Ellen Geerards
Verpleegkundig Specialist gastro intestinale chirurgie UMC St Radboud Nijmegen
Presentatie VS Sept 2013
Diarree
(symptoom geen ziekte!!!)
Koning, Keizer, Admiraal Poepen doen we allemaal!
presentatie VS Sept. 2013
Inhoud presentatie:
• Definitie • Epidemiologie • Gevolgen diarree • Fysiologie tractus digestivus • Ordening naar pathofysiologie • Anamnese • Lichamelijk onderzoek • Richtlijn behandeling presentatie VS Sept. 2013
Definitie Diarree
• > 200 gr faeces per dag • > 3 keer per dag • Ongevormde ontlasting • Acute diarree max 2 weken • •
Friedman LS et all. Diarehea and constipation. Fauci AS. Harrisons principles of internal medicine.
Presentatie VS sept.. 2013
Epidemiologie
• Per jaar krijgen
4,5 miljoen Nederlanders gastro
enteritis
• 0-4 jaar is de incidentie het hoogst • In 2003 overleden 94 mensen aan diarree • 75 % ouder dan 65 jaar. Bron: NHG standaard 2007
Presentatie VS sept.. 2013
Lichamelijke gevolgen van diarree:
•Pijnlijke buikkrampen •Vaak incontinentie voor ontlasting •Pijnlijke perianale huid •Dehydratie •Verlaging serumkalium •Gewichtsverlies
Presentatie VS Sept. 2013
Psychosociale gevolgen:
• Schaamte
• Zich vies voelen • Angst om kleren en bed te bevuilen • Angst voor reukoverlast en geluidoverlast Presentatie VS sept. 2013
Fysiologie tractus digestivus
Presentatie VS Sept . 2013.
Indeling in typen naar oorzaak pathofysiologie
• Secretoire diarree
• Osmotische diarree • Veranderde motiliteit • Anatomisch bepaalde diarree
Presentatie VS sept. 2013
Secretoire diarree Verlies van grote hoeveelheden vocht en elektrolieten in de darm Oorzaak: Infectieuze enteritis b.v. Norovirus, Rotavirus, Campilobacter bacterie, Salmonella, Clostridium, etc. Verhoogd risico bij chemotherapie en/of radiotherapie
Deze vorm is onafhankelijk van voedselinname
Presentatie VS Sept. 2013
Osmotische diarree Verminderde resorptie van de darm inhoud
Oorzaak : Gebruik osmotische laxantia of andere medicamenten Colitis Ulcerosa Coeliakie Verminderd resorberend oppervlak door operatie Enterale fistels Mal-absorptie en stenose bij Morbus Crohn Te snelle/hoge dosering SV Presentatie VS Sept. 2013
Veranderde motiliteit Vertraagde passage, bacteriele overgroei en/of versnelde passage Oorzaak: Peristaltiek bevorderende laxantia Neuropathie bij diabetes mellitus
presentatie VS Sept. 2013
Anamnese
• Leeftijd patient; <2jr en bejaarden kans op dehydratie • Ontlasting; hoe vaak, consistentie (attentie overloop diarree), hoeveel dagen, bloed, slijm bijmenging • Tenesmi (pijnlijke krampen voorafgaande aan defaecatie • Koorts aanwezig; hoe hoog, hoeveel dagen • Braken; aanhoudend,houdt niets binnen • Vochtopname; hoeveel tijdens en voorafgaande aan diarree periode • Opvallende dorst • Bij kinderen en bejaarden; sufheid, verwardheid Presentatie VS Sept. 2013
Anamnese
• Gewichtsverlies • Reeds genomen maatregelen en effect • Diarree in de omgeving • Recent verblijf in buitenland • Gebruik geneesmiddelen incl. laxeermiddelen • Voedingspatroon, fruit, sorbitol, vezels • Eerdere darm infecties of chirurgie • Bij bejaarden; (neiging tot) flauwvallen, diuretica gebruik • Urineproductie en kleur van urine Presentatie VS sept.2013
Lichamelijk onderzoek
• Beoordeling algemene toestand • Verminderde huid turgor (moeilijker te beoordelen bij bejaarden) • Aanwezigheid apathie, verwardheid • Ademhalingsfrequentie (diepe snelle ademhaling bij metabole acidose tgv dehydratie • Temperatuurmeting • Auscultatie en palpatie van de buik • Inspectie perianale huid • RT Presentatie VS sept.2013
Evt. aanvullend onderzoek Feceskweek bij: Zieke patienten Aanhoudende of hoge koorts Frequente waterdunne diarree Bloed en slijm bij de ontlasting Imuun gecompromitteerde patienten Patient met verhoogd besmettingsgevaar voor anderen
• • • • • •
Presentatie VS sept.2013
Richtlijn/beleid;
Voorlichting en advies
• Beloop; Meestal gunstig; na 10 dagen is 90% klachtenvrij gemiddelde genezingsduur is 4 tot 7 dagen Eten; Dieet of verdunde flesvoeding is niet nodig, opname van kleine porties bij buikkrampen is raadzaam Corrigeer opvatting over stoppende voedingsmiddelen Drinken; 1,5 tot 2 ltr /24 uur drinken, ook bij braken!! Evt. borst of flesvoeding continueren Bij aanhoudende diarree: vruchtensap, frisdrank en lightproducten beperken (risico osmotische diarree)
• •
Presentatie VS Sept. 2013
Richtlijn/beleid
Hygiene
• Hygiene Laat pat zelf naar toilet gaan, evt postoel, attentie privacy Handen wassen na toilet gebruik en na verwisselen van luiers. Bekers, speelgoed, bestek, etc. reinigen Toilet reinigen
Presentatie VS sept.2013
Richtlijn/beleid
Medicatie
• Onderhoudsmedicatie/medicatie Anticonceptie,antiepileptica, lithium, digoxine, anticoagulantia. Overwegen diuretica tijdelijk stoppen.
Presentatie VS sept. 2013
Richtlijn/beleid:
Bescherming perianale regio
• Zinkoxide smeersel/ bariere crème • Silicone spray of Swabs (alleen op droge intacte huid) • Hydrocoloid aanbrengen (haren voorzichtig scheren) • Feces collector (alleen bij bedlegerige patienten) • Flexi seal (alleen voor bedlegerige patienten) • Huid reinigen met warm water en ph neutrale zeep of foam “Menalind”, de huid voorzichtig deppend drogen
presentatie VS sept .2013
Richtlijn/ beleid:
Geuroverlast
• Houd de deur van het toilet gesloten • Ventileer liefst met buitenlucht • Maak gebruik van geur neutraliserende spray • Eucalyptusolie, citroengras olie, pepermuntolie, gemalen koffie, afgestreken lucifer.
Presentatie VS sept .2013
Richtlijn/beleid:
Medicamenteuze behandeling
• ORS bij verhoogd risico en bij dehydratie • Loperamide alléén wanneer diarree om praktische redenen onaanvaardbaar is (reizen, dringende werkzaamheden) Risico obstipatie en (sub) ileus Niet bij kinderen < 8 jaar
• Effect van pro-biotica is niet aangetoond • Antimicrobiele middelen worden ontraden (alleen bij ernstige ziekteverschijnselen)
Presentatie VS sept.2013
Bedankt voor jullie aandacht!
Presentatie VS sept. 2013
Literatuur: Brühl PhJ, Lamers HJ, Dongen van AM et al. NHG-standaard acute diarree. Huisarts en Wetenschap 2007; 3 103-113. 6 - Cascinu S (1993) Denton AS, Andreyev HJ, Forbes A et al. Systematic review for non-surgical interventions for the management of late radiation proctitis. British Journal of Cancer 2002; 87: 134-143. 11 - Engelking C (1998) Engelking C, Rutledge DN, Ippoliti C, Neumann J, Hogan CM. Cancer related diarrhea: a neglected cause of cancer-related symptom distress. Oncology Nursing Forum 1998; 25: 859-860. 12 - Fried M (1999) 21 - Kinnunen O (1989) Kinnunen O, Jaunhonen P, Salokannel J et al. Diarrhea and fecal impaction in elderly long-stay patients. Zeitschrift für Gerontologie 1989; 22: 321-323. 22 - Kornblau S (2000
Presentatie VS Sept .2013
Literatuur Tilg H. Short bowel syndrome : searching for the proper diet. European Journal of Gastroeenterology and Hepatology 2008; 20: 1061-1063. Graaf de A. Krol.R IKNL Diarree landelijke richtlijn 2010
Presentatie VS Sept..2013
