endige Mark Een levendige

endige Mark R

Een levendige

Mark-

Een levendige RECREATIEVE

Mark

MOGELIJKHEDEN

Water biedt veel kansen. Al jaren wordt er in West -Brabant gesproken over het verbet eren van de recreat ie op en langs het water als één van de st rat egische doelen voor de regio. St eeds meer gemeent en gaan de aanwezigheid van (vaar)wat er binnen hun grenzen benut t en.

mgķ. Gemeente Breda

ć'Brabantse Delta

De rivier de Mark biedt veel pot ent ies op het gebied van recreat ie maar de voorzieningen zijn nog niet opt imaal. Als vaarverbinding tussen West -Brabant en Breda, slingerend door het open agrarische landschap, kan de Mark aant rekkelijk worden voor meer recreant en. Zonder dat de sfeer van rust en nat uurbeleving wordt aanget ast .

Een levendige Mark

pag. ļ

Investeren in het prachtige vaargebied

'rust en ruimte

bieden'

Tot voor kort waren er maar weinig plannen om ook te investeren in de vaarroutes zelf en de voorzieningen erlangs. Momenteel zijn de gemeenten in het westen van Brabant, te weten Steenbergen, Moerdijk, Halderberge, Roosendaal en Etten-Leur, in samenwerking met Waterschap Brabantse Delta, een plan aan het uitvoeren, waarbij extra voorzieningen langs het water worden gerealiseerd. Denk hierbij aan aanlegsteigers (voor pleziervaart en ook voor kanoërs), vissteigers en picknickplaatsen langs het water voor wandelaars en fietsers.

De Mark nu en in de toekomst De Mark biedt rust en ruimte. Dat is de kracht van de Mark en dat moet ook zo blijven. De Mark wordt geen Biesbosch waar grote massa's mensen op af komen. Beleving van het water, de natuur, de rust en het landschap staan voorop bij alle ontwikkelingen. Daarnaast kunnen er natuurlijk op enkele plaatsen wat meer intensieve voorzieningen komen, als 'halteplaats' of 'afstapplek' waar recreanten kunnen verpozen. Met name het bereikbaar worden van het centrum van Breda voor plezierboten zou een grote impuls betekenen voor het vaargebied van de Mark. Het aantal toervaarders dat vanuit Benedensas of Dintelsas in de richting van Breda vaart zal naar verwachting sterk toenemen. De haven van Breda moet een Bruisend Waterplein worden. In Terheijden zijn er plannen om de Kleine Schans op te knappen en daarbij ook de recreatieve inrichting van het terrein mee te nemen. Ook wordt de Spinolaschans tussen Terheijden en Breda opgeknapt. Staatsbosbeheer wil in 2012 met de werkzaamheden beginnen.

kľ3Cht VSO de M^Sľk Het betreft vooral kleinschalige voorzieningen; de Mark moet geen groot pretpark worden voor massarecreatie.

Naar verwachting zijn er tussen De Heen, Dintelmond, R oosendaal,

Etten­Leur en Zwartenberg eind 2012 circa veertig nieuwe voorzieningen gerealiseerd voor toervaarders, vissers, kanoërs en fietsers/wandelaars, verspreid liggend over het gebied. Dat zal de recreatieve waarde en aantrekkingskracht van het gebied aanzienlijk vergroten. Daarmee wordt het noodzakelijk om de weg er naar toe via het water aantrekkelijker te maken dan deze nu is. Tot op heden is de route vanaf het Volkerak of de Amer richting Breda nog relatief onontgonnen. Er zijn onderweg niet of nauwelijks voorzieningen om aan te meren. Een uitzondering hierop vormt de Steenbergse Vliet, waar om de paar kilometer aanlegsteigers te vinden zijn.

Een levendige Mark

pag. ļ

N a a r een levendige Mark

t

De Mark en het landschap hebben voldoende potentie als een aantrekkelijke recreatieve omgeving. Aansluiting met het Volkerak en -via Oosterhout- met de Bergsche Maas. De voorzieningen kunnen echter beter zodat toeristen langer in het gebied kunnen verblijven.

Voldoende potentie

Totstandgekomen visie

De Mark wordt nu al door verschillende partijen 'gebruikt'. Hengelsportverenigingen, roeiverenging, kanovereniging, watersportverenigingen, jachthavens Breda en Terheijden, maar ook de fietsersbond en de rondvaartboot maken al jaren gebruik van het water van de Mark. Samen met deze partijen is, op initiatief van de gemeenten Breda en Drimmelen in een brainstormsessie nagedacht over de recreatieve toekomst van de Mark en de daarbij behorende voorzieningen. Alle partijen samen hebben belang bij een aantrekkelijke en toegankelijke Mark. De wensen zijn verzameld en op kaart gezet, zie overzichtskaart op volgende bladzijde.

'recreatieve toekomst mogelijk

maken' Een levendige Mark

pag. 7

In de brainstormsessie met gebruikers en gebiedskenners zijn versch illende ideeën en wensen genoemd. De voorzieningen die verblijfsrecreatie mogelijk maken of die de algeh ele beleving van de Mark kunnen versterken, zijn h ieronder genoemd.

\

Voorgestelde voorzieningen LEGENDA Bestaande voorzieningen

c

H

Aanlegsteigers

^

Industrie

m

Rondvaartsteiger

Pfl

Jach th aven

m

Kanosteigers

Voetveer

E

Visstoep

İ4 Pfl

ļļļ

Aanlegplaats

Botenhelling

Botenhelling

Picknickplaats

Horeca

ū

Rivierstrand

Camping '

M

Oeverbeplanting

Kanosteiger

H

Fiets- en wandelroutes

Rustpunt Vissteiger

B

Andere ideeën

'versterken van de algehele beleving van de Mark' Een levendige Mark

pag. g

Aanlegsteiger

Rondvaartsteiger

Kanosteiger

Visstoep

Aanlegsteiger: plek waar passantenboten (1 of 2 stuks) kunnen aanmeren en eventueel overnachten. O p sommige plekken kan een oeververbinding worden aangelegd maar dat is niet noodzakelijk. Waar: verspreid langs de route tussen Zwarteberg en Breda, niet in binnenbochten, op plaatsen met voldoende doorvaartbreedte.

Rondvaartsteiger: lange steiger waar een rondvaartboot kan aanleggen. Aansluiting op de oever en toegang tot de openbare weg is belangrijk. Waar: bij mogelijke attracties zoals Kleine Schans en Spinolaschans of eventuele horeca.

Kanosteiger: steiger vlak boven het water waar kano's en roeiboten kunnen aanleggen. Waar: op plekken waar kanoërs kunnen uitstappen voor picknick of excursie. Bijvoorbeeld bij de brug A16, bij de Kleine Schans en bij Zwartenberg.

Visstoep: voorziening op de (afgevlakte) oever, waar vissers tot vlak aan de waterkant kunnen zitten. Visstoepen moeten vanaf de openbare weg bereikbaar zijn en bij voorkeur in de nabijheid een mogelijkheid hebben om auto's te parkeren. Waar: nabij de boogbrug Terheijden en ten westen van de brug A16.

Een levendige Mark

pag 11

Botenhelling

Picknickplaats

Rivierstrand

Oeverbeplanting Fiets- en wandelroutes

Botenhelling: plaats waar men een boot te water kan laten vanaf een trailer. In de nabijheid moet ruimte zijn om auto met trailer te parkeren. Helling kan verhard zijn, of van gras, al naar gelang het gebruik. Openbaar of particulier met eventueel 'betaalde toegang'. Waar: nabij de jachthaven ven Terheijden, bij de brug A16. Picknickplaats: plek met bankje en tafel waar fietsers en wandelaars langs het water kunnen verpozen. Waar: op plekken waar wandel-en fietsroutes langs het water liggen, op knooppunten van routes en eventueel in combinatie met kanosteigers. Rivierstrand: oever van de Mark, voorzien van zandstrandje of gras, toegankelijk voor publiek vanaf de wal. Eventueel ook bereikbaar te maken vanaf het water in combinatie met aanlegsteigers. Niet bedoeld om in de rivier te zwemmen, wel om er een paar uur te kunnen verblijven op een mooie dag. Waar: op plekken waar wandel-en fietsroutes langs het water liggen, nabij de brug A16 en bij picknickplaatsen. Oeverbeplanting: aanplanten van opgaande beplanting op oevers, met name bedoeld om de achterliggende bedrijvigheid te camoufleren en de oeverbeleving vanaf het water te vergroten. Fiets- en wandelroutes: het doortrekken van recreatieve fiets- en wandelroutes langs de Mark om de waterbeleving vanaf de wal te vergroten en om het buitengebied direct bereikbaar te maken vanuit de stad. Waar: direct ten noorden van Breda de routes doorzetten tot aan de brug A16 en eventueel verder. Aansluiten op bestaande routes, ook naar de Haagse Beemden.

Een levendige Mark

pag. 13

De beleving van de Mark door de ogen van een watersporter

Interview met Wim Norbart

Wim Norbart is bestuurslid van de Watersportvereniging (WSV) Terheijden en tevens voorzitter van de commissie 'Haven Terheijden in de Toekomst'.

Wie zijn de leden van de vereniging? "De vereniging bestaat uit mensen die een ligplaats hebben in de haven van Terheijden maar die tevens een hart hebben voor de watersport. De vereniging organiseert onder andere bijeenkomsten en toertochten."

Welke ontwikkelingen zijn er gaande? "De laatste vijf jaar is het varen op de Mark toegenomen. Steeds meer mensen ontdekken deze mooie noord­zuidverbinding. Maar de meesten varen voorbij. Er zijn geen mogelijkheden om langs de Mark aan te meren. Dat is ook een gemiste kans voor de plaatselijke economie. Want 'blijvers' geven geld uit, op het terras of in de winkel."

Hoe hoopt u dat de Mark er over 10 jaar uitziet? "Ik zou willen dat de Mark meer aanlegvoorzieningen zou hebben, waarvan sommige ook met een oeververbinding. Dan blijven mensen langer in het gebied."

'blijvers geven geld uiť

Is dat geen concurrentie voor de jachthavens? "Je moet natuurlijk wel een maximale ligduur instellen, bijvoorbeeld een 3­dagen­ regeling zoals in de Biesbosch. Mensen moeten niet onbeperkt een plek innemen. De voorzieningen van een jachthaven blijven toch wel nodig."

Hoe organiseren we dat? "Het aanleggen van algemene voorzieningen ligt in handen van het Waterschap, eventueel samen met het Koninklijk verbond WSV. Voor het gebruik ervan, kan betaald worden middels een vignet. Elders in het land zijn daar voorbeelden van. We moeten zoeken naar financiële middelen om de aanleg te bekostigen, desnoods via de Postcodeloterij of zo. Maar die aanlegvoorzieningen zijn echt nodig om mensen in het gebied vast te houden en daarmee de Mark levendiger te maken."

Een levendige Mark

pag. 15

Bruisend Waterplein De gemeente Breda heeft vergevorderde plannen om de haven in de binnenstad uit te breiden en toegankelijker te maken. Het plan omvat verschillende elementen, variërend van evenementen in de haven tot uitbreiding van het aantal ligplaatsen. Alle activiteiten in de stad Breda vallen buiten de scope van dit inspiratieboek, maar een levendig en bruisend waterplein trekt natuurlijk ook meer toervaarders over de Mark aan.

Cultuurhistorie West Brabant De geschiedenis van de turfvaart in Brabant is een thema waarmee de regio zich wil profileren. Het herwaarderen van oude turfvaarten en het weer in de vaart nemen van een Turfschip als rondvaartboot zijn daar voorbeelden van. Langs de Mark zijn plekken waar de turfwinning in het verleden een belangrijke rol heeft gehad. Dat kan beleefbaar gemaakt worden in combinatie met recreatieve knooppunten of afstappunten.

Parallel lopende projecten

F i e t s r o u t e s

Er zijn wensen om een fietsbrug aan te leggen over de Mark, bedoeld voor het fietsverkeer dat dagelijks tussen de Haagse Beemden en Oosterhout op en neer gaat. Deze wens is nog niet vertaald in een concreet plan maar mocht het zover komen, dan wordt deze fietsverbinding gekoppeld aan de recreatieve route langs de Mark. Dit geldt ook voor de wens om een fietsroute aan te leggen vanuit Breda langs de Mark in de richting van Zevenbergen. Dit zijn enkele voorbeelden van ideeën waar een wisselwerking met de levendige Mark kansrijk is. Ongetwijfeld zijn er meer ideeën en plannen die aansluiten bij de ambitie van dit inspiratieboek. Neem het mee of sluit aan.

Een levendige Mark

pag

rj

Interview met Harrie Nuijten Harrie Nuijten is burgemeester van Alphen­Chaam en portefeuillehouder toerisme en recreatie van achttien West­Brabantse gemeenten en Tholen. Daarnaast is hij voorzitter van Stuurgroep Brabant aan Zee.

Wat doet Stuurgroep Brabant aan Zee? "De stuurgroep houdt zich bezig met het aandragen van projecten die een versterking kunnen betekenen voor watersport en recreatie van Tholen tot aan Aalburg. Hierbij wordt verbinding gezocht tussen water en land en eveneens de verbinding met de historische binnensteden en cultuurhistorische objecten zoals de forten. Brabant aan Zee is naar het concept van de Efteling, opgedeeld in drie R ijken. Elk gebied heeft zijn eigen koning (bestuurlijke trekker)." Dhr. Nuijten is de 'keizer' van het hele gebied.

schakels. Dan is er veel te bereiken met het West-Brabantse vaarwater.'

De beleving van de Mark door de ogen van een bestuurder

voor natuurwaarden en met voldoende recreatieve routes langs het water. De kwaliteit (van het polderlandschap) moet blijven bestaan en de beleving ervan worden gefaciliteerd."

Het wordt voor gemeenten in crisistijd steeds lastiger om financiering te vinden. Hoe kijkt u daar tegenaan? "Crisistijd is het beste moment om planvorming te starten, solidaire gedachten te vormen en te verbinden. Er is een lange adem nodig. Keulen en Aken zijn immers ook niet op één dag gebouwd. Zorg dat de plannen klaarliggen als de economie weer aantrekt en er weer subsidies vergeven kunnen worden. Het is NU de tijd om ambities te formuleren."

Wie is er volgens u verantwoordelijk voor het verlevendigen van de Mark?

Wat is het doel?

'Probeer eikoor niet te zien als concurrenten, moor werk samen met elkaar. Probeer een ketting te rijgen van de verschillende

ţ

"Brabant aan Zee wil een bijdrage leveren aan 5?é groei in de recreatieve sector in West­Brabant (doelstelling van de Strategische Agenda). Om dat te bereiken is solidariteit en samenwerking nodig. Op die manier kan er synergie tussen de R ijken ontstaan."

Wat is er tot nu toe bereikt? "Voor een aantal projecten is subsidie verkregen. Bijvoor­ beeld het ophogen van de Trambrug in Breda. Dit is van majeure betekenis voor de waterrecreatie in West­Brabant. In de toekomst wil Brabant aan Zee inzetten op Europese Subsidies. Hiertoe moet dan ook de aansluiting op de waterrecreatie in België plaats vinden."

Past het verlevendigen van de Bovenmark bij de ambities van Brabant aan Zee? "Dat past uitstekend! De transformatie van de Benedenmark, ten zuiden van Breda, is een mooi voorbeeld van hoe óók de Bovenmark aantrekkelijker gemaakt kan worden. Dit zou moeten gebeuren op een niet­intensieve manier, met respect

Een levendige Mark

"Als een levendige Mark een bijdrage levert aan de ambitie Strategische Agenda West­Brabant, dan hebben de gemeenten een bepaalde verantwoordelijkheid te nemen. Ook het Waterschap heeft hierin een rol. Degenen die het meest direct profijt hebben dienen mee te betalen; dit kunnen ook de ondernemers zijn. Er moet inzichtelijk gemaakt worden wat de economische spin­off is. Ondernemers kijken naar het rendement van hun investeringen. De overheid moet deze mijns inziens faciliteren." "Misschien is het goed eens te kijken naar de mogelijkheid van een soort 'baatbelasting', waarbij er een nadrukkelijke relatie is tussen activiteit en belasting. Ook het oprichten van een fonds is een mogelijkheid. Hieruit kunnen dan bijvoorbeeld de onderhoudskosten van de voorzieningen en nieuwe investeringen gefinancierd worden. Er is veel te bereiken met het West­Brabantse vaarwater." BRABANT A A N ľ t t

pag. i g

Samen aan

Met uw ideeën kunt u terecht bij een van onderstaande contactpersonen. Petra Bastiaansen

T: +31 (0)162 69 02 09 E: [email protected] Catharina Wouters

T: +31 (0)162 69 02 09 E: [email protected]

O m tot realisatie van deze plannen te komen, zullen er nog wat golven getrotseerd moeten worden. Het is belangrijk dat burgers, bedrijfsleven, gebruikers en zeker ook de politiek de meerwaarde van de plannen erkennen en deze gaan steunen. Wij zijn blij met alle ideeën en initiatieven om de Mark et! levendiger te maken. O f het nu gaat om ruimtelijke plannen of organisatorische en financiële ideeën. Hoe meer partijen samen optrekken in het proces, des te groter de overtuiging en bereidheid van de gemeenten en het waterschap om hier aanmee te werken. En dat vergroot uiteindelijk de kans van slagen. Tijdens de planontwikkeling zal natuurlijk rekening gehouden worden met technische -, juridische - en planologische haalbaarheid. Per idee wordt samen met de gemeente getoetst wat de specifieke mogelijkheden zijn. Ze willen ook helpen zoeken naar financiële middelen, eventueel met inzet van subsidies en dergelijke. Kortom, de gemeenten Breda en Drimmelen en waterschap Brabantse Delta willen graag met u samen werken aan een levendige Mark. Wij zijn nu samen aan zet!

Comé Machielsen

+ 7 E: [email protected]

T :

31

( 0 )

6 5 6 4

1 5

3 9

Erik Willemsen

T (076) 529 37 32 E: [email protected]

Een levendige Mark

pag. 21

,u..--

Dit inspiratieboek is tot stand gekomen in samenwerking met: Gemeente Breda Gemeente Drimmelen Waterschap Brabantse Delta Ambtelijke ondersteuning Brabantse Delta Watersportvereniging Breda Kanovereniging Breda Brabant aan zee Fietsersbond breda De Baroniesche hengelaars Jachthaven De Werve Breda Bootje Varen Breda Watersportvereniging Terheijden Rondvaart Geertruidenberg Vereniging Varen in Brabant Roeivereniging Breda Diverse particulieren

'Met dit inspiratieboek hopen wij u enthousiast te maken om aan de slag te gaan. Samen werken we aan een toegankelijke en levendige Mark. Voor watersporters, vissers, fietsers, wandelaars

l\ 1

1

Uitgave juni 2012 Regie, teksten, ontwerp en cartografie: Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud B.V.

TT

Een levendige Mark

pag. 22