Enquête regeldruk in het Amsterdamse Onderwijs D66 Amsterdam – Januari 2014
Introductie
Afgelopen jaren krijgen wij steeds vaker te horen dat professionals uit het onderwijs werkdruk ervoeren door regels opgelegd vanuit Den Haag of vanuit de Gemeente. Naast het lesgeven, begeleiden of managen van de school zou er veel tijd besteed worden aan bureaucratische handelingen. Sommige handelingen worden nuttig bevonden, sommigen overbodig. Om erachter te komen hoe deze werkdruk verminderd kan worden en hoe breed deze regeldruk ervaren wordt heeft D66 Amsterdam een enquête opgesteld en deze verstuurd naar 255 scholen in het primair onderwijs en 74 scholen in het voortgezet onderwijs. In totaal zijn er 116 complete enquêtes ingevuld waarvan hieronder de resultaten te vinden zijn.
Resultaten
Van het totaal aantal ingevulde enquêtes gaf 59% aan leraar te zijn en 27% schooldirecteur. De overige respondenten waren interne begeleiders, zorgcoördinatoren en onderwijs ondersteunend personeel. Van alle respondenten gaf 71% aan regeldruk te ervaren in zijn of haar werk. Iets minder dan de helft van de respondenten besteedt 5 tot 10 uur in de week aan bureaucratische handelingen. Onder deze handelingen vallen voornamelijk zaken als handelingsplannen en groepsplannen, verslaglegging van gesprekken en verschillende soorten aanvragen en verantwoordingsverslagen. Wanneer we preciezer kijken naar de ‘regeldruk’ onder leraren zijn de percentages bij ‘regeldruk’ die zij ervaren nog iets hoger dan in de algehele enquête. Van alle respondenten zijn er 70 leraar. Van deze 70 leraren ervaart 74,3% regeldruk in zijn of haar werk in het onderwijs. De overige 27,1% ervaart wel regeldruk, maar vindt dat de regels de kwaliteit van het onderwijs dienen. Slechts 1,4% zegt geen regeldruk te ervaren. De helft van de leraren is gemiddeld 5 tot 10 uur in de week kwijt aan administratieve handelingen. Onder deze handelingen vallen volgens hen vooral handelingsplannen (91,4%) en verslaglegging van gesprekken (90%). Ook urenregistratie (40%) en aanvragen onderwijsondersteuning (41,4%) wordt geschaard onder administratieve handelingen. Onder de respondenten waren 31 schooldirecteuren. Van de schooldirecteuren gaf 67,7% aan dat hij of zij regeldruk ondervond, 35,5% vond dat er wel regeldruk was maar dat dit de kwaliteit van het onderwijs diende. Geen enkele schooldirecteur gaf aan geen regeldruk te ervaren. Onder de administratieve handelingen die voor werkdruk zorgen, zijn vooral personeelszaken, aanvragen voor onderwijsondersteuning, verslaglegging van gesprekken en urenregistratie opgegeven. Onder ‘overige’ gaven de directeuren onder andere de volgende antwoorden: subsidieaanvragen en subsidieverantwoording, allerhande financiën, beleidsplannen schrijven en het afleggen van verantwoording aan verschillende instanties als ouders, inspectie, DMO, stadsdeel en de gemeente. Een deel van de enquête werd gewijd aan het passend onderwijs en of de betreffende school fysiek voorbereid is op de invoering van het passend onderwijs. Van alle respondenten geeft 53% aan dat er fysieke aanpassingen aan het schoolgebouw nodig zijn voor het passend onderwijs. Men noemt hierbij vooral het gebrek aan liften, extra lokalen geschikt voor specifieke begeleiding, goede klimaatregeling in het gebouw en te smalle gangen of lastige ingangen. Tevens ervaart men werkdruk door het aanvragen van rugzakjes en het schrijven van handelingsplannen voor zorgleerlingen. Extra handen in de klas zouden deze taken verlichten en zijn nodig wanneer het passend onderwijs doorgevoerd gaat worden. Om te kijken hoe de regeldruk verminderd kan worden, vroegen we in de enquête naar de handelingen die volgens respondenten weggelaten konden worden. De administratieve handelingen die het vaakst genoemd worden, zijn de handelingsplannen en groepsplannen. Deze handelingen zouden volgens sommigen puur voor de onderwijsinspectie te dienen en niet voor de kwaliteit
van het onderwijs. Verder kwamen de volgende handelingen naar voren; rugzakprocedures, logboeken bijhouden, subsidie verantwoording, mail beantwoorden, lesuren verantwoording, toetsen en cijfers invoeren, rapporten schrijven, mentor administratie en absentie administratie. Respondenten lieten ook weten behoefte te hebben aan een P.A. of extra handen die administratieve taken konden overnemen. Sommigen vonden dat er geen handelingen weggelaten konden worden, aangezien ze nuttig werden ervaren, maar het totaalpakket aan bureaucratische taken moest wel verminderd worden.
Conclusie
Grofweg driekwart van de respondenten ervaart werkdruk door landelijke, gemeentelijke of school bestuurlijke regels. Deze werkdruk zorgt niet volledig voor kwaliteit in het onderwijs en sommige regels of handelingen kunnen volgens de respondenten weggelaten worden of worden verminderd. Vooral verslaglegging voor verschillende instanties, zoals handelingsplannen, wordt vaak genoemd als een activiteit die overbodig is. Sommigen geven aan dat niet zozeer de handelingen hoeven te verdwijnen, maar dat meerdere vergelijkbare handelingen voor verschillende autoriteiten en controles de werklast verhogen. Extra handen in het onderwijs zou de huidige regeldruk onder bijvoorbeeld leraren kunnen laten verminderen. Om de regeldruk in het onderwijs te laten afnemen stelt D66 een aantal dingen voor: • Eén verantwoordingsysteem naar gemeente en inspectie. • Extra aandacht voor het verlichten van bureaucratische druk bij de invoering van het passend onderwijs
Data
1. Wat is uw functie?
2. Ervaart u regeldruk in uw werk in het onderwijs? (Met regeldruk bedoelen we landelijke, gemeentelijk of school bestuurlijke regels die (extra) werk opleveren.)
3. Wat schaart u onder administratieve werkzaamheden?
Onder overige vielen onder andere; leerlingen volgsystemen, vergaderingen, gedragsregistratie, ouderbrieven, lesevaluaties, kleuterobservaties en subsidie verantwoording.
4. Hoeveel uur bent u gemiddeld in de week kwijt met administratieve werkzaamheden?
5. Bent u tevreden over het schoolgebouw?
6. Zijn er fysieke aanpassingen nodig op school m.b.t. de invoering van passend onderwijs?
7. Als u een administratieve handeling zou kunnen wegdenken welke zou dit zijn? De volgende antwoorden werden gegeven op bovenstaande open vraag. De administratieve handeling die het vaakst genoemd werd zijn de handelingsplannen en daarna groepsplannen. De laatste werd aangegeven om puur voor de onderwijs inspectie te dienen. Verder kwamen naar voren, rugzakprocedures, logboeken bijhouden, subsidie verantwoording, mail beantwoorden, lesuren verantwoording, toetsen en cijfers invoeren, rapporten schrijven, mentor administratie en absentie administratie. Respondenten lieten ook weten behoefte te hebben aan een P.A. of extra handen die administratieve taken konden overnemen. Sommigen vonden dat er geen handelingen weggelaten konden worden maar wel minder in totaal. 8. Is er iets op uw school, binnen uw schoolbestuur of in het Amsterdamse onderwijs waar u trots op bent en mee wilt geven? Veel respondenten zijn trots op het functioneren van hun team en collega’s. Ook enthousiaste leerlingen maakte hen trots. Er kwamen een aantal onderwerpen voorbij die van toegevoegde waarden zijn voor het onderwijs op hun school
zoals; kleinschaligheid dat een persoonlijke en veilige sfeer creëert, multicultureel onderwijs dat goed mengt, groen onderwijs, talentontwikkeling en kanjertrainingen die tot minder pesten leidde. Ook positieve interne coaching werd als antwoord gegeven op het prettig functioneren van het schoolteam. Daarnaast werd tweemaal ‘een lage verwijzing naar het speciaal onderwijs’ als een pluspunt benoemd. 9. Heeft u nog vragen/ opmerkingen? Bij deze open vraag werd een aantal keer kritiek geleverd op de politiek of het huidige beleid. Zoals, dat er eerst bezuinigd wordt door de overheid waarna het geld dat gewonnen wordt door deze bezuiniging gebruikt wordt voor ‘meerkunners’ en zomerscholen. Daarnaast laat een respondent achter dat de focus van ‘de politiek’ op geld en rendement ligt en niet op lange termijn onderwijs. Verder wordt voornamelijk werkdruk gecreëerd door de hoeveelheid aan controlerende instanties. Ook moet er volgens de respondenten geluisterd worden naar leraren in plaats van adviseurs. Als laatste meldt iemand dat er een forse segregatie is in het voortgezet onderwijs.
Bijlage: Vragenlijst
1. Wat is uw functie? a. Leraar b. Schooldirecteur c. Intern begeleider/zorg coördinator/remedial teacher/ ambulant begeleider d. Onderwijs ondersteunend personeel e. Overige 2. Ervaart u regeldruk in uw werk in het onderwijs? (Met regeldruk bedoelen we landelijke, gemeentelijk of school bestuurlijke regels die (extra) werk opleveren.) a. Ja, ik ben naast mijn standaard werkzaamheden te veel bezig met bureaucratie. b. Ja, er zijn veel regels maar die zorgen er echter wel voor dat we beter sturen op de kwaliteit van ons onderwijs. c. Nee, ik ervaar geen regeldruk d. Overige (geef nadere toelichting 3. Wat schaart u onder administratieve werkzaamheden? a. Handelingsplan (individueel / groeps) b. Lesvoorbereiding c. Nakijkwerk gfedc d. Urenregistratie e. Verslaglegging van gesprekken f. Aanvragen onderwijsondersteuning g. Personeelszaken h. Overige (geef nadere toelichting) 4. Hoeveel uur bent u gemiddeld in de week kwijt met administratieve werkzaamheden? a. 0–5 uur in de week b. 5–10 uur in de week c. 10-‐ 20 uur in de week d. Meer dan 20 uur in de week 5. Bent u tevreden over het schoolgebouw? a. Ja, ons schoolgebouw is prima b. Ja, maar het schoolgebouw kan wel een upgrade gebruiken c. Nee, het schoolgebouw laat te wensen over d. Overige (geef nadere toelichting) 6. Zijn er fysieke aanpassingen nodig op school m.b.t. de invoering van passend onderwijs? a. Ja, namelijk b. Nee
7. Als u een administratieve handeling zou kunnen wegdenken welke zou dit zijn? 8. Is er iets op uw school, binnen uw schoolbestuur of in het Amsterdamse onderwijs waar u trots op bent en mee wilt geven? 9. Heeft u nog vragen/ opmerkingen? 10. Mocht u interesse hebben in het winnen van het boek “Het Alternatief’ van René Kneybers en Jelmer Evers? Laat dan hier uw emailadres achter.
