Energiebesparen doen we samen in het Vonderkwartier Werkgroep Energie 22 januari 2015 1
Agenda 19.30
Inloop
20.00
Welkom & introductie werkgroep
Dirk Veldman (Werkgroep Energie)
Energiebesparen doe je samen
Ilse Hoenderdos (Brabantse Milieufederatie)
Ervaringen Energy Battle
Nicole Papen (Energy Battle deelnemer)
Discussie, Vervolg
Dirk Veldman
21.30
Afsluiting
2
Werkgroep Energie – sinds okt 2014 • • • •
Dirk Veldman Nicole Papen Wim Corstiaensen Oscar Vinck Contact Visie
Lodewijk Napoleonplein Hendrik Casimirstraat Frederika van Pruisenweg Sophia van Wurtemberglaan
[email protected]
Energieneutraal Vonderkwartier
Missie Het zelf starten én ondersteunen van initiatieven op het gebied van energiebesparing & duurzame energieopwekking voor én door bewoners in het Vonderkwartier.
Jaarlijks energieverbruik (gas en elektra) in het Vonderkwartier
~
5 kton CO2 / jaar
~
9 windturbines
45.000 zonnepanelen
4
Agenda 19.30
Inloop
20.00
Welkom & introductie werkgroep
Dirk Veldman (Werkgroep Energie)
Energiebesparen doe je samen
Ilse Hoenderdos (Brabantse Milieufederatie)
Ervaringen Energy Battle
Nicole Papen (Energy Battle deelnemer)
Discussie, Vervolg
Dirk Veldman
21.30
Afsluiting
5
Energie besparen doen we samen! 22 januari 2015 Ilse Hoenderdos Brabantse Milieufederatie
Brabantse Milieufederatie
Stichting, non-profit maatschappelijke belangenorganisatie Natuur, milieu, landschap en duurzaamheid 100+ aangesloten groepen 40-jarig bestaan (2012) Kantoor in Tilburg 13 medewerkers, vrijwilligers en stagiars www.brabantsemilieufederatie.nl Twitter: @brabmf
7
Wat ga ik vertellen? Waarom is energie besparing nodig? Waarom gaan mensen er wel/niet mee aan de slag. Waar kan je het beste beginnen met energie besparen (belangrijkste thema’s)? Handige tools Voorbeeld KlimaCoaches
8
Aanleiding
Woonlasten lopen op door stijgende energiekosten. Energieverbruik huishoudens blijft stijgen (met name elektriciteit). Doelstelling voor reductie is 1,5% per jaar landelijk. Gedragsverandering en kleine maatregelen kan zo’n 20% reductie realiseren.
9
Waarom energie te besparen? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Geld besparen Comfort Milieu Een betere wereld nalaten Waardebehoud woning Minder afhankelijk zijn van (grote) energiebedrijven Rendement investering Oudedagsvoorziening ‘Ik ben toch niet gek’ Iedereen doet het
10
Waarom geen energie besparen? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Tijd en aandacht Geld gebrek Kennis te kort Geen interesse Wachten op nieuwe technieken Niet geloven dat het nodig is Wat maakt mijn bijdrage nu uit? Anderen moeten eerst maar iets gaan doen (bedrijven & overheid) 9. Andere zorgpunten (energie is geen prioriteit en lange termijn) 10. Wachten op subsidie (komt er niet!) 11
Waarom geen energie besparen? Investeren in duurzame energie leidt tot bewustwording en tot energie besparing. Waarom draait mijn meter niet terug?
Energie besparen levert geld op om te investeren in duurzame energie.
Alles wat je niet verbruikt hoef je niet op te wekken! 12
Cijfertjes Stroomverbruik naar grootte huishouden Aantal personen
1
Gemiddeld gebruik in kWh p. j. 2010
2
3
4
5
3360
4120
4580
5450 RVO 2014
Gasverbruik naar woningtype
Gemiddeld verbruik per jaar
Woningtype / jaar / bouwjaar 2011
Bouwjaar gemiddeld verbruik
2014
<1965
>1980
Vrijstaande woning
2427 m³
2650 m³
3625 m³
1575 m³
2-onder-1-kap
1858 m³
2025 m³
2900 m³
1400 m³
Hoekwoning
1731 m³
1625 m³
2800 m³
1375 m³
Tussenwoning
1442 m³
1425 m³
2300 m³
1200 m³
Flat
1045 m³
1025 m³
1250 m³
800 m³
Totaal gemiddeld
1541 m³
1576 m³
2281 m³
1125 m³ 13
Waar gebruiken we energie voor? Gas
Totaal 100%
Elektriciteit
totaal 100%
Verwarming
50-70 %
Koelen, vriezen
15-20 %
Tapwater
20-47 %
Verlichting
15-25 %
Koken
3%
TV, apparaten
10-25 %
Wassen+drogen
5-20 %
Warm water, snelkoker
10 %
Sluipverlies
10-20 %
Ventilator, pomp
5%
Electrisch koken
5%
14
Energie besparen – verwarming en isolatie
15
Energie besparen – verwarming en isolatie Verwarming is zo’n 75% van het totale gasgebruik in een huis en meer dan de helft van de rekening. Besparen op verwarming= warmte binnen houden. Tocht is niet nodig. Ventilatie wel. Vocht is ongezond en duur!
16
Energie besparen – belangrijkste tips 1.
Koelkast of vriezer ouder dan 10 jaar? VERVANGEN
2.
CV installatie en radiatoren goed afstellen
3.
Sluipverbruik: ZET APPARATEN ECHT UIT
4.
Krijg inzicht in je verbruik (Meten = Weten)
17
www.energieinbeeld.nl
18
Gas verbruik 2013 6 cijferige postcode
19
Electriciteit verbruik 2013 6 cijferige postcode
20
Toelichting project KlimaTeam Woonbedrijf startte in 2011 samen met gemeente Breda met KlimaCoaches. Inmiddels 25 coaches opgeleid in Brabant. Meeste coaches blijven actief met het onderwerp. Inhoudelijke kennis over energie besparen, kleine maatregelen en duurzame energie. Wat kan je zelf doen om energie te besparen? Voorbeeldentas Uitdeel-cadeaus om direct aan de slag te gaan, bijv. radiatorfolie.
21
22
Toelichting training Wat is een KlimaCoach (of energiecoach)? Volgt de training tot energiecoach, krijgt certificaat. Organisator en motivator van het KlimaTeam (=buurtteam) om samen energie te besparen door kleine maatregelen en gedrag; Woningeigenaar of huurders
KlimaTeam in de buurt organiseren
De KlimaCoach zoekt deelnemers in zijn eigen buurt. Flyers en posters om te promoten, persoonlijk aanspreken. Bijeenkomst vindt plaats in buurthuis of straatkamer. Koffie + thee + lekkers = gezelligheid Drie bijeenkomsten voor sociale binding Vervolg: Wat voor vragen leven er nog meer in de buurt?
23
Meer informatie Bereikbaar voor vragen:
[email protected] www.klimateam.nl www.brabantsemilieufederatie.nl
24
We kunnen zelf een bijdrage leveren!
Het zijn vele kleine stapjes, maar we moeten ze wel samentellen.
Agenda 19.30
Inloop
20.00
Welkom & introductie werkgroep
Dirk Veldman (Werkgroep Energie)
Energiebesparen doe je samen
Ilse Hoenderdos (Brabantse Milieufederatie)
Ervaringen Energy Battle
Nicole Papen (Energy Battle deelnemer)
Discussie, Vervolg
Dirk Veldman
21.30
Afsluiting
26
• Drie rondes van 4 weken: - Klimacoaches - Wijkbewoners - Stadsbestuurders
• Vonderkwartier door gemeente gevraagd om mee te doen in de tweede ronde • Na oproep door Energiewerkgroep via Facebook en Vondermail binnen 3 dagen 10 deelnemers gevonden! 27
Hoe? • • • • •
Verbruik vorig jaar doorgeven Beginstand doorgeven Wattcher installeren Tips op forum lezen Aan de slag!
28
Voornaamste stroom tips en hoeveel je kunt besparen per jaar: • €100 • Plasma TV vervangen voor LCD • € 85 • Geen tweede koelkast • € 80 • Apparaten op tijd uitschakelen • € 65 • Spaar- i.p.v. gloeilampen • € 60 • Keuze voor kleine elektrische boiler • € 40 • Beperkt gebruik el. kachel/sfeerhaard • € 35 • Alle apparaten uitzetten ipv. standby • € 35 • Diepvriezer uitzetten in de winter Voornaamste gas tips en hoeveel je kunt besparen: • € 30 • Wassen met een volle trommel • € 25 • Koel-vrieskast niet te koud zetten • €570 • Isolatie van dak • € 25 • Wassen op 40°C in plaats van 60°C • €270 • HR++glas i.p.v. enkel glas • €185 • Spouwmuurisolatie • € 60 • Thermostaat een graadje lager • € 45 • Tochtstrips • € 40 • In zomer de waakvlam uitzetten • € 35 • Jaarlijks onderhoud aan CV • € 35 • 1 uur voor slapen gaan de CV lager • € 25 • Thermostaatkranen goed bedienen • € 20 • Een minuut korter douchen • € 15 • Kraan dicht bij scheren en afwassen 29
Resultaten Electriciteit
30
Resultaten Gas
31
Wat was het leukste? • De Wattcher. Die had bij ons in huis een prominente plek en het is erg leuk om te • • • • •
zien wat het verschil maakt tussen bijvoorbeeld een halogeenlamp en een LED uitvoering daarvan. Bewustwording! Hoeveel energie gebruiken de apparaten in mijn huishouden? Hoe kan ik daar in snoeien zonder kwaliteit van leven in te leveren? (Dus zonder te rillen in de huiskamer zitten :)) Inzichtelijk te krijgen hoeveel energie sommige apparaten verbruiken. Inzicht krijgen in mijn huidige verbruik en zien dat mijn inspanningen helpen om de rekening te drukken. Inzicht krijgen in ons verbruik, wilde we al lang eens doen, maar nooit de tijd voor genomen. Nu zagen we wat de verslinders zijn, en kregen we info over waar we kunnen beparen. Dat je heel erg let op wat er allemaal in de verbruik modus is. Dat je bewuster met het elektrisch om gaat, apparaten uit zet, lampen uit als je niet on de kamer bent
32
Wat is het belangrijkste inzicht? • De hoeveelheid stroomverbruik per apparaat. Door bijvoorbeeld inzicht te krijgen in het • • • • •
verbruik van een waterkoker zet ik minder water per keer op. Kleine aanpassingen zijn al de moeite waard: Geen centje pijn om alle opladers eruit te trekken en apparaten na gebruik meteen uit te zetten en alle lichten meteen uit te doen! scheelt al heel veel. Ook de kinderen 3 min laten douchen scheelt enorm. Dat ik dacht al het mogelijke te doen, maar dat ik door de tips en inzichten die ik kreeg een beter inzicht kreeg en het daardoor toch nog mogelijk was om te besparen. Dat mijn energieleverancier mij al een paar jaar nept en zich onwelwillend opstelt. Dat wij een basisstroom verbruik hadden van 160W, dat dit 1400 kWh (350 euro) per jaar kost, en na wat kleine aanpassingen konden we dit terugbrengen naar 100W, -40%! Dat we een lamp hebben met 15 insteek halogeenlampjes van 5-10W, totaal 120W! Helaas zijn er nog geen geschikte LED lampjes hiervoor te koop
33
Heb je goede tips voor anderen? • Begin met het inzichtelijk maken van je eigen verbruik. Een website als mindergas.nl • • • • • • • • •
kan hierbij bijvoorbeeld helpen. Die gebruik ik nu ook voor wat betreft gas verbruik. Doe met zijn allen mee, zet de verwarming 's nachts op 14 graden en kijk welke apparaten er daadwerkelijk de hele dag aan moeten staan. Tijdschakelaar op vloerverwarmingspomp en keukenboiler installeren Alle computerspullen en televisiespullen op 1 stekkerdoos met kill-switch Vaker het licht uit als je een ruimte verlaat, ook al is het maar eventjes De temp vd verwarmingsketel lager zetten (stond op hoog, nu op 65) Bewust kiezen welke temp je wast (makkelijk was: alles op 50/60, nu kies ik vaker 40) Geldt ook voor de vaatwasser! Waterkoker: alleen kleine hoeveelheden en niet meer ‘gewoon vol’ terwijl je maar een beetje gebruikt. Vanaf een halve liter is een fluitketel energiezuiniger. De over voorverwarmen: warm is warm, hij hoeft niet een half uur voor te verwarmen Doe ook eens mee zodat je bewuster wordt van al het onnodige verbruik 34
En? • Electriciteit: 16% gem. besparing van alle deelnemers - Eindhoven 1 op de 3e plaats – 21,5% besparing - Eindhoven 2 op de 4e plaats – 15,9% besparing - Eindhoven 3 nu op de 6e plaats – 14,2% besparing
• Gas: 28,6% gemiddelde besparing van alle deelnemers - Eindhoven 1 op de 7e plaats – 44% besparing - Eindhoven 2 op de 7e plaats – 12,4% besparing - Eindhoven 3 op de 10e plaats – 2,3% meer verbruik
• Totaal uitslag op Warme Truiendag – 6 februari 2015 35
Agenda 19.30
Inloop
20.00
Welkom & introductie werkgroep
Dirk Veldman (Werkgroep Energie)
Energiebesparen doe je samen
Ilse Hoenderdos (Brabantse Milieufederatie)
Ervaringen Energy Battle
Nicole Papen (Energy Battle deelnemer)
Discussie, Vervolg
Dirk Veldman
21.30
Afsluiting
36
Jaarlijks energieverbruik (particuliere elektra) in het Vonderkwartier ~
1.3 kton CO2 / jaar
~
2 windturbines
12.000 zonnepanelen ~16 per “vastgoedobject” 37
+10 zonnepanelen
Gemiddeld ~1% per jaar besparing moet beter kunnen!
Energiekostenmeter I Voltcraft Energy Count 3000 Bestaat uit • 1 unit / 5 sensoren. • Getest: nuttig! • Verbruik in W • Verbruik in euro(/jr)
• Voor gebruik (bruikleen) in het Vonderkwartier.
39
Verbruik elektra 2000 kWh/jr (460 euro/jr)
40
Alternatief Energiekostenmeter II Voltcraft SEM-3600BT • App voor Android / iPhone (alleen recente modellen met Bluetooth 4.0) • Ook uitgetest: nuttig, maar verbeterpunten • Verbruik in W • Verbruik in euro(/jr) • Historie (grafiek)
• Voor gebruik (bruikleen) in het Vonderkwartier. 41
Gemiddeld ~2% per jaar besparing Er valt meer te halen door isolatie
Energielabelatlas.nl Veel woningen (B)/C/(E)/F/G (op basis van leeftijd) Gecertificeerde woningen vaak iets beter 43
44
www.zonatlas.nl Gemeente Eindhoven
45
Ideeën / onderwerpen Leren (van buren) - Isolatie-ervaringsdatabase - Burendag - Buurkracht (Enexis) - Energiebesparingscursus (Technologische) informatie verzamelen / delen - Energiezuinige apparatuur - Zonnepanelen - Warmtepompen - Energielabel Zonnepanelen - Collectieve inkoop (040-zon), Postcoderoosmodel Meten is weten - Energieverbruiksmeters - Verbruik van de wijk interactief in kaart brengen Informatie van gemeente en andere initiatieven - Energie-investeringsregeling (goedkope lening) - Zonatlas - 040-Energie - Slim Wonen+
Discussie • Waar kun je hulp bij gebruiken van de werkgroep Energie?
• Moeten we ons vooral richten op de jaren ’30-woningen? • Collectieve inkoop / gezamenlijke aanpak, bijvoorbeeld: - Spouwmuurisolatie - Zonnepanelen - Vloerisolatie
• Waar kun jij ons mee helpen? 47
