ELSEVI ER SUBSI DI E ALMANAK 2011 HANDLEIDING BIJ SUBSIDIE- EN FONDSWERVING
3DE JAARLIJKSE EDITIE DRS. H.A. BURGMANS MET MEDEWERKING VAN DRS. B.R. SCHÜTT DHR. R. KERKHOF
► Amsterdam 2011
VOORWOORD Voor u ligt inmiddels de derde editie van de Subsidie Almanak. Deze editie is uitgebreid met nieuwe onderdelen zoals een nog grotere toolkit. Een belangrijke innovatie van deze editie heeft vooral achter de schermen plaatsgevonden. De Subsidie Almanak is dit jaar voor het eerst gemaakt met de online auteurs- en redactietool van Elsevier Financieel en Fiscaal, waarmee de hele serie fiscale Almanakken wordt gemaakt. De online omgeving – Stippub – heeft veel voordelen ten opzichte van de 'oude' werkomgeving. De online omgeving scheelt in ieder geval veel e-mailverkeer tussen auteur en redactie. Zoals ik in het voorwoord van de vorige editie al zei: het uitgeven van een Almanak blijft een vak apart. Met een online omgeving wordt het wel makkelijker. Het omzetten van alle tekstbestanden in de nieuwe omgeving duurde, zoals dat hoort bij iedere ICT-migratie, langer dan gepland en ging minder vlekkeloos dan verwacht, maar het resultaat biedt een uitstekend uitgangspunt voor de toekomst. De teksten zijn nu zodanig in paragrafen ingedeeld en ingevoerd dat het aanpassen ervan overzichtelijker is geworden. Daarnaast kan er nu WWW (whenever, wherever en whatever) aan gewerkt worden. Dat is een grote vooruitgang.
Het is uitzonderlijk dat een specifieke beroepsgroep genoemd wordt bij de presentatie van een regeerakkoord. Er hebben forse wijzigingen plaatsgevonden in het aanbod van regelingen en de verwachting is dat er nog wel meer wijzigingen zullen komen. In de achterliggende regelgeving heeft dit huidige kabinet echter nog nauwelijks wijzigingen voorgesteld. We zullen de nieuwe begrotingen in de Miljoenennota van 2011 voor 2012 afwachten. Een andere ontwikkeling was de ontwikkeling van permanente educatie voor subsidieadviseurs. Ik ben verheugd te kunnen melden dat de beroepsvereniging dit jaar heeft ingestemd met een systeem van permanente educatie, een door mij lang gekoesterde wens. Ik hoop dat deze permanente educatie bijdraagt aan het ontwikkelen en waarborgen van de kwaliteit van beroepsbeoefenaren. Met deze derde editie hoop ik in ieder geval een kleine bijdrage te hebben geleverd aan de basiskennis van diegenen die zich met subsidies bezig houden.
Hans Burgmans Eindhoven, maart 2011
Behalve de technologische vooruitgang heb ik dit jaar ook op een ander front vooruitgang – of liever gezegd: achteruitgang – geboekt. De oudst mij bekende vermelding van een subsidie was een subsidie uit Constantinopel van Constantijn I (306–337) aan het inmiddels in verval geraakte Rome voor herstelwerkzaamheden aan gebouwen. In het boek van E. Luttwak (The Grand Strategy of the Roman Empire) kwam ik een vermelding tegen van een subsidie van keizer Marcus Aurelius aan Germaanse stammen voor hun economische ontwikkeling (en om hen rustig te houden natuurlijk). Marcus Aurelius was keizer van 161 tot 180, dus dat legt de eerste mij bekende vermelding van een subsidie toch maar weer zo’n 150 jaar terug in de tijd. Als iemand nog vroegere vermeldingen kent, hoor ik dat graag. Maar vanuit de historie weer terug naar het nu. Voor subsidies was het een bewogen jaar. Het aantreden van het nieuwe kabinet en de presentatie van het regeerakkoord ging gepaard met kritiek op subsidies en subsidieadviseurs. ISBN 97890 6882 257 1 © 2011 Reed Business bv Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteursrechthebbende. Alle in Elsevier Subsidie Almanak 2011 opgenomen informatie is naar beste kunnen samengesteld en verwerkt. De juistheid en volledigheid van deze informatie kunnen echter niet worden gegarandeerd. De uitgever aanvaardt dan ook geen aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het directe of indirecte gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Eindredactie: drs. K.M. Beukers, I.J.P.M. Hartendorp, J. van Otterloo > Uitgever: S. de Groot > Vormgeving binnenwerk en omslag: Studio Jos Willemse, Diemen > Druk: Kon. Wöhrmann, Zutphen Elsevier Subsidie Almanak 2011 is à € 81,62 verkrijgbaar bij de boekhandel of te bestellen bij Reed Business bv via telefoonnummer 0314–35 83 58 en via onze website www.elsevierfiscaal.nl. Tot onze spijt kunnen individuele vragen niet worden beantwoord. Schriftelijke suggesties zijn echter welkom (Reed Business bv, Postbus 152, 1000 AD Amsterdam of
[email protected]). Meer informatie over Elsevier Subsidie Almanak 2011 en andere producten van Elsevier Financieel en Fiscaal kunt u vinden op www.elsevierfiscaal.nl. Kijk ook op www.subsidietotaal.nl.
I N HOUD 1
2
3
4
5
6 7
8
INLEIDING ALGEMENE INLEIDING SUBSIDIES 1.1 Wat zijn subsidies? 1.2 Subsidie als beleidsinstrument 1.3 Onderscheid subsidie en aan besteding HET SUBSIDIELANDSCHAP 2.1 Een oerwoud van regelingen 2.2 Oriëntatiepunten in het landschap VERSCHIJNINGSVORMEN VAN SUBSIDIES 3.1 Projectsubsidies 3.2 Resultaatsubsidie 3.3 Stimuleringssubsidie 3.4 Budgetsubsidie 3.5 Exploitatiesubsidie 3.6 Investeringssubsidie 3.7 Waarderingssubsidie 3.8 Jubileumsubsidie 3.9 Benefit sharing-subsidies (ook wel ‘claw back’) 3.10 Europese subsidie VERSCHILLENDE METHODEN VAN VERDELING 4.1 Openeinderegeling 4.2 Tender-regeling (‘Tenders’) 4.3 (Gesloten) calls for proposals 4.4 Selectie door een commissie (ook wel ‘beoordelingscommissie’) 4.5 Volgorde van binnenkomst 4.6 Prijsvragen 4.7 Loting 4.8 Verdeling bij overtekening KERNCONCEPTEN 5.1 Beschikking 5.2 Bruto- en nettosteunintensiteit 5.3 Calls for proposals 5.4 Consortium 5.5 Consortium agreement 5.6 Cofinanciering 5.7 Cumulatie 5.8 Subsidieplafond 5.9 Subsidie-equivalent 5.10 Subsidiabele en niet-subsidiabele kosten 5.11 Kruissubsidiëring 5.12 Marktconformiteit 5.13 Gekapitaliseerde uren 5.14 Subsidiënt 5.15 Subsidiariteit 5.16 Penvoerder 5.17 Onderuitputting/onderuitnutting 5.18 Overtekening 5.19 Toetsingskader 5.20 Cost-Benefit analyse ACHTERLIGGENDE OPVATTINGEN 6.1 Impliciete criteria ARGUMENTEN VOOR EN TEGEN SUBSIDIES 7.1 Macroniveau 7.2 Microniveau ORGANISATIES IN HET WERKVELD 8.1 Uitvoeringsinstanties
7 7 8 8 10 10 11 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 16 16 16 16 16 16 16 16 16 17 17 17 17 17 17 18 18 18 18 18 19 19 19 20 20 20 20 21 21 21 22 22 24 24 25 27 27
INHOUD
8.2
9
10
11
12
13
14 15
16
Participatiemaatschappijen met financieringsmogelijkheden voor bedrijven 8.3 Subsidiewerkveld 8.4 Externe subsidieadviseurs 8.5 Interne subsidieadviseurs 8.6 Organisaties/belangengroepen FONDSEN EN SPONSORING 9.1 Typen fondsen 9.2 Verschillende keurmerken en statussen voor fondsen 9.3 Proces 9.4 Het selecteren van fondsen 9.5 Het benaderen van fondsen 9.6 De aanvraag 9.7 De afhandeling 9.8 Checklist 9.9 Tot slot 9.10 Sponsoring REGIONAAL BELEID 10.1 Lagere overheden in Nederland 10.2 Lagere overheden en subsidies 10.3 Bijzonderheden bij het verwerven van subsidies van lagere overheden NATIONALE REGELGEVING 11.1 Fiscale regelgeving 11.2 Algemene wet bestuursrecht, Titel 4.2 subsidies 11.3 Kaderwetten 11.4 Aanwijzingen voor de Rijksdienst inzake subsidies 11.5 Lokale subsidieverordeningen 11.6 Subsidies niet op wettelijke basis 11.7 NERPE, Wet Naleving EU-Regels EUROPESE REGELGEVING 12.1 Europa als regelgever 12.2 Nederland en subsidies in Europese context 12.3 Staatssteun in het Europees Verdrag 12.4 Toetsing van nationale steunmaatregelen 12.5 Uitzonderingsbepalingen en regelingen 12.6 Europese steunkaders voor lagere overheden 12.7 Tijdelijke steunmaatregelen in verband met economische crisis 12.8 Internationale regelgeving 12.9 Toezicht op Europese subsidies/Naleving Europese Regelgeving Publieke Entiteiten EUROPESE SUBSIDIES 13.1 De Europese structuurfondsen: ESF, EFRO en het Cohesiefonds 13.2 Het Zevende Kaderprogramma 13.3 Overige Europese programma’s HET ONTWIKKELEN, AANVRAGEN EN LEIDEN VAN EEN SUBSIDIEPROJECT 14.1 hoofdfasen en parallelle processen BUSINESS DEVELOPMENT 15.1 De juiste match 15.2 Schuivende panelen 15.3 Invalshoeken voor een goed projectvoorstel 15.4 Assessment projectmogelijkheden 15.5 Parallel proces SUBSIDIEBEMIDDELING 16.1 Alternatieve uitwerkingen projectidee 16.2 Financial engineering 16.3 Keuze financieringsbronnen 16.4 Schrijven projectplan 16.5 Schrijven/samenstellen subsidieaanvraag 16.6 Het indienen van de subsidieaanvraag 16.7 Beschikking 16.8 Subsidieovereenkomst met de verstrekker 16.9 Parallel proces II
32 32 33 33 35 36 36 37 38 38 38 40 40 40 41 41 42 42 44 44 52 52 58 64 66 68 74 74 75 75 75 75 77 78 84 85 85 85 87 87 89 90 92 92 94 94 94 94 96 99 101 101 101 102 103 105 105 107 109 110
INHOUD
17 PROJECTUITVOERING EN SUBSIDIEBEHEER 17.1 Standaardverloop van een subsidieproject 17.2 Bijzonderheden met betrekking tot verantwoorden subsidies 17.3 Bevoorschotting 17.4 (Project)administratie 17.5 Tussen- en eindrapportages 17.6 Vaststelling/uitbetaling/verrekening 17.7 Projectevaluatie 17.8 Parallel proces III 18 EFFICIËNT EN EFFECTIEF VERSTREKKEN 18.1 Subsidieaccentenverstrekkingsmodel 18.2 Beleid & regelingontwerp 18.3 Subsidieverstrekking 18.4 (Project)controle 18.5 Verantwoording over besteding 19 RIJKSBEGROTING 2011 19.1 Begrotingscyclus rijksoverheid 19.2 Beleidsarme en beleidsrijke begrotingen 19.3 Miljoenennota 19.4 De miljoenennota en subsidies 20 DILEMMA’S, MORAAL EN ETHIEK VAN VERSTREKKEN EN AANVRAGEN 20.1 Aandachtspunten voor verstrekkers 20.2 Aandachtspunten voor aanvragers 21 JURISPRUDENTIE 21.1 Algemeen 21.2 Indiening van de aanvraag 21.3 Aard van het besluit en overheidsorgaan 21.4 Toezending van de beslissing 21.5 Bezwaar tegen subsidiebeschikking 21.6 Beoordeling van de aanvraag 21.7 Uitvoering project 21.8 Verantwoordingsplicht 21.9 Vaststelling en terugvordering 22 ARBEID EN WERKGERICHTE SCHOLING 22.1 Subsidieregeling Kwaliteit Arbeidsverhoudingen 22.2 Subsidieregeling ESF 2007-2013 22.3 Europees Globaliseringsfonds 22.4 Tijdelijke Stimuleringsregeling Veilig Werken door Gedragsverandering 22.5 Afdrachtvermindering Onderwijs 23 CULTUUR 23.1 MEDIA 2007-2013 23.2 PBC Stichting Prins Bernhard Cultuurfonds 23.3 Fonds Podiumkunsten 23.4 Fonds voor Cultuurparticipatie 24 ZORG WELZIJN EN SPORT 24.1 ZonMw ZorgOnderzoek Nederland en Medische Wetenschappen 24.2 Regeling Subsidies AWBZ 24.3 Jeugd in Actie 2007-2013 24.4 Programma Daphne III 2007-2013 24.5 Oranje Fonds 24.6 Stichting VSBfonds 25 VERKEER EN VERVOER 25.1 Subsidieregeling Sanering Verkeerslawaai 25.2 Infrastructuurfonds 25.3 Subsidieprogramma Innovatief Reizen van en naar het Station 25.4 Marco Polo II 2007-2013 26 INTERNATIONAAL ONDERNEMEN EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING 26.1 Basismodule 2getthere 26.2 Prepare2Start 26.3 Package4Growth 26.4 RijksCofinancieringsregeling INTERREG IV (CETSI) 26.5 Private Sector Investeringsprogramma (PSI)
112 112 112 113 115 118 120 121 122 123 123 124 129 132 139 142 142 146 146 151 153 153 157 162 162 162 163 163 163 164 164 164 165 167 167 168 172 174 175 177 177 178 179 180 182 182 183 184 186 187 189 191 191 192 196 197 199 199 201 203 205 207
INHOUD
27 LANDBOUW, VISSERIJ EN PLATTELANDSONTWIKKELING 27.1 LNV-subsidies, onderdeel Beroepsopleiding en Voorlichting 27.2 LNV-subsidies, onderdeel Praktijknetwerken 27.3 LNV-subsidies onderdeel Marktintroductie Energie-innovaties (MEI) 27.4 LNV-subsidies, onderdeel Voedselkwaliteit - Biologische Landbouw 27.5 Plattelandsontwikkelingsprogramma POP 2007-2013 - POP2 28 OPENBAAR BESTUUR EN REGIONAAL BELEID 28.1 PSR Projectstimuleringsregeling INTERREG IV 28.2 Interreg IVB regio Noordzee 28.3 Interreg IVA Deutschland-Nederland 28.4 EFRO 2007-2013 Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling 28.5 Interreg IVA Euregio Maas-Rijn 29 ONDERWIJS 29.1 RAAK Regionale Actie en Aandacht voor Kenniscirculatie 29.2 Subsidieregeling Huygens Scholarship Programme 29.3 Regeling Lerarenbeurs voor Scholing en Zij-instroom 2009-2011 29.4 Regeling Subsidiëring Stagebegeleiding Educatieve Minoren in het Voortgezet Onderwijs 2009-2012 29.5 Leven Lang Leren (Lifelong Learning Programme) 2007-2013 30 BOUW EN MONUMENTENZORG 30.1 Subsidieregeling Duurzame Warmte voor Bestaande Woningen 30.2 Besluit Rijkssubsidiëring Instandhouding Monumenten (BRIM) 30.3 Stichting Nationaal Restauratiefonds (NRF) 30.4 Stimuleringsfonds voor Architectuur Deelreglement Stedenbouw (SfA) 31 MILIEU, NATUUR EN ENERGIE 31.1 Energie-investeringsaftrek (EIA) 31.2 Besluit Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) 31.3 Subsidiestelsel natuur- en landschapsbeheer (SNL) 31.4 Regeling Groenprojecten 2010 31.5 Willekeurige Afschrijving Milieu-investeringen (VAMIL) 31.6 Milieu-investeringsaftrek (MIA) 32 ONDERNEMEN EN INVESTEREN 32.1 Borgstelling mkb-kredieten 32.2 Groeifaciliteit 32.3 Subsidieregeling Veiligheid Kleine Bedrijven 32.4 Subsidieregeling Regionale Investeringsprojecten 33 ONDERZOEK EN ONTWIKKELING 33.1 WBSO Afdrachtvermindering Speur- en Ontwikkelingswerk 33.2 Small Business Innovation Research Programma (SBIR) 33.3 Subsidieregeling Internationaal Innoveren 33.4 Subsidieregeling Innovatiekredieten 33.5 Subsidieregeling IOP’s 34 TOOLKIT SUBSIDIEVERWERVING 34.1 Checklists 34.2 Standaardformulieren 34.3 Modellen 34.4 Overige hulpmiddelen 35 LAATSTE ONTWIKKELINGEN 35.1 Toekomst regionaal beleid EU/structuurfondsen 35.2 Ontwikkelingen nieuwe begrotingen Europese Commissie 2014-2020 35.3 Implementatie Rijksbrede Subsidiekader 35.4 Tussentijdse evaluatie ESF actie A en D 2011 REGISTER
210 210 211 212 214 215 218 218 219 221 223 224 227 227 229 230 232 233 236 236 237 240 242 244 244 246 247 249 252 254 258 258 261 263 264 266 266 269 270 272 274 277 277 287 299 312 334 334 334 334 335 337
