Energieverrijkte voeding
ENERGIEVERRIJKTE VOEDING Ondervoeding door ziekte is in het ziekenhuis een veel voorkomend probleem. Ongeveer één op de drie patiënten is ondervoed of loopt het risico om ondervoed te raken tijdens een opname. Ondervoeding door ziekte heeft meestal als gevolg dat het herstel daarna minder snel verloopt; uw verblijf in het ziekenhuis kan daardoor onnodig langer duren. Ook kan de reactie op de behandeling niet optimaal zijn. Het is dus van groot belang te streven naar een goede voedingstoestand. Het is zaak hier, zo mogelijk, vóór de opname al voor te zorgen. Omdat u door ziekte onbedoeld bent afgevallen en/of gedurende een periode minder hebt gegeten, is uw voedingstoestand en daardoor uw conditie achteruitgegaan. Daarom is het is erg belangrijk dat u voldoende eet. Door uw voeding energierijker te maken, kan uw voedingstoestand verbeteren waardoor uw lichaam beter voorbereid is op bijvoorbeeld een operatie of behandeling. Ook als u aan de zware kant bent, is het raadzaam deze periode op gewicht te blijven. Algemene adviezen - Probeer zo gevarieerd mogelijk te eten; wissel warme en koude dranken en gerechten, zoete-, zure en hartige dranken en gerechten af. - Heeft u moeite met eten, maak dan de hoofdmaaltijden niet te groot en eet of drink vaker iets tussendoor. Eet bijvoorbeeld ongeveer 6x per dag een kleine portie. - Neem de tijd om te eten en zorg voor een rustige omgeving. - Denk eens aan het gemak van kant- en klaarproducten. - Een glaasje wijn of een borreltje voor het eten kan de eetlust bevorderen. - Gebruik bij voorkeur, als u het kunt verdragen, volle, energierijke producten. - Suiker levert extra calorieën. Voeg het toe aan thee, koffie, yoghurt en pap. - Wanneer het kauwen u te veel vermoeit, eet dan uw boterham zonder korst of kies voor pap. Denk bij de warme maaltijd bijvoorbeeld aan stamppot, pasta, maaltijdsoep of ragout. - Als de geur van warm eten u tegenstaat, kunt u van afgekoelde groente, aardappelen, pasta, vlees, vis of ei een maaltijdsalade maken. - Probeer bij misselijkheid in ieder geval te drinken (± 1½ liter per dag); een vochttekort kan misselijkheid verergeren. - Rauwkost en fruit geven een vol gevoel maar leveren weinig energie.
1
Praktische tips/variatie Brood en broodvervangers Besmeer uw (krenten)brood royaal met (dieet)margarine en gebruik dubbel beleg. Naast de gangbare soorten kunt u ook denken aan: •
geroosterd brood, minibroodjes, suikerbrood, ontbijtkoek, roombroodje, saucijzenbroodje, (ham)kaascroissant, minipizza, tosti, sneetje Hawaï, broodje shoarma, hot dog;
•
pap, bijvoorbeeld: Bambix, havermout, griesmeel, Nutrix, Brinta;
•
(vruchten)kwark, (vruchten/room)yoghurt, (slagroom)vla, kant- en klare toetjes;
•
cornflakes, rice crispies, Smacks, Cruesli, muesli;
•
Wake Up, Goede Morgen of andere drinkontbijtproducten.
Veel van deze producten zijn kant- en klaar verkrijgbaar. Beleg (vaak ook als snack te gebruiken) Behalve de bekende producten kunt u denken aan: •
Franse kaasjes (zoals Brie, Boursin en blauwe kaas), puntje smeerkaas, hüttenkäse, of verse kaas met kruiden;
•
paté, grillworst, ragout, kroket, kleine gehaktballetjes in saus;
•
roerei, omelet;
•
zalm, haring, makreel of andere vis naar wens;
•
salade van haring, tonijn, ham/prei, kip/kerrie, of sandwichspread;
•
banaan, aardbeien, rabarber, abrikozenmoes (eventueel verwerkt door kwark);
•
speculaas;
•
tartex.
Dranken Kies zoveel mogelijk dranken die ook calorieën leveren. •
volle (chocolade)melk en andere volle melkproducten, anijsmelk;
•
milkshake, drinkyoghurt zoals Fristi en Yogho-Yogho;
•
vruchtensap;
•
limonadesiroop, Roosvicee of sportdranken (bijvoorbeeld AA of Extran);
•
cappuccino, koffie met wiener melange- of amarettosmaak.
Veel van deze producten zijn in poedervorm of kant- en klaar verkrijgbaar. Vlees, vis, gevogelte, ei en vegetarische vleesvervangers •
alle soorten, ook als ragout, door saus of in een maaltijdsoep;
•
wanneer warm vlees tegenstaat, kunt u koude varianten gebruiken zoals: een koude gehaktbal, koude rollade, vleeswaren als kipfilet, fricandeau of rosbief. 2
Aardappelen, pasta, rijst en peulvruchten Alle bereidingsmethoden, ook als (maaltijd)salade, en: brood, pizza en graanproducten (zoals couscous). Groenten Alle soorten, zowel vers als uit blik, pot of diepvries: bij de warme maaltijd, in soep, door saus over pasta, als (maaltijd)salade, op brood en als groentesap (vers of kanten klaar). Bij gekookte groenten kunt u ook een groentesaus gebruiken (kant- en klaar), een klontje boter of scheutje room toevoegen. Nagerecht Dit kunt u bij een vol gevoel ook iets later nemen. Gebruik bij voorkeur volle melkproducten en denk ook eens aan: tiramisu, slagroom/advocaatsoesje, bavarois, poffertjes, ijstaart, gevuld flensje, appelbol. Om beter te kunnen variëren, is het makkelijk gebruik te maken van eenpersoons verpakkingen. Ook kunt u sommige voedingsmiddelen per portie invriezen. Vloeibare voeding Wanneer vaste voeding problemen geeft, kan vloeibare voeding uitkomst bieden. •
verdeel de voeding over de dag (ongeveer 6x per dag); vloeibare voeding verdwijnt snel uit de maag en geeft snel een hongergevoel;
•
gebruik voldoende vocht, ten minste 2 liter per dag;
•
bepaal zelf welke dikte van de voeding het beste verdragen wordt. Is de voeding te dik, dan kan deze verdund en eventueel gezeefd worden;
•
goed gare aardappelen, groente en vlees kunt u (met een staafmixer of blender) fijn maken of samenvoegen tot een mixmaaltijd.
Slijmvorming • Vervang in geval van hinderlijk veel slijm, melk en pap door karnemelk, (drink)
yoghurt, karnemelksepap, vla of sojaproducten (sojamelk en sojatoetjes). Melkproducten zijn belangrijk. Laat ze daarom niet weg!
• Door na het drinken van melk een slokje vruchtensap of iets anders te drinken, kunt u slijmvorming voorkomen.
3
Aanbevolen dagelijkse hoeveelheden volwaardige
volwaardige
volwaardige
voeding 50+-ers
voeding 70+-ers
5-7 sneetjes of
4-6 sneetjes of
3-4 sneetjes of
bekers
bekers
bekers
smeersel op
(dieet)margarine
(dieet)margarine
(dieet)margarine
brood
(roomboter)
(roomboter)
(roomboter)
kaas
1 plak
1 plak
1 plak
vleeswaren
1 plak
1 plak
1 plak
3 glazen
3 glazen
3 grote glazen
2 stuks of 2 glazen
2 stuks of 2 glazen 2 stuks of 2 glazen
100 gram rauw
100 gram rauw
100 gram rauw
(is 80 gram gaar)
(is 80 gram gaar)
(is 80 gram gaar)
4 groentelepels
4 groentelepels
3 groentelepels
4-5 stuks of
3-4 stuks of
2-3 stuks of
opscheplepels
opscheplepels
opscheplepels
1,5 liter (10 glazen
1,5 liter (10 glazen 1,7 liter (12 glazen
of 12 kopjes)
of 12 kopjes)
voeding 20-50 jarigen brood/pap
melk en melkproducten fruit/vruchtensap vlees vis kip/ vegetarische vervanging groenten aardappelen (of rijst, macaroni, peulvruchten) vocht
of 13 kopjes)
De dikgedrukte producten leveren in verhouding de meeste energie en de belangrijkste voedingsstoffen.
4
Wegen Om het effect van de energierijke voeding te kunnen meten, is het van belang dat u zich een tot tweemaal per week weegt. Indien uw gewicht ondanks het opvolgen van bovenstaande adviezen afneemt, neem dan contact op met uw arts en/of diëtist. Speciale dieetvoeding Een dieetproduct is een speciaal samengesteld voedingsmiddel waaraan extra energie, eiwit of bijvoorbeeld vitaminen zijn toegevoegd. Wanneer u ondanks het opvolgen van de hiervoor genoemde adviezen toch gewicht verliest, kunt u contact opnemen met uw arts en/of diëtist. Hij/zij kan u adviseren òf en zo ja welk dieetproduct voor u geschikt is. Dieetvoeding is er in de vorm van: •
Drinkvoeding: een vloeibare dieetvoeding in een flesje of pakje, verkrijgbaar in diverse smaken. Drinkvoedingen zijn er op basis van melk, yoghurt of vruchtensap.
•
Er zijn ook dieetpreparaten in poedervorm die in de normale voeding kunnen worden verwerkt.
•
Sondevoeding; wanneer u niet kunt of mag eten of wanneer de gewone voeding niet toereikend is, kunt u (tijdelijk) met (aanvullende) sondevoeding op een kunstmatige manier toch voldoende binnenkrijgen. Deze voeding wordt toegediend via een dun slangetje (sonde) dat via de neus naar de maag loopt.
5
Voorbeeld dagmenu energieverrijkte voeding Ontbijt 1 snee (bruin)brood 1 schaaltje volle vruchtenyoghurt ruim (dieet)margarine 2 hartig beleg 1 glas vruchtensap 1 kop thee of koffie met suiker en melk In de loop van de morgen 2 glazen vocht 1 glas (choco)melk 1 plak ontbijtkoek met ruim (dieet)margarine of een plak cake of grote koek Tweede broodmaaltijd 2 sneden (bruin)brood 1 snee knäckebröd of 1 beschuit
ruim (dieet)margarine
4 x hartig beleg 1 glas vruchtensap In de loop van de middag 2 glazen vocht een paar toastjes met kaas, vlees, vis of salade Warme maaltijd 1 portie vlees, vis, vegetarische vervanging of gevogelte jus of saus 1 portie groente met een klontje margarine en/of een groentesausje 1 portie aardappelen/rijst/pasta/bonen later: 1 nagerecht (melkproduct) In de loop van de avond 1 kop thee of koffie met suiker en melk 1 glas vocht 1 snee brood, ruim (dieet)margarine, beleg 6
www.kg.nl
Locatie noord Vondelweg 999 Haarlem Locatie zuid Boerhaavelaan 22 Haarlem Postadres Postbus 417 2000 AK Haarlem Telefoon: (023) 545 35 45 e-mail:
[email protected]
1074451-08-2007
