31-3-2014
Disclosure belangen spreker
Eetstoornissen bij jongeren (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Elisabeth Thiadens GZ-psycholoog
DOK h
Zie hieronder Bedrijfsnaam
Sponsoring
Pfizer
Stichting Deskundigheidsbevordering en Ondersteuning Kwaliteitsbeleid Huisartsenpraktijken Noordwest-Nederland ISO 9001 gecertificeerd Kwakelkade 21f 1823 CL Alkmaar telefoon 072-527 91 00 fax 072-527 91 01
Kwakelkade 21f
[email protected]
www.dokh.nl hhhhh
1823 CL Alkmaar
Programma
Verschillende eetstoornissen
• Welke type eetproblemen (onder) kennen we? • Etiologie • Diagnostiek • Behandeling
Epidemiologie
Jongeren
• AN:
Anorexia Nervosa Steeds meer jonge patienten
• •
Incidentie: per jaar 1.300 mensen in Nederland erbij Prevalentie: 5.500 jonge vrouwen (15-29jr) in Ned.
• BN: • •
Incidentie: per jaar 2.100 mensen in Nederland erbij Prevalentie: 22.300 jonge vrouwen (15-29jr) in Ned.
1999: 8% van de patienten met een eetstoornis <14 jaar 2004: 35% Subculturen: ballet, sport en mode Hogere incidentie bij jonge vrouwen tussen 15-25 Mannen/vrouwen 95% is vrouw Jongens: risico op eetstoornis groter bij homoseksuele mannen Jongens gaan minder snel naar huisarts
1
31-3-2014
Comorbiditeit AN • • • • • •
Affectieve stoornissen Angststoornissen Obsessieve compulsieve st. Schizofrenie Persoonlijkheidstoornis Verslaving
DSM-IV Anorexia Nervosa 24% 25% 12% 4.6% 17% 14.6%
• 0,4% jaarprevalentie • Sterk gewichtsverlies • Ondergewicht • Intense angst om dik te worden • Stoornis in de lichaamsbeleving • Uitblijven van de menstruatie (3 achtereenvolgende cycli) Beperkende type Purgerende type
Pro Ana websites
Thinspiration
Smoesjes zeg dat je al gegeten hebt pak een kauwgom en zeg 'neen sorry heb net een lekkere kauwgom in' zeg dat je met vrienden gaat eten en bij je vrienden, zeg je nee ik heb thuis al gegeten. ga lopen en kots je eten uit in de bosjes bijvoorbeeld. zeg 'nee sorry heb echt geen honger ik weet ook niet waarom maar dat is al een week zo'. ALS JULLIE NOG GOEDE SMOESJES WETEN DIE VAN JULLIE KOMEN ZET HET DAN MAAR IN HET GASTENBOEK OF STUUR NAAR
[email protected] EN MEIDEN JULLIE KUNNEN HET!! KUSJES XX
Lichamelijke gevolgen AN
DSM-IV Bulimia Nervosa
1,5% jaarprevalentie
Periodes met eetbuien met controleverlies
Compenserend gedrag
Beide 2 keer per week, drie maanden lang
Beoordeling van zichzelf op basis van lichaamsvorm en gewicht
Niet samen met anorexia nervosa
Purgerende type Niet purgerende type
2
31-3-2014
Lichamelijke gevolgen BN
DSM-IV Eetstoornis NAO Eetstoornissen
die niet voldoen aan criteria AN of
BN
Eetbuistoornis
DSM-V
DSM-V Eetbuistoornis
Criteria AN en BN versoepelen
A.Eetbuien
Eetbuistoornis (binge eating disorder)
• • •
sneller eten dan normaal dooreten tot onbehaaglijk vol grote hoeveelheden eten
B.Ongenoegen over de eetbuien C.Tenminste 2 dagen per week gedurende 6 maanden D.Er is geen sprake van AN of BN
Transdiagnostic view
Migratie
“ What is most striking about anorexia nervosa, bulimia nervosa and eating disorder NOS is not what distinguishes them but how similar they are.”
3
31-3-2014
Gemeenschappelijke kernpsychopathologie
Controle over lichaamsvorm en gewicht
Zorgen over lichaamsvorm & gewicht
Rigoreuze
lijnpogingen
Controle hierover Strenge
Multifactorieel (verklarings)model Voorbeschikkende factoren
Uitlokkende factoren
Onderhoudende factoren
Individueel
Gezin
Ontevredenheid met gewicht en figuur
Lijnen om gevoel van zelf-waarde en zelf-controle te vergroten
Ondervoedingssymptomen en reacties van anderen
Cultureel
eetregels (wat, wanneer & hoeveel)
Individuele factoren • Persoonlijkheid: perfectionisme en dwangmatigheid; • Zelfwaardering; • Reactie op dieet houden; • Volhouden als doelen specifiek zijn en moeilijk te bereiken; • Groot commitment en gevoel van “in control”. • Fase van ontwikkeling; • Rol van psychiatrische comorbiditeit; • Biologische factoren.
Gezinsfactoren • Geen typische anorectische gezinnen; • Verhoogde uiting van emoties (EE) geeft slechtere prognose behandeling; • Hogere incidentie gewichtsproblemen en eetstoornissen in gezinnen maar ook ziektes, affectieve stoornissen, OCD en alcoholisme; • Stress in gezin vergelijkbaar met andere ernstige ziektes van kinderen.
Culturele factoren • Slankheidideaal; • Risico groepen: Ballet, bepaalde sporten, modellen; • Westerse cultuur: Minder onder zwarten in US, UK en Afrika. Afwezig in China maar wel in Japan; • Pro Ana………..
4
31-3-2014
Uitlokkende factoren • Opmerkingen over uiterlijk; • Spanning voor tentamens; • Problemen met vrienden/vriendinnen; • Ruzie met ouders; • Pesten; • Vervelende/traumatische gebeurtenis; • Etc.
Onderhoudende factoren • • • • •
Perfectionisme/controle; Kern laag zelfwaarde; Stemmings intolerantie; Interpersoonlijke problemen; Uithongering.
Tekenen van een eetstoornis
Tekenen van een eetstoornis
• Ontkenning van dieet, maar veel over praten; • Verandering van eetregels bijv. vegetariër worden; • Ontkenning van honger en trek; • Ruime kleding om gewichtsverlies te verbergen; • Veel interesse in eten, voedsel, recepten, inkopen etc.; • Zegt minder eten nodig te hebben dan anderen;
• Langzaam eten, met kleine happen; • Alleen willen eten, smoesjes; • Dwangmatig gedrag en rituelen rondom eten; • Terugtrek gedrag, alleen zijn; • Sombere stemmingen, prikkelbaar; • Vaak naar de WC of badkamer vooral net na het eten, vreemde geuren (braaksel); • Veel bewegen en oefeningen doen op een dwangmatige manier;
Behandeling
Behandeling
Cognitieve gedragstherapie (CGT)
• Eerst (acute) lichamelijke toestand verbeteren: ‘eten is het medicijn’; • Normaliseren eetpatroon en stoppen met compensatiegedrag; • Resocialisatie; • Eventuele bijkomende/achterliggende problematiek behandelen; • Terugvalpreventie.
Interpersoonlijke
Face
to face
Individueel Groep
therapie (IPT)
Online
5
31-3-2014
Voorbeeld poliklinische behandeling
Behandeling • Psychoeducatie • Motivering • Eetmanagment • Cognitieve gedragstherapie • Gezinstherapie • Non-verbale therapie
• Bij start van de behandeling fase van motivatie van de patiënt onderzoeken en gedurende de hele behandeling blijven bespreken en bewerken; • Duidelijke afspraken over gewicht maken; • Samen met diëtist voedingslijst opstellen; • Afspraken rondom volgen voedingslijst, hulp anderen, bewegen, purgeren etc. maken;
Vervolg poliklinische behandeling Vervolg poliklinische behandeling • Psychoeducatie; • Zo nodig en mogelijk: functie eetstoornis in kaart brengen/ cognities bewerken (CGT); • Protocol bulimia: aandacht richten op normaliseren eetpatroon ipv stoppen met eetbuien en compensatiegedrag; • Eten Zonder Angst: eetstoornissen;
Stadia van verandering bij eetstoornissen 1.Voorfase van Overweging
• Systeembehandeling/begeleiding; • Eventueel EMDR oid bij trauma; • Terugvalpreventie; • Doorverwijzen naar specialistisch centrum: • Intensievere behandeling nodig is, bv ivm thuissituatie, laag gewicht, geen vooruitgang; • Jij en je team geen vertrouwen hebben in verbetering, weerstand voelen.
Hoe komt men tot veranderen?
2.Overweging
5.Handhaven
3.Besluit of beslissing
• Als verandering belangrijk is en de voordelen groter zijn dan de nadelen; • Als er vertrouwen is dat verandering mogelijk is; • Verandering gaat geleidelijk: kleine stappen.
4. Actie
6
31-3-2014
Motivatie bij adolescenten • Gelijkwaardige rol moeilijker; • Ouders meenemen in het proces; • Ernst van de eetstoornis: in lichamelijke dreigende situatie geen ruimte voor motivationeel interviewen; • Externe motivatie; • Dwang?
Do’s
&
•Laat de argumenten voor verandering door patiënt vertellen, geef daar tijd en ruimte voor. •Bespreek ambivalentie. •Focus op pt zorgen en beeld van de werkelijkheid. •Benadruk keuze en verantwoordelijkheid pt voor toekomstig gedrag. •Geef terug en vat regelmatig samen. •Warme, open houding, vermijd vijandigheid.
Don’ts •Discussiëren, de les lezen en overreden met logica. •Een expert rol innemen. •Sturen, bevelen, waarschuwen of dreigen. •Veel zelf praten. •Morele standpunten, preken, bekritiseren. •Meerdere vragen achter elkaar vragen. •De oplossing voorschrijven.
Zelfwaardering algemeen
Motivationeel interviewen • “LESS is more” • • • •
Luisteren Empathie geen sympathie Samen delen (‘gezonde’ dingen) Steunen
Voorbeelden gebruikte technieken • • • • • • •
Voor- en nadelen; Brief aan de eetstoornis; ‘motivatie’-kaartjes/boek/placemat; Ex-patiënt komt vertellen; Korte termijn doelen: per dag; Lange termijn doelen; Tijdframe maken (over 1 jaar, over 5 jaar)
Zelfwaardering eetstoornissen
Familie
Familie
Werk
werk
Lichaamsvorm, gewicht en eten vrienden
Lichaamsvorm, gewicht en eten Vrienden
Hobby's
Hobby's
7
31-3-2014
Tot slot
VRAGEN?
•
[email protected] Het probleem met eten is dat je het altijd zult moeten blijven doen
•
[email protected]
8
