Enkele modellen om tot kwaliteitsontwikkeling te komen vanuit het kwaliteitsdecreet met systematiek en instrumenten werken aan kwaliteitsontwikkeling

Enkele modellen om tot kwaliteitsontwikkeling te komen vanuit het kwaliteitsdecreet met systematiek en instrumenten werken aan kwaliteitsontwikkeling

Dag van de Kwaliteitsontwikkeling 7 november 2012

De rode draad • Hoe en waarom, kwaliteitsdecreet, kwaliteitsontwikkeling, systematiek, PDCA • Checkfase, verzamelen data, interne en externe evaluatie • Zelfevaluatie, zelf een instrument ontwikkelen, bestaande instrumenten, hoe kiezen • Vanuit schoolorganisatie en het onderwijsconcept • Vanuit EFQM • Vanuit beleidsvoerende vermogen • Valkuilen

Uit het kwaliteitsdecreet  Elke onderwijsinstelling is, rekening houdend met haar pedagogisch of agogisch project, ervoor verantwoordelijk kwaliteitsonderwijs te verstrekken en het geboden onderwijs kwaliteitsvol te ondersteunen.  Dit veronderstelt dat de instelling beschikt over het beleidsvoerend vermogen dat haar in staat stelt om zelfstandig een kwaliteitsvol beleid te voeren.  Elke instelling onderzoekt en bewaakt op systematische wijze haar eigen kwaliteit. De instelling kiest zelf de wijze waarop zij dit doet.

Werken aan Kwaliteitsontwikkeling  niet enkel als decretale verplichting, maar heel zeker vanuit onze missie, visie en pedagogisch project  komt niet bovenop het werk, als een extra  maar maakt is er een essentieel onderdeel  m.a.w. het is geen kunstje (trucje) maar een cultuur , doordrongen in de manier van werken 4

Werken aan kwaliteitontwikkeling …

Geen sausje er bovenop, maar een marinade!

5

Keuze van systematiek: PDCA Plan

Act

Do

Tijd

Kwaliteitsniveau

Check

Deming 6

Keuze van systematiek: PDCA

Kwaliteitsniveau

Tijd

Deming 7

PDCA-cirkel bevat deelcirkels Plan Plan Act

Do

Check

Act

Act

Plan Act

Plan Do

Check

Do

Plan

Plan Check Act

Do

Plan

Do

Act Plan

Check Act

Do

Check

Act

Do Check

Check

Do

Check

De kwaliteitscirkel SCHOOLVISIE

Bijstellen

DOELEN

ACT

CHECK

Evaluatie

SCHOOLACTIVITEITEN

PLAN

Planning

DO

Uitvoering naar H. Ritzen 1998 9

In de checkfase De kwaliteitsvragen:  Doen we de goede dingen?  Doen we de dingen op een goede manier?  Hoe weten we dat?  Vinden anderen dat ook?  Wat doen we met deze info?

Externe evaluatie

Interne evaluatie

Verantwoordingsperspectief

Ontwikkelingsperspectief

De invulling van de verwachtingen

• • • •

Vooraf bepaald en beperkt in aantal Meetbaar Wettelijk vast te stellen Opgelegd

• • • •

Door de school bepaald Niet volledig te vatten, open, perceptie Zorg voor een zo rijk mogelijke invulling Vanuit gedeelde visie

De invulling van kwaliteitsontwikkeling

• • • • •

Uniformiteit Minimumdoelen D.m.v. modellen en procedures Meten en vergelijken (normen) Externe situering

• • • • •

Inzetten van verschillen Behalen van (zelfgekozen) maximale In dialoog met betrokkenen Evaluatiegegevens als input voor dialoog Zelfsturing

Zelfevaluatie • een cyclisch proces • waarbij een school (scholengemeenschap of team),

• op eigen initiatief en vanuit een overkoepelend kwaliteitszorgconcept, • zelf

• op een systematische manier • aspecten van het eigen functioneren • beschrijft en beoordeelt

• met als doel (indien nodig) te komen tot schoolontwikkeling’. •

definitie van Jan Vanhoof en Peter Van Petegem, UA

12

Welke instrumenten? • Systematisch karakter voor ogen houden! Wat ook het systeem is, het moet het toevallige overstijgen! • Mening ventileren op PV ZE • Starten met  kleine instrumenten  relevante en veilige vragen

Welke instrumenten? Vragen die kunnen helpen bij het kiezen van het juiste instrument. (zie bijlage in map syllabus)     

Waarom? Wat? Wie? Hoe? Wanneer?

Werken met instrumenten voor zelfevaluatie Overnemen of zelf ontwikkelen? Drie eisen: • betrouwbaarheid • validiteit (geldigheid) • transparantie

Betrouwbaar niet valide

Niet betrouwbaar valide

Niet betrouwbaar niet valide

Betrouwbaar en valide

Zelf aan de slag!

 Zie bijlage: ‘Wanneer je zelf aan de slag gaat’

Werken met bestaande zelfevaluatie-instrumenten 1. Vanuit organisatie- en onderwijsconcept: DISO 2. Vanuit EFQM: PROSE, TRIS en IZES 3. Vanuit beleidsvoerend vermogen:BVV

1. Vanuit organisatie- en onderwijsconcept: DISO

Twee krachtlijnen 1

Organisatorisch:

mechanistisch 2

dynamisch

Onderwijskundig:

differentiatie van de taken

geïntegreerd

onderwijskundig

differentiatie Van de taken

organisatorisch

mechanistisch

geïntegreerd

Mart Petri

dynamisch

Typologie CRITERIUM

VOETBAL

BAL

VOETBAL

SPEELVELD

GRAS / SPORTZAAL

AANTAL SPELERS

2 X 11

DUUR

2 X 45’

UITRUSTING

SHIRT / SCHOENEN

DISO = DIAGNOSE-INSTRUMENT SECUNDAIR ONDERWIJS (PBDKO – VSKO)

 een algemeen instrument  gebaseerd op een brede waaier van objectieve componenten  ontwikkelingsperspectief  wél situerend  dialogisch  combinatie onderwijs- en organisatieconcept

12 componenten in DISO • Schoolvisie • Leerlingen en hun leerproces • Socio-emotionele leerlingenbegeleiding • Rol van de leraar • Onderwijsinhouden en didactische aanpak

• Evalueren – rapporteren • Vakgroep • Klassenorganisatie • Schoolreglement • Schoolontwikkeling • Overleg en communicatie • Schoolleiding

Mogelijkheid om enkele schooleigen uitspraken toe te voegen

Verloop DISO-instrument  S0: Intake met directie(-team): schoolcontext, afspraken, data,…  S1: samenstelling werkgroep, info en achtergrond DISO  S2: eigen vragen,voorbereiden afname, samenstelling groepen  Afname online: Bevraging leraars en Bevraging ondersteunend personeel  Cijferrapport: resultaten van de bevraging per groep  Verhelderingsgesprekken: met hele team, alle resultaten  S3: presentatie van zelfevaluatierapport (cijfers + gesprek)  Voorstelling aan hele schoolteam  S4+S5: prioriteiten bepalen en actieplan opstellen

Voor meer informatie: zie work shop in namiddag

Opmerking  DISO enkel via nascholing (DNI) en in samenwerking met een pedagogisch begeleider  Aan te kopen via nascholing (DNI): € 500  http://www.nascholing.be/20122013/index.aspx?type=3&modID=2537

2. Vanuit EFQM: PROSE, TRIS en IZES

 2.1 PROSE = cvba PROSE www.prose.be/ndl/index.htm  2.2 TRIS = Transnationale Institutionele Samenwerking (Hogescholen Vl – Ned met DPB Antwerpen) www.epok.org

 2.3 IZES = Instrument Zelfevaluatie Secundaire Scholen (U A ) NIVERSITEIT

NTWERPEN

2. EFQM = European Foundation for Quality Management 1988 opgericht door 14 grote Europese bedrijven Steun van Europese Commissie 1991: EFQM-model for Bussiness Excelence bedrijfsleven 2000: EFQM-Excelence voor de publieke sector 2010: EFQM-Excelence herwerkte versie 2013: EFQM-Excelence herwerkte versie

Model bestaat nu uit drie delen: 1. Negen aandachtgebieden met criteria 2. Evaluatiecriteria om de fase van kwaliteit te bepalen (5 fasen) 3. Acht concepten voor excellentie

27

VOORWAARDEN

PROCES

RESULTATEN

28

29

Fase 1

Voorwaarden en processen

Resultaten

Activiteiten georiënteerd

Gegevens

Kwaliteit als persoonsgebonden en variabel, losse gegevens

Fase 2

Procesgeoriënteerd

Trends

Aanzet tot procesdenken + systematiek, verbanden tussen gegevens

Fase 3

Systeemgeoriënteerd

Doelen

Professionalisering en borging van kwaliteit, relatie indicator en doel

Fase 4

Extern georiënteerd

Benchmarking

Systematische vernieuwing en verbetering, vergelijken met anderen

Fase 5

Uitmuntendheid

Uitmuntendheid

Externe gerichtheid met erkenning van uitmuntendheid

30

2.1 Vanuit EFQM: TRIS

TRIS =Transnationale Institutionele Samenwerking  Hogescholen Vlaanderen en Nederland  Vertaling naar basis, secundair onderwijs en SG door DPB Antwerpen  www.epok.org

Werken met het TRIS-instrument  Intake met directie(-team): schoolcontext, afspraken, data,…  Samenstelling werkgroep, info en achtergrond TRIS  Kiezen van aandachtgebied(-en) of scan van de school (TRISlight)  Bepaling van de kwaliteitsfase  Voorstellen aan schoolteam  Actiepunten en actieplan  (bij voorkeur) Met een pedagogisch begeleider  Instrument aan te kopen (TRIS: € 500 : SG) Voor meer informatie: zie work shop in namiddag

5 fasen kwaliteitsontwikkeling Fase 1

Fase2

Fase 3

Fase 4

Fase 5

Activiteitengeoriënteerd

Procesgeoriënteerd

Systeemgeoriënteerd

Extern georiënteerd

Uitmuntendheid

Gegevens

Trends

Doelen

Benchmarking

Uitmuntendheid

33

34

35

TRIS secundair onderwijs = 3 mogelijke instrumenten

TRIS Light

TRIS so

TRIS sg

VERGELIJKING DISO EN TRIS DISO • Mart Petri • ZEVA en prioriteiten • Hele school • 12 componenten • Digitaal met verhelderingsgesprek en syntheserapport • Onderwijskundig concept en organisatie

TRIS • EFQM • ZEVA en prioriteiten • Kerngroep / school • 9 aandachtsgebieden + Excellentie • Digitaal, aantoongesprek, mondelinge rapportering • Integraal beeld van alle aspecten en alle belanghebbenden

37

2.2 Vanuit EFQM: PROSE

 cvba PROSE  www.prose.be/ndl/index.htm

Werken met het PROSE-instrument  Heel omvattend en uitgebreid met 76 vragenlijsten van 25 vragen = 1900 vragen.  9 aandachtsgebieden van EFQM  Modulair en flexibel  Mogelijkheid tot het uitvoeren van een Quick Scan  Mogelijkheden tot het invullen online en aanpassen van de vragenlijsten.  Algemeen overzicht van de scores van de zelfevaluatie  Bespreking binnen het evaluatieteam  Selectie van prioritaire verbetertrajecten  Zelfevaluatiemoment van een deelthema  Consensusgesprek met het evaluatieteam  Opstellen van verbeter(actie)plan  Aankoop van licentie en credits is noodzakelijk.

5 fasen kwaliteitsontwikkeling Voorwaarden en processen Fase 1

Resultaten

Kwaliteit is persoonsgebonden Aanzet tot procesdenken Professionalisering

Kwaliteit is variabel

Fase 4

Systematisch vernieuwen

Continue verbetering en innovatie

Fase 5

Externe gerichtheid en excellentie

Uitmuntendheid

Fase 2

Fase 3

Begin van systematiek

Kwaliteit is gewaarborgd

Opmerkingen  PROZE en TRIS zijn verwant (EFQM)  TRIS bij voorkeur met een pedagogische of externe begeleider  Instrumenten aan te kopen:  TRIS: € 500 per SG  PROZE: lidmaatschap en kost producten

2.3 Vanuit EFQM: IZES IZES = Instrument Zelfevaluatie Secundaire Scholen  Afgeleid van het CIPO-model dat op EFQM is gebaseerd  Het CIPO-model: context, input, proces en output Het referentiekader dat de basis vormt voor de bevraging is het “Effectieve-scholenonderzoek” : “Waaraan zijn de verschillen tussen scholen te wijten?”

 Schooldoorlichting: output - oriëntatie  Universiteit Antwerpen

Op schoolniveau:  het prestatiegericht beleid  het onderwijskundig leiderschap  de gezamenlijke planning van leerkrachten  de kwaliteit van het aangeboden curriculum  de ordelijke atmosfeer Op klasniveau:  effectieve leertijd  gestructureerd onderwijs  gelegenheid om te leren  hoge verwachtingen over de vooruitgang van de leerlingen  evalueren en bijhouden van de vooruitgang van leerlingen  bekrachtiging van leerlingen Daarnaast ook:  11 woordparen die het schoolprofiel vormen  3 doelen van de school waaruit prioriteiten kunnen worden afgeleid  Tevens een aantal ja/neen-vragen

Werken met het IZES-instrument      

Intake Afname Verwerking en ontwerprapport Terugkoppeling Met het handboek kun je op weg. Begeleiding van ‘IZES’ is wenselijk, dit is aan te kopen.

Werken met het IZES-instrument  IZES via universiteit Antwerpen (€120/uur begeleiding en €600/rapport)  http://www.medelec.ua.ac.be/main.aspx?c=.EDU BRON&n=79117&ct=72969&e=209852&p=true  Geen verhelderingsgesprekken  Boek met CD-ROM:  IZES-Secundair Onderwijs: Peter Van Petegem  Uitgever: ACCO / Verkoopprijs: € 50,00 / Aantal pagina's: 88  ISBN-nummer: 9789033451768

3 Vanuit beleidsvoerend vermogen:BVV

Verloop BVV-instrument    

Registreren www.knooppunt.net Code PL-WZBV-LIG6-GVFU-IT Downloaden software van de bevraging (netwerk of stand alone) Aanmaken van de bevraging: lay-out, keuze pijler, eigen vragen, automatische aanmaak paswoorden  Afname bevraging: netwerk of stand alone (niet via internet)  Aanmaken rapport: automatisch (pdf en Excel)  Gratis ter beschikking gesteld  Ondersteuning van een pedagogisch begeleider is interessant Voor meer informatie: zie work shop in namiddag

Tot slot: Hoe kan zelfevaluatie mislukken voor ze begonnen is? (Devos)

    

Eenzijdige beslissing van de directie Te snelle optie voor een instrument Geen rekening houden met de startsituatie Kwaliteitsontwikkeling als extra taak Geen aandacht voor negatieve gevoelens en perceptie bij de aankondiging  Geen uitleg over de noodzaak

Leerstoornissen bij zelfevaluatie (Devos)

       

Ik ben mijn positie De vijand zit buiten Wie is de schuldige Wij zijn de beste Externe feedback wordt ontmoedigd Geen objectieve informatie Mensen negeren wat zij niet willen horen Groepsdenken 51

Wat is hiertegen te doen? (o.a.Devos)

     

Niet al te snel tevreden zijn Leertijd inbouwen (niet alles in eens) Leergroep vormen Evenwichtig samengestelde werkgroep Externe deskundige(n) betrekken Externen opnemen in de werkgroep, contacteer de begeleidingsdienst  Externen bevragen  Over het muurtje durven kijken  Een open communicatie voeren 52

Succes!!!