Eerste opvang van vreemdelingen in het voortgezet onderwijs
Aanpassing Regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO
Eerste opvang vreemdelingen Aanpassing Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO Deze brochure geeft informatie over de aanvullende bekostiging van de eerste opvang van vreemdelingen in het voortgezet onderwijs. De wettelijke grondslag voor deze aanvullende bekostiging is in september 2007 gewijzigd. Voorheen was de bekostiging namelijk geregeld in het Besluit Onderwijs aan Vreemdelingen, beter bekend als het BOV. Inmiddels is de bekostiging onderdeel van de regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO. De belangrijkste wijzigingen zijn dat de geldstroom voortaan rechtstreeks van de overheid naar de scholen loopt (dus niet meer via de gemeente); dat er jaarlijks nog maar twee peilmomenten zijn: 1 oktober en 1 april. In de gewijzigde regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO staat hoe het budget wordt verdeeld voor de aanpak van probleemcumulatie (leerplus) en hoeveel geld VO-scholen krijgen voor leerlingen die korter dan twee jaar in Nederland zijn (nieuwkomers). Daar komt nu bij hoeveel geld VO-scholen krijgen voor de eerste opvang van nieuwkomers in de eerste maanden van hun schooltijd in Nederland. Deze brochure geeft een toelichting op de nieuwe situatie. Wat betekenen de wijzigingen voor de VO-scholen en de gemeenten? Wat staat de scholen te doen op de peilmomenten 1 oktober en 1 april? Wanneer en hoe komen zij in aanmerking voor extra aanvullende bekostiging? Welke rol spelen de gemeenten nog? Verder wordt stap voor stap aangegeven hoe en volgens welk tijdpad de aanvraag voor de bekostiging van de eerste opvang verloopt. De Aanpassing van de Regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO is onder nummer 178 gepubliceerd in de Staatscourant van 14 september 2007. Downloads van zowel de aanpassing als de oorspronkelijke regeling zijn te vinden op de internetsite van CFI, www.cfi.nl. Ook het (CFI-) aanvraagformulier voor de bekostiging van de eerste opvang van nieuwkomers in het VO is via deze website op te vragen.
Van oude naar nieuwe wetgeving De scholen in het voortgezet onderwijs krijgen extra geld voor de eerste opvang van vreemdelingen. Deze voorziening was wettelijk geregeld in het Besluit Onderwijs aan Vreemdelingen (BOV). Volgens het BOV konden gemeenten drie keer per jaar bij het rijk geld aanvragen. Dit geld gebruikten zij om naar eigen inzicht de eerste opvang te organiseren. Meestal werd dit onderwijs op één of enkele scholen geconcentreerd. Op 1 augustus 2007 liep het BOV af. Besloten werd om de bekostiging van de eerste opvang van nieuwkomers - in een gewijzigde vorm - onder te brengen in het Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO. Die wijziging bestaat eruit dat scholen voortaan zelf het geld bij het Rijk aanvragen om de eerste opvang van nieuwkomers te organiseren. De gemeente gaat er dus tussenuit. Deze aanpassing is op verzoek van de scholen en de gemeenten zelf gemaakt. Het bespaart beide partijen veel administratieve werkzaamheden. Vervolgens krijgen de scholen via de Nieuwkomers VO-regeling middelen om in de eerste twee jaar de nieuwkomers adequaat te kunnen ondersteunen, zodat zij zo snel mogelijk in staat zijn om het reguliere onderwijs te volgen Het Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO is sinds 2006 van kracht en gaat over de aanpak van achterstanden in het voortgezet onderwijs. Meer informatie hierover staat in de brochure Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.
Inhoud Adequate bekostiging voor de opvang van vreemdelingen
4
Aanvraag aanvullende bekostiging en startbekostiging
6
Verscherpte aandacht voor rechtmatigheid
7
Pluspunten van de gewijzigde regeling
8
Kalender
9
Meer informatie
10
Onderwijs aan een bijzondere doelgroep De eerste opvang van vreemdelingen in het voortgezet onderwijs is een bijzondere vorm van onderwijs met een bijzondere doelgroep. Het gaat om leerlingen die korter dan twee jaar in Nederland zijn en die ‘vreemdeling’ zijn volgens de Vreemdelingenwet. Dit wil zeggen dat zij niet over de Nederlandse nationaliteit beschikken. Dit onderwijs wordt slechts op een beperkt aantal scholen gegeven. Vooral scholen in de buurt van asielzoekerscentra hebben ermee te maken. Dit onderwijs is erop gericht om de leerlingen snel Nederlands te leren en snel te laten deelnemen aan het reguliere onderwijs. Deze leerlingen stromen het gehele jaar in en uit. Het verloop is zó grillig dat de reguliere bekostiging ontoereikend is. Soms zijn leerlingen alweer van school af voordat zij voor de reguliere bekostiging in aanmerking komen. VO-scholen die vreemdelingen opvangen en voorbereiden op het reguliere voortgezet onderwijs komen in aanmerking voor aanvullende bekostiging. Dit extra geld is bedoeld om scholen snel - vooruitlopend op de reguliere bekostiging - van financiële middelen te voorzien om het onderwijs aan deze leerlingen direct vorm te geven. Onder voorwaarden ontvangen de scholen ook nog een startbekostiging.
Maar er is meer. De Regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO schrijft voor dat scholen - net als in de oude situatie met de gemeente moeten overleggen over de besteding van de middelen. In dit overleg komen ook het bevorderen van integratie en het tegengaan van segregatie aan de orde. Het overleg wordt minimaal een keer per jaar gehouden, maar meestal vaker. Ook andere partijen, bijvoorbeeld in de jeugdzorg en het maatschappelijk werk, vinden daar in toenemende mate aansluiting bij. De gemeenten spelen verder een belangrijke rol bij de vroeg- en voorschoolse educatie, de voor-, tussenen naschoolse opvang, bij de naleving van de leerplicht en bij de regionale meld- en coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten.
Startbekostiging als eenmalige extra subsidie VO-scholen die voor de eerste keer onderwijs aan vreemdelingen organiseren, komen eenmalig voor een extra aanvullende bekostiging in aanmerking. Met deze startbekostiging kunnen de nodige voorbereidingen worden betaald, zoals de kosten voor de werving en aanstelling van personeel en het opzetten van lesprogramma’s. Als voorwaarde geldt dat de eerste opvang voor minstens tien vreemdelingen moet worden gerealiseerd. Verder maken alleen scholen aanspraak, die tussen 1 augustus 2003 en 31 juli 2007 geen eerste opvang hebben georganiseerd. De scholen hebben hierover een verklaring nodig van hun gemeente. Scholen die al onder de BOV-regeling een startbekostiging hebben ontvangen, komen daar niet opnieuw voor in aanmerking. De hoogte van de aanvullende bekostiging is vastgesteld op 15.000 euro.
Einde BOV, maar de aanvullende bekostiging blijft Tot 1 augustus 2007 werd de aanvullende bekostiging betaald volgens het Besluit Onderwijs aan Vreemdelingen (BOV). Het BOV was een tijdelijk besluit en liep op die dag af. Maar ook in deze jaren kan het voortgezet onderwijs niet zonder extra financiële middelen voor de eerste opvang van vreemdelingen. De extra bekostiging wordt dus gecontinueerd. Dit is geregeld met een aanpassing van de regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO.
4
5
Adequate bekostiging
Gemeente blijft in beeld Gemeenten spelen geen rol meer bij de aanvraag van de aanvullende bekostiging voor de eerste opvang van vreemdelingen in het voortgezet onderwijs. Dit betekent echter niet dat de gemeenten helemaal buiten beeld raken. Een school heeft bij de voorbereiding en coördinatie van de eerste opvang ook de gemeente nodig. Zo is de gemeente verantwoordelijk voor de huisvesting van scholen. Wanneer de school een locatie nodig heeft voor de eerste opvang, kan de gemeente daarbij dus nog steeds een rol spelen. Ook als de school een startbekostiging wil aanvragen, heeft zij daarvoor de gemeente nodig. De gemeente moet namelijk verklaren dat de school niet eerder (ten tijde van het BOV) al eerste opvang heeft georganiseerd.
1. Adequate bekostiging voor de eerste opvang van nieuwkomers
Geen dubbeltelling
2. Aanvraag aanvullende bekostiging en startbekostiging
Wanneer een leerling op de peildatum 1 april als vreemdeling staat geregistreerd, komt de school voor de periode januarijuni in aanmerking voor aanvullende bekostiging. Als dezelfde leerling op de volgende peildatum 1 oktober nog steeds als vreemdeling meetelt, krijgt de school ook voor de periode juli-december aanvullende bekostiging.
Wanneer komt de VO-school voor aanvullende bekostiging in aanmerking? De VO-school komt voor bekostiging in aanmerking als op de peildata 1 oktober of 1 april vreemdelingen als leerling staan ingeschreven, die op de betreffende peildatum korter dan een jaar in Nederland verblijven.
Voor leerlingen die op de peildatum 1 oktober als vreemdeling staan geregistreerd, krijgt de school aanvullende bekostiging voor de periode juli-december. Deze leerlingen worden tegelijkertijd via de leerlingtelling (BRON) aangemeld voor de reguliere bekostiging en de bekostiging voor nieuwkomers korter dan 2 jaar in Nederland in het volgende kalenderjaar. Deze leerling komt in april van het jaar erop dus niet meer in aanmerking voor de eerste opvang.
Hoe moet de aanvullende bekostiging worden aangevraagd? Om de aanvullende bekostiging aan te vragen kan de school zelf twee keer per jaar (op 1 oktober of 1 april) een aanvraagformulier invullen en bij de CFI indienen. Deze aanvraag loopt dus niet meer via de gemeente. Het aanvraagformulier kan worden gedownload van de site van de CFI (www.cfi.nl). Het aanvraagformulier moet binnen twee weken na de peildatum worden ingediend. Vooralsnog dient de aanvraag schriftelijk te worden ingevuld en met de post te worden verstuurd. Het is nog niet mogelijk om aanvraagformulieren digitaal in te sturen. Als dit verandert, ontvangen de scholen hierover nader bericht.
Informatie over het onderwijsachterstandsbeleid
Aanvraag van de startbekostiging De startbekostiging is een extra aanvullende bekostiging. Om deze aan te vragen moet het daartoe bestemde vakje op het aanvraagformulier voor de aanvullende bekostiging worden aangevinkt. Hiermee verklaart de school meteen dat een verklaring van de gemeente in de administratie aanwezig is, waarin staat dat de eerste opvang niet eerder is georganiseerd.
De in 2006 geïntroduceerde regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO geeft het onderwijsachterstandsbeleid in het voorgezet onderwijs een flinke impuls. Waar de vorige cumi-VO-regeling zich op individuen van allochtone afkomst richtte, vormen in de vernieuwde aanpak de problemen op schoolniveau het uitgangspunt van beleid.
Bekostiging steeds voor zes maanden
Scholen komen in aanmerking voor extra geld als in twee opeenvolgende jaren minimaal 30 procent van hun leerlingen afkomstig zijn uit achterstandswijken of –gebieden. Scholen met veel van deze leerlingen hebben vaak te maken met een opeenstapeling van problemen, zoals een hoog percentage voortijdig schoolverlaters, een hoog percentage zittenblijvers en gezakte leerlingen, relatief veel leerlingen met een (taal)achterstand en leerlingen die een beroep doen op jeugdzorg. Met het extra geld kunnen scholen deze problemen te lijf, bijvoorbeeld door maatwerk te leveren bij de aanpak van taalachterstanden.
Elke aanvraag voor aanvullende bekostiging heeft betrekking op een periode van zes maanden, te weten de drie maanden vóór de peildatum en de drie maanden na de peildatum. De aanvullende bekostiging wordt telkens binnen drie maanden verstrekt. De school ontvangt de aanvullende bekostiging voor maximaal één jaar.
3. Verscherpte aandacht voor rechtmatigheid De bewijsvoering voor de aanvullende bekostiging is verscherpt ten opzichte van de oude regeling. Er zijn heldere richtlijnen om aan te tonen dat een leerling daadwerkelijk vreemdelingen is en op de peildata dus korter dan een jaar in Nederland verblijft. Uitgangspunt is de registratie van de leerling in de Gemeentelijke Basis Administratie (GBA). Wanneer deze registratie ontbreekt of wanneer de school van mening is dat de gegevens anders zijn, kan de school de GBA negeren. Het kan dan gaan om de code voor nationaliteit en/of de datum van vestiging in Nederland. In dat geval moet de school in de eigen administratie één of meer bewijsdocumenten hebben die aantonen dat de leerling een nieuwkomer is. Er bestaat een vastgestelde lijst van documenten die als bewijs kunnen dienen (zie www.cfi.nl). De lijst is opgenomen in de bijlage bij de regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO.
Maar er zijn ook andere manieren. Scholen mogen zelf bepalen hoe zij het geld willen inzetten. Ze zijn wel verplicht om hun plannen in een schoolplan op te schrijven en daarover verantwoording af te leggen aan de Onderwijsinspectie én aan hun omgeving (in ieder geval de gemeente, maar bijvoorbeeld ook andere scholen, het vervolgonderwijs of maatschappelijke organisaties). Daarnaast krijgen scholen extra geld om vreemdelingen, die korter dan twee jaar in Nederland zijn, Nederlands te leren en snel te laten deelnemen aan het reguliere onderwijs.
Voor de peildatum 1 oktober geldt dat de bewijsvoering parallel loopt aan de bestaande aanvullende bekostiging voor nieuwkomers. Dus als de leerling hiervoor in aanmerking komt, hoeft de school ten aanzien de bewijsvoering bij de aanvraag voor eerste opvang niets extra’s te doen. Voor de peildatum 1 april is dit helaas niet mogelijk. Hiervoor geldt dat de school óf het uittreksel van de GBA óf een van de andere bewijsdocumenten in haar administratie heeft. De accountant let bij de controle op de jaarrekening extra op of de school de bewijsvoering goed heeft geregeld.
6
7
Pluspunten van de gewijzigde regeling
4. Pluspunten van de gewijzigde regeling
5. Kalender
De eerste opvang van vreemdelingen vraagt veel van scholen. Zij hebben te maken met een dynamische groep leerlingen en zijn dan ook gebaat bij een hoge flexibiliteit in de bekostiging. De wijziging van het Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO biedt deze flexibiliteit. Maar de regeling biedt meer pluspunten.
Data
Nieuwkomers
September 2007
Publicatie Aanpassing van de Regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO in verband met de Eerste Opvang van Vreemdelingen in de Staatscourant (nummer 178)
Continuering van de bekostiging voor eerste opvang Met de aanpassing van de Regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO wordt de bekostiging voor eerste opvang gecontinueerd. VO-scholen waarop de regeling van toepassing is, krijgen aanvullende bekostiging voor de periode dat een vreemdeling (nog) niet meetelt voor de reguliere bekostiging. De scholen hebben daardoor de middelen om onderwijs te geven aan vreemdelingen in de eerste maanden van hun verblijf in Nederland. De vreemdelingen kunnen zo adequaat Nederlands leren en zich goed voorbereiden op hun verdere (school)loopbaan in ons land.
Minder schijven, minder lasten Op verzoek van zowel scholen als gemeenten verloopt de aanvraag van de aanvullende bekostiging niet meer via de gemeente, maar rechtstreeks van de school naar het Rijk. Dit levert beide partijen een verminderde administratieve lastendruk op. De aanpassing van de regeling is afgestemd met de Landelijke Onderwijs Werkgroep voor Asielzoekers en Nieuwkomers (LOWAN), de koepelorganisatie van de eerste opvangscholen voor nieuwkomers in Nederland. LOWAN is tevreden met de gekozen systematiek van twee in plaats van drie peildata, bekostiging voor telkens zes maanden en directe bekostiging aan de scholen (dus niet meer via de gemeenten). De peildatum 1 oktober is een standaard teldatum in het onderwijs (ook voor nieuwkomers) en levert daarom minder last op voor de scholen. De peildatum 1 april zien de scholen daarnaast als een gunstig moment, omdat dit samenvalt met het samenstellen van hun begrotingen.
Minder misbruik en oneigenlijk gebruik Het risico van misbruik en oneigenlijk gebruik van de regeling wordt met de aanpassing geminimaliseerd. Het oude BOV had een hoger risicogehalte, omdat de bekostiging over meer schijven liep. Ook waren de administratieve richtlijnen om aan te tonen dat er sprake was van een nieuwkomer onduidelijk.
8
1 Oktober 2007
Tellen van nieuwkomers
Tellen van vreemdelingen en binnen twee weken bij CFI aanvraag voor aanvullende bekostiging eerste opvang indienen Scholen ontvangen de beschikking met aanvullende bekostiging juli-december
December 2007 Maart 2008
VO Eerste opvang Vreemdelingen
Scholen ontvangen de beschikking met het toegekende budget, op basis van teldatum 1 oktober 2007
1 April 2008
Tellen van vreemdelingen en binnen twee weken bij CFI aanvraag voor aanvullende bekostiging eerste opvang indienen
Juni 2008
Scholen ontvangen de beschikking met aanvullende bekostiging januari-juni
1 Oktober 2008
December 2008
Tellen van nieuwkomers
Tellen van vreemdelingen en binnen twee weken bij CFI aanvraag voor aanvullende bekostiging eerste opvang indienen Scholen ontvangen de beschikking met aanvullende bekostiging juli-december
9
Eerste opvang vreemdelingen
6. Meer informatie
Taalbeleid
De volledige tekst van de aangepaste regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO staat - inclusief toelichting - op de internetsite van het ministerie van CFI, www.cfi.nl. Ook de brochures over deze onderwerpen zijn via de site op te vragen.
www.omgaanmetteksten.nl www.diataal.nl www.talentencentrum.nl www.lezenenschrijven.nl
Verder kan informatie worden opgevraagd bij de volgende instanties: CFI/ICO/VO (informatiecentrum onderwijs van de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van OCW), telefoon 079-3234444 www.cfi.nl www.lowan.nl Over het onderwijsachterstandbeleid is ook op de volgende sites meer informatie te vinden: www.onderwijsachterstanden.nl www.cfi.nl www.kennisnet.nl www.praktijkonderwijs.nl www.voortijdigschoolverlaten.nl
Kennisuitwisseling www.taalunieversum.org/onderwijs/taalforum (expertisenetwerk van de Nederlandse Taalunie) www.taalgerichtvakonderwijs.nl (Platform Taalgericht Vakonderwijs) www.kpcgroep.nl (onderzoeksprojecten op het gebied van onderwijsvernieuwing) www.rug.nl/let/voorzieningen/etoc/index (het expertisecentrum taal, onderwijs en communicatie van de Rijksuniversiteit Groningen)
10
Adressen Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) Rijnstraat 50 Postbus 16375 2500 BJ Den Haag (070) 412 34 56 www.minocw.nl/achterstanden LOWAN-vo ambtelijk secretariaat - Harriëtte Boerboom,
[email protected], tel. 06-25022400 - Annet Jansen,
[email protected], tel. 06-15509125 www.lowan.nl
Inspectie van het Onderwijs Postbus 2730 3500 GS Utrecht (030) 669 06 00
[email protected] Vereniging van Nederlandse Gemeenten Postbus 30435 2500 GK Den Haag (070) 373 83 93 www.vng.nl CFI Postbus 606, 2700 ML Zoetermeer (070) 323 24 44 www.cfi.nl
Deze brochure is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. Aan de tekst kunnen echter geen rechten worden ontleend.
VO-raad Postbus 8282 3503 RG Utrecht (030) 232 48 00 www.vo-raad.nl
[email protected]
11
Colofon
Vragen over de bekostiging van eerste opvang nieuwkomers Scholen in het voorgezet onderwijs ontvangen aanvullende bekostiging voor de eerste opvang van nieuwkomers. De aanvullende bekostiging was tot september 2007 geregeld in het Besluit Onderwijs aan Vreemdelingen (BOV), nu is die ondergebracht in de regeling Leerplusarrangement VO en Nieuwkomers VO. Dit leidt tot een aantal veranderingen. Deze brochure geeft een toelichting op de huidige regeling en geeft antwoord op de volgende vragen: Waarom is de regelgeving veranderd? Wat betekenen de veranderingen voor VO-scholen en gemeenten? Wat zijn de pluspunten van de gewijzigde regeling? Komen de middelen voor eerste opvang naast of in plaats van de middelen voor nieuwkomers? Wanneer en hoe komen scholen in aanmerking voor (extra) aanvullende bekostiging? Wat moeten de scholen doen op de peilmomenten 1 oktober en 1 april? Hoe verloopt de aanvraag voor de aanvullende bekostiging? Wanneer en over welke periode ontvangen de scholen aanvullende bekostiging?
