‘Bezoekers vinden het soms lastig om in de garage te parkeren, hebben haast of zijn slecht ter been. In die gevallen kunnen ze doordeweeks van 07.30 tot 17.30 uur gebruik maken van de parkeerservice. Dat staat op een bord aangegeven, als ze bij de hoofdingang komen aanrijden.’ Ze kunnen de autosleutel afgeven aan de servicemedewerker en krijgen een parkeerticket. De servicemedewerker parkeert de auto. Bij terugkomst betalen ze bij de balie van de meldkamer in de hal en geven het parkeerticket met stempel aan de servicemedewerker. Hij haalt de auto dan weer op. Deze service kost 4,50 euro voor drie uur parkeren, daarna wordt 0,25

euro berekend per extra kwartier. ‘Daarmee willen we een drempel inbouwen, want mensen moeten er niet te lang blijven staan.’ Er zijn voorlopig twintig parkeerplaatsen voor deze service gereserveerd. De servicemedewerkers zien er ook op toe dat er geen auto’s worden geparkeerd onder de luifel bij de hoofdingang. ‘Nu gebeurt dat te vaak, waardoor chauffeurs die iemand af willen zetten er niet eens kunnen stoppen. Ook zullen zij mensen die zoekend rondlopen of vragen hebben helpen en zonodig een rolstoel voorrijden voor mensen die slecht ter been zijn.’ De pilot loopt tot 1 januari 2010. De servicemedewerkers komen van een bedrijf dat gespecialiseerd is in dit werk. ‘Tijdens de evaluatie gaan we kijken of er veel gebruik van wordt gemaakt en hoe onze gasten en patiënten de service waarderen. Het moet natuurlijk wel meerwaarde hebben. Daarna beoordelen we óf en hoe we de dienstverlening structureel gaan aanbieden’, besluit Wannet. JM

3

Acute Zorgregio Oost (AZO) is de regionale netwerkorganisatie voor samenwerking tussen vele partners in de acute zorg. Maandelijks wordt een AZO-scholingsavond georganiseerd, voor SEHartsen en verpleegkundigen, ambulancezorg-­ medewerkers, traumatologen, huisartsen, verlos­ kundigen, GGZ-medewerkers, apothekers en GHOR-medewerkers. Voor het najaar van 2009 staan avonden over acute verloskunde en acute psychiatrie gepland. Voor het programma, zie www. azo.nl onder agenda; nadere informatie is te vinden onder AZO-scholing. Accreditatie kan worden aangevraagd bij diverse verenigingen. Aan deelname zijn geen kosten verbonden. Inschrijving is noodzakelijk. Contact: AZO, Karin van den Berg, beleidsmedewerker, [email protected], 10393.

Prijs aan Kinderziekenhuis De kinderen in het Radboud Kinderziekenhuis delen mee in een prijs die de medewerkers van DHL Supply Chain in Wijchen gewonnen hebben in een eigen competitie. Zij wonnen een vrij te besteden geldbedrag. Een groot deel hiervan willen de DHL-medewerkers schenken aan Stichting Vrienden van het Radboud Kinderziekenhuis. Het bedrag wordt gebruikt voor twee projecten. Zo worden er dagboeken aangeschaft (“Dag Ziekenhuis”) voor de kinderen om in te schrijven, kleuren en lekker bij weg te dromen. Daarnaast wordt de grabbelton aangevuld zodat kinderen na een vervelende behandeling of prik iets kunnen grabbelen.

b e l e i d

‘Met leiderschapscolleges enthousiasme uitdragen’

Afdelingen moeten ervoor zorgen dat ‘Beter worden’ doordringt tot op de werkvloer.

Dinsdag 8 september zijn de Radboud Leider­schapscolleges gestart voor stafen managementteamleden, de laag onder de afdelingshoofden en bedrijfsleiders. Zij, circa zeshonderd medewerkers, krijgen van september tot februari 2010 vijf thema’s voorgeschoteld. ‘Belangrijk, want de nieuwe bedrijfsfilosofie moet bij iedereen landen’, aldus afdelingshoofd Peter van de Kerkhof, die de colleges met enkele van zijn collega-afdelingshoofden voorbereidt. Ja n n i e M e u ss e n

‘Natuurlijk is het aan ons, om de doorvertaling van ‘Beter worden in het Radboud’ tot aan de mensen op de werkvloer te laten doordringen’, zegt afdelingshoofd prof.dr. Peter van de Kerkhof. ‘Maar daar hebben wij onze stafleden en managementteamleden hard bij nodig. Daarom moeten ze net zo geïnspireerd raken als wij. Wij hebben met de bedrijfsleiders een jaarlang elke maand buiten de werkomgeving colleges gevolgd van diverse sprekers: over stijl van leidinggeven, marktwerking en concurrentie, innovatie… Het leek ons goed om ook onze collega’s zo’n programma aan te bieden. Wij hebben daar zoveel van geleerd. Dat stelt hen ook in staat om van gedachten te wisselen met collega’s van andere afdelingen.’ De leiderschapscolleges zijn onder meer bedoeld voor medisch specialisten, leidinggevende onderzoekers, UHD’s, chef de (poli)cliniques, hoofdverpleegkundi-

gen en leidinggevenden uit de paramedische hoek. De colleges worden gegeven door leden van de Raad van Bestuur, de directeuren van de concernstaf en externe gastdocenten. Dinsdag 8 september beet RvBvoorzitter Emile Lohman de spits af. Over organiseren vanuit klantperspectief, externe georiënteerdheid, een gastvrije attitude, het beste uit mensen halen… De andere colleges gaan over ondernemerschap en markt, kwaliteit en veiligheid, Human Resource Management/ talentontwikkeling en waardecreatie en financiën. Tijdens de bijeenkomsten, die telkens voor groepen van circa vijftig medewerkers worden gegeven, treden de afdelingshoofden zelf op als gespreksleider.

Foto: Peter Laarakker

op zijn afdeling Dermatologie? ‘Dat proces is bij ons in volle gang. We hebben medewerkers nauw betrokken bij de opzet en uitwerking van ons bedrijfsplan, waardoor de neuzen vanaf het begin dezelfde kant op staan. Daarin is afgesproken dat we ons op complexe problemen richten. We draaien wel wát productie voor alledaagse kwalen, maar juist om de academische functie financieel veilig te stellen. Er is al een cultuur binnen onze staf ontstaan om meer naar ‘buiten’ te kijken. Waar liggen behoeften, wat vraagt de klant? Het aantal patiënten met huidkanker groeit bijvoorbeeld gestaag. Daar spelen we proactief op in door nu al na te denken over ketenzorg, diagnostiek en behandeling. Maar we hebben ook voorlichtingsbijeenkomsten georganiseerd ter preventie, want als UMC heb je ook een maatschappelijke taak.’ De afdeling maakt volgens Van de Kerkhof meer dan voorheen keuzen op basis van ondernemerschap en inhoud: ‘We kijken nu samen veel meer naar kansen. Wat levert een nieuwe behandeling op en wat kost het? Is het saldo positief of verwacht je dat het in de toekomst positief gaat worden, dán kun je aan de slag met de nieuwe activiteit. Dit maakt ondernemen mogelijk voor stafleden. Met deze leiderschapscolleges willen we ons enthousiasme uitdragen.We hopen dat veel collega’s er aan deelnemen.’ n

Doorvertaling Volgens Van de Kerkhof moet de nieuwe bedrijfsfilosofie als een rode draad door elke training of cursus lopen, die medewerkers binnen het Radboud volgen. Hoe staat het met de doorvertaling van ‘Beter worden’

Meer informatie is verkrijgbaar bij de afdelingshoofden of het secretariaat Concernstaf, sectie HR, telefoon 66261 of 17288.

Weg voor klachten toegankelijker Ontevreden patiënten kunnen binnenkort hun klacht direct melden bij een klachtenbemiddelaar. Tot nu toe werd de patiënt gevraagd de klacht schriftelijk in te dienen. ‘Dat is heel patiëntonvriendelijk’, vindt Melvin Samsom, lid Raad van Bestuur. Ga er maar aan staan: een klacht verwoorden in een brief. Toch wordt dit nog steeds van patiënten geëist. Pas bij ontvangst van de brief wordt de klacht in behandeling genomen. ‘Een brief schrijven vormt een drempel voor patiënten of familie en bovendien slepen wij ze in een procedure waar ze helemaal niet in willen zitten’, stelt bestuurslid Melvin Samsom. ‘Patiënten willen gehoord worden en niet weken wachten totdat er van hogerhand een zegje over wordt gedaan en zij op gesprek mogen komen. Daarom gaan wij klachten bij de bron en voortvarend aanpakken.’

Een patiënt kan zijn klacht melden bij de Servicedesk van het Voorlichtingscentrum dat tijdens kantooruren direct een klachtenbemiddelaar kan inschakelen. Klachten kunnen gaan over het niet nakomen van afspraken tot een verkeerde behandeling of schade van een behandeling. ‘Het is belangrijk dat een klacht wordt gezien vanuit de beleving van de patiënt. Het gaat er dus niet om of een klacht gegrond of ongegrond is’, aldus Samsom. ‘Een klachtenbemiddelaar spreekt geen oordeel uit, maar hoort de patiënt en gaat vervolgens samen met hem en de betreffende hulpverlener het gesprek aan. Veel klachten gaan over bejegening en communicatie. Zorg dan dat de weg voor een klacht toegankelijk is en er goed over wordt gecommuniceerd. Vaak neemt een gesprek en een fout toegeven al veel onvrede weg.’

4

Een klachtenbemiddelaar zal nauwlettend in de gaten houden of de klacht door de hulpverlener goed wordt opgepakt en hij begeleidt ook de rapportage. Komt een klachtenbemiddelaar er met de patiënt en hulpverlener niet uit, dan wordt de klacht neergelegd bij de huidige Klachtencommissie. De drie of vier nieuwe klachtenbemiddelaars gaan vallen onder de sectie Patiënttevredenheid van het Instituut voor Waarborging van Kwaliteit en Veiligheid. Daar komen alle klachten binnen. ‘Heel belangrijk dat klachten op één punt samenkomen’, benadrukt Samsom. ‘Met een analyse kunnen we misschien bepaalde trends ontdekken; zien waar het misgaat en daar beleid op maken. Mijn stelling is dat wanneer we willen uitblinken in het medisch handelen, dan moeten we dat ook doen in patiënttevredenheid.’  ND

i ra nterview dbode 15 - 2009

‘Als ‘moeten’ voor werken staat, verdwijnt de arbeidsvreugde’ Werken na je 65e lijkt ons aller voorland te worden. Voor sommigen is het een schrikbeeld. Dat dit niet altijd zo hoeft te zijn, bewijzen Theo Schäpe (70) en Gerhard Gunsing (68) van de afdeling Spoed­ eisende Hulp (SEH). M arl i e s M i e l e k amp

‘Nog voor ik 55 werd vroegen collega’s soms al: “Hoe lang moet je nog ?”, vertelt gipsmeester Theo Schäpe. ‘Tot vijf uur, grapte ik dan. Toen ik tegen de zestig liep werd het zelfs: “Wanneer ga je nu genieten?” Ik geniet als ik vrij ben, maar ik vind werken ook genieten. Werken is wat mij betreft een waardevolle invulling van vrije tijd.’ Na zijn prepensioen in 2000 bleef Schäpe dan ook nog twee dagen per week bij zijn toenmalige werkgever, het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis, werken. ‘ En toen het hoofd van de SEH Riny van der Ven me na mijn definitieve pensionering vroeg om op basis van een 0-urencontract in het UMC St Radboud te komen werken, zei ik meteen ja. Ik werkte hier als oproepkracht om bij calamiteiten collega’s op de gipskamer te vervangen. Soms was dat een halve dag per week, maar het waren ook wel eens volle weken. Nu ik zeventig ben geworden, moet ik ophouden. Helaas, ja…’

Warm bad Op dezelfde afdeling loopt Gerhard Gunsing nog steeds rond. Na jaren als A-verpleegkundige te hebben gewerkt, kwam hij vijftien jaar geleden op de SEH in een administratieve functie terecht. ‘Ik doe hier de ongevallenadministratie met een systeem dat gekoppeld gaat worden aan een nieuw systeem. Die koppeling wilde ik nog graag meemaken en daarom werk ik hier nog steeds op basis van een 0-urencontract, wat neerkomt op zo’n 15 tot 20 uur per week.’ Zowel Schäpe als Gunsing vinden naast plezier in het werk de contacten met collega’s en patiënten belangrijk. ‘Dat merkte ik vooral toen ik vorig jaar ziek was’, vertelt Gunsing. ‘ Als ik dan toch weer even op het werk was, voelde dat als een warm bad. Die belangstelling van collega’s vond ik erg fijn.’ Dat ouderdom met gebreken komt, merkte ook Schäpe. ‘Werken op de gipskamer was - vooral vroeger - zwaar werk. Ik heb dan ook al jaren rugklachten en allerlei andere letsels aan schouders, polsen, knieën en enkels gehad. Daarom zorg ik dat ik in beweging blijf. Zowel lichamelijk als geestelijk moet je zorgen dat je in conditie blijft. Werken heeft me daarbij geholpen, want zelfs met al mijn ervaring leer ik nog steeds bij.’ ‘Als je niets meer leert, ben je echt oud’, vult Gunsing aan. ‘Zo had ik in het begin moeite met computerwerk. Juist door me daarin te verdiepen en het toch te willen kunnen, blijf je bij. Dat merk ik ook in het contact met de kleinkinderen die nu de puberleeftijd hebben.’

Geen veertig uur Naast dat Schäpe nog elke dag bijleert, kan het bijna niet anders dan dat collega’s ook van zijn ervaring en kennis geleerd hebben. Want al sinds zijn diplomering als A-verpleegkundige in 1964 werkte hij als gipsmeester. In het CWZ maakte hij dan ook vaak de protocollen. ‘Ook gaf ik onderwijs op de Hogeschool Arnhem Nijmegen aan operatiekamerassistenten en in de kliniek aan

Theo Schäpe en Gerhard Gunsing van de afdeling Spoed­eisende Hulp (SEH) derdejaars geneeskundestudenten. Daarnaast schreef ik boeken over mijn vak, waarvan één zelfs een vierde druk beleefde.’ Beide mannen benadrukken dat als mensen graag door willen werken na hun 65e , ze die kans moeten krijgen. Gunsing: ‘Op de sportschool spreek ik wel eens met een hoogleraar die moest stoppen. Die man vind dat vreselijk. Ik hoef geen veertig uur meer te werken, maar juist de kans om het op deze manier af te bouwen, vind ik fijn. Er waren heus wel eens dagen dat ik geen zin had hier naartoe te gaan, maar als ik weer naar huis ging was ik altijd weer blij dat ik geweest was.’ En het is echt niet zo dat beide mannen het werk nodig hebben om hun tijd in te vullen. Schäpe reist veel met

5

Foto: Flip Franssen

zijn partner, werkt veel in de tuin en wandelt en fietst graag. Gunsing heeft al langer beeldhouwen als hobby en kan daar uren mee bezig zijn. Daarnaast heeft hij een grote tuin om te onderhouden en maakt fietstochten met zijn vrouw. ‘Zij op haar beurt shopt eens per week gezellig met haar zus en bezoekt meestal op vrijdag een goede vriend van ons. Zo heb je elkaar altijd wat te vertellen als je weer thuis komt’, lacht Gunsing. Hij wil nog graag even terugkomen op de vraag die Schäpe vaak kreeg over ‘hoelang hij nog moest’. ‘Dat zegt meer over de mensen die de vraag stellen. Als je het woord “moeten” voor werken gaat gebruiken, is de arbeidsvreugde weg.’  n

i n b e d r i j f

Foto: Paul van Laere

Einde Ramadan

Suikerfeest voor iedereen Het einde van de Ramadan wordt gemarkeerd met het Suikerfeest. De Pastorale Dienst organiseert in samenwerking met het Personeelsrestaurant op 22 september van 19.00-21.00 uur een Suikerfeest voor bezoekers én medewerkers, moslims en niet-moslims. De dienst vraagt verpleegkundigen om te beoordelen of patiënten wel dan niet zelfstandig naar de viering kunnen gaan, zoniet dan is begeleiding zeer welkom. In het personeelsrestaurant wordt ruimte gemaakt voor bedden en rolstoelen. ‘Voor het Suikerfeest is ieder jaar meer belangstelling van autochtone patiënten en medewerkers. Dat stellen wij zeer op prijs’, zegt zorgconsulente Saïda Baktit. ‘Het draagt bij tot wederzijds begrip.’  ND

in een vreemde taal. ‘Mensen beheersen vaak de taal wel, maar missen de vaardigheid om een gesprek of presentatie wat luchtiger of grappiger te maken. Of vinden het moeilijk om in een vreemde taal te netwerken. Die vaardigheid kunnen wij mensen in verschillende talen bijbrengen’, legt directeur Liesbet Korebrits uit. ‘Bij de intake kijken we of de leervraag past in een cursus die in een kleine groep wordt gegeven of dat er individuele coaching nodig is. We zoomen in op de behoefte van cursisten, op basis van case studies die zij zelf inbrengen.’ Medewerkers en externen kunnen bij Radboud in’to Languages ook terecht voor communicatietrainingen zoals eigentijds corresponderen, schrijven voor het web, journalistiek schrijven, het voorzitten van een vergadering en timemanagement. Radboud in’to Languages valt onder de faculteit Letteren. Korebrits: ‘Voordeel is dat wij als onderneming dicht op de wetenschap zitten en daardoor de cursussen een academisch gehalte kunnen geven met bijvoorbeeld lezingen van hoogleraren, een Britse literatuur- of filmavond en studentendebatten. We zijn niet meer het centrum met zestig cabines en koptelefoons wat veel mensen nog denken. We werken met software dat door universiteiten is ontwikkeld. Innovatief en eigentijds dus. Voor medewerkers van het UMC en Radboud Universiteit geldt een speciaal tarief. ’ ND

Tandheelkunde

Spontaan lachen beter dan lachen op verzoek

van de lach. Zo blijkt dat mensen die meer zichtbaar tandvlees hebben en dit negatief beleven, neurotischer zijn en een lager zelfbeeld hebben. Of zij door het verlagen van de lachlijn beter in hun vel komen te zitten, daar is vervolgonderzoek voor nodig.  GM

Beter worden

Boekje niet ontvangen?

#FUFS
XPSEFO JO
IFU
3BECPVE JO
QSBLUJKL (FESFWFO
EPPS
LFOOJT
CFXPHFO
EPPS
NFOTFO Foto: Bart Nijs fotografie

Begin september is de vierde uitgave in de reeks Beter worden in het Radboud! naar het thuisadres van alle UMC-medewerkers gestuurd. Mocht u het boekje niet ontvangen hebben, dan kunt u dit melden bij de Productgroep Communicatie Janneke van der Linden (tel: 17603; e-mail: [email protected]). U krijgt dan alsnog het boekje toegezonden. RAD9119 boekje beter 4.indd 1

Saïda Baktit is van maandag tot en met donderdag voor vragen bereikbaar op pieper 1689 of via de mail AouladBaktit, S.

Duurzaam veilig

Kappen bomen In juli – na de broedperiode van vogels - vond er een kaalslag plaats aan de Philips van Leydenlaan, onder meer voor de gebouwen van Tandheelkunde en KNO. Maar liefst 48 bomen zijn er gekapt. ‘Ik kan me voorstellen dat medewerkers het zonde vinden, maar het is nodig om deze weg duurzaam veilig te maken’, vertelt Richard Groenen, projectmanager Realisatie van Vastgoed & Infrastructuur. ‘In het eindplaatje komt er uiteraard jonge aanplant voor terug.’ Nog dit najaar, waarschijnlijk rond november, wordt de Philips van Leydenlaan aangepakt. Voor de veiligheid komen er vrijliggende fiets- en voetpaden, met een groenstrook afgescheiden van de auto’s. Het voetpad krijgt een tegelverharding met een herkenbare rode strook erlangs. Volgens Groenen: bezoekersvriendelijk én herkenbaar als campusterrein. De autoweg verschuift daardoor een stukje richting parkeerterrein. ‘Al met al een behoorlijke ingreep die zeker wat overlast zal veroorzaken. Met bijvoorbeeld tijdelijk eenrichtingsverkeer, en omleidingen via een noodweg.’ De renovatie van de Philips van Leydenlaan is onderdeel van het project ‘Rondje Heyendaal’, de nieuwe inrichting van de vier grote wegen rondom het universiteitsterrein en het UMC St Radboud. Wie zich op de hoogte wil houden van de laatste stand van dit project, klik op de button ‘Werk aan de weg’ op intranet. JM

Radboud in’to Languages

Ondergedompeld in taal Taalvaardig zijn, een presentatie in vloeiend Engels kunnen geven, de media doelgericht te woord staan of een pakkende populaire wetenschappelijke tekst kunnen schrijven. Wie wil dat niet? Het vernieuwde Universitair Taal en Communicatiecentrum, dat per 21 september, voortaan Radboud in’to Languages heet, heeft dat in huis. De eerste cursisten, onder andere medewerkers van het UMC (vooral buitenlandse specialisten), zijn al in het Kasteeltje gestart met de zogenoemde Intensive Language Programmes, waarin zij een volle week van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat zijn ondergedompeld

15-09-2009 12:04:50

Zeldzaam

Informatiemiddag voor ouders van kinderen met het CDG-syndroom

Lachen is leuk. Maar het heeft ook invloed op hoe sympathiek, intelligent of aantrekkelijk je gevonden wordt. Tandarts Pieter van der Geld promoveerde op 15 september in Nijmegen op tandheelkundig én psychologisch onderzoek naar de lach. Van der Geld deed onderzoek naar de lachlijn. Om precies te zijn: dat is de onderrand van je bovenlip tijdens het lachen. ‘Het optrekken van de lippen tijdens het lachen, bepaalt de hoogte van je lachlijn’, vertelt Van der Geld. ‘Hoe hoger de lachlijn, des te meer gebit je ziet. Dat geeft een jeugdige uitstraling. Maar je ziet ook eventuele schoonheidsfoutjes van het gebit. Is de lachlijn erg hoog, dan zie je te veel tandvlees. Een lage lachlijn waarbij de tanden niet zichtbaar zijn, associëren mensen met ouderdom.’ Behandeling aan de lachlijn vraagt om maatwerk. Stap één is om de lach goed in beeld te krijgen. De huidige manier is vragen of iemand wil lachen, en dat te fotograferen. ‘Dat geeft echter een geposeerde lach’, aldus Van der Geld. Hij ontwikkelde een methode om het spontane en natuurlijke lachen van patiënten vast te leggen. Hierbij zijn mensen gefilmd terwijl ze naar een komische film keken. ‘De spontane lach blijkt heel anders dan de geposeerde lach. Bij de spontane lach ligt iemands lachlijn hoger. Ook is de mond breder. Daarnaast zijn de kiezen en het ondergebit beter zichtbaar. De spontane lach biedt duidelijk een beter uitgangspunt voor behandeling dan een lach op verzoek’, aldus Van der Geld. Zijn nieuwe lachlijn-diagnostiek is geschikt voor de praktijk van tandartsen, orthodontisten en kaakchirurgen. Blijft hij nu komische films draaien in zijn praktijk? ‘Ja. Mijn advies aan tandartsen is dat ze niet meer iemands lach geposeerd fotograferen, maar het spontane lachen filmen.’ Van der Geld onderzocht ook psychologische aspecten

6

Op 25 september 2009 begint op het poli-plein van het Kinderziekenhuis een informatiemiddag voor patiënten met het CDG syndroom en hun ouders. Congenital Disorders of Glycosylation of CDG syndroom is een groep zeldzame erfelijke aan­doeningen, met een incidentie van 1 : 50-100 000 geboorten in Europa. Het betreft een stofwisselingsziekte van de glycosylering van eiwitten. Het grootste deel van de functionele eiwitten in het lichaam van deze patiënten wordt niet goed geglycosyleerd en kan daardoor niet adequaat werken. De patiëntjes presenteren zich vaak met een multi-systeem aan­doening bij de ge­boorte, een ontwikke­lings­stoornis van de hersenen, orgaanfalen en endo­criene- en stol­ lings­problemen. Een substantieel deel van de kinderen heeft ernstige neuro­logische klachten en bijna de helft van de patiënten wordt niet volwassen. De aandoening heeft meer dan dertig verschillende biochemische typen, allen met uiteenlopende kliniek. Door de lage frequentie van voorko­men van de ziekte is er weinig informatie beschikbaar voor patiënten en ouders over prognose en behandeling van de ziekte. Het doel van de informatiemiddag is om de specialisten, betrokken klinische biochemici en ouders samen te brengen, informatie aan te bieden, vragen te beantwoorden en het lot­ge­notencontact te faciliteren. Voor de patiënten wordt een leuke spelmiddag geor­g ani­seerd. Ook een leuk deel van het programma is een rondleiding in ons laboratorium. Ieder­een die in­teresse heeft  is van harte welkom om deel  te nemen aan deze informatiemiddag op vrij­dag 25 september vanaf 13 00 uur. Deze eerste samenkomst van de Nederlandse patiëntengroep wordt georganiseerd door dr. Eva Morava van de sub­afde­ling Metabole en Endocriene Ziekten, dr. Dirk Lefeber en prof. Ron Wevers van het labo­ra­torium Kindergeneeskunde en Neurologie met ondersteuning van de Nederlandse pa­tiën­ten­vereni­ging voor Volwassenen en Kinderen met Stofwisselingsziekten (de VKS).  EM

ra v e rhaal dbode 15 - 2009

Foto: Frank Muller

Zorg kwetsbare ouderen verbeteren Het Universitair Verpleeghuis Netwerk Nijmegen (UVNN) is omgedoopt tot Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON). Een nieuwe naam, met nieuwe intenties. Al vanaf 2003 werkt Ouderengeneeskunde van het Radboud nauw samen met instellingen voor ouderenzorg in een ruime regio. Doel: hen met wetenschappelijk onderzoek ondersteunen om de kwaliteit van zorg voor kwetsbare en chronisch zieke ouderen te verbeteren. ‘Wij werken niet vanuit een ivoren toren. Alle onderzoeksvragen komen uit de dagelijkse praktijk.’

Ja n n i e M e u ss e n

Als UKON-netwerkcoördinator heeft Minke Nieuwboer vanuit het Radboud intensief contact met medewerkers uit de ouderenzorg. Regelmatig zit ze om tafel met commissies van grote organisaties waarin bijvoorbeeld specialisten ouderengeneeskunde, fysiotherapeuten, verpleegkundigen/verzorgenden en kwaliteitsmedewerkers vertegenwoordigd zijn. ‘Toen we startten in 2003 was er amper samenwerking tussen de instellingen. De uitwisseling binnen het netwerk leverde direct veel op. “Doen jullie dat zo…!” Eyeopeners over en weer, want iedereen kampt met dezelfde problemen. Hoe ga je bijvoorbeeld om met depressieve patiënten of met palliatieve sedatie? Kennis wordt nu veel meer gedeeld. Samen kijken we welke problemen er in de praktijk leven. En waar het zinvol is, proberen we met wetenschappelijk onderzoek de kwaliteit van zorg te verbeteren.’

Modelpraktijken Stapje voor stapje is er volgens Nieuwboer inmiddels veel bereikt. ‘We hebben een manier gevonden om op dezelfde wijze patiëntengegevens te registreren: rondom bijvoorbeeld mobiliteit, probleemgedrag en Algemene Dagelijkse Levensverrichtingen (ADL). Een voorwaarde om goed wetenschappelijk onderzoek te kunnen verrichten.’ Diverse onderzoeksprojecten hebben al vruchten afgeworpen. ‘Er is bijvoorbeeld een zorgprogramma opgesteld hoe je als verzorgende omgaat met probleemgedrag bij dementerende patiënten, zoals rusteloosheid en angst. Er is in kaart gebracht welke factoren een succesvolle revalidatie voorspellen bij patiënten die herstellen na een beroerte/hersenbloeding of amputatie. We hebben onderzocht hoe je depressieve symptomen bij verpleeghuisbewoners sneller signaleert, en hoe je er dus beter op kunt inspelen’, vertelt Nieuwboer. Volgens haar ligt er nog een terrein braak. ‘We werken naar modelpraktijken toe, zodat iedereen volgens dezelfde lijnen – evidence based – kan gaan handelen. We hebben bijvoorbeeld samen met het VUMC in Amsterdam de meetmethodes rond mobiliteit verbeterd. Valproblemen bij ouderen komen veel voor. Door structureel bij nieuwe patiënten te kijken naar onder meer rompbalans en het tempo van lopen, kun je inschatten hoe mobiel iemand is en welke ondersteuning hij nodig heeft.’ Volgens haar wordt er ook veel meer onderling samengewerkt. ‘Voorheen bijvoorbeeld bleven specialisten ouderengeneeskunde

binnen de instellingen, nu verzorgen ze ook consulten in de thuiszorg.’

Maatschappelijke rol ‘Wij hebben als UMC een maatschappelijke taak om de zorg voor ouderen te verbeteren. De samenwerking met onze afdeling Eerstelijnsgeneeskunde (centrum voor huisartsgeneeskunde, ouderengeneeskunde en public health) is inmiddels uitgebreid tot tien instellingen voor kwetsbare ouderen en chronisch zieken. We bestrijken een ruime regio, die zich uitstrekt tot Gelderland, een groot deel van Brabant en Noord- en Midden-Limburg.’ Het UKON richt zich naast verpleeg- en verzorgingshuizen inmiddels ook op thuiszorg, hospice- en transmurale zorg. Het UKON organiseert ook cursussen, workshops en werkconferenties. Onlangs is bovendien, voorlopig op proef voor een beperkte groep, het digitaal UKONkennisplein gelanceerd. ‘Hier kunnen medewerkers die betrokken zijn bij ouderenzorg collega’s raadplegen en bijvoorbeeld publicaties inzien. Tijdens een jaarlijks symposium, dat telkens is volgeboekt, dragen we de kennis uit aan verpleegkundigen en verzorgenden. Want zij zijn het die de nieuwe inzichten in de praktijk moeten brengen.’  n Meer informatie op de site: www.uko-n.nl

Satelliet Oncologisch Centrum in Boxmeer Het UMC St Radboud intensiveert de bestaande samenwerking met het Boxmeerse Maasziekenhuis Pantein. Onder andere door in Boxmeer een satelliet te openen van het Oncologisch Centrum. ‘Dit past in onze visie om topzorg zo dicht mogelijk bij de patiënt aan te bieden’, aldus prof. Melvin Samsom, lid van de Raad van Bestuur.

M art e n Doop e r

Eerder dit jaar zei Samsom de aangekondigde komst van een particuliere oncologische kliniek in Boxmeer te beschouwen als ‘een prikkel om nog beter uit te dragen wat wij de patiënt op oncologisch gebied te bieden hebben. Zowel op het gebied van zorg als op het gebied van service.’ Ruim een half jaar later blijkt het ook een prikkel geweest te zijn om de reeds bestaande samenwerking met het Maasziekenhuis in Boxmeer te intensiveren. ‘De Raden van Bestuur van beide ziekenhuizen hebben de afgelopen tijd regelmatig contact met elkaar gehad. Daarbij kwam van beide kanten de wens naar voren intensiever samen te werken. Dat heeft onder andere geleid tot het voornemen een dialysecentrum in Boxmeer in te richten, tot de ondersteuning van de IC’s in Boxmeer door Nijmeegse intensivisten en tot verken-

ning van de mogelijkheden voor dienstverlening op het gebied van de microbiologie en pathologie.’ En dan nu gevolgd door het voorgenomen besluit in Boxmeer een satelliet te vestigen van het Radboud Universitair Centrum voor Oncologie (RUCO). ‘Op het gebied van de oncologie behoort het UMC St Radboud bij de drie grootste oncologiecentra in Nederland’, stelt Samsom. ‘In het visiedocument dat het RUCO dit voorjaar presenteerde, maakte het centrum duidelijk voorstander te zijn van het vestigen van satellieten in de regio. Om zo oncologische zorg in de volle breedte, dus tot en met de derdelijns topzorg, zo dicht mogelijk bij de patiënt te kunnen aanbieden. Dit heeft nu geleid tot het voorgenomen besluit zo’n satelliet in het Maasziekenhuis in Boxmeer te vestigen. Hierdoor kan de patiënt ook in Boxmeer terecht voor multidisciplinaire oncologische zorg, poliklinische zorg, dagbehandeling en radiotherapie.’

Wij juichen marktwerking toe Artsen uit beide ziekenhuizen werken daarbij nauw samen zodat de patiënten dicht bij huis kunnen profiteren van academische kennis, ervaring en behandelmethoden. Samsom: ‘Toegegeven, de aankondiging begin dit jaar van de mogelijke komst van een particuliere

7

oncologische kliniek naar Boxmeer heeft de gesprekken over een nauwere samenwerking op oncologisch gebied tussen beide ziekenhuizen wel in een stroomversnelling gebracht. Maar primair komt deze stap voort uit de huidige visie van het UMC St Radboud: het aanbieden van topklinische zorg zo dicht mogelijk bij de patiënt. We doen dat ook op tal van andere terreinen. Bijvoorbeeld via initiatieven als ParkNet en Healthbridge.’ Samsom benadrukt dat de overeenkomst tussen het UMC St Radboud en het Maasziekenhuis in Boxmeer niet als doel heeft het particuliere initiatief de pas af te snijden, zoals de berichtgeving in de Gelderlander vorige week suggereerde. ‘Als Raad van Bestuur juichen wij de marktwerking in de zorg toe. De Hansa Oncology Clinics is wat ons betreft van harte welkom in Boxmeer. Als zij haar plannen doorzet, zal dit ons nog meer dwingen zorg en service van de allerhoogste kwaliteit aan te bieden. Het is uiteindelijk aan de patiënt om te kiezen voor de ene of de andere kliniek. Ik ben er wel van overtuigd dat wij met alle kennis en ervaring en onze reeds bestaande positie in de regio een zeer goed uitgangspunt hebben bij een eventuele concurrentieslag. Iedere andere aanbieder van oncologische zorg moet maar bij zichzelf nagaan of hij het aandurft er een concurrerende kliniek naast te zetten.’  n

r e portag e

‘Voorheen had ik de neiging stilt Op 10 september heeft bestuursvoorzitter Emile Lohman van het UMC St Radboud het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness geopend. Of misschien beter gezegd: héropend. Want dit centrum werd al in 1979 opgericht. Opvallendste verschil met toen: het Han Fortmann Centrum-nieuwe-stijl heeft een wetenschappelijke lijn gekregen, waardoor wetenschappelijk onderzoek mogelijk is naar onder meer meditatie. Zowel naar de effectiviteit ervan in een klinische setting als fundamenteel onderzoek naar het werkingsmechanisme van meditatie. Radbode nam in het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness een kijkje bij de cursus ‘Mindfulness-based Stress Reduction’, speciaal bedoeld voor medewerkers van het Radboud. A D DEN H E L D

Zweverigheid, daarmee worden de cursussen in het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness vaak geassocieerd. En de ruimte waarin deze middag de tweede bijeenkomst van de cursus ‘Mindfulness-based Stress Reduction’ plaats heeft, lijkt die indruk alleen maar te

‘Juist voor professionals ’n echte aanrader!’ Longarts dr. Johan Molema van het UMC St Radboud (locatie UCCZ, Dekkerswald) was vorig jaar één van de Mindfulness-cursisten van het eerste uur. ‘Ik had al eens eerder deelgenomen aan cursussen in het Han Fortmann Centrum. Maar wat mij juist in deze cursus zo aansprak was, dat-ie vanuit de werkomgeving zo serieus werd genomen. De cursus werd onder meer aangeboden aan medisch specialisten en het leek mij spannend om zo eens collega’s buiten mijn eigen vakgebied te ontmoeten. Dat je ook eens de ervaringen deelt van “soortgenoten” met wie je in dat grote UMC werkt. Waar we allemaal doeners zijn. Prestatiegericht, productiegericht… noem alle clichés maar op. Maar natuurlijk ook om meer te leren over mezelf. Bovendien was mijn cursusleider psychiater prof. Anne Speckens. En het trok mij ook aan om juist onder haar leiding en met haar deskundigheid deze cursus te gaan volgen.’ De cursus op zich was voor Molema al een eye-opener. ‘Acht weken lang elke week binnen werktijd, want de cursus begint om half vijf, gestructureerd ruimte maken voor jezelf, om reflectie te hebben op je eigen proces. Want we zijn natuurlijk altijd maar aan het werk.’ Juist voor professionals, zoals artsen, artsassistenten in opleiding en verpleegkundigen, vindt de longarts deze cursus dan ook een echte aanrader. ‘Want als ik kijk naar de profielen van mensen in een academische werkomgeving als de onze: perfectionisme, verantwoordelijkheidsgevoel, het kan nooit “nee” zijn… je moet jezelf voortdurend bewijzen. Dat zijn stuk voor stuk serieuze risicofactoren voor stress en voor chronische stress. Het punt is alleen: je hebt het vaak zelf niet in de gaten. Omdat je de bijbehorende lichaamssignalen niet kent. Maar tijdens de cursus komt die lichaamsbewustwording uitgebreid aan de orde. Evenals trouwens ontspannende lichaamsoefeningen en meditatieve momenten. En wanneer je je eenmaal bewust bent in wat voor een cyclus je zelf ronddraait, en als ook spelers in je omgeving zich daar meer bewust van worden, kan dat een heel positief effect hebben. Op de cultuur op je werk, op de werksfeer en daarmee uiteindelijk ook op de patiëntenzorg. Want daar draait het natuurlijk allemaal om!’

bevestigen. Alle schoenen van de deelnemers op de gang. En de acht deelnemers zelf liggen op een matje op de vloer van de zaal. Met een kussenrol in hun knieholte en een deken over hun onderbenen en voeten.

Bodyscan en meer Even na half vijf geeft meditatieleraar, theoloog en verpleegkundige Ted van Rijt het startsein voor deze bijeenkomst die tot zeven uur zal duren. Zelf ook gelegen op een matje begint Van Rijt, tevens directeur van het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness, met een aantal ontspannende yoga-oefeningen. Vervolgens komt de bodyscan aan bod, vaste prik op de cursusbijeenkomsten. Tijdens de bodyscan leren de cursisten zich, stap voor stap en in alle rust, bewust te worden van hun hele lichaam. Van het topje van hun tenen tot aan hun kruin, met behulp van ontspannende ademhalingsoefeningen. Daarna is er alle ruimte voor meditatie. Bovendien krijgen de cursusdeelnemers de gelegenheid om hun ervaringen met elkaar uit te wisselen. En tot besluit krijgen zij ‘huiswerk’ mee. Van Rijt: ‘Er wordt van de deelnemers verwacht dat zij zes dagen per week ook drie kwartier thuis oefenen. Wat zij tijdens deze cursus leren moet namelijk een “way-of-life” worden. De ervaring leert dat thuis oefenen van wezenlijk belang is voor het bereiken van hun uiteindelijke doel: een grondhouding ontwikkelen die zich kenmerkt door het aanwezig zijn in het nu, innerlijke rust en vriendelijkheid naar zichzelf en naar anderen. Daardoor kunnen zij uiteindelijk effectiever omgaan met stress en met de wisselvalligheden in hun leven.’ En de eerder genoemde zweverigheid? Die is, zo verzekert Van Rijt, bij deze cursus absoluut niet aanwezig. ‘Voor de toepassing in een medische setting is mindfulness juist ontdáán van alle zweverigheid en van het jargon vanuit de boeddhistische achtergrond. De essentie is behouden gebleven, maar de vertaling is zodanig gemaakt dat het een breed publiek aanspreekt. Het is allemaal heel concreet, zo nuchter en zo zakelijk

8

Anne Speckens en Myriam Schretlen-Wubbe (zie interview in ka als het maar zijn kan. Anders zou het toch ook onmogelijk zijn om daar met behulp van een wetenschappelijke methode degelijk onderzoek naar te doen?’

Dicht bij het gewone leven In de theepauze geven enkele deelneemsters in alle openheid hun eerste ervaringen prijs. Hoewel dit nog maar hun tweede bijeenkomst is van de in totaal acht. Anja: ‘Deze cursus ervaar ik als heel prettig. Het geeft je een heel mooi kader om zelf in te oefenen. Ik vind deze cursus ook heel toegankelijk. Niet meteen geassocieerd met eeuwenoude boeddhistische tradities, maar juist heel dicht bij het gewone leven, en daardoor ook goed inpasbaar in je gewone leven.’ Maartje had zo haar eigen reden om juist aan deze cursus deel te nemen: ‘Op mijn werk kan ik heel erg druk bezig zijn en ik merkte dat ik daar thuis gewoon in doorging. En ik wilde een keer leren om dat los te laten. Dus niet meer 24 uur met mijn werk bezig te blijven en voortdurend na te denken wat ik misschien anders of beter had kunnen doen. Goed, er moet altijd een bepaald leervermogen zijn of een reflectiemoment. Maar op een gegeven moment moet je daar ook mee klaar zijn, vond ik. Ik vond dat ik voor mezelf ook eens een rustmoment moest kunnen inbouwen. Tijdens de Bodyscan heb ik hier heel bewust ervaren wat het kan betekenen als je voor jezelf een keer een rustmoment

ra d b o d e 1 5 - 2 0 0 9

ltes op te vullen’

Mede-oprichtster Myriam Schretlen (84) over het nieuwe Han Fortmann Centrum:

‘Innerlijke vrijheid’ Myriam Schretlen-Wubbe (84) stond, samen met de inmiddels overleden psychologe Wil Vendrik – Twaalfhoven, in 1979 aan de wieg van het Han Fortmann Centrum. Samen met hoogleraar psychiatrie professor dr. Anne Speckens, op dit moment nauw betrokken bij het Han Fortmann Centrum- nieuwe-stijl, blikt de mede-oprichtster heel even terug. Ondanks haar respectabele leeftijd staat het de medeoprichtster van het Han Fortmann Centrum nog glashelder voor de geest: ‘Twee begrippen waren in die woelige jaren zeventig voor mij heel belangrijk: innerlijke vrijheid en bewustwording. De innerlijke vrijheid als vrouw, bewuster mijn eigen leven in handen nemen.’ ‘Wat dat betreft is er weinig veranderd’, laat Anne Speckens weten, ‘want innerlijke vrijheid en bewustwording zijn thema’s, die ook nu nog steeds passen bij het Han Fortmann Centrum voor Mindfulness.’

Benedictijnse spiritualiteit

Foto’s: Jan van Teeffelen

ader op de rechterpagina)

‘Wat zij tijdens deze cursus leren moet een way-oflife worden’

nen leren loslaten, leren “nu loslaten en morgen weer verder”, dat is voor mij de belangrijkste doelstelling om deze cursus te volgen.’ Daphne heeft op haar werk zelfs al positieve ervaringen opgedaan met wat zij tijdens de allereerste cursus­ bijeenkomst, nog maar een week geleden, leerde: ‘Ook op mijn werk laat ik nu bewust wat meer stiltes vallen. Terwijl ik voorheen veel eerder geneigd was om stiltes juist zo snel mogelijk op te vullen. En ik merk dat er daardoor wat meer bewustwording bij de patiënten ontstaat, dat ze ook wat meer komen. Alleen maar doordat ik die stiltes nu niet zelf meer meteen opvul.’

‘Mam, ga je weer naar de zweefclub?’

inbouwt. Het is hier, na alle hectische momenten die een werkdag kent, zo rustig, zo stil, dat ik tijdens de Bodyscan prompt in slaap viel. Meer aandacht aan mezelf besteden, dat lijkt me prettig voor de nabije toekomst. Kunnen teruggrijpen naar waar ben ik nu, op dit moment, mee bezig? Je merkt heel vaak dat je naar het verleden gaat en dan weer naar de toekomst, zonder dat je je bewust bent van wat er nú gebeurt. Dingen kun-

De cursus ‘Mindfulness-based Stress Reduction’ lijkt een bijzonder positieve uitwerking te hebben op de deelnemende medewerkers van het UMC St Radboud. En daarmee uiteindelijk ook op de patiëntenzorg binnen het UMC. De cursisten ervaren dat in ieder geval zo. En meditatieleraar Ted van Rijt zal de laatste zijn die dat ontkent: ‘Deze cursus komt de deelnemers zelf ten goede en daardoor uiteindelijk ook de patiënten. Het is voor beide partijen een win-win-situatie. Want meer aandacht geven aan jezelf is nu eenmaal onlosmakelijk verbonden met meer aandacht geven aan een ander.’ Dat klinkt allemaal aannemelijk. Maar werkt dat bij de cursisten thuis ook zo? Volgens deelneemster Moniek

9

Myriam Schretlen en mede-oprichtster Wil Vendrik van het Han Fortmann Centrum waren er destijds van overtuigd, dat er binnen de traditionele, katholieke geloofswereld een ingrijpende verandering moest komen. Maar leidde dat streven in het vrij traditionele, katholieke gezin dat Myriam Schretlen eind jaren zeventig had niet tot heftige botsingen met haar echtgenoot, destijds hoogleraar Kindergeneeskunde in Nijmegen? ‘Hij was zo verstandig zich op zijn studeerkamer te verdiepen in de wetenschap, gehuld in een grote rookwolk’, reageert zij met een fijnzinnige glimlach. ‘Overigens… het “met aandacht aanwezig leren zijn in het hier en nu”, zoals de Nijmeegse hoogleraar cultuur- en godsdienstpsychologie Han Fortmann dat voorstond, had ook binnen de katholieke traditie al een vaste plaats. Bijvoorbeeld de Benedictijnse spiritualiteit is daar van doordrenkt.’ De toepassing van mindfulness in het Han Fortman Centrum-nieuwe-stijl ziet de mede-oprichtster als een belangrijke ontwikkelingsstap. ‘Ik ben erg blij dat er in de breedheid van het cursusaanbod nu een wetenschappelijke lijn komt.’ Anne Speckens beaamt dat graag: ‘Ik heb ook respect voor de mensen die ons daartoe in de gelegenheid hebben gesteld. Zowel het College van Bestuur als de Raad van Bestuur van het UMC hebben gezegd: “Wij zien hier de waarde van in.” Uiteraard onder de voorwaarde dat het past in de wetenschappelijke traditie van de universiteit, maar dat vind ik niet meer dan vanzelfsprekend.’

bijvoorbeeld moet haar partner best nog wel wat wennen aan het feit dat zij hiermee bezig is. En haar puberende kinderen roepen haar bij vertrek soms zelfs plagend na: ‘Mam, ga je weer naar je zweefclub?’ Toch laat zij zich niet uit het veld slaan: ‘Voor mij is dit iets wat nog niet eerder op mijn pad is gekomen. Door omstandigheden heb ik van deze cursus gehoord en het lijkt mij heel fijn om vooral met het hier en nu bezig te zijn. Niet te veel met wat er al is gebeurd en met overmorgen. En ook al haal ik de doelstellingen niet, alles wat ik van deze cursus meeneem zie ik als winst.’ Dat zijn cursus mogelijk een negatief effect zou kunnen hebben op de thuisrelatie van zijn cursisten, kan Van Rijt zich nauwelijks voorstellen. ‘In sommige gevallen zal het misschien heel even wennen zijn. Maar geen enkele cursist zal vijandig thuiskomen, in de zin van: “Jij moet nu écht veranderen!” Welnee, deze cursus zorgt er juist voor dat de deelnemers ook naar hun partner toe geduldiger en toleranter worden. Er komt na deze cursus gewoon een leuker mens thuis!’ Voor meer informatie over de cursus ‘Mindfulness-based Stress Reduction’, voor medewerkers van het UMC St Radboud, kijk op: www.hanfortmanncentrum.nl .  n

o n d e rzo e k

lichttherapie bij huidkanker Dermatoloog dr. Rianne Gerritsen, UMC St Radboud, start deze maand nog met een driejarig onderzoek naar het effect van lichttherapie bij oppervlakkige huidtumoren. Belangrijkste voordelen van deze behandelwijze: operatieve verwijdering is niet meer nodig (dus ook geen ontsierende littekens) én de mogelijkheid om meerdere huidtumoren tegelijk aan te pakken. A D DEN H E L D

Deze vorm van lichttherapie, ook wel fotodynamische therapie of kortweg PDT (Photo Dynamic Therapy) genoemd, kan een effectieve behandelwijze zijn van oppervlakkige huidtumoren. Althans, die ervaring hebben dermatologen en patiënten in het UMC St Radboud, één van de eerste centra in ons land die ruim negen jaar geleden met deze therapie startte. Deze positieve ervaringen, en ook de veelbelovende resultaten met lichttherapie elders in het land, hebben uiteindelijk geleid tot een wetenschappelijk onderzoek naar de doelmatigheid van deze behandeling van (oppervlakkige) huidkanker dat al deze maand van start gaat onder leiding van de Nijmeegse dermatoloog dr. Rianne Gerritsen.

Minder belastend voor patiënt Huidkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in ons land. Maar liefst één op elke zes Nederlanders krijgt ooit te maken met een vorm van huidkanker. En naar verwachting worden er in 2009 zo’n 35.000 huidtumoren vastgesteld. Het zal daarbij vooral gaan om het basaalcelcarcinoom en actinische keratose (een voorstadium van huidkanker), de twee meest voorkomende huidtumoren. Vooral bij jonge vrouwen wordt een forse toename gezien van het basaalcelcarcinoom. Belangrijkste twee oorzaken: beschadiging van de huid door zonlicht en een erfelijke aanleg. Nog niet eens zo heel lang geleden werden vrijwel alle huidtumoren standaard chirurgisch verwijderd. Maar sinds een aantal jaren bestaat er ook een patiëntvriendelijker alternatief: lichttherapie. Een behandelingsvorm, die bovendien bij uitstek geschikt lijkt voor de twee meest voorkomen vormen van huidkanker: het basaalcelcarcinoom en actinische keratose. Dermatoloog dr. Rianne Gerritsen past in het UMC St Radboud nu al geruime tijd met succes PDT toe en is dan ook extra blij, dat zij leiding mag geven aan een driejarig wetenschappelijk onderzoek naar de doelmatigheid van PDT bij huidkanker. ‘Vooral ook omdat deze lichttherapie zoveel minder belastend is voor de patiënt. De behandeling duurt kort, is nagenoeg pijnloos én laat geen littekens na op de huid.’ Al wijst zij er wel op dat PDT uitsluitend mogelijk is bij oppervlakkige huidtumoren, die niet bruin gepigmenteerd zijn.

Eerst crème, daarna rood licht Kern van PDT is, dat de kwaadaardige cellen in een huidtumor met behulp van een crème eerst extreem gevoelig worden gemaakt voor licht. Waarna ze onder invloed van (rood) licht vrijwel meteen afsterven. De eigenlijke behandeling begint met het aanbrengen van de speciale crème (methyl aminolevulinaat ofwel MAL) op de verdachte huid. Deze plek wordt vervolgens afgeplakt, want de crème moet drie uur intrekken. Na die drie uur wordt de resterende crème verwijderd en het ingesmeerde huiddeel gedurende acht tot twaalf minuten belicht met rood licht, ook wel ‘ zichtbaar licht’ genoemd. ‘Dus géén uv-straling en ook geen radioactieve straling’, benadrukt Gerritsen. Tijdens het belichten sterven de kwaadaardige tumorcellen, die eerder door de crème overgevoelig waren gemaakt door licht, vrijwel meteen af. De behandelde huid kan tijdens de belichting wat gevoelig/pijnlijk zijn en de ervaring heeft geleerd, dat er vooral op de avond na de behandeling wat pijn kan ontstaan. Maar met behulp van paracetamol is die pijn prima te verdrijven. Verder kan er na een behandeling ook wat roodheid van de huid optreden en in een enkel geval ontstaan er wat korstjes. ‘Maar die roodheid en korstjes verdwijnen vanzelf weer’, zo verzekert de onderzoeksleider.

Na drie maanden controle Bij een basaalcelcarcinoom moet de PDT-behandeling na een week tot veertien dagen nog eenmaal worden herhaald, maar bij het voorstadium van huidkanker (actinische keratose) is één behandeling vaak al afdoende. Drie maanden na de laatste PDT-behandeling, moet de patiënt voor controle terugkomen bij zijn/haar dermatoloog. Een standaardcontrole, bedoeld om Foto: Frank Muller

10

ra d b o d e 1 5 - 2 0 0 9 te kijken of de huidtumor daadwerkelijk is verdwenen. Bij twijfel kan er dan eventueel nog een stukje weefsel (biopt) worden weggenomen voor nader onderzoek. En worden er dan toch nog kwaadaardige tumorcellen gevonden, bijvoorbeeld omdat het basaalcelcarcinoom achteraf dikker bleek te zijn dan gedacht, dan moet de (resterende) huidtumor alsnog operatief worden verwijderd. Maar in de praktijk komt dit laatste niet vaak voor, laat Gerritsen weten. ‘Bij het voorstadium van huidkanker is de successcore van een eenmalige lichttherapiebehandeling zelfs ruim 90 procent.’ Belangrijk bijkomend voordeel van PDT is, volgens de Nijmeegse dermatoloog, dat een verpleegkundige de eigenlijke behandeling kan geven. ‘Deze therapie ontlast dus de arts. Hij of zij hoeft alleen maar heel even mee te kijken of de juiste plek wordt behandeld.’

Vergoeding Het wetenschappelijk onderzoek naar de doelmatigheid van PDT bij huidkanker is mogelijk dankzij een subsidie

van de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie ZonMw, de farmaceutische industrie en het College voor zorgverzekeringen (CVZ). Het bijbehorende subsidiebedrag van ruim 570.000 euro is al toegekend aan onderzoeksleider dermatoloog dr. Rianne Gerritsen van het UMC Radboud. Voor dit onderzoek werkt het UMC St Radboud nauw samen met de Alysis Zorggroep Arnhem, het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) en het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam. De betrokken onderzoekers volgen drie jaar lang in totaal zeshonderd huidkankerpatiënten die PDT, een zalftherapie of chirurgie ondergaan. Daarbij wordt onder meer gekeken naar de kwaliteit van leven en ook naar de kosten van PDT in vergelijking tot de bestaande therapieën bij huidkanker, zoals chirurgie of een zalftherapie. Op grond van de onderzoeksresultaten besluit het College voor zorgverzekeringen (CVZ) uiteindelijk of PDT definitief wordt toegelaten tot de lijst van dure geneesmiddelen, die in aanmerking komen voor vergoeding. n

Tom Scheenen sleept 1,8 miljoen binnen

Prijzen en benoemingen P r o f . d r. A l b e r t v a n d e r K o g e l De International Commission on Radiation Units and Measurements (ICRU) heeft tijdens de vergadering van de European Society for Therapeutic Radiology and Oncology die onlangs is gehouden, de Veertiende Gray Medal toegekend aan prof.dr. Albert van der Kogel. Van der Kogels onderzoek naar alle facetten van stralingrespons en letsel van centraal-zenuwstelselweefsels heeft hem tot de ultieme autoriteit in het veld gemaakt.

D r. R o o s M a s e r e e u w Dr. Roos Masereeuw, UHD bij de afdeling Farmacologie-Toxicologie, is door de Nederlandse Vereniging voor Farmacologie (NVF) verkozen als winnaar van de 2009 NVF-Schering-Plough Farmacologieprijs. De prijs is bedoeld als eerbewijs aan een onderzoeker op farmacologisch gebied en als aanmoediging en steun om verder farmacologisch onderzoek te verrichten. De jury heeft dr. Masereeuw geselecteerd vanwege haar innovatieve onderzoek naar de regulatie van farmacontransporteiwitten bij nierschade en –herstel.

D r. C a m i e l B o o n Afgelopen maand is Camiel Boon bij het UMC St Radboud cum laude gepromoveerd op zijn onderzoek naar de klinische en genetische aspecten van enkele relatief veel voorkomende erfelijke vormen van maculadegeneratie. Hij heeft aangetoond, dat erfelijke varianten van deze ziekte verraderlijk veel kunnen lijken op elkaar en op de meest voorkomende “leeftijdsgebonden maculadegeneratie”. Boon zet, als oogarts in opleiding, zijn onderzoek naar maculadegeneratie voort. In een interview in de Gelderlander doet hij een oproep aan gezonde vrijwilligers om zich aan te melden voor deelname aan het onderzoek

Promoties, oraties, afscheidsredes*

‘Wij gaan kijken of we met behulp van radiologische technieken de locatie, de grootte en mate van agressiviteit kunnen bepalen.’  Foto: Frank Muller Als eerste binnen het UMC St Radboud is het dr.ir. Tom Scheenen (Radiologie) gelukt een prestigieuze European Starting Grant te bemachtigen. Hiermee zet hij zijn onderzoek voort naar de mogelijkheden om met radiologische technieken agressieve en niet-agressieve prostaattumoren van elkaar te onderscheiden. De aanhouder wint. Nadat Scheenens eerdere voorstel net niet behoorde tot de selecte groep van uitverkorenen – ongeveer 300 van de 9000 voorstellen - lukte het dit jaar met een aangescherpt voorstel wel. ‘De European Starting Grants worden toegekend op alle mogelijke wetenschapsgebieden en staan open voor wetenschappers uit de gehele EU. Dit jaar zijn zo’n 250 Grants toegekend, op ruim 2500 inzendingen’, schetst Scheenen de omvang van de competitie. Dankzij de 1,8 miljoen euro die verbonden is aan deze persoonsgebonden Grant kan Scheenen zijn onderzoek naar het gebruik van radiologische technieken bij prostaatkanker op volle kracht voortzetten. ‘Door screeningsmethoden als de PSA-test is prostaatkanker tegenwoordig vrij gemakkelijk in een vroeg stadium op te sporen. Het grootste probleem is nu het maken van een onderscheid tussen agressieve en niet-agressieve tumoren. Immers, als zij maar lang genoeg leven, ontwikkelen bijna alle mannen wel prostaatkanker. Een groot deel van hen zal hier echter nooit iets van merken. Hun tumor groeit langzaam en is niet agressief. Een behandeling zou hen alleen de nadelen van die behandeling opleveren, geen voordelen.’ De huidige methode om iets te zeggen over de agressiviteit van een prostaattumor is het pathologisch beoordelen van een biopt uit de tumor.

Scheenen: ‘Wij gaan nu onderzoeken of het mogelijk is met behulp van radiologische technieken, met name MRI en MR Spectroscopie, op een patiëntvriendelijke manier, dat wil zeggen zonder dat het nodig is biopten te nemen, de locatie, de grootte en mate van agressiviteit van de prostaattumor bij de individuele patiënt nauwkeurig te bepalen. Eén methode daarbij kijkt naar de verhouding tussen de hoeveelheid van verschillende stofwisselingsproducten in de prostaat. Er zijn aanwijzingen dat die verhoudingen in tumorcellen anders zijn dan in gezonde cellen. We gaan nu uitzoeken of die verhoudingen ook iets zeggen over de agressiviteit van de tumor. Een andere techniek die we gaan onderzoeken is het meten van de snelheid waarmee een aantal stofwisselingsproducten wordt aangemaakt in gezonde cellen en in tumorcellen. Mogelijk houden afwijkingen in die snelheden ook verband met de mate van agressiviteit van de tumor.’ Radiologische onderzoek naar dergelijke stofwisselingsproducten is tegenwoordig mogelijk met krachtige MRI-apparaten, met name de nieuwe 7 Tesla-machines. In Nijmegen staat er een die geschikt is voor proefdieronderzoek, in Essen een voor studies bij mensen. ‘Onderzoek doen met deze machines betekent wel dat we ons begeven op wetenschappelijk en technisch nog braakliggend terrein’, stelt Scheenen. ‘De European Starting Grant is dan ook voor een deel bedoeld om te pionieren op dit terrein. Hopelijk met resultaten die we daarna kunnen vertalen naar toepassingen die ook routinematig in de kliniek zijn uit te voeren, dat wil zeggen met – tegen die tijd standaard – MRI-apparaten met een magneetsterkte van 3 Tesla.’  MD

11

• Promotie mw. ing. N.C. Smits, maandag 21 september om 13.30 uur. Titel: Heparan sulfates in human lung: development of tools and relation with emphysema • Promotie drs. J. van Ingen, maandag 21 september om 15.30 uur. Titel: Nontuberculous myobacteria: from gene sequences to clinical relevance • Promotie drs. I.M. Overes, woensdag 23 september om 13.30 uur. Titel: Minor histocompatibility antigens: targets in graft-versus-tumor immunity • Promotie drs. J.W. Beijen, woensdag 23 september om 15.30 uur. Titel: Bilateral hearing and cochleair implantation • Oratie prof. dr. M.W.G. Nijhuis-van der Sanden, hoogleraar Paramedische Wetenschappen, donderdag 24 september om 15.45 uur. Titel rede: Quid movet? • Promotie drs. K. Hendricksen, dinsdag 29 september om 10.30 uur. Titel: Developments in intravesical therapy for non-muscle invasive bladder cancer • Promotie mw. drs. M.M. Bildt, woensdag 30 september om 10.30 uur. Titel: Matrix metalloproteinases and their inhibitors in orthodontics and periodontitis • Promotie mw. ir. H.H.M. Vermeulen, woensdag 30 september om 13.30 uur. Titel: Genetic epidemiology of homocysteine and related diseases • Promotie drs. J. Deunk, woensdag 30 september om 15.30 uur. Titel: Computed tomography in blunt trauma. Towards a more efficient use * Locatie: Radboud Universiteit, Academiezaal Aula, Comeniuslaan 2, tenzij anders vermeld Voor een volledig overzicht en korte inhoud van alle promoties, oraties en afscheidsredes, zie www. umcn.nl, ingang ‘scientist’, doorklikken op ‘science agenda’

Het Universitair Taal- en Communicatiecentrum Nijmegen

Huisartsenpost HOV (HOV) en Centrale Huisartsen Posten Zuidoost Brabant (CHP) zijn twee zelfstandige organisaties die spoedeisende huisartsenzorg verlenen gedurende de avonden, nachten en weekenden. HOV werkt in de regio’s Den Bosch, Oss, Veghel en Zaltbommel en CHP in de regio’s Eindhoven, Helmond en Geldrop. Bij beide organisaties samen zijn ca. 500 huisartsen aangesloten. Daarnaast zijn er ca. 200 doktersassistenten en medewerkers in overige functies. HOV en CHP werken op diverse terreinen nauw samen.

(UTN) gaat vanaf 21 september a.s. verder onder de naam:

In verband met de mogelijke uitval van medewerkers door de grieppandemie willen wij graag per direct in contact komen met kandidaten voor de functies van:

Junior triagist Inuenza A (H1N1) ŷ Junior triagist algemeen ŷ

E: [email protected]

Voor beide functies komen 3e, 4e, en 5e jaars medisch studenten in aanmerking. Standplaats Den Bosch of Eindhoven. Kandidaten voor de functie van ‘Junior triagist algemeen’ hebben de mogelijkheid om na de grieppandemie te blijven werken op een van de callcenters.

T: 024 – 361 21 59

Het werk Als junior triagist ondersteun je de organisaties bij het beoordelen en verwerken van hulpvragen van patiënten. Je werkt op een van onze callcenters in teamverband met gediplomeerde doktersassistenten en medisch studenten onder supervisie en verantwoording van dienstdoende huisartsen. Het werk op de callcenters wordt door betrokkenen als dynamisch, leerzaam en dankbaar ervaren. Het functionerings- en beoordelingsbeleid heeft een coachend karakter.

www.radboudintolanguages.nl Bezoekadressen / trainingslocaties:

Beperkte uurcontracten Voor beide functies gaat het om contracten voor een beperkt aantal uren zodat de werkzaamheden kunnen worden gecombineerd met coschappen en studieverplichtingen. Aan beide functies gaat een opleiding van maximaal enkele dagdelen vooraf. Beloning conform CAO huisartsenzorg.

Erasmusgebouw, Erasmusplein 1 Faculty Club Huize Heyendael, Geert Grooteplein Noord 9

Informatie/Aanmelden Voor meer informatie kun je bellen met 088 – 876 52 00. Vraag naar P&O. Via onze websites www.chpzob.nl (kijk bij vacatures) en www.huisartsenpost-hov.nl (kijk bij Werken bij HAP HOV) kun je een aanmeldingsformulier downloaden. Als je belangstelling hebt verzoeken we je het ingevulde formulier zo snel mogelijk naar ons toe te mailen. Het mailadres is: [email protected]

Voor de persoonlijke aanpak

KAAIJ ADVOCATEN 1E CONSULT (20 MIN.) GRATIS

FRANSESTRAAT 12 6524 JA NIJMEGEN

Mr. Michaëla B.M. Kaaij, gecertificeerd NMI mediator Mr. Drs. H.A.M. Schouten TEL : (024) 324 59 37 Strafrecht, mediation, echtscheiding, alimentatie, omgangsregeling en andere familiezaken, huur, arbeid en ontslag, uitkering, consument en incasso.

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

9129 Advertentie HOV en CHP - 130 x 190.indd 1

akkermans van elten

24-8-2009 10:39:11

Akkermans Van Elten is een onafhankelijk adviseur die al meer dan 30 jaar de belangen behartigt van het UMC St Radboud en haar medewerkers op het gebied van verzekeringen, pensioenen, hypotheken en financiële dienstverlening.

Wie wil niet besparen? Loop binnen bij het FIP en laat ons uw voordeel berekenen! In uw dagelijkse werk bent u druk in de weer om zo goed mogelijk voor uw cliënten te zorgen. Uw werkgever UMC St Radboud wil graag voor haar medewerkers zorgen. Akkermans Van Elten heeft met uw werkgever een aantal collectieve financiële pakketten ontwikkeld met betrouwbare producten die u véél voordeel kunnen bieden.

Wat zijn uw voordelen? Tot 35% korting op uw privé-verzekeringen 0,2% korting op uw hypotheekrente Inkomenszekerheid bij arbeidsongeschiktheidsverzekering Spaarloon Behouden van korting bij uit dienst treden

Wij zijn er voor u! Loop binnen bij het Radboud Financieel Informatie Punt (FIP) en neem uw verzekeringspapieren en/of hypotheekbescheiden mee of bereken zelf uw voordeel op onze website.

Doe er uw voordeel mee! Laat ons uw voordeel berekenen en bespaar honderden euro’s!

Meer weten of maken van een afspraak? Akkermans van Elten T 0481-367077 (radboudlijn) E [email protected]

Zelf voordeel berekenen? Website: www.akkermansvanelten.nl Gebruikersnaam: radboud Wachtwoord: voordeel

Loop binnen bij het FIP Kamer 1,04, route 526/527 Maandag 11.00 - 17.00 uur Vrijdag 09.00 - 14.00 uur

Onze website is ook bereikbaar via het intranet van het UMC St Radboud

www.akkermansvanelten.nl AE908_004_AdvRadb_V4.indd 1

a s s u ra n t i ë n • p e n s i o e n e n • hy p o t h e ke n • f i n a n c i e e l a d v i e s

12

28-08-2009 16:45:23

ra o n d e rw i j s dbode 15 - 2009

‘Deze talenten wil je later in je staf hebben’ Het UMC St Radboud is vijf bijzondere promotietrajecten rijker. Drie studenten van de opleidingen Biomedische Wetenschappen en Molecular Mechanisms of Disease hebben via een interne competitie een promotieplek gewonnen. Daarnaast hebben twee studenten een Mozaïekbeurs verworven, dit is een beurs van NWO voor jonge talentvolle allochtone onderzoekers.

G i j s M u n n i chs

Er zijn onlangs drie promotieplekken toegekend aan talentvolle masterstudenten via een interne competitie. Het is nieuw in het UMC St Radboud dat getalenteerde masterstudenten zo hun eigen onderzoeksvoorstel kunnen uitvoeren. Er waren voor de studies Biomedische Wetenschappen (BMW) en Molecular Mechanisms of Disease (MMD) in totaal drie plekken te vergeven. Voor

Talent binden De competitie past in het beleid van het UMC St Radboud om talent aan je te binden voor de toekomst. ‘Voor de studenten is het aantrekkelijk om hun eigen onderzoeksvoorstel in de praktijk te brengen’, zegt prof. dr. Frans Cremers, opleidingsdirecteur MMD. ‘Voor de onderzoeksinstituten is het interessant, omdat ze via de competitie de talenten uit de master aan zich kunnen binnen. Het gaat hier om excellente studenten; talenten die je later in je staf zou willen opnemen.’ Cremers is, samen met prof.dr. Frans Russel, opleidingsdirecteur BMW, de initiator van de competitie. ‘Het is een manier om ons UMC te profileren als opleidings- en onderzoeksinstituut’, vertelt Cremers. ‘Voor studenten uit binnen- en buitenland is het natuurlijk interessant om te weten dat je na je studie direct kan doorstromen in een promotie.’

vragen van de Veni-subsidie voor jonge onderzoekers. Deze investeringen zullen zich op de lange termijn ruim terugverdienen.’

Meer betrokken De drie winnende studenten, Nina Karthaus (MMD), Sanna Rijpma (BMW) en Lotte Wijers (BMW), zijn onlangs hun promotietraject gestart of gaan hier binnenkort mee beginnen. Rijpma vindt het toekennen van promotieplekken via een competitie een goede ontwikkeling. ‘Studenten worden zo echt uitgedaagd om na te denken over hun toekomstplannen’, zegt ze. ‘Toch heb ik het niet als een competitie ervaren. Ik was vooral bezig met het aanscherpen van mijn eigen onderzoeksplannen, om te proberen het belang hiervan duidelijk over te brengen.’ Rijpma’s onderzoek heeft betrekking op de resistentie tegen antimalariamiddelen. De competitie zorgt voor een grote betrokkenheid bij je eigen onderzoek, aldus Wijers. ‘Je krijgt de kans onderzoek te doen dat je zelf het meest interessant vindt, bij een onderzoeksgroep waar je zelf graag deel van uit wil maken. Dat is anders dan het meest gangbare traject, waarbij je moet solliciteren op een project dat grotendeels als bedacht is.’ Wijers gaat onderzoek doen naar non-syndromale aangeboren anorectale aandoeningen.

Mozaïekbeurs

Sanna Rijpma op het muggenlab. Zij gaat onderzoek doen naar resistentie van antimalariamiddelen. beide studies één voor het allerbeste onderzoeksvoorstel. De derde PhD gaat naar de beste nummer twee. De onderzoeksvoorstellen van de masterstudenten zijn op veel criteria onder de loep genomen. Het innovatieve en originele karakter van het onderzoek, de kwaliteit van de (toekomstig) onderzoeker, de presentatie van het onderzoek en de verdediging ervan. Binnen al deze onderdelen hebben de winnaars uitmuntend gescoord. In september kunnen de promovendi al starten met hun onderzoek.

Foto: Flip Franssen

De competitie bereidt de jonge onderzoekers ook goed voor op de Veni-/Vidi-/Vici-subsidies van NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek). Via deze subsidies kunnen ze zich ontwikkelen van jong tot ervaren onderzoeker, tot hoogleraar. Voor de aanvragen zijn uiteraard zeer gedegen onderzoeksvoorstellen vereist. Cremers: ‘Door in de master al zo intensief bezig te zijn met je onderzoeksvoorstel én met de procedure om een onderzoeksplek te krijgen, doen deze studenten ontzettend nuttige ervaring op. Ze hebben daardoor later een voorsprong op andere kandidaten bij het aan-

I n m e m o r i a m p r o f . d r. J a n J o e p d e P o n t De Raad van Bestuur van het Universitair Medisch Centrum St Radboud heeft met grote droefheid kennis genomen van het overlijden op 2 september 2009 van prof.dr. Jan Joep de Pont, hoogleraar Biochemie.  Vanaf 1985 tot aan zijn emeritaat in 2007 was hij hoofd van de afdeling Biochemie. Hij was een invloedrijke en gezichtsbepalende hoogleraar in het UMC St Radboud en in de Radboud Universiteit en een van de grondleggers van de UMC-raad. Door zijn kundigheid op het gebied van planning en begroting was hij in de medezeggenschap de vanzelfsprekende voorzitter van de commissies voor financiële zaken op facultair en op universitair niveau. Zijn kennis op financieel terrein was fenomenaal. Met Jan Joep de Pont is een begenadigd wetenschapper heengegaan die kan bogen op zeer succesvol onderzoek waaruit vele promoties en publicaties zijn voortgekomen. In zijn afscheidscollege vergastte hij de aanwezigen op een indrukwekkend overzicht van het verrichte onderzoek rond de cellulaire natriumpomp en het Natrium-Kalium_ATPase. Als visionair grondlegger van het Institute voor Cellular Signalling legde hij de grondslag voor het nu zo succesvolle Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences.

Recent is ook tweemaal de Mozaïekbeurs van NWO toegekend aan twee allochtone UMC-studenten. Deze beurs heeft als doel om meer afgestudeerden uit minderheidsgroepen te laten instromen in de wetenschap. NWO hoopt dat deze talenten actief blijven in de Nederlandse wetenschap en dat ze een voorbeeldfunctie zullen vervullen. Onderzoekers Inti Brazil en Qian Feng sleepten de beurs in de wacht voor het UMC St Radboud. Daarmee haalden ze beiden 200.000 euro subsidie binnen voor hun onderzoek. Feng komt uit China en voltooide de master MMD in Nijmegen. Ze gaat onderzoek doen bij Medische Microbiologie naar entero-virussen. Deze virussen kunnen uiteenlopende ziekten veroorzaken, zoals hersenvliesontsteking en ontsteking van de hartspier. Feng wil ontdekken hoe entero-virussen ons immuunsysteem omzeilen en hoe we de strategie van de virussen kunnen doorbreken. Om haar passie voor het onderzoek onder woorden te brengen, vergelijkt Feng onderzoek met puzzelen. ‘Het is intellectueel heel uitdagend, maar ook “fun”. De uiteindelijke beloning is wanneer alle stukjes in elkaar passen. Het is helemaal bevredigend als je met deze puzzel ervoor kan zorgen dat je ziektes onder controle krijgt.’  n

In memoriam p r o f . d r. J a n J o e p d e P o n t Hij was een geïnspireerd docent met uitstekende didactische vaardigheden. Hem viel de bijzondere eer te beurt om tot zijn emeritaat als beschermheer van de Medische Faculteitsvereniging Nijmegen op te treden. Zijn optreden kenmerkte zich door degelijkheid, bescheidenheid en beminnelijkheid. Integriteit stond bij hem hoog in het vaandel. Ruim een jaar geleden werd bij hem een ernstige ziekte vastgesteld. Hij heeft zijn ziekte op waardige en voorbeeldige wijze gedragen. Velen hebben mogen waarnemen dat zijn grootste zorg voor zijn geliefden thuis hem ook in deze omstandigheden niet losliet. Voor Jan Joep de Pont stond het brede en menselijke belang voorop: dat van zijn vrouw en kinderen, zijn medewerkers, de faculteit, het UMC en de universiteit. Zijn vrouw Jeanne Marie en zijn kinderen Boudewijn, Saskia en Barbara wensen wij veel kracht dit smartelijk verlies te dragen. Wij gedenken Jan Joep de Pont met diep respect en grote dankbaarheid. Raad van Bestuur Drs. Emile A.R.J. Lohman, voorzitter Prof.dr. Frans H.M. Corstens, vice-voorzitter/decaan Prof.dr. Melvin Samsom, lid

13

De UMC-raad heeft met droefheid kennis genomen van het overlijden van prof.dr. Jan Joep de Pont, belangrijk initiatiefnemer van de oprichting van de UMC-raad in 2003. Hij heeft tussen 2004 en 2007, eerst als lid van de Agendacommissie en vervolgens als voorzitter van de UMC-raad, de Raad verder vormgegeven. De UMC-raad herinnert zich Jan Joep de Pont als een uiterst deskundig en zeer betrokken voorzitter met een zeer aimabele persoonlijkheid. De Raad wenst zijn echtgenote, kinderen en kleinkinderen en overige familieleden veel sterkte met het verwerken van dit verlies. Prof.dr. R.J.M. Bindels, voorzitter UMC-raad Mr. P.J.G. Exterkate, ambtelijk secretaris

ra d b o d e 1 5 - 2 0 0 9

mensen Mariette van der Vorle 1 augustus was Mariette van der Vorle 12,5 jaar in dienst. Ze begon haar carrière in het Kinderziekenhuis op de afdeling B22. In 2003 solliciteerde zij met veel enthousiasme naar de opleidingsplaats voor Nurse Practitioner Kinderchirurgie. Mariette heeft haar aandacht vooral gericht op de stomazorg bij kinderen en zij heeft veel interesse in de behandeling van defaecatieproblemen bij kinderen met de ziekte van Hirschsprung en met anorectale malformaties. Zij past dan ook uitstekend in onze ambitie om te komen tot een Europees kinder-colorectaal centrum. Zij vormt een belangrijke schakel tussen patiënten, ouders en professionals. Wij kennen Mariëtte als een zeer betrokken en attente collega, die altijd voor iedereen klaar staat. Zij is zeer gedreven in haar vak en erg leergierig. Kennis brengt ze graag over aan anderen via klinische lessen, onderwijs en deskundigheidsbevordering op de afdeling Q3Vuurtoren. Wij bedanken Mariëtte voor haar inzet gedurende deze jaren en hopen nog lang van haar expertise gebruik te mogen maken. Namens alle medewerkers van Q3Vuurtoren. Prof.dr. Daniel Aronson en Els van Zwieten, verpleegkundig werkplekmanager

Marian Peters Op donderdag 17 september was Marian Peters 25 jaar in dienst van het UMC St Radboud. Zij startte haar loopbaan bij de afdelingen KNO en Oogheelkunde met als taak de inventarisatie van het kantoormeubilair. Na 1 jaar solliciteerde zij op een parttime vacature archiefmedewerker bij de poli KNO en werd natuurlijk aangenomen. Aanvullend was zij tijdelijk ook nog werkzaam bij de afdeling Virologie. Inmiddels is Marian administratief medewerker bij de poli KNO met het archief als aandachtsgebied. Wij kennen haar als een trouwe en accurate medewerker met een grote toewijding voor haar werk. Wij bedanken Marian voor haar inspanningen en betrokkenheid en feliciteren haar van harte met dit jubileum. Dorine Robinson, hoofd polikliniekadministratie KNO

Anjo Janssen Op 24 september is Anjo Janssen 25 jaar in dienst. Zij begon haar loopbaan als fysiotherapeut in het team chirurgie op de afdeling Fysische Therapie. Na de reorganisatie kwam ze te werken op Kinderfysiotherapie en rondde ze haar post-HBO opleiding kinderfysiotherapie af. Kwaliteit van zorg heeft Anjo hoog in het vaandel. Collega’s kennen haar als een hardwerkende, betrokken collega met een hoge mate van perfectionisme. Naast de patiëntenzorg ging zij zich ook richten op de wetenschap. Ze behaalde haar titel Master of Science met het afronden van de studie Fysiotherapiewetenschap. Anjo heeft zich inge-

spannen om de wetenschappelijke output en het evidence- based handelen van onze afdeling op een hoger peil te brengen. Haar inzet is van grote waarde voor onze afdeling. Op dit moment is ze bezig met haar promotietraject: de motorische ontwikkeling van preterm geboren kinderen. Ze heeft hiervoor reeds vele (ex-)prematuren getest, adviezen gegeven en hiermee een actieve bijdrage geleverd aan het verbeteren van deze zorg zowel binnen het UMC als ook landelijk. Anjo viert haar jubileum tijdens een gezellig etentje met haar directe collega’s. Gefeliciteerd Anjo, we wensen je nog fijne jaren binnen onze afdeling toe. Marlou Essink, afd. Kinderfysiotherapie/ Kindergeneeskunde

dael. Wij wensen Louis en zijn vrouw Mieke samen nog vele jaren in goede gezondheid toe. Namens de afdeling Fysiologie, Prof.dr. René J.M. Bindels, Afdelingshoofd

D r. R e i n i e r R a y m a k e r s Dr. Reinier Raymakers gaat, na een dienstverband van 25 jaar, het UMC St Radboud per 1 oktober verlaten. Reinier behaalde zijn artsexamen in 1981 in Nijmegen en begon in dat zelfde jaar zijn loopbaan bij het UMC als promovendus bij de afdeling Hematologie. In 1984 startte hij met de opleiding tot internist en met prof. dr. Haenen als promotor, promoveerde Reinier in 1986. Zijn opleiding tot internist rondde hij af in 1989. Vervolgens maakte hij in 1990 en 1991 een uitstap buiten het UMC en was Reinier werkzaam als KWF-fellow in het Roswell Park Memorial Cancer Center, Buffalo, New York en op de afdeling Experimentele Hematologie van het Academisch Ziekenhuis Leiden. In 1991 keerde hij terug als internist/hematoloog bij de afdeling Hematologie. Sindsdien heeft Reinier zich met hart en ziel ingezet voor zijn patiënten en voor alle jonge onderzoekers die hij heeft begeleid als copromotor. Daarnaast heeft hij zich ingezet om de academische consultfunctie in de regionale ziekenhuizen te verbeteren. Wij danken Reinier voor zijn deskundigheid en al zijn inzet. Vanaf 1 oktober zet hij zijn carrière als medisch staflid van de afdeling Hematologie voort in het Universitair Medisch Centrum te Utrecht. Dr. Nicole Blijlevens en Dr. Ger Boonen, afdeling Hematologie

D r. L o u i s H o o f d Na een dienstverband van meer dan 38 jaar gaat dr. Louis Hoofd per 1 november a.s. het UMC St Radboud verlaten om te gaan genieten van een welverdiend pen­ sioen. Louis Hoofd is zijn wetenschappelijke carrière gestart bij de afdeling Fysiologie waar hij onder leiding van het toenmalige afdelingshoofd, prof.dr. Ferdinand Kreuzer, het transport van zuurstof in diverse weefsels heeft bestudeerd. Louis heeft samen met zijn promovendi vele experimenten uitgevoerd waarbij gebruikt is gemaakt van geavanceerde gasdiffusiekamertjes. Deze experimentele data hebben hem in staat gesteld om mathematische modellen te ontwikkelen waarmee de diffusie van zuurstof onder diverse (patho)fysiologische omstandigheden voorspeld kan worden. Daarnaast heeft Louis altijd een actieve rol gespeeld als docent in het reguliere onderwijs voor de studenten geneeskunde, tandheelkunde en biomedische wetenschappen. Opvallend hierbij was de bijzonder enthousiaste wijze waarop hij het fysiologieonderwijs, zelfs tot zijn laatste werkdag, doceerde. Ten slotte heeft Louis Hoofd zich altijd ruimhartig ingezet voor de medezeggenschap. Eerst als lid van de onderdeelcommissie van cluster BEG en later als voorzitter van de ondernemingsraad. Op maandag 19 oktober van 16.00-18.00 uur wordt Louis Hoofd een afscheidsreceptie aangeboden in Huize Heyen-

Bekendmaking p r o f . d r. K e e s P u n t Prof.dr. Kees Punt zal op eigen verzoek en in goed overleg met de Raad van Bestuur zijn afdelingshoofdschap van de afdeling Medische Oncologie per 21 september 2009 neerleggen, daar hem gebleken is dat hij deze functie niet kan combineren met zijn academische ambities. De heer Punt blijft als hoogleraar/ staflid werkzaam binnen de afdeling Medische Oncologie en zal zich vanaf die datum richten op onderzoek, onderwijs en patiëntenzorg met name op het gebied van gastrointestinale oncologie en melanoom.

Bekendmaking p r o f . d r. R o n a l d d e G r o o t Prof.dr. Ronald de Groot was vanaf 2005 afdelinghoofd van de afdeling Kindergeneeskunde in het UMC St Radboud. In de periode na zijn herbenoeming – in het kader van ‘Beter worden in het Radboud!’ – ontwikkelde zich een verschil van inzicht tussen de Raad van Bestuur en de heer De Groot over het beleid ten aanzien van de Kindergeneeskunde in het UMC St Radboud. Dit heeft ertoe geleid dat de Raad van Bestuur en de heer De Groot in goed onderling overleg hebben besloten dat hij per 01.09.09 zijn functie als afdelingshoofd neerlegt. De heer De Groot zal zijn taken op de kortst mogelijke termijn overdragen aan zijn opvolger, de heer dr. Maarten Hoekstra. De heer Hoekstra is per 01.09.09 in dienst getreden van het UMC St Radboud en zal zo spoedig mogelijk de leiding van de afdeling op zich nemen. De heer De Groot verlaat het UMC St Radboud niet. Hij zal zijn werkzaamheden voortzetten binnen de afdeling Kindergeneeskunde, waar hij zich voornamelijk zal richten op wetenschappelijk onderzoek op het gebied van de infectie- en immuunziekten op de kinderleeftijd. De Raad van Bestuur hecht er nadrukkelijk aan haar respect uit te spreken voor de wijze waarop de heer De Groot ruimte biedt om het UMC-beleid ten aanzien van de Kindergeneeskunde vorm te geven. Zij is hem veel dank verschuldigd voor zijn inzet en betrokkenheid in de afgelopen jaren en het resultaat dat daarmee is bereikt. De Raad van Bestuur wenst hem veel succes in zijn nieuwe werkomgeving. De Raad van Bestuur Drs. Emile A.R.J. Lohman, voorzitter

Volgens NEN 2767 BOUWKEURMEESTER KEURT UW WONING

Een pand kopen of verkopen? Schakel bouwkeurmeester Toon Peters in voor:

UÊ
>˜Žœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ6iÀŽœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊiiœœ«ÊŽiÕÀˆ˜}i˜ UÊ ʎiÕÀˆ˜}i˜ Meer informatie of een oriënterend gesprek? Bel Toon Peters!

UÊ"«iÛiÀˆ˜}i˜ UʘëiV̈ià UÊÊ ˜iÀ}ˆiÊ*ÀiÃÌ>̈iÊ
`ۈià Met kwaliteitsgarantie ISO 9001:9002 certificering TUV!

Sprokkelveld 52 6596 DM Milsbeek T (0485) 516 775 I www.petersbouwadvies.nl E [email protected]

Nijmegen: Passage Molenpoort 17 (Passage Molenpoort) 024 381 82 50 / [email protected] Ma t/m vrij open van 9.00 tot 17.30 u. / Do tot 20.00 u. Za open van 10.00 tot 16.00 uur

Colofon

www.hendriks.nl Wijchen: Graafseweg 583 € 450.000,- k.k. Bjr. 1971 Kmrs. 4 Woonopp. 200 m� Inh. 530 m�

Milsbeek (L), Ovenberg 3 B-C Molen met wooncomplex

Gelegen in Alverna, nabij uitvalswegen, het centrum van Alverna voorzien van diverse eetgelegenheden, winkels, een supermarkt en de rijksweg A73 ligt dit goed onderhouden vrijstaande woonhuis met garage en de mogelijkheid voor het parkeren van 3 auto’s op eigen terrein op maar liefst 493 m2 eigen grond, fraai aangelegde tuin en 4 slaapkamers. Het gehele woonhuis is voorzien van aluminium kozijnen met isolerende beglazing. Zeer geschikt voor praktijk/kantoor aan huis. Hendriks werkt perfèct voor u in

De Raad van Bestuur respecteert en aanvaardt het besluit van de heer Punt en wenst hem veel succes in zijn werkzaamheden. Prof.dr. Anton F.H. Stalenhoef (internist) is bereid gevonden om vanaf 21 september 2009 als afdelingshoofd a.i. van de afdeling Medische Oncologie op te treden tot 01 april 2010 waarna mevr. prof.dr. Winette van der Graaf het afdelingshoofdschap overneemt. De Raad van Bestuur Drs. Emile A.R.J. Lohman, voorzitter

Perceelopp: 1.910 m² Woonopp: 300 m²

Inhoud: 1.100 m³ Aantal kamers: 15

Zeer bijzonder wooncomplex, bestaande uit een molen, woonhuis, atelier en hobbyruimte gesitueerd rondom een binnenplaats, grote tuin met zwembad en tuinhuis. Garage/ schuur met carport. Oprit met ruime parkeergelegenheid. Ook geschikt voor bewoning door 2 gezinnen.

Vraagprijs € 675.000,- k.k.

Amersfoort / Apeldoorn / Arnhem / Breda / Eindhoven / ’s Hertogenbosch / Nijmegen / Roermond / Tilburg / Weert

Kijk op www.makelaarsland.nl of bel 088-200 2000

14

Radbode is een tweewekelijks personeelsblad van het UMC St Radboud. Oplage: 13.000 Redactie: Nelleke Dinnissen (eindredactie), Jannie Meussen en Gijs Munnichs. Aan dit nummer werkten mee: Marten Dooper, Flip Franssen, Ad den Held, Paul van Laere, Marlies Mielekamp, Frank Muller, Daan Van Speybroeck, Jan van Teeffelen. E-mail: [email protected], telefoon: 024-3613538 Correspondentie: UMC St Radboud, 528 Product­groep Communicatie, Postbus 9101, 6500 HB Nijmegen Redactieraad: prof.dr. Rob Bleichrodt, Peter van Dijk, Henk Gerrits, mr. æmiel Kerckhoffs. prof.dr. Louis Kollee, dr. Erik de Laat Vormgeving en lay-out: Puntkomma Nijmegen Druk: Wegener Nieuwsdrukkerij Gelderland Advertenties: Bureau van Vliet, 023-5714745, e-mail: [email protected] Abonnement: 13,60 euro, informatie Sylvia van Brück-Engelen 024-3615442 De volgende Radbode verschijnt vrijdag 2 oktober.

ra k ort n i e u ws dbode 15 - 2009

PIPnieuws

Drie vaccinatieprikken voor medewerkers

PersoneelsInformatiepunt

‘Het lijken belachelijk strenge maatregelen, maar we moeten ons voorbereiden op het meest slechte scenario. Dat straks 30 tot 50 procent van de Nederlanders geveld wordt door de Mexicaanse griep’, zegt prof.dr. Andries Hoitsma van het Outbreak Management Team.

Ma: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Di: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Wo: 10.00 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Do: 11.30 - 14.00 uur en 15.00 - 17.00 uur Vrij: 10.00 - 14.00 uur. T (024) 361 91 66, route en interne post 536 [email protected] : organisatie ➔ personeels informatiepunt ➔ onze services.

Actueel Waardeoverdracht ABP weer mogelijk Omdat de dekkingsgraad weer boven de 100% is, kan ABP meewerken aan inkomende of uitgaande waardeoverdracht. Waardeoverdracht kan relevant zijn als u van werkgever verandert. Meer informatie via de nieuwsrubriek van de productgroep HRM: intranetportaal ➔ organisatie ➔ productgroep HRM.

Salaris Uitbetaling van uw salaris is deze maand 24 september.

PIP tip U kunt korting krijgen op uw OV abonnement of NS 5-retourkaarten. Kijk op het intranetportaal ➔ services bij openbaar vervoer voor meer informatie.

Vacatures Elke dag staan de nieuwe vacatures op internet en hangt de vacatureladder bij PIP. Gebruik onze klantencomputer om vacatures te bekijken en vraag desgewenst een uitdraai. : intranetportaal ➔ organisatie ➔ vacatures

FLEX

De Spaanse griep van 1918 begon in de maanden juni/ juli ook als een milde griep. Uiteindelijk zijn er veel mensen aan overleden. De Aziatische en de Hongkonggriep laten eveneens zien dat een pandemie onvoorspelbaar is. ‘We zitten nu in fase groen, gemiddeld wordt hier één patiënt per week opgenomen. Bij fase oranje gaat het om enkele tientallen opnamen. Maar we moeten ons vooral voorbereiden op fase rood, met vijfhonderd tot duizend opnamen per week.’ Hoitsma laat met een rekensommetje zien wat fase rood in Zuid-Gelderland en voor het Radboud betekent. Een aanbod per week van 102 kinderen op 12 kinder-IC-bedden, meer dan 500 opnamen van kinderen op 90 reguliere bedden en 282 volwassen patiënten voor 37 IC-bedden. ‘Je hoeft geen rekenwonder te zijn om te zien dat dit dus niet goed gaat. Daar komt nog bij dat ook personeel de griep krijgt. Daarom hebben we nu al draaiboeken klaarliggen. Elke afdeling heeft ook een continuïteitsplan gemaakt. En we werken met sms-alert-bellijsten. Daarmee kun je met één telefoontje een hele polikliniek afzeggen of extra personeel oproepen.’ Op de drukbezochte informatiebijeenkomst voor medewerkers legde bedrijfsarts Nannet van der Geest nog eens haarfijn uit: ‘Hier liggen veel zieke, kwetsbare patiënten. We moeten voorkomen dat onze medewerkers patiënten besmetten en ook waken voor een grote uitval van personeel. Denk aan (hand)hygiëne, protocollen en isolatiemaatregelen. Werk je in de directe patiëntenzorg en heb je koorts boven de 38 graden met

Op 090909 heeft dr. Dick de Hoop, dermatoloog staf­lid van de afdeling Dermatologie, een Koninklijke onderscheiding gekregen. Hij heeft deze onderscheiding

Vrijwilligers

Cursussen en trainingen Er zijn nog plaatsen beschikbaar voor de volgende trainingen: Jaargesprekken medewerkers  8 oktober Harmony Basis  12 en 15 oktober Veilig werken met stikstof  13 oktober BASS HRM  15 oktober Veilig omgaan met gasflessen  3 november Veilig werken met cytostatica  6 november Fysieke belasting basiscursus  19 november Jaargesprekken leidinggevenden 24 november RSI-workshop 26 november Een compleet overzicht van onze opleidingen vindt u op intranet: organisatie ➔ opleidingen ➔ opleidingsaanbod ➔ functiegericht PIPnieuws is van Servicebedrijf, productgroep HRM

Griepvaccinatie Binnenkort start er een griepvaccinatiecampagne. Van der Geest: ‘Het is vrijwillig maar we doen een dringend beroep op medewerkers die met patiënten werken om zich te laten vaccineren. Vorig jaar heeft 50 procent zich laten inenten tegen de seizoensgriep, dat moet tegen de Mexicaanse griep 100 procent worden, want we hebben echt iedereen nodig in fase rood. We vragen daarbij wel wat van onze medewerkers, ze moeten drie spuiten halen. Eerste tegen de gewone seizoensgriep in oktober en vervolgens twee tegen de Mexicaanse griep waarvan één in november en de ander in december. Natuurlijk hadden we deze liefst nu al gegeven, maar pas in november is er een veilig vaccin voor handen.’ Volgens haar zijn de bijwerkingen minimaal, vergelijkbaar met het vaccin van de seizoensgriep. Het is koffiedik kijken, maar ben alert op fase rood. Hoitsma: ‘Denk ook nu al na hoe je thuis opvang regelt, als de kinderen ziek worden door de griep. Want handen aan het bed zijn bij een pandemie verschrikkelijk hard nodig.’ JM Kijk regelmatig op intranet en KWINT voor de laatste ontwikkelingen.

Lintje voor Dick de Hoop

Wil je als student een flexibele bijbaan afgestemd op jouw studierooster? Neem dan contact op met FLEX (intern uitzendbureau) of kom langs aan de balie. ma t/m vrij 07.30-16.30 uur T (024) 361 03 03, route 534 [email protected] : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ tijdelijk werk

Wilt u 1 dagdeel per week gastvrouw of gastheer zijn, eens per maand op zondag bij de kerkdienst actief zijn of iets anders doen? Voor meer informatie: Coördinator vrijwilligerswerk, Joke Hoop. T (024) 361 53 28, [email protected]. : www.umcn.nl ➔ werken bij het UMC ➔ vrijwilligerswerk

griepachtige verschijnselen, laat je testen bij de AMD (buiten kantooruren bij de Spoedeisende Hulp) en ga naar huis.’ Ook degenen die thuis ziek worden, moeten zich bij de AMD laten testen, want huisartsen doen dat niet meer. Bij vaststelling van de Mexicaanse griep is het tien dagen uitzieken geblazen. En Van der Geest benadrukt: ‘Meld het als je kort daarvoor met kwetsbare patiënten hebt gewerkt, die kunnen dan preventief Tamiflu krijgen.’

gekregen omdat hij zich voor de samenleving buitengewoon verdienstelijk heeft gemaakt. Voor patiënten met psoriasis heeft hij het dermatologisch dagbehandelingscentrum in Ede opgericht als dermatoloog in het ziekenhuis Gelderse Valei te Ede. Hij heeft zich voor de Nederlandse psoriasisverenigingen ook buitengewoon verdienstelijk gemaakt in adviesraden en als spreker op menig bijeenkomst van de verenigingen in Nederland. Vanuit zijn positie in Ede en later vanuit zijn positie in ons UMC heeft hij een aanzienlijke bijdrage geleverd aan de dermatologie in de tropen. Hij werkte twee keer per jaar in een opleidingsziekenhuis in Mozambiek: deed daar patiëntenzorg en verzorgde het onderwijs in tropendermatologie. Als dermatoloog heeft hij op een bijzondere wijze bijgedragen aan een maatschappelijk belang: een instelling die ook op medewerkers van de afdeling Dermatologie zeer inspirerend is geweest. n

Foto: Flip Franssen

ingezonden Parkeerbeleid Enige tijd geleden stond er in de Radbode een stukje over parkeren op de personeelsplaatsen. De schrijver had een erg grote auto en had schade opgelopen. Een vervelende zaak, maar niet op zich staand. Het is het gevolg van een veel groter probleem; het parkeerbeleid van het ziekenhuis. Liever gezegd het gebrek aan parkeerbeleid. Wanneer je vroeg begint is er geen probleem om hier te parkeren. Begin je later kun je het schudden. Er komen steeds minder parkeerplaatsen. Volgens mijn schatting zijn er de laatste maanden zeker honderd parkeerplaatsen verdwenen. Naast Tandheelkunde is op de parkeerplaats ‘Kinderopvang Heyendaal’ verrezen en achter de huisartsenpost is ook een groot aantal plaatsen weg voor de aanleg

15

van een fietspad. Dat het ziekenhuis op de een of andere manier het aantal personeelsleden dat komt, wil terugdringen is prima, maar dan moet er een eerlijk parkeerbeleid komen gebaseerd op bijvoorbeeld het aantal kilometers dat iemand van het ziekenhuis woont of de reistijd die het openbaar vervoer oplevert. Eventueel met betaalde plaatsen. Er zijn legio ziekenhuizen waar dat al zo is. Het is van de zotte, dat iemand die in de Archipelstraat woont en ’s morgens altijd om 07.15 uur begint met de auto komt en kan parkeren en dat iemand die bijvoorbeeld uit Den Bosch komt en op de verkoeverkamer werkt, waar je doorgaans om 09.15 uur begint, de auto niet kwijt kan. Het wordt tijd voor een oplossing, want zo kan het niet meer. Æmilie de Jong Verkoeverkamers

ra act ueel dbode 15 - 2009

De invoering van het Elektronisch Patiëntendossier (EPD) doet het nodige stof opwaaien. Patiënten­ federatie NPCF staat positief tegenover invoering van het landelijk EPD terwijl artsenorganisatie KNMG de Eerste Kamer per brief heeft gevraagd niet in te stemmen met het huidige wetsvoorstel. Directeur beleid van de KNMG Lode Wigersma: ‘We moeten eerst eens zorgen dat de regionale registra­tiesystemen op orde zijn en dan pas kijken naar landelijke invoering van het EPD.’ Een verslag van het Radbouddebat in Lux.

‘Landelijk EPD kampt met een imagoprobleem’ M a u r i c e v a n M i ll

EPD niet van de dokter

Tweede Kamerlid voor de SP Henk van Gerven noemde in het Radbouddebat het landelijk EPD een megalomaan project. ‘Het werkt nog nergens op de wereld dus waarom zouden wij het hier nu moeten invoeren? Er is absoluut geen noodzaak op dit moment.’ Hij beweerde ook dat de veiligheid in het geding is bij invoering van het systeem nu: ‘Schaalvergroting zorgt voor onveiligheid, we moeten dus terug naar de kleinschaligheid.’Gynaecoloog Jan Kremer van het Radboud bracht hier tegenin dat de kans dat er iets fout gaat erg klein is en dat het huidige systeem ook niet veilig is. ‘Het EPD kampt met een imagoprobleem.’ Richard Kamman, voormalig coördinator interne EPD’s in het Radboud sloot zich aan bij Kremer. ‘100 procent veiligheid bestaat niet, maar het landelijk EPD schept een standaard. Het maakt een einde aan de huidige vrijblijvendheid in patiëntengegevens. Er is een landelijke regie nodig om veilige aansluiting op het systeem te waarborgen.’ Lode Wigersma (KNMG) hamerde erop dat er regionaal nog winst te behalen is. ‘We moeten de standaard voor regionale registratiesystemen updaten. Pas als het in de regio goed geregeld is kunnen we gaan kijken naar een landelijk systeem.’ Tegelijkertijd hekelde hij de rol van de overheid die zich volgens hem niet wil bemoeien met regionale registratiesystemen. ‘Minister Klink richt zich enkel op het landelijk EPD en zegt: “Zoek het maar uit in de regio”.’ Volgens Kamman is het nu juist tijd om verder te kijken dan de regio. Blijkbaar worden er op regionaal niveau al twintig jaar ontoereikende systemen ontworpen die niet op elkaar zijn aan te sluiten. ‘Deze systemen moeten worden aangepast en geïmplementeerd in een landelijk EPD. We hebben een landelijk kader nodig om de kwaliteit van de regionale systemen omhoog te trekken.’

ethiek

Van Gerven uitte vervolgens de angst dat een landelijk systeem te pas en te onpas kan worden ingezien door mensen die daar onethische belangen bij hebben. Als voorbeeld noemde hij toekomstige fusies van zorgverzekeraars en ziekenhuizen. Verzekeraars zouden zo inzicht kunnen krijgen in patiëntendossiers. Marcel Heldoorn van patiëntenfederatie NPCF weerlegde dit door uit te leggen dat er een gelaagd systeem komt dat er voor zorgt dat het EPD enkel kan worden ingezien door bevoegde personen. ‘Bedrijfsartsen, verzekerings­ artsen en zorgverzekeraars hebben absoluut geen toegang tot het EPD. Uiteindelijk bepaalt de patiënt zelf wie zijn EPD mag inzien en wie niet.’ Dit klonk Kremer als muziek in de oren. Met zijn oproep tot een EPD van de patiënt en niet van de dokter deed hij een klein vuurtje ontwaken Vervolgens oogstte hij applaus van het publiek door zijn droom te schetsen dat dokters niet de dienst uitmaken maar dienst leveren. ‘De zorg moet menswaardiger worden en gebouwd zijn rond de patiënt. De patiënt bepaalt zelf wie zijn EPD inziet en wat er in het EPD veranderd wordt. De patiënt moet centraal staan.’ Van Gerven ging hier lijnrecht tegenin door te stellen dat het EPD juist bij de dokter thuishoort en niet bij de patiënt.

Eeuwig leven

verdelingsprincipes komen. Maar dat we een bepaald goed niet meteen aan iedereen tegelijk kunnen verschaffen, mag geen reden zijn om datzelfde goed dan maar meteen aan niemand te geven. Rechtvaardigheid betekent geen gelijkheid in het negatieve. En zonder

Collega-ethici laten zich nogal eens negatief uit over levensverlenging en –verbetering, enhancement, als doel van geneeskunde en geneeskundig onderzoek. Wat heeft leven voor zin als al je dierbaren inmiddels overleden zijn? Het leven verliest überhaupt zijn zin als het eeuwig duurt. Want waarom zou je nog iets ondernemen, als je alle tijd van de wereld hebt? Alleen deadlines, het woord zegt het al, brengen ons immers echt in beweging? En zou het eerlijk zijn tegenover mensen met lagere inkomens die toch al gemiddeld eerder sterven, om te investeren in zoiets wufts als levensverlenging? In Enhancing Evolution maakt John Harris korte metten met al deze bezwaren. Natuurlijk moeten er faire

deadlines kunnen we vast wel. Laten we het eens meemaken. Het is niet verplicht. Het lijkt Harris heerlijk. Hij bespreekt nog veel meer problematiseringen. Hoe moet het met de ruimte die we hebben? Dreigt er geen overbevolking? Zal voortplanting overbodig worden? Is dat dan wel wenselijk? Zijn we nog wel dezelfde persoon als we stukken ouder worden dan pakweg 90? En is het niet veel en veel te duur? Harris bespreekt deze

16

‘Is de patiënt wel in staat zijn eigen dossier te beheren?’ Als voorbeeld noemde hij psychiatrische patiënten. Kremer moest toegeven dat daar een uitzondering voor gemaakt moet worden. Coördinator invoering EPD van het UMC St Radboud, Andries Hoitsma, gaf gedurende de avond gortdroog commentaar vanaf de zijlijn. Hij concludeerde aan het eind van de avond dat de heren het eigenlijk helemaal niet zo oneens waren. ‘Het is duidelijk dat er een standaardsysteem moet komen om te voorkomen dat we over tien jaar nog hetzelfde debat voeren.’ Het is nu de beurt aan de Eerste Kamer om daarover te beslissen. n

bezwaren en wuift ze stuk voor stuk weg. Iedereen de gelegenheid geven tot zelfverbetering is een morele plicht. Eeuwig leven moet ons doel zijn. Sterker nog: het is altijd al ons doel geweest en we zijn druk bezig het te realiseren. Al het medisch handelen is er op gericht. Overtuigender nog dan zijn uitvoerige argumentatieve behandeling van alle pro’s en cons is wat tussen de regels door spat, zijn ondubbelzinnige levenswil en levenslust. Hij is niet zo jong meer en hij wil nog lang niet dood. En daar komt hij zonder gêne voor uit. Dat werkt aanstekelijk. We treuren om de grote hoeveelheid medemensen die lijden aan depressiviteit en zijn met ze begaan. We staan huiverig tegenover euthanasie. We vragen ons af of we niet moeten zorgen dat mensen met een doodswens niet dood willen. Is het dan niet consistent, ligt het dan niet in de lijn, om sympathiek te staan tegenover het pleidooi om alles in het werk te stellen, om al onze bio-technologische hulpmiddelen in te zetten om zo lang mogelijk, zo goed mogelijk te leven? Carla Bal