Eenvoudige verpleegtechnische assistentie Informatie voor cliënten en ADL-assistenten
Inhoud
Eenvoudige verpleegtechnische assistentie
3
Uitgangspunten Fokus bij EVA-handelingen
4
Voorbehouden en niet-voorbehouden handelingen
4
Indeling EVA-handelingen
5
Bekwame ADL-assistenten
6
Overzicht EVA-handelingen
7
Projectmap en cliëntmap EVA
13
Niet eerder gevraagde EVA-handelingen
13
Acute situaties
14
Als er iets mis gaat
14
Meer informatie
16
Eenvoudige verpleegtechnische assistentie EVA staat voor eenvoudige verpleegtechnische assistentie. Deze handelingen worden door ADL-assistenten uitgevoerd op verzoek van de cliënt. Voor een aantal EVA-handelingen gelden speciale voorwaarden vanwege wet- en regelgeving. Deze voorwaarden garanderen een kwalitatief goede uitvoering van deze ADL-assistentie. Fokus wil EVAhandelingen deskundig uitvoeren, zodat cliënten tevreden zijn over de kwaliteit ervan. In deze brochure staat hoe Fokus de uitvoering van de EVAhandelingen regelt. Deze brochure is bedoeld voor cliënten en ADL-assistenten. Ook is de brochure geschikt om professionals in de zorg te informeren over de mogelijkheden van Fokus.
3
Uitgangspunten Fokus bij EVA-handelingen
Voorbehouden en nietvoorbehouden handelingen
Fokus biedt ADL-assistentie op afroep en
Het begrip ‘eenvoudige verpleeg-
op aanwijzing van de cliënt. Dit geldt ook
technische assistentie’ (EVA) staat voor
voor de meeste EVA-handelingen. Voor
een aantal handelingen dat valt onder de
een aantal EVA-handelingen gelden
AWBZ-functies persoonlijke verzorging
speciale voorwaarden. Dit zijn de
(PV) en verpleging (VP) of onder de zorg-
handelingen die risicovol of complex zijn.
verzekeringswet (Zvw). Fokus is aanbieder
De ADL-assistent heeft bij die handelingen
van alle PV-handelingen in en om de
meer nodig dan alleen de aanwijzing van
woning, maar kan onder bepaalde
de cliënt. Bijvoorbeeld een instructie of
voorwaarden ook verpleegkundige
een tevoren opgesteld handelingsschema
handelingen en handelingen uit de Zvw
(protocol). Het opstellen gebeurt in over-
uitvoeren.
leg met de cliënt en een deskundige. De Wet Beroepen Individuele GezondDe locatiemanager zorgt dat aan de
heidszorg (BIG) maakt onderscheid tussen
voorwaarden wordt voldaan om een EVA-
‘voorbehouden’ en ‘niet-voorbehouden’
handeling goed uit te voeren. Hij maakt
handelingen. In die wet is geregeld
afspraken met de cliënt. Bij sommige
dat voorbehouden handelingen alleen
handelingen maakt hij in overleg met de
uitgevoerd mogen worden door artsen
cliënt ook afspraken met bijvoorbeeld
en enkele andere specifiek in de wet BIG
een arts of verpleegkundige. De locatie-
genoemde beroepsbeoefenaren. In deze
manager zorgt ook dat ADL-assistenten
wet is geregeld dat andere beroeps-
instructie krijgen en ingewerkt worden.
beoefenaren ook voorbehouden
Daarom kost het soms tijd voordat
handelingen mogen uitvoeren, als aan
bepaalde EVA-handelingen in de praktijk
de juiste voorwaarden is voldaan. Deze
uitgevoerd kunnen worden.
voorwaarden staan in de voorbeeldhandelingsschema’s van Fokus. Alle niet-voorbehouden handelingen (PV en VP) mogen door alle beroepsbeoefenaren uitgevoerd worden. Hiervoor geldt als voorwaarde dat men zichzelf bekwaam vindt. Ook ADL-assistenten in dienst van Fokus mogen deze handelingen dus uitvoeren, mits zij daartoe bekwaam zijn.
4
Indeling EVA-handelingen Fokus heeft de EVA-handelingen die ADL-
schema verwerkt. Dit handelings-
assistenten kunnen uitvoeren ingedeeld in
schema wordt opnieuw ondertekend
drie categorieën:
door alle betrokkenen. Pas hierna
werkt de ADL-assistent volgens het
nieuwe handelingsschema.
Categorie A > Handelingen uit de functie PV
waaraan weinig tot geen risico’s
Categorie C
verbonden zijn.
> Handelingen uit de functie VP die
> Deze handelingen worden op
> ADL-assistenten mogen in hun werk
aanwijzing van de cliënt uitgevoerd.
voorbehouden zijn.
> De ADL-assistent heeft geen instructie
bepaalde voorbehouden handelingen
nodig.
uitvoeren mits:
> Er hoeven geen afspraken te worden
• hiervoor een uitvoeringsverzoek
gemaakt.
gedaan is door een (huis)arts;
> De uitvoering van de handeling kan
direct starten als de cliënt daarom
gemaakt door de locatiemanager
vraagt.
met de betrokken arts en de cliënt;
Categorie B
manager een handelingsschema
> Handelingen uit de functie PV of VP
opgesteld en ondertekend hebben.
die meer risicovol zijn en waarvoor
> De ADL-assistent voert de voor-
instructie vereist is.
• samenwerkingsafspraken zijn
• de betrokken arts, cliënt en locatie-
behouden handeling uit:
> Voor sommige handelingen uit
• na een theoretische en praktische
categorie B zijn de aanwijzingen in
een ondertekend handelingsschema
vastgelegd. De ADL-assistent volgt dit
en ontvangst van een
handelingsschema precies op.
bekwaamheidsverklaring of
> Als aanpassingen nodig zijn, gebeuren
certificaat;
deze na overleg tussen cliënt, locatie-
manager en de deskundige. De
handelingsschema beschreven
wijzigingen worden in het handelings-
staat.
instructie;
• na toetsing van de bekwaamheid
• precies zoals in het ondertekende
5
Bekwame ADL-assistenten Voor alle EVA-handelingen die worden
> Als een ADL-assistent zich niet
uitgevoerd, zorgt Fokus voor de nodige
bekwaam voelt, bijvoorbeeld omdat ze
informatie, scholing en instructie zodat de
de in het handelingsschema gegeven
gevraagde handelingen door bekwame
informatie en de instructie niet voldoende
ADL-assistenten kunnen worden uit-
vindt, dan biedt Fokus de mogelijkheid tot
gevoerd. Locatiemanagers zijn verant-
een uitgebreidere instructie en/of inwerk-
woordelijk voor de concrete uitvoering
periode. De ADL-assistent kan hierom
van het EVA-beleid en voor de ADL-
vragen bij de locatiemanager. De locatie-
assistenten aan wie zij leiding geven. Elke
manager zorgt dat een andere ADL-
ADL-assistent is zelf verantwoordelijk voor
assistent de handeling uitvoert (ervan
het eigen handelen. Dat wil zeggen dat
uitgaande dat afspraken zijn gemaakt
men geen handelingen mag verrichten
tussen de locatiemanager en de cliënt).
wanneer men zichzelf daartoe niet
> Over de bekwaamheid kan twijfel
bekwaam acht. Altijd geldt: ‘bij on-
ontstaan, als de situatie waarin de
bekwaamheid geen handeling uitvoeren’.
handeling wordt uitgevoerd, verandert.
Hieronder staat hoe Fokus de bekwaam-
De omstandigheden bij een cliënt kunnen
heid organiseert.
zodanig zijn dat de ADL-assistent, die de handeling beheerst, zich in deze specifieke
> Bij B- en C-handelingen wordt
situatie niet voldoende bekwaam voelt.
bekwaamheid verkregen door de
De ADL-assistent voert de handeling dan
benodigde instructie te volgen. Dit is per
niet uit en overlegt met de cliënt en de
EVA-handeling beschreven. Tijdens het
locatiemanager.
inwerken en instrueren op het project
> Gemaakte afspraken en de vaardig-
en bij de opleiding voor ADL-assistenten
heid van de ADL-assistenten worden
wordt theoretische kennis overgedragen
jaarlijks geëvalueerd.
en worden praktische vaardigheden aangeleerd. Daarna is de ADL-assistent bevoegd de handeling uit te voeren. Bij A-handelingen is de aanwijzing van de cliënt voldoende.
6
Overzicht EVA-handelingen De EVA-handelingen die bij Fokus uitgevoerd kunnen worden, staan in een overzicht. Van elke handeling is een voorbeeld handelingsschema. Elk voorbeeldschema heeft een eigen nummer. Deze handelingsschema’s zijn te verkrijgen via de locatiemanager. Verpleegtechnische handelingen die niet in dit overzicht genoemd staan, kunnen soms toch door Fokus worden uitgevoerd. De locatiemanager neemt dan contact op met de adviseur ADL-assistentie en de regiomanager. In het overzicht op de volgende pagina’s staan alle C-handelingen vetgedrukt.
7
1 Ondersteuning bij uitscheiding Functie
Handeling
Nummer
PV A
uritip/condoomkatheter aanbrengen
1.10
PV A
katheterzakje legen/wisselen
1.12
PV B
verzorgen ontlasting-stoma (eendelig systeem)1
1.01
PV B
verzorgen ontlasting-stoma (tweedelig systeem)
1.02
PV B
verzorgen urine-stoma (eendelig systeem)1
1.03
PV B
verzorgen urine-stoma (tweedelig systeem)
1.04
PV B
blaaskloppen
1.13
PV B
blaasspoelen via bestaande katheter
1.14
PV B
aanbrengen peri-cup systeem
PV B
verzorgen insteekopening katheter buikwand
1.16
PV B
aanbrengen/verwijderen van anaaltampon
1.19
PV B
blaas/darm stimuleren met blaasstimulator
1.20
PV B
blaasdrukken
1.21
PV B
peritoneaaldialyse (CAPD/CCPD)
1.23
VP B
toedienen kant-en-klaarklysma
1.05
VP B
klysma geven hoogopgaand/darm spoelen
1.06
VP B
klysma geven microlax
1.07
VP B
manueel ontlasting verwijderen
1.08
VP B
ontlasting opwekken door prikkelen darm
1.09
VP B
inbrengen rectumcanule
1.22
VP C
katheteriseren van de blaas bij een man
1.17
VP C
katheteriseren van de blaas bij een vrouw
1.18
1
1
1
1.15 1
Verzorging insteekopening en stoma’s vallen onder PV als de huid intact is; anders valt
de handeling onder VP (wondverzorging, niet voorbehouden)
8
2 Medicatie Functie
Handeling
Nummer
PV A
aanreiken medicijnen
2.01
PV A
toedienen oogdruppels
2.02
PV A
aanbrengen van oogzalf of -gel
2.03
PV A
toedienen oordruppels
2.04
PV A
toedienen neusdruppels/neusspray
2.05
PV A
zalven van intacte huid
2.06
PV A
oraal toedienen medicijnen
2.07
PV A
rectaal toedienen medicijnen
2.08
PV A
vaginaal toedienen medicijnen
2.09
PV A
gebruik poederinhalator
2.12
PV A
gebruik medicijnverstuiver
2.13
PV A
aanbrengen van medicinale pleister
2.14
PV B
medicatie via PEG-voedingssonde
2.15
PV B
medicatie via neusvoedingssonde
2.16
PV B
vernevelen medicijnen middels vernevelaar (niet bij beademing)
2.17
PV B
vernevelen medicijnen bij beademing
2.18
VP C
injecteren met prikpen
2.11
9
3 Sondevoeding Functie
Handeling
Nummer
PV B
PEG-sonde: toedienen van sondevoeding met druppelsysteem
3.01
PV B
afkoppelen fles/flacons bij sondevoeding
3.02
PV B
PEG-sonde: verzorgen insteekopening1
3.03
PV B
PEG-sonde: toedienen van sondevoeding met spuit
3.04
PV B
neussonde toedienen voeding met spuit
3.05
PV B
neussonde toedienen sondevoeding met druppelsysteem
3.06
4 Wondverzorging PV A
verzorging smetplekken
4.01
PV A
verzorgen schaaf- en snijwonden
4.02
PV A
decubituspreventie (intacte huid)
4.03
VP B
decubitusverzorging (niet-intacte huid)
4.04
VP B
verzorging overige wonden
4.08
1
Verzorging insteekopening en stoma’s vallen onder PV als de huid intact is;1 anders valt
de handeling onder VP (wondverzorging, niet voorbehouden)
10
5 Beademing Functie
Handeling
Nummer
PV B
verzorging van tracheastoma1
5.06
PV B
tegengaan slaapapneu middels neuskapje
5.16
VP B
verwisselen van binnencanule
5.05
VP B
ballonneren/handbeademen
5.07
VP B
beademing middels een neuskapje
5.08
VP B
zuurstoftoediening via een neusbrilletje of -kapje
5.09
VP B
helpen ophoesten (comprimeren/exprimeren)
5.10
VP B
coughlator/hoestmachine
5.11
VP B
airstacken
5.12
VP B
aan- en afkoppelen van de slang van de beademing
5.13
VP B
druppelen tracheastoma
5.15
VP C
bronchiaal toilet
5.14
VP C
uitzuigen van de luchtwegen
5.01
VP C
verwisselen van zilveren buitencanule
5.02
VP C
verwisselen van kunststof canule zonder cuff
5.03
VP C
verwisselen van kunststof canule met cuff
5.04
1
Verzorging insteekopening en stoma’s vallen onder PV als de huid van de opening
intact is; anders valt de handeling onder VP (4.08 verzorging overige wonden)
11
6 Controle lichaamsfunctie Functie
Handeling
Nummer
VP B
controle bloedsuikergehalte
2.10
7 Overigen PV B
aanbrengen T.E.N.S.
7.01
PV B
aantrekken elastische kousen
4.05
VP B
compressief zwachtelen onderbenen
4.06
VP B
zwachtelen stomp
4.07
12
Projectmap en cliëntmap EVA
Niet eerder gevraagde EVAhandelingen
In elke ADL-eenheid ligt de ‘projectmap EVA’. Hierin kunnen ADL-assistenten het
Een cliënt kan vragen een verpleeg-
volgende opzoeken:
technische handeling uit te voeren die
1 achtergrondinformatie over het EVA-
nog niet eerder bij hem is uitgevoerd.
PV A-handelingen kunnen direct en
beleid;
2 een overzicht van op het project
zonder tussenkomst van de locatie-
manager worden uitgevoerd. Dit gebeurt
uitgevoerde EVA-handelingen;
3 alle handelingsschema’s met gemaakte
op aanwijzing van de cliënt. Als de
aanwijzing van de cliënt voor de ADL-
afspraken;
4 de registratie van de bekwaamheids-
assistent onvoldoende is, kan deze een
verklaringen voor voorbehouden
collega om hulp vragen of het voorbeeld
handelingen;
handelingsschema raadplegen.
5 de registratie van het minimaal
halfjaarlijks uitvoeren van voor-
Voor alle B- en C-handelingen verwijst de
behouden handelingen.
ADL-assistent de cliënt naar de locatiemanager. De locatiemanager beoordeelt
Voor alle B- en C-handelingen die bij een
of de gevraagde handeling kan worden
cliënt worden uitgevoerd kan de ADL-
uitgevoerd. Daarbij overlegt de locatie-
assistent de handelingsschema’s in de
manager met de cliënt. Zo nodig wordt de
cliëntmap EVA in de woning van de cliënt
adviseur ADL-assistentie, een arts of een
raadplegen.
verpleegkundige om advies gevraagd. Handelingen uit de functie PV worden altijd door Fokus uitgevoerd. VPhandelingen worden uitgevoerd als bij de cliënt sprake is van een stabiele situatie en de handeling voor langere tijd uitgevoerd zal worden. De gevraagde handeling moet na instructie (en toetsing) verantwoord kunnen worden uitgevoerd door ADLassistenten.
13
Acute situaties
Als er iets mis gaat
Het komt voor dat een cliënt met spoed
Als tijdens of na de assistentie bij een-
een nieuwe EVA-handeling vraagt.
voudige verpleegtechnische handelingen
Bijvoorbeeld na ontslag uit een zieken-
schade ontstaat, gelden de regels voor
huis. Het is belangrijk om te weten dat
aansprakelijkheid volgens het Burgerlijk
Fokus alleen PV A-handelingen per direct
Wetboek. De cliënt of diens familie kan
uitvoert op aanwijzing van de cliënt.
de ADL-assistent of diens werkgever eventueel aansprakelijk stellen voor
Voor PV B-handelingen is instructie een
geleden schade. Meestal zal de werkgever
voorwaarde. Hiervoor is tijd nodig.
(Fokus) worden aangesproken.
Eventueel zal Fokus de handelingen (tijdelijk) uitbesteden aan een andere
Een ADL-assistent is op basis van de Wet
(zorg)aanbieder.
Big strafbaar als: > de ADL-assistent een voorbehouden
Voor een VP B- of VP C-handeling die met
handeling uitvoert waarvoor geen
spoed wordt gevraagd, verwijst de locatie-
opdracht is gegeven door de
manager de cliënt altijd naar de
betrokken arts;
deskundigen van de thuiszorg of het
> de ADL-assistent de voorbehouden
betreffende ziekenhuis. Zo nodig neemt
handeling uitvoert en hiervoor
de locatiemanager na overleg met de
onvoldoende bekwaam is: onbekwaam
cliënt zelf contact op met een deskundige.
betekent onbevoegd;
Op een later moment wordt de handeling
> de ADL-assistent zich niet houdt aan
door Fokus overgenomen, mits aan de
de aanwijzingen van de betrokken
bijbehorende voorwaarden wordt
arts, zoals beschreven in het
voldaan.
handelingsschema.
14
15
Meer informatie Zijn er vragen of is overleg gewenst met betrekking tot eenvoudige verpleegtechnische assistentie? Neem dan contact op met de locatiemanager van het betreffende Fokusproject. Fokus Postbus 6124 9702 HC Groningen T (050) 521 72 00 E
[email protected]
© Deze brochure is een uitgave van Fokus. Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend. Niets uit deze brochure mag zonder toestemming van Fokus worden vermenigvuldigd of overgenomen. Fokus, april 2011
© Fokus | april 2011 | vormgeving: studio Tineke Wieringa bno
I www.fokuswonen.nl
