ENKELE HERINNERINGEN aan het leven rondom het Rosarium gedurende ruim 50 jaren. BEWONERS Toen mijn man en ik op 1 mei 1954 ons huis betrokken waren wij het eerste gezin met kleine kinderen, dat weer aan de bevolking werd toegevoegd. De andere bewoners waren vooral de bouwers van de woningen. Het waren veelal ouderen en gezinnen met kinderen, die studeerden of op de middelbare school zaten. VERKEER In de 50er jaren waren er slechts enkele personen in deze wijk, die een auto hadden. Het verkeer was zodanig, dat de kinderen volop konden spelen zonder risico. Ook de bewoners waren niet anders gewend. Toen mijn man onze auto in de van Cleefstraat voor ons raam parkeerde ergerde onze buurman Luit-Kol. Evenwel zich hieraan. Hij hield niet van al dat blik ! De hoek van Cleefstraat-Boermansstraat was een veel gebruikte oefenplaats voor de leerlingen van de militaire rijschool en ook de vele particuliere rijscholen. Ook de examens werden hier afgenomen. Het was iedere dag een leuk schouwspel en de examinatoren zwaaiden dikwijls naar mij. Garages zijn er weinig in deze omgeving. Wij konden er één laten aanleggen in onze tuin, maar voor velen is het een gemis. Typisch gevolg van een periode van bouwen, waarin de auto nog niet aanwezig was. Als er een pak sneeuw lag reed mijn man met de auto rond het Rosarium met een lange rij met kinderenbezette sleeën achter zich. In het speelstraatje, dat tussen de vijver en het rozenpark werd aangelegd leerden de kinderen fietsen en steppen. KAFFEE- und BUTERFAHRTEN ’s Morgens vóór 7 uur arriveerden hier de bussen met koopgrage Duitsers uit de verschillende steden voor DM 5,- dagretour. De passagiers dromden de stad in om bij het openen van de winkels de eerste te zijn. 1
Men kocht schoenen en kleding, verwisselde die voor de eigen kleding en liet die hier achter. Na het inkopen verzamelden de families zich om de gekochte artikelen zodanig te verdelen, dat er geen Steuer betaald hoefde te worden. Pakjes roomboter werden omwikkeld met margarinewikkels en blikken vlees waren voorzien van groentewikkels. Het moest niet te duur worden ! Populair waren de zgn. LUXUS-BONBONS mit HOLZANGRIFF, lollies met een stok van een kleine meter ! CULTUUR Vele evenementen hadden hun startplaats hier. De Sacramentsprocessie, het baldakijn gedragen door een aantal notabelen van de Broederschap van het H. Sacrament en de Deken met het Allerheiligste onder die baldakijn, werd hier opgesteld. Velen – vooral vrouwen met de rozenkrans – volgden het baldakijn hardop biddend. Ook vele Carnavalsoptochten begonnen hier . Het was altijd een genoeglijke drukte. Verschillende jaren werd op mijn verzoek de stoep afgezet omdat vele ouderen in onze kamer voor het raam zaten om van de optocht te genieten. Op Koninginnedag begon de Kinderoptocht in de speelstraat. De Dodenherdenking, die nu daar ook plaats vindt, werd vroeger gehouden rondom het kruis, dat in het middelste rozenperk stond. KINDERVERTIER Omdat er weinig verkeer was kon de jeugd volop in de straten spelen. Jongens speelden cowboy en indiaantje met de nodige tenten De families Backus, Haagmans, Nieuwenhuizen, Fikkert en Waterborg waren goed vertegenwoordigd. Meisjes van de families Plug, van Dijk, Haagmans, Thijssen, Papen en Waterborg speelden op de lange zomeravonden met poppen op de banken in het park. Ook was een geliefde bezigheid “parfum”maken van rozenblaadjes. Blaadjes in een flesje met water en maar schudden. Of de dames dat aroma nu nog zouden bewonderen is de vraag. Wel werd er goed opgelet of er geen politieagent aan kwam, want er mocht niet op het gras gelopen worden. 2
In de herfst was het maken van OKOOK (dropwater) een geliefde bezigheid. Toen mijn man en ik na een vakantie in Frankrijk thuis kwamen konden wij onze zoon Chris in het ziekenhuis gaan ophalen, waarin hij was opgenomen na een val van de trapjes van het Rosarium, waarbij hij zijn kin kapot gevallen was. Opnames waren toen niet zo moeilijk ! GEBOOMTE In de herfst verzamelde de jeugd de bladeren voor het wieriksen met Sintermerte. De bomen waren – meer dan nu – een sieraad. Ze zijn – vind ik – er slecht aan toe. Zelfs met hoogzomer is de kruin niet dicht meer terwijl er vroeger geen spatje licht meer doorheen viel. Ik heb al eens gevraagd deze bomen te vervangen door nieuwe, want ze zijn ruim 80 jaar oud en of ze het nog lang maken ? Vele jaren lang zijn de bomen “bevolkt”door Turkse tortels, die echter in eens weer verdwenen zijn. Ook huisden er vele merels; een merelfamilie met een witte veer in de vleugels, die zeer muzikaal het Carillon nadeed, o.a. met het liedje Papegaaitje leef je nog ? RECREATIE VOOR OUDEREN Vele oudere dames, die in de omgeving woonden konden niet rustig genieten in het Rosarium want de banken, die er stonden, waren slechts betonnen platen op 2 poten. Na herhaald verzoek zijn er uiteindelijk houten banken met leuningen geplaatst, die ook mooi omringd werden met rozenstruiken. Op 14 juni (volop zomer) trouwde onze oudste dochter. Ik maakte een foto van het bruidspaar bij de bank met de Martinuskerk als achtergrond. ONDERWIJS Aan het begin van het nieuwe schooljaar werden de leerlingen van de HTS ( Goltzius) in de omgeving ontgroend met o.a. meetkarweitjes.( Met een klein liniaaltje de perken van het Rosarium opmeten ). VERBOUWING MARTINUSSCHOOL Door architect Vermeulen werd een nieuwe school ontworpen. Om de school zo goed mogelijk aan de woonomgeving aan te passen, maakte 3
hij foto’s van de omgeving . Hij ontwierp de huidige school in de vorm van 3 woonhuizen. Om de dakpartijen te mogen bouwen moest het Ministerie van Onderwijs toestemming geven, want er werden alleen platte daken op scholen gelegd. Het kostte het schoolbestuur 350.000 gulden extra. Op de oorspronkelijke ontwerptekening stond een windvaan op de cv.schoorsteen. Bij de bouw werd deze niet gerealiseerd. Het was een grapje van de architect. Aangezien ik het een leuk idee vond, heb ik de heer Vermeulen toestemming gevraagd een windhaan te mogen schenken bij de opening van de school. Tijdens de eerste bouwfase was ik voorzitter van het Schoolbestuur. Bij de oplevering was ik intussen opgevolgd door een andere ouder. Maar de haan op de schoorsteen heb ik bij de officiële opening geschonken. MIJN haan draait gelijk mee met de haan op de kerktoren! Toen de Martinusschool vernieuwd werd was er onenigheid over een mogelijk speelterrein in het Rosarium. Meerdere omwoners wilden in het zgn. speelstraatje liever autoparkeerplaats dan schoolkinderen in klassenverband . Lambert Kuipers vroeg mij eens naar oude foto’s van de omgeving. Hij wilde de gevel van zijn huis weer in de originele staat laten herstellen. Zou de mooie omgeving debet zijn aan het feit, dat er van de jongere generaties 3 jonge mensen architectuur hebben gestudeerd? Onze dochter Annemiek, de dochter van v.d. Broek en de zoon van v.d. Beuken. VIJVER Er zijn meerdere kinderen in de vijver gevallen. Niet van ons gezin maar wel een logé. Ook Ernst van Hout (Beerenbrouckstr) was het slachtoffer. TECHNIEK. De zoons van Bisschops (van Cleefstraat) en Houben Mgr. Boermansstraat hadden mij toestemming gevraagd om een touw over onze tuin te mogen spannen van het ene naar het andere huis om 4
boodschappen te kunnen oversturen. Ik vond het best. Maar er kwam een controleur van de PTT, die een klacht had ontvangen, dat er clandestien werd getelefoneerd. Achteraf bleek, dat mijn schoonvader (oud PTT-directeur), die bij ons inwoonde, de PTT had gewaarschuwd! HANDEL Wel niet specifiek voor het Rosarium, maar in de 50er en 60er jaren kwamen de handelaren met primeurs van groenten en bloemen langs de deur ! Een opmerkelijk fenomeen uit die tijd, maar niet alleen rond het Rosarium was het “aanzeggen” na het overlijden van een buurtgenoot. “De familie………….laat bekend maken, dat …….is overleden. U wordt uitgenodigd enz. “ BEWONERS Het is voor velen goed wonen (geweest) Vele omwonenden hebben een hoge leeftijd bereikt. Er woonden diverse families van gezusters, enz. In een bepaalde tijd waren er vele huizen bewoond door artsen. Er was decennia lang een protestantse pastorie. Tegenwoordig is de bevolking gemengd .
Ruth Waterborg maart 2006
5
