CO2-emissie Strukton Rail 2013 1. Samenvatting •
CO2-uitstoot van 17.706 ton
•
3,6% daling CO2-uitstoot in absolute zin
•
0,75% stijging CO2-uitstoot per miljoen euro geactiveerde productie
•
Daling brandstofverbruik leaseauto’s met 4,6%
•
Toename uitstoot productiemiddelen met 8,7%
•
Daling uitstoot woon-werkverkeer met 8,6%
•
Afname uitstoot zakelijke mobiliteit met 20,4%
•
Daling uitstoot door gas/elektra met 12,1%
•
Stijging scope 1: 2,6%
•
Reductie scope 2: 47,1%
•
Reductie scope 3: 7,3%
2. Inleiding In dit document rapporteren wij over onze CO2-uitstoot (‘carbon footprint’) in het jaar 2013. Ook vergelijken we de uitstoot met de uitstoot in dezelfde periode in 2012 en eerdere jaren. Tevens informeren we over de voortgang van de reductiemaatregelen. In deze rapportage hanteren we de conversiefactoren volgens de CO2-Prestatieladder versie 2.0. Voor 2013 was het onze ambitie om de CO2-uitstoot met 2% te reduceren ten opzichte van 2012. Dit tegen de achtergrond van de doelstelling om voor de gehele reikwijdte van energiemanagement op 1 januari 2020 een CO2-emissiereductie van 15% te realiseren ten opzichte van het referentiejaar 2008. 1
Deze emissie relateren wij aan de geactiveerde productie . Dat doen wij vanwege het sterke onderlinge verband tussen de geactiveerde productie en de CO2-uitstoot.
Opbouw19% Co2 uitstoot 2013 Productiemiddelen
65%
6%
Gas/elektra
2%
zakelijke mobiliteit
8%
Woon-werkverkeer lease auto's
1
Onder de geactiveerde productie bij Strukton Rail vallen de productie in de vorm van geleverde manuren, materieelinzetten, inkoop en een vergoeding voor de indirecte uren (AK-dekking) ten laste van de uitgevoerde projecten en onderhoudswerken.
Pagina 1 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
3. CO2-uitstoot 2013 en doelstelling 2
De totale CO2-uitstoot van Strukton Rail in 2013 was 17.706 ton (2012: 18.362 ton). De absolute uitstoot daalde dus met 3,6% ten opzichte het vorig jaar. Doordat de gerealiseerde geactiveerde productie met 4,3% afnam, bedroeg de stijging van de relatieve CO2-uitstoot 0,75% ten opzichte van vorig jaar.
3.1 Opbouw CO2-uitstoot Onderstaande grafieken laten zien hoe de CO2-uitstoot van Strukton Rail in 2013 was opgebouwd. Ter vergelijking zijn ook de eerdere jaren toegevoegd.
Opbouw Co2 uitstoot 2013 19% Productiemiddelen 6%
Gas/elektra zakelijke mobiliteit
2%
Woon-werkverkeer 8%
65%
lease auto's
Opbouw Co2 uitstoot 2012
Opbouw Co2 uitstoot 2011 20%
17%
Productiemid delen
6% Gas/elektra
Gas/elektra 7% 62%
Productiemid delen
2%
2% zakelijke mobiliteit 9% Woonwerkverkeer
66%
zakelijke 9% mobiliteit Woonwerkverkeer
Over de opbouw en ontwikkeling van de CO2-uitstoot in 2013 valt het volgende op: •
65% van de totale CO2-uitstoot werd veroorzaakt door het brandstofverbruik door leaseauto’s. Nog steeds veroorzaken leaseauto’s het grootste deel van de uitstoot, al is het aandeel ten opzichte van vorig jaar met 1% afgenomen. Het werkelijke brandstofverbruik door leaseauto’s nam met 4,6% af. De aanpassing van de leaseregeling en andere maatregelen rond het wagenpark lijken hun effect te gaan hebben. Mogelijk zien we hier het begin van een trendbreuk, al zal een groot deel van de maatregelen pas op langere termijn effect hebben.
2
Hierin is papier niet meegenomen
Pagina 2 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
•
19% van de totale CO2-uitstoot werd veroorzaakt door inzet van de productiemiddelen. Hieronder vallen het Klein Mechanisch Gereedschap (KMG) en het Groot Mechanisch Gereedschap (GMG)). De uitstoot door productiemiddelen nam met 8,7% toe ten opzichte van 2012. Oorzaak van deze toename is vooral de stijging van de GMG-gebonden uitstoot. Dit kan een verband hebben met de toename van de geactiveerde productie.
•
8% van de totale CO2-uitstoot bestond uit woon-werkverkeer. Dat is een lichte daling ten opzichte van 2012 De CO2-uitstoot als gevolg van woon-werkverkeer (auto en OV) daalde fors ten opzichte van de uitstoot over 2012. De dalende trend in voorgaande jaren werd voortgezet.
•
6% van de totale CO2-uitstoot werd veroorzaakt door elektriciteits- en gasverbruik. De uitstoot als gevolg van het gasverbruik bleef gelijk. De daling van 12% werd met name veroorzaakt door de overgang van grijze naar groene stroom.
•
2% van de totale CO2-uitstoot bestond uit zakelijke mobiliteit (vliegverkeer, zakelijke reizen met privé-auto’s, taxi en OV). Dit aandeel blijft over de diverse jaren ongeveer gelijk. De CO2-uitstoot als gevolg van zakelijke mobiliteit nam met 20,4% af ten opzichte van 2012. In deze afname zit met name de forse teruggang in het gebruik van de NS Business Card ten opzichte van 2012.
3.2 Uitstoot per scope Wij rapporteren onze CO2-uitstoot volgens de internationale standaard (GHG-protocool) in drie categorieën: scope 1, scope 2 en scope 3.
3
CO2 uitstoot per miljoen geactiveerde productie 2008 2009 2010 2011 2012 2013
100,00 50,00 0,00 scope 1
scope 2
scope 3
totaal
Onder scope 1 valt de directe uitstoot, onder meer van auto's en productiemiddelen. Scope 2 betreft indirecte uitstoot als gevolg van energieverbruik, bijvoorbeeld van energieproductie door de energieleverancier. Scope 3 betreft indirecte uitstoot met andere oorzaken dan energieproductie, zoals zakelijke kilometers gemaakt met privé-auto's.
Doelstelling 2013 Onze doelstelling was om in 2013 de volgende reducties per scope te realiseren ten opzichte van 2012, gerelateerd aan de geactiveerde productie: -
Scope 1: 2,5% Scope 2: 0,5% Scope 3: 1%
3 Strukton Rail hanteert bij de scope-indeling het GHG-protocol en wijkt daarbij af van SKAO. Waar SKAO ‘Business Travel’ en ‘Personal Cars for Business Travel’ tot scope 2 rekent (zie CO2-Prestatieladder. Generiek Handboek, 23 juni 2011 blz. 51), rekent Strukton Rail deze items conform het GHG-protocol tot scope 3.
Pagina 3 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
In totaal kwam dit overeen met de ambitie om in 2013 2% te reduceren ten opzichte van 2012. Dit lijkt misschien niet zo, maar de uitstoot in scope 1 maakt een veel groter deel uit van onze totale footprint dan de uitstoot in scope 2 resp. scope 3.
Realisatie 2013 Scope 1. In 2013 was de CO2-uitstoot per miljoen geactiveerde productie 444,9 ton in scope 1. Dit is een toename van 2,65% ten opzichte van 2012. De relatieve stijging van de productiemiddelen werd onvoldoende gecompenseerd door de relatieve daling van de uitstoot bij de leaseauto’s. Scope 2. In scope 2 is een daling gerealiseerd van 47,1%. Scope 3. In 2013 was de CO2-uitstoot per miljoen geactiveerde productie 5,1 ton in scope 3. Dit is een reductie van 7,3% ten opzichte van 2012.
4. Organisational boundaries In de scope van de CO2-Prestatieladder betrekken wij alleen activiteiten in Nederland. De bv’s die in 2013 binnen de organisatiegrenzen voor de CO2-Prestatieladder vielen, zijn: Strukton Rail Regio bv (met als onderdelen Strukton Rail Oost en Strukton Rail West), Strukton Systems bv, Strukton Rolling Stock bv, Strukton Rail Consult bv (dat handelde onder de handelsnaam Strukton Rail Production Support), Strukton Rail Materieel bv (dat opereerde onder de handelsnaam Strukton Rail Equipment) en Strukton Rail Projects bv. Ook de stafafdelingen die onder Strukton Rail bv vallen, zijn meegenomen binnen de organisatiegrenzen. De CO2-footprint van Strukton Rail bv is bepaald door de CO2-uitstoot van deze bedrijven te berekenen voor hun activiteiten in Nederland. In 2013 vonden geen organisatiewijzigingen plaats die invloed hebben op de organisational boundaries.
5. Bewustzijn In 2013 is de in eerdere jaren ingezette focus op het CO2-bewustzijn binnen de organisatie voortgezet. Daarbij ligt de nadruk op het vergroten en vasthouden van de bewustwording van medewerkers over mogelijkheden om hun eigen carbon footprint te verlagen. Aangezien een belangrijk deel van onze CO2-uitstoot wordt veroorzaakt door brandstofverbruik door (lease)auto’s, blijft vermindering van het brandstofverbruik een belangrijk item. Daarnaast is aandacht besteed aan het reductieprogramma 2012-2013. De acties in het reductieprogramma zijn organisatiebreed uitgezet. Ook binnen de bedrijfsonderdelen zelf vonden diverse initiatieven plaats. Zo ging Strukton Rail West in juni van start met een nieuwe cursus EDriving. Meer hierover onder paragraaf 6.1. Regelmatig werden de cijfers en de mogelijkheden van de NS-Business Card intern gecommuniceerd. De NS-Business Card was een belangrijk hulpmiddel bij de realisatie van het doel om het brandstofverbruik door leaseauto’s te verminderen.
Pagina 4 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
In de interne communicatiemedia (intranet, personeelsblad) werd regelmatig aandacht gevraagd voor CO2-reductie. In het duurzaamheidsdiscussieforum op het intranet, in de speciale CO2-mailbox en op het interne social medium Yammer verschenen regelmatig diverse ideeën en reacties. Een aantal van de ingediende ideeën, is verwerkt in het reductieprogramma 2012-2013 en 2014-2015. Een ieder wordt opgeroepen om vooral ideeën te blijven aandragen.
6. Voortgang reductieprogramma 6.1 Lagere uitstoot als gevolg van mobiliteit De mobiliteit van medewerkers van Strukton Rail zorgt voor het grootste deel van de footprint. In 2013 werd 65% van de totale uitstoot van Strukton Rail veroorzaakt door leaseauto’s (grijs en geel). Daarnaast werd nog eens 8% veroorzaakt door woonwerkverkeer met privéauto’s (OV en auto) en 2% door zakelijke reizen (vliegreizen, taxi, privéauto’s en OV). CO2-reductie in de mobiliteit is daarmee uitermate belangrijk voor het behalen van de CO2-reductiedoelstelling. De totale uitstoot gerelateerd aan mobiliteit is over 2013 met 690 ton gedaald ten opzichte van 2012. Hieronder kort samengevat een stand van zaken rond de maatregelen in 2013 ten behoeve van lagere uitstoot als gevolg van mobiliteit: -
Mobiliteitsbudgetten: Samen met Rijkswaterstaat en andere partners binnen de U15 (een samenwerkingsverband van bedrijven binnen de regio Utrecht) is gewerkt aan de implementatie van een mobiliteitsbudget. Een eerste pilot bij Maastricht waarin Strukton Civiel participeerde, is gunstig verlopen. In 2014 zullen we nagaan in hoeverre Strukton Rail ook iets dergelijks kan opzetten.
-
Per 1 januari 2013 is een nieuwe leaseregeling van start gegaan. Deze bevat maatregelen waarmee het leasewagenpark schoner wordt. De leaseregeling en andere, eerder ingezette maatregelen rond het wagenpark lijken hun effect te gaan hebben. Het verbruik ten opzichte van 2012 is 202.000 liter lager. Mogelijk is hier sprake van het begin van een trendbreuk.
-
Bedrijfsauto’s: Wij hanteren de top 10 van zuinigste bestelauto’s van de ANWB en de Stichting Natuur & Milieu. Waar dit haalbaar is, zetten wij kleinere en zuinigere bedrijfsauto’s in. Verder wordt bij nieuwe bestellingen van bedrijfsauto’s de begrenzing van de maximumsnelheid ingesteld op 120km/uur. Ook worden nieuwe bedrijfsauto’s voorzien van een lichtgewicht aluminium inrichting; het gewicht van de auto’s neemt daardoor af, en daarmee het brandstofverbruik.
-
E-driving. Na een succesvolle pilot bij Strukton Rail West in 2012, heeft Strukton Rail West in 2013 weer 27 bestuurders trainen in Het Nieuwe Rijden. Zij volgden begin juni een training en vanaf eind juni een e-learning traject. Tijdens de training daalde het gemiddelde verbruik met 18,7% ten opzichte van het historisch gemiddelde. De pilot in 2012 gaf vergelijkbare resultaten en heeft uitgewezen dat dit effect in de loop van de tijd weliswaar vermindert, maar dat het verbruik aantoonbaar lager blijft. Daarnaast wordt veiliger gereden.
Pagina 5 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
-
Elektrische aandrijving: Er is op dit moment onvoldoende aanbod in elektrisch aangedreven bestelauto’s die geschikt zijn voor ons werk. Het beladen vermogen van beschikbare elektrische bestelauto’s in relatie tot de actieradius geeft op dit moment onvoldoende basis voor verder onderzoek. Met de elektrische poolauto van Strukton Rail West doet Strukton Rail verdere ervaring op met elektrisch rijden. Ook is een proef gestart met het rijden op gas, op basis waarvan zal worden nagegaan wat daarvan het reductiepotentieel is.
-
Flexibel werken: Het flexibel werken wordt door heel Strukton Rail heen gestimuleerd. Een overzicht van flexibele werkplekken is voor alle medewerkers van Strukton Rail beschikbaar op het intranet. Strukton Rail Production Support is geleidelijk over gegaan op flexibel werken. De kantoren zijn hier nog verder op aangepast. Sinds de start van de overgang op flexibel werken is in totaal ca. 30% kantoorruimte bespaard (met het daarmee gepaard gaande energieverbruik).
-
Videoconferencing. Naast Utrecht, Breukelen, Nijmegen, Zutphen, Kassel en Stockholm heeft nu ook de vestiging in Den Bosch een videoconferencingfaciliteit. Verder heeft de leverancier een eenvoudig boekingsportaal gerealiseerd. Ook Enschede en Alblasserdam maken gebruik van videoconferencing, maar via een ander systeem. In 2013 is het gebruik van de faciliteiten verder gestimuleerd. Op de Dag van de Duurzaamheid is in het bijzonder aandacht besteed aan videoconferencing. De vestiging die hier het meest gebruik van maakte, is in het zonnetje gezet. Zoals in onderstaande figuren te zien (waarin ook Struktonvestigingen van andere werkmaatschappijen staan), worden de faciliteiten binnen Strukton Rail nog niet heel intensief gebruikt. Hier liggen mogelijkheden voor 2014 en 2015.
Occurrences videoconferencing 1500 1250 1000 Occurrences
750 500 250 0
Pagina 6 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
-
NS Business Card: Reizen met het openbaar vervoer zorgt voor minder CO2-uitstoot dan reizen met de auto. Voor 2013 was de doelstelling om 5% per jaar meer treinkilometers te reizen met de NS-Business Card. Dit komt overeen met 515.000 km in 2013. Het gebruik van de NS Business Card Is in 2013 achter gebleven bij zowel de ambitie als de realisatie 2012.
k i l o m e t e r s
-
800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0
Realisatie NS BC tov doelstelling Realisatie 2010 Realisatie 2011 Realisatie 2012 Realisatie 2013 Doelstelling 2013
Fietsstimulering. Fietsen is verreweg de meest milieuvriendelijke manier van reizen. Bovendien is fietsen gezond. Het doel is om medewerkers te stimuleren voor het woon-werkverkeer gebruik te maken van de fiets. Samen met Rijkswaterstaat en andere partners binnen de U15 zijn de mogelijkheden onderzocht om het fietsgebruik te stimuleren. Medio juni hebben we binnen Strukton een enquête onder de medewerkers gehouden. Daarnaast hebben we een nulmeting gedaan in het fietsenhok op de kantoren in Utrecht, Breukelen en Amersfoort, en hebben we een aantal diepte-interviews gehouden. Met de gegevens uit de enquête, meting en interviews hebben we meer inzicht verkregen in het gebruik van de fiets voor woon- werkverkeer. In het bijzonder is onderzocht hoe we het fietsen meer kunnen stimuleren. Een aantal maatregelen naar aanleiding van de enquête hebben we in 2013 doorgevoerd. Zo hebben we aanpassingen gedaan in het fietsenhok op het hoofdkantoor (spiegel, mogelijkheid om kleding op te hangen, informatie over douchemogelijkheden, beschikbaarheid fietsen). De verdere gegevens die we hieruit gehaald hebben, zullen we in 2014 en daarna gebruiken voor gerichte acties.
-
OV-fiets station Maarssen. Begin 2013 zijn in een samenwerking tussen NS, gemeente Stichtse Vecht en Strukton acht OV-fietsboxen geplaatst aan de kanaalzijde van station Maarssen. Dit is voor Strukton de handigste zijde van het station voor de aanwezigheid van fietsen.
-
Pendelbus. Eind 2011 heeft Strukton bij wijze van proef een pendeldienst ingevoerd op het hoofdkantoor. Van de pendeldienst werd veel gebruik gemaakt. Dit was aanleiding om een structurele pendeldienst te implementeren, die de gehele dag beschikbaar is. Hierdoor kunnen medewerkers en bezoekers gemakkelijker met het Openbaar Vervoer naar het hoofdkantoor komen (en dus de auto thuis laten). Sinds 8 januari 2013 rijdt de pendelbus op gas. De pendeldienst is tot stand gekomen dankzij een idee van onze eigen medewerkers. Achter het stuur zitten collega’s die in meer of mindere mate hun eigenlijke functie niet meer kunnen uitoefenen.
Pagina 7 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
6.2 Lagere uitstoot door productiemiddelen Binnen het reductieprogramma is via een viertal speerpunten bekeken of de uitstoot veroorzaakt door productiemiddelen kan worden verlaagd. Twee hiervan (de rijstijl en ‘het nieuwe draaien’ - een initiatief van onder meer de Stichting Natuur & Milieu, BMWT en diverse aannemers waaronder Strukton) hebben te maken met het gedrag van de machinisten. De andere twee hebben vooral te maken met de bouwmethode en het gebruik van klein mechanisch gereedschap (KMG). De uitwerking van de speerpunten vindt onder meer plaats door aan te sluiten bij de initiatieven die Strukton Civiel ontwikkelt en verdere studie naar de mogelijkheden. In maart 2013 heeft een eerste proeftraining voor machinisten en uitvoerders plaatsgevonden bij Strukton (project Avenue 2 in Maastricht). Naar aanleiding van deze training is in overleg tussen Strukton en Natuur & Milieu een tweede trainingsbureau geselecteerd, dat inmiddels ook meedoet aan het initiatief en trainingen verzorgt. Eind 2013 heeft met dit nieuwe bureau een pilottraining plaatsgevonden op het Struktonproject N61. Bij deze interactieve training zijn ook onderaannemers betrokken. Vóór de zomer van 2014 zal een vervolgtraining plaatsvinden en worden de resultaten (brandstofverbruik Strukton én onderaannemers) geëvalueerd. De stijging van de uitstoot van de productiemiddelen (272 ton) wordt met name veroorzaakt door de stijging van de GMG-gebonden uitstoot. Dit kan een verband hebben met de toename van de geactiveerde productie. Hoe deze relatie ligt, wordt in de komende periode uitgezocht. 6.3 Lagere uitstoot door gas en elektra -
Inkoop groene stroom: Met ingang van 2011 koopt Strukton zo veel mogelijk groene stroom in. Voor 2012 en 2013 is het doel om 80% groene stroom in te kopen. In 2012 zijn hier de grootste stappen in gezet. In 2013 is, waar het nog mogelijk is vanwege het aflopen van contracten, nog verder omgeschakeld naar groene stroom.
-
Opwekking duurzame energie: De pilot met de locomotief Janine heeft in 2012 tot goede resultaten geleid. In 2013 is bezien of dit kan worden uitgebreid naar meer locomotieven of andere railvoertuigen. Ook andere technieken dan panelen zijn hierbij betrokken. In 2014 krijgt dit mogelijk een vervolg.
-
Aanpassing dataruimte: Doel is het aantal servers waar mogelijk verder te verminderen. Een server verbruikt, afhankelijk van het type, tussen de 350W en 700W (3.066 tot 6132 KWh) per jaar. In het land verdwijnen steeds meer servers, doordat de ICT-diensten op een andere wijze worden aangeboden. Op het hoofdkantoor in Utrecht worden steeds meer diensten gecentraliseerd en virtueel aangeboden, zonder toename van de energieconsumptie in de dataruimte. Verdere reductie wordt aangepakt op ‘natuurlijke’ momenten: is een systeem aan vervanging toe, dan is dat het uitgelezen moment om te veranderen.
-
Apparaten/lampen uit: Dit is vooral een item waarvoor blijvend wordt gewerkt aan bewustwording en handhaving van bewustzijn, met als belangrijkste resultaat verandering van de mindset van medewerkers.
Pagina 8 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014
6.4 Papier -
E-HRM: Deels is E-HRM geïmplementeerd. De beoordelingscyclus gebeurt inmiddels papierloos en de loonstroken worden vanaf eind juli 2013 deels digitaal verzonden. Verder zijn de voorbereidingen gestart voor het digitaliseren van de correspondentie rond opleidingen en hercertificeringen van medewerkers.
-
Digitale factuurafhandeling: In november van 2012 is de afhandeling van inkoopfacturen gedigitaliseerd. Naar verwachting wordt hiermee op jaarbasis 350.000 vel papier bespaard. Op dit punt zijn vooralsnog geen verdere voordelen te halen. Bij de implementatie van de nieuwe applicatie zal een verdere digitalisering van de factuurafhandelingsprocessen ter hand worden genomen.
-
Digitaliseren rapportages ProRail. In 2011 is de rapportagestroom voor ProRail al voor een deel gedigitaliseerd. In 2013 is onderzocht in hoeverre verdere digitalisering mogelijk is. Dit blijkt vooralsnog niet mogelijk.
6.5 Inkoop Bij de inkoop van onder andere ICT-middelen wordt rekening gehouden met minimale CO2-uitstoot. Leveranciers van Strukton moeten een duurzaamheidsverklaring tekenen. Deze verklaring is, samen met de eis tot aanlevering van de CO2-footprint van de scope 1 en scope 2 CO2-emissies conform de eisen in de CO2-Prestatieladder, een aanvulling op de algemene Inkoopvoorwaarden van Strukton. De duurzaamheidsverklaring én de eis tot aanlevering van de CO2-emissies maken daarmee een onlosmakelijk deel uit van de bestaande en toekomstige overeenkomsten tussen Strukton en zijn leveranciers. In het begin van het jaar 2013 zijn twee rapportages opgesteld, met als doel de emissiebronnen uit Scope 3 in kaart te brengen. Hierbij gaat het om een ketenanalyse voor betonnen dwarsliggers en een ketenanalyse voor ballast. In beide analyses zijn CO2-reductiedoelstellingen vastgelegd. Op deze reductiedoelstellingen wordt door het jaar heen gestuurd. De voortgang wordt separaat gerapporteerd. Met de keteninitiatieven proberen we samen met de afdeling inkoop zo CO2-neutraal mogelijk in te kopen, dan wel onze toeleveranciers ertoe te bewegen middelen aan te bieden die CO2-arm geproduceerd zijn. Ook is het doel zo min mogelijk emissie te veroorzaken in de logistiek en de werkmethodes van spooronderhoud en -vernieuwing. Uit onderzoek blijkt dat ons groot mechanisch vernieuwingsmaterieel veel minder uitstoot heeft dan traditionele uitvoeringsvormen met klein materieel.
Pagina 9 van 10
CO2-rapportage week 2013
versie d.d.25-4-2014