Wayback Sofa
Eindwerk Wayback Sofa door Kobe Mertens Industrieel Productontwerpen 2014-2015 Giovanni Bauwens van Willing and Able, Stagebegeleider Alain Monnens, Stagementor
1
2
Inhoudstafel 01
inleiding Voorwoord Dankwoord Achtergrond Stagebedrijf Praktische gegevens Bedrijfscontext
02
opdracht
03 04
concept uitwerking Modulartiteit Ergonomie Gebruik Vormgeving
05 technische uitwerking Onderstel Kussens Schuim Textiel Gecontacteerde bedrijven
06 07 08
4 4 4 5
6 7 8 8 9 11 13
16 16 19 20
eindresultaat
24
Uitwerking Maquette & Prototype
30
bronnen capita selecta & bijlagen
36 37 3
Inleiding VOORWOORD De redenen waarom ik het bedrijf Willing and Able heb gekozen als stageplaats zijn mijn interesse voor de projecten die de bedrijfsleider Giovanni Bauwens reeds uitgevoerd heeft en waarmee hij bezig was, mijn reeds behaalde diploma Interieurarchitectuur en het feit dat Willing and Able geen grootschalig bedrijf is. Tijdens de stage heb ik met zeer diverse aspecten van het werk van een (zelfstandig) ontwerper kennis gemaakt, wat je bij een groot bedrijf minder snel zal mogen doen als stagiaire. Ik heb kunnen mee tekenen aan een interieur ontwerp, twee beursstanden helpen opbouwen en kreeg een hele lijst concepten van producten en meubels voorgeschoteld die ik verder kon ontwikkelen. Het was een zeer compacte stage, maar dat kan je verwachten als je bij een zelfstandige terechtkomt. Ook bij mijn eindwerk heb ik vrijwel alle stadia van productontwerp kunnen doorlopen, van conceptualisatie tot technische tekeningen maken en uiteindelijk naar producenten stappen.
DANKWOORD Graag wil ik een aantal mensen willen bedanken die mij hebben bijgestaan dit half jaar. Giovanni Bauwens, om mij een half jaar ‘in dienst’ te nemen in de zijn ontwerpwereld, de zeer vruchtbare stage en noeste begeleiding bij het uitwerken van mijn eindwerk; Alain Monnens, voor de consultaties en om onze afspraak bij Durlet mogelijk te maken; Anton Vanzieleghem van Durlet, voor het interessante bezoek, gesprek en materiaal; Eva, om zich als last-minute stoffeerder aan te bieden; Rob, voor de vele consultaties betreffende het ijzerwerk voor zowel de Wayback als andere projecten. Muriel, voor de eindeloze dagen van leren kussentjes maken. En last but not least: mijn ouders, als motivatoren en rotsen in de branding en uiteraard ook voor de financiële hulp.
4
ACHTERGROND STAGEBEDRIJF Praktische gegevens Naambedrijf: b.abel bvba (Willing and Able) Naam zaakvoerder: Giovanni Bauwens Adres:
Gransveldestraat 38, 9230 Wetteren Tel bedrijf:
0475 95 65 66 E-mail:
[email protected] URL: www.willingandable.be Sector/Activiteit: interieur-, meubel-, product- en standontwerp BTWnummer: 0874.932.080
Bedrijfscontext Willing and Able Willing and Able is een ontwerpbureau en eenmansbedrijf, onder leiding van Giovanni Bauwens, gevestigd in Wetteren. Het is vooral gericht op interieurontwerp en standenbouw maar doet ook aan meubel- en productontwerp. Het bedrijf bestaat uit een bureau waar het algemeen werk kan uitgevoerd worden. Hiernaast heeft het een plek in het centrum van Wetteren genaamd Cordonnier dat wordt gebruikt als atelier en tentoonstellingsruimte. Op vlak van software gebruiken ze Sketchup en Autocad (2D & 3D).
5
Opdracht Ik ben vertrokken van een bestaand idee voor een sofa met centraal achterliggend stuk en het had toen reeds de werktitel ‘Wayback Sofa’. Uit alle projecten die Giovanni voorstelde heb ik voor de Wayback gekozen om als eindproject uit te werken omdat deze aanpassing op de hedendaagse sofa’s een interessant concept is.
Aanpak en werkwijze Voor mij had dit project een ongewoon ontwerpproces. Er was geen probleemstelling, geen specifiek doelpubliek, enkel een concept dat ik diende uit te werken. In dit soort project wordt er meer ingegaan op vormgeeflijke aspecten, constructie en afwerking. Ik starte vanuit het concept en enkele schetsen die Giovanni reeds had uitgewerkt. Ik heb dit met mijn eigen insteek aangevuld. Hierop volgde een samenloop van verschillende processen zonder specifieke volgorde die vooral met de uitwerking van de sofa te maken hadden: onderzoek verrichten, oplossingen zoeken, contact opnemen met producenten, leveranciers, verwerkers, enz., hierbij op bezoek gaan en vragen stellen.Dit deed ik vanuit de intentie een uiteindelijk prototype te maken op ware grootte. Ik heb geschetst, geprototyped (op kleine en grote schaal), getekend (Autocad, Sketchup Pro, Siemens NX).
6
Concept Wayback Sofa Het concept voor de Wayback Sofa groeide vanuit de vaststelling dat we in een steeds functionelere maatschappij leven. Alles draait tegenwoordig om efficiëntie, tijdswinst, multitasking en hierdoor gaan we ons leven meer functioneel inrichten. Hierdoor verschuiven activiteiten van ruimte. De moderne evolutie van de keuken (bijvoorbeeld het keuken-eiland) heeft ervoor gezorgd dat we samenkomen en mensen ontvangen in de keuken, terwijl dit vroeger in het salon plaatsvond. Net op deze sociologische evolutie wilden we inspelen. We willen het gevoel van huislijkheid, knusheid en gezelligheid weer brengen naar de ruimte waarmee deze woorden oorspronkelijk automatisch mee werden verbonden, namelijk: de woonkamer. Als we het over de leefruimte hebben, spreken we vaak in termen van huiselijkheid, tezamen, knus, eenheid. Een plek waar het hele huis rond is gebouwd, het gezin rond functioneert. Hierbij hebben we ‘de zetel’ aangepakt - omdat deze het centrale meubel is in de zitruimte - en hebben we die een nieuwe invulling gegeven. Het ontwerp speelt in op het gegeven dat men deze ruimte vandaag de dag meer individueel beleeft en wil hierbinnen uitnodigen om opnieuw samen te komen. Om dit te bereiken hebben we de vorm en het gebruik aangepast van de conventionele zetels, de alom gekende L-vormige sofa, terug te vinden in de meest hedendaagse interieurs. Deze is veeleer statisch en wordt gericht naar één gemeenschappelijk punt. Dit concept is vooral door de komst van de televisie nagenoeg een vanzelfsprekendheid. De zetel die we kennen is opgebouwd uit enkele zitplekken met een zijgedeelte waar men languit kan liggen. In het nieuwe concept wordt dit lig-gedeelte centraal geplaatst. Op het eerste zicht lijkt dit misschien een kleine ingreep maar dan wel één die een waaier van nieuwe mogelijkheden schept. De Wayback Sofa op zich nodigt op verschillende manieren uit tot een meer intiem en gezellig samenzijn. Dit heeft een vanzelfsprekende aantrekkingskracht die het dominante karakter van de televisie en functionaliteit naar de achtergrond brengt en zo het gezin terug samenbrengt in het passieve en meer relaxte deel van de woning. Zo wordt de leefruimte weer een plek van samenkomst en interactie. De Wayback omhelst een tijdloos en generatiebindend karakter. Mede door een eerlijk materiaalgebruik en uitnodigende vormgeving waarbij de combinatie leder en diepe kussens het comfort versterken.
7
Uitwerking Vooreerst hebben we het concept vastgelegd. Hierbinnen hebben we gekeken naar multifunctionaliteit van het meubel - waaronder modulariteit kan worden begrepen evenals proporties en ergonomie, gebruik (scenario’s), vormgeving en technische uitwerking. Ik bespreek hieronder de meest bepalende elementen en aangehaalde onderwerpen tijdens het proces.
MODULARITEIT Dit leek een interessante insteek, omdat aanpasbaarheid de vrijheid biedt aan de gebruiker om zijn salon te vormen naar wens en omgeving. Hieronder staat beeldmateriaal van een brainstorm sessie. Uiteindelijk is het bij het idee gebleven, omdat we ons meer wilden richten naar een concept van een meubel als geheel. Het ontwerp zou ook technisch onnodig ingewikkeld worden waarbij de elegantie in de vormgeving zal afnemen. Het onderwerp modulariteit wordt meer diepgaand besproken in mijn onderzoek voor Capita Selecta. Hierin ga ik dieper in op de psychologische achtergrond van patroonherkenning en het onderbewuste omgaan van de mens met modulariteit en dit gericht op zitmeubels. Dit onderwerp is terug te vinden in hoofdstuk 8 van dit eindwerk.
8
ERGONOMIE Om de proporties vast te leggen hebben we tests ondernomen door het maken van prototypes op ware grootte. Hierdoor konden we telkens aanpassingen doen aan kenmerken van de sofa (zithoogte, zitdiepte, hoogte van de leuningen, de breedte van het achterliggende gedeelte, totale hoogte, dikte van de kussens, afschuining, enz.). Er zijn twee prototypes uitgewerkt geweest enkel om de proporties te bekijken. Hierop kon niet worden gezeten. Deze werden gevormd door het aan elkaar sjorren en spannen van houten latten. Om een beeld te krijgen van de kussens heb ik bij het eerste prototypes de kussens uit karton gemaakt, het tweede prototype werd overspannen met tapijt. Er werd een derde prototype gemaakt uit isolatieplaten dat wel kon worden getest op zitkwaliteit.
Prototype 1: Dit was een model gemaakt met behulp van de dimensies en tekeningen die Giovanni had gemaakt bij het uitwerken van het allereerste idee dat hij had voor de Wayback Sofa. Wat meteen opviel was de grootsheid van de zetel. Hij was bijna tè groot.
Prototype 2: Er moest een kleiner prototype gemaakt worden. Hierbij waarbij er werd gericht naar de conventionele sofa’s. Het bleek een te klein model te zijn. Het gevoel van een ‘ziteiland’ viel volledig weg, de zetel werd te beredeneerd. Aanpassingen: de dimensies gelijkmatig verschalen, het middenstuk verbreden naar 130cm.
9
Prototype 3: Het derde prototype was een middenmaat van de twee vorigen. Hierbij kwamen we terug bij het gevoel van een ‘ziteiland’ te hebben, vooral het centrale gedeelte. De sofa kwam weer in evenwicht, we hebben deze dimensies dus behouden.
Door deze prototypes uit te bouwen kon ik een veel beter beeld scheppen van de proporties van de sofa. Een pluspunt is leren werken met alternatieve technieken en materialen voor het prototypen. Uit het laatste prototype kunnen we de afmetingen afleiden die we gaan gebruiken voor het uiteindelijke prototype, waarvan de uitwerking zo dicht mogelijk tegen de werkelijkheid aanleunt. Nog enkele opmerkingen: • De rugleuning schuint 5 graden af. Deze lichte hoek geeft extra comfort bij het zitten en liggen en de sofa blijft op esthetisch vlak een statisch geheel; • De zitting moet onder een lichte hoek komen te staan, om onbewust een comfortabelere zitting te creëren. Ik heb ter illustratie de zittingen uitgewerkt in Siemens NX om Human Modelling toe te passen. Uiteraard is dit niet de meest representatieve manier om ergonomie te testen.
10
GEBRUIK Scenario’s De opbouw van de Wayback Sofa is uniek. Het centrale, diepe zitgedeelte creëert een soort van zitkuil. Dit zorgt ervoor dat de zetel ook op een heel eigen manier kan worden gebruikt. Hierdoor komen dan zeer verschillende scenario’s naar boven. We hebben het geïllustreerd door middel van een maquette en mannequins.
11
De Wayback Sofa heeft voor iedere gebruiker, van elke leeftijd, een plek. 5-jarige Lowie die zich in de zitkuil waagt om relax op zijn Gameboy te kunnen spelen, naast de adolescente Jana die een boek leest. Vader Senne die uitgeput van zijn werkdag languit het laatste van de sportwereld op tv wil meepikken, terwijl oma-lief zich liever wendt naar de meer toegankelijke zitplaatsen aan weerszijden van de sofa. En dit allemaal tegelijk, in dezelfde sofa. Het uiteindelijke prototype geeft ook de mogelijkheid om dit gebruik te testen. Zo kunnen we door middel van observatie problemen vaststellen en aanpassingen doen om tot een product te komen dat klaar is voor productie. Doelgroep De Wayback Sofa is anders op te vatten dan de conventionele sofa’s. Het is een sofa voor het hele gezin, een plaats van gemeenschap. Door zijn unieke vormgeving, uitdagend karakter en materiaalgebruik kijken we al meteen in de richting van de duurdere klassen van meubilair. Deze sofa spreek dus een specifieke doelgroep aan. In gesprek met Anton Vanzieleghem van Durlet kwam dit ook ter sprake. De Wayback Sofa is een uniek concept en hierdoor zal maar een beperkt publiek hiervoor interesse tonen. Het is een meubel dat vraagt om in een grote ruimte te worden gezet met plaats om te circuleren. Aangezien het een duurdere sofa is, worden al heel wat doelgroepen afgevinkt en de meer kapitaalkrachtigen aangesproken. De hoofddoelgroep zal dan vaak de iets oudere generatie zijn maar hierbij vormt er zich een klein probleem, namelijk dat de vormgeving van de sofa minder toegankelijk is voor deze groep. We zoeken dus de gulden middenweg en mikken op de leeftijden van tussen 35-60 jaar. Tafel De Wayback sofa is multifunctioneel. Er kan namelijk een platform worden voorzien aan de weerszijden van de achterzijde van de sofa. Hierdoor ontstaat er circulatie en een extra functie waardoor er nog meer interactie kan ontstaan tussen de gebruikers. Dit platform wordt op een hoogte van 74 cm voorzien, de hoogte van een eettafel. Het onderstel van de sofa wordt vervaardigd door lasercutting (dit wordt later verder behandeld). Hierbij is er materiaal overschot. Het zou mogelijk zijn om hieruit een zitelement te creëren. Dit zorgt ervoor dat we geen materiaalverlies hebben.
Ideeën voor tafel-element. 12
Bovenaanzicht van het uitgelaserde onderstel, met het overschot aan materiaal.
VORMGEVING De Wayback moet er zo comfortabel mogelijk uitzien en tegelijk een zeer lichte structuur hebben. Het initiële idee voor de Wayback was een ‘kuip’ waarin de kussens werden gelegd. De zetel moet een sterk karakter hebben en uitnodigen om in gezeten te worden. Een goed voorbeeld van wat we wilden bereiken staat op de foto hiernaast. Deze zetel heeft een sterk karakter en ziet er super comfy uit. Er werden verschillende moodboards opgesteld voor de uitstraling en afwerking van de Wayback.
Stefan Schöning - Mingus
Studio Segers - Le Sac
Maarten van Severen, Fabian Schwaerzler - Low chair 13
14
Jalis Sofa - Jehs+Laub Bij het exploreren van mogelijkheden voor de kussens kwamen we bij het idee met dubbele kussens te werken voor de rug- en armleuningen, enkel aan elkaar vastgehect aan de bovenzijde. Toen we dit met een stoffeerder hebben besproken, zijn we gegaan voor een buizenframe waarop de kussens worden gedrapeerd, zoals een zadel (zie hieronder links). Het was een leuke insteek maar we zijn uiteindelijk bij het idee gebleven om met enkele kussens te werken. Zo wordt het uiterlijk van de zetel minder zwaar en kunnen we materiaal uitsparen (er zit sowieso al genoeg leer in de zetel, voor een aardig prijsje). Dit wordt nog uitgebreid besproken bij het volgende hoofdstuk ‘technische uitwerking’.
Eerste insteek, dubbele kussens en ‘zadel-pricipe’
Vervolg, ontdubbeling van de kussens en slanker uiterlijk.
15
Technische Uitwerking Onderstel Uiteraard is er een constructie nodig voor de kussens en om bij te dragen aan het algemeen comfort. Het onderstel heeft in de uitwerkingsfase verschillende stadia doorlopen. Toen de sofa in de conceptfase zat, zag die er als volgt uit:
Een nogal compacte vorm met zware leuningen en onderbouw. Er werd getracht dit zo slank mogelijk te maken. Zoals eerder al besproken is, was er op een bepaald moment een idee om met dubbele kussens te werken. De kussens zouden dan als zadels gedrapeerd worden op een buizenframe.
16
Hiermee ben ik naar een stoffeerder (De Stoffeerder in Buggenhout) gestapt en na verder bespreken konden we het frame nog meer uitpuren en aanpassen. De verdubbeling van de onderbouw was niet nodig en men zou meer materiaal gebruiken dan nodig is.
Dit frame uitwerken met ronde buizen is door de hoeken en afschuiningen in 2 verschillende richtingen niet zo evident en zou niet elegant ogen (dit is belangrijk aangezien de constructie zichtbaar zou zijn moest het op deze manier worden uitgewerkt). Ook de rechtstreekse bevestiging van de rekkers op de slanke ronde buizen is niet vanzelfsprekend. Om dit op te lossen zouden we de onderbouw – de contouren alleszins – moeten maken in rechthoekige profielen. Aangezien de constructie zichtbaar is zagen we die combinatie van ronde buizen en rechthoekige profielen niet zitten. Hiernaast was de overspanning op sommige plekken te groot (liefst niet groter dan 65cm). Achteraf werd de beslissing genomen om niet verder te gaan met het ‘zadel-principe’ en we gingen de kussens weer ontdubbelen. Dit had ook effect op het onderstel. Hier kunnen we de onderbouw als basis gebruiken om op verder te bouwen. De rugleuningen en poten kunnen hier aan bevestigd worden, dit geeft ons vrijheid bij de keuze voor materiaalgebruik. De constructie om de rekkers op te spannen kon worden herleid tot het essentiële. Na een gesprek bij een tweede stoffeerder (De Zetelfabriek be-st in Eeklo) en een metaalbewerker (voor het prototype op ware grootte) zijn we voor het uitwerken van de basis - vanuit de insteek van een zo slank mogelijke constructie te maken - gekomen tot lasercutting.
17
Rugleuningen Plaatmateriaal hout: MDF.
Constructie voor rekkers Houten latten 60x60mm, Worden gemonteerd op het onderstel. Onderstel Gelaserd uit ijzeren plaat. Voorzijde en contouren zijn aan elkaar gelaste repen van 60mm breed Poten Vervaardigd uit Inox. Zie hoofdstuk ‘poten’.
Zo kunnen we vanuit 1 vlak frame de sofa opbouwen. Aan de bovenzijde wordt een constructie uitgelegd van houten balken (van 6x6cm) waaraan de rekkers kunnen worden opgespannen. Aan de onderzijde worden versterkingsribben voorzien, zoals hieronder is afgebeeld. Langs de gehele omtrek (buiten de voorzijde) worden opstaande profielen voorzien waaraan het hout voor de rugleuning aan kan bevestigd worden. Poten De poten voor de Wayback Sofa zullen vervaardigd worden uit ofwel beukenhout of Inox. De voorste en centrale poot zijn recht. Diegenen achteraan staan echter iets meer afgeschuind naar achteren toe. Dit oogt mooier en geeft een onbewust gevoel van stabiliteit.
Versterkingsribben
18
Bezoek Serpo
Kussens Zoals eerder vermeld was naast vormgeving het grote uitgangspunt zitcomfort. We willen zachte leuningen en zitvlakken hebben, zonder volledig weg te zakken. Dit wordt bepaald door de textuur van de stof maar vooral door de vulling en dikte van de kussens. Schuim In de zitkussens zit schuim van een hardere densiteit dan in de kussens voor de rug. Dit zorgt ervoor dat je niet volledig wegzakt en makkelijk weer kan opstaan. Welk schuim moeten we nu precies gebruiken? Er zijn verschillende soorten: koudschuim, vormschuim, zachtschuim en blokschuim. De kwaliteit en densiteit van de verschillende schuimmaterialen bepalen het zitcomfort en schuim van hogere densiteit behoudt langer het oorspronkelijk volume van de zetel. Het bevordert ook de levensduur van de zetel. Kussens worden vaak uitgewerkt in verschillende lagen, waar er een iets harder schuim wordt gebruikt voor volume en een dunne laag zacht schuim als afwerking en om het zitcomfort te bevorderen. Voor de Wayback Sofa heb ik enkele bedrijven aangesproken betreffende het schuim en heb er een offerte aangevraagd. Zo ben ik op bezoek gegaan bij Serpo in SintNiklaas om het project te bespreken. Ze waren zo vriendelijk om een offerte op te stellen voor de gekozen schuimsoorten. Deze offerte rekent enkel de hoeveelheid materiaal aan en (nog) niet de verwerking, zoals: in hoeken versnijden, afrondingen of afschuiningen Hiernaast heb ik ook Vrijdaghs in Zele een bezoek gebracht. Zij hebben ook een globale offerte opgesteld waarbij ook hier de verwerking nog niet was bijgerekend. Deze laatste is niet volledig correct daarom heb ik in bijlage alleen die van Serpo opgenomen.
19
Textiel De keuze voor de bekleding hangt af van bepaalde factoren. Je kan de bekleding kiezen naargelang de gebruiker – zoals bijvoorbeeld sterke stof gebruiken voor een zetel van een gezin met kleine kinderen en eerder neigen naar een donkere kleur. Maar je kan ook kiezen op basis van de eigenschappen: wil je moeilijk verslijtbare stoffen dan moet je gaan voor synthetisch textiel; indien een aangenaam zitcomfort en soepel materiaal gewenst is, kan men kiezen voor wollen stoffen. Ook leer biedt zachtheid, soepelheid en een goede ventilatie. Om de gewenste look te verkrijgen hebben we gekozen om de zetel in leer te maken. Een soepele leersoort, zoals bijvoorbeeld Monte Cristo (Deletex), kleur Dune of Almond (zie hiernaast). Het is een duurdere afwerking maar wel duurzamer. Daarbij is deze uitwerking van het meubel gericht op een beperkte, kapitaalkrachtige doelgroep. Gecontacteerde producenten, leveranciers en bedrijven Stoffeerders: vooral voor technische bijstand bij het ontwerp van het onderstel en om offertes aan te vragen om de kussens uit te werken in leer, skai of stof. • De Stoffeerder, Buggenhout • Zetelfabriek be-st, Eeklo Bedrijven: Ik heb telkens getracht een afspraak vast te leggen vooral om mensen met expertise binnen het vakgebied te consulteren. Er werd telkens een file meegenomen – een klein dossier ter communicatie – die informatie bevatte van de Wayback Sofa. (eventueel in bijlage voorbeeld toevoegen) • Durlet, Izegem • Indera, Dilsen-Stokkem • Jongform, Genk • Eronda, Erpe-Mere Materiaal: • Vrijdaghs, Zele • Recticel, Wetteren • Serpo, Sint-Niklaas • Deletex, Menen • Polet, Herzele • P. Van De Velde Cartonnage, Wetteren
20
Verwerking: • Rob Saerens, metaalbewerker Consultatie voor het ijzerwerk van het onderstel. • Eva Ruyters, kleding ontwerpster Patronen uittekenen en maken van de kussens van het prototype op ware grootte. • Mieke Verstraeten, kleding ontwerpster, leerkracht Consultatie voor details van de kussens. • Muriel, ex-tekenares van patronen, zat in de meubel industrie, Uitwerken van de kussens en leuning uit leer voor de maquette.
21
115.3
53.4
70° 86
67
87.8
65
120
141.2
110°
95°
20
14
268
20
513
47
40,8
BOVENAANZICHT
VOORAANZICHT
22
ISOMETRIE
79
86.
74
91.4
85°
85°
ZIJAANZICHT
23
Eindresultaat
24
25
26
27
28
29
Uitwerking Maquette
Patronen uittekenen in Siemens NX, technische tekeningen op schaal 1/5 afgeprint. Uitknippen, overtekenen op textiel en uitknippen.
Tegenovergestelde delen stof eerst binnenstebuiten aan elkaar vastgestikt, om een engelse naad te kunnen maken.
Eens vastgestikt aan binnenzijde worden de hoeken bijgeknipt. Dit zorgt ervoor dat de stof niet bij elkaar klit eens de kussens weer binnenstebuiten worden gedraaid. Op deze manier kan ook de buitenste naad makkelijker worden gestikt.
30
Eens de kussens gestikt zijn, kan de overtollige stof aan de binnenzijde worden weggeknipt. Zo houden we een soepele kussensloop over met een fijne naad.
Alle kussenslopen klaar, we kunnen aan de vulling beginnen. Voor de rugkussens wordt er zacht schuim gebruikt, voor de zitting iets harder schuim. De randen worden afgerond om het gewenste effect te verkrijgen.
Verschillende diktes en proporties testen.
All done! We kunnen aan het frame beginnen.
Onderstel uittekenen op aluminium plaat (dikte 0,5mm) en uitsnijden.
31
32
Randen 85 graden omhoog plooien. Houtconstructie aanbrengen op aluminium profiel.
Verankering nabootsen zoals het er ongeveer in de werkelijkheid zou uitzien.
Rekkers vastmaken op houten constructie. Done! Nu kunnen we de leuning beginnen uitwerken.
Rugleuningen uitsnijden uit maquettekarton. Deze kunnen dienen als patronen. De achterzijde van de rugleuning werd in één deel uitgesneden terwijl de binnenzijde bestaat uit aparte delen stof.
Zo krijg je een mooie afwerking.
Test of de stukken maquettekarton passen eens het leer strak wordt aangespannen.
De gehele leuning uit maquettekarton werd aan elkaar vastgehecht om erna met leer te overtrekken.
Zo komen de naden overeen met de hoeken.
Eens de voetjes zijn vastgehecht aan het frame kan ook de leuning eraan worden bevestigd.
De kussens kunnen in de zetel worden gelegd.
33
Uitwerking Prototype
Uittekenen van de patronenn voor de kussens, rekening houdend met de dikte van het schuim. en uitknippen
Uitknippen van het stof met behulp van de patronen.
Stikken.
Het versnijden van het schuim bet behulp van de patronen.
34
Het schuim afronden en in de slopen steken.
Kussens gereed.
Dit project is in uitvoering en wordt afgewerkt tegen de eindejaarstentoonstelling.
35
Bronnen Bronnen: Boeken: Van Dinten, W. (2002). Met gevoel voor realiteit: over herkennen van betekenis bij organiseren. Eburon. Vandierendonck, A. (1998). Experimentele Psychologie: I. Cognitieve Functies. Academia Press. Internet: Waarneming van Vormen, 2014, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www.ou.nl Open Universiteit Nederland (2014). Waarneming van vormen, geraadpleegd op 10 ok- tober 2014 via www.ou.nl Hoogers R., 2011, Gestaltpsychologie, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www. mens-en-samenleving.infonu.nl Van Dale http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/85726-gestaltpsychologie-waar- nemen.html nl.wikipedia.org/wiki/Structuralisme_(sociale_wetenschap) http://www.ou.nl/Docs/ Voorproefjes/PSY/index.asp?p=vormen2 http://www.dinbelg.be/volwassenentotaal.htm
36
Capita Selecta (& bijlagen achteraan)
37
Focus & Introductie
Mijn eindwerk gaat over een vernieuwd concept voor de alom gekende sofa. Tijdens de brainstormsessies in een vroeg stadium van het project kwam het onderwerp ‘modulariteit’ ter sprake. Het interessante aan modulariteit is de variatie die ontstaat en vrijheid van aanpassen naargelang functie. Later is gebleken dat er geen modulaire versie komt van de sofa maar het leek mij wel een interessant onderwerp om verder uit te diepen en als experiment voor Capita Selecta. Ik koos voor een andere specifieke invalshoek namelijk waarom mensen objecten op een bepaalde wijze gaan schikken en hoe ze dit automatisch doen. Mijn focus is:
“Patroonherkenning en het onbewust omgaan van de mens met modulaire vormen. Toegepast op zitelementen.” Ik bespreek dit onderwerp door verschillende termen en principes aan te halen uit de algemene wetenschappelijke psychologie. In mijn experiment ga ik het in de praktijk verbinden met de functie van een meubel. Mijn uitgangspunt is of mensen al dan niet automatisch vormen op een bepaalde manier gaan schikken en of er hier patronen in te herkennen zijn.
WAARNEMEN = bewust en met aandacht met de zintuigen in zich opnemen
PERCEPTUELE ORGANISATIE = Aparte elementen van gewaarwording worden gestructureerd en weer samengevoegd tot objecten
GESTALT PSYCHOLOGIE = Totaalbeeld is er eerder dan aparte onderdelen GROEPERINGSPRINCIPES gelijkheid nabijheid geslotenheid
Introductie Psychologisch onderzoek wijst uit dat mensen onbewust gaan zoeken naar een structuur of patronen. Ik ga verder in op de psychologische achtergrond hiervan. Uiteraard bekijken we enkel het vormelijke aspect, omdat enkel dit aansluit bij het onderwerp van dit onderzoek. Ik zal het onder andere hebben over groeperingsprincipes, gestaltpsychologie, structuur- en patroonherkenning enz. Ik heb mij hiervoor vooral gericht op een artikel van Open Universiteit Nederland omdat deze sterk aansluit bij dit thema. Ik start vanuit het onderwerp waar alles bij begint: het waarnemen.
goede voortzetting
PATROONHERKENNING = De wijze waarop mensen objecten als relevant en betekenisvol ervaren bestaat uit
Het schema hiernaast dient als overzicht van de aangehaalde onderwerpen.
Groeperingsprincipes Gestaltpsychologie Template Matching Feature Detection
2
Wetenschappelijke Benadering Waarnemen ‘Waarnemen ‘ wordt in Van Dale beschreven als ‘bewust en met aandacht met de zintuigen in zich opnemen’. Schuurman bekijkt het op een andere manier: “waarnemen is een voor waar houden van hetgeen men gewaarwordt” (Wim van Dinten, 2002). Volgens Schuurman nemen we hetgeen we waarnemen als vanzelfsprekend aan. Dit geeft eigenlijk een andere versie van de algemene definitie van het woord waarnemen. Diverse waarnemingstheorieën stellen dat de waarneming van een object in ons bewustzijn ontstaat doordat ruwe gewaarwordingen in ons brein worden gecombineerd tot steeds grotere, betekenisvolle eenheden. Waarneming is dus een soort reorganisatieproces van alle losse elementen die onze zintuigen opvangen. (Waarneming van Vormen, 2014, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www.ou.nl). Dit proces van waarnemen kan men ook zien als perceptuele organisatie. De aparte elementen van gewaarwording, zoals punten, lijnen, randen en vlakken worden samengevoegd en gestructureerd tot eenheden en worden vervolgens weer samengevoegd tot objecten. Dit proces gebeurt uiteraard heel snel en onbewust voor elk object dat we waarnemen. Op deze manier vormen we het totaalbeeld van de wereld om ons heen. Hierbij worden we geholpen door een aantal principes die informatie toevoegen om de samenvoeging soepel te laten verlopen en dit proces te vergemakkelijken. De gestaltpsychologie houdt dus in dat de constructie van een totaalbeeld de waarneming van de onderdelen voorafgaat. (Hoogers R., 2011, Gestaltpsychologie, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www.mens-en-samenleving.infonu.nl). Binnen deze waarnemingsprocessen zijn een aantal organisatieprincipes te ontdekken, die aan de basis liggen van onze waarneming. Deze organisatieprincipes kunnen ook begrepen worden als groeperingsprincipes. Enkele voorbeelden hiervan zijn het principe van gelijkheid; nabijheid; geslotenheid; goede voortzetting. Een voorbeeld van het groeperingsprincipe geslotenheid en het verschijnsel ‘camouflage’ zijn illusies zoals hiernaast afgebeeld zijn. Door enkele vormen op een bepaalde manier te schikken gaat het verstand onderbewust een ontbrekend element aanvullen. Deze groeperingsprincipes dienen eigenlijk als vuistregels binnen het proces van waarnemen die ons helpen losse informatie te structureren en te automatiseren.
3
Patroonherkenning Na het bespreken van deze algemene onderwerpen zijn we tot het thema gekomen dat er het meest toe doet in mijn onderzoeksvraag: patroonherkenning. Patroonherkenning gaat in op de wijze waarop mensen objecten als relevant en betekenisvol ervaren. De groeperingsprincipes van de gestaltpsychologie zou je kunnen opvatten als een eerste stap in dit proces. Op basis van die principes worden in onze waarneming basale lijnen en vlakken immers samengesmeed tot samengestelde eenheden. De volgende stap is patroon- of objectherkenning. Hierbij kunnen we het hebben over template-matching. Volgens deze theorie zou de mens een groot aantal templates, ofwel sjablonen, in het geheugen hebben opgeslagen. Een figuur dat tijdens de perceptuele organisatie is gevormd, wordt met deze sjablonen vergeleken. Zodra het voldoende overeenkomt met een van de sjablonen, treedt herkenning op en kunnen we het desbetreffende object benoemen. (Waarneming van Vormen, 2014, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www.ou.nl). Dit proces van herkenning gebeurt automatisch en onmiddellijk. Hierbij kunnen we terugblikken naar de quote van Schuurman waarbij het waarnemen vanzelfsprekend is geworden. Het probleem met deze theorie is echter dat de wereld om ons heen zeer veranderlijk is, terwijl de sjablonen in ons geheugen toch relatief rigide moeten zijn om herkenning mogelijk te maken. Hoe kan het dan dat we toch al die veranderlijke objecten telkens weer in het juiste sjabloon weten te passen? Herkennen we een koe van de voorkant met hetzelfde sjabloon als een koe van opzij? En een liggende koe? Of hebben we dan telkens weer een nieuwe sjabloon voor nodig?
4
Feature detection Volgens het mechanisme van template matching zouden we voor de herkenning van één object al een groot aantal sjablonen moeten ter beschikking hebben. Het aantal sjablonen dat dan nodig is om alle objecten in al hun verschijningsvormen te herkennen, is enorm. Daarom nemen onderzoekers aan dat er minstens nog een tweede mechanisme moet zijn dat ons helpt bij het herkennen van patronen. Dit mechanisme is feature detection. Volgens deze theorie herkennen we objecten niet alleen omdat we ze als geheel met een sjabloon vergelijken, maar omdat we een aantal karakteristieke kenmerken van het object herkennen. Een bewegend voorwerp met vier poten herkennen we als en dier, een dier met een krulstaart herkennen we vervolgens als varken terwijl we een dier met een lange nek herkennen als giraffe. En zo verder. (Open Universiteit Nederland (2014). Waarneming van vormen, geraadpleegd op 10 oktober 2014 via www.ou.nl) Hieronder staat een afbeelding die een beeld schept hoe het proces van patroonherkenning in zijn werk gaat. PERCEPTUELE ORGANISATIE
TEMPLATE MATCHING
FEATURE DETECTION ...
hond kat
HERKENNING
WAARNEMING, BENOEMING
... ...
... PATROON HERKENNING
Slot Deze onderwerpen scheppen een onderbouwde achtergrond voor de experimenten die ik tracht uit te voeren. Schematisch zouden we de besproken onderwerpen als volgt kunnen weergeven.
5
Experimenten
Ik heb in de zes lesweken de tijd gehad een experiment op te zetten. Binnen deze tijdspanne heb ik 3 experimenten vormgegeven, waarvan 1 een betrouwbaar resultaat opleverde. Ik ben vertrokken vanuit het idee om patroonherkenning te testen bij meubilair en zitelementen. Daarvoor heb ik het theoretisch kader van algemene perceptuele organisatie verkend. Vanuit dit kader koos ik voor experimenten waarbij dit wordt getoetst in relatie tot zitelementen.
Experiment1: modulariteit Plaatsen van zitobjecten van verschillende proporties en vorm (driehoeken, cirkelvormig, kubussen, balken, zeshoeken,...) in een grote ruimte met veel passage. In deze ruimte zijn geen andere zitelementen voorzien zodat mensen de impuls krijgen om de geplaatste zitobjecten te gebruiken. Alle objecten zijn schakelbaar (modulair) maar ze staan individueel (nog niet geschakeld). Observeren van gebruikers: - Naar welke vormen grijpen ze? - Merken ze de schakelbaarheid op? - Zijn ze in groep of niet? Zo ja, nemen ze gelijkaardige vormen? Plaatsen ze de vormen naast elkaar, schakelen ze? - Indien mensen/groepen vertrekken, gaan nieuwe gebruikers deze zo laten staan/ nieuwe patronen vormen? Uitkomst: Dit experiment heb ik niet uitgevoerd omdat het te grootschalig was en uiteindelijk – zoals men kan zien bij hier onder besproken experiment patroonherkenning en modulariteit – het experiment ook kleinschalig kon worden uitgevoerd. Het was niet noodzakelijk om de test met echte zitobjecten te uit te voeren maar ik kon dezelfde observaties genereren uit tests met geometrische vormen.
6
Experiment 2: patroonherkenning in klaslokaal Voor een les worden een deel van de tafels in de ruimte willekeurig herschikt. Eens de studenten binnensijpelen ben ik gaan observeren hoe ze hierop reageren: gaan ze de tafels weer schikken zoals ze stonden, gaan ze ze zo laten staan,...
Ze hebben de tafels niet herschikt. De leerlingen moesten op dat moment in groepjes werken dus gaven niet echt om de schikking van de tafels. Uitkomst: Test mislukt verklaard. De test is te beïnvloedbaar: het gedrag van de leerlingen wordt bepaald door welk soort les ze gaan krijgen. Hier ging het dus niet om het onderbewuste beseffen van een patroon in de ruimte maar om de functie die ze moesten uitvoeren. Ik heb hierbij maar 1 test kunnen doen, uiteraard kunnen we hieruit niet veel afleiden.
7
Experiment 3: patroonherkenning en modulariteit Deze lijkt sterk op het eerste experiment maar nu zijn de modulaire zitmeubels herleid tot kleine modules die de gebruiker gaat schikken. Het zijn modules met verschillende afmetingen en vorm maar ze zijn wel met elkaar te schakelen: sommige ribben zijn even lang, hoeken passen in elkaar,... Ik werk hierbij met het patroon van het modulaire zetelontwerp Tangram is5 van Interstuhl, zoals hieronder is afgebeeld.
Ik voer een verschillend experiment uit op twee groepen, ik let hierbij op dat ik mensen ondervraag van dezelfde leeftijdscategorieën.
8
Test 1: Schikken van 2D vormen
Test 2: Schikken van 3D-vormen (kleine zitmeubels)
- Ik leg de vormen voor en vraag de gebruiker de vormen interessant te schikken. Hiernaast stel ik geen bijkomende vragen of geef ik geen bijkomende informatie. - Ik leg de uitkomst vast op foto.
- Ik leg de vormen voor en vraag de gebruiker de vormen interessant te schikken. Hiernaast stel ik geen bijkomende vragen of geef ik geen bijkomende informatie, zoals dat de vorm eigenlijk een meubel voorstelt. - Na de uitkomst te hebben vastgelegd op foto vraag ik op welke plaats ze deze als meubels zouden plaatsen en waarom. - Ik noteer hun antwoord.
Onderzoeksvragen: - Merken ze de schakelbaarheid op? - Op welke manier schakelen ze? - Komen ze tot een ‘oplossing’?
Onderzoeksvragen: - Merken ze de schakelbaarheid op? - Op welke manier schakelen ze? - Komen ze tot een ‘oplossing’? - Linken ze modulariteit bij meubels aan een openbare plaats of een huislijke sfeer? Op volgende pagina’s worden de resultaten besproken.
9
Test 1: 2D-vormen Naam Resultaat
Sofie 23
Zocht meteen naar een patroon. Trachtte de vormen te schikken in een patroon.
Tanja 24
Deed eerst weinig moeite. Ging na een tijdje zoeken naar een patroon naarmate ze met de vormen schoof.
Claude 27
Zocht meteen naar een geheel Nam er zijn tijd voor Heeft DE oplossing gevonden uit zichzelf.
Laura 28
Legde de vormen eerst apart Na een tijdje merkte ze de schakelbaarheid op en zocht verder.
Sandrien 33
Schikte de vormen door ze gewoon bij elkaar te leggen. Geen geheel bekomen, dus geen patroon herkend.
Jan 35
Wilde persé een schakeling vinden. Slaagde erin de vormen in een van de oplossingen te plaatsen.
10
Opmerkingen
Anneleen 42
Merkte op dat het een vierkant kan worden. Heeft de vorm niet bereikt.
Jan 53
Zag meteen de schakelbaarheid van de vormen en maakte een perallellogram.
Reageerde traag, had weinig impuls
Mark 56
Heeft de vormen niet aan elkaar geschikt.
Andries 58
Had meteen een patroon in gedachte.
Conclusie: De meeste mensen hebben snel door dat het een vorm is die schakelbaar is. Sommigen zien het meteen, anderen hebben eerst wat puzzelwerk nodig. Vele mensen voelen dat er een soort van ‘oplossing’ is, ze zien dus het geheel in. Sommigen komen ook daadwerkelijk tot iets dat voor hun een ‘oplossing’ is.
11
Test 2: 3D-vormen Naam Resultaat
Opmerkingen
Zette de vormen tegenover elkaar.
Jora 18
Openbare plaats: “in een park of zo”.
Maakte twee sofa’s en plaatste die Ze was de eerste die dadelijk zei het tegenover elkaar. in een woonkamer te plaatsen.
Jade 20
Woonkamer.
In een lijn geplaatst.
Kelly 24
Openbare plaats: Zou het langs de baan zetten.
Zette de vormen tegenover elkaar maar schakelde ze niet. “Er moet passage zijn”.
Lien 26
Openbare plaats.
Frederic 32
Zette de vormen niet tegen elkaar Hij linkt het dus meteen met een “er moet passage zijn en de mensen woonkamer. moeten de TV kunnen zien”. Openbare plaats: “uiteindelijk staat het hier beter”.
Jean 54
Stelde ze meteen op in een vierkant. “Waarom ga je deze vraag niet stellen aan de zetels daar”. In de verte Openbare plaats. stonden moduleerbare zetels. Ik ben niet op die plek gaat staan omdat mensen misschien beïnvloed konden worden.
12
Frank 58
Zette de vormen meteen in een vierkant “dat zie je meteen dat ze zo moeten staan”. “maar waar moet de TV nu staan?”.
Hij had meteen de link gemaakt met funcionalitait. Ook had hij eerst onbewust laten vallen dat hij het in de woonkamer zou plaatsen.
Openbare plaats: “een plek waar het groot is en er veel plaats is, niet voor de woonkamer”.
Josefien 75
Zoekt naar een ‘oplossing’ Houdt rekening met zichzelf, ze is Vond sommige schakelingen “niet niet meer goed te been. kunnen door gebrek aan beenruimte”. Gebruikte vaak de term ‘hypermodern’. Openbare plaats: “Op een grote plek gelijk hier”.
Conclusie: Bijna iedereen zag in de vormen dadelijk meubels. Mensen schakelen bijna allemaal automatisch de vormen, ze denken niet meer na bij de vorm zelf en zijn meer bezig met hoe ze de zetels ten opzichte van elkaar zouden plaatsen, maar nog niet altijd gerelateerd aan functionaliteit. Hier valt het verschil op tussen de leeftijdsgroepen. Oudere mensen gaan eerder rekening houden met externe factoren en gebruik. Opvallend meer mensen zien deze meubels eerder staan in een openbare ruimte dan in een huislijke sfeer als een woonkamer.
13
Conclusie
Bij het laatste experiment, in test 1 met de 2D-vormen - waar ze geen meerwaarde hebben - gaan de mensen in bijna alle gevallen automatisch zoeken naar een geheel. Patroonherkenning gebreurt dus onbewust. Eens er een betekenis wordt gegeven aan de objecten - zoals te zien is bij test 2 met de 3D-vormen - gaan mensen eerder de functionaliteit automatisch belangrijker vinden en gaan de vormen vanuit dat opzicht schakelen of net niet schakelen. We kunnen vaststellen dat eens er een functie wordt verbonden met de vormen, het subject anders gaat denken over de schakeling. Ze zoeken naar een mooie en ‘gestructureerde’ verzameling maar houden de functionaliteit van een meubel in het achterhoofd. Het gebruik wordt dus automatisch belangrijker en de schakeling volgt daar uit.
14
15
Bronnen
Boeken: Van Dinten, W. (2002). Met gevoel voor realiteit: over herkennen van betekenis bij organiseren. Eburon. Vandierendonck, A. (1998). Experimentele Psychologie: I. Cognitieve Functies. Academia Press.
Internet: Waarneming van Vormen, 2014, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www.ou.nl Open Universiteit Nederland (2014). Waarneming van vormen, geraadpleegd op 10 oktober 2014 via www.ou.nl Hoogers R., 2011, Gestaltpsychologie, geraadpleegd op 19 oktober 2014 via www. mens-en-samenleving.infonu.nl Van Dale
http://mens-en-samenleving.infonu.nl/psychologie/85726-gestaltpsychologie-waarnemen.html nl.wikipedia.org/wiki/Structuralisme_(sociale_wetenschap) http://www.ou.nl/Docs/Voorproefjes/PSY/index.asp?p=vormen2
16
17
in mm tekening niet op schaal
Contouren Kussens Wayback Sofa
DIKTE 20cm!
KUSSENS ZITVLAK:
DIKTE 15cm!
KUSSENS RUGLEUNING:
1x
1444
1332
2x
2x
826
858
1x
2x 548
1130
820
702
2x
858
819
536
500
Offertes
De Stoffeerder (voor prototype) Frame: €3000, exclusief het leder, Leder: €3500 In stof: €900 TOTAAL: €6500 of €3900
Offerte
Naam:
Kobe Mertens
E-mail / Fax:
[email protected]
Bedrijfsnaam:
Opgesteld door:
23/12/2014
Offerte nr.
141223937
Danny Bartels
project - Wayback Sofa
Betreffende:
BESCHRIJVING
CODE
Datum
PRIJS PER EENHEID
AANTAL
BEDRAG
rechthoekige stuks voor rugleuning in kwaliteit HR25 858x820x150 mm
€ 32,44
2
€ 64,88
826x500x150 mm
€ 19,04
2
€ 38,08
702x548x150 mm
€ 17,74
2
€ 35,48
1130x536x150 mm
€ 27,93
1
€ 27,93
€ 134,88
1
€ 134,88
€ 64,23
2
€ 128,46
€ 127,22
1
€ 60,58
2
rechthoekige stuks voor zitvlak in kwaliteit HRS43W 1444x1332x200 mm 858x819x200 mm alternatief in kwaliteit HR40EU/HR40H 1444x1332x200 mm 858x819x200 mm
TRANSPORTKOSTEN
€ 0,00
SUBTOTAAL
€ 429,71
BTW-TARIEF
21,00%
BTW-BEDRAG
90,24
OVERIGE Betalingsvoorwaarden: Leveringsvoorwaarden:
TOTAAL 30 dagen einde maand factuur Franco vanaf 600 € (excl. BTW)
€ 519,95
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
40,8
65
120
67
513 268
86
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
20
47
141.2
79
53.4
87.8
20
69.7
80.6
115.3
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
133.6 297
308.2
70°
110° 85°
85°
85°
79
86.7
91.4
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
Giovanni Bauwens - 0475 95 65 66
Wayback Sofa
