een werkstuk. Een opera van Menno en Michiel Vandevelde, Jozef Wouters en fabuleus

Opera/een werkstuk Een opera van Menno en Michiel Vandevelde, Jozef Wouters en fABULEUS.

[ 1. OPERA/EEN WERKSTUK: KORT EN PRAKTISCH ] Het eerste vogeltje vloog waarschijnlijk niet hoger dan 4 meter. (Daniil Charms) Een opera van drie inventieve makers met live muziekensemble. In Opera/een werkstuk zetten Jozef Wouters en Michiel en Menno Vandevelde alle operatechnieken in: zang, dans, beweging, veel decor en kostuums. Wij gaan een voorstelling tonen over de schoonheid van de natuur. De stenen, de vogels en alles daartussen. Het zal zo echt zijn dat u het gelooft. Of dat u op zijn minst bereid bent om het te geloven, ook al loopt er iets mis. Van en met Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Dirigent Kris Stroobants Muziekensemble Stijn Baumers, Cyrielle Kint, Pieter Thijs, Elisabeth Sturtewagen Zang Roel Hendrickx, Reinoud Van Mechelen Muziek Henry Purcell, The Fairy Queen 20 en 21 september 08 om 20u30, STUK Leuven 016/246 634. 27 september ’08 om 20u, Scheld’apen A’pen. 03/2382332. Met de steun van de Vlaamse minister van Cultuur, Jeugd, Sport en Brussel, de provincie VlaamsBrabant (jeugdcultuur) en de stad Leuven. Speellijst 2008 20 en 21 september 08 om 20u30, STUK Leuven 016/246 634. 27 september ’08 om 20u, Scheld’apen A’pen. 03/2382332. Data schoolvoorstellingen op www.fabuleus.be Voor persfoto’s en interviews: mail [email protected].

fABULEUS geeft jonge mensen een professioneel kader om theater- en dansproducties te maken. Zowel tieners als jongprofessionelen krijgen stimulansen en begeleiding van meer ervaren makers. Want fABULEUS gelooft dat talent zich al zeer jong kan tonen. Alle producties zijn gemaakt voor een ruim publiek, met speciale aandacht voor kinderen en jongeren. De thuisbasis van fABULEUS zijn de Molens Van Orshoven, een industriële site uit de 19de eeuw aan de Leuvense Vaartkom. fABULEUS beschikt er over een theater- en dansstudio, kostuum- en decorateliers en een kleine speelruimte voor ongeveer 60 toeschouwers. fABULEUS is sinds 2006 structureel erkend als theatergezelschap door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en ontvangt al meerdere jaren werkingssubsidies van de provincie Vlaams-Brabant en de stad Leuven.

fABULEUS - Stapelhuisstraat 15 - 3000 Leuven T 016 – 24 66 34 – 22 27 85 E [email protected]

[ 2. Productiegegevens ] Van en met Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Dirigent Kris Stroobants Muziekensemble Stijn Baumers, Cyrielle Kint, Pieter Thijs, Elisabeth Sturtewagen Zang Roel Hendrickx, Reinoud Van Mechelen Muziek Henry Purcell, The Fairy Queen Decorontwerp Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Uitvoering decor Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Lichtontwerp Bart Van Dessel, Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Techniek Bart Van Dessel, Menno Vandevelde, Michiel Vandevelde, Jozef Wouters Productie fABULEUS

[ 3. De makers ] Toen Michiel Vandevelde (°1990) 12 was, zag hij Foi van Sidi Larbi Cherkaoui en besefte hij dat hij wou dansen. Hij danste in een paar producties van fABULEUS en maakte eigen werk voor PREFAB. Dit bleek de ideale groeiplaats want in september 2008 start hij aan P.A.R.T.S., de dansschool van Anne Teresa De Keersmaeker. Menno Vandevelde (°1988) is de broer van Michiel en en volgt het Bachelor Program in Engineering aan Groep T in Leuven. Hij maakt stellingen, decors, torens,… Op zijn 16de was Jozef Wouters (°1986) de babysitter van Menno en Michiel. Nu werkt hij als technieker en decorbouwer voor voor o.a. Action Malaise en Theater Artemis (NL). De werkwijze van dit trio is heel eenvoudig. Ze bouwen, soms met een voorafgaand idee, soms ook niet. En ze babbelen erbij, over wat ze willen maken. De opera ‘The fairy queen’ van Henry Purcell werd door dirigent Kris Stroobants bewerkt voor een ensemble van vier jonge muzikanten en twee klassiek geschoolde zangers. De Franse decorbouwer en trompe-l'œilspecialist Giovanni Niccolo Servandoni is een belangrijke inspirator voor Opera/een werkstuk.

Menno Vandevelde (Leuven, 1988) volgt het Bachelor Program in Engineering aan Groep T in Leuven. In 2006 zette hij zijn eerste artistieke stappen en maakte, samen met zijn broer Michiel en Arthur De Roey, de productie Ibidem voor PREFAB. Voor PREFAB 2007 maakte hij samen met zijn broer en Jozef Wouters Festiviteit. Michiel Vandevelde (Leuven, 1990), zit in in het eerste jaar van P.A.R.T.S., de dansschool van Anne Teresa De Keersmaeker. Hij danste bij fABULEUS in Instant Karma (2004), .White.Muted.Crash. (2005, Koen De Preter), Kievielaviedekie (2005, Thomas Devens), Indian Curry (2006, Natascha Pire) en Gender blender (2008, Randi De Vlieghe). Voor PREFAB 2005 creëerde hij samen met Arthur De Roey het duet Lijf. Aan PREFAB 2006 namen hij, zijn broer Menno en De Roey deel met Ibidem. In het kader van Kunstbende De Luxe maakten Oliver Roels, Michiel Vandevelde en drie andere dansers/acteurs Fovea Magenta. Voor PREFAB 2007 maakte hij samen met zijn broer en Jozef Wouters Festiviteit. Nog in 2007 danste Michiel in Ichten, een productie die hij samen met andere jongeren maakte onder de vleugels van kunstencentrum Villanella in coproductie met fABULEUS. Jozef Wouters (Leuven, 1986) maakte eerder voor PREFAB 2007, samen met Jozef en Menno Vandevelde, de voorstelling Festiviteit. Hij werkt als scenograaf en technieker voor o.a. Action Malaise (Vette tristesse 2007 en Antigone 2008) en als assistent scenograaf bij Michiel Van Cauwelaert voor Theater Artemis (Later is te laat 2008). Giovanni Niccolo Servandoni (1695-1766) was een achtergrondschilder aan het franse hof die een operagebouw in Parijs ter beschikking kreeg voor zijn werk omdat het gebouw akoestisch niet in orde was. Hij bouwde en bedacht er allerlei technieken voor beweging en belichting waarmee hij voorstellingen maakte. Een avond in zijn 'salle des machines' bestond bijvoorbeeld uit een zonsopgang in Venetië, een middag in het bos en een zonsondergang in het oude Athene. Zo toonde Servandoni zijn publiek in woordenloze 'voorstellingen' met maquettes en speciale effecten een wereld die zij voor echt aannamen.

fABULEUS Ontstaansgeschiedenis fABULEUS evolueerde tussen 1991 en 1997 van een tweejaarlijks internationaal theaterfestival voor jongeren naar een continu werkende maar qua bezetting zeer wisselende productiestructuur met jongeren en jonge makers tussen 6 en 30 jaar. Sinds 1995 maakte fABULEUS 54 theater- en dansproducties. Tussen 1996 en 2005 was fABULEUS een project van kunstenorganisatie/landelijke jeugddienst Artforum. De eerste producties speelden vooral in Leuven (’t Barre Land, De uitzondering en de regel, Het Proces, Ego Sublimo, …), maar na 1998 begon er ook interesse te komen van festivals (Tweetakt, Victoria, De Opkomst, BRONKS, Jonge Harten, …) en cultuurcentra en gingen de meeste producties uitgebreid op tournee door Vlaanderen. In 2000 kreeg fABULEUS de prijs voor sociaal-cultureel werk van de provincie Vlaams-Brabant. Naast de “producties door en voor jongeren” geeft fABULEUS sinds 2000 ook steeds meer ondersteuning aan jonge theater- en dansmakers die uit podiumkunstenopleidingen komen of uit de jongerenwerking doorstromen. Resultaten hiervan waren onder andere Antoon en Mirabella (2002), Alles in Toranje! (2002), Eros Flux (2003), Kat voor de vogels (2003), Randschade (2003), Les mots ... toujours les mots bien sûr (2004), Spelregels (2005), El Gran Teatro del Mundo (2006) en We dance to forget (2007). Tijdens het seizoen 2002-2003 kwam er voor het eerst een projectsubsidie dans van de Vlaamse Gemeenschap (voor Eros Flux) en won fABULEUS de 1000 Watt-Lichtpuntprijs ”wegens de uitgesproken artistieke keuze, het roeien tegen de stroom in en het geloof in het kunnen van jonge mensen” (juryrapport 1000 WATT). In 2004 ontving fABULEUS twee Vlaamse projectsubsidies, één voor de dansproductie Instant Karma en één voor de theaterproductie Johnnieboy, en werd de productie Dromen hebben veters genomineerd voor de 1000 Watt-prijs 2003. Dromen hebben veters was de eerste dansproductie van fABULEUS die werd gedanst door kinderen. In 2004 maakte fABULEUS een dansproductie met zowel gehandicapte als niet-gehandicapte dansers: Lilium. Hiervoor werd een projectsubsidie jeugdwerk bekomen. Ook de theaterproductie Wolfsroedel kreeg een projectsubsidie theater. 2005 was een belangrijk jaar voor fABULEUS: de organisatie vierde haar tiende verjaardag en kreeg het bericht in 2006 en 2007 structureel gesubsidieerd te worden door de Vlaamse Gemeenschap. Bovendien werd fABULEUS genomineerd voor de prestigieuze Vlaamse CultuurPrijzen 2005. Deze Vlaamse cultuurprijzen zijn een blijk van erkenning voor organisaties of personen die door hun artistieke activiteiten of bijzondere verdiensten tijdens het voorafgaande jaar een opmerkelijke bijdrage hebben geleverd aan het cultuurleven in Vlaanderen. De jury verantwoordde onze nominatie als volgt: “In november 2005 vierde fABULEUS niet alleen zijn tienjarig bestaan, maar ook de structurele erkenning als theatergezelschap. Al die tijd bleef fABULEUS koppig volgehouden werken met kinderen en jongeren, voor kinderen en jongeren. Het deed dat met weinig geld en zonder artistieke toegevingen. fABULEUS neemt jonge mensen ernstig, maar gaat niet zonder meer in hun universum mee. Elke productie is het resultaat van een zoektocht, een dialoog tussen de jonge spelers/dansers en de iets minder jonge regisseurs, choreografen of andere kunstenaars, geruggensteund door het fABULEUS-team. De jury prijst het enthousiasme en de zorgvuldigheid waarmee fABULEUS nieuw talent en beloftevolle kunstenaars aantrekt. Evenveel lof heeft ze voor de professionele aanpak van elk productieaspect, de interactie tussen kinderen/jongeren en theatermakers en de openheid én veeleisendheid waarmee telkens opnieuw wordt gewerkt aan voorstellingen. Die spreken het jonge publiek aan, maar bedienden het toch niet klakkeloos op zijn wenken. Het zijn credo’s die fABULEUS zowel in zijn theater- als in zijn dansvoorstellingen respecteert. Geen evidente keuze, maar de aanpak werkt wel. Dat bewijzen onder andere de recente voorstellingen ‘Instant Karma’, ‘Spelregels’ en ‘Kievielaviedekie’.”

Ondertussen weet fABULEUS zich ook voor de jaren 2008 en 2009 verzekerd van een structurele subsidie van de Vlaamse Gemeenschap. Alhoewel de disciplines theater, dans en zelfs muziektheater bij fABULEUS steeds vaker in een soort mengvorm voorkomen, geven we hieronder toch een afzonderlijke lijst weer van alle producties die hoofdzakelijk als theater of dans beschouwd kunnen worden. Theaterproducties (27) van fABULEUS 1995-2008: ’t Barre Land, Tankred Dorst/Remko Van Damme (1995) De uitzondering en de regel, Bertolt Brecht/Vital Schraenen (1997) Het proces, Franz Kafka/Vital Schraenen (1998) Lapse of time, Alexandre Lyra Leite/Dirk De Lathauwer/Ana Borges (1998) Winterslaap, Heleen Verburg/Jo Huylebroeck (1998) Meisje Niemand, Tomek Tryzna/Dirk De Lathauwer/Ruth Joos (2000) Altamira, Hein Mortier (2000) The way young lovers do, diverse/Dirk De Lathauwer/Ruth Joos (2001) Antoon en Mirabella, Stefan Boonen/Steven Beersmans/Sofie Palmers (2002) Alles in Toranje!, Filip Bilsen/Greet Bilsen/Frauke Depreitere (2002) Yvonne, prinses van Bourgondië, Witold Gombrowicz/Dirk De Lathauwer (2002) Het Zwarte Pietverdriet, Tom Struyf (2002) Maria en José, Erlend Loe/Victor Peeters/Naomi Meulemans (2003) Witte rozen voor Carla, Stefan Lernous/Victor Peeters (2003) Kwartet, Heiner Müller/Dirk De Lathauwer (2004) Johnnieboy, diverse/Victor Peeters (2004) Spelregels, Floortje Zwigtman/Steven Beersmans/Marie-Ange Gillis/Edith Goddeeris/Jeroen Lenaerts/Koen Monserez (2004) Knijnepijn, Leentje Van de Cruys/Hanne Struyf (2005) Wolfsroedel, Floortje Zwigtman/Dirk De Lathauwer (2006) El Gran Teatro del Mundo, Tom Struyf/Leen Roels (2006) Forza, Benjamin Van Tourhout (2006) Chatgirl, Eelco Smits/Jef Van gestel (2006) Wacht Wacht Wacht, Gunther Samson (2006) Jeanne, diverse/Dirk De Lathauwer (2007) Festiviteit, Michiel en Menno Vandevelde/Jozef Wouters (2007) Candide, Leonard Bernstein/Hugh Wheeler/Richard Wilbur/John Caird/Koen Monserez (2007) Bananen drijven niet, Roos Van Vlaenderen/Annelore Stubbe (2007)

Dansproducties (27) van fABULEUS 1998-2008: Ego Sublimo, Randi De Vlieghe (1998) Baken, Randi De Vlieghe (1999) Mijn benen zijn al lang maar de wereld staat op stelten, Filip Bilsen/Greet Bilsen/Frauke Depreitere (2000) Autopsie (met boontjes), Karlon Fonteyn (2001) BBB & wasverzachter, Natascha Pire (2002) Beet (er is alleen maar een stukje af), Randi De Vlieghe (2002) Als/Dan, Patrick Bellemans (2003) Kat voor de vogels, Koen De Preter (2003) Eros Flux, Randi De Vlieghe (2003) Dromen hebben veters, Kwint Manshoven/Joke Laureyns (2003) Randschade, Kwint Manshoven/Joke Laureyns (2003) Les mots ... toujours les mots bien sûr, Koen De Preter (2004) Dagelijks geopend, Lies Cuyvers (2004) Instant Karma, Natascha Pire (2004) Lilium, Iris Bouche/Goele Van Dijck (2004) White Muted Crash, Koen De Preter (2004) The Day Dolly Danced, Randi De Vlieghe (2005) Kievielaviedekie, Thomas Devens (2005) Voetenvliegen, Alexandra Meijer (2005) Lijf Michiel Vandevelde/Arthur De Roey (2005) Indian Curry, Natascha Pire (2006) Mute, Sara Claessens/Isabelle De Cannière (2006) Ibidem, Michiel en Menno Vandevelde/Arthur De Roey (2006) César mijn broer is een paard, Filip Bilsen/Frauke Depreitere/Wanda Eyckerman/Jeroen Lenaerts/Sophie Beyne (2006) We dance to forget, Koen De Preter/María Ibarretxe (2007) Ichten, Michiel en Menno Vandevelde/Jozef Wouters/Sara Claessens/Oliver Regidor/Sebastian Dingens in coproductie met Villanella (2007) Gender Blender, Randi De Vlieghe (2008)

[4. GESPREK MET DE MAKERS over inhoud, vorm en werkwijze] Jullie zijn allen uit de buurt van Leuven afkomstig. Hoe en wanneer hebben jullie fABULEUS leren kennen? Michiel: Toen ik Foi had gezien, heeft mijn moeder naar fABULEUS gebeld voor danslessen. Maar die waren al een half jaar bezig. Dus heeft ze mij ingeschreven om auditie te doen voor ‘Instant Karma’. Wonder boven wonder was ik erbij. Misschien ook omdat ze nog jongens nodig hadden (lacht). Vlak na mijn auditie heb ik Eros flux gezien. Het was de eerste voorstelling die ik zag van fABULEUS. Menno: Ik heb fABULEUS leren kennen via Michiel. Na zijn auditie ben ik mee gaan kijken naar Eros Flux. Michiel: Bij Ibidem is Jozef er ook zo wat ingerold. Hij is een aantal keer komen kijken en heeft wat tips gegeven. Toen zijn we op het idee gekomen om samen een voorstelling te maken. Dat werd Festiviteit. Hoe is het idee ontstaan om deze voorstelling te maken bij fABULEUS? Jozef: Dat idee is ontstaan vanuit Festiviteit. We wilden graag nog eens samenwerken. Michiel: We hadden ons zo geamuseerd dat we dat nog eens wilden overdoen. Waarom willen jullie deze voorstelling bij fABULEUS maken? Jozef: fABULEUS is voor ons de perfecte plek om te groeien. Ze geven ons een podium zonder ons voor de leeuwen te gooien. We kunnen hier nog altijd op onze bek gaan, want zij geven ons bescherming als dat nodig is. We krijgen ook geld, wat niet onbelangrijk is. Daarnaast geven ze ons steun en heel veel –bijna moederlijke- liefde. Maar het vertrouwen dat ze ons schenken is het allerbelangrijkst. Michiel: We zijn pas in september naar hen toegestapt met ons idee, terwijl hun programma eigenlijk al jaren op voorhand vastligt. Ze waren meteen heel enthousiast. Welk proces volgen jullie om een voorstelling te maken? Michiel: Ik denk dat je nooit een voorstelling kan maken vanuit hetzelfde proces. Jozef: Want dan maak je gewoon hetzelfde. Michiel: Dat gebeurt misschien wel bij bepaalde gezelschappen, maar bij ons is dat telkens totaal verschillend. Menno: Bij het bouwen beginnen we wel soms met een basisidee, dat we proberen uit te voeren. Maar even goed hebben we geen duidelijk idee. Jozef: Alles draait bij ons om de wisselwerking tussen enerzijds dingen maken en niet weten wat het precies is, en babbelen anderzijds. Bij Opera heb ik het idee dat we twee maanden alleen maar dingen hebben gebouwd en dan pas zijn beginnen babbelen over wat we willen doen. Dat is dus ons proces, een wisselwerking tussen bouwen en babbelen. Is dat ook het proces voor deze voorstelling? Michiel: Ja, we bouwen veel en babbelen ondertussen. We dansen soms, zingen soms. Plots komt er een moment dat we voelen: nu kunnen we alles beginnen in elkaar steken. Dan is het moment voor de voorstelling daar. Op jullie blog staat het decorbouwen centraal. Hoe belangrijk is dat? Michiel: Dat is superbelangrijk. Er zal vanalles gebeuren met dat decor. Jozef: Momenteel is het decor alles wat we hebben. Michiel: Meestal bouwen we eerst en dan komt de voorstelling ook. Menno: Die blog geeft niet het volledige beeld van wat we doen. We laten een paar dingen zien, maar zeker niet alles. Jozef: Eigenlijk zetten we mensen een beetje op een fout been met die blog. Maar ook dat is een deel van de voorstelling.

Zal er daarnaast ook tekst zijn, muziek, dans, …? Michiel: In onze voorstelling speelt een ensemble van zes muzikanten: een klavecimbel, twee violen, een altviool, een fluitist en een cellist. Muziek is heel belangrijk, maar ook de stilte. Misschien gaan we met tekst werken, maar dat is nog niet zeker. Veel beweging moet er alleszins zijn. Jozef: In de barokke opera werd veel gedanst en bewogen. Het ballet is daaruit ontstaan. Uit ‘Fairy Queen’ (de muziek die gebruikt wordt in de voorstelling) komen 8 dansen van 6 minuten. Michiel: Dansen in een opera, dat wordt vandaag ook nog gedaan. En als dat niet meer gedaan wordt, dan vinden wij het opnieuw uit! Vertel eens wat meer over de muziek, de muzikanten en de dirigent? Jozef: De muzikanten hebben we deels gevonden via Kris, en deels via audities. Michiel: Kris Strobants is de dirigent. Enkele jaren geleden heb ik in een productie gedanst bij 30CC, waarvan hij de muziek deed. Het is altijd tof als er bij een voorstelling live muziek is. Omdat we een opera gingen maken, hadden we ook iemand nodig die daar veel van weet. Dus hebben we Kris erbij gevraagd. De muziek die we gebruiken is ‘Fairy Queen’ van Henry Purcell. Kris gaat het stuk bewerken tot meer hedendaagse muziek. We hebben dit stuk gekozen, omdat er geen vast verhaal in zit. Het kan bij elk verhaal gebruikt worden. Wat betekent de titel ‘Opera, een werkstuk’? Michiel: We willen geen bestaande opera op scène brengen. We hebben een aantal opera’s beluisterd, maar die verhalen leken ons niet zo interessant. Jozef: Het is ook niet de bedoeling is om zelf een opera te maken, die af is. Wanneer we dat als doel hadden, zouden we onszelf creatief lamleggen. We hebben gaan wel alles gebruiken wat opera ons biedt: overdadige kostuums, decors, dans, zang, … Menno: We willen ons eigen verhaal brengen met operatechnieken. Welk verhaal willen jullie dan brengen? Jozef: Wij willen een verhaal vertellen over de natuur. Elke betekenisvolle opeenvolging van dingen is een verhaal. Een beeld waarin een struik beweegt en een vogeltje opvliegt, is een verhaal. Michiel: Eigenlijk zijn wij drie mensen die de schoonheid van de natuur willen tonen. Op scène. We willen een verhaal tonen dat mensen uiteindelijk echt gaan geloven. Dat is misschien een beetje een naïef plan. Maar dat maakt het interessant en tof. Wat gaan jullie doen tijdens de voorstelling? Zingen, dansen, … ? Michiel: Dat zullen we toch proberen. Het ensemble zal muziek spelen en er zullen twee echte zangers zijn. Wij gaan misschien ook zingen, maar in een koorformatie. Zo valt het minder op dat wij niet kunnen zingen (lacht). Jozef: Michiel is eigenlijk de enige van ons die heel goed kan zingen. Waarom is het belangrijk om deze voorstelling te maken? Jozef: Er is bij ons alledrie een enorme drang om een voorstelling te maken over de natuur. En ook de theatertechnieken van de Barok en de Renaissance interesseren ons onnoemelijk. Michiel: Om wat we bij elkaar ontdekt hebben bij Festiviteit, wilden we heel graag nog eens samenwerken. Welke boodschap willen jullie met deze voorstelling overbrengen? Jozef: Verwondering. Fascinatie. Michiel: En de schoonheid van de natuur. Jozef: Stiekem is het een ecologische voorstelling. (lacht) Menno: We maken gebruik van herbruikbare materialen. En we draaien de stroom voor onze voorstelling zelf aan. (Ze beginnen alledrie te lachen) Jozef: Nee, serieus, de schoonheid van de natuur. Dat is heel belangrijk. Voor welk publiek is de voorstelling bedoeld?

Jozef: Het zou wel fijn zijn als jonge kinderen komen kijken. Festiviteit was eigenlijk ook geschikt voor hen, maar dat is toen niet duidelijk gecommuniceerd Michiel: Ik heb nooit een idee van een doelgroep. Een heel verscheiden publiek, dat is het tofste.