Eindrapport Productie referentie bol
Björn Groot Dino Boot Martijn van Paassen Michael Delmee Hanneke van der Meij Datum: Plaats:
12001678 12106208 12076864 12089095 12090786
31-03-2015 Delft
Voorwoord Dit blok omvat van de vakken en project omtrent het thema: productontwikkeling. Voor het tot stand komen van dit rapport hebben studenten werktuigbouwkunde aan de Haagse Hogeschool een keuze gemaakt uit een lijst met projecten om deel te nemen. Per project zijn uiteindelijk groepen van vijf studenten samengesteld, naar aanleiding van de ingevulde keuzes. Uit deze samenstelling van de projectgroepen zijn vijf studenten ingedeeld voor het project “De referentiebol”. Björn Groot, Dino Boot, Martijn van Paassen, Hanneke van der Meij en Michael Delmee zijn de studenten die aan dit project deelnemen. Binnen de projectgroep verzorgde Dino Boot de rol van voorzitter tijdens vergaderingen, Björn de Groot de rol van notulist en planner en Hanneke van der Meij de rol van eindredacteur. Michael Delmee en Martijn van Paassen zijn projectlid en waren dan ook van groot waarde voor dit project. Binnen het project werden duidelijke afspraken gehanteerd. Mede door een duidelijke planning wist iedereen wanneer er tijd aan het project werd besteed en verliep de samenwerking redelijk soepel. Aansluitend aan dit project worden de vakken materiaalkunde, productietechniek, mechanica, productontwikkeling, ergonomie en additive manufacturing met ondersteunende kennis omtrent dit project. Daarnaast is de mogelijkheid gegeven om cursussen te volgen. Design For Assembly en Waarde Analyse zijn de twee cursussen die gekozen zijn als extra kennisgeving om te helpen bij het project. Dit blok hebben we veel geleerd en we kunnen in de toekomst deze kennis gebruiken en toepassen.
1
Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 1 Samenvatting........................................................................................................................................... 5 1
Inleiding ........................................................................................................................................... 6
2
Project definitie ............................................................................................................................... 7 2.1
Projectdefinitie ........................................................................................................................ 7
2.1.1
Achtergrond..................................................................................................................... 7
2.1.2
Probleemstelling .............................................................................................................. 7
2.1.3
Doelstelling ...................................................................................................................... 7
3
Pakket van Eisen en Wensen ........................................................................................................... 8
4
Onderzoek ....................................................................................................................................... 9 4.1
Functie en werking .................................................................................................................. 9
4.1.1
Functie ............................................................................................................................. 9
4.1.2
Werking ........................................................................................................................... 9
4.2
Marktonderzoek .................................................................................................................... 10
4.2.1 4.3
Octrooien ............................................................................................................................... 12
4.3.1
Octrooi nummer: CN103175470 ................................................................................... 12
4.3.2
Octrooi nummer: US2015049329 ................................................................................. 12
4.3.3
Octrooi nummer: US2015015895 ................................................................................. 12
4.4
Modelrecht ............................................................................................................................ 12
4.5
Conclusie ............................................................................................................................... 12
4.6
Materialen onderzoek ........................................................................................................... 13
4.6.1 4.7
Kunststoffen .................................................................................................................. 13
Productietechnieken ............................................................................................................. 16
4.7.1
Gieten ............................................................................................................................ 16
4.7.2
Blow modeling ............................................................................................................... 17
4.7.3
Omvormen staal ............................................................................................................ 17
4.7.4
3D Printen ...................................................................................................................... 18
4.8 5
De producten ................................................................................................................. 10
Verbindingstechnieken.......................................................................................................... 20
Concepten ..................................................................................................................................... 21 5.1
Concept 1............................................................................................................................... 21
5.2
Concept 2............................................................................................................................... 22
5.3
Concept 3............................................................................................................................... 23 2
5.4
6
5.4.1
De Bol ............................................................................................................................ 24
5.4.2
3d printen ...................................................................................................................... 24
5.4.3
Pur schuim ..................................................................................................................... 24
5.4.4
De voet .......................................................................................................................... 25
5.5
Concept 5............................................................................................................................... 26
5.6
Morfologisch overzicht .......................................................................................................... 27
5.7
Keuze matrix .......................................................................................................................... 28
5.8
Terugkoppeling pakket van Eisen en Wensen ....................................................................... 29
5.8.1
Vaste eisen .................................................................................................................... 30
5.8.2
Variabele eisen .............................................................................................................. 30
5.8.3
Wensen .......................................................................................................................... 31
5.8.4
Keuze verantwoording .................................................................................................. 32
5.8.5
Detecteren ..................................................................................................................... 32
5.8.6
Bevestigen ..................................................................................................................... 32
Waarde analyse ............................................................................................................................. 33 6.1
7
8
Functies vaststellen ............................................................................................................... 33
DFA ................................................................................................................................................ 35 7.1
Analyse fase ........................................................................................................................... 35
7.2
Redesign fase ......................................................................................................................... 37
Productie ....................................................................................................................................... 38 8.1
Detaillering van product ........................................................................................................ 38
8.1.1
De Bol ............................................................................................................................ 38
8.1.2
Voet ............................................................................................................................... 38
8.2
Het productieproces .............................................................................................................. 39
8.2.1
De bol............................................................................................................................. 39
8.2.2
De voet .......................................................................................................................... 41
8.3 9
Concept 4............................................................................................................................... 24
Materiaalkeuze ...................................................................................................................... 41
Conclusie en aanbevelingen .......................................................................................................... 42
Bijlage I .................................................................................................................................................. 43 Bijlage 2: Bijbehorende productinformatie........................................................................................... 44 9.1.1
Kunststof sphere met prisma ........................................................................................ 44
9.1.2
Sphere kofferset basic met landmeters ........................................................................ 45
9.1.3
Sphere kofferset standaard Faro/Trimble ..................................................................... 46 3
9.1.4
Sphere kofferset FLEXI................................................................................................... 47
9.1.5
Sphere kofferset FLEXI Faro/Trimble............................................................................. 48
9.1.6
Set FLEXI spheres in rugzak ........................................................................................... 49
9.1.7
Sphere kofferset XXL ..................................................................................................... 51
9.1.8
Sphere Set UltraX .......................................................................................................... 52
9.2
Producten via IQservices ....................................................................................................... 58
9.2.1
Laser Scanner Reference Sphere Set (Standard) ........................................................... 58
9.2.2
Laser Scanner Reference Sphere Set (Flexi) .................................................................. 58
9.2.3
Laser Scanner Reference Sphere Set (Carbonic) ........................................................... 59
9.2.4
Laser Scanner Reference Sphere Set XXL ...................................................................... 59
4
Samenvatting Dit rapport geeft alle stappen weer die zijn ondernomen om tot een eindontwerp van de referentiebol te komen met het bijbehorende productieproces. In eerste instantie is er gedefinieerd wat de klant precies van ons verwachte, hiervoor zijn we aan het begin van het project bij het bedrijf langs geweest. Na het maken van een PVA is er onderzoek gedaan naar de verschillende referentiebollen, octrooien, normen en andere bijbehorende zaken. Na het onderzoek was gedaan zijn er verschillende concepten bedacht. Uiteindelijk is het beste concept volledig uitgewerkt in het Technisch Product Dossier(TPD). Hieronder worden de stappen die zijn genomen beknopt beschreven. De eerste fase van het project was het opstellen van het PVA. Hier is uitgezocht wat het project precies inhoud en wat de eisen van klant waren. Toen dit duidelijk was is er onderzoek gedaan naar de werking en de functie van de referentiebol. In de onderzoeksfase er ook gekeken naar de verschillende soorten bollen die op de markt verkrijgbaar zijn, en of er eventuele octrooien en normen gebonden zitten aan het ontwerp. De volgende stap was het maken van concepten, hier is voornamelijk gekeken naar de verschillende productiemethodes, waarop de referentiebol gemaakt kan worden. Ook is er uitgezocht wat mogelijke Nadat de concepten waren gemaakt is er door middel van een conceptkeuze vergadering een keuze gemaakt tussen de concepten. Hier is zoals gewoon een keuze matrix voor gemaakt. Het concept dat uiteindelijk is gekozen gaat gemaakt worden door middel van 3D printen. Deze bol gaat opgevuld worden met pur schuim voor de stevigheid en de voet wordt uit aluminium gedraaid. In het TPD wordt er dieper ingegaan op het ontwerp van het gekozen concept. Er zal uitgebreid uitgelegd worden hoe de bol en voet eruit moeten gaan zien en op welke manier dit gerealiseerd wordt. Ook is er een materiaalkeuze verantwoording voor het materiaal dat is gekozen. Uit dit project is gebleken dat het mogelijk is om een bol te produceren die 55% goedkoper is dan de huidige referentiebol die Spie bij Faro koopt. Het proces dat bedacht is, is uitsluitend bedoeld voor enkelstuksproductie. Wanneer men het proces wil verhogen tot serie productie is het advies om door middel van vacuüm vormen de bol te produceren. Hierbij kan men voor langere periode gebruik maken van de mal en zullen deze kosten dus rendabel worden.
5
1
Inleiding
Dit rapport is een beschrijving van het gehele ontwerpproces dat is doorlopen door de projectgroep ‘referentiebol’ tijdens het derdejaars productontwikkelingsproject. Tijdens dit project moest er een productieproces ontworpen worden voor het maken van referentiebollen voor een 3D scanner van Faro. De referentiebollen voor deze scanner worden ook door Faro geleverd maar vond de opdrachtgever, SPIE Nederland, te duur.
SPIE is Europees leider wat betreft diensten op het gebied van elektriciteit, mechanica, HVAC, energie en communicatiesystemen. SPIE verbetert de kwaliteit van onze leefwereld en draagt bij aan de verdere ontwikkeling daarvan door overheden en ondernemingen te begeleiden bij het ontwerp, de realisatie, het gebruik en onderhoud van installaties die minder energie verbruiken.1 Dit rapport bestaat uit negen hoofdstukken. Hoofdstuk één is de inleiding. In hoofdstuk twee wordt dieper ingegaan op de precieze inhoud van de opdracht. Hoofdstuk drie behandeld het pakket van eisen en wensen van de opdrachtgever. Onderzoek naar informatie over de huidige referentiebollen, mogelijk te gebruiken materialen en productietechnieken is te vinden in hoofdstuk 4. In hoofdstuk 5 worden mogelijke concepten behandeld en wordt er een keuze gemaakt voor een definitief eindontwerp. In hoofdstuk 6 wordt een waarde analyse gedaan over het ontwerp en in hoofdstuk 7 wordt design for assembly methode toegepast op het eindontwerp. Hoofdstuk 8 gaat dieper in op de techniek van het eindontwerp. En in hoofdstuk 9 worden de conclusies en aanbevelingen gedaan over het project.
1
http://www.spie-nl.com/ 6
2
Project definitie
2.1 Projectdefinitie In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan elementen om het project te definiëren. Verschillende aspecten als achtergrond, probleemstelling en doelstelling komen aan bod. 2.1.1 Achtergrond SPIE is Europees leider wat betreft diensten op het gebied van elektriciteit, mechanica, HVAC, energie en communicatiesystemen. SPIE verbetert de kwaliteit van onze leefwereld en draagt bij aan de verdere ontwikkeling daarvan door overheden en ondernemingen te begeleiden bij het ontwerp, de realisatie, het gebruik en onderhoud van installaties die minder energie verbruiken.2 Spie maakt met behulp van een 3D scanner en referentiebollen een 3d-scan van de omgeving. De software herkent de positie van deze bollen en kan zo het middelpunt bepalen. Door de referentiepunten op meerdere scans te zetten, kan de software de referentie punten over elkaar leggen om zo van meerdere scans een grote puntenwolk te maken. De referentiebollen zijn witte reflecterende bollen op een magneet standaard. Deze bollen kunnen op allerlei punten bevestigd worden waarna er metingen kunnen worden uitgevoerd. 2.1.2 Probleemstelling Het probleem bij Spie is dat de referentiebollen met enige regelmaat kapot gaan. Een bijkomend nadeel van deze bollen is dat ze vrij prijzig zijn. Voor één bol betaald men €300, - en de bollen zijn alleen te koop in sets van vijf. De referentiebollen worden geproduceerd door de fabrikant FARO van de 3D-scanner. Uitgezocht moet worden of deze bollen zelf geproduceerd kunnen worden. Ook moeten de bollen sterker zijn en langer mee gaan dan de huidige bollen. Daarnaast moet het voor een lagere prijs te produceren zijn. 2.1.3 Doelstelling In de paragraaf probleemstelling zijn de opdrachten voor het project omschreven. Om deze opdrachten helder te krijgen worden de doelstellingen voor het project geformuleerd:
2
Een analyse naar de referentiebollen, om de huidige specificaties te bepalen. Het ontwerp van de referentiebol optimaliseren: betere materialen gebruiken, produceerbaarheid verbeteren, assemblage optimaliseren en kostprijs minimaliseren. Het productieproces samenstellen, het gaat hierbij om een klein serieproduct met één tot tien bollen per productieronde.
http://www.spie-nl.com/ 7
3
Pakket van Eisen en Wensen
Het pakket van eisen en wensen dient de belangen van de betrokkenen te vertegenwoordigen. Vaste eisen Specifieke omschrijving De referentiebol moet een diameter hebben van 140 [mm] met een tolerantie van ±1 [mm] De bol moet een mat witte kleur hebben De bol moet bruikbaar zijn samen met de oorspronkelijke bol.
Meetbaarheid (beoordelingscriteria) Ja / Nee
Acceptatie (Eiser) Spie
Realisatie Ontwerp
Ja / Nee
Spie
Ontwerp
Ja / Nee
Spie
Testen
Meetbaarheid (beoordelingscriteria)
Acceptatie (Eiser)
Variabele eisen Specifieke omschrijving De bol moet sterker zijn en langer meegaan dan de huidige bol. Het gewicht van de bollen mag niet te hoog zijn ten behoeve van de mobiliteit Maximale kostprijs van €300, per bol Productieoplage
Realisatie
Nieuwe bol > Huidige bol
Spie
Ontwerp / Testen
Gewicht < 110% van het huidige gewicht
Spie
Testen
Kostprijs <€300, -
Spie
1 tot 10 bollen per productieronde
Spie
Kostprijsberekening en offertes Detaillering
Wensen Specifieke omschrijving
Meetbaarheid (beoordelingscriteria)
Acceptatie (Eiser)
Realisatie
De hoogte van de magneetcenter bol moet gelijk zijn aan die van de huidige bollen
Ja/Nee
Spie
Ontwerp
De bollen moeten bruikbaar zijn op bestaande magneten.
Ja/Nee
Spie
Testen
Een goede levensduur/kosten verhouding
Vergelijking met huidige bol
Spie
Ontwerp / Testen
De bol moet goed schoon te houden/maken zijn
Ja/Nee
Spie
Testen
Productieproces moet door één persoon uitvoerbaar zijn Er zal een prototype van de referentiebol gemaakt worden.
Ja/Nee
Spie
Detaillering
Ja/Nee
8
4
Onderzoek
4.1 Functie en werking Voor het onderzoeksrapport moet er worden uitgezocht wat de functie en werking van de referentiebol is, deze worden hieronder geschreven. Hierna worden de onderdelen van de referentiebol besproken. Figuur 1
4.1.1 Functie De referentiebollen worden gebruikt als een referentiepunt bij het maken van meerdere 3D-scans. Als een scan wordt gemaakt zijn er dode hoeken achter objecten die niet gescand kunnen worden. Door vanuit meerdere hoeken een scan te maken zijn er uiteindelijk geen dode hoeken meer, het enige probleem is dat het nu alleen maar verschillende losse scans zijn. Door de referentiebollen kunnen deze losse scans samengevoegd worden zodat er een mooie 3Dweergave van de omgeving is. Fabrikant FARO verkoopt de 3D-scanners met de bijbehorende referentiebollen. Een voorbeeld van een toepassing van deze bol kan zijn om een 3D scan te maken van een plaats in een raffinaderij. Als in de raffinaderij een probleem zich voordoet en er bijvoorbeeld een nieuwe leiding geplaatst moet worden is het voor de engineers handig om een 3D-scan van de huidige situatie te hebben waarmee zij tot een oplossing kunnen komen voor het probleem. 4.1.2 Werking Voor het maken van de 3D-scans vanuit verschillende hoeken moeten eerst alle referentiebol in het scanveld geplaatst worden. De referentiebollen worden door middel van een krachtig magneet op een object geplaatst zodat deze niet meer kan verschuiven (dit is essentieel voor het maken van de scans). Hierna moet de diameter van de referentiebol in de 3D-scanner ingevoerd zodat de bollen herkend kunnen worden na het maken van de scan. De 3D-scanner wordt hierna op verschillende plaatsen aangezet om vanuit verschillende hoeken te scannen. De verschillende scans worden hierna samengevoegd tot één grote 3D-scan waarin de hele omgeving te zien is. Onderdeel Bol Stang
Magneet
Figuur 2: Bol
Functie Licht van de scanner terug weerkaatsen naar de scanner. Op deze manier wordt de bol herkend door de scanner. De stang zit vast aan de bol. De centerlijn van de stang moet in lijn liggen met het centerpunt van de bol. Aan de onderkant van de stang zit een magneet waar de stang bevestigd kan worden aan een andere magneet . De magneet wordt aan de onderkant van de stang bevestigd met een magneet. Deze magneet wordt gebruikt om de referentiebol op een object te plaatsen
Figuur 3: Voet 9
Figuur 4: Magneet
4.2 Marktonderzoek Het marktonderzoek is een belangrijk onderzoek waarbij informatie wordt verzameld over de (bestaande) markt. Deze omvat de producten en concurrenten op de markt, om deze te vergelijken met het te maken product. 4.2.1 De producten Het product waar marktonderzoek voor gedaan is, is een referentie bol. Deze referentiebollen worden gebruikt om metingen te doen met behulp van een laser. Deze bollen bestaan hoofdzakelijk uit kunststof en zijn relatief duur. Om deze producten zelf te kunnen produceren moet eerst onderzoek gedaan worden naar de huidige concurrenten en leveranciers. Hierdoor zijn de prijs en specificaties van de bestaande producten te bepalen. Dit is belangrijk om te weten, voordat het eigen product ontwikkeld wordt. Uit het markonderzoek blijkt dat de bollen qua specificaties nauwelijks anders zijn. Het verschil zit hem in de hoeveelheid waarin deze referentiebollen worden verkocht en de prijs tussen de leveranciers. De onderstaande tabel bevat de producten op de markt. Hierin is de diameter van de bol aangegeven omdat dit een belangrijke eigenschap is van het product en daarmee de waarde bepaald. De onderstaande vermelde prijzen zijn exclusief BTW en eventuele verzendkosten. Diameter [mm] Sphere Set (XXL with Individual Accessories) Kunststof sphere met prisma Sphere Set (Carbonic)
200
Flexi Laser Scanner Reference Sphere Set in a Backpack Sphere Set (Flexi)
145
Sphere kofferset XXL Laser Scanner Reference Sphere Set XXL Sphere Target EMF 5/8" Survey Thread Sphere Target EMF with Magnet Sphere Set UltraX Sphere Set (Standard)
200 200
Laser Scanner Reference Sphere Set (Carbonic) 10 Piece Scanner Sphere and Magnet Kit in Hard Case Set FLEXI spheres in rugzak Sphere kofferset FLEXI
Prijs
100 145
145
(6'' =) 152,4 (6'' =) 152,4 145 145 145 100 145 145 10
Aantal Prijs per bol
$ 865,00 € 349,00 $ 1.795,00 $ 1.405,00
2 1 6
$
Prijs per bol in € (wisselkoers op 3-3-2015) 432,50 € 386,92
$
€ 349,00 299,17
€ 349,00 € 267,64
6
$
234,17
€ 209,49
$ 1.325,00 € 395,00 € 395,00
6
$
220,83
€ 197,56
€ 197,50 € 197,50
€ 197,50 € 197,50
$ 185,95 $ 185,95 € 960,00 $ 1.045,00 € 899,00
1
$
185,95
€ 166,35
1
$
185,95
€ 166,35
$
€ 160,00 174,17
€ 160,00 € 155,81
€ 149,83
€ 149,83
$ 1.599,95 € 799,00 € 749,00
10
160,00
€ 143,13
€ 133,17 € 124,83
€ 133,17 € 124,83
2 2
6 6 6
6 6
$
Sphere kofferset FLEXI Faro/Trimble Sphere Target 5/8" Survey Thread w/ Quick Disconnect Adapter 6 Piece Scanner Sphere and Magnet Kit in Soft Case Sphere Target 5/8" Survey Female Thread Sphere Target 5/8" Survey Male Thread 100 mm Scanner Sphere with Magnet Laser Scanner Reference Sphere Set (Flexi) Sphere kofferset basic met land meters Sphere kofferset standaard Faro/Trimble 100 mm Scanner Sphere Laser Scanner Reference Sphere Set (Standard)
145
€ 749,00
6
€ 124,83
€ 124,83
(6'' =) 152,4
$ 138,95
1
$
138,95
€ 124,31
100
145
$ 829,95 $ 128,95 $ 128,95 $ 124,95 € 659,00
6
$
138,33
€ 123,75
1
$
128,95
€ 115,36
1
$
128,95
€ 115,36
1
$
124,95
€ 111,78
6
€ 109,83
€ 109,83
145
€ 599,00
6
€ 99,83
€ 99,83
145
€ 599,00
6
€ 99,83
€ 99,83
100
$ 109,95 € 499,00
1
109,95
€ 98,36
€ 83,17
€ 83,17
(6'' =) 152,4 (6'' =) 152,4 100
145
6
$
Naar aanleiding van deze tabel valt te concluderen dat de prijs per bol in € verschilt tussen de € 83,17 en €386,92. Dit is echter een oneerlijk vergelijk omdat sommige producten verschillen van specificaties. De diameter is daarbij een van de belangrijkste eigenschappen en dient meegenomen te worden in het vergelijken van de bollen. De aanvullende informatie en overige specificaties zijn samengevoegd in de bijbehorende productinformatie bijlage I.
11
4.3 Octrooien Tijdens de onderzoeksfase van dit project is er onderzoek gedaan naar verschillende octrooien die te maken hebben met de referentiebol zelf. Daar zijn de volgende octrooien uitgekomen. 4.3.1 Octrooi nummer: CN103175470 Dit octrooi behandelt de positionering van de referentiebol bij het gebruik van een gestructureerde licht vision sensor. Het gestructureerde licht vision sensor is vergelijkbaar met de laser van het 3D mapping. 4.3.2 Octrooi nummer: US2015049329 Dit octrooi gaat wat dieper in op de werking van het verkrijgen van 3D coördinaten. Hierbij gaan ze meer in op de werking van de laser dan de referentiebollen. Dit is niet specifiek wat er gezocht wordt. Echter is dit wel belangrijk om mee te nemen. Er staan een paar belangrijke dingen in over hoe de bol wordt opgemerkt door de scanner. 4.3.3 Octrooi nummer: US2015015895 Dit octrooi beschrijft het hele principe van de scanner die bij Spie gebruikt wordt. Echter wordt hier ook helaas niet op de bol ingegaan. Al deze octrooien gaan over het principe van de scanner in samenwerking met de referentie bol of over de manier van plaatsen van de referentiebol. De octrooien zijn dus niet van toepassing op het ontwerp van de referentiebol
4.4 Modelrecht Met het modelrecht zorgt men voor het eigendomsrecht op het uiterlijk van een model. De wet zegt dat het uiterlijk van een voortbrengsel of een deel ervan als tekening of model wordt beschouwd, dit alleen als de tekening of het model nieuw is en een eigen karakter heeft. Men kan geen modellen inschrijven die noodzakelijk zijn voor het technische effect, hierbij praat men namelijk over uitvindingen en octrooien. De bollen zijn nodig voor een technisch effect te verkrijgen. Hierdoor vallen ze niet onder het modelrecht. De uitvinder kan octrooi aanvragen echter de vorm kan niet worden beschermd omdat deze nodig is voor het technisch effect. Zie citaat rijksoverheid voor duidelijkheid Citaat rijksoverheid Voorwerpen die nodig zijn om een technisch effect te krijgen, vallen niet onder het tekeningenrecht of modellenrecht. Dan gaat het al snel om een uitvinding. Hierop kan de uitvinder octrooi aanvragen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de spiraalvorm van een kurkentrekker. Deze vorm kan niet worden beschermd. De vorm is namelijk nodig om de kurk uit de fles te trekken. Bron: http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/intellectueel-eigendom/tekeningenrecht-enmodellenrecht
4.5 Conclusie De bol mag door spie zelf gemaakt worden en gebruikt. Mocht Spie de bollen op de markt brengen moet er nog duidelijk gekeken worden of er geen octrooien aanwezig zijn op de referentiebollen.
12
4.6 Materialen onderzoek Voor de productie van de bol kunnen meerdere materialen worden gebruikt. Oorspronkelijk worden de bollen van kunststof gemaakt. Het probleem bij deze bollen is dat het materiaal snel kan breken. Daarom wordt naast verschillende kunststoffen ook gekeken naar andere materialen. 4.6.1 Kunststoffen Een kunststof is in algemene zin licht, duurzaam en goed te produceren. Een nadeel is dat het snel kapot kan gaan indien het niet juist geproduceerd is of als er niet goed mee gewerkt wordt. Een kunststof is nog steeds een goede oplossing voor het produceren van de bol. Daarom worden verschillende prijzen van verschillende soorten kunststoffen vergeleken. Omdat SPIE de bollen zelf wil produceren word gekeken naar grondstofprijzen van verschillende kunststoffen. Op het moment van schrijven geld daarvoor het volgende3:
Figuur 5: Kunststof prijzen
3
Bron: http://www.vraagenaanbod.nl/marktprijzen/id12856-Kunststofprijzen_week.html 13
Figuur 6: Prijzen technische polymeren
Met bovenstaande kunststoffen is een bol te produceren. Er kan worden nagegaan wat de verschillende materialen voor verschillende voor- en nadelen hebben.4 4.6.1.1.1 Polypropeen De huidige bol is gemaakt van polypropeen (PP). Polypropeen lijkt erg op polyetheen en ligt qua prijs in dezelfde orde van grootte. Bovendien is het ook een thermoplast wat wordt verkregen door de (additie) polymerisatie van propeen. PP is bestand tegen bacteriegroei en bovendien heeft het een extreem goede bestendigheid tegen chemische stoffen (basen zuren). Eigenschappen
Polypropeen is meestal ondoorzichtig. Het kan een kristalliniteit tot 60 à 70% bereiken. Het heeft een goede temperatuursbestendigheid en een grote taaiheid. Bij temperaturen onder 0° C wordt het bros.
4.6.1.1.2 Polycarbonaat Polycarbonaat (PC) is een glasheldere thermoplast die niet erg krasbestendig is maar kan in tegenstelling tot vele andere kunststoffen tegen hogere temperaturen en heeft daardoor een groot
4
Bron: http://sybec.nl/ 14
toepassingsgebied. Daarnaast is het bijzonder sterk, bepaalde soorten worden in hightech segmenten toegepast. Polycarbonaat wordt verkregen middels polymerisatie van een alcohol en een carbonyl verbinding. Eigenschappen:
PC is amorf Het heeft uitstekende optische eigenschappen Het is praktisch onbreekbaar, ook bij lage temperaturen (- 100°C) Het heeft een goede warmtebestendigheid (130°C) Het is glashelder
4.6.1.2 Polyetheen Polyetheen (PE) is een veel gebruikt materiaal (meest gebruikte kunststof) en bestaat in veel variëteiten. Etheen wordt verkregen door het afbreken van nafta wat weer een derivaat is van aardolie. Door het polymeriseren van etheen wordt polyetheen verkregen. In deze formule is te zien dat PE uit koolstof en waterstof atomen bestaan. Bij de verbranding ervan ontstaan daardoor alleen koolstofdioxide en water. Eigenschappen:
Het is lichter dan water en voelt wasachtig aan Het is 100% doorlatend of niet doorlatend Is goed bestand tegen lage temperaturen vanzelf onder 0⁰C
4.6.1.3 Polystyreen Polystyreen (PS) is een thermoplast en wordt verkregen door de polymerisatie van styreen wat een monomeer is. PS wordt gebruikt in massa-artikelen voor reclame en verpakking. Eigenschappen:
PS is amorf en glashelder, hard en stijf het is een goedkoop materiaal het is broos en gevoelig voor oplosmiddelen
4.6.1.4 Polyvinylchloride Polyvinylchloride5 (PVC) is een van de meest gebruikte kunststoffen. Het wordt ingezet voor zeer uiteenlopende toepassingen in ons dagelijks leven. PVC wordt geproduceerd op basis van twee natuurlijke grondstoffen: aardolie en zout. Aardolie fungeert als bron van koolstof en waterstof, zout als bron van chloor. Eigenschappen: Zuiver PVC is: 5
Het is hard De stof is transparant
Bron: http://www.pvcinfo.nl/next.asp?pagecode=pvcalg 15
Het is slecht brandbaar Het is thermoplastisch
Door bepaalde stoffen toe te voegen, kunnen eigenschappen gewijzigd worden, zoals:
de buigzaamheid de kleur / transparantie de bestendigheid tegen licht en warmte
Op die manier kan PVC worden aangepast aan de eisen van het eindproduct. Dat is ook de reden dat PVC wordt gebruikt voor zeer veel verschillende toepassingen (zie toepassingen van PVC). Producten van PVC zijn:
duurzaam stevig of juist flexibel brandvertragend elektrisch isolerend licht van gewicht
Het PVC basispolymeer wordt gemengd met verschillende additieven alvorens verwerkt te kunnen worden. Deze additieven zorgen ook voor de grote variatie in eigenschappen tussen de verschillende PVC-producten. Een voorbeeld hiervan is het verschil tussen hard PVC (zoals buizen) en zacht PVC (zoals vloerbedekking). Beide zijn gemaakt van het basispolymeer PVC maar door de toevoeging van diverse additieven kunnen de eigenschappen op maat worden gemaakt. Meer hierover in het hoofdstuk additieven.
4.7 Productietechnieken Het produceren van de bol kan op verschillende manieren. In dit hoofdstuk zal met namen de verschillende methodes worden besproken hoe de bol gemaakt kan worden. Er wordt ook gekeken naar de kosten die hieraan verbonden zijn. De kosten voor het eventuele verbinden zijn hierbij niet in meegenomen. Daarnaast zal er ook nog worden gekeken of er ook nog nabewerkt moet worden en welke kosten hieraan verbonden zijn. 4.7.1 Gieten Een van de meest toegepaste methodes is het gieten van de bepaalde vormen. In dit deel zal er gekeken worden naar het gieten van de hele bol en het gieten van de twee verschillende helften. Hierbij kunnen er dus verschillende afwegingen gemaakt worden. Er moet ook gelet worden op de nauwkeurigheid van de bol. Hierbij moet wel het materiaal betrokken worden. Het gieten van kunststof is een ander proces dan het gieten van metalen. Bij de beide manieren van gieten moet er wel rekening gehouden met een aantal vaste kosten. Zo is een matrijs nodig en ook is het afhankelijk met welk materiaal er gegoten gaat worden. Matrijs kosten kunnen uit een lopen van €2.000.- tot €7.500.-. Kosten van het giet proces is afhankelijk van het gekozen materiaal en de uiteindelijke methode van gieten. Veel gietbedrijven nemen het nabewerken van het product mee in de kosten. Voor een duidelijke prijs moet er een offerte aangevraagd worden bij het desbetreffende bedrijf. 16
Metaal giet bedrijven: -
Metaalgieterij van Wijhe Gieterij de Ruiter Metaalgieterij Alliage
Deze bedrijven kunnen allerlei manieren metaal gieten, zoals bijvoorbeeld zandgieten of coquillegieten. Zandgieten zal een uitkomst kunnen bieden omdat hierbij geen matrijs nodig is. Als de bollen binnen zijn zou er met een eventuele spuitbus de bollen in de gewenste kleur gespoten kunnen worden. Kunststof giet bedrijven: - Modec - Sellplastics (dit bedrijf bewaart de matrijzen voor hergebruik) - Kunststoffabriek 4.7.2 Blow modeling Blow modeling is vergelijkbaar met spuitgieten. Het voordeel van blow modeling is dat de producten die verkregen hol zijn. Twee matrijzen worden bij het blow modeling bij elkaar gedrukt waarna de verwarmde kunststof in de matrijzen wordt aan gebracht. Tijdens het aanbrengen van de verwarmde kunststof wordt onder hoge druk lucht ingeblazen waardoor er alleen plastic aan de buitenkant komt te zitten en dus niet het hele model vult.
Figuur 7 Blow modeling
Bedrijven die het kunnen: -
Zuiderplastics ERIKS
4.7.3 Omvormen staal Het omvormen kan met verschillende soorten staalplaten, echter de dikte en het soort staal zijn de verschillende factoren die de uiteindelijke prijs van het omvormen bepalen. De kosten voor het produceren van de helften zijn ook een aantal factoren bepalend. Zo is het soort metaal van belang bij het omvormen.
17
Er kan op een beperkt aantal manieren de vorm worden behaald die er nodig is voor de bol - Explosie vormen. Hierbij wordt er in een onderwater opslag de mal met het materiaal gebracht. Hierna wordt er doormiddel van een explosie een hoge kracht uigeoefend op het materiaal. Voordelen van deze manier van omvormen is geen machine nodig, bijna alle vormen zijn te maken, uitermate geschikt voor klein serie producten. - (koud) smeden. Hierbij worden platen door verschillende stappen omgevormd tot de uiteindelijke vorm. Dit is een relatief lang proces met meerdere tussenstappen om tot de eind vorm te komen. - Matrijs buigen. Hierbij wordt met behulp van een matrijs de vorm in het metaal gedrukt. De verschillende kosten voor het omvormen van de staal platen is zoals eerder vermeld afhankelijk van de staalsoort en de dikte van de plaat. 4.7.4
3D Printen
4.7.4.1 Fused Deposition Modelling 3D-printen is een productiemethode waarbij er steeds laag voor laag materiaal aan elkaar vast wordt gesmolten om uiteindelijk het gewenste product te fabriceren. Deze methode wordt ook wel Fused Deposition Modelling (FDM) genoemd. Het Proces Het proces wordt aan de hand van de afbeelding hiernaast uitgelegd. Het materiaal waarmee geprint gaat worden, wordt door middel van een spuitmond-extruder(1) op een platform(3) aangebracht. Laag voor laag kan het product opgebouwd worden door de spuitmond over het product heen te bewegen (de tafel is ook verstelbaar). Doordat het aangebrachte materiaal bij elke laag stolt, kan het product laag voor laag worden opgebouwd. Op Figuur 8 deze manier zal de juiste vorm van het product gerealiseerd kunnen worden. Het voordeel van 3D-printen is dat er complex producten gemaakt kunnen worden. Een nadeel van 3D-printen is dat het vooralsnog een duur proces is. Dit zal in de nabije toekomst dalen door de grote ontwikkelingen. Een ander nadeel is dat het vrij lang duurt voordat het product gerealiseerd is. Bedrijven die kunnen 3D-printen: -
3Dimenz Heijcon Cadix
Kosten De kosten van Fused Deposition Modelling 3D printen hangt voor het grootste gedeelte af van de grootte van het product en het soort materiaal waarmee geprint wordt. -
Materiaalkosten verschilt per product Fused Deposition Modelling 3D printers: beginnen vanaf €500,-
18
4.7.4.2 Stereolithografie Stereolithografie is een vormgevingsproces waarbij er modellen uit kunststof worden gemaakt door middel van een CAD model. Het kunststof model wordt door laagsgewijze polymerisatie van een vloeistof gecreëerd. Proces Eerst wordt er een CAD model dat gemaakt op de computer, dit model wordt opgedeeld in dunne schijfjes zodat er laag voor laag geprint kan worden (CAM-file).
Figuur 9
Het 3D printen gebeurd in een donker ruimte waar geen licht kan/mag komen. In deze donkere ruimte staat een bak met vloeibare kunststof. Door een laser op de vloeistof te richten zal de vloeistof verharden. De laser werkt een laag patroon af om het model te maken. Zodra dit patroon klaar is zakt de tafel een fractie van een millimeter waarna de volgende laag erop gehard kan worden. Op deze manier wordt er een heel model gecreëerd. Bedrijven die gebruik maken van deze 3D print techniek: -
Materialise Venture Rapid Technologies 3dprototyping.nl
Kosten De kosten van Stereolithografie 3D printen hangt af van de grootte van het product een de hoeveelheid liter vloeibare kunststof er nodig is het product te maken. Als je dit door een bedrijf laat doen komen er uiteraard nog kosten bovenop. -
1 liter vloeibare kunststof:
€80-€210
-
Stereolithografie machine:
€460,10-€18.403,84
19
4.8 Verbindingstechnieken Met verschillende verbindingstechnieken kan men 2 losse onderdelen aan elkaar monteren. Dit kunnen los neembare verbindingen, of niet los neembare verbindingen zijn. De referentie bol kan uit twee delen gemaakt worden, de bol en standaard, tevens wordt de magneet gemonteerd. Deze magneet moet verbonden worden met een sterke verbinding in verband met zijn functie. De bol en zijn standaard moeten een stabiele verbinding hebben. Tevens is de verbinding ‘intern’, dit maakt het een lastigere optie. Beste opties zijn:
Schroefdraad
Krimpen
Lijmen
Lassen
Wanneer de bol massief is of behoorlijk dikke ‘schil’ kan er schroefdraad in getapt worden. Vervolgens kan op de standaard een buitenschroefdraad gedraaid worden. Hierbij moet men er wel voor zorgen dat de bol niet snel losdraait. Of de verbinding methode krimpen toepasbaar is, is compleet afhankelijk van het materiaal. Hierbij wordt het ene onderdeel verwarmd, waar de andere gekoeld wordt. Wanneer men de producten in elkaar gezet worden en op kamer temperatuur komen zitten ze vast. Het lijmen spreekt redelijk voor zich. Hierbij moet men een gat bewaren in de bol, waar de staander inpast. Hierin plaatst men lijm en vervolgens de staander. Bij het lijmen moet er rekening gehouden worden met het inklemmen. Wanneer een lijmverbinding sterk genoeg moet worden moeten de producten enige tijd op elkaar gedrukt worden. Zo kan de lijm uitharden en zal er geen speling optreden. Wanneer het materiaal dit toelaat is lassen ook mogelijk. Men moet hierbij rekening houden met de vervorming tijdens het lassen in verband met de nauwkeurigheid. Om de nauwkeurigheid te kunnen garanderen kan men een lasmal creëren. Hierdoor wordt de vorm ‘vast’ gezet en heeft het materiaal minder kans om ernstig te vervormen. Conclusie De keuze is uiteraard afhankelijk van het ontwerp. Bij een gat compleet door de wand van de bol heen kan men het beste schroefdraad tappen. Echter wanneer het een gat is met een vaste bodem, is een lijm verbinding de beste optie. Zo kan de lijm niet verdwijnen binnen de bol.
20
5
Concepten
5.1 Concept 1 Aangezien Spie het goedkoop mogelijk en het liefst binnen het bedrijf wil kunnen maken is dit concept uitermate geschikt. Dit concept richt zich op het zelf maken van een bol met spullen wat verkrijgbaar is in iedere bouwmarkt en/of technische verkoper. De spullen die ingekocht moeten worden zijn:
Lichtbol 200mm zoals te verkrijgen bij praxis Materiaal kunststof.
Figuur 10
Grijs grondverf Mat witte verf Lijm Zodra de bol is gekocht kan er begonnen worden aan het maken van de referentie bol. Doordat de lichtbol transparante witte kleur is, moet er eerst een grondlaag op aangebracht worden. Deze grondlaag is de grijze grond verf. Dit zorgt ervoor dat de bollen geen licht meer door kunnen laten. Als deze grondlaag goed is aangebracht en droog is kan er de mat witte verf op aangebracht worden. Zodra dit droog is, is de bol af. Nu moet er voor gezorgd worden dat de hart op hart afstand klopt. De magneet die in de oude standaard zit zou er uitgehaald kunnen worden en bevestigd worden op de aluminium plaat die al op de bol zit. Dit kan vast gezet worden met een goed lijm.
Totale kosten voor het maken (geschat): Lichtbol: €18,99 Grijze grondverf 250 ml: €7.49 Mat witte verf 750ml: € 14.69 Pattex 100% lijm 200g: €11,49 Manuren €135,Totaal €187,66 Nadelen zijn er wel aan deze oplossing. Het kan zo zijn dat de lichtbol niet meer te verkrijgen is na een bepaalde tijd. Hier zou dan een andere bol voor gezocht moeten worden. De lijm zou ook niet de ideale oplossing zijn voor de magneten omdat deze vrij sterk zijn. De lichtbol zou ook snel kunnen breken.
21
5.2 Concept 2 Algemeen Het idee van dit concept is om de bol en de voet op te splitsen in twee aparte onderdelen, de bol en de voet. Deze onderdelen kunnen volledig los van elkaar geproduceerd worden en wanneer nodig samengevoegd worden tot de volledige referentie bol. Het voordeel hiervan is dat wanneer bijvoorbeeld alleen de bol kapot gaat ook alleen deze vervangen hoeft te worden. Tevens is het mogelijk om op deze manier de massa van de bol gelijk te houden aan die van het huidige model.
De Bol De bol zal in grote lijnen gelijk blijven aan de huidige bol. Het enige verschil zal zijn dat er inwendig schroefdraad in de bol komt waarmee de bol op de voet gemonteerd kan worden. De bollen zullen gemaakt worden door middel van 3D printen. Nader onderzoek naar de gewenste eigenschappen van de bol moet uitwijzen welk materiaal het meest geschikt zal zijn voor de productie. De bollen kunnen, wanneer dit de levensduur van de bollen ten goede komt, gevuld worden met polyurethaanschuim. Hiervoor kunnen de gewenste vulgaten tijdens het 3D printen al geplaatst worden.
Figuur 11
De Voet De voet kan volledig naar wens gevormd worden. In het figuur is een mogelijkheid weergegeven maar dit ontwerp staat niet vast. De enige eis is dat de afstand vanaf de magneet tot aan de uitwendige schroefdraad gelijk blijft. Het voordeel hiervan is dat het gewicht van de voet geoptimaliseerd kan worden. Er is voor gekozen om de voet uit aluminium te draaien. Aluminium is een licht metaal dat makkelijk bewerkt kan worden en tevens goed betaalbaar. Figuur 12
Kosten In de kostenraming zijn bij de kosten voor de bol en de voet het arbeidsloon opgenomen. De kosten voor het samenvoegen van de complete bol zijn niet in de raming opgenomen. Deze hangen af van welke persoon de bol gaat assembleren.
22
De bol Het voetstuk De magneet Montage materiaal Manuren Totaal
€ 50,€ 50,€ 5,€ 5,€ 135 € 235,-
5.3 Concept 3 De wel bekende referentie bol wordt geproduceerd doormiddel van draaibewerkingen. Hierbij behoud het zijn huidige dimensies op de inkeping in het voetje na. De bol wordt geproduceerd doormiddel van een CNC - draaibank waar het materiaal automatisch zal worden toegevoegd. Hier wordt gestart met het draaien van het voetje, hierin wordt een ‘gat’ gedraaid voor het plaatsen van de magneet. Na het draaien van de bol zal het complete product worden afgestoken, hierna wordt de staaf materiaal verder door de drie klauw gedrukt om het product opnieuw te beginnen. Het voordeel van dit proces is dat er eenmalig een Figuur 13 PETP materiaal programma geschreven wordt, deze kan keer op keer hergebruikt worden. Tevens is er tijdens het proces zelf weinig mankracht nodig, men zal alleen materiaal moeten aanvoeren. De keuze materiaal keuze is PETP, dit is een sterk materiaal en goed te bewerken. Kosten: Hierbij is gerekend met € 85,- per uur draaien, dit wordt met een cnc draaibank gedaan. De bol inclusief voet zal met 20 minuten draaien geproduceerd zijn. Dit met een insteltijd van 30 minuten, deze insteltijd is voor een enkel product hetzelfde als voor 100 producten. Als totale productie tijd bij een enkelstuk wordt er gerekend met 1 uur a € 85,00. Materiaal kosten van PETP zijn € 190,- per meter. De benodigde lengte voor de bol is 250mm wat uitkomt op materiaal kosten van € 47,50. De totale kosten voor de bol incl. voet is € 132,50.
23
5.4 Concept 4 De referentiebol is een bol die op verschillende manieren geproduceerd kan worden. Hierbij word onderscheid gemaakt tussen de bol en de voet. 5.4.1 De Bol De bol wordt is dit concept gegoten. Het nadeel van gieten is dat de mal erg duur is. Deze mal moet speciaal gemaakt worden en is van vaak een hoogwaardig materiaal. Dit maakt de prijs van de mal relatief hoog. Gieten met gebruik van een mal is daarom een minder goede optie als het gaat om kleine oplagen. 5.4.2 3d printen Met de huidige stand van de techniek is er veel beschikbaar op het gebied van 3d printen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om een relatieve goedkope 3d geprinte mal te maken. Door deze 3d geprinte mal te vullen met (PUR) schuim is de bol te produceren. Een voordeel van het produceren van de mal op deze manier is dat het relatief snel en goedkoop is. Daarnaast kan de mal, indien nodig, nog aangepast worden. Deze mal zal wellicht niet zo sterk en duurzaam zijn als een metalen mal maar wel vele malen goedkoper. Een ander nadeel van een 3d geprinte mal kan je oppervlakte ruwheid zijn. Omdat de resoluties van het 3d printen nog niet zo hoog zijn, zijn de lagen duidelijk zichtbaar. Dit zal dan ook te zien zijn op de uiteindelijke geproduceerde bol. Met een oplossing met aceton is de op te lossen. Aceton zal te toplaag van het 3dprint doen samensmelten en er zal zo een egaal oppervlak ontstaan. Nagegaan zal moeten worden of de maten nog kloppen, maar testen zal uitwijzen wat hier de optimale productie voor de mal kan zijn. 5.4.3 Pur schuim De bol zal van PUR schuim materiaal gemaakt worden. Er bestaan verschillende soorten PUR schuim, later zal moeten blijken wat de best toepasbare is. Het voordeel van PUR is dat het relatief goedkoop, licht en duurzaam is. PUR zet erg uit, dus met een PUR schuim spuit zullen meerdere bollen gemaakt kunnen worden.
PUR schuim toevoegen
Figuur 14: PUR schuim toevoeging in mal
24
5.4.4 De voet De voet zal hetzelfde zijn als de huidige voet. De voet zal gemaakt worden van een metaal dat door draaien in het huidige worden geproduceerd kan worden. Omdat het gaat om een kleine oplage per productie ronde is dit een goede oplossing. Het maken van de voet zal niet veel productie stappen hoeven te ondergaan. Dit maakt het produceren van de voet relatief goedkoop. De voet zal wel zo geproduceerd moeten worden dat hij pas in de mal voor de bol. Hierdoor kan de voet direct meegenomen worden als PUR schuim in de mal gespoten word. Dit heeft als voordeel dat er minder productiestappen nodig zijn. Een ander voordeel kan zijn, dat er op deze manier verschillende soorten voeten in de bol toegevoegd kunnen worden. In plaats van de huidige voet kan er bijvoorbeeld buitendraad of binnendraad worden gebruikt als verbindingsmogelijkheid. Hierdoor is de bol op allerlei objecten te schroeven.
Figuur 16: Binnendraad
Figuur 15: Buitendraad
Kosten: De bol Het voetstuk De magneet Montage materiaal Manuren Totaal
€ 85,€ 90,€ 5,€ 5,€ 135 €300,-
25
5.5 Concept 5 Hier wordt een productieproces geschreven worden van de referentiebol die bedacht is door Michael. De referentiebol wordt in twee aparte delen gemaakt. Er wordt apart een bol en een stang geproduceerd. Deze twee onderdelen worden later met elkaar samen geassembleerd tot één referentiebol. Bol De referentiebol wordt van het ABS kunststof gemaakt door middel van vacuümvormen. In dit concept wordt de bol hol gemaakt om gewicht te besparen. Om deze reden wordt er een matrijs gebruikt waarmee een halve bol vacuüm getrokken kan worden. In de halve bol zit een inkeping met een recht lipje (zie afbeelding hiernaast). Op dit punt zullen de twee helften aan de voet bevestigd worden met lijm. Op het vlakke oppervlak van de halve bol zit een klein gleuf van één mm Figuur 17 diep, in deze gleuf wordt de lijm gedaan om de twee helften aan elkaar vast te lijmen. Nadat de bol aan elkaar gelijmd is zal de bol worden opgeschuurd om lijm resten weg te halen en de bol mooi egaal te maken. Als laatste wordt er een grondverf aangebracht met daar overheen een mat witte verf. Voet De voet wordt uit een Aluminium staf gedraaid, aan de bovenkant van de voet zit gleuf waardoor de twee helften van de bal maar op één manier op de voet bevestigd kan worden, hierdoor zal het centerpunt van de bol gelijk goed uitgelijnd zijn met de centerlijn van de voet. Aan de onderkant wordt een gat gedraaid waarin de magneet gelijmd wordt. Voordelen concept -
Lage materiaalkosten Lage productiekosten Weinig nabewerkingen Makkelijk te assembleren
Eenmalig Kosten Matrijs halve bol:
Figuur 18
€2000, - (goed voor ± 500 bollen)
Kosten per bol: ABS kunststof plaat: €41,- (1000*600*4mm = ongeveer 10 halve bollen) Aluminium staf ᴓ40*100: €3,- + 80 Verf: €10,- per 250 ml (grond + mat wit) Lijm: €10,- per 200 gram Manuren: €120,- (voor 2 uur werk) Totaal per bol: €230,- per referentiebol Kosten voor het produceren van 50 stuks: €2000+(50*€150)= €9500,Kosten per bol: €9500/50 = €190,- per bol, bij een productie van 50 bollen.
26
5.6 Morfologisch overzicht Het morfologisch overzicht geeft een overzicht met alle concepten. De concepten vervullen meerdere functies en deze zijn opgedeeld in detecteren en bevestigen. Optie
1
2
3
4
5
Detecteren
Glazen bol met coating
PUR schuim bol met coating
3D geprinte bol
Gefreesde bol (kunststof)
ABS vacuüm gevormde bol
Bevestigen
Standaardvoet
Voet met buitendraad
Tabel 1: Morfologisch overzicht
27
Voet met binnendraad
Aangepaste voet
5.7 Keuze matrix De keuzematrix is belangrijk voor het maken van de keuze voor het uiteindelijke concept. De opgestelde eisen zijn door de groep samengesteld en maken de verschillende concepten vergelijkbaar. Deze waardes ingevuld bij de verschillende concepten zijn een schatting, omdat niet van alle concepten de benodigde gegevens beschikbaar zijn. Door ervaring is er een aardige schatting kunnen maken van de verschillende gegevens. Variabele Bol sterker dan eisen huidige bol Concept 1 Concept 2 Concept 3 Concept 4 Concept 5
Wensen Concept 1 Concept 2 Concept 3 Concept 4 Concept 5
Gewicht bol is max. +/- gelijk aan huidige bol 1 3 5 3 4
3 4 1 4 4
Bol bruikbaar op bestaande magneet
Prijs/kwaliteit verhouding 2 5 5 5 5
Max. kostprijs Produceerbaar in <300,oplage 1-10 5 4 2 4 3
Schoon te maken met heet water 3 4 2 3 3
Productieproces door 1 persoon uitvoerbaar 5 5 5 5 5
Totale score Concept 1 Concept 2 Concept 3 Concept 4 Concept 5
28 34 26 30 29
Concept 2 is uiteindelijk het gekozen concept. Dit concept komt goed uit bij meerdere vergelijkingseisen. Daarom is dit concept het gekozen concept waar mee verder wordt gegaan.
28
5 5 2 3 3
4 4 4 3 2
5.8 Terugkoppeling pakket van Eisen en Wensen Het pakket van eisen en wensen is in het Plan van Aanpak opgesteld. In de onderstaande tabellen is deze nogmaals weergeven. Hier word nagegaan of het gekozen concept voldoet aan de gestelde eisen. Vaste eisen Specifieke omschrijving De referentiebol moet een diameter hebben van 140 [mm] met een tolerantie van ±1 [mm] De bol moet een mat witte kleur hebben De bol moeten bruikbaar zijn samen met de oorspronkelijke bol. Variabele eisen Specifieke omschrijving De bol moet sterker zijn en langer meegaan dan de huidige bol. Het gewicht van de bollen mag niet te hoog zijn ten behoeve van de mobiliteit Maximale kostprijs van €300, per bol Productieoplage
Meetbaarheid (beoordelingscriteria) Ja / Nee
Acceptatie (Eiser) Spie
Realisatie Ontwerp
Ja / Nee
Spie
Ontwerp
Ja / Nee
Spie
Testen
Meetbaarheid (beoordelingscriteria)
Acceptatie (Eiser)
Realisatie
Nieuwe bol > Huidige bol
Spie
Ontwerp / Testen
Gewicht < 110% van het huidige gewicht
Spie
Testen
Kostprijs <€300, -
Spie
1 tot 10 bollen per productieronde
Spie
Kostprijsberekening en offertes Detaillering
Wensen Specifieke omschrijving
Meetbaarheid (beoordelingscriteria)
Acceptatie (Eiser)
Realisatie
De hoogte van de magneetJa/Nee center bol moet gelijk zijn aan die van de huidige bollen
Spie
Ontwerp
De bollen moeten bruikbaar zijn op bestaande magneten.
Ja/Nee
Spie
Testen
Een goede levensduur/kosten verhouding
Vergelijking met huidige bol
Spie
Ontwerp / Testen
De bol moet goed schoon te houden/maken zijn
Ja/Nee
Spie
Testen
Productieproces moet door één persoon uitvoerbaar zijn Er zal een prototype van de referentiebol gemaakt worden.
Ja/Nee
Spie
Detaillering
Ja/Nee
29
Er zal aan de hand van het pakket van eisen en wensen worden nagegaan of het uiteindelijk model aan de eisen voldoet. 5.8.1 Vaste eisen De vaste eisen zijn verplichte eisen op het ontwerp. Hier zal de bol dus aan moeten voldoen. Diameter De diameter van de bol is zoals in het model vast gesteld op 140 [mm]. De tolerantie van de gekozen printer zal bepalen wat de uiteindelijke maat is. De print mag maximaal een tolerantie hebben van ±1 [mm]. Kleur De bol zal een mat witte kleur hebben, door de juiste kleur het kiezen als printmateriaal. Bruikbaarheid De bol zal bruikbaar zijn met de oorspronkelijke bol omdat deze bollen hetzelfde zijn vormgegeven als de originele bol. 5.8.2 Variabele eisen De variabele eisen zijn ook belangrijk voor het product maar kunnen hierbij een variabele waarde hebben. Duurzaamheid De nieuwe bol zal langer meegaan als zijn voorganger omdat deze nieuwe bol op een andere, betere manier geproduceerd is. De 3D print zal sterker zijn als het huidige materiaal. Daarbij kan de bol gevuld worden met schuim, om hem extra lang mee te laten gaan. Gewicht Het gewicht is afhankelijk van de wanddikte en het materiaal van de bol. Bij een wanddikte van 4 [mm] en de dichtheid (ρ) van ABS (1,03 g/cm³) is het gewicht van de bol is als volgt te berekenen: 4 V = 𝜋𝑟 3 3 4 4 3 𝑉 = ∗ 𝜋 ∗ 7 − ∗ 𝜋 ∗ 6,83 = 119,7 𝑐𝑚3 3 3 𝑀 = 𝜌 ∗ 𝑉 = 1,03 ∗ 119,7 = 123,3 𝑔𝑟𝑎𝑚 Indien de bol zal worden volgespoten met PUR schuim (ρ=0,03 g/cm³) zal dit extra massa geven. 4 V = 𝜋𝑟 3 3 4 3 𝑉 = ∗ 𝜋 ∗ 6,8 = 1317,1 𝑐𝑚3 3 𝑀 = 𝜌 ∗ 𝑉 = 0,03 ∗ 1317,1 = 39,5 𝑔𝑟𝑎𝑚 Het totaal gewicht van de bol is dus 123,3+39,5=162,8 gram. Het huidige gewicht van de bol is 180 gram dus de nieuwe bol zal lichter zijn dan de huidige. De voet zal hetzelfde dan wel lichter wegen dan de huidige voet. Dit komt omdat het huidige model iets aangepast kan worden om massa te besparen. Het totale gewicht van de van de nieuwe bol is dus lager dan dat van de huidige.
30
Kostprijs De kostprijs van de vernieuwde bol komt ver onder de prijs van de huidige bol. Omschrijving van artikel
Aantal
Prijs per eenheid
BTW
Bedrag
Bol D140
1
€
50,00
0,21%
€
50,00
Voetje D30
1
€
60,00
0,21%
€
60,00
Magneet
1
€
5,00
0,21%
€
5,00
Lijm
0,1
€
5,00
0,21%
€
0,50
Arbeidsuren
0,25
€
80,00
0,21%
€
20,00
BTW bedrag 21% BTW bedrag 6% Totaal
€ € €
135,50
Het totaal bedrag zal uitkomen op €135,50. Dit zal ver onder het huidige €300,- zijn. Productieoplage De productieoplage is afhankelijke van de wensen van SPIE. De huidige wensen van maximaal 10 stuks per oplage zijn prima haalbaar met het gekozen productieproces. 5.8.3 Wensen De wensen zijn minder belangrijk dat de eisen. De opdrachtgever zou graag zien dat deze eisen verwerkt worden in het nieuwe product. Indien mogelijk, zal dit gedaan worden. Hoogte De hoogte van de bol is gelijk aan de huidige hoogte van de bollen. Dit is in het model aangegeven en hier zal dus aan voldaan worden. Bruikbaarheid met magneten De te produceren voetjes moeten compatible zijn met de magneten. Volgens het model moet dit te doen zijn. De voet zal op de juiste maat worden gedraaid, waarna de magneet tegen de voet zal worden gelijmd. Levensduur/kosten verhouding De levensduur van de bol is minimaal gelijk aan dat van de huidige bollen volgens schattingen. Testen moet uitwijzen of dit daadwerkelijk zo is. De prijs is velen malen lager uitgevallen dan dat van de huidige bol. Deze twee gegevens zorgen ervoor dat de levensduur/kostenverhouding is verbeterd. Schoon De bol moet goed schoon te maken zijn, aldus de wens. De 3Dprint zal voor een vrij grof/ geribbeld patroon zorgen, in tegenstelling tot het gladde oppervlak van de huidige bol. Hierdoor zal deze bol zonder nabewerking helaas minder goed schoon te maken zijn dan zijn voorganger. Productieproces Het productie proces is door een persoon uitvoerbaar. Omdat het vrij eenvoudige onderdelen betreft, zou een persoon het productieproces kunnen uitvoeren. Terwijl de bol geprint word, zou de voet gedraaid kunnen worden. Als beide producten bij een verschillend bedrijf worden uitbesteed is dit niet van toepassing. 31
Prototype Er zal een prototype van het hele model worden uitgeprint. 5.8.4 Keuze verantwoording Per functie dienen er keuzes te worden gemaakt. Welke functievervuller er wel en niet zal worden gebruikt. Hieronder wordt weergegeven welke keuzes worden gemaakt en waarom; 5.8.5 Detecteren Het detecteren is een belangrijke functie van de referentiebol. Het detecteren zal gaan door middel van een laser die de bollen kan detecteren. Deze bollen kunnen op verschillende manieren gefabriceerd worden maar behouden wel allemaal dezelfde functie. Iedere bol is een mogelijkheid, maar ze hebben elk verschillende eigenschappen.
De glazenbol met coating is erg goedkoop in aanschaf, maar omdat deze bol van glas is zal hij sneller kapot gaan. Bovendien moeten er extra bewerkingstappen worden uitgevoerd om deze bol van een voet te voorzien. De PUR schuim bol is en relatief goedkope en lichte bol. Helaas is hij wat minder duurzaam en gevoelig voor slijtage. De 3d geprinte bol is een relatief lichte en goedkope bol. De kwaliteit van de 3d printer zal bepalen of deze bol nauwkeurig en sterk genoeg is. De gefreesde bol is erg sterk en duurzaam. Omdat hij massief is zal deze bol wel zwaarder zijn. Het productieproces zal de nauwkeurigheid van de bol bepalen. De ABS vacuüm gevormde bol is lichte, sterke bol. Het productie proces is relatief duur maar wel heel nauwkeurig. Hier zal wel gebruik moeten worden gemaakt van een mal.
5.8.6 Bevestigen Het bevestigen is een andere functie van de referentie bol. De mogelijkheid bevestiging kan verschillen per locatie. Daarom kan de ene bevestiging beter zijn dan de andere.
De standaard voet is een prima voet van een metaal. Deze voet kan een magneet bevatten waardoor hij te bevestigen is op allerlei metalen oppervlakten. Deze voet kan de voet wel relatief zwaarder maken. De voet met buitendraad is vergelijkbaar met de standaardvoet maar modulair. Dit maakt hem geschikt voor meerdere situaties (bijvoorbeeld bij gebruik van een tripot). Daarnaast kan zowel de bol als de voet vervangen worden als een van deze kapot is. Hierdoor hoeft niet de hele referentiebol weggegooid te worden. De voet met binnendraad is vergelijkbaar met de voet met binnendraad en bevat alle zelfde eigenschappen. De aangepaste voet is ongeveer hetzelfde als de standaardvoet maar geoptimaliseerd voor de ABS bol. Hij is een fractie lichter maar behoud verder dezelfde eigenschappen.
32
6
Waarde analyse
Tijdens het project is er gebruik gemaakt van de waarde analyse. Met deze tool is gekeken naar de verschillende functies en hun waarde. De huidige bol is €300 euro per stuk, maar de klant wil voor een goedkopere variant. Er is een maximale prijs vastgesteld van €150,- voor het produceren van de bol.
6.1 Functies vaststellen Na het vast stellen van de maximale kost prijs is er een functie boom opgesteld. Hier is gekeken naar de verschillende functies die de bol moet kunnen doen. Naast de functies die bekeken zijn ook hun aandeel bij de verschillende functies. Daar is het volgende uitgekomen.
Reflecteren laser 50%
Magneet-hart afstand
Bevestigen tijdens gebruik
25%
25%
Na de functie analyse is het ingevoerd in de WA tabel van Blackboard. Hieruit zijn er maximale kosten uitgekomen waarmee aan de slag gegaan kan worden. Aangezien de bol even duur mocht blijven, als de levensduur maar langer was, is hier ook vanuit gegaan. De grafiek hieronder geeft de verschillende kosten weer die er maximaal per functie uitgegeven mag worden.
33
Component Bol Staander Magneet Totaal (WERKELIJK) Totaal (GEWENST)
Kosten (euro) € 150,00 € 140,00 € 10,00 €
300,00
Functie 1
Functie 2
Functie 3
Reflecteren laser € 100,00 € € -
Magneet-hart afstand € 50,00 € 70,00 € 5,00
bevestigen tijdens gebruik € € € 70,00 € € 5,00 €
150,00 140,00 10,00
€ €
€ €
€ €
300,00 300,00
100,00 150,00
125,00 75,00
Controle
75,00 75,00
Vergelijk gewenste en werkelijke functiekosten € 160,00 € 140,00 Gewenst
€ 120,00
Werkelijk
€ 100,00 € 80,00 € 60,00 € 40,00 € 20,00 €Reflecteren laser
Magneet-hart afstand
bevestigen tijdens gebruik
Na het waarderen van de verschillende functies, is er inzicht gekomen over hoe de verschillende kosten verdeeld zijn over de functies. Bij de gewenste kosten ziet men de kosten die maximaal uitgegeven kan worden aan de bol, om op de zelfde prijs uit te komen. Er is te zien dat er dus meer onderzoek gedaan kan worden naar het reflecteren van de laser.
34
€ €
7
DFA
7.1 Analyse fase Het ontwerp
De montage volgorde Stap 1 In deze stap wordt de losse bol gepakt zodat er met de montage van de complete referentiebol begonnen kan worden. Stap 2 Er worden twee gaten onderin de bol geboord zodat deze opgevuld kan worden met purschuim. Stap 3 De bol wordt nu daadwerkelijk opgevuld met purschuim. Stap 4 Er wordt lijm aangebracht in de voet, op de plek waar de magneet komt te zitten. Stap 5 De magneet wordt in de voet geplaatst. Stap 6 De bol wordt op de voet geplaatst.
35
6.
4.
3.
5.
1,5 0 1,5 1,5 S5 9 11 1,5 9 12 14 1,5 7 12 14 1,1 6 5,5 6,6 1,5 8 6 7,5 -
Omschrijving
Minimum aantal onderdelen.
0 0 0 0 0 0
Totale montagetijd
Codering grijpen en voorrichten
360 360 360 360 180 360
Montagetijd
α+β
1 2 1 1 1 1
Codering assemblage
Aantal handelingen
1 2 3 4 5 6
tijd grijpen en voorrichten
Nummer
Montageschema van het ontwerp
Bol Boren Purschuim Lijmen Magneet Voet
53
36
7.2 Redesign fase De redesign fase is opgedeeld in de volgende stappen: -
Verminderen van het aantal onderdelen. Verminderen van de tijd voor grijpen, voorrichten en monteren. Opnieuw opstellen van het montageschema en het invullen van de werkbladen voor de redesign.
Verminderen van het aantal onderdelen Als er gekeken wordt naar het oorspronkelijke ontwerp zijn er een aantal onderdelen die aangepast kunnen worden: -
Als het gat gelijk in de bol wordt gemaakt bij het 3D printen is het niet meer nodig om te boren. Als de bol en de voet uit één onderdeel gemaakt door middel van 3D printen. Dan is het niet meer nodig om de bol en voet aan elkaar te bevestigen met een schroefverbinding.
Verminderen van de tijd voor grijpen, voorrichten en monteren Er moet nu gekeken worden van het vergemakkelijken van grijpen, voorrichten en het monteren van de verschillende onderdelen. Dit kan op de volgende manieren: -
De voet kan zo ontworpen worden dat het steviger in de hand ligt. Hierdoor kan de voet makkelijker op de bol gedraaid worden. hierdoor is de voet makkelijker te grijpen Een aflopend randje maken waren de magneet in gelijmd moet worden. Op deze manier valt e magneet gelijk op de goed plek.
Omschrijving
Minimum aantal onderdelen.
Totale montagetijd
Montagetijd
Codering assemblage
tijd grijpen en voorrichten
Codering grijpen en voorrichten
α+β
Aantal handelingen
Nummer
Montageschema van het herontwerp
1 2
1 360 2 360
0 1,5 0 1,5 0 1,5 7 12 13,5 -
Bol+Voet Lijmen
3
1 180
0 1,1
Magneet
6 5,5
6,6 21,6
37
8
Productie
8.1 Detaillering van product Het ontwerp van de bol kan nauwelijks variëren. Dit in verband met de vaste eisen van de klant. De totale afstand van magneet tot hart afstand moet hetzelfde blijven. Tevens moet ook de diameter van de bol het zelfde blijven waardoor de bollen door elkaar gebruikt kunnen worden. De diameter voor de bol is 140 millimeter. Buiten deze vaste eisen kon de bol ontworpen worden. 8.1.1 De Bol Aan de bol zelf als uiterlijk zal niet veel veranderd worden. De verschillen met de huidige bol die gebruikt wordt is dat het materiaal veranderd. Dit wordt verder besproken onder het kopje materiaalkeuze. De bol is van binnen hol, de wanddikte is 3mm. Mocht de praktijk uitwijzen dat de opvullen van de bollen gewenst is, dan zal dit mogelijk zijn met pur schuim. Binnen in de bol zal een gat zitten met daarin het schroefdraad voor de voet. Dit gat heeft een diepte van 30 mm. In dit gat komt schroefdraad, hiermee kan de bol gemakkelijk op de voet gemonteerd worden. Specificaties bol Diameter: 140mm Diameter gat: 20mm Schroefdraad: M20
Figuur 19 Bol
8.1.2 Voet Aan het ontwerp van de voet zijn niet zoveel eisen gesteld als aan de bol. De enige eis is eigenlijk dat de afstand van de onderkant van de magneet tot aan het hart van de bol hetzelfde is als bij de huidige referentiebol. De vorm van de voet is verder vrij te bepalen, zoals het onderstaande figuur illustreert. Hierdoor kan de voet geoptimaliseerd worden naar een zo licht mogelijk en/of een zo simpel mogelijk te draaien ontwerp.
Figuur 20 De voet 38
De voet wordt met behulp van uitwendig schroefdraad gemonteerd in de bol. Dit uitwendige schroefdraad heeft een lengte van 25mm. Hierdoor draait de bol vast tegen de voet aan. Op deze manier wordt de magneet-hart bol afstand gewaarborgd. De voet wordt gedraaid uit aluminium staf materiaal. De reden wordt uitgelegd onder het kopje materiaalkeuze. De magneet wordt met lijm in de voet bevestigd. Bij de huidige bollen zitten de magneten in eerste instantie vast geschroefd. Deze laten op den duur los en worden dan vastgelijmd. De gelijmde magneten blijven beter zitten. Van daar dat er voor deze montagemethode is gekozen
8.2 Het productieproces De bol zal bestaan uit twee apart onderdelen, de bol en de voet. De onderdelen worden los van elkaar geproduceerd. Het voordeel hiervan is dat wanneer de bol kapot gaat, ook alleen deze vervangen hoeft te worden. 8.2.1 De bol De bol zal 3D geprint worden. Er zullen een aantal keuzes moeten worden gemaakt om dit te realiseren. 8.2.1.1 Het model Eerst zal er een 3D model moeten worden gemaakt van de bol. Dit 3D model uit een 3D modelleer programma kan vervolgens worden omgezet naar een (.stl) STEP-file. Dit bestand kan worden ingevoerd in alle huidige 3D printers. Zowel de goedkopere 3D printers voor thuisgebruik als de duurdere voor professioneel gebruik, kunnen omgaan met dit type bestand. 8.2.1.2 De printer Aangezien het noodzakelijk is dat deze bol zeer nauwkeurig geprint zal worden, word geadviseerd hiervoor een geschikte 3D printer uit te kiezen. Het printer van het model kan worden uitbesteed of zelf worden gedaan. In dit laatste geval zal er moeten worden geïnvesteerd in een geschikte 3D printer. Hiervoor word een industriële 3D printer aangeraden met een printoppervlak van minimaal 150 mm. Er zal gebruik gemaakt kunnen worden van de ProJet 6000 HD van 3D Systems. Voor de exacte prijs zal een offerte aangevraagd moeten worden. Dit systeem is zeer gebruiksvriendelijk, snel en nauwkeurig. Als men nieuw is op het gebied van 3D printen wordt daarom dit systeem aan geraden.
Figuur 21: ProJet 6000 HD 39
Een andere mogelijkheid is een van de Connex1 Systems van Stratasys. Ook voor deze printer moet een offerte aangevraagd worden. Dit systeem is eveneens zeer nauwkeurig en snel maar bied ook de mogelijkheid meerdere materialen te gebruik binnen één 3D print. Dit kan een voordeel zijn omdat zo de bol en het schroefdraad indien nodig van een ander materiaal kunnen worden geprint binnen één model. Dit systeem word aangeraden voor de iets meer gevorderde gebruiker of als investering. Door het gebruik van meerdere materialen is dit systeem namelijk klaar voor de toekomst en kan daarmee ook gebruikt worden voor andere projecten.
Figuur 22: Connex1
Er zijn naast bovenstaande printers nog veel meer printers op de markt. Aangeraden word om goed in te lezen in deze markt voordat men investeert in een 3D printer. Hierdoor kan men een goede keuze, de juiste keuze die past bij de visie van het bedrijf. 8.2.1.3 De print Het model zal worden geprint in ABS. Dit materiaal is een sterk en duurzaam materiaal wat relatief nauwkeurig te printen is. ABS is sterker dan bijvoorbeeld PLA. Getest zal moeten worden of het schroefdraad direct in het model kan worden meegenomen of dat dit later getapt word. Deze tap is noodzakelijk voor de voet. Er kan tevens worden geëxperimenteerd met de wanddikte van zowel de bol als het tapgat. Indien nodig kan achteraf de bol worden volgespoten met (PUR) schuim om de sterkte van de bol te verhogen.
40
8.2.2 De voet De voet zal worden gedraaid in een draaibank. Stafmateriaal zal in de draaibank worden gezet en vervolgens zal het op de juiste diameter worden gedraaid. Vervolgens zal men de binnenkant afdraaien om ruimte te maken voor de magneet. Als dit gelukt is zal het stafmateriaal worden omgedraaid. Daarna zal deze kant worden afgedraaid voor het schroefdraad. De laatste processtap zal het tappen van het schroefdraad zijn. Deze moet overeenkomen met het gat in de bol. Deze vereist M16. Een eventuele extra processtap zou het coaten van de voet kunnen zijn. Er kan een beschermende coating/ laklaag aan de voet worden toegevoegd om de voet beter te beschermen. Ook kan de extra laag roestvorming en andere vormen van slijtage tegengaan. De magneet is een belangrijk onderdeel van de voet, maar deze valt niet binnen de scope van dit project. SPIE zal hiervoor verantwoordelijk worden gesteld.
8.3 Materiaalkeuze Voor het definitieve ontwerp moet er een materiaal gekozen worden voor de voet en de bol, omdat de referentiebol uit twee onderdelen gemaakt wordt. De bol wordt door middel van 3D printen gefabriceerd en de voet wordt door middel van draaien. De Bol Omdat de bol door middel van 3D printen gemaakt wordt, is ervoor gekozen om met kunststof te gaan 3D printen. Het voordeel van kunststof is dat het licht een duurzaam is. Aangezien de bollen in een tas gedragen worden is het van belang dat de bollen niet te zwaar worden. Het is ook belangrijk dat de bollen niet kapot gaan als ze op de grond vallen. Om deze redenen is er gekeken naar de kunststoffen ABS (Acrylonitril Butadieen Styreen) en PE (Polyetheen). ABS wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de behuizing van boormachines. PE is een vergelijkbaar materiaal als ABS, het enige verschil tussen deze kunststoffen is dat PE biologische afbreekbaar. Dit is natuurlijk niet gunstig voor een referentie bol dat lange tijd mee moet gaan. Om de reden is er dus voor ABS gekozen. De Voet De voet zal door middel van draaien worden gemaakt, ook voor de voet geldt dat het een licht onderdeel moet worden. De voet moet ook sterk worden omdat deze bevestigd wordt met een magneet. Om deze redenen is er gekozen voor Aluminium omdat dit een sterk metaal is wat ook nog licht is.
41
9
Conclusie en aanbevelingen
Tijdens deze project periode is er gewerkt aan een productie proces voor een referentie bol. Deze referentie bol wordt gebruikt om 3D scans aan elkaar te refereren en de puntenwolk samen te kunnen voegen. De referentie bol is opgebouwd uit een kunststof bol, een voet en de magneet. Er is onderzoek gedaan naar de verschillende productie methode en de hierbij verschillende beschikbare materialen. Hieruit is gebleken dat een referentie bol ‘binnenshuis’ zelf produceren mogelijk is, mits men met afwijkende maten mag werken. Verder zijn er weinig productie processen haalbaar voor enkelstuk productie. Het is mogelijk de bol goedkoper te produceren en hiervan is het productie plan uitgewerkt. De prijs gaat met 55% naar beneden. Wanneer men het proces wil verhogen tot serie productie is het advies om voor concept 5, door middel van vacuüm vormen. Hierbij kan men voor langere periode gebruik maken van de mal en zullen deze kosten dus rendabel worden.
42
Bijlage I Adres:
De Haagse Hogeschool TISD Rotterdamseweg 137 2628 AL Delft
Kvk nr: n.v.t. BTW nr: n.v.t. Tel:
+31 (0) 6 11756170
Offerte Delft, 02-04-2015 Offertenummer: 01 Geachte heer van den Bogaert, Hartelijk bedankt voor uw aanvraag, graag willen wij u deze offerte aanbieden voor het leveren van: Een rapport waarin een nieuw productieproces voor de referentiebollen tot in detail wordt beschreven. Het tot uitvoer brengen van dit proces zal aan de hand van dit rapport mogelijk zijn. Dit rapport zal uiterlijk 06-04-2015 aan u overhandigd worden. Tussentijdse rapportage momenten zullen in nader te voeren overleg met u geïnitieerd worden.
Artikelnummer
Omschrijving van artikel
Prijs per Aantal eenheid
BTW
Bedrag
502 Bol D140
1
€ 50,00
0,21%
€ 50,00
604 Voetje D30
1
€ 60,00
0,21%
€ 60,00
105 Magneet
1
€ 5,00
0,21%
€ 5,00
€ 5,00 € 80,00
0,21% 0,21%
€ 0,50 € 20,00
Lijm Arbeidsuren
0,1 0,25
Subtotaal
€ 35,50
Korting BTW bedrag 21%
€-
BTW bedrag 6% Totaal
€€ 135,50
Deze offerte is geldig tot 8 weken na de offerte datum. Indien u akkoord gaat ontvangen wij graag een exemplaar van deze offerte ondertekend retour. Naam:
Handtekening voor akkoord:
Datum:
43
Bijlage 2: Bijbehorende productinformatie Deze informatie is de bijbehorende productinformatie volgens de websites van de verschillende leveranciers. Dit omvat meer informatie over het product en de specificaties ervan. Ook is de bron van deze informatie toegevoegd. 9.1.1
Kunststof sphere met prisma
Deze nieuwe kunststof sphere met exact in het midden geïntegreerd prisma vergemakkelijkt je landmeetkundige taken enorm. Dankzij de combinatie van een extra nauwkeurige, machinale referentiebol en een prisma kunnen meetgegevens snel en ongecompliceerd worden gekoppeld. Optimaal zicht Deze sphere is speciaal ontworpen om een optimaal zicht te garanderen. Zo wordt hij dankzij de speciale bolvorm vanuit alle scanhoeken optimaal gedetecteerd. Daarnaast is deze referentiebol voorzien van een speciale laklaag. Deze biedt optimale reflectie. Legio toepassingen Deze speciale sphere kan voor tal van doeleinden worden ingezet. Zo is het mogelijk om tegelijkertijd te scannen en het midden van de bol te detecteren. Daarnaast kan het prisma dienstdoen als een prismastok voor total stationtoepassingen en als sphere voor 3D-scanners. Ook kun je deze referentiebol op een statief zetten en als vast referentiepunt gebruiken. Diameter sphere: 100 millimeter Gewicht: 550 gram Prismaconstante: -30 millimeter Aansluitingen: 5/8" binnen- of buitendraad
€ 349,00 € 422,29 incl. btw http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/kunststof-sphere-met-prisma.html
44
9.1.2 Sphere kofferset basic met landmeters
Onze sphere kofferset standaard is bestemd voor beginnende gebruikers en incidenteel gebruik. Het oppervlak van de referentiebollen is met een speciale lak behandeld en is daarom bij normaal gebruik erg slijtvast. De spheres zijn voorzien van een magneetvoet. Hierdoor kun je ze dus eenvoudig bevestigen op metalen oppervlakken. Deze set bestaat uit zes spheres compleet in stevige draagkoffer. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze kofferset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt: Leica HDS 6100 Leica HDS 4400 Riegl VZ 1000 Laser Scanner Riegl VZ 400 Laser Scanner Z+F IMAGER 5010 Z+F IMAGER 5006 Z+F IMAGER 5006i Z+F IMAGER 5006h Z+F IMAGER 5006EX Diameter spheres: 145 millimeter Afmetingen koffer: 575 x 470 x 205 millimeter
€ 599,00 € 724,79 incl. btw
http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/sphere-kofferset-basic-en-landmeters.html
45
9.1.3 Sphere kofferset standaard Faro/Trimble
Onze sphere kofferset standaard is bestemd voor beginnende gebruikers en incidenteel gebruik. Het oppervlak van de referentiebollen is met een speciale lak behandeld en is daarom bij normaal gebruik erg slijtvast. De spheres zijn voorzien van een magneetvoet. Hierdoor kun je ze dus eenvoudig bevestigen op metalen oppervlakken. Deze set bestaat uit zes spheres compleet in stevige draagkoffer. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze kofferset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt:
Trimble TX5 FARO LS 420 FARO LS 880 FARO Photon LS 20 FARO Photon LS 80 FARO Photon LS 120 FARO Focus 3D 20 FARO Focus 3D 120 FARO Focus3D X 330
Diameter spheres: 145 millimeter Afmetingen koffer: 575 x 470 x 205 millimeter
€ 599,00 € 724,79 incl. btw
http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/sphere-kofferset-standaard-faro-trimble.html
46
9.1.4 Sphere kofferset FLEXI
Onze sphere kofferset FLEXI is bestemd voor gevorderde gebruikers en dagelijks gebruik. Het oppervlak van de referentiebollen is voorzien van een speciale coating en is daarom ook bij ruw gebruik erg slijtvast. Sterker nog: als je ze laat vallen, zelfs van grote hoogte, stuiteren ze zonder dat ze beschadigd raken. De spheres zijn voorzien van een magneetvoet. Hierdoor kun je ze dus eenvoudig bevestigen op metalen oppervlakken. Deze set bestaat uit zes spheres compleet in stevige draagkoffer. Uiterst duurzaam Ga je voor een professionele uitstraling en wil je jarenlang kunnen werken met je spheres, dan zijn de spheres model FLEXI de beste keuze. Alle referentiebollen zijn namelijk voorzien van een geïntegreerde schokabsorber. Een val van vele meters wordt moeiteloos doorstaan. Daarnaast kun je deze spheres in alle weersomstandigheden gebruiken. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze kofferset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt:
Leica HDS 6100 Leica HDS 4400 Riegl VZ 1000 Laser Scanner Riegl VZ 400 Laser Scanner Z+F IMAGER 5010 Z+F IMAGER 5006 Z+F IMAGER 5006i Z+F IMAGER 5006h Z+F IMAGER 5006EX
Diameter spheres: 145 millimeter Afmetingen koffer: 575 x 470 x 205 millimeter
€ 749,00 € 906,29 incl. btw http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/sphere-kofferset-flexi.html
47
9.1.5
Sphere kofferset FLEXI Faro/Trimble
Onze sphere kofferset FLEXI is bestemd voor gevorderde gebruikers endagelijks gebruik. Het oppervlak van de referentiebollen is voorzien van een speciale coating en is daarom ook bij ruw gebruik erg slijtvast. Sterker nog: als je ze laat vallen, zelfs van grote hoogte, stuiteren ze zonder dat ze beschadigd raken. De spheres zijn voorzien van een magneetvoet. Hierdoor kun je ze dus eenvoudig bevestigen op metalen oppervlakken. Deze set bestaat uit zes spheres compleet in stevige draagkoffer. Uiterst duurzaam Ga je voor een professionele uitstraling en wil je jarenlang kunnen werken met je spheres, dan zijn de spheres model FLEXI de beste keuze. Alle referentiebollen zijn namelijk voorzien van een geïntegreerde schokabsorber. Een val van vele meters wordt moeiteloos doorstaan. Daarnaast kun je deze spheres in alle weersomstandigheden gebruiken. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze kofferset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt: Trimble TX5 FARO LS 420 FARO LS 880 FARO Photon LS 20 FARO Photon LS 80 FARO Photon LS 120 FARO Focus 3D 20 FARO Focus 3D 120 FARO Focus3D X 330 Diameter spheres: 145 millimeter Afmetingen koffer: 575 x 470 x 205 millimeter
€ 749,00 € 906,29 incl. btw http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/sphere-kofferset-flexi-faro-trimble.html
48
9.1.6
Set FLEXI spheres in rugzak
De robuuste en uiterst duurzame FLEXI spheres zijn ook leverbaar in een handige rugzak. Deze rugzak is uiterst comfortabel en helemaal aan te passen op de wensen van de drager. Onderin in de rugzak kun je vier spheres kwijt, bovenin twee. Daarnaast is er ruimte voor een laptop en zelfs een statief. Tenslotte zit er een gratis regenhoes in het zijvak. Onbreekbaar Onze sphere rugzak FLEXI is bestemd voor gevorderde gebruikers en dagelijks gebruik. Het oppervlak van de referentiebollen is voorzien van een speciale coating en is daarom ook bij ruw gebruik erg slijtvast. Sterker nog: als je ze laat vallen, zelfs van grote hoogte, stuiteren ze zonder dat ze beschadigd raken. De spheres zijn voorzien van een magneetvoet. Hierdoor kun je ze dus eenvoudig bevestigen op metalen oppervlakken. Deze set bestaat uit zes spheres compleet in stevige rugtas Uiterst duurzaam Ga je voor een professionele uitstraling en wil je jarenlang kunnen werken met je spheres, dan zijn de spheres model FLEXI de beste keuze. Alle referentiebollen zijn namelijk voorzien van een geïntegreerde schokabsorber. Een val van vele meters wordt moeiteloos doorstaan. Daarnaast kun je deze spheres in alle weersomstandigheden gebruiken. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze rugzakset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt:
FARO LS 420 FARO LS 880 FARO Photon LS 20 FARO Photon LS 80 FARO Photon LS 120 FARO Focus 3D 20 FARO Focus 3D 120 FARO Focus3D X 330 Trimble TX5 Leica HDS 6100 Leica HDS 4400 Riegl VZ 1000 Laserscanner Riegl VZ 400 Laserscanner Z+F IMAGER 5010 Z+F IMAGER 5006 49
Z+F IMAGER 5006i Z+F IMAGER 5006h Z+F IMAGER 5006EX
Diameter spheres: 145 millimeter Afmetingen rugzak: 350 x 250 x 450 millimeter Totaalgewicht: 4,70 kilogram
€ 799,00 € 966,79 incl. btw
http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/set-flexi-spheres-in-rugzak.html
50
9.1.7 Sphere kofferset XXL
Met deze set heb je twee extra grote spheres compleet met accessoires in één handige koffer! Zelfs op grote afstand kunnen deze referentiebollen uitstekend worden gedetecteerd. Samen met de juiste accessoires ben je volledig uitgerust voor alle scantaken.
Speciaal voor grote objecten Sphere XXL is speciaal ontwikkeld voor grote objecten. Probleemloze detectie is zelfs mogelijk voor afstanden tot maar liefst 35 meter! Dankzij de magneetvoetjes kun je deze referentiebollen moeiteloos (de)monteren, en dat keer op keer. Valt enorm op Deze sphere is speciaal ontworpen om zo goed mogelijk op te vallen. De bolle vorm garandeert de best mogelijke scanefficiëntie vanuit alle denkbare hoeken. Deze referentiebol heeft zich bewezen als de meest effectieve scantarget. Deze sphere is gemaakt van hol kunststof met een opvallend oppervlak. Het ontwerp biedt uitstekende reflecterende eigenschappen. Inzetbaarheid Deze kofferset is bedoeld voor diverse merken en typen 3D-scanners. Deze zijn als volgt: FARO LS 420 FARO LS 880 FARO Photon LS 20 FARO Photon LS 80 FARO Photon LS 120 FARO Focus 3D 20 FARO Focus 3D 120 FARO Focus3D X 330 Trimble TX5 Leica HDS 6100 Leica HDS 4400 Riegl VZ 1000 Laser scanner Riegl VZ 400 Laser scanner Z+F IMAGER 5010 Z+F IMAGER 5006 Z+F IMAGER 5006i Z+F IMAGER 5006h Z+F IMAGER 5006EX Diameter spheres: 200 millimeter Afmetingen koffer: 575 x 470 x 270 millimeter
€ 395,00 € 477,95 incl. btw http://www.laserscanningnederland.nl/spheres/sphere-kofferset-xxl.html 51
9.1.8
Sphere Set UltraX
This laser scanner reference sphere is the ideal choice for extremely accurate tasks when it comes to 3D scanning. The high level of manufacturing quality results in an outstanding scanning performance. The spherical shape allows the highest possible scanning efficiency from various directions, and it has been proven to be the most effective highly-accurate laser scanner target. In addition, it is very flexible as the magnet can be detached from the reference ball. The reference sphere UltraX is very accurate even at the most extreme weather conditions since it consists of a material with a very small thermal expansion coefficient. You can use the reference sphere UltraX at extremely high or extremely low temperatures (from -50 degree to +70 degree) without any problems, too. Our customers use the reference sphere for industrial applications and extremely accurate surveying and measuring services in the context of quality assurance. An accurate laser scanner reference sphere like this one is also commonly used when several methods (laser scanning, laser tracker systems, structured-light 3D scanning) are combined. This laser scanner reference sphere is a high precision instrument that is made by hand. Made in Germany. The reference sphere UltraX is up to 20 times more precise than standard 3D laser scanners and is perfectly suited for precision measurements due to the optimum roundness. Product attributes: diameter Ø 145mm (5.7 in) special adapter (female thread M8) for Mini Prism (Product No.: 50023) reference sphere is a hollow laser scanner sphere made of a special carbon-like plastic with a distinctive surface to achieve excellent reflective properties includes detachable magnet base (M8/0.8 in) case dimensions: 575 x 470 x 205 mm (22.4 x 18.5 x 8.1 in) case with precut foam insert for safe transport Applications: especially designed for very accurate scanning projects (industrial applications, repeated measurements, deformation measurements, quality assurance, protection of historic buildings and monuments) very low weight and very robust because of its unique material reliable and proven targets to help the registration of scan passes suitable for permanent reference and control points, which can be optionally determined via tacheometry easy and quick installation on magnetic surfaces due to a centered magnet base can be used with fixed points employing tripod or prism pole and fitting adapter Areas of application: architecture, construction, and preservation of historic buildings and monuments digital factory and plant construction mining industry and tunnel construction energy and supplying industry 52
aircraft construction and shipbuilding foundries and steel industry chemical and process engineering Compatible laser scanners: FARO LS 420 FARO LS 880 FARO Photon LS 20 FARO Photon LS 80 FARO Photon LS 120 FARO Focus 3D 20 FARO Focus 3D 120 FARO Focus3D X 130 FARO Focus3D X 330 Leica HDS 6100 Leica HDS 4400 Riegl VZ 1000 Laser Scanner Riegl VZ 400 Laser Scanner Z+F IMAGER 5010 Z+F IMAGER 5006 Z+F IMAGER 5006i Z+F IMAGER 5006h Z+F IMAGER 5006EX Trimble TX5 Surphaser Notes: The Laser Scanner Reference Sphere Set (UltraX) is especially useful for projects that require a very high degree of accuracy and precision. Use our stickers to permanently mark your reference and control points (for several passes, resurveys, control surveys, etc.). The center of the reference sphere can be easily determined by means of a mini prism (item no.: 030-50023).
€ 960,00 http://shop.laserscanning-europe.com/Laser-Scanner-Reference-Sphere-Set-UltraX
53
Sphere via GO3D Product Details
Product
100 mm Scanner Sphere
100 mm Scanner Sphere with Magnet
Sphere Target EMF 5/8" Survey Thread - 6" - 1pc
Sphere Target EMF with Magnet
Price
$109.95
$124.95
$185.95
$185.95
Model
6703-001
6703-10
6701-00
6701-01
Brand
SECO
SECO
SECO
SECO
100 mm OD lightweight aluminum sphere Precision design, allowable deviation < 1 mm Female 1/4 x 20 threaded mounting Center height is 49 mm for bottom flat Painted no..
100 mm OD aluminum sphere Precise design, allowable deviation < 1 mm Female 1/4 x 20 threaded mounting Painted non-glare white Center height is 49 mm for bottom flat ..
Standard 6 inch Reference Sphere. Hard polymer registration sphere for use in surveying applications where 5/8" thread is required. Ideal for setting over control point with standard survey ..
Standard 6 inch Reference Sphere. Hard polymer registration sphere for use in surveying applications where 5/8" thread is required. Ideal for setting over control point with standard survey ..
1.00lb
2.00lb
4.50lb
4.50lb
11.00in x 11.00in x 8.00in
11.00in x 11.00in x 8.00in
0.00in x 0.00in x 0.00in
0.00in x 0.00in x 0.00in
Image
Summary
Weight
Dimensions (L x W x H)
54
Product Details
Product
Sphere Target 5/8" Survey Female Thread - 6" - 1pc
Sphere Target 5/8" Survey Male Thread 6" - 1pc
Sphere Target 5/8" Survey Thread w/ Quick Disconnect Adapter - 6" - 1pc
Price
$128.95
$128.95
$138.95
Model
6700-00
6700-01
6700-02
Brand
SECO
SECO
SECO
Standard 6 inch Reference Sphere. Hard polymer registration sphere for use in surveying applications where 5/8" thread is required. Ideal for setting over control point with standard survey ..
Standard 6 inch Reference Sphere.
Hard polymer registration sphere for use in surveying applications where 5/8" thread is required.
Ideal for setting over control point with standard survey equipm..
Standard 6 inch Reference Sphere. Hard polymer registration sphere for use in surveying applications where 5/8" thread is required. Ideal for setting over control point with standard ..
4.80lb
2.30lb
2.50lb
11.00in x 8.00in x 8.00in
11.00in x 11.00in x 8.00in
0.00in x 0.00in x 0.00in
Image
Summary
Weight
Dimensions (L x W x H)
55
Product Details
Product
6 Piece Scanner Sphere and Magnet Kit in Soft Case
10 Piece Scanner Sphere and Magnet Kit in Hard Case
Flexi Laser Scanner Reference Sphere Set in a Backpack
Sphere Set (XXL with Individual Accessories) 200mm - 2pc
Price
$829.95
$1,599.95
$1,405.00
$865.00
Model
6703-20
6703-11
080-10242
LS-SFSXXL
Brand
SECO
Laser Scanning America
Laser Scanning America
Image
Summary
Weight
Dimensions (L x W x H)
Includes six 100 mm scanner spheres and six magnets with 1/4 x 20 studs. Stowable straps (cases can connect together) 1000D Cordura with 2 inch padded foam Carrying handle Weig..
Standard 100 mm Reference Sphere. Ideal for setting over control point with standard survey equipment. Includes ten 100 mm scanner spheres and ten magnets with 1/4 x 20 studs Wei..
Includes: 6 reference spheres 6 magnetic holders short 1 back carrying system Specifications: Diameter Ø of 145 mm (5.7 in) ..
The "XXL" sphere kits contains (2) large diameter spheres and is used for needs where long distance to targets are necessary to achieve higher accuracy. This target has the capacity to reach ranges..
8.00lb
23.00lb
19.00lb
20.00lb
16.00in x 11.00in x 8.00in
25.00in x 19.00in x 9.00in
20.00in x 15.00in x 12.00in
23.00in x 20.00in x 19.00in
56
Product Details
Product
Sphere Set (Flexi) 145mm - 6pc
Sphere Set (Standard) 145mm - 6pc
Sphere Set (Carbonic) 145mm - 6pc
Price
$1,325.00
$1,045.00
$1,795.00
Model
LS-SFSFLX
LSRSPSTND
LS-SFSCRBN
Brand
Laser Scanning America
Laser Scanning America
Laser Scanning America
"Flexi" Reference Spheres are suitable for use with both phase-based and time-of-flight laser scanners. Their unique feature is being capable of withstanding falls without shattering. This kit ..
Standard Reference Sphere Set is designed for beginners and for occasional users. The surface is coated with a special paint; it resists normal stresses under normal use. The sphere is supplied wit..
The "Carbonic" reference sphere is the ideal choice for extremely accurate tasks when it comes to 3D scanning. These spheres are built with a high level of manufacturing quality especially suited f..
18.00lb
17.00lb
18.00lb
23.00in x 18.00in x 9.00in
23.00in x 17.00in x 19.00in
23.00in x 18.00in x 19.00in
Image
Summary
Weight
Dimensions (L x W x H)
https://www.go3dusa.com/
57
9.2 Producten via IQservices 9.2.1
Laser Scanner Reference Sphere Set (Standard) Price: 499,-€ Excluding 20% VAT and shipping
The set includes 6 high quality and professional reference spheres with our standard thread (M8, 0.4 in) for different 3D scanners. A robust carrying case that protects the spheres is included. Product weight: 7,5kg Diameter: 145mm
9.2.2 Laser Scanner Reference Sphere Set (Flexi) Price: 659,-€ Excluding 20% VAT and shipping
Highly accurate, extremely robust, long-lasting, excellent reflective properties, built for daily use. The Flexi sphere can withstand falls. The reference sphere set consists of 6 reference spheres in a sturdy carrying case! The spheres are compatible with our mini prism. Product weight: 7,5kg Diameter: 145mm
58
9.2.3 Laser Scanner Reference Sphere Set (Carbonic) Price: 899,-€ Excluding 20% VAT and shipping
The set comes with 6 high quality, very accurate and extremely robust reference spheres (carbonic). The spheres comes in a robust carrying case with foam padding. It goes without saying that the spheres are compatible with our Mini Prism. Product weight: 8kg Diameter: 145mm
9.2.4 Laser Scanner Reference Sphere Set XXL Price: 395,-€ Excluding 20% VAT and shipping
The laser scanner reference spheres XXL for wide scanning ranges! Laser scanner reference sphere set consisting of two premium reference spheres XXL with magnet base in a robust carrying case. Product weight: 8kg Diameter: 200mm
59
