Laten zitten compensatiegedrag bij eetstoornissen Hermien Elgersma
Renee Beer
R.Beer & H.J.Elgersma
Take Home Message
•Exposure …? DOEN! •Responspreventie … ? OOK! R.Beer & H.J.Elgersma
Workshop • Kader • Vermijden en verleiden Wanneer Waarom Hoe
• Aan de slag R.Beer & H.J.Elgersma
Transdiagnostisch perspectief Fairburn, 2003
R.Beer & H.J.Elgersma
Transdiagnostisch model Steinglass et al, 2011
R.Beer & H.J.Elgersma
Opbouw Eten zonder angst III. Afbouwfase K
II. Middenfase F-G-H-I-J
I. Opbouwfase A-B-C-D-E
R.Beer & H.J.Elgersma
Modules K
III
terugvalpreventie
I
II
I
F
G
H
sociale
zelfbeeld
lich. beeld
vaardigheden
J perfectionisme
emotieregulatie
C
D
eetpatroon angst voor gew. stijging
compensatiegedrag “LATEN ZITTEN”
A kennis over eetstoornis en CGT
E eetbuien
B R.Beer & H.J.Elgersma
cognities en schema’s
ERP Leren door: Tolereren van gevreesde emoties Uitblijven van gevreesde consequenties
R.Beer & H.J.Elgersma
Belang van exposure • Ook na gewichtsherstel blijven angsten mbt gewicht, figuur, voedsel vaak bestaan • Intensiteit van klachten en vermijdingsgedrag is bepalend voor prognose • Ook van belang bij voorkomen terugval R.Beer & H.J.Elgersma
Vormen van exposure bij eetstoornissen Obesitas, BN, Eetstoornis NAO • Cue- exposure • Craving- exposure
AN, BN, Eetstoornis NAO • Gerichte exposure aan: – vermeden situaties – lichamelijke gevoelens (“vol”, “opgeblazen”) – lichaamsbeeld
• Exposure met responspreventie: – – – –
R.Beer & H.J.Elgersma
braken laxeren bewegen checken lichaam
Wat is het niet? • Wondermiddel • Moeilijke/emotionele stap • Enige vorm van therapie
R.Beer & H.J.Elgersma
Wat is het wel? Veilige situatie
Onveilige situatie
Boterham met pindakaas
Ik word moddervet Angst Walging R.Beer & H.J.Elgersma
R.Beer & H.J.Elgersma
R.Beer & H.J.Elgersma
Wanneer “Laten zitten”
Altijd exposure met responspreventie
R.Beer & H.J.Elgersma
Reden Stoppen van belang ivm schade aan gezondheid en in standhoudend/verergerend effect op klachten
R.Beer & H.J.Elgersma
Wanneer niet? ? Dissociatief toestandsbeeld Psychotisch toestandsbeeld
R.Beer & H.J.Elgersma
Doel • Stoppen compensatiegedrag • Alternatief gedrag aanleren • Zelfstandigheid vergroten
R.Beer & H.J.Elgersma
Compensatiegedrag • Goed uitvragen ivm schaamte • Vormen: Purgeren: laxeren, braken Hyperactiviteit Checken lichaam/spiegel
R.Beer & H.J.Elgersma
Purgeren • • • • •
Psycho-educatie Monitoring Voorkeur: ineens stoppen Geleidelijke afbouw Responspreventie: Huiskamer-uur Iemand bellen Wandeling Bad
R.Beer & H.J.Elgersma
Hyperactiviteit • Psycho-educatie • Monitoring • Afbouw-schema • Opbouw normaal beweegpatroon leeftijdsadequaat • Warmte (thermo-ondergoed, elektrische deken)
R.Beer & H.J.Elgersma
Checken lichaam/spiegel • Monitoring: thuis, school,autospiegels, winkelruiten, magnetrondeur… • Afbouwschema • Let op: “normaal” lichaam/spiegel kijken R.Beer & H.J.Elgersma
Rationale/motivatie • Uitgebreid stil staan bij visie van cliënt • Voor- en nadelen op een rijtje • Twijfels van onder tot boven bespreken • Pas wanneer cliënt bereid is tot oefenen: oefening plannen, niet uitstellen en DOEN R.Beer & H.J.Elgersma
Rollenspel I Leg rationale van ERP uit aan jongere met AN restricting type, met overmatige bewegingsdrang of aan jongere met BN die braakt
Uitleg/motivering
R.Beer & H.J.Elgersma
Nabespreking Gouden tips
Beter van niet
R.Beer & H.J.Elgersma
Registratie • Negatieve verwachtingen • Frequentie/situaties • Informatie van thuis (ouders, broers, zussen vriendinnen) • Observaties: samen DOEN/stel vragen! R.Beer & H.J.Elgersma
Stappenladders • Ladders veranderen vaak tijdens therapie • Aanleren nieuwe coping; langzaam aan actief aanpakken • In begin: niet alleen
R.Beer & H.J.Elgersma
Rollenspel II • Motiveer jongere met AN of BN tot 1e oefening ERP Stel samen stappenladder op
R.Beer & H.J.Elgersma
Nabespreking Gouden tips
Beter van niet
R.Beer & H.J.Elgersma
Attitude therapeut • There ‘s a job to do • Samen optrekken • Emoties verdragen/herlabelen • Actief: zelf uit je stoel! R.Beer & H.J.Elgersma
Tijdens ERP Aandacht bij hier-en-nu: Vraag naar zintuiglijke ervaringen Vraag regelmatig naar ervaren spanning/angst/gevoel 0-10 Bekrachtiging
R.Beer & H.J.Elgersma
Bij succes • Motivatie daalt vaak: aankomen in gewicht -> verlies van trots gevoel/bijzonder iemand
• Tips: Het is een speciale, zware therapie Er is moed voor nodig Je hebt al aangetoond dat je kunt doorzetten Niet geschikt voor watjes/mensen die voor problemen weglopen R.Beer & H.J.Elgersma
Verleiding • Wat ging goed? Wat kan jongere doen/wat heeft ze nodig om dat meer te doen? • Bijeenkomst “smoezenboek” • Bijeenkomst “rol omstanders” • Doelen/beloningen SMARTI? R.Beer & H.J.Elgersma
Jongeren • Eng! Maar nooit te. • Minder eenzaam • Dit is echt wat ik nodig had, groepsleiding kon me beter begrijpen en steunen • Geen smoesjes meer R.Beer & H.J.Elgersma
Therapeuten • Eindelijk! • Verbaasd en soms zelfs ontroerd dat jongeren zo open waren • Idee dat we nu echt samen aan het werk zijn • Heftig soms, maar beter dan geen emoties
R.Beer & H.J.Elgersma
Literatuur • Beer, R. & Tobias, K. (2011) Eten zonder angst. Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een eetstoornis • Steinglass, et al ( 2011) Rationale for the application of Exposure and Response Prevention to the Treatment of Anorexia Nervosa. Int J Eat Disord 44, 134–141. R.Beer & H.J.Elgersma
Dank voor uw aandacht!
[email protected]
[email protected] R.Beer & H.J.Elgersma
