Elfie Tromp #13. Iedereen in therapie. Den Haag loves Rotterdam pag 8. Pied-a-terre van Lutz Jacobi pag 14

sept/okt 2013 > Uiterste verkoopdatum: 16 OKT 2013 > Jaargang 18 > Vaste verkoopprijs: € 2,- (waarvan € 0,65 naar de verkoper)

#13

Iedereen in therapie

Elfie Tromp Den Haag loves Rotterdam pag 8

Pied-a-terre van Lutz Jacobi pag 14

Advertentie

> van de redactie Eerste en laatste gs is weggehaald Dit is de eerste StraatNieuws. Haa ook in Rotterdam omdat vanaf deze editie de krant we ook verkocht in wordt verkocht. Overigens worden Wassenaar, Delft, Rijswijk, Voorburg/Leidschendam, we altijd al. Maar Zoetermeer en Gouda. Dat werden jaar geleden in Den omdat het StraatNieuws achttien voor. Haag is opgericht stond er Haags ant met een stevig We blijven natuurlijk een straatkr en de regio zullen Haags accent. Maar ook Rotterdam d zijn. U vindt onze in onze krant goed vertegenwoordig ied. Nu dus ook sgeb verkopers in het hele verspreiding en met het Leger des in Rotterdam waar we samen werk Heils en Stichting Ontmoeting. atkrant in RotDrie jaar lang was er geen echte stra stad met zoveel een in terdam. Dat kan natuurlijk niet We zijn dan ook blij dak- en thuislozen als Rotterdam. kunnen met een dat de verkopers weer de straat op product. We moeten mooi en journalistiek verantwoord kennen. Iedereen Rotterdam nog wel een beetje leren om! die ons daarbij wil helpen, is welk vinden dat de We . neel ctio reda ste Dit is het laat r hoeft niet aan de krant voor zichzelf spreekt. De leze te worden gelaten. en hand van de hoofdredacteur binn ? Jullie zijn meer Jullie doen de deur zelf wel open, toch atNieuws. dan welkom! Veel plezier met Stra

> colofon StraatNieuws wordt verkocht en mede gemaakt door dak- en thuislozen in Den Haag, Rijswijk, Rotterdam, Leidschendam-Voorburg, Voorburg, Westland, Delft, Gouda, Zoetermeer, Wassenaar en de Bollenstreek. De verkopers kopen de krant in voor € 1,35 en verkopen hem op straat voor € 2. Het verschil is een bijdrage in hun levensonderhoud. U herkent de StraatNieuwsverkoper aan de witte pas en het (niet verplichte) rode hesje. Donaties Giro 7544612 t.n.v. Stichting Haags Straatnieuws, Den Haag.

inhoud #13

04 INTERVIEW Elfie Tromp De Rotterdamse schrijver, presentator en theatermaker Elfie Tromp breekt een lans voor therapie: ‘Mensen kunnen 04 heel wereldvreemd zijn’. 06 COLUMN Justin 07 WIE HELPT WIE Dominee Visser van de Pauluskerk Rotterdam 08 LUDIEK DEN HAAG LOVES ROTTERDAM Hagenaars over Rotterdam, Rotterdammers over Den Haag 10 AFSCHEID De deur gaat dicht voor Haagse Huizen 11 HAAGSE HUIZEN Sober pied a terre van Kamerlid Lutz Jacobi 12 TIJDSBEELD 1930 Scheveningse boetsters langs de spoorlijn Den Haag Rotterdam 14 GODENSPIJS Iemand om bij thuis te komen 12 15 WERKPLAATS De Viltmannen 16 REPORTAGE Het Passion, vakantieoord voor dak- en thuislozen 18 INGEZONDEN BRIEVEN EN STELLING 19 CULTUUR Haagse kalender van Philip Akkerman en Joris Wijsmuller 21 CRYPTO Puzzel en win het boek Goeroe van Elfie Tromp 23 UITGELICHT Puur Proeven in Den Haag en Rotterdamse Kost 24 KAASHELD EN POEPHOOFD hebben een bijbaantje

Oplage 9.000 Adres Postbus 63498, 2502 JL Den Haag Telefoon 070 318 1661 Email [email protected] Website www.haagsstraatnieuws.nl

buitengewoon Atelier de Haagse School: Harold Mansveld

Advertenties en distributie 070 318 16 61 Coördinator verkopers Arjen Geut, 06 1400 7082 Hoofdredacteur Floor de Booys Redacteur Hester Heite Eindredactie Tanya van der Spek Medewerkers aan dit nummer: Alf Berendse, Atelier Haagse School, Dagmar Bosma, Melle de Boer, Rik Buter, Christiaan Donner, Bertus Gerssen, Henriëtte Guest, Haags Gemeentearchief, Raymond van Houten, Annette van Kester, Lamelos, Caroline Ludwig, Ron Rutten, Tanya van der Spek, Jeroen Stam, Suzanne Stam, Mariëtte Storm, Elke Swart, Lex Veldhoen, Justin Verkijk en Paul Waayers. Cover Raymond van Houten Ontwerp en opmaak Marieke de Roo Druk Wegener Nieuwsdruk Gelderland Het volgende nummer verschijnt op donderdag 17 oktober.

Dit is de laatste aflevering van de serie Buitengewoon, waarin kunstenaars van Atelier de Haagse School hun schilderijen toonden. Atelier de Haagse School is een werkplaats en een vakopleiding voor mensen met een verstandelijke beperking. Voor meer informatie: www.atelierdehaagseschool.nl Vanaf volgend nummer zijn hier tekeningen van de Haags Portugese kunstenares Cristina Martins te zien.

3

4

xx xx

StraatNieuws

#132013

De Rotterdamse schrijver, presentator en theatermaker Elfie Tromp dacht vroeger dat ze een medium was en geloofde in andere dimensies en aliens. Nu gelooft ze in de chemische processen in je hoofd. ‘Ik wil een lans breken voor therapie. Het kan mensen echt helpen.’ tekst Hester Heite foto’s Raymond van Houten

Elfie kruipt in je hoofd > Elfie Tromp (27), ja haar echte naam, wil afspreken op het volledig vernieuwde Centraal Station in Rotterdam. “Ik vind dit zo’n mooie plek. Mensen zeiken vaak over Rotterdam, dat het zo saai en kil is, dat het geen stadshart heeft. Maar kijk dit dan. Dit station geeft schwung aan Rotterdam. Ik ben hier echt trots op. Ze zijn met de bouw begonnen toen ik hier elf jaar geleden kwam wonen en het is nog niet af. Maar het is zo mooi, echt een iconisch beeld. Prachtige lichtval, het houten

dak in de stationshal is indrukwekkend en de beelden van de VVV zijn zo grappig.” Het informatiepunt voor toeristen huist in twee uit de kluiten gewassen hoofden, Claudia en Hermann geheten. Het kunstwerk van Atelier van Lieshout, de werkplaats van de Rotterdamse kunstenaar Joep van Lieshout, ‘vertegenwoordigt de diversiteit van de mensheid op een eigen, bijzondere manier’, zo leest de VVV-toelichting. Dat moet Elfie wel aanspreken, die als schrijver, presenta-

tor en theatermaker zelf een behoorlijk divers mens is. “Ik kan niet kiezen, wil alles proberen. Ik houd ervan om op het podium te staan. En als je jezelf als schrijver wilt verkopen, moet je op tv komen, want de meeste mensen zitten toch voor de buis.” En ze wil zichzelf verkopen. “Ik ben heel ambitieus”, zegt ze meerdere keren. “Een dag niet gewerkt is een dag niet geleefd.” New Age Elfie bestelt een Chai Tea Latte en een

ontzettend gezond ogende salade, in haar favoriete Amerikaanse koffieketen Starbucks. “Dat is overgebleven uit mijn New Age-tijd. Toen at ik macrobiotisch. Nu eet ik wel een biefstuk op z’n tijd, maar dan wel een biologische. Ik snap niet dat veel mensen eten niet zien voor wat het is: voeding, niet alleen iets lekkers.” New Age is ook het onderwerp van haar debuutroman Goeroe. Het verhaalt over een meisje dat de wereld wil healen. Naar voorbeeld van Jomanda, het medium in de blauwe

interview elfie tromp

StraatNieuws #132013

jurk. Maar niets blijkt uiteindelijk wat het lijkt tussen hemel en aarde. “Mijn boek is deels autobiografisch”, geeft Elfie grif toe. “De hoofdpersoon heet ook Elfie. Ik vond het leuk om daar mee te spelen: Wat is echt en wat niet. Is ze echt gek?” En is de echte Elfie echt gek? “Ik was behoorlijk wereldvreemd. Ik geloofde in andere dimensies, aliens, reïncarnatie. Maar nu niet meer. Nu geloof ik in de chemische processen in het brein. Je hebt niet te kiezen wat die met je doen. Ik had als kind waarschijnlijk last van jeugdschizofrenie. Ik hoorde stemmen. Mijn tante was een heks. Zij vertelde me dat ik een oude ziel heb en heel wijs ben. Daardoor voelde ik me bijzonder. Ik dacht echt dat ik een medium was en wilde mensen genezen.” En nu? Nu wil Elfie verhalen vertellen. “En daarbij wil ik het lelijke niet verzwijgen. De onvolkomenheden van het leven kunnen heel mooi zijn. Ik wil dat je een verhaal aan kunt trekken. Het boek was een afrekening. Een zoektocht ook, naar wat ik er nou eigenlijk echt van vind, van New Age.” En? “Geloven in iets dat je houvast geeft is mooi, maar je moet er niet in doorschieten. Soms moet je accepteren dat iets gewoon klote is, zonder reden.” Therapie Op haar negentiende verstomden de stemmen in haar hoofd. Maar tijdens haar opleiding tot toneelschrijver begonnen de paniekaanvallen. “Ik werkte zeven dagen per week, veertien uur per dag. En ik kreeg alleen maar afwijzingen. Het begon met eens per half jaar hartritmestoornissen, overgeven en een nacht niet slapen. Maar het werd steeds erger. Op een gegeven moment had ik het vijf keer per week. Ik bouwde mijn hele leven eromheen. Ik durfde ’s avonds niet meer af te spreken uit angst voor een paniekaanval en als ik wel afsprak kreeg ik een paniekaanval uit angst voor een paniekaanval.” “De paniekaanvallen duurden een maand of drie. Toen ben ik in therapie gegaan. Ook maar een maand of drie. Er zijn gewoon oefeningen voor, bijvoorbeeld ademhalingstechnieken. Ik dacht die werken niet bij mij, daar ben ik te slim voor, maar het werkt heel goed. Ik wil wel een lans breken voor therapie. Het kan mensen echt helpen. Het taboe moet eraf om die stap te zetten. Ik denk dat er aan veel mensen meer mankeert dan ze denken. Je bent je hele leven je eigen kind, dat je bij de hand moet nemen en moet opvoeden.”

Ambitieus Elfie wilde de hele wereld healen, werkte non-stop en ging na een week al samenwonen met haar inmiddels exvriend. Zit het wellicht in haar karakter om door te schieten? “Mijn moeder zei altijd: ‘Ik heb je godverdomme niet gebaard om achter in de bus te zitten.’ Zij en mijn zus steken al hun vrije tijd in hun twaalf rashonden en mijn vader zit op zijn 65de het halve jaar in het buitenland voor zijn werk. Dus ik heb het niet van een vreemde. Het zit in je bloed.” En jawel, Elfie is een directe afstammeling van admiraal Tromp, bekend zeeheld. “Die heeft ook z’n mannetje gestaan.” “Ik ben niet heel erg geworteld”, stelt Elfie. “Daarom wil ik misschien op een station afspreken. Ik vind het fijn dat hier alles open is. Niet dat ik zo weg kan, maar dat je nieuwe mensen kunt ontmoeten. Ik wil graag zoveel mogelijk mensen bereiken, ik wil schrijven om gelezen te worden.” En dat lukt aardig. Haar debuutalbum werd onlangs nog genomineerd voor beste Rotterdamse boek. “Ik hoopte natuurlijk een villa in Portugal te kunnen kopen, naast die van Heleen van Rooyen (zelfde uitgever, red.) Maar ik ben er wel achter dat je van boekverkoop alleen niet kunt leven.” Vrienden De laatste paar edities van Haags Straatnieuws liggen voor haar op tafel. “De Rotterdamse straatkrant zag er heel treurig uit, met van die fletse kleuren. Hier word ik wel blij van.” Straatnieuws is wat Elfie betreft dan ook meer dan welkom in Rotterdam. “De straatkrant is een goede impuls. Liefdadigheid waar je iets voor koopt. En Den Haag en Rotterdam hebben toch ook een verbindende metrolijn, dus we zijn vrienden!” Vrienden of geliefden? “Mijn eerste vriendje kwam uit Voorburg”, geeft Elfie toe. “Ik vind het centrum van Den Haag heel mooi, met al die Indonesische eettentjes en het Letterkundig Museum. Den Haag is een cultuurstad. Rotterdam veel minder. Ik voel me hier soms net een ontwikkelingswerker, zo veel moeite moet je doen om mensen naar een literair avondje te krijgen. Maar het is nu wel al veel beter dan tien jaar geleden, toen vond ik Rotterdam echt een kutstad met een grimmig randje. Aan de Nieuwe Binnenweg stond om de vijf minuten een bedelaar aan je tas te trekken.” “Je hebt natuurlijk de vaste gezichten op straat. Dat zijn ook een

soort Rotterdamse iconen. Neem de Duivenman. Nee, die voert ze niet, die vreet ze op. En de zingende man bij de H&M, met maar drie snaren op zijn gitaar, maar heel enthousiast. Zij zijn niet zo erg, vallen niemand lastig. Maar bijvoorbeeld schizofrenen zien, dat breekt je hart. Die maken dat je je schuldig voelt omdat je van je twee euro liever een biertje koopt. Zij moeten geholpen worden, de hulp krijgen die ze nodig hebben.”

Maak kans op een exemplaar van de debuutroman Goeroe van Elfie Tromp (ISBN 9048816866, €17,50) door de Cryptogram op pagina 21 op te lossen.

5

‘Ik ben niet gebaard om achter in de bus te zitten’

6

column justin

't nieuws ligt op straat

StraatNieuws

#132013

wie helpt wie hans

StraatNieuws #132013

7

De maatschappelijke opvang bestaat uit cliënten en hulpverleners. StraatNieuws vraagt zich af: wie helpt wie nou eigenlijk?

Als hij zijn kinderen in Oud-Rijswijk bezoekt, rijdt hij vaak ook even langs Gouverneurlaan 439, zijn geboortehuis. Dominee Hans Visser (71) is een oorlogskind. En nog steeds zoekt hij de strijd op. tekst Elke Swart foto Henriëtte Guest

Leger des Heils deelt soep uit Bekijkt ’t, met Justin.

Hallo Rotterdam! Vroeger had ik niks met Rotterdam. Mijn moeder sleurde me wel eens mee die kant op. Vaak vergat ik meteen dat ik de havenstad niet leuk vond als ik een paar nieuwe gympies mocht uitzoeken. Ik ben ook zo makkelijk om te kopen. Totdat ik terechtkwam op een Rotterdamse redactie om een Haags uitgaansmagazine te maken. Lekker dicht op ’t vuur maar niet heus. Ik heb een hoop geleerd tijdens die stage, maar het voornaamste was toch wel dat 010 zo gek nog niet was. Met drie snelle Rotterdammers (shout out naar Jeroen V. Carsten van R. en Jordy den H.) om mij heen die een onuitputtelijke liefde voor hun stad hadden, kon ik ook eigenlijk weinig anders dan toegeven. Al ik heb ik dat in hun bijzijn nooit hardop gedaan. Bij deze. Ik ben er zelfs de afgelopen jaren al een paar keer zonder mijn moeder geweest. Vooral ’s nachts vind ik het fijn toeven. Het nachtelijke aanbod is een stuk spannender dan in Den Haag in ieder geval. In Rotterdam wordt er nog vol overtuiging gedanst, terwijl hier iedereen een beetje staat te borrelen en slap te lullen. Perron is een toptent, in Toffler kan ik mezelf zo nu en dan ook lekker verliezen, en Bird en Bar staan nog steeds bovenaan mijn Rotterdamse to do list. In tegenstelling tot de Amsterdammers kan ik met Rotterdammers goed door één deur. Eigenlijk lijken we wel op elkaar. Vooral de ‘niet lullen maar poetsen’-mentaliteit hebben we gemeen, net als de gezonde dosis zelfspot en het chauvinisme. Wel vind ik dat Rotterdam collectief moet kappen met roepen dat de Witte de Withstraat zo hip is. Een straat met 49 shoarmatenten is alles behalve hip als je het mij vraagt. Rotterdam, we deelden al een vliegveld en vanaf heden ook de mooiste krant van ’t land. Samen maken we die Amsterdammers helemaal gek.

Justin

Op Prinsjesdag stond het Leger des Heils met soep langs de route van de gouden koets. Daarmee vroeg de welzijnsorganisatie, ‘in deze tijd van crisis en bezuinigingen’ aandacht voor kansarmen in de samenleving.

Daklozen geweigerd in opvang Weigeren Den Haag en Rotterdam daklozen op te vangen? Dat willen de lokale PvdA en GroenLinks weten. Zij stellen vragen naar aanleiding van onderzoek van het Trimbos-instituut waaruit blijkt dat gemeenten elk jaar onterecht honderden daklozen op straat zetten. Door bureaucratie en slechte onderlinge samenwerking weigeren steden zeven van de tien keer opvang aan daklozen die van elders komen, constateerden zogenoemde mystery guests (ex-daklozen die zich voordeden als daklozen). Dat is in strijd met de wet. Iedere dakloze moet in elk geval tijdelijk van bed en brood worden voorzien. De onderzoekers meldden zich 51 keer aan voor opvang en werden 37 keer de deur gewezen met als enige argument dat ze uit een andere regio kwamen. Slechts tien keer kregen ze één tot drie nachten een bed, vier keer kregen ze uitgebreidere opvang. Als de gemeente de dakloze opvangt, krijgt die ook aanspraak op een bijstandsuitkering. Die moet de opvanggemeente betalen. Daarom staan gemeenten niet te springen daklozen tot de langdurige opvang toe te laten of om een dakloze van een andere gemeente 'over te nemen'.“Daklozen mogen daardoor niet in de kou komen te staan”, vindt het Rotterdamse PvdA raadslid Fatima Talbi.

Dominee of hulpverlener? “Ik maak geen onderscheid. Je stort je ergens in en je ziet wel waar je uitkomt. Ik ben een bondgenoot. Helpen doe je op basis van gelijkwaardigheid. Ga op weg, geef vertrouwen en doe wat in je vermogen ligt. Het GGD-model. Ik geloof niet in trajectplannen van hulpverleners. Zo werkt het niet.” Is iedereen te helpen? “Ik zeg altijd: een dubbeltje kan geen kwartje worden maar wel vijftien cent, en twaalf cent is ook mooi. Maar soms is het onmogelijk. Dan zie je iemand verzuipen en is het touw dat je uitgooit te kort. Ik ken mensen die zelfmoord hebben gepleegd. Dat is ellendig, ellendig en verdrietig. Dan denk je: ik heb het niet kunnen voorkomen.”

Bijenkorf verwijdert verkoper StraatNieuws

Zwart schaap of heilig boontje? “Ik ga de controverse niet uit de weg. Leraren, ambtenaren, geestelijken; ik heb veel mensen tegen het zere been geschopt. Kritiek word je niet in dank afgenomen. Toen ik druggebruikers in de Pauluskerk opving stond ik volop in de picture. Dat was mijn bescherming. Daarna zagen sommigen hun kans schoon om mij terug te pakken: Visser is een pedofiel, zeggen ze nu. Onzin. Ieder mens moet gehoord worden: daklozen, illegalen en seksuele minderheden. Repressie levert ellende op. Dus als niemand pedofielen een stem geeft, dan moet ik dat maar doen. Het maakt mij niet populair - ik moest zelfs in een beveiligingsprogramma van de politie - maar daar lig ik niet wakker van.”

foto Evert-Jan Daniels

foto Roos Koole

Bekende Hagenaar Justin Verkijk deelt zijn eigenzinnige kijk op het leven.

Maas of Noordzee? “Den Haag heeft mij gevormd. Op het Christelijk Gymnasium - het huidige Sorghvliet - leerde ik onafhankelijk denken. In de jaren vijftig was het een hele gebeurtenis: een jongetje uit Spoorwijk op het gymnasium. Vroeg zo’n leraar welke boeken er thuis in de kast stonden. Tolstoi? Shakespeare? Ik kwam niet verder dan Bruintje Beer. We waren erg kerks, een typisch CHU-nest, een studie theologie was logisch. Sinds 1979 woon ik in Rotterdam. Ik heb mij overgegeven aan de belangen van deze stad. De druggebruikers uit mijn Perron Nul-tijd, daklozen, prostituees, ik zie ze nog vaak. Wekelijks leid ik een filosofieclubje met daklozen. Vanochtend hebben we het over Kafka gehad. Veel druggebruikers herkennen zich in zijn verhalen.”

Straatnieuws verkoper Robert Donkers staat al acht jaar op zijn vaste stek bij de ingang van de Bijenkorf aan de Wagenstraat. Nooit eerder had hij problemen. Tot het weekend van 7 en 8 september j.l. Toen werd hij door beveiligers van de Bijenkorf verwijderd. Er werd dat weekend voor vaste Bijenkorfklanten een bijeenkomst gehouden en een dakloze bij de ingang van de chique winkelketen zou daarbij detoneren. Onze verkoper staat op een eerlijke manier zijn brood te verdienen en staat bovendien in de openbare ruimte, dus hij mag niet door de Bijenkorf worden wegge-

haald. Een vaste klant van de Bijenkorf zag dat de verkoper werd verwijderd en tipte de redactie van StraatNieuws. Wij belden met de beveiliging van de Bijenkorf. “Onze klanten zijn niet gecharmeerd van een zwerver voor de deur”, aldus het hoofd van de beveiliging. Hij zag even over het hoofd dat er ook Bijenkorfklanten zijn die wel oog hebben voor de minder bedeelden in de samenleving.Er volgde een artikel in AD/Haagsche Courant. Nog dezelfde dag zat StraatNieuws bij Christian van Drumpt, de store manager van de Bijenkorf Den Haag om de tafel. Verkoper Robert Donkers kan er zeker van zijn dat hij gewoon op zijn stek kan blijven staan.

Paulus of Job? “Job durft God ter verantwoording te roepen. Zijn kritiek is terecht: hij heeft niks verkeerd gedaan, dus waarom zo’n straf? Maar hij wijst God niet af. Dat vind ik inspirerend. Het debat met God.” Wanneer heeft u voor het laatst gehuild? “Afgelopen zomer had mijn zoon een motorongeluk. Gebroken rug, tenen kwijt, volledig in de kreukels; hij is nog steeds aan het revalideren. Toen ik hem ’s nachts in het ziekenhuis vasthield… Ik huil niet snel, maar het kwam er heel dichtbij.” Wat moet er op uw grafsteen? “Mijn leven lang heb ik geprobeerd om tof te zijn. Tof is Joods voor ‘goed’. Ik wil een toffe gozer zijn: een man die doet wat hij zegt. Zo hoop ik ook herinnerd te worden. Wat mij na de dood te wachten staat, weet ik niet. De klassieke hemel is ons ontvallen. Maar God draagt mijn bestaan, zoals papier een tekening draagt. Dat is voldoende voor mij.”

‘Ik wil een toffe gozer zijn’

1) Wie Hans Visser (7 zijn opvang ikant (bekend van ed pr s Wat Emeritu Rotterdamse roinegebrukers in de he en n ze klo da or vo 94). Blijft l - van 1987 tot 19 Nu n rro Pe rk ke us Paul mensen in de knel. zich inzetten voor n wekelijks ngenen en leidt ee Hoe Bezoekt geva enburg. daklozen in De Couw or vo tje ur -u ie of os fil (SOS) helpt teuning Stemlozen rs de On g in ht ic St Zijn lingen. heid”. Somalische vluchte , maar rechtvaardig id he ig ad fd lie n ee Motto “G

8

ludiek den haag loves rotterdam

StraatNieuws

#132013

#132013

Haags Straatnieuws slaat Rotterdam aan de haak en gaat voortaan door het leven als StraatNieuws. Wat vinden bekende Hagenezen en Rotterdammers eigenlijk van dit huwelijk? Opgetekend door broer en zus, beide met een diep gewortelde liefde voor hun stad: Jeroen Stam (oer-Hagenees) en Suzanne Stam (Rotterdamse met Haagse roots).

Gyz La Rivière kunstenaar

tekst Jeroen Stam en Suzanne Stam foto's diversen

Den Haag Rotterdam

Een ADO-trainer, zojuist gewonnen, in een Rotterdamse kroeg. Dat kan niet in Amsterdam.

De Hagenezen

Patrick Smith zanger van Splendid

Wilma Roerade

regiomanager bij Reakt Reakt biedt zinvolle daginvulling en arbeidsreintegratie aan mensen met psychische problematiek, en heeft vestigingen in zowel Den Haag als Rotterdam. “Rotterdam is mijn geboorteplaats, dus het is logisch dat ik er een warme band mee heb. De havens zijn uniek, heerlijk om een middagje doorheen te varen. Of ga bijvoorbeeld eens met de watertaxi naar Hotel New York! Maar Den Haag heeft weer enorm veel muzikaal talent. Kane, Golden Earring, Di-rect en Anouk komen hier immers vandaan. Wat ik mooi vind aan Den Haag, is de combinatie van een echte grote stad met een badplaats met strand. Dat is uniek in de wereld.”

Hagenees der Hagenezen Uiteraard geeft ook de Hagenees der Hagenezen in geheel eigen stijl zijn ongezouten mening over de uitbreiding van Haags Straatnieuws naar Roffa. “Pesaunlijk kenne die krautekaukâhs ùit Roffa mèn allemaal de bâht haggelûh. Gein strand, gein dùinûh en gein Piet Petat. Bram Ladage ken me maag nie vedrage met ze anstellerige snekbogdeile. Vèâhdâhs leg ut daah vol met gure betonne stadsblokke en ’n graut ùitgevalle vevegsingskenaal. Maah as dit ’n vèjandelijke auvâhname is van Rottâhdams territorarium, dan ben ik heilemaal voâh! De Haag gaat voâh wereldheâhschappè en begint met de anneksering van die auvâhschatte jachhave vol aulieblikkûh.”

Maurice Steijn hoofdtrainer van ADO Den Haag

Steijn werd geboren in Den Haag en woont er nog steeds. Als kind zat hij vaak met z'n vader in de Kuip. “Ik vind Rotterdam een fijne stad. Mijn vader was een echte Feyenoorder. Hij was taxichauffeur en samen met een stel collega's reed hij iedere zondag naar de wedstrijden. En ik mocht mee, vanaf mijn zesde. Rotterdam en Den Haag lijken erg op elkaar, vind ik. De bewoners zijn allemaal recht door zee, dragen het hart op de tong. In voetbaltermen zijn beide clubs ook een beetje de underdog, en hebben ze dezelfde no nonsens mentaliteit. Maar Rotterdammers zijn en blijven bijzondere mensen, zeker de Feyenoordsupporters.”

“Ik vind Rotterdam altijd een toffe stad die me qua atmosfeer erg aan Den Haag doet denken. Voor de Rotterdammers: dat is dus een compliment. Ik heb me altijd laten vertellen dat Rotterdam een stad van harde werkers is. Dat is mooi, dan hoef ik dat werk niet meer te doen, haha! Mooi aan Roffa is natuurlijk het nachtleven – ik ben ook van mening dat dat in Den Haag grootser en beter kan. Als nachtburgemeester heeft Jules Deelder Rotterdam nationale én internationale aandacht gebracht, dat heeft hij goed gedaan. De Rotterdamse dames zijn niet te versmaden en als je nog nooit in de havens bent geweest, dan heb je echt iets gemist. Wat zouden wij aan Rotterdam kunnen meegeven? Eh, laten we ze onze Marnix Norder met z'n protserige cultuâhpalès cadeau doen! Zorg ik voor inpakpapier!”

René Bom

Haagse nachburgemeester “Ik heb geen hekel aan Rotterdam. Laten we eerlijk zijn, Den Haag en Rotterdam hebben een hele oude en volgens mij ook goede band. We delen inmiddels een luchthaven samen, Rotterdam The Hague Airport. Ik heb heel goede en oude vrienden in Rotterdam, onder wie Jules Deelder en Frédérique Spigt. Het havengebied is onwijs mooi, echt uniek. In Rotterdam wordt ook enorm veel aan cultuur gedaan, op allerlei terreinen en niveaus. Daar kan Den Haag echt nog iets van leren. Maar op het gebied van taal kunnen ze daar wel wat leren van de Hagenezen! Al zal het nog wel een paar eeuwuh duren voor ze daar Haags lullen.”

9

StraatNieuws

Aruna Vermeulen oprichtster van het HipHopHuis

Het HipHopHuis is het belangrijkste podium voor hiphopcultuur. “Wekelijks komen er zo’n 700 jongeren uit de wijde omtrek om te dansen of muziek te maken. Het is een van de weinige plekken die er nog zijn voor jongeren. Afgelopen tijd is er veel wegbezuinigd. In Den Haag is ook een hiphop centrum, H3C, dat veel activiteiten voor jongeren organiseert. Andere leuke initiatieven zijn cultuurpodium Pip, dansgroep Moyo Tribe en de feestjes van Kinderen van Den Haag. Wat me steeds opvalt als ik in Den Haag ben, is het contrast tussen arm en rijk. Dat lijkt groter omdat de werelden gescheiden zijn. Ik heb het idee dat in Rotterdam alles meer door elkaar loopt. Wat voor mij uitblinkt aan Den Haag is de nabijheid van de zee. Dat zorgt voor een sportieve vibe en een beach lifestyle waar wij stadsmensen alleen maar van kunnen dromen.”

Gyz La Rivière maakt films, boeken, installaties en performances waarin de stad een belangrijke rol speelt.“Ik vind het wel een sympathieke stad, dat Den Haag. Het heeft veel mooie winkels. Dat deftige weet je wel. En tegelijkertijd ook dat volkse. Een perfecte combo. En jullie bouwen ook een skyline, daar houden wij van! Den Haag staat natuurlijk bekend om z’n geweldige dansgezelschappen. Ik ga graag naar het Nederlands Danstheater. Ook in het fijne Korzo theater kom ik wel eens. En het is altijd een feestje om het Gemeentemuseum te bezoeken. Ook de culturele route Hoogtij vind ik heel inspirerend. Alsof jullie vier keer per jaar een enigszins bescheiden museumnachtje hebben. Volgens mij zijn Hagenezen best trots op hun stad. Maar ze mogen best wat trotser zijn. Wat ik zou willen ruilen met Den Haag? De Passage uit 1885. Wij hadden een vergelijkbare Passage, uit 1879, van dezelfde architect Van Wijk. Maar ja, die van ons is natuurlijk van de kaart geveegd. Dus misschien wil politiek Den Haag ons wat geld geven om die te herbouwen? Waarvan ik meteen moet huilen in Den Haag? Jullie conservatorium, wat een deprimerend gebouw zeg. De kunstacademie daarentegen is prachtig. Wat je altijd moet doen als je in de Hofstad bent? Simpel, effe naar Dudok. Dan ben je toch een beetje in Rotterdam.”

Lee Towers

Rotterdamse artiest in hart en nieren

Ellen Mannens

aanvoerster Feyenoord Vrouwen Legioen

Dick Couvée

Ellen Mannens is journalist, de onofficiële aanvoerster van het Feyenoord Vrouwen Legioen, initiatiefneemester van 365feyenoordvrouwen.nl en van het supportersjurkje. “Wat ik vind van die kouwe kakstad? Ik geloof dat ik een instinct heb voor het ontwijken van de kouwe kak - gewoon niet naar het Plein gaan - want ik ken de Hagenaars als stoere kroegtijger en makers van de betere muziek. The Deaf, de Kraaien. Oké, het zal The Kik natuurlijk nooit overtreffen. Den Haag heeft een goede kroegcultuur, daar kan Rotterdam nog een puntje aan zuigen. Laat de mensen achter Hotel New York even orde op zaken stellen op de Pier. Die weten hoe je oude iconen in ere herstelt. Wat Den Haag nog van Rotterdam kan leren: verbouw nooit het voetbalstadion van je grootste club. Voor je het weet heb je een sfeerloze bak op een totaal niet inspirerende locatie. Nooit doen als je in Den Haag bent: proberen een broodje ei met ui te bestellen op z'n Haags. Lukt je toch nooit om het net zo geloofwaardig te doen als een echte Hagenees.”

De Pauluskerk biedt ondersteuning aan dak- en thuislozen, drugsverslaafden en mensen die elders geen hulp kunnen krijgen zoals mensen zonder officiële verblijfsvergunning. “Het is hartstikke goed dat het Straatnieuws weer in Rotterdam verschijnt en aandacht vraagt voor mensen van de straat. Armoede wordt een steeds groter thema en helaas is Rotterdam de stad met het grootste aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft. We zitten boven de 100.000 en dat worden er steeds meer. Door de crisis, die lang aanhoudt en diep gaat, zien we nu steeds meer ‘nieuwe’ armen: zzp‘ers en kleine zelfstandigen. Er is een hoop te winnen als we daar niet alleen met Den Haag maar ook Amsterdam en Utrecht samen in optrekken. Den Haag is een mooie stad. Ik heb er nog gewoond en op school gezeten. We gingen altijd naar de Haringkoning.” De dominee bewijst dat hij het Haags nog niet verleerd is als hij zegt: “Dat zit natuurlijk op het Rèswèkse Plèn. Ha, ik kan het nog een beetje!”

dominee van de Pauluskerk

Ambassadeur voor de Rotterdamse Haven en Feyenoord. Toch woont hij al jaren samen met zijn vrouw Laura op Scheveningen. “Omdat we echte zeemensen zijn. En ooit hadden we hier een horecagelegenheid, Lee Towers Palace. Den Haag is natuurlijk een hele mooie maar ook belangrijke stad. Met de Hofvijver, het Binnenhof en het Vredespaleis. Als je als Rotterdammer in Den Haag bezoekt, ga je natuurlijk naar Madurodam, een visje eten bij Simonis in de haven en dan naar het vuurwerk aan zee. Wel jammer dat de Pier zo verwaarloosd is. Soms moet je niet al te nostalgisch doen en gewoon besluiten ‘weg ermee’. Het heeft zijn beste tijd gehad. Maar diezelfde discussie hebben we nu ook in Rotterdam met de Kuip. Hoe lang het nog duurt voor de Hagenezen Rotterdams praten? Nou, vanaf Scheveningen zie je de Tweede Maasvlakte al liggen, dus dat kan nooit lang meer duren! Haha, nee hoor, het is gewoon fijn dat we zulke goede buren zijn.”

Rotterdam De Rotterdammers Den Haag

10

column melle

afscheid haagse huizen

StraatNieuws

#132013

Afscheid van Haagse Huizen Op de pagina hiernaast staat de laatste aflevering van Haagse Huizen. De rubriek stopt na twaalf jaar en meer dan tweehonderd afleveringen. tekst Hester Heite interviewt Caroline Ludwig

‘Laat me je huis zien en ik vertel je wie je bent.’ Die tekst hangt op het prikbord van Caroline Ludwig. Twaalf jaar lang verzorgde zij, samen met fotograaf Henriëtte Guest, de rubriek Haagse Huizen. “Ik vond het aanvankelijk niet zo’n goed idee, om bezit te laten zien in de daklozenkrant. Maar huizen en interieurs voeden de nieuwsgierigheid, ook die van mij. En na twee weken had ik al een hele lijst met huizen waar ik wel binnen wilde kijken.”

Allereerst moet je jaren groeien en groeien doet pijn. Als je stopt met groeien, moet je iemand zijn. En dat zijn is maar een gedachte waar je je krampachtig aan vastklampt. Net zolang tot je het los kan laten en met een beetje geluk nog een paar jaar zorgeloos door het leven kunt. Maar goed, lief dochtertje, vooralsnog groeien er dingen in je mond, en dat zal pijn doen. Tanden zijn een gedoe. Ik heb ooit mijn neus met mijn voortand aangeraakt. De wortel was gebroken en zorgde al jaren voor een ontsteking. Een eerdere, verkeerde diagnose van die ontsteking heeft me handenvol antibiotica doen slikken. Ook ben ik door die verkeerde diagnose aan mijn neus geopereerd. Een nare en totaal onzinnige operatie. Daar zou je kwaad om kunnen worden, maar je hoort ook wel eens dat ze een verkeerd been amputeren. Dat is erger omdat daarna ook nog eens het been dat in eerste instantie geamputeerd moest worden geamputeerd zal worden en je dus na die operatie helemaal geen benen meer hebt. Een voortand missen is overkomelijk. Zeker voor mij. Niemand heeft mijn voortand ooit gezien, ook niet toen deze nog in mijn mond zat. Dit komt doordat mijn bovenlip mijn boventanden bedekt, ook als ik lach en praat. Nu het ding eruit is, kan ik ernaar kijken. Niet veel mensen hebben met eigen ogen hun voortand gezien. Ook kan ik met mijn voortand mijn neus aanraken. Dat hebben nog minder mensen gedaan. Nu zat ik te denken om mijn voortand aan een ketting om mijn nek te dragen, zodat de tand toch meedoet in het geheel, maar dat is niets voor mij, een ketting dragen. Misschien is er iemand anders die mijn tand aan een ketting wil dragen? Ik zal het eens aan mijn vader vragen.

Verzameling Willem Post, Wieteke van Dort, Spike. Ze stonden allemaal in Haags Straatnieuws. “We kozen wel de huizen met een verhaal, die meestal schuil gaan in de details”, vertelt Caroline. “Neem de oude koffiepakhuis aan het Westeinde. Bijzondere leefvormen als Centraal Wonen en Emmaus. Het smalste woonhuis en een appartement op de 42ste verdieping van het Strijkijzer. Of de vrouw die twee huizen had samengevoegd om al haar verzamelingen kwijt te kunnen. En dan de skelettenman met kasten vol kattenhoofden.” Hoe vind je ze? “Via-via of gewoon door bij mensen aan te bellen. Maar niet iedereen wil met z’n huis in de krant. Mijn ervaring is: hoe duurder het interieur, hoe dichter de voordeur.” Bagage StraatNieuws trekt nu, samen met Lutz Jacobi, de deur achter zich dicht. Om iets anders te openen: tassen. “Een tas is misschien wel een klein mobiel huis, waarin mensen ook dingen verzamelen en die vervolgens met zich meedragen”, aldus Caroline, die ook deze rubriek voor haar rekening zal nemen. “Bagage, zo gaat de serie heten. Over alles wat je met je meedraagt.”

16

haagse huizen benoordenhout

Haags Straatnieuws #082013

Alles voor de kunst Deze maand viert Wieteke van Dort haar 50-jarig jubileum als artiest. Van die halve eeuw woont ze nu 43 jaar in ‘het gele huis’ in het Haagse Benoordenhout. Op bezoek bij Tante Lien. tekst Caroline Ludwig foto’s Henriëtte Guest

> De rozen rond het beeld van koningin Emma aan het Jozef Israëlsplein bloeien nog niet. Het Rosarium is een van de vele groene plekken in het Benoordenhout. Vlak om de hoek staat het huis waar een van de bekendste Indische tantes van Den Haag al ruim veertig jaar woont. Boven de panden zie je richting Malieveld de contouren van het markante gebouw de Rode Olifant. “Wieteke?”, vraagt een buurman, die de verslaggeefster zoekend ziet rondlopen. “Oh, die woont in het gele huis.” En ja, de gele kozijnen en de rode voordeur vallen na het betreden van de afgeschermde voortuin behoorlijk op. Voor het raam staat een pauwentroon, die de oplettende toeschouwer zou kunnen herkennen als de stoel van Tante Lien. De vrouw des huizes doet open. “Ja, die kleuren”, licht ze het bonte verfwerk toe, “dat was een idee van onze zoon Alexander. Hier in de buurt werden we geplaagd met ons ‘Shellstation’. Maar ook Hotel des Indes heeft inmiddels dat prachtige maïsgeel. “We zijn hier in 1970, na ons trouwen, komen wonen. Mijn man Theo werkt als psychotherapeut aan huis. Hij bracht een zoon mee. We hadden dus ruimte nodig.” En ruimte heeft dit herenhuis met acht kamers. Het pand werd gebouwd aan het begin van de twintigste eeuw. “Toen we hier kwamen wonen hadden we het niet breed. Wat we hadden investeerden we in de donkere parketvloer, die er na al die jaren nog steeds ligt. En in een

houten aanrecht voor in de keuken. Eigenlijk is er sinds die begintijd niet veel veranderd. Deze eettafel staat hier vanaf dag één, en de babyvleugel kregen we van mijn moeder, tweedehands. Ons eerste bed was gemaakt van decorhout. Daar is de aannemer later nog doorheen gezakt. In de slaapkamer gebruikten we een oud projectiescherm tegen de inkijk. Toen de kinderen nog thuis woonden, stond hier in de achterkamer een poppenkast. Daar speelde ik elke week voor de kinderen uit de buurt. We hebben het hier altijd heerlijk gehad. Altijd goed contact met buren. Vroeger deelden we de ladder, de heggenschaar en de boormachine. Reuze handig, want niemand had alles.” Toneel en televisie Wieteke van Dort was dertien jaar oud toen ze met haar moeder en tweede vader naar Nederland kwam. “Aanvankelijk was het voor een vakantie, maar Soekarno bleek al het buitenlands bezit genationaliseerd te hebben. Thuis in Soerabaja waren we dus alles kwijt. We zijn nooit meer teruggegaan.” Het gezin woonde tijdelijk in een huis aan de Akkerwindestraat in de wijk Bohemen. Ik vond Den Haag gelijk prachtig, sprookjesachtig, in die eerste lente, met bloeiende tulpen en allemaal bloesem.” Wieteke omschrijft haar middelbare schooljaren als leuk. “Maar ik deed niet goed mijn best.” De Toneelschool zou ze later niet afmaken. Voor een succes-

volle carrière vormde dat echter geen belemmering. Als stagiaire begon ze bij de Nieuwe Komedie, waar ze al na een jaar de hoofdrol in Romeo en Julia kreeg toebedeeld. In 1968 deed ze mee in het befaamde ABC Cabaret van Wim Kan en Corry Vonk. “Na mijn trouwen ben ik gestopt met toneel. Ik richtte me alleen op radio en televisie. Goddank kon dat.” Sinds die tijd is Wieteke vrijwel onafgebroken op televisie geweest. Op de lange lijst programma’s waaraan ze meewerkte staan successen als Oebele, de Stratemakeropzeeshow (waar ze voor het eerst de Deftige Dame speelde), de Seniorenshow, De Late Late Lien Show en Het Klokhuis. Vorig jaar moest ze haar werk onderbreken vanwege een ernstige hartkwaal.

17

Haags Straatnieuws #082013

“Gelukkig gaat het weer goed. Ik doe wat rustiger aan en ga vroeger naar bed. Niet meer om twee of drie uur, maar ergens tussen elf en twaalf. Nu ik wat ouder ben, zijn er op televisie minder rollen. In Het Klokhuis speel ik regelmatig prinses Beatrix en De Oervrouw.” Wieteke, oma van vijf kleinkinderen en net zeventig geworden, heeft nog steeds de jeugdige uitstraling van vroeger. Ze wekt niet de indruk het bij een carrière van vijftig jaar te zullen laten. Kantoor met onderscheidingen Terug naar haar huis, waar ze het overgrote deel van haar werkzame leven woonde. “In dit huis is altijd gewerkt. Theo heeft hier steeds een werkkamer gehad, waar hij nog steeds patiënten ontvangt. De wachtkamer veranderde al snel in rommelkamer. Sinds de kinderen het huis uit zijn is de tweede verdieping in gebruik als kantoor.” Daar staan de bureaus van haar medewerkers. En de onderscheidingen die ze in de loop der jaren ontving: de Edisons, haar Gouden plaat voor het album Weerzien met Indië, de Nipkowschijf en de Gouden harp. In de huiskamer zijn weinig verwijzingen naar haar werk als actrice. Wel verraden de vele kunstobjecten de andere creatieve kant van Wieteke en die van haar echtgenoot. Beide zijn actief als beeldend kunstenaar en lid van de Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio. Aan de muur hangen werken van Theo in aardekleuren en grote doeken van Peter Blokhuis en Ab Overdam. Ook staat er een gips-

beeld van de Haagse Renske Morks, die net als Theo een atelier in de Katwijksestraat had. Wieteke beschildert porselein. Ze wijst op een pot met zwart-witte bloemen die op de vensterbank staat. “Dit is een vroeg werk van tien jaar geleden. Ik had het verkocht, maar gelukkig kon ik het terugkopen.” Een andere blikvanger in de huiskamer is de totempaal uit

‘Ik vond Den Haag gelijk prachtig, sprookjesachtig’

Papoea-Nieuw-Guinea. In de metershoge houten sculptuur zijn een mansfiguur, een krokodil en een adelaar met vleugels te herkennen. “Dat stond vroeger voor het mannenhuis om boze geesten af te schrikken. Als het daar was gebleven, was het allang verteerd.” Bij het afscheid benadrukt ze nog eens hoe gelukkig ze is in de stad van Couperus en de Tong Tong Fair. “Door heel Den Haag vind je die Indische sfeer. Zowel in de Archipelbuurt als op de Frederik Hendriklaan. Ik heb meteen het onlangs verschenen boek Sporen van Smaragd besteld, over het Nederlands-Indische erfgoed in Den Haag. Echt, we gaan hier nooit weg.”

Op 24 juni aanstaande viert Wieteke haar 50-jarig artiestenjubileum in de Koninklijke Schouwburg, met als gasten onder anderen Rob de Nijs, Yvonne Keuls, Willem Nijholt en Sandra Reemer. Kaarten zijn verkrijgbaar via www.ks.nl

haagse huizen zeeheldenkwartier

StraatNieuws #132013

11

Lutz Jacobi's doordeweekse verblijfplaats Na twaalf jaar Haagse Huizen is dit de laatste editie van de rubriek. In al die jaren kwam nog nooit iemand met een pied à terre aan het woord. Van de dertig Kamerleden met een Haags buitenhuis kozen we voor overtuigd Friezin Lutz Jacobi. tekst Caroline Ludwig foto’s Henriëtte Guest

> Eind van de middag in het Zeeheldenkwartier. Lutz Jacobi komt ontspannen aan fietsen. Ze heeft haar werk in de Tweede Kamer even onderbroken voor een gesprek over haar tweede huis, een topetage van een Haags herenhuis. Het is een hele klim naar de derde verdieping. Bij de laatste trap, nog smaller dan de eerste twee, roept ze uit: “Ik leef als een student.” Slaaphuis Ook maakt ze meteen duidelijk dat ze hier niet woont, maar verblijft. “Ik weet niet eens de postcode.” Wonen doet ze in Friesland, in Wergea (gemeente Boarnsterhim), een dorp van 1500 inwoners, dat ligt tussen Grou en Leeuwarden. Daar leeft ze met haar man Koos in een door hemzelf gebouwd vrijstaand huis aan het water. “Van deur tot deur is het 3,5 uur met het openbaar vervoer. Dus ik heb niet veel te kiezen. Op een doordeweekse avond nog terug naar huis is geen optie. We maken hele lange dagen en als Kamerlid heb je geen chauffeur. Ik ben hier in ieder geval van dinsdagochtend tot en met donderdagavond. Uiterlijk vrijdagochtend vertrek ik weer naar Friesland.”

Compact en sober, dat is de eerste indruk van de zolderetage. Zwart en crème zijn de basiskleuren. De kleding die Lutz vandaag draagt, lijkt daarop afgestemd. Vooral als ze voor de foto haar markante zwarte bril op zet. Het meubilair is op twee handen te tellen. Een zwarte leren stoel, een zitzak, een

‘Ik weet niet eens de postcode’ televisie, een smal tweepersoonsbed, een tafel met drie stoelen en een bureautje onder de kap. Meer staat er niet. “Ik kan hier zo weer weg. Dat sobere doe ik bewust. Dit huis staat in het teken van werken of eigenlijk slapen. Ik ben nooit voor elf uur ’s avonds binnen. Nog nooit heb ik hier gekookt. In het Kamergebouw zijn allerlei prima restaurants. Ik heb hier net genoeg om

te leven. Nee, het is geen straf om hier te zijn. Ik ben een kampeerder, dit is een luxe camping.” Buurtgevoel Ondanks het praktische uitgangspunt noemt Lutz haar tweede huis een superplek. “Heb je dat uitzicht al gezien? Vanaf het balkon kijk je zo op het Vredespaleis.” Zeven jaar zit ze voor de PvdA in de Tweede Kamer. Water en natuur zijn de belangrijkste onderwerpen in haar portefeuille. Het eerste jaar sliep de politica doordeweeks in een gezinshotel op Scheveningen. “Aquarius, aan de boulevard. Dat was wat onhandig. Dan kwam ik ’s nachts laat thuis en moest ik de eigenaar uit z’n bed bellen omdat het pasje niet werkte. Zes jaar geleden kwam ik hier wonen. En ondanks de beperkte aanwezigheid heeft ze wel een buurtgevoel. “’s Ochtends maak ik wel eens een praatje met de

buurman en soms fiets ik op met andere mensen uit deze wijk die in de Kamer werken. Den Haag is een beetje een wereldstad. Met het Noordeinde, het Koningshuis, de winkels en galeries. Ik vind Haagse mensen wel aardig. Mijn Koos is ook een Hagenaar. Of moet ik zeggen Hagenees? Hij komt uit de buurt van het Zuiderpark.” Hete herfst De foto’s van haar echtgenoot vormen de enige persoonlijke noot in haar kamer. “Door dit werk doe ik mijn naasten te kort. Alles wordt altijd op de zondag gepropt. In dit vak moet je een partner hebben die zichzelf kan vermaken. Het huiselijke van Friesland mis ik, maar het stadse van Den Haag waardeer ik ook.” Lutz verwacht een hete politieke herfst. “Ja, het is knallen of vallen.” Het tekent de energieke politica, van traag gedoe houdt ze niet. Na drie kwartier springt ze dan ook snel weer op de fiets en neemt ze wild zwaaiend afscheid van de fotograaf en verslaggever.

12

tijdsbeeld

StraatNieuws

#132013

13

StraatNieuws #132013

1930

Boetsters Boetsters aan het werk op de droogvelden aan de Harstenhoekweg in Scheveningen, met op de achtergrond de spoorbaan van de lijn Rotterdam-Den Haag-Scheveningen. Het is nu beschermd duingebied, maar vroeger werd het stuk duingrond Harstenhoek (Harst z´n hoek), dat Leendert van der Harst in de achttiende eeuw in erfpacht had, gebruikt als boetsterveld. Een boetster is een vrouw die de netten repareerde die werden gebruikt voor de vleetvisserij op haring. Op zee raakten deze nogal eens beschadigd. Wanneer een vissersschip terugkeerde, werden de netten van boord gehaald en op een vlak duin- of weidegebied uitgelegd om te drogen. Ploegjes van tien tot twintig boetsters trokken ‘s ochtends vroeg, onder leiding van een hoofdvrouw en in Scheveningse klederdracht, naar de droogvelden om schades te herstellen. De Hofpleinlijn is de spoorlijn die Rotterdam Hofplein via Den Haag met Scheveningen verbond. In 1908 reden hier de eerste elektrische treinen van Nederland. Nadat de lijn naar Scheveningen in 1953 werd gesloten,hadden de treinen aanvankelijk Den Haag HS en later station Den Haag Centraal als eindpunt. In 2006 werd de lijn aangepast voor metrodienst RandstadRail. In Rotterdam werd de Hofpleinlijn in 2010 via een nieuwe geboorde tunnel (het zogenoemde Statenwegtracé), aangesloten op de Metrolijn E. Uit de collectie van het Haags Gemeentearchief. Heeft u opmerkingen over of herinneringen aan deze plek of gebeurtenis, dan kunt u via www.haagsebeeldbank.nl reageren op de foto met registratienummer 0.26748.

14

kookrubriek godenspijs

StraatNieuws

#132013

Dominee Christiaan Donner kookt even graag als dat hij preekt, met goddelijke gerechten als resultaat.

Ananastaart op z'n kop

werkplaats de viltmannen

StraatNieuws #132013

Sleutelen, schaven, (bij)spijkeren. In deze rubriek bezoeken Paul Waayers en Bertus Gerssen werkplaatsen waar oude ambachten herleven.

Met zijn ambachtelijke bedrijf De Viltmannen wil Frank Hilbrands de Rotterdamse Agniesebuurt wat mooier maken. Van zijn vilt worden tassen, hoeden, jassen, muur- en vloerbedekking en geluidsisolatie gemaakt. tekst Paul Waayers foto’s Bertus Gerssen

Vilt maken van wol en liefde

Als kind woonde ik een jaar in Amerika. Ik erfde een Amerikaans kookboek van mijn moeder. Zij deed altijd alles anders dan voorgeschreven, dus ik keer ook de taart om uit de springvorm.

tekst Christiaan Donner beeld Henriëtte Guest/Annette van Kester

> Van mijn moeder erfde ik een Amerikaans kookboek uit de vijftiger jaren. Ook kreeg ik van haar de smaak van de taart mee die zij daar uit maakte ook al wist ze de laatste jaren niet meer hoe. Het kwam allemaal omdat mijn vader na enkele jaren chirurg te zijn geweest ontdekte dat hij minder graag met mensen omging als die patiënt geworden waren. Hij besloot zich om te scholen tot patholoog, maar dat kon hij in Nederland niet studeren. Zo stond ik als vijfjarige op de kade waar nu Hotel New York is en toen de

Original Upside-Down Pineapple cake

Holland Amerika Lijn was om met mijn ouders en zusjes mee naar Boston vervoerd te worden. Echt herinneren doe ik me dat vertrek niet, maar nog altijd voel ik me bij Hotel New York op een onbestemde manier thuis. Precies dat ‘thuis’ is door het vertrek van toen een vraagteken geworden. Op m’n vijfde woonden we een jaar in Boston, op m’n zesde nog een jaar in Londen. Ik kon bij terugkeer geen Nederlands meer. Op het eerste schoolplein waar ik me in Holland weer staande moest zien te houden

verkondigde ik luidkeels aan alle Carl May-lezende klasgenoten, dat ik in Amerika was geweest en dat Indianen daar helemaal niet bestonden. Gelukkig verhuisden we al gauw weer. Ik vond het best en ben mijn leven lang blijven verhuizen. Want je nestelt nooit echt als je als kind in het buitenland gewoond hebt. Ik weet niet of het anders voelt als je in een buitenland geboren bent en dan naar Nederland verhuist. Diplomatenkinderen blijven ook altijd liefst op reis. Het lijkt me een mooi thema voor Straatnieuws om eens te

nodig voor 4 personen

 ven voorverwarmen op 180 graden. In het Amerikaanse recept staat alles in ‘cups’. O Mocht je een cup hebben, gebruik die dan. Ik heb het grofweg nagewogen: er staat 100 gram voor 1 cup en 150 gram voor 1,5 cup. Vouw aluminiumfolie om de losse onderplaat heen en span daar in de springvorm aan. Bedek de rand met de rest, want het kan lekken.

springvorm van 26 cm boter

onderzoeken, want het gaat eigenlijk over thuisloosheid. Paradoxaal genoeg, want wie zo als kind opgroeit vindt overal een thuis, maar hecht zich nooit voor lang. Het nest voelt altijd tijdelijk, als dat van een vogel; morgen kan het weer verlaten moeten worden. Het is dat ik ouder word en een mens gevonden heb om bij thuis te komen.

bruine basterdsuiker pecannoten cakemeel groot blik ananas bakpoeder 4 eieren vanille (stokje of concentraat) kristalsuiker zout

 melt 100 gram boter au bain marie. Meng er 100 gram bruine basterdsuiker door. Haal S van het vuur en meng er 100 gram grofgehakte pecannoten doorheen. Leg 8 plakken uitgelekte schijven ananas op de bodem van de springvorm. Stort daar de suiker-boternotenmix overheen. Maak nu het deeg: zeef 150 gram cakemeel met 1 zakje bakpoeder. Klop in een aparte kom 4 eierdooiers (bewaar het wit, dat komt nog). Voeg aan de geklopte dooiers 2 eetlepels gesmolten boter toe en 1 theelepel vanille (concentraat of uitgeraspt stokje). Klop 4 eiwitten met ¼ theelepel zout tot droog maar niet helemaal stijf. Doe dit over in een grote mengkom. Voeg er dan 75 gram kristalsuiker met een eetlepel per keer aan toe en roer om met de schuimspaan. Schep er vervolgens de eierdooiermix doorheen tot die is opgenomen. Schep er dan het cakemeel doorheen met 3 eetlepels per keer, blijf omscheppen tot het één geheel is. Smeer het deeg gelijkmatig uit over de ananasmix op de bodem. Bak de taart in ruim een half uur in de oven gaar.  et recept zegt dat je de taart zo moet laten. Maar mijn moeder deed altijd alles anders H dan voorgeschreven, dus ik keerde hem uit de springvorm om en ja, je kunt ‘m ook met de ananas bovenop serveren.

15

De Viltmannen ook bemand door projectleider Jeroen de Wolff en ontwerper Clara Froger. Het drietal wil niet alleen een kwalitatief hoogwaardig product op de markt brengen, maar met hun ambachtelijke bedrijf ook de Agniesebuurt zelf weer kwalitatief helpen upgraden.

> Ooit zat Frank Hilbrands in de journalistiek. Ook hielp hij bij het opzetten van een aids-organisatie in Mauritanië en was hij enige tijd adviseur. Maar hij werd uiteindelijk moe van het heen en weer vliegen. Nu heeft hij het ambachtelijke bedrijf De Viltmannen in Rotterdam. Hoe kwam dat zo? Frank Hilbrands vertelt: “Zo'n anderhalf jaar geleden had ik bedrijfsmatige ideeën die ik onderzocht op economische haalbaarheid. In die periode vertelde iemand dat zijn broer wol ging verbranden. De wol had namelijk een dieptepunt in de kiloprijs bereikt van 1.10 euro naar amper 35 eurocent. Toen ik dat hoorde, ben ik echt ongenuanceerd boos geworden! Er zijn weet ik hoeveel kinderen in de wereld zonder kleren en jij gaat wol verbranden? Het zal mijn Afrikaverhaal wel zijn maar ik vond dat echt van de gekke. Kort daarop sprak ik mijn buurvrouw die als hobby van wol vilt maakte. Dat triggerde me en uiteindelijk is met een zak wol en een goed idee het plan voor De Viltmannen geboren.”

Schapen In de Rotterdamse agglomeratie lopen zo’n 6000 schapen rond. Die hebben maar één taak: zoveel mogelijk gras eten. Dat doen zij goedkoper en voorzichtiger dan een grasmaaimachine. Ieder schaap levert jaarlijks tussen de twee en drie kilo wol. Samen is dat zo’n

‘Buurtbewoners kunnen thuis meewerken’ krappe twee ton wol. Dit jaar kocht Hilbrands zo’n 350 kilo in voor de vervaardiging van vilt. Frank: “De wol komt hier aan en gaat door onze ‘wasserette’ die bestaat uit vijf kuipen waarin het gewassen wordt in zoutwater en daarna drie keer gespoeld. Na de laatste spoe-

Handmachine Frank: “Dit was altijd een ambachtelijke buurt van ‘Hard werken voor weinig, maar nooit chagrijnig’. Al die kleine bedrijven zijn verdwenen of naar industrieterreinen verhuist. Daardoor is een hoop rek en samenhang uit de buurt verdwenen. Samenhang van een bedrijfje dat in het plaatselijke wijkkrantje adverteert of tegen een buurjongetje zegt: ‘Joh, kan jij na schooltijd niet effe een paar klusjes komen doen?’. Wij willen dat weer terugbrengen door sommige werkzaamheden aan de wijk uit te besteden. Wijkbewoners kunnen wol bij ons inkopen, dat vervolgens thuis met Smeulen een door ons geleverde handmachine Vilt kent vele toepassingen. Tassen, gaan kaarden waarna zij die gekaarde hoeden, jassen, muur- en vloerbedekwol weer met winst aan ons kunnen king, geluidsisolatie, maar ook is het verkopen. Op die manier betrek je een materiaal brandwerend waardoor het toepasbaar is in grote openbare ruimten. buurt bij je bedrijf en vice versa, zoals Frank: “Wol heeft een vlamtemperatuur dat vroeger het geval was. Daardoor van 500 graden en zelfs bij die tempera- wordt de buurt weer echt levendig. Ik denk dat op mijn grafsteen de tekst tuur gaat het nog niet echt vlammen, moet komen te staan: ‘Hier rust Frank maar smeult het nog een beetje. Ter Hilbrands. Hij trok met twee linkerhanvergelijking: menig stalen bint begint den het ambacht de wijk in’. Dat zou bij diezelfde 500 graden al te smelten.” mooi zijn…” Naast initiator Frank wordt het bedrijf

ling wordt de wol gedroogd en gekaard. Dat kaarden is in feite het uitpluizen van de wol waardoor je een mooi gekamd stuk krijgt, dat geschikt is voor de verwerking tot vilt. Die gekamde wol leg je als een dikke plak met wat water en zeep op een soort wrijftafel. Wol heeft schubben die opengaan als je de wolharen onder druk heen en weer wrijft. Na verloop van tijd gaan door die wrijving de schubben aan elkaar klitten dan ontstaat in feite een permanente verbinding. Dan is het vilt geworden.”

16

reportage het passion

StraatNieuws

#132013

Time-out in de Achterhoek

Verslaggever Lex Veldhoen verblijft 24 uur in Het Passion. Een christelijk logeeradres in de Achterhoek waar mensen met een verslaving op adem kunnen komen. Ver weg van stadsjungle en digitale snelweg. tekst en foto’s Lex Veldhoen

> Even buiten Hummelo, een dorp in de Achterhoek, doemen na de lange oprijlaan drie gebouwen op. Twee voormalige schuren met daartussen de markante oude boerderij, omzoomd door kleurige bloembedden, moestuinen, peren- en appelbomen, kippen- en geitenhokken. Piet van Pelt (62) toont me mijn kamer. Er zijn vijftien slaapkamers voor gasten en zes slaapkamers voor vrijwilligers. Het Passion is ‘een religieus geïnspireerde escape’ voor (verslaafde) daklozen. Gasten worden verwezen door instellingen en gebruiken vaak medicatie of methadon. Zeven van de tien gaan hierna naar een vervolgplek zoals een afkickkliniek of woonbegeleiding in de buurt.

12.15 uur Gasten en vrijwilligers mogen niet in elkaars gebouwen komen. Ook zijn er alleen mannelijke gasten, omdat de combinatie met vrouwen te complex bleek. Rotterdammer Piet van Pelt heeft Het Passion in 2007 met zijn vrouw Heleen opgericht. Ze beheren het niet meer, maar vallen deze week in omdat de nieuwe beheerder, Luuk Krol, met zijn gezin op vakantie is. Ik ontdek een vierde schuur achter de gebouwen, met een fitness- en een houtbewerkingruimte. Hier worden na de vakantie weer met een werkbege-

leider houten spelletjes, hondenhokken en vogelhuisjes gemaakt. Piet timmert in de werkplaats een speelkist voor zijn kleinzoon. Buiten staat een betonnen tafeltennistafel bij een sportveld met hoog hek. Aan de achterkant van de boerderij is de deel ontmoetingsruimte voor iedereen met eettafels, pooltafel, een grote keuken en zitjes. Achter de schuur plukt een vrijwilliger op klompen aalbessen, terwijl gast John op een bankje bij de kippenren zit. Hij is hier al enkele weken. John is 42, heeft een vriendelijk gezicht en tattoos op zijn armen. “Ik verzorg de dieren want ik verveelde me nogal. Ik heb vroeger veel verschillende dingen gedaan. Ik ben in dienst KVV-er geweest, was homeopaat, runde een cafetaria met mijn vrouw, werd tatoeëerder en werkte in het slachthuis. Uiteindelijk zwierf ik acht jaar rond. Ik kwam hier na detentie vanwege boetes. Ik ga hierna naar een instelling om af te komen van mijn alcoholverslaving, ik ben bang terug te vallen.” Wat vindt John van Het Passion? “Super. Het eten is goed, vers uit de tuin. De vrijwilligers zijn aardig. Ze zijn bereid tot een praatje en gaan mee winkelen of zwemmen. Morgen gaan we kanoën. Je mag na drie weken één dag het terrein af, na vijf weken een weekend. Ik zou weleens willen vissen. Jammer dat er maar één gecensureerde computer is en dat je niet meer televisie kunt kijken.”

12.30 uur Lunch, met vijfentwintig gasten, vrijwilligers en werkers. Net als bij elke maaltijd gaat een groepswerker voor in gebed. Daarna leest een vrijwilliger een Bijbelpassage voor en wordt een kort dankgebed uitgesproken. Piet vertelt: “Er zijn weinig hoog oplopende spanningen, ik denk mede door de niet-klinische opvang en persoonlijke aandacht. Je hoort gasten regelmatig onderling zeggen: Joh, kijk uit, je weet wat je hier hebt, dat moet je niet weggooien.”

13.00 uur Een gespierde gast (45, ex-vechtsporter) loopt met een boormachine naar de oprit om twee verwijzingsborden recht te hangen. Hij werd in een Haagse kliniek behandeld voor alcoholverslaving en woonde er daarna begeleid. “Maar sommigen gebruikten er stiekem. Daar wilde ik niet tussen blijven. Ik verhuisde naar een andere stad, maar kreeg een terugval.” Hij is hier een maand geleden gekomen via de reclassering en gaat voor nabehandeling naar een instelling, waar eerder geen plaats was. “Ik zit er wel ver weg van mijn kind. Hier kom je intussen tot rust, maar je hebt weinig om handen. Ik werk wat in de groenvoorziening en maak kamers en beddengoed schoon. Ik ben niet religieus. Er wordt hier zeven keer per dag gebeden en gedankt. Uit respect ben je stil. God heeft het beste met je

voor, wordt wel gezegd. Maar dan denk ik: Waarom heeft de een dan narigheid en de ander niet?”

13.45 uur Vrijwilliger Frans (52) vertelt, terwijl hij net geplante, slaphangende andijvieplantjes water geeft: “Ik kom hier een dag per week. Vorig jaar was ik een tijdje gast vanwege een bewogen jaar: alcoholverslaving, depressie en angstklachten. Die namen zodanig af, dat ik weer op mijzelf kon wonen. Ik woon in de buurt en had een televisiereportage over Het Passion gezien. Na crisisopvang ging ik eerst een tijdje meevaren op een vrachtboot, wat heilzaam werkte. Op aanraden van een andere gast ben ik bij de AA gegaan. Hij zei: ‘Als je hier weg bent, kom dan elke avond blazen. Dat heb ik gedaan. Nu is die ene dag een steuntje in de rug. Ik doe het ook uit dank, omdat Het Passion als veilige omgeving me goed hielp, mede doordat de mensen vanuit hun religie werken.” 15.15 uur Tijdens het theedrinken achter de deel zitten de meeste mensen aan de houten picknicktafels; drie gasten en twee vrijwilligers zijn gaan fietsen. Een man vertelt dat er steeds dealers op je afkomen als je in je eigen omgeving wilt afkicken en aan een andere tafel begint een medewerker van Ontmoeting een

17

StraatNieuws #132013

Even je verslaving vergeten

gesprek met een gast die zegt op zijn eigen manier te geloven. Piet: “Toen we Het Passion wilden opzetten, bood Ontmoeting aan te helpen. Het heeft vijf andere dak- en thuislozen projecten, zoals een inloophuis aan de Rotterdamse ’s Gravendijkwal en is evenals de Rotterdamse GGD een belangrijke verwijzende instantie voor ons. Vanuit Den Haag krijgen we weleens gasten, mede via Exodus, een stichting voor ex-gedetineerdenopvang.” Ondertussen zingt weer een andere gast galmend, met diepe uithalen smartlappen en hits van Elvis Presley.

groepswerkers en SPH-ers de gasten begeleidt.

17.15 uur Een wit justitiebusje levert een jonge alcoholverslaafde af met in twee kartonnen dozen zijn persoonlijke spullen. Hij was hier eerder en zat tussendoor een maand in detentie. Zijn ouders wachten op een bankje om hem te verwelkomen.

22.00 uur Iedereen gaat naar zijn nachtonderkomen, waarna de vrijwilligers in hun groepsruimte rond de tafel bij een wijntje ontspannen nog wat napraten.

18.00 uur Als avondeten staat spaghetti, gehakt en boontjes uit eigen tuin op het menu. Sommige gasten becommentariëren dat het een nogal ongebruikelijke combinatie is. Het toetje is custardvla met bessensap. 19.00 uur In de ontmoetingsruimte van De Buytenkans vindt de dagevaluatie plaats met dertien aanwezige gasten en Ontmoetingmedewerkers, waar ook eventuele onderlinge spanningen worden besproken. In deze voormalige schuur zijn gastslaapkamers, een ontmoetingsruimte en werkruimten voor stichting Ontmoeting, die met

20.00 uur Iedereen heeft zich in de deel verzameld voor de koffie, waarbij naar het Journaal gekeken wordt. Daarna speelt een tiental vrijwilligers en gasten op de oprit geanimeerd een houthakkersspel met zelfgemaakte houten ‘kegels’ en een werphoutje. De jonge alcoholist, die voor het avondeten arriveerde, zegt enkele keren, enthousiast meespelend en tegen niemand in het bijzonder: ‘Goh, ik wist niet dat ik vandaag nog zoveel schik zou hebben.’

De volgende morgen: 9.00 uur Kort na het ontbijt rijdt een vrijwilliger twee gasten naar de dokter, terwijl door ramen heen te zien is hoe enkele gasten hun leefgedeelte schoonmaken. Twee vrijwilligers vegen het terras en zemen ramen. 9.30 uur Arjan heeft de geiten gevoerd en staat leunend over het hek te roken: “Ze zijn geïnjecteerd tegen schurft. Ze waren kalig; nu glanst hun vacht weer.” Hij heeft een wipplank met dwarslatjes gemaakt, die ingenieus kiepert rond de as van een oude, omgekeerde kruiwagen. “Zie je die zwaluw het nachthok binnenvliegen? Die kan met 160 kilometer per uur vliegend mugjes uit de lucht vangen.”

10.30 uur Na het koffiedrinken gaan twee vrijwilligers en een gast buiten aan tafel aardappels schillen. Op een bankje bij het sportveld vertelt groepsbegeleidster Alda: “Wij coördineren corveetaken, uitjes en helpen gasten met contacten buiten. Ik werkte in de gehandicaptenzorg, kreeg kinderen en wilde werk waarbij ik voelde dat het van betekenis is. Je kunt hier even een stabiele situatie bieden aan gasten die vaak gaan nadenken over hun situatie. Soms vind ik het lastig als ze weggaan; ze hebben vaak juist behoefte aan gebondenheid. Het leuke is dat iedereen hier iets inbrengt en dat je jezelf kunt zijn.”

11.30 uur Vrijwilligster Evelien (52): “Ik ben onderwijzeres en ben hier voor het eerst, samen met een vriendin. Ik zag een oproep in EO Visie en vind de christelijke mentaliteit een meerwaarde. Je hebt huishoudelijke taken, maar daarnaast veel tijd over om contact te leggen met gasten, als ze dat willen of om er even tussenuit te gaan. Nu, na een week, zit mijn hoofd vol van alle indrukken en de confrontaties met de levensstrijd van de gasten.”

Verblijf bij Het Passion Gasten kunnen maximaal vijf weken blijven, maar later weer eens terugkeren. Drugs en drank zijn taboe. Bij gebruik volgt een waarschuwing, bij een tweede waarschuwing of dealen is het verblijf definitief afgelopen. Er zijn twee groepen vrijwilligers: vaste die regelmatig meehelpen en (soms eenmalige) weekvrijwilligers, die onderdak krijgen en net als gasten vijftien euro per dag bijdragen. Op televisie wordt alleen naar het NOS Achtuurjournaal gekeken. De computer in de deel is op aanvraag te gebruiken. Het verschil met een zorgboerderij is dat je in plaats van zorg overdag, 24 uur opvang krijgt. Financiële ondersteuning kun je krijgen via gemeenten, AWBZ of fondswerving. Het Passion bestaat dankzij eigen bijdragen en particuliere en diaconale ondersteuning.

18

ingezonden brieven

StraatNieuws

#132013

Veruit de meeste verkopers van Haags Straatnieuws zijn legaal in Nederland en ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie van Den Haag of Rotterdam. Maar wij hebben vast ook wel een paar verkopers die ‘illegaal’ in Nederland verblijven. Aan de aanhalingstekens ziet u al dat wij er niet zo in geloven dat mensen illegaal kunnen zijn. De aarde is van ons allemaal. En praktischer: welke filosofie je er ook op na houdt, deze mensen zijn er nu eenmaal, dan kunnen ze beter iets nuttigs doen om hun eten te kunnen betalen dan uw auto open breken. Haags Straatnieuws is er voor iedereen aan de onderkant van de samenleving. Iedereen verdient een kans, vinden wij.

Den Haag is sóóó veranderd

vraag

Ja

Nee

Reageer op de website www.haagsstraatnieuws.nl

Een StraatNieuws-verkoper die zijn eigen politieke partij opricht. Zou u op hem stemmen? Ja 50% Nee 50%

Advertentie

?

zoekt partners! Deze bedrijven zijn onlangs al partner van de krant geworden. En zoals u ziet, is er nog genoeg ruimte voor het logo van uw bedrijf of organisatie.

? StraatNieuws is dé straatkrant van Den Haag: een eigenzinnige, betrokken krant die wordt verkocht bij supermarkten, winkels en stations door in totaal 175 dak- of thuislozen. Zij verdienen daarmee een kleine maar welkome aanvulling op hun bescheiden inkomen. De krant wordt volledig subsidievrij gemaakt.

? Wel zoekt StraatNieuws partners: organisaties en bedrijven die betrokken zijn bij de krant én bij wat leeft in de stad. Zij krijgen een flinke korting op advertenties en advertorials en een eervolle en dankbare vermelding op deze sponsorpagina. Daarnaast worden partners uitgenodigd voor de jaarlijkse StraatNieuwslunch, samen met de Haagse burgemeester én

19

tekst Tanya van der Spek. Foto Joris Wijsmuller

Vriendelijke groet,   Floor de Booys StraatNieuws

StraatNieuws, voorheen Haags Straatnieuws, wordt nu ook in Rotterdam verkocht. Want Den Haag en Rotterdam gaan prima samen in één straatkrant.

#132013

Twaalf pentekeningen van Den Haag in de jaren '80 naast twaalf foto's van de stad anno 2013. Kunstenaar Philip Akkerman en Joris Wijsmuller, fotograaf en fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij, maakten er een kalender van. Duidelijk is: de stad zal altijd blijven veranderen.

Geachte mevrouw de Wild, Beste Loes,

Hallo redactie van de Straatkrant,   Kunt u mij zeggen of de verkopers van de krant illegaal in Nederland zijn of dat ze een verb lijfsvergunning hebben en dus ook een officieel legi timatiebewijs?   Vriendelijke groeten, Loes de Wild

cultuur kalender

StraatNieuws

? StraatNieuws-ambassadeur Jozias van Aartsen. Interesse? Neem contact op met het campagneteam van StraatNieuws via [email protected], en uw logo kan in de volgende editie van de krant al op deze pagina staan.

> In het sfeervolle atelier van kunstenaar Philip Akkerman (55) aan de Haagse Boomsluiterskade word je van verschillende kanten indringend aangekeken. Door Gerard Reve, Louis Couperus, Andy Warhol, Jimi Hendrix en door de kunstenaar zelf. Want naast posters van zijn helden hangen er zelfportretten waaraan hij werkt. Dit doet hij van maandag tot vrijdag, van negen tot vijf. “Vroeger schilderde ik dag en nacht, maar met vier schoolgaande kinderen leer je dat het handiger is om je aan kantoortijden te houden”, vertelt Akkerman. Inmiddels woont er nog maar één thuis bij Philip

en zijn vrouw in het huis boven het atelier. Hoewel Akkerman al jaren furore maakt met de zelfportretten die worden geëxposeerd in galeries te New York, Londen, Turijn en Zürich, staat hij nu met iets anders in de belangstelling. Hij maakte samen met Joris Wijsmuller, fotograaf en fractievoorzitter van de Haagse Stadspartij, een kalender. “Ik vond wat pentekeningen van mezelf uit de jaren '80 en dacht: wat is Den Haag veranderd. Zou het leuk zijn om er foto's van nu tegenover te zetten en er een kalender van te maken als relatiegeschenk van de Haagse

Stadspartij?” Zo gezegd, zo gedaan, al konden niet alle van de vijftig pentekeningen worden getraceerd bij eigenaren. De oplage is tweeduizend stuks en Philip en Joris fietsen zelf naar boekhandels en tabakzaken om de kalenders te leveren. Ze kosten 9,95 euro per stuk. De titel Den Haag is sóóó veranderd komt uit het lied O, O Den Haag uit 1982 van Harrie Jekkers. “Louis Couperus zei in 1910 dat de stad kaal en strak was geworden en dat zij vroeger mooier, rommeliger, romantischer en warriger was. De gebouwen die hij kaal en strak vond, vind ik tachtig jaar

later romantisch en warrig. Dat is heel gek! Over honderd jaar zal iemand onze strakke gebouwen van nu weer romantisch vinden. Den Haag blijft veranderen. Dat vind ik niet goed of slecht, het is nou eenmaal het bestaan ofzo.” Van Kooten en De Bie Philip en Joris wonen vlak bij elkaar en zijn zo'n acht jaar vrienden. “Joris kwam langs toen we de Haagse politiek om hulp hadden gevraagd omdat een projectontwikkelaar een hotel met parkeergarage in onze buurt wilde bouwen. Op zijn advies hebben we het jarenlang met bezwaren kunnen uitstellen. Uiteindelijk ging de bouwer door eigen schuld failliet. Toen werd ik lid van de Haagse Stadspartij, terwijl ik daarvoor nooit stemde en apolitiek was.” Voor de kalender toonde Philip aan Joris de plekken waar hij had zitten tekenen voor de composities. Toen hij een maand later met boodschappen naar huis fietste, zag hij Joris net fotograferen. En knip! Zo staat Philip breed lachend op de kalender. Hij noemt de kalender 'een snoepje', zo mooi vindt hij hem. Akkerman houdt van Den Haag. “Als 18-jarig plattelandsjongetje uit Vaassen koos ik de kunstacademie van Den Haag, ik voelde ik me direct thuis. Rotterdam vond ik te afstandelijk en het paniekerige Amsterdam vond ik nep. Bovendien was ik fan van Van Kooten en De Bie. Den Haag had in de jaren '80 een specifieke sfeer waar ik van hield, dezelfde naargeestige, sombere sfeer als in het boek Bint van Ferdinand Bordewijk. De stad was een beetje vervallen. Veel zou worden gesloopt. Ik liep elke dag van mijn huis naar mijn bijbaantje expres even om door de Nieuwe Havendwarsstraat met het Lamgroen, want dat vond ik zo'n gaaf straatje.” Uiteraard is dat ook vastgelegd op de kalender.

Advertentie

226

StraatNieuws #132013

Ondersteuning en Rehabilitatie door Mariëtte Storm

crypto 226

1

3

4

2

6

5

29

7

18

6

8

10

12

5

9

Woonvoorziening “Straks kan ik weer zelfstandig wonen in een eigen huisje.”

Thuisbegeleiding “Prettig dat onze begeleider in het begin echt de tijd voor ons nam, wanneer dat nodig was.”

Financiële begeleiding “Mede dankzij LIMOR heb ik mijn financiën weer op orde.”

Kijk voor meer informatie op www.limor.nl

De Kessler Stichting exploiteert een aantal tweedehandskledingwinkels. In de winkels (Pakkie Deftig) is een ruim assortiment van goede, schone en zeer betaalbare kleding te koop. Ook voor accessoires en schoenen kunt u er terecht. De winkels worden gerund door cliënten en vrijwilligers die met elkaar verkoopteams vormen. Een uitstekende vorm van dagbesteding en voor cliënten vaak ook weer een eerste stap in het maatschappelijk herstel. De kleding wordt ingeleverd bij het inzamelpunt in de Zusterstraat, in kledingbakken die bij een aantal kinderdagverblijven staan of worden bij u thuis opgehaald. De winkels vindt u op de Parallelweg 160, de Regentesselaan 106 en de Zwarteweg 74f (dit is een Pakkie Deftig junior, speciaal voor baby- en kinderkleding). Wilt u meer weten van het werk van de Kessler Stichting, zoekt u een geschikte baan, wilt u een schenking doen of wilt u werken als vrijwilliger in een van de Pakkie Deftig filialen? Dan kunt u terecht op de website van de Kessler Stichting. Nieuwsgierig? Kom eens kijken in één van de winkels of bekijk het filmpje dat op de website staat.

www.pakkiedeftig.nl en www.kesslerstichting.nl twitter @dakloos en @pakkiedeftig

Verticaal 1 Vrouwelijk gereedschap (4) 2 St, het is een grote pot (4) 3 (Vergulde) dichterskop in Den Haag (5) 4 Sprekende indianen in een vliegtuig (6) 5 Kan een heelmeester (niet) repareren (8) 6 In heel Europa, mijn oude … zong Leen Jongewaard (3) 8 en 4 Alternatieve locatie voor Soldaat van Oranje, de musical? (7+6) 9 Bubbeldrank (6) 12 Dan hoef je niet naar de wc (7) 13 Wie zo wil slagen, moet naar het Maritiem Museum in Rotterdam (3+4+2+6) 15 Lichaamsdeel dat vissen wel kunnen schieten (4) 18 Verlangen tonen in het Spaans, Chinees of Russisch (5) 20 Een meisje van zuur en alcohol (5) 21 Aan De Ster en De Lelie in Rotterdam, mag je ruiken (11) 23 Vreemde gelijkheid (7) 26 Zitten (niet) altijd op de kust (6) 27 Niet rechtdoor en ook (niet) in de buurt van de Haagse Zuidwal (2+2+2) 29 Het oude en nostalgische verre oosten (5) 33 Zijn hoofd verdreef Haagse Harry met zijn stank (4)

10 30

Horizontaal 5 Westlands bos? (1+5) 7 en 16 Van 26 t/m 29 september blijft Nederlands toog gesloten in Rotterdam (9+6) 9 Groot (Engels) beestje (3) 10 Bewegingloos dier (3) 11 Kan zijn ei kwijt bij Boijmans Van Beuningen (4+5) 13 Meubel in de gymnasia Sorghvliet en Marnix (5) 14 IJs uit de ruimte (5) 16 Zie 7 17 Is de foute Amerikaanse auto genoemd naar een stukje Schilderswijk? (1+4) 19 Drollenvanger (5) 20 … of het klein insectenboek (4) 21 Licht om de draak mee te steken (4) 22 en 21 Richt elke maand het licht op (Haagse) grappenmakers (2+6+4) 24 Melkvoorraad (4) 25 Doen 21 vert 26 Steengoed (3) 28 Tip voor de bediening bij Des Indes en Lux (4) 30 Tent als een splijtzwam in het Nieuwe Luxortheater (6) 31 Voorzien van een groep charmante zangers (7) 32 Mmm, in Drenthe (5) 34 Was hoog in Rotterdam, is hoger in Den Haag (9) 35 Meteen overeenkomend (5) 36 Wat doet de zoon van Priamus in Frankrijk? (5)

21

21

11

12 28 7

14

15

22

16

3

4

17 17

18 8

19

1

20 11

24

21

22

25

23 2 31

24

25 13

26

26

27 28

29

30

23

27

31

14

32 33

16

33 34

35 15

20

9

32

36 19

226

1

16

17

2

3

4

18

19

20

5

6

7

8

9

10

11

12

13

21

22

23

24

25

26

27

28

Uitgepuzzeld?

Als u bent uitgepuzzeld vindt u in de gekleurde hokjes een relativering van het StraatNieuws. Omdat Straatnieuws nu ook in de regio Rotterdam wordt verkocht, staan er behalve typisch Haagse, ook Rotterdamse opgaven en antwoorden in de Cryptoville. Stuur uw oplossing vóór maandag 7 oktober 2013 naar: StraatNieuws, postbus 63498, 2501 JL Den Haag of mail naar [email protected] StraatNieuws verloot onder de winnaars de roman Goeroe van de Rotterdamse schrijfster Elfie Tromp.

De winnaar van crypto 225 is Edith de Gilde uit Den Haag. De verhalenbundel Voettocht naar de binnenlanden van het huwelijk van Peter van Straaten wordt toegestuurd.

14

15

29

30

31

32

33

OPLOSSING CRYPTOVILLE 225: Is ‘t 1 september heerlijk weer, de herfst zal mooi zijn evenzeer. * * * * * * * * * * I * * * B L O N D

W A L * * M * S * * N * * * L * * * A

* C * M * U I T F E S T I V A L * * M

* H A A G S * R * X * O * * U * I R A

* T * A * E * A * P * E * V * S * * S

D E T R O U B A D O U R * R E C E P T

* N * T * M * T * * * * * E * H * O *

* * * * * N * * * R * * * D * A * L *

D U T * C A T S H U I S * E X T R A *

E * * * * C * J * S * C * S * T * * *

H O K * * H A A G S E H O P J E S * *

A * O * * T * A * I * O * A * B * * *

A * R * U * * K * A * O P L O O P * *

G R A V I N * * A X E L * E * U * Z Y

S * A * E * * * * X * * * I N T R O *

E I L A N D * * * L A V A S * * * T *

StraatNieuws geeft adresgegevens niet door aan derden, maar gebruikt deze incidenteel voor eigen mailings.

22

agenda sept/okt

StraatNieuws

#132013

23

StraatNieuws #132013

StraatNieuws enda selecteerde uit de ag pe twee gratis of goedko uitjes voor u. 13.00 Worldhotel Bel Air Den Haag: Haagse Internationale Dag. Diverse internationale organisaties in Den Haag openen hun deuren openen voor het publiek en presenteren bovendien hun activiteiten op een internationale markt. Gratis. www.internationaledag.nl 

vr 27 september 17.00 ’t Syndicaat: Interculturele gezelligheidsbijeenkomst. Georganiseerd door Stichting Rainbow Den Haag. Optredens van mw. Kedar (trommels), de toneelgroep van Stichting Hindustani met een sketch over respect en Bollywood. Karaoke o.l.v. Soerin Gopie. De muziek wordt weer verzorgd door DJ Jack. Gratis. www.rainbowdenhaag.nl 19.00 Binnenstad Den Haag: Hoogtij.  Route langs kunstenaarsinitiatieven, galeries en kunstinstellingen. Gratis. www.hoogtij.net  19.00 Nutshuis: Test Extra – Experiment Het duo R’m Aharoni en Diego Soifer presenteert de video- en geluidsinstallatie All you See, All you Hear. Ora Zadok, de grootmoeder van R’m Aharoni, vertelt over haar geboorte en emigratie. Installatie van Diego Soifer. Componist Teodora Stepancic zal met medewerking van Modelo62 een interactief work in progress presenteren. Gratis. www.nutshuis.nl za 28 september 10.00 Den Haag: Tussen kunst en fiets. Een weekend lang kunst beleven met de kunstenaars. Sportieve kunstliefhebbers kunnen een speciale route fietsen langs de gale-

ries van de verschillende kunstenaarsverenigingen: ArtiBrak in Voorburg, Pulchri Studio en Haagse Kunstkring in Den Haag, Kunstgroep Wassenaar en de Voorschotense Kunstkring. In elke galerie kan men genieten van een speciaal programma en diverse activiteiten. Gratis. www.haagsekunstkring.nl 12.00 Strand Scheveningen: Internationaal Vliegerfestival Scheveningen. Scheveningen ziet ze vliegen tijdens het grootste internationale vliegerevenement van Nederland! Tijdens het festival zijn de meest bijzondere vliegers uit alle hoeken van de wereld te bewonderen. Tevens avondvliegeren vanaf 20.00 uur. Gratis. www.vliegerfeestscheveningen.nl  zo 29 september 09.00 Strand Scheveningen: O'Neill Jackpot. SurfBenelux organiseert i.s.m. O’Neill de Benelux kampioenschappen golfsurfen tijdens de O’Neill Jackpot in Scheveningen. Gratis. www.surfbenelux.com 11.00 Plein: Mooi Puur Festival. Regionale landdag op het Plein. Mooi Puur geeft informatie over biologische/duurzame produkten en diensten uit de regio, naast informatie kan er natuurlijk ook geproefd en gekocht worden. Gratis. www.mooipuur.com

1

ma 30 september 20.00 Rk spiritueel centrum De Boskant: GeestGrond - Over wat een politicus beweegt. Het programma GeestGrond wil aandacht vragen voor spirituele drijfveren in brede zin. Doen ze er (nog) toe in de huidige politieke verhoudingen? Paul Schnabel, voormalig directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) zal zijn visie geven op wat politici en bestuurders beweegt bij hun politiek handelen. € 7,50 Reserveren [email protected] www.thehaguespiritualforum.nl  wo 2 oktober 10.00 Maranathakerk:  Koffie met muziek. Op woensdagochtend trek in een ‘bakkie’? Ga koffie drinken in de Maranathakerk. Op iedere eerste woensdag van de maand met levende muziek. Doris Daytjes -  vrolijke liedjes uit de tijd van Doris Day. Gratis. www.maranathakerkdenhaag.nl 17.00 Fokker Terminal: Art The Hague. Vernieuwende kunstbeurs met een combinatie van beeldende kunst, design, muziek en culinaire activiteiten in een inspirerende industriële omgeving. € 10,www.artidenhaag.nl 

2

do 3 oktober 17.00 Museumpark Rotterdam: Rotterdamse Kost. Van de karakteristieke gehaktbal van de ballentent, tot de gastronomische perfectie van Parkheuvel en Fred. En van de Rotterdamse gedichten van Jules Deelder tot een concert van de Kik. Bij Rotterdamse Kost is Rotterdam op z’n best! Variabele prijzen. www.rotterdamsekost.nl 20.00 Humanity House: Achter het Nieuws. Tanja Nijmeijer verhuisde als studente naar Colombia en sloot zich aan bij guerrillabeweging FARC. Ze vocht in de jungle, en heeft bij de huidige vredesonderhandelingen tussen de

Colombiaanse regering en de FARC een belangrijke rol. Tanja Nijmeijer is betrokken geraakt bij een conflict dat al bijna 50 jaar duurt. Tanja Nijmeijer het internationale symbool van het Colombiaanse conflict werd, wat het conflict precies inhoudt en of vrede echt binnen handbereik is. € 6,50 www.humanityhouse.org vr 4 oktober 19.30 Kyocera Stadion: ADO Den Haag - SC Telstar damesvoetbal. Internationaal damesvoetbal. ADO Den Haag speelt in de BeNe Leaugue een voetbal competitie van België en Nederland samen. € 1,50 t/m € 3,50 www.adovrouwen.nl  zo 6 oktober 11.00 Grote Kerk: WeddingFair Den Haag. Trouwbeurs met alles voor aanstaande bruidsparen, met o.a. modeshows en informatiestands. € 10,www.weddingfair.nl  14.00 Theater Ludens: Kinderb oekenweekfestival. Het motto van de Kinderboekenweek is 'Klaar voor de start'. Over het ontmoeten van andere culturen in en door verhalen. (9+) € 5,www.indewolken.nl, www.bibliotheekaandevliet.nl 15.00 Brasserie Archipel: Roberto presents rock 'n roll originals from the 50ties.  Tijdens deze muziekmiddag worden vele prominente hits gedraaid die heel in het bijzonder verantwoordelijk waren voor deze unieke sound, gepresenteerd door Roberto. Gratis. www.brasserie-archipel.nl  do 10 oktober 19.30 Museum voor Communicatie: CommunicatieCafé. Het CommunicatieCafé is een maandelijkse thema-avond of –middag in het Museum voor Communicatie. In een workshop, debat of gesprek gaan we dieper in op een actueel thema rondom communicatie. Iedereen heeft geheimen. Soms iets groots en schokkends, maar vaker juist iets kleins en alledaags. Kom je geheim delen bij de Biechtbuizen en steek meteen iets op over die van anderen.Spreker: Andreas Wismeijer (Nyenrode Business

Universiteit). € 5,Aanmelden verplicht via [email protected]  www.muscom.nl  20.15 Kloosterkerk: Lagerhuisdebat - Solidariteit. prima, maar ik bepaal zelf wel met wie. Bestaat anno 2013 echte solidariteit nog? Met wie voelen wij ons solidair en hoe uit zich dat? Inleiders zijn Marleen Barth en Lucas Meijs. € 5,www.kloosterkerk.nl  20.30 Korzo theater: Black Gandhi. Geïnspireerd door de Indiase pacifist Ghandi en zwarte muziek tradities maken deze jonge muzikanten van ieder optreden een vrolijk feestje. PWYW.  www.korzo.nl za 12 oktober 12.00 Grote Markt Den Haag: Protest Rock a Rail. Urban snowboarding: Snowboardtoppers showen hun beste trucs op uniek sportevenement. Gratis. www.rockarail.com 23.00 Paard van Troje: 80's & 90's Club, met DJ's The Sissies Voor degenen die zich het cassette bandje nog kunnen herinneren, die Sixteen Candles en The Breakfast Club hebben gezien, die het Carlton (Fresh Prince Of Bel Air) dansje nog moeiteloos kunnen nadoen! Gratis. www.paard.nl zo 13 oktober 11.00 Atrium: Kinderboekenmarkt. Feestelijke parade waar kinderen van alle leeftijden en hun ouders schrijvers en illustratoren ontmoeten en ontdekken. Met o.a. voorstellingen, muziek, voorleessessies, lezingen, presentaties, workshop schrijven, poëzie of illustreren. Gratis. www.kinderboekenmarkt.nl  16.00 Café van Delden: Woord op Noord. Podiumprogramma waarin de woordkunst centraal staat. Gratis. www.ErgSterk.nl  wo 16 oktober 20.30 Paard van Troje: Projazz in Paardcafé Jazzconcerten georganiseerd door het Haagse ProJazz. Femme Vanille – the Coordinates Album (cd presentatie) + Afterparty met DJ Jazz Min Lau. € 7,50 www.projazz.nl 

tip 1 zondag 29 september > Mooi Puur Festival

Mooi Puur Festival is een (h) eerlijk festival op het Haagse Plein. Met dit bijzondere evenement, geïnspireerd door de Union Square Greenmarket in New York, word een platform geboden aan startende en gevestigde ondernemers die een bijdrage leveren aan de gezondheid van de mens en bezoekers weten te inspireren en entertainen op een duurzame wijze.

Nieuw op deze editie van het Mooi Puur Festival zijn de Muzikale Stal, het Marktwandelpad, het Pad van de Toekomst, de Culinaire Weides en de Promotietuinen. Bij de Muzikale Stal draait DJ Jazz Min Lau van 11:00 tot 18:00 de heerlijkste plaatjes. Met een voorliefde voor alles wat maar een beetje swingt, zal deze heer het publiek verwarmen. Langs het mooie Marktwandelpad kun

je prachtige food en non-food producten proeven, ontdekken en natuurlijk ook aanschaffen. Op de idyllische Culinaire Weides draait het allemaal om gezellig eten, drinken, genieten en ontspannen. Het Pad van de Toekomst is vol verrassingen voor jong en oud. In de Promotietuinen manifesteren verschillende Nederlandse en internationale instellingen zich, waaronder Youth Food Movement, Den Haag in Transitie en het Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid. Het Mooi Puur Festival is kindvriendelijk ingericht en het programma denkt ook aan de kleine bezoekers. De laatste jaren is er over ons eten veel te doen in negatieve zin. Onderwerpen als obesitas, CO2 uitstoot, overbevissing, dieronvriendelijkheid en het gebruik van gif komen regelmatig aan bod. Het zijn

Adressen allemaal zaken die ervoor hebben gezorgd dat consumenten bewuster zijn gaan eten. Tijdens Mooi Puur kan een breed publiek in een inspirerende omgeving kennismaken met duurzaam, biologisch of ecologisch verantwoord aanbod: voedsel, drank, producten en diensten. Mooi Puur geeft daarmee antwoord op de groeiende maatschappelijke vraag naar eerlijke en duurzame evenementen. Het Mooi Puur Festival is gratis toegankelijk voor iedereen.

Voor meer informatie: www.mooipuur.com

tip 2 donderdag 3 oktober > Rotterdamse Kost beatband The Kik. Voor de jonge fijnproevers is er de ‘jonge krotenkokers hoek’ waar je pannenkoeken kunt versieren bij Tante Ans en heuse wolkenkrabbers kunt bouwen met eten onder begeleiding van het Architecten Centrum Rotterdam.

Rotterdamse Kost: een nieuw en uniek festival als eerbetoon aan de Rotterdamse klassiekers. Van 3 t/m 5 oktober kunnen bezoekers op het festivalterrein aan het Museumpark genieten van echt Rotterdams vertier. Rotterdamse Kost, Rotterdam op z’n best.

Tijdens Rotterdamse Kost kan men genieten van het beste dat Rotterdam te bieden heeft op culinair, cultureel en muzikaal gebied. Van de karakteristieke gehaktbal bij de ballentent tot de gastronomische perfectie van Parkheuvel en Fred. En van de Rotterdamse gedichten van Jules Deelder tot een concert van

Rotterdamse Kost is onderdeel van het World Food Festival. Ruim vijf weken lang laten horeca, voedselproducenten, wetenschappers en topkoks zien, horen en proeven wat de stad Rotterdam schaft. Het festival spreidt zich uit over de hele stad en de haven. Met grote en kleine evenementen, markten, proeverijen, workshops, interactieve tentoonstellingen, stadsroutes en havenexcursies brengt het festival de bezoekers in aanraking met de volledige voedselketen. Het programma gaat in op culinaire trends en de

nieuwste ontwikkelingen in de voedselindustrie, heeft aandacht voor wereldvoedselvraagstukken, de invloed van voeding op de gezondheid en lokale initiatieven op het gebied van duurzame voedselproductie. Het veelzijdige programma van het World Food Festival gaat verder dan de smaakpapillen en biedt ook ‘food for thought’. Kaartjes voor Rotterdamse Kost zijn te koop op de website, en bij de verkooppunten Café De Witte Aap en Café Melief Bender. Dagkaarten kosten voor volwassenen € 6, en op het vertoon van een Rotterdampas € 4,50. Deelname aan de kinderworkshops kost € 3. Een passepartout voor alle drie dagen kost € 15. Voor meer informatie: www.rotterdamsekost.nl

Bodega de Posthoorn Lange Voorhout 39a > Café De la Rue Hoek Danckertsstr./Valeriusstr. > Café 't Hoekpandje Oude Molstraat 13B > C.B.S. Gebouw Ridder Snouckaertlaan 7, Voorburg > Centrale Bibliotheek Spui 68 > Christus Triumfatorkerk Juliana van Stolberglaan 154 > De Duinslag Stadhoudersplantsoen 26 > Dansplek Hogezand 42 > Diligentia Lange Voorhout 5 > Dr.Anton Philipszaal Spuiplein 152 > Draf- en Renbaan Duindigt Waalsdorperlaan > Duitse Kerk Bleijenburg 3b > Engelse Kerk Ary van der Spuyweg 1 > Evenementenhal Rijswijk Volmerlaan 12 > ‘t Goude Hooft Dagelijkse Groenmarkt 13 > Gunst, wat ‘n Kunst Raamweg 45 > Haagse Kunstkring Denneweg 64 > Haags Pop Centrum Burg. Hovylaan 12 > Haags Uitburo Ticketshop Hofweg 1 > Havana Buitenhof 19 > Holland Casino Scheveningen Kurhausweg 1 > Het Indisch Huis Javastraat 2-b > Kloosterkerk Lange Voorhout 2 > Koorenhuis Prinsegracht 27 > Korzo Prinsestraat 42 > Lokaal Vredebreuk Papestraat 38 > Lutherse Kerk Lutherse Burgwal 7 > Muziekcafé De Paap Papestraat 32 > Muziekcafé de Pater Achterom 8 > Nationaal Toneel Gebouw achter Koninklijke Schouwburg > Nieuwe Kerk Spui 175 > Paard van Troje Prinsegracht 12 > Radio Discus Live Joan Blasiusstraat 100 > Rootz Grote Marktstraat 10 > Stadswandelingen ‘t Gilde 070 3561281 (Aanmelden min.1 dag tevoren) > ‘t Syndicaat Nieuwe Molstraat 10 > Theater Camuz Damlaan 44, Leidschendam > Theater Dakota Zuidlarenstraat 57 tel 070 36 00 252 > Theater de Veste Vesteplein 1 Delft > Theater Zwembad De Regentes Weimarstraat 63 > Zcala Hobbemastraat 120

Prijzen zijn exclusief kortingskaarten zoals CJP, Ooievaarspas en 65-pluskaart. Den Haag Marketing, voor de volledige agenda en het toeristische en recreatieve aanbod kijk op www.denhaag.com en www.haagsuitburo.nl. Tips voor de agenda kunt u mailen naar Arja Kalhorn email: [email protected]