EERSTE ZELFSTANDIGE PERIODE eerste jaars HAIO S Voorbespreking en Nabespreking

EERSTE ZELFSTANDIGE PERIODE eerste jaars HAIO’S Voorbespreking en Nabespreking Versie augustus 2001

HUISARTSOPLEIDING

Algemene gegevens

Dit onderwijsprogramma is ontwikkeld door de staf van de afdeling Huisartsopleiding van de Vrije Universiteit ten behoeve van de huisartsopleiding aan de VU. De Onderwijscoördinator OHAIO-onderwijs van de afdeling heeft uiteindelijk de ontwerp tekst vastgesteld. Nadere informatie kan verkregen worden bij de onderstaande personen die de ontwerp tekst hebben samengesteld. De gegevens van dit programma wordt aangeboden aan het Samenwerkings Verband Universitaire Huisartsopleidingen in Utrecht voor centrale archivering in de Centrale Onderwijs Bank. In geval anderen dan de Huisartsopleidingen, van dit programma gebruik willen maken of, indien de uitgave voor andere doeleinden of in een ander verband wordt gebruikt, geldt het volgende: Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het hoofd van de afdeling huisartsopleiding van de Vrije Universiteit. ProgrammHAIOker(s): Barend van Duin, bijgesteld door Lili van Rhijn Trefwoorden : zelfstandig werken als HAIO, consultatie op afstand ICPC : n.v.t. LHK :

Datum en naam laatste wijzigingen: 27 augustus 2001, Erik Fokke

Contactpersoon Telefoon

: Barend van Duin : 020-4448254

Huisartsopleiding VU Medisch Centrum Overschiestraat 180 1062 XK Amsterdam

© 2001 Huisartsopleiding VUmc

2

INHOUDSOPGAVE INLEIDING ............................................................................................................................................................ 4 1 1.1 1.2

AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN ....................................................................................... 4 Aanvangsniveau........................................................................................................................................ 4 Doelstellingen ........................................................................................................................................... 4

2

METHODIEK ............................................................................................................................................... 5

3 3.1 3.2

ORGANISATIE ........................................................................................................................................... 5 Voorbereiding deelnemers........................................................................................................................ 5 Tijdschema................................................................................................................................................ 6

4.

LITERATUUR .............................................................................................................................................. 6

5. 5.1 5.2 5.3

DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT .......... 7 Inhoud HAIO-deel .................................................................................................................................... 7 Voorbereiding docent ............................................................................................................................... 7 Docentinstructie per onderdeel ................................................................................................................. 7

6. 6.1

VOORBEREIDING SECRETARIAAT ....................................................................................................... 9 Materiaal................................................................................................................................................... 9

7.

SAMENVATTING VOORBEREIDEN EN NABESPREKEN ZELFSTANDIGE PERIODE................... 9

BIJLAGE 1

RICHTLIJNEN EN AFSPRAKENLIJST VOOR DE ZELFSTANDIGE PERIODE .................. 10


3

INLEIDING

Na een periode van 4 maanden in de huisartspraktijk, waarin met een toenemende mate van zelfstandigheid gewerkt is, krijgt de HAIO voor het eerst gelegenheid een week lang zelfstandig de huisartspraktijk van de opleider te voeren. De HAO is hierbij niet aanwezig of beschikbaar. Wel is hierbij een ervaren huisarts (niet de HAO) beschikbaar als consulent op afstand. Het zelfstandig voeren van de praktijk geeft specifieke leersituaties, die bij aanwezigheid van de opleider niet of minder aan de orde komen, zoals het werken onder tijdsdruk, het meer dan normaal met de organisatorische aspecten van een huisartspraktijk geconfronteerd worden en een intensievere samenwerking met andere hulpverleners (met name de praktijkassistente). Soms is het ook een nieuwe situatie om dingen zelf te moeten oplossen zonder direct aanspreekpunt. Dit onderwijsprogramma valt uiteen in 2 delen: ‘Voorbereiding Z.P. ’ en ‘Nabespreken Z.P. . In ‘Voorbereiding Z.P. ’ wordt de regelgeving doorgenomen en worden de verwachtingen van de HAIO’s geïnventariseerd, zodat daarna door opleider en HAIO meer gericht gesproken kan worden over de invulling van de voorbereiding in de praktijk. Het onderwijsprogramma ‘Nabespreken Z.P. ’ heeft naast het inventariseren van en reflecteren op de opgedane ervaringen als belangrijk doel het concretiseren van aandachtspunten voor de komende periode.

1 1.1

AANVANGSNIVEAU EN DOELSTELLINGEN Aanvangsniveau

De HAIO heeft 4 maanden in toenemende zelfstandigheid in de praktijk gewerkt en is in staat patiëntencontacten waarin de veel voorkomende aandoeningen aan bod komen, zelfstandig af te handelen. De acute aandoeningen zijn bestudeerd en in leergesprekken HAO-HAIO doorgenomen. De HAIO heeft al ervaring opgedaan met het zelfstandig en adequaat hanteren van acute problematiek (wanneer nodig met consultatie op afstand), is op de hoogte van de praktijkorganisatie en kent de sociale kaart. 1.2

Doelstellingen

Algemene doelstellingen: De HAIO is in staat adequaat en gericht te overleggen met de opleider over de voorbereiding van de Z.P., is in staat na de Z.P. aan te geven welke consequenties de opgedane ervaringen tijdens de Z.P. hebben voor het individueel leerplan en voor de toekomstvisie als huisarts. Concrete doelstellingen: Voorbereiding Z.P. : Na het volgen van dit programma: 1. kan de HAIO de richtlijnen, die gelden voor de Z.P., reproduceren (kennis) 2. is de HAIO in staat in samenwerking met de opleider de gewenste voorbereiding voor de Z.P. adequaat vorm te geven. (vaardigheden) Nabespreken Z.P. :


4

Na het volgen van dit programma kan de HAIO: (vaardigheden) 1. door reflectie stilstaan bij de eigen ervaringen tijdens de Z.P. en kan collegaHAIO’s helpen bij het reflecteren op hun ervaringen; 2. de individueel ervaren knelpunten benoemen; 3. aandachtspunten benoemen ten aanzien van de planning van leerpunten in het praktijkonderwijs 4. benoemen wat er nog geleerd moet worden vóór de afsluiting van de module Huisartsgeneeskunde en hoe en waar dit plaats kan vinden.

2

METHODIEK

In ‘Voorbereiding Z.P.’ worden de van toepassing zijnde richtlijnen doorgenomen en besproken; verder worden de ideeën en verwachtingen, die er leven onder de HAIO’s geïnventariseerd en waar nodig besproken. De ‘Nabespreking Z.P.’ heeft de vorm van het onderwijsprogramma ‘Reflectieronde’; het programma wordt afgesloten met een inventarisatie van aandachtspunten voor de komende periode en het noteren van de noodzakelijke aanpassingen in het individueel leerplan.

3

ORGANISATIE

3.1

Voorbereiding deelnemers

HAIO en HAO maken afspraken over het moment van de zelfstandige periode. Richtlijnen hiervoor zijn: Op zijn vroegst half april/ half oktober (In verband met voldoende ingewerkt zijn in de praktijk en in de huisartsgeneeskunde) Uiterlijk half juni / half november (In verband met educatieve evaluatie half juni / half november )

Voorbereiding Z.P.: Lees de richtlijnen en de afsprakenlijst (verplichte literatuur) door en kijk of er in de praktijk knelpunten of problemen te verwachten zijn wat betreft het opvolgen van de richtlijnen. Plan een leergesprek met de opleider, minimaal 2 weken voor het begin van de Z.P.; geef de opleider tijdig voor dit gesprek de richtlijnen ter lezing. Noteer eventuele te voorziene knelpunten of punten, die het toepassen van de richtlijnen bemoeilijken en neem die ter bespreking mee naar de terugkomdag. Vraag jezelf ter voorbereiding op de TKD ook af of je vindt, dat je voldoende beslagen ten ijs komt om een zelfstandige week te gaan draaien. Wat zijn je verwachtingen, waar zie je tegen op, wat lijkt je leuk? Nabespreking Z.P.: Plan zo snel mogelijk na de Z.P. een gesprek met de opleider: belangrijk voor de overdracht en om de eerste indrukken te bespreken. Selecteer voor jezelf een of meer ervaringen, die je wilt bespreken op de TKD (ervaringen die tijdens een 'Reflectieronde' ingebracht kunnen worden). Neem je individuele leerplan mee naar de TKD!


5

3.2

Tijdschema

Tijdschema

Programmaonderde el

Tijdsduur

Materiaal

1e dag Voor

Richtlijnen

45 min.

Verwachtingen

45 min.

0 – 80

Reflectieronde

80 min.

80 – 95

Koffie/thee Reflectieronde (vervolg) Leerpunten

15 min.

0 – 45

45 – 90

Verplichte literatuur

2e dag Na

95 – 160 160 – 180

4.

65 min. 20 min.

Leerplannen

LITERATUUR

Verplichte literatuur Richtlijnen en afsprakenlijst voor de zelfstandige periode (Bijlage 1).


6

5. 5.1

DOCENTINSTRUCTIE PER PROGRAMMA-ONDERDEEL EN VOORBEREIDING DOCENT Inhoud HAIO-deel

Inleiding, hoofdstuk 1 tot en met 4, bijlage 1 5.2

Voorbereiding docent

Lees het programma door en bestudeer zelf de richtlijnen, zoals die gelden voor de zelfstandige periodes in . Gebruik de laatste CTD voor opleiders voorafgaand aan de Z.P. om af te checken of het hen duidelijk is hoe de regels zijn en of de gewenste voorbereiding ingepland is. Docent: bij voorkeur HAB en GW. 5.3

Docentinstructie per onderdeel

Voorbereiding Z.P. : Een enkele keer zal het voorkomen, dat een HAIO voor het aan de orde komen van dit programma al de zelfstandige periode deed. Zie voor richtlijnen van het moment waarop de ZP valt onder Organisatie, voorbereiding. Mocht er een HAIO zijn die het al deed, geef deze dan even de tijd om wat te vertellen van zijn ervaringen in het algemeen en daarna gerelateerd aan de punten zoals die staan in de bijlagen. Dit kan het gesprek hierover verlevendigen. 5.3.1 Regelgeving Ga na of de HAIO’s de richtlijnen zoals neergelegd in het Leerplan bestudeerd hebben; beantwoordt eventuele vragen; probeer ook uit te vinden of er bij voorbaat problemen zijn te verwachten wat betreft de regels (te groot aantal patiënten-contacten per dag, waarneming voor collega’s etc.). Licht toe, dat het wezenlijk is dat er een voorbereidingsgesprek HAOHAIO plaatsvindt voorafgaand aan de Z.P., liefst minimaal 2 weken ervoor. (Wie wordt de consulent? Wie vraagt hem/haar? Moet er iets gebeuren wat betreft spreekuur-organisatie? Hoe te handelen bij te grote toeloop etc.). Vertel de HAIO’s, dat de afsprakenlijst en hun eigen verwachtingen/zorgen de leidraad zijn voor de inhoud van het voorbereidingsgesprek. 5.3.2 Verwachtingen Stimuleer een groepsgesprek over de verwachtingen, die de HAIO’s hebben van hun eerste week zelfstandig werken als huisarts. Vragen die hiervoor gebruikt kunnen worden zijn: ‘waar zie je het meest tegen op?’, ‘wat lijkt je er leuk aan’ , ‘wat denk je dat je nu zult moeten doen , waar je tot nu toe nog niet mee te maken hebt gehad?’, ‘heb je specifieke aandachtspunten voor deze week?’ Stimuleer bespreking in het voorgesprek met de opleider als het gaat om zaken, waar nog (deels) in voorzien kan worden ( b.v. de zin van een voorbespreking met de praktijkassistente, een gesprek met de opleider over organisatorische aspecten zoals beleid bij herhaalrecepten, nog een themagesprek over een aanwezige lacune etc.). Mogelijke suggesties, die je als docent nog kunt geven zijn het wijzen op de mogelijkheid een specialist te bellen voor overleg bij een (medisch) lastig probleem en om, wanneer je er behoefte aan hebt, in de week ervaringen uit te wisselen met een collega-HAIO (’s avonds bellen).


7

Nabespreken Z.P. : 5.3.3 Reflectieronde Deze reflectieronde staat geheel in het teken van de ervaringen tijdens de Z.P. Iedere HAIO krijgt gelegenheid iets te vertellen. Als zowel HAB als gedragswetenschapper in de groep zijn, verdient het aanbeveling de groep in tweeën te splitsen, zodat er meer tijd per HAIO beschikbaar is. Er is dan ongeveer 25 min. per HAIO beschikbaar. Van belang is de systematiek van de reflectierondes te hanteren als subgroepbegeleider (zie docentinstructie ‘Reflectieronde’). Zorg er wel voor, dat elke HAIO de laatste 5 min. van de beschikbare tijd gebruikt om aandachtspunten en leerpunten te verwoorden voor de komende leerperiode in de praktijk. Als maar een van beide docenten aanwezig is, neem dan de werkvorm waarbij de HAIO’s in duo’s hun ervaringen uitwisselen voor de pauze (2x30 min.) en leerpunten en aandachtspunten voor de tweede ZP noteren. Enkele ervaringen (max. 3-4), die relevant zijn voor de gehele groep (b.v. indringende ervaringen, leerzame casuïstiek, blunders etc.) kunnen voor de pauze geïnventariseerd worden . Na de pauze kunnen deze plenair uitgewerkt worden volgens de systematiek van de reflectieronde (zie docentinstructie ‘Reflectieronde’). Als begeleider is het van belang om te bewaken dat ervaringen die indruk gemaakt hebben, in ieder geval aan bod komen. Een andere interessante vraag is, of het beroepsperspectief als huisarts al bijgestuurd of aangepast is door de ervaringen in deze zelfstandige week. Als er zaken niet goed zijn gelopen door een gebrekkige voorbereiding, is het goed om het belang hiervan nog eens te benadrukken. 5.3.4 Leerpunten Als er maar één begeleider is, is het van belang dat de laatste 20 min. van het programma besteed worden aan een rondje, waarin ieder kort zijn/haar aandacht- en leerpunten ten aanzien van Z.P. 2 benoemt. Laat de HAIO’s deze punten noteren in het meegenomen individuele leerplan en stimuleer hen, indien van toepassing, er in de planning van zelfstudie en themagesprekken met de opleider hiervoor plaats in te ruimen. Zijn de aandacht- en leerpunten al verwoord in de subgroepen, dan volstaat deze vorm van afsluiting (5 min). Vragen die HAIO’s kunnen helpen om leerpunten te concretiseren zijn: - Wat moet er veranderen aan planning en/of organisatie om een volgende Z.P. soepeler te laten verlopen? - Wat moet je nog leren over bepaalde ziekten/klachten en aandoeningen om de patiëntencontacten tijdens een volgende zelfstandige periode beter te laten verlopen? - Wat moet je nog leren in consult voeren, om de patiëntencontacten beter te laten verlopen ? - Wat kun je doen om gevoelens, die je dwars zaten in een volgende Z.P., beter te hanteren?


8

6.

VOORBEREIDING SECRETARIAAT

6.1

Materiaal

Voor Nabespreking: - Het is aan te bevelen 2 ruimtes per groep voor de nabespreking te reserveren.

7.

SAMENVATTING VOORBEREIDEN EN NABESPREKEN ZELFSTANDIGE PERIODE

In dit programma wordt aandacht besteed aan het voorbereiden en nabespreken van de Zelfstandige Periode tijdens van de Beroepsopleiding. De voorbereiding speelt zich voornamelijk af in de praktijk. In het onderwijs wordt aandacht besteed aan problemen ten aanzien van de richtlijnen en aan de verwachtingen van de HAIO’s ten aanzien van het zelfstandig werken. In het programma 'Nabespreken Z.P. ' wordt aandacht besteed aan de opgedane ervaringen en aan het concretiseren van de leerpunten ten aanzien van zelfstandig werken in de huisartspraktijk.


9

BIJLAGE 1

RICHTLIJNEN EN AFSPRAKENLIJST VOOR DE ZELFSTANDIGE PERIODE

A. Richtlijnen

B. Afsprakenlijst


10

A. RICHTLIJNEN VOOR DE ZELFSTANDIGE PERIODE

1. Planning: Het moment waarop de zelfstandige periodes gepland kunnen worden zijn: Zelfstandige periode : In overleg moeten HAO en HAIO de data vaststellen, bij voorkeur na 4 maanden opleiding. Op zijn vroegst eind mei/ eind oktober (In verband met voldoende ingewerkt zijn in de praktijk en in de huisartsgeneeskunde) Uiterlijk half juni / begin december (In verband met einde opleidingstermijn) Planning moet zodanig zijn, dat de doelstellingen voor de zelfstandige periode kunnen worden gehaald en dat HAO en HAIO het erover eens zijn. 2. Definitie De zelfstandige periode is, conform het CHVG besluit 1-94, een periode tijdens de opleiding waarin de HAIO zelfstandig de praktijk voert van de opleider. 'Zelfstandig' wil zeggen: niet onder direct toezicht van de opleider. In feite blijft de opleidingssituatie bestaan zoals het voor en na de zelfstandige periode is, maar is de direct verantwoordelijke huisarts een andere dan tijdens de overige stageperiode en is deze andere huisarts niet aanwezig in de opleidingspraktijk. Er is een duidelijk onderscheid tussen deze onderwijssituatie en waarneming van de praktijk. Waarneming is niet mogelijk tijdens de huisartsopleiding.

3. Verantwoordelijkheid De HAO blijft ook tijdens de zelfstandige week de eindverantwoordelijke voor de gang van zaken. Daarom mag de HAO pas toestemming geven, nadat hij zich ervan heeft vergewist (door observaties, demonstraties of vragen), dat de HAIO in staat is de praktijk met de beschreven mate van zelfstandigheid te voeren. Een erkende huisarts draagt de verantwoordelijkheid voor het directe toezicht op de patiëntenzorg tijdens deze week.

4. Achterwacht; vervanging opleider Tijdens de zelfstandige periode dient er een geregistreerde huisarts als opleider-achterwacht te functioneren, bij voorkeur een erkende opleider-collega uit de regio. Deze achterwacht dient makkelijk te consulteren te zijn. De HAIO moet er ten alle tijde op terug kunnen vallen voor advies, overleg en zonodig bijstand in de uitvoering van het werk. Tevoren moeten hierover met de achterwacht duidelijke afspraken worden gemaakt.


11

5. Werktijden De werktijden blijven conform de SBOH-richtlijnen en het werktijdenbesluit.

6. Werkbelasting Gezien de werkbelasting wordt er uitgegaan van een normatieve praktijk. Per dag moet de HAIO minimaal 2 keer 2 uur aaneengesloten spreekuur kunnen doen en hoort tussen de 20 en 25 patiëntencontacten (consulten, visites en telefonische contacten) per dag af te handelen. Meer dan 25 contacten per dag wordt als overbelasting gezien. De opleider dient van tevoren maatregelen te treffen om overbelasting te voorkomen.

7. Diensten Tijdens de Zelfstandige Periode doet de HAIO geen dienst. Tijdens de weekeinden vóór en na de zelfstandige periode doet de HAIO geen dienst.

Het regelen van een telefonische achterwacht tijdens de diensten is een taak van de opleider.

8. Terugkomdagen Tijdens de zelfstandige periode heeft de HAIO geen terugkomdag op het instituut.

9. Patiënten De HAIO werkt alleen met patiënten uit de opleidingspraktijk, tenzij de praktijk te klein is om per dag minimaal 20 patiëntencontacten te kunnen afhandelen.

10. Voorbereiding De zelfstandige periode dient met de opleider te worden voorbereid conform de afsprakenlijst.

11. Nabespreking De nabespreking van de zelfstandige periode krijgt op 2 manieren inhoud: door het zo snel mogelijk na de periode voeren van een nabespreking met de opleider (nadruk op overdracht en belangrijkste opgedane ervaringen) en in het TKD programma : 'Nabespreking zelfstandige periode '.


12

B.

AFSPRAKENLIJST ZELFSTANDIGE PERIODE.

Planning van geschikte periode voor de Zelfstandige Periode kan het beste 8 weken tevoren gebeuren. Er is dan redelijk zicht op de capaciteiten van de HAIO en op de omstandigheden in de praktijk.

Bij voorkeur 4 weken (min 2 weken) vóór de Zelfstandige Periode: 1.

Bespreken HAO en HAIO de te verwachten knelpunten en worden er afspraken gemaakt over welke onderwerpen hoe en wanneer in de komende weken vóór de zelfstandige periode (ZP) nog moeten worden gepraat. De resultaten van recente toetsen en beoordelingen kunnen hiervoor een leidraad vormen.

2. Is afgesproken, wie de achterwacht, c.q. de vervanging van de HAO in haar/zijn functie als huisarts tijdens de ZP zal overnemen, en heeft de HAIO kennis gemaakt. De betrokkene moet goed worden ingelicht zowel over de opzet van de ZP als over de taken, verantwoordelijkheden en voorwaarden die verbonden zijn aan de rol van de toeziende huisarts tijdens de Z.P., voordat zij/hij instemt als achterwacht te fungeren. 3. Regelt de HAO de voorwaarden om te kunnen voldoen aan de desbetreffende regels (b.v. opvang normoverschrijdende patiëntenstroom, eventuele waarnemingen, diensten). 4. Checkt de HAO of de sociale kaart, gemaakt door de HAIO , klopt. 5.

Zorgt de HAO dat er adequate afspraken zijn gemaakt over het praktijkmanagement tijdens de zelfstandige periode en b.v. alle benodigde materialen beschikbaar zijn.

6.

Spreekt de HAO met de HAIO en de praktijkassistente af, hoe de patiënten op de hoogte worden gebracht van het zelfstandige werken van de HAIO .

7.

Spreekt de HAO met de HAIO af wanneer belangrijke of speciale patiënten overgedragen zullen worden en hoe.

Weet de HAIO 8.

-

hoe en waar zij/hij de huisarts, die de HAO vervangt, kan bereiken.

9.

-

in welke situaties de HAIO overlegt met de HAO -vervanger.

10. -

hoe de HAO-vervanger daarop zal reageren.

11. -

waar zij/hij en de HAO verblijven tijdens de ZP.

12. Weten alle betrokkenen, welke maatregelen getroffen dienen te worden in geval van ziekte van de HAIO , praktijkassistente of HAO-vervanger.


13

13. Zijn HAIO , praktijkassistente en HAO-vervanger op de hoogte van de verdeling van de verantwoordelijkheden tussen HAIO en achterwacht en tussen HAIO en praktijkassistente. 14. Weten HAIO en praktijkassistente welke patiënten met welke urgentie gezien moeten worden, en wat er hoort te gebeuren met patiënten die niet behoren tot de eigen praktijk.

Kennen alle betrokkenen 15. -

de tijdsindeling van de dag.

16. -

de afspraken omtrent de overdracht van patiënten.

17. -

de afspraken betreffende administratie en registratie.

18. -

de regeling bij problemen met de automatisering.

19. -

Hebben HAIO en HAO afgesproken op welke manier de HAIO haar/zijn vragen, ervaringen en bevindingen bijhoudt, vastlegt, b.v. in een dagboek.

20. -

op welk moment en hoe (persoonlijk, telefonisch, op initiatief van HAO of HAIO) na afloop van de ZP de HAIO bij de opleider "stoom af kan blazen" (liefst direct aan het einde van de laatste dag).

21. -

op welk tijdstip en waar de gestructureerde nabespreking ter evaluatie van de ZP en het opstellen van een daaruit voortvloeiend leer- en werkplan gaat plaatsvinden.

22.

Brengt de opleider de haar/hem vervangende huisarts op de hoogte van alle afspraken gemaakt onder punt 6 t/m 17.


14

EERSTE ZELFSTANDIGE PERIODE eerste jaars HAIO S Voorbespreking en Nabespreking

Recommend Documents