een positieve zaak voor opdrachtgevers

overheidsopdrachten en sociale clausules Actoren en instrumenten

Sociale economie

Wijkcontracten Coördinatiecel voor sociale clausules

Activering

Caleidoscopische ervaringen

Stages en opleidingen

OCMW’s en artikel 60 §7

een positieve zaak voor Bru opdrachtgevers ssels e

DANKWOORD Aan dit vademecum, dat een beeld schetst van een context en inspiratie put uit concrete ervaringen, hebben heel wat mensen meegewerkt. De uitdaging bestond erin om een actueel beeld op te hangen van hoe in Brussel met sociale clausules wordt gewerkt, want het vorige document dateerde al uit 1999! Dit instrument wil twee disciplines punt voor punt naar voren brengen: recht en socioprofessionele inschakeling, die allebei eigen codes en praktijken hebben, maar elkaar in deze context moeten vinden. Het blijft een enorme uitdaging. Alle aspecten van socioprofessionele inschakeling bij overheidsopdrachten in dit document belichten, vergde een consequente, multidisciplinaire aanpak die het verdient om te worden voortgezet en verder te worden uitgediept. Voor deze gids was er uiterste nauwkeurigheid en creativiteit nodig. Het is dan ook terecht om in de eerste plaats een woord van dank te richten aan de initiatiefneemster van dit project, mevrouw de minister van Economie en Tewerkstelling, Céline Fremault, en aan haar medewerkers. De voorzitter van de POD Maatschappelijke Integratie, Julien Van Geertsom, heeft er mee voor gezorgd dat dit vademecum perfect in de lijn ligt van “de Leidraad voor sociale clausules in overheidsopdrachten in België”. We zijn hem dankbaar: de twee instrumenten sluiten qua inhoud en vormgeving perfect op elkaar aan. Dit bewijst dat de federale overheid en de gewesten en gemeenschappen moeten samenwerken op het gebied van sociale clausules. In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben ontelbaar veel mensen voor en achter de schermen meegewerkt. We denken in eerste instantie aan de inzet en het dynamisme van Actiris, van zijn algemeen-directeur, Gregor Chapelle, en van Stéphanie Leclercq van de coördinatiecel voor sociale clausules. Er zijn echter ook nog de vele vertegenwoordigers van de aanbestedende overheden en de diensten van het toezichthoudend ministerie die feedback hebben gegeven en sinds 2008 samen ervaring hebben opgedaan en succesverhalen hebben geschreven. Corinne Vanreusel, hoofd van de Dienst professionele inschakeling van het OCMW van Schaarbeek, leverde een waardevolle bijdrage over de toepassing van artikel 60. We danken ook Pauline De Bo van de GOB-Directie Stadsvernieuwing voor haar uiteenzetting over de wijkcontracten. We richten ook nog een woord van dank aan Michaël Lans van Febrap voor zijn naleeswerk.

inhoudstafel Voorbericht van de minister belast met Tewerkstelling en Economie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... 4 Voorwoord Gebruiksaanwijzing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......................... 6 FICHE 0 FICHE 1 FICHE 2 FICHE 3 FICHE 4 FICHE 5 FICHE 6 FICHE 7

Opdrachten die zich lenen voor sociale clausules. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 7 De reservering van een opdracht voor de sociale economie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........................ 9 Het bepalen van sociale uitvoeringsclausules met het oog op de vorming van werkzoekenden of kansengroepen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... 15 De sociale uitvoeringsclausules ‘tewerkstelling’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 21 De reservering van de uitvoering van de opdracht.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 27 De sociale gunningscriteria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 33 Sociale clausule ‘Artikel 60 §7’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 39 Waarom sociale clausules in wijkcontracten een vanzelfsprekendheid moeten zijn . ....... 43

De instrumenten De Brusselse actoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..................... 48 Partners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 50 Beschikbare middelen in het kader van sociale uitvoeringsclausules . . . . . . . . . . . ..................... 51 Interessante websites.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ...................... 54

Om alles perfect in de beide talen weer te geven, heeft bureau DICE Vertalingen zijn taalkundige medewerking verleend. De eigenlijke uitvoering van de gids is het werk van : Raphaël Dugailliez (Senselia), Laurence Plumier en Estelle Mahieu (SAW-B) onder leiding van Jean-Luc Bodson. Dit kwartet bundelde alle bijdragen, stroomlijnde ze en zorgde voor een aantrekkelijke vormgeving die uw belangstelling en leesplezier alleen maar zullen vergroten.

overheidsopdrachten en sociale clausules een positieve zaak voor Brusselse opdrachtgevers Editie 2014 Verant. uitgever : Marie-Caroline Collard 42/6 rue de Monceau-Fontaine, 6031 Monceau-sur-Sambre Foto’s : © www.atomium.be – bravo1954 – istockphoto.com – Sabam2014; © bravo1954 – istockphoto.com; © fotovika - Fotolia.com; © compuinfoto, JackF – Can Stock Photo Inc.; © la Febrap, La Régie de Quartier de Bruxelles, La SPRB et Manus

3

Overheidsopdrachten en sociale clausules

EEN POSITIEVE ZAAK VOOR OPDRACHTGEVERS BRUSSELSE Als minister belast met Tewerkstelling en Economie ijver ik voor een zo goed mogelijke afstemming van de vaardigheden van elke Brusselaar met de verwachtingen van ondernemingen die deze vaardigheden kunnen gebruiken. Daarom steun ik iedere kans om groepen aan werk te helpen die anders moeilijk toegang hebben tot de arbeidsmarkt zoals personen met een handicap of laaggeschoolden. Er zijn intussen verschillende instrumenten om die toegang vlotter te laten verlopen: jongerengarantie, instapstage en beroepen uitproberen, charter en diversiteitsplannen. Een doeltreffend wapen voor de overheid is de invoering van een wettelijk kader dat voordelen oplevert voor deze kansengroepen en voor ondernemingen die hen helpen bij hun inschakeling. Hier ligt een enorm potentieel dat nog te weinig is aangeboord, vooral uit ongegronde vrees voor extra kosten. Naast privéondernemingen spelen de overheden een belangrijke rol op economisch gebied. Overheidsopdrachten zijn immers goed voor 14% van het Belgische BBP. De mogelijkheid die ze hebben om bij overheidsopdrachten duurzame overwegingen mee te laten spelen, biedt een kans die ze niet mogen laten liggen om een maatschappelijk verantwoorde rol te spelen en om dit concept ingang te doen vinden. Het opnemen van sociale clausules in overheidsopdrachten veronderstelt heel wat kennis. Daarom wilde ik een informatie- en steuncampagne opzetten voor u, de Brusselse aanbestedende overheden, die een sleutelrol in dit proces spelen. De campagne heeft heel wat facetten, maar wil vooral praktisch zijn. U kunt een beroep doen op de diensten van de dynamische coördinatiecel voor sociale clausules van Actiris. Die helpt u om bij uw overheidsopdrachten rekening te houden met alle technische aspecten die verband houden met sociale clausules. Alle instellingen van openbaar nut hebben intussen ook een referentiepersoon. Die moet helpen om van ‘sociale clausules’ een automatisme te maken. Het waardevolle vademecum dat u in uw handen hebt is ons tweede wapen om massaal van sociale clausules gebruik te maken. Deze gids helpt u bij het formuleren van uw opdrachten. Hij is concreet en opgebouwd aan de hand van voorbeelden per sector en per categorie overheidsopdrachten. Maak er zo goed mogelijk gebruik van. Ik hoop dat deze gids u helpt bij het samenbrengen van de puzzelstukken waarbij overheden, ondernemingen en Brusselse tewerkstellingsinstanties samen werken aan de stad van morgen. Let wel: het opnemen van sociale clausules is niet een zoveelste verplichting die het opstellen van bestekken nog moeilijker maakt. Sociale clausules bewijzen elke dag meer en meer hun nut in een stad die blijft groeien. Het beste bewijs: een jaar na de invoering van sociale clausules waren 70,3% van de personen die van deze maatregel konden genieten, niet langer als werkzoekende ingeschreven. Iedereen integreren is een troef waar Brussel en haar bevolking van moeten profiteren in het belang van haar diversiteit.

De minister belast met Tewerkstelling en Economie

5

voorwoord

Voorwoord Werkloosheid vormt in Brussel een enorme uitdaging: meer dan 20% van de Brusselse bevolking heeft geen werk. In totaal staat het leven van zowat 110.000 mensen op ‘stand-by’.

dan ook essentieel, zowel bij het beoordelen van de relevantie van een sociale clausule als bij het correct opstellen van de opdrachtvoorwaarden.

Bovendien is de demografische uitdaging in Brussel minstens even groot. Recente studies geven aan dat de Brusselse bevolking tegen 2020 met ongeveer 240.000 personen zal toenemen! 80% hiervan behoort tot de actieve bevolkingsgroep tussen 15 en 59 jaar.

De Directie lokale overheidsopdrachten van Brussel plaatselijke besturen (voorheen Bestuur plaatselijke besturen) licht de kwestie van de invoering van sociale clausules en de relevantie ervan al bijna tien jaar toe in het kader van de adviezen die ze aan plaatselijke besturen richt voorafgaand aan het administratief toezicht; hetzelfde onderwerp komt ook aan bod in de opleidingen die verschillende van haar leden geven aan ambtenaren van gemeenten, OCMW’s en politiezones op de Gewestelijke school voor openbaar bestuur. Met het oog op het delen van informatie en goede praktijkvoorbeelden – vandaag een absolute waardemeter voor goed bestuur – werd op initiatief van de Brusselse gemeenten in samenwerking met Brussel plaatselijke besturen en de Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest de Werk- en Informatiegroep Overheidsopdrachten Brussel (WIG OO Brussel) opgericht. Die groep levert een belangrijke bijdrage om aankopers en beslissers op plaatselijk niveau te wijzen op het belang van een sociaal luik in hun overheidsopdrachten.

Het Gewest moet meer inspanningen leveren om banen te creëren en om meer mensen aan werk te helpen. Nieuwkomers op de arbeidsmarkt zijn vaak jongeren. Schoolverlaters zijn meestal jonger dan 25 en de meeste personen die uit het buitenland komen, zijn tussen 18 en 39 jaar. 13,5% van alle werkzoekenden is jonger dan 25 jaar. Als we de groep uitbreiden tot alle werkzoekenden jonger dan 29 jaar, loopt het percentage zelfs op tot 29,3%. Heel wat van deze jongeren zijn laaggeschoold of hebben niet de juiste opleiding gehad. Om de inzetbaarheid van deze groep werkzoekenden te verhogen, is het absoluut noodzakelijk om hen de kans te bieden om weer zin te krijgen in werken, werkritme op te doen en hen het besef te geven welke waardering en zekerheid ze uit deze werkervaring kunnen putten. Sociale clausules kunnen er samen met andere maatregelen actief toe bijdragen dat deze doelstellingen worden gehaald. De Europese Unie besteedt gemiddeld 14% van haar BBP aan overheidsopdrachten (1). In België gaven de overheden in 2012 samen 92,89 miljard euro uit (2). Heel wat van deze behoeften van algemeen belang werden met overheidsopdrachten ingevuld: in datzelfde jaar maakten de Belgische aanbestedende overheden 20.736 aankondigingen van opdrachten bekend in het Bulletin der Aanbestedingen en 10.533 in het Publicatieblad van de Europese Unie (3). Naast deze duizenden opdrachten die op deze manier werden bekendgemaakt, zijn er nog eens duizenden andere opdrachten die zijn gegund via een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking. Dat overheidsopdrachten economisch belangrijk zijn, is dus duidelijk. Voor overheden zijn ze echter ook een werkinstrument om hun beleid vorm te geven en te ontwikkelen en – vooral – een hefboom om houdingen en gedragspatronen te veranderen. Duurzame ontwikkeling – waarbij het dichten van de sociale kloof en het milieu centraal staan – heeft hier duidelijk aan plaats. Hoewel de strikte interpretatie van de Europese Commissie – die een overheidsopdracht enkel ziet als een economisch instrument om de eengemaakte markt te ontwikkelen, waarbij vrije concurrentie een heilig principe is waaraan niet mag worden getornd – de dingen er niet gemakkelijker op heeft gemaakt, lijkt het principe van sociale overwegingen bij overheidsopdrachten vandaag niet meer ter discussie te staan.

Tot slot is er nog de belangrijke inbreng van de vzw SAW-B die sinds 2007 Brusselse besturen op het belang van sociale clausules wijst. De vereniging werpt zich sinds 2008 op als tussenschakel tussen sociale economiebedrijven die in aanmerking komen voor overheidsopdrachten en Brusselse aanbestedende overheden. Ze richt bijeenkomsten in waar naast juridische informatie de overheden ook de kans krijgen om deze ondernemingen te ontmoeten. Sinds 2010 biedt ze een gratis dienst aan die diezelfde aanbestedende overheden advies geeft bij het opstellen van bestekken en sinds 2013 is SAW-B ook partner van de coördinatiecel voor sociale clausules van Actiris. Dit theoretische en praktische vademecum komt als geroepen in een Gewest waar heel wat instanties die te maken hebben met overheidsopdrachten, zich bewust zijn van het belang van sociale clausules, maar tegelijk ook op zoek zijn naar formules die inspelen op die sociale overwegingen, die rechtszekerheid bieden en die een antwoord bieden op een maatschappelijk probleem. (1) AUDET, D., KLEITZ, A. (Dir.), La taille des marchés publics, Revue de l’OCDE sur la gestion budgétaire (apart gedrukt exemplaar), vol. 1, nr. 4, p. 36. (2) Nationale Bank van België, Jaarverslag 2012 – Economische en financiële ontwikkelingen – Bijlagen en statistieken, tabel 7, p. 259. (3) B. DEMEULENAERE, De Belgische aanbestedingsbarometer 2000-2012, in C. DE KONINCK, P. FLAMEY, P. THIEL en B. DEMEULENAERE, Chronique des marchés publics 2012-2013, Brussel, EBP, 2013, p. 15-24.

Het omzetten van dit principe vergt echter rechtlijnigheid, creativiteit en wat handigheid en daar willen we in dit vademecum op inspelen. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest was al snel voor het idee gewonnen. Bij het doorvoeren van investeringen van openbaar belang legt het al vijftien jaar sociale clausules op als uitvoeringsvoorwaarde voor overheidsopdrachten en verplicht het opdrachtnemers om werkzoekenden in te schakelen in het kader van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 22 april 1999. Nagaan of de sociale clausules worden toegepast en of opdrachtnemers hun verplichtingen tijdens de uitvoering van de opdracht nakomen, blijft echter voor problemen zorgen. De omzendbrieven van 15 april 2008 (voor de plaatselijke besturen), 5 februari 2009 en 4 oktober 2012 (voor de aanbestedende overheden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) raden aan om verschillende vormen van sociale clausules te gebruiken. Het opnemen van een sociale clausule in welke vorm ook kan echter ingewikkeld zijn omdat met verschillende factoren rekening moet worden gehouden: ze moet aansluiten bij het voorwerp van de opdracht, ze mag niet discrimineren door te tornen aan het principe van het vrije verkeer van personen en diensten en mogelijke inschrijvers moeten gelijk worden behandeld. De aanbestedende overheden informeren, bewustmaken, opleiden, adviseren en begeleiden is

6

AVANT-PROPOS

7

Fiche 0

opdrachten die zich lenen voor sociale clausules Gebruiksaanwijzing Dit vademecum is een concreet instrument dat een toelichting geeft bij de omzendbrief van 4 oktober 2012 over sociale clausules. Het is een versie ‘Made in Brussels’ van “de Leidraad voor sociale clausules in overheidsopdrachten in België” van de POD Maatschappelijke Integratie.

Sociale economiebedrijven hebben een voorliefde voor overheidsopdrachten waarmee een eerder laag bedrag is gemoeid. Daarom nodigen we de aanbestedende overheden uit om minstens een of meer sociale economiebedrijven uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op te nemen in de lijst van ondernemingen die ze raadplegen voor opdrachten op aanvaarde factuur voor een bedrag van minder dan 8500 euro exclusief btw.

Deze gids belicht de situatie in Brussel en gaat in op de specifieke wetgeving en op de werkwijze van de belangrijkste spelers. Hij heeft echter vooral de ambitie om iets te doen aan de enorme uitdaging van de werkgelegenheid in Brussel.

Bovendien blijkt uit de ervaring met socioprofessionele inschakelingsclausules van de afgelopen jaren in Brussel dat sommige opdrachten zich beter lenen voor sociale clausules dan andere.

De gids is ingedeeld in verschillende fiches. Elke fiche is een ‘recept’ voor sociale clausules waarbij ingegaan wordt op elk stadium van een overheidsopdracht. De gids is bestemd voor Aanbestedende Overheden (AO) en overheidsbedrijven bedoeld in titels I, II en III van de wet op de overheidsopdrachten van 15 juni 2006, meer bepaald uit de klassieke en de bijzondere sectoren.

Wat maakt een opdracht geschikt voor een sociale clausule? • de gevraagde prestaties vergen veel personeel • de betrokken sectoren beschikken over beroepsreferentiecentra waar stagiairs een vooropleiding kunnen volgen • de sectoren die in aanmerking komen voor verdragen werk-milieu en voor wijkcontracten hebben voorrang (duurzaam bouwen, voeding, afval en water).

Naast de fiches is er het uiterst concrete hoofdstuk ‘Instrumenten’ met vermelding van alle betrokken partijen en hun e-mailadressen, referentiewebsites en beknopte voorstellingen van de verschillende opleidingsmaatregelen die in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest inzetbaar zijn.

Hierna vindt u ter informatie een overzicht van sectoren en soorten prestaties waar sociale clausules met succes werden toegepast.

Van de website www.clausesocialebruxelles.be kunt u een aantal modeldocumenten downloaden (dagelijkse lijst van personeel dat in het kader van de sociale clausule op de bouwplaats wordt tewerkgesteld of opgeleid, attest van goede uitvoering van de sociale clausule enz.). De gids is in geen geval volledig. Hij verwijst de lezer dan ook regelmatig naar wetteksten en vooral naar de coördinatiecel voor sociale clausules, het centrale aanspreekpunt voor socioprofessionele inschakeling in het kader van overheidsopdrachten. Deze dynamische cel van Actiris helpt u bij het concretiseren van uw plannen in verband met sociale clausules en houdt hierbij rekening met uw situatie. De cel stemt het aanbod ook af op de vraag op het gebied van opleiding en tewerkstelling zodat de aanbestedende overheden en de begunstigden van sociale clausules trots kunnen zijn dat ze hebben meegewerkt aan het Brussel van morgen.

Gevaarlijk snoeiwerk – Snoeien van bomen

Ruwbouw

Opdrachten voor diensten

Repareren van turntoestellen

Elektronisch documentbeheer (archiveren, verwerken, beheren van in- en uitgaande post enz.)

Industriële wasserij

Postreclamediensten en mailing direct

Boekbinden

Schoonmaken van kantoren, ramen, glazen daken...

Allerhande verpakkingsopdrachten

Bekist Bewap Afbraa Metse Gevelr Opruim Tuinaa

Wassen van voertuigen

Maken van promomateriaal

Afwerking

Industriële demontage, snijbranden van metaal Hostessen en stewards voor onthaalopdrachten

Repareren van tafels en stoelen voor medisch en paramedisch gebruik

Catering in crèches, catering voor schoolmaaltijden

Bewakingsopdrachten

Schrijn Tegels Elektri Bekab Schild Pleiste Vloerb Stukad Isolati Verwa

Traiteur – organisatie van evenementen

8

Gebruiksaanwijzing

Drukwerk

Inrichten en onderhouden van groenzones

Werken

Bussen van ongeadresseerd reclamedrukwerk

Wegenwerken

Ontwerp van cabanes

Ontwerp en technieken

9

Fiche 1 De enige sociale clausule die aangewezen is bij leveringen is die voor opdrachten voor leveringen die gereserveerd zijn voor de sociale economie (Fiche 1). Deze ondernemingen kunnen verschillende leveringen aan zoals:

Ruwbouw

10

De reservering van een opdracht 1 voor de sociale economie

Loodgieterij Dakbedekking (ook groendaken)

Bekisting Bewapening Afbraak Metselwerk Gevelrenovatie Opruimen van bouwplaatsomgeving Tuinaanleg, beplanting

Leveringen

Afwerking

Bakkerijproducten

Schrijnwerk Tegels Elektriciteit Bekabeling Schilderwerken Pleisterwerken Vloerbedekking Stukadoren en scheidingswanden plaatsen Isolatie (standaard of milieuvriendelijk) Verwarming

Tuinbouwproducten

Lunch, broodjes Brandhout

Fruit en groenten Kuiperij Lijkzakken

INLEIDING

Om sociale economiebedrijven voldoende kansen te bieden om opdrachten binnen te halen, zijn er in de reglementering van overheidsopdrachten bijzondere regels ingevoerd. De ingrijpendste daarvan zijn deze die de aanbestedende overheid de mogelijkheid bieden om overheidsopdrachten te reserveren voor bepaalde categorieën sociale economiebedrijven. Artikel 22 van de wet van 15 juni 2006 biedt de AO de mogelijkheid om bepaalde opdrachten te reserveren voor beschutte werkplaatsen (BW) en/of voor ‘sociale werkplaatsen’ (volgens de bepalingen in § 1), of voor ‘sociale inschakelingsondernemingen’ (volgens de bepalingen in § 2). Deze toegangsreservatie is zonder beperking qua bedrag voor beschutte werkplaatsen; voor sociale inschakelingsondernemingen is ze echter beperkt tot overheidsopdrachten waarvan het bedrag de drempels voor Europese bekendmaking niet bereikt. Een opdracht kan bovendien in percelen worden onderverdeeld en elk perceel kan een sociale clausule bevatten zoals de reservatie ervan aan een van de twee categorieën sociale economiebedrijven.

Leveren en opzetten van chalets voor kerstmarkten

11

verschillende stadia van een overheidsopdracht Goedkeuring van de opdrachtdocumenten

Voorbereiding

Gunning Sluiting

Indiening van de offertes

Bekendmaking

Beoordeling offertes

Oplevering

Uitvoering

4

Voor een gunningsprocedure wordt opgestart, is het raadzaam om de markt vooraf te verkennen om na te gaan of er in de betreffende sector sociale economiebedrijven actief zijn en of die aan de opdrachtvoorwaarden kunnen voldoen (door bijvoorbeeld de webgids van sociale economiebedrijven en de websites van de Brusselse federaties voor sociale economie te raadplegen: zie instrumenten). Deze marktverkenning kan de AO ook helpen bij het opstellen van de documenten en de technische specificaties van de opdracht, op voorwaarde dat het de concurrentie niet verhindert of vervalst (door bijvoorbeeld voorwaarden van de opdracht ‘op maat’ van een bepaalde onderneming op te stellen). Specifiek voor opdrachten voor werken: beschikken de sociale economiebedrijven in de economische regio van de AO over de vereiste erkenning voor de opdracht qua klasse, categorie of subcategorie? Merk op dat er geen erkenning is vereist voor werken van minder dan € 50.000 excl. btw in subcategorie (bv. D4) en € 75.000 excl. btw in categorie (bv. D).

Aandachtspunten en tips Voor de voorbereiding van de opdracht en voor het opstellen van de opdrachtdocumenten

Als de opdracht uit een of meer percelen bestaat: Elke perceel als onderverdeling van een opdracht kan apart worden gegund, in principe met het oog op een gescheiden uitvoering. Het kan het voorwerp zijn van een bijzondere behandeling in de voorwaarden van de opdracht, in het bijzonder op het stuk van kwalitatieve selectiecriteria, gunningscriteria of uitvoeringsvoorwaarden. Een of meer percelen van een opdracht kunnen in dit verband het voorwerp uitmaken van een toegangsreservatie in de hiervoor opgesomde voorwaarden.

Voorafgaande vragen: 1 Als de opdracht niet in percelen is onderverdeeld: a. Blijft hij onder de drempels voor Europese bekendmaking? Zo ja, is in dat geval de reservatie mogelijk voor alle sociale inschakelingsondernemingen (ETA, AFT, EI, ILDE). Als de opdracht is gereserveerd op basis van artikel 22, § 2 van de wet van 15 juni 2006 en het geraamde opdrachtbedrag niet de drempel voor Europese bekendmaking bereikt, kan de AO een beroep doen op de onderhandelingsprocedure met bekendmaking overeenkomstig de bepalingen van artikel 26, § 2, 1°, c) van de wet. Als het gaat om een overheidsopdracht voor leveringen of diensten waarvan het geraamde bedrag niet de drempel voor Europese bekendmaking bereikt die voor dergelijke opdrachten geldt, of om een opdracht voor werken waarvan het geraamde bedrag zonder btw de 600.000 euro niet bereikt, mag de aanbestedende overheid een beroep doen op een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking. b. Als het geraamde bedrag een van de drempels voor Europese bekendmaking bereikt, is deze reservatie alleen mogelijk voor ondernemingen met aangepast werk en voor sociale (werkplaatsen) en beschutte werkplaatsen.

De reservering van een opdracht 1 12 voor de sociale economie

2

Zijn er in beide gevallen voldoende sociale economiebedrijven gevestigd in de economische regio die relevant is voor de opdracht en die kunnen worden geraadpleegd? Zelfs in het kader van procedures waarbij geen bekendmaking van een aankondiging van de opdracht is vereist zoals voor opdrachten op aanvaarde factuur en opdrachten die worden gegund via bepaalde onderhandelingsprocedures zonder bekendmaking, ontslaat de wetgever de AO niet van de verplichting om meerdere ondernemingen te raadplegen, zelfs in het geval van een gereserveerde opdracht. Onder ‘meerdere’ verstaat diezelfde wetgever concreet dat ‘meer dan één’ onderneming wordt geraadpleegd. De reglementering van overheidsopdrachten legt dus geen precies aantal personen op dat in het kader van deze procedures moet worden geraadpleegd. Het is echter in het belang van de aanbestedende overheid om – indien mogelijk – een voldoende aantal personen te raadplegen die wellicht aan haar verwachtingen kunnen beantwoorden.

5 Specifiek voor opdrachten voor werken: zijn de uitvoeringstermijnen vermeld in het bestek aangepast aan de realiteit van sociale economiebedrijven die specifieke doelgroepen opleiden? Als dit de vooropgezette doelstelling is, is het aangewezen om de uitvoeringstermijn met 30 tot 80% te verlengen om het opleidingsproces mogelijk te maken. 6 Neem de voorgestelde formule uit de rubriek ‘knippen en plakken’ over in deze fiche. 7 Bij het opstellen van de aankondiging van de opdracht moet u, wanneer de opdracht is gereserveerd aan een sociale economieonderneming, het vakje gereserveerde opdracht’ aanvinken en ‘neen’ antwoorden op de vraag of de uitvoering voor een programma voor beschermde arbeid is gereserveerd. 8 In het bestek vult u de lijst in met documenten die bij de offerte moeten worden gevoegd op de manier voorgesteld in de rubriek ‘knippen en plakken’ van deze fiche.

Voor de bekendmaking van de opdracht 1

Wij herinneren u eraan dat bij de bekendmaking van een aankondiging van de opdracht (offerteaanvraag, aanbesteding of onderhandelingsprocedure met bekendmaking) duidelijk moet worden vermeld dat het om een gereserveerde opdracht gaat.

2 Voor overheidsopdrachten die vallen onder het stelsel van de klassieke sectoren, mogen bij een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking waarbij de goed te keuren uitgave het bedrag van € 85.000 excl. btw in het algemeen of van € 207.000 excl. btw voor diensten bedoeld als bijlage II, B van de wet van 15 juni 2006, niet overschrijdt, de opdrachtdocumenten (bestek, samenvattende meetstaat of inventaris) rechtstreeks worden opgestuurd naar meerdere BW of sociale werkplaatsen (reservatie op basis van art. 22, § 1 van de wet) of naar meerdere ondernemingen

die voldoen aan de definitie van een sociale inschakelingsonderneming in de zin van art. 59 van de wet van 26 maart 1999 (reservatie op basis van art. 22, § 2 van de wet). 3 Voor overheidsopdrachten die vallen onder het stelsel van de speciale sectoren, mogen bij een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking waarbij de goed te keuren uitgave het bedrag van € 170.000 excl. btw in het algemeen of van € 414.000 excl. btw voor diensten bedoeld als bijlage II, B van de wet van 15 juni 2006, niet overschrijdt, de opdrachtdocumenten (bestek, samenvattende meetstaat of inventaris) rechtstreeks worden opgestuurd naar meerdere BW of naar sociale werkplaatsen (reservatie op basis van art. 22, § 1 van de wet) of naar meerdere ondernemingen die voldoen aan de definitie van een sociale inschakelingsonderneming in de zin van art. 59 van de wet van 26 maart 1999 (reservatie op basis van art. 22, § 2 van de wet).

Voor de beoordeling van de offertes 1

Bij de controle van het toegangsrecht, moeten ondernemingen die geen BW of sociale werkplaatsen zijn (art. 22, § 1 van de wet) of die niet voldoen aan de definitie van een sociale inschakelingsonderneming in de zin van art. 59 van de wet van 26 maart 1999 (art. 22, §2 van de wet), worden geweigerd. Ter info: de kandidaten of inschrijvers moeten in hun aanvraag tot deelneming of in hun offerte het bewijs voorleggen dat ze aan de reservatiecriteria voldoen door het

Fiche 1

METHODOLOGISCHE ASPECTEN

3

document voor te leggen van hun erkenning als onderneming met aangepast werk, sociale werkplaats of een van de vormen bedoeld door de definitie van sociale inschakelingsondernemingen in de zin van art. 59 van de wet van 26 maart 1999. 2

Wanneer een offerte wordt ingediend door een onderneming uit een andere lidstaat, moet die het bewijs voorleggen dat ze in haar land van oorsprong aan vergelijkbare voorwaarden voldoet door een geldig erkenningsattest voor te leggen, samen met de tekst van de bijbehorende reglementering. 13

Geen specifieke aandachtspunten.

Voor de uitvoering van de opdracht

Geen specifieke aandachtspunten.

Voor de oplevering

STANDAARDFORMULERING om in het bestek op te nemen of om aan te vinken in punt III.2.1 van de aankondiging van de opdracht In het geval van een reservatie voor BW en sociale werkplaatsen (art. 22, § 1 van de wet) Voeg de volgende bepaling toe aan III.2.1 van de aankondiging van de opdracht:

Vergeet bij de definitieve oplevering van de opdracht niet om een attest van goede uitvoering van de opdracht aan de onderneming te bezorgen.

Als de opdracht wordt gegund via een beperkte aanbesteding, een beperkte offerteaanvraag of een onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De kandidaat voegt bij zijn aanvraag tot deelneming het bewijs van zijn erkenning als BW of als sociale werkplaats, of levert het bewijs dat de onderneming aan vergelijkbare voorwaarden voldoet als ze in een andere lidstaat is gevestigd.

KNIPPEN EN PLAKKEN STANDAARDFORMULERING om in het bestek op te nemen of om aan te vinken in punt III.2.4 van de aankondiging van de opdracht

In het geval van een reservatie voor sociale inschakelingsondernemingen (art. 22, § 2 van de wet) Voeg de volgende bepaling toe aan III.2.1 van de aankondiging van de opdracht:

ja

III.2.4 Voorbehouden opdrachten (in voorkomend geval)

neen

De opdracht is gereserveerd voor sociale en beschutte werkplaatsen De opdracht mag uitsluitend worden uitgevoerd in het kader van programma’s voor beschermde arbeid De opdracht is gereserveerd voor sociale inschakelingsondernemingen (opdracht uitsluitend onderworpen aan bekendmaking in België). In het geval van een reservatie voor BW en sociale werkplaatsen (art. 22, § 1 van de wet)

In het geval van een reservatie voor sociale inschakelingsondernemingen (art. 22, § 2 van de wet)

In overeenstemming met art. 22, §1 van de wet van 15 juni 2006 is de deelname aan de gunningsprocedure van de opdracht (of van perceel nummer Y) gereserveerd voor ondernemingen met aangepast werk en voor sociale werkplaatsen.

In overeenstemming met art. 22, §2 van de wet van 15 juni 2006 is de deelname aan de gunningsprocedure van de opdracht (of van perceel nummer Y) gereserveerd voor sociale inschakelingsondernemingen zoals bepaald in art. 59 van de wet van 26 maart 1999.


Als de opdracht wordt gegund via een openbare aanbesteding, een openbare offerteaanvraag, een raamovereenkomst of een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De inschrijver voegt bij zijn offerte het bewijs van zijn erkenning als BW of als sociale werkplaats, of levert het bewijs dat de onderneming aan vergelijkbare voorwaarden voldoet als ze afkomstig is uit een andere lidstaat.

Als de opdracht wordt gegund via een openbare aanbesteding, openbare offerteaanvraag of een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking : De inschrijver voegt bij zijn offerte het bewijs van erkenning als initiatief van de sociale inschakelingseconomie in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of levert het bewijs dat zijn onderneming aan vergelijkbare voorwaarden voldoet als ze in een andere lidstaat is gevestigd. Als de opdracht wordt gegund via een beperkte aanbesteding, een beperkte offerteaanvraag of een onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De kandidaat voegt bij zijn aanvraag tot deelneming het bewijs van zijn erkenning als initiatief van de sociale inschakelingseconomie in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen, of levert het bewijs dat zijn onderneming aan vergelijkbare voorwaarden voldoet als ze afkomstig is uit een andere lidstaat.

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het bestek – in de lijst met ‘Stalen, documenten en bewijzen die bij de offerte moeten worden gevoegd’

Fiche 1

Voor de toewijzing van de opdracht

In het geval van een reservatie voor BW en sociale werkplaatsen (art. 22, § 1 van de wet)

Als de opdracht wordt gegund via een openbare aanbesteding, een openbare offerteaanvraag of een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De documenten die bewijzen dat de onderneming erkend is als BW of als sociale werkplaats. In het geval van een offerte ingediend door een onderneming uit een andere lidstaat, moet die het bewijs leveren dat ze in haar land van herkomst aan vergelijkbare voorwaarden voldoet. Als de opdracht wordt gegund via een beperkte aanbesteding, een beperkte offerteaanvraag of een onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De documenten die bewijzen dat de onderneming erkend is als BW of als sociale werkplaats. In het geval van een aanvraag tot deelneming ingediend door een onderneming uit een andere lidstaat, moet die het bewijs leveren dat ze in haar land van herkomst aan vergelijkbare voorwaarden voldoet. In het geval van een reservatie voor sociale inschakelingsondernemingen (art. 22, § 2 van de wet)

Als de opdracht wordt gegund via een openbare aanbesteding, een openbare offerteaanvraag of een vereenvoudigde onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De documenten die bewijzen dat de onderneming erkend is als initiatief van de sociale inschakelingseconomie in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen. In het geval van een offerte ingediend door een onderneming uit een andere lidstaat, moet die het bewijs leveren dat ze in haar land van herkomst aan vergelijkbare voorwaarden voldoet. Als de opdracht wordt gegund via een beperkte aanbesteding, een beperkte offerteaanvraag of een onderhandelingsprocedure met bekendmaking: De documenten die bewijzen dat de onderneming erkend is als initiatief van de sociale inschakelingseconomie in de zin van de wet van 26 maart 1999 betreffende het Belgische actieplan voor de werkgelegenheid 1998 en houdende diverse bepalingen. In het geval van een aanvraag tot deelneming ingediend door een onderneming uit een andere lidstaat, moet die het bewijs leveren dat ze in haar land van herkomst aan vergelijkbare voorwaarden voldoet.

15

voorbeeld 1

Aanbestedende overheid GSOB (Gewestelijke school voor Openbaar Bestuur te Brussel) Opdracht voor diensten Cateringservice voor meer dan 40 evenementen in de vorm van broodjesbuffet en koud buffet Gunningswijze Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking Sociale clausule Opdracht voorbehouden voor BW en voor sociale inschakelingsondernemingen

voorbeeld 2

Aanbestedende overheid Gemeente Anderlecht Opdracht voor diensten Verdeling van het infoblad van de gemeente en herinrichting van een stadstuin in Scheut Opdracht voor werken Opruimen van puin en afbreken van het gebouw van de voormalige veeartsenijschool Sociale clausule Opdracht voorbehouden voor BW en voor sociale inschakelingsondernemingen

voorbeeld 3

Aanbestedende overheid Agentschap Net Brussel Opdracht voor werken Schilderwerken Gunningswijze Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking Sociale clausule Opdracht voorbehouden voor sociale inschakelingsondernemingen

voorbeeld 4

Aanbestedende overheid Gemeente Sint-Joost-ten-Node Opdracht voor diensten Onderhoudsservice van speel- en sportpleinen in 2014 Gunningswijze Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking Sociale clausule Voorbehouden voor BW en voor sociale werkplaatsen

voorbeeld 5

Aanbestedende overheid Opdracht voor leveringen Gunningswijze Sociale clausule

Gemeente Sint-Agatha-Berchem Drukken van allerhande documenten (leaflets, brochures enz.) Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking Voorbehouden voor BW en voor sociale werkplaatsen

Fiche 2

PRAKTISCHE VOORBEELDEN

Het bepalen van sociale uitvoeringsclausules met het oog op de vorming van werkzoekenden of kansengroepen (jongeren tot 26 jaar (1), ouderen vanaf 55 jaar enz.)

INLEIDING

2

Bij opdrachten voor werken geven ondernemingen uit de bouwsector momenteel de voorkeur aan duidelijke en transparante contractuele clausules die dezelfde verplichtingen voor alle inschrijvers inhouden, in plaats van met elkaar de concurrentie te moeten aangaan in een materie (sociale aspecten) die niet tot hun kernactiviteiten behoort.

Deze fiche kan ook gebruikt worden voor dienstenopdrachten bijvoorbeeld het onderhoud van groenzones, catering, schoonmaakdiensten, afvalbeheer, wasserij, callcenterdiensten, prepressdiensten (grafische vormgeving, drukwerk, mailings en drukwerk sorteren en bundelen voor verzending) enz. De opdrachtnemer moet zich tijdens de uitvoering van de betrokken opdracht aan deze clausules houden. De draagwijdte van de sociale uitvoeringsclausule gaat de betrokken opdracht niet te buiten. Tot slot zijn er heel wat opleidingen mogelijk; de AO kan uit het aanbod aan verschillende soorten opleidingen opgeven (2) welk(e) type(s) opleiding(en) zij wil promoten om de opleidingsclausule uit te voeren. Zij kan hiervoor een beroep doen op de hulp van de coördinatiecel voor sociale clausules. (1) In het programma ‘Instapstage in een onderneming’ wordt de maximumleeftijd op 30 jaar gebracht. (2) Hierna ter herinnering de verschillende opleidingsformules. Een aantal is enkel van toepassing op de bouwsector (RAC, RAJ), anderen gelden voor alle sectoren: STE, IBO , CDBO (leren en werken).


17


Voorbereiding

Gunning Sluiting


Bekendmaking


Oplevering

Uitvoering

Aandachtspunten en tips Voor de voorbereiding van de opdracht en voor het opstellen van de opdrachtdocumenten De AO moet contact opnemen met de coördinatiecel voor sociale clausules voor ze de draagwijdte van deze sociale clausule onder de vorm van een uitvoeringsvoorwaarde vastlegt. Wordt het volgende nagegaan: 1 Als algemene regel moet de uitvoeringsduur minstens 20 werkdagen bedragen om een effectieve opleiding op de bouwplaats mogelijk te maken die haar nut heeft op langere termijn. 2 De inhoud van de opleiding moet overeenstemmen met de fasering van de opdracht (bijvoorbeeld bij een opdracht voor werken: de opleiding bekisting/ wapening aan het begin van de opdracht en die tot stukadoor tijdens de afwerkingsfase). 3 Het personeel van de aannemer wordt vanzelfsprekend in eerste instantie ingezet voor de hoofdbouwopdracht of voor het leveren van diensten. De ervaring leert dat een opleidingsinspanning vragen voor 5 tot 20 % van het totale volume arbeidskrachten realistisch is. De coördinatiecel voor sociale clausules doet de precieze berekening. 4 De stagiairs moeten door de aannemer worden begeleid en taken toegewezen krijgen die echt deel uit-

18


2

maken van de uitvoering van de opdracht en verband houden met hun opleidingstraject. 5

Overleg met de gewest- of gemeenschapsinstanties (VDAB, ACTIRIS en aanverwante instanties) is uitermate belangrijk, want vaak biedt de instantie een specifieke voorbereidende opleiding aan voor stagiairs die op een bouwplaats tewerk worden gesteld. De coördinatiecel voor sociale clausules legt de precieze modaliteiten van de opleidingsclausule vast en houdt hierbij rekening met de volgende elementen: • de omvang en de opsplitsing van de percelen; • het geraamde bedrag van de opdracht of van de percelen; • de aard en het technische karakter van de werken; • de arbeidsvoorwaarden; • de duur van de werken. De coördinatiecel voor sociale clausules biedt de AO een specifiek hulpmiddel aan om het aangeraden volume van de sociale clausule te berekenen.

Concreet: 1. De coördinatiecel voor sociale clausules en de AO bepalen het aantal stagiairs op basis van de aard en de omvang van de werken of diensten en leggen het profiel van de stagiairs vast die tijdens de uitvoering van de opdracht in de onderneming moeten worden ingeschakeld.

Voor de bekendmaking van de opdracht De sociale clausules moeten worden bekendgemaakt in vak III.1.4 van de aankondiging van de opdracht,

Voor de beoordeling van de offertes De sociale uitvoeringsclausules zijn contractuele clausules waaraan de inschrijver zich in principe niet kan onttrekken door ze te weigeren of door voorbehoud te maken. De analyse van het eventuele voorbehoud of de eventuele tekortkomingen wat deze bijzondere bepalingen betreft, maakt deel uit van de analyse van de formele en/of materiële regelmatigheid van de offertes.

2. Zo nodig verzekeren de opleidingsinstanties de vooropleiding van de stagiairs. • De opleidingsinstanties en opdrachtnemer leggen het traject en de leerinhoud vast. • Actiris, de opleidingsinstantie en/of de opdrachtnemer selecteren de stagiairs. • De coördinatiecel voor sociale clausules of de opleidingsinstantie staan in voor de regelmatige administratieve en pedagogische follow-up van elke stagiair. • De partners (opdrachtnemers, Actiris enz.) moeten onderling duidelijke afspraken maken over de verantwoordelijkheden in verband met de stage (verzekeringen, werkkledij, overeenkomst, veiligheid enz.). • De opdrachtnemer duidt een begeleider voor de stagiairs aan. Zo nodig kan de opdrachtnemer zijn begeleiders door bepaalde opleidingsinstanties laten opleiden (3).

Fiche 2


bare manier in de opdrachtdocumenten (aankondiging van de opdracht en bestek) door op basis van de hiervoor opgesomde parameters het profiel van de in te schakelen stagiair, het aantal uren opleiding (bijvoorbeeld 400 uur voor een metselaar, 300 uur voor een timmerman enz.) en de aard en de inhoud van de stage vast te leggen aan de hand van de informatie waarover de overheid beschikt bij het vastleggen van de opdrachtvoorwaarden. Deze modaliteiten kunnen tijdens de uitvoering van de opdracht eventueel worden herzien om ze op de noden van de opdrachtnemer af te stemmen. Zoals bij elke aanpassing het geval is, worden deze wijzigingen vastgelegd in een aanhangsel en worden ze verrekend.

(3) De VDAB organiseert onder bepaalde voorwaarden een opleiding voor de instructeurs op vraag van ondernemingen die dit wensen.

of als een bekendmaking van de aankondiging van de opdracht niet verplicht is, in het bestek, zodat alle kandidaten en inschrijvers er kennis kunnen van nemen en ze hun offerte met kennis van zaken kunnen opstellen.

Elke onregelmatigheid die als substantieel wordt beschouwd, leidt bij een openbare of beperkte procedure (aanbesteding en offerteaanvraag) tot de nietigheid van de offerte; in het kader van bepaalde onderhandelingsprocedures kan de AO onderhandelen en de inschrijvers vragen om op hun voorbehoud terug te komen of om de tekortkomingen weg te werken en een aangepaste offerte voor te leggen. Het staat de AO vrij om te oordelen over het substantiële karakter van vastgestelde onregelmatigheden en om zijn beslissing in feite en rechte te motiveren.

Hele grote opdrachten die niet vallen onder de werken bedoeld in de ordonnantie van 16 juli 1998 betreffende de toekenning van subsidies om investeringen van openbaar nut aan te moedigen, worden samen met de coördinatiecel voor sociale clausules precies en specifiek onderzocht. In overleg met de coördinatiecel voor sociale clausules formuleert de AO de sociale clausule op een werk-

19

een professionele opleiding hebben gevolgd om hen op hun taak voor te bereiden. Bij opdrachten voor diensten: Bij gebrek aan een wettelijke bepaling in de lijn van de bepaling voor werken door artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013, neemt de AO contact op met de gewest- of gemeenschapsinstantie om de aanwerving van werknemers te organiseren tussen het gunningsbesluit en de sluiting van de opdracht. Zij moet deze beslissing wel binnen de geldigheidsduur van de offerte meedelen.

Bij opdrachten voor werken: De AO beschikt over de termijn vastgelegd door de bepalingen van artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 om tussen de sluiting van de opdracht en de aanvangsdatum van de werken met de gewest- of gemeenschapsinstantie de aanwerving van werknemers te organiseren, eventueel nadat ze

heden, vertragingen enz.) ontvangen de stagiairs: • hun werkloosheidsuitkering • of een stagevergoeding, • of keren ze terug naar het opleidingscentrum. 5

2 De leidende ambtenaar, die belast is met de leiding van en het toezicht op de uitvoering van de opdracht, gaat tijdens een bezoek aan de bouwplaats na of de opdracht in overeenstemming met de sociale clausule wordt uitgevoerd. 3 Indien de opdrachtnemer deze voorwaarden niet naleeft, legt de AO deze tekortkoming vast in een proces-verbaal zoals bedoeld in artikel 44 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 en stuurt hiervan onmiddellijk per aangetekend schrijven een kopie naar de opdrachtnemer. De opdrachtnemer moet de tekortkoming onmiddellijk rechtzetten. Hij kan zijn verweermiddelen aanvoeren in een aangetekende brief aan de AO. Dit dient te gebeuren binnen vijftien dagen volgend op de dag waarop het proces-verbaal werd verstuurd. Na het verstrijken van deze termijn wordt zijn stilzwijgen beschouwd als een erkenning van de vastgestelde feiten. De vastgestelde tekortkomingen kunnen leiden tot een of meer reglementaire maatregelen tegen de opdrachtnemer in de vorm van algemene of bijzondere straffen (vastgelegd in het bestek) of van een ambtshalve maatregel (uitvoering in eigen beheer, opdracht voor rekening of eenzijdige verbreking). 4 Indien zich tijdens de uitvoering van de sociale clausule tijdelijke onderbrekingen voordoen (weersomstandig-

20


2

van de stagiair(s), bezorgt de AO de opdrachtnemer een attest van goede uitvoering van de sociale clausule (zie bijlage attest van goede uitvoering) bij de voorlopige oplevering van de werken of na beëindiging van de dienstprestaties.

Met de hulp van de gewest- of gemeenschapsinstantie en op basis van eventuele tussentijdse evaluaties

KNIPPEN EN PLAKKEN

Voor de uitvoering van de opdracht 1 De begeleider(s) die binnen de onderneming werd(en) aangeduid legt (leggen) samen met de opleidingsdienst het opleidingsprogramma van de stagiairs vast.

Voor de oplevering

Fiche 2

Tijdens de fase tussen de gunningsbeslissing en de aanvang van de uitvoering van de opdracht

6

Indien er ernstige problemen zijn als gevolg van het gedrag van een stagiair binnen de onderneming of omdat een stagiair het arbeidsreglement of de veiligheidsinstructies niet naleeft, of bij een duidelijke onverenigbaarheid tussen de arbeidsvoorwaarden op de bouwplaats en de voorwaarden die een goede inschakeling van een stagiair in een onderneming mogelijk maken, of als de stagiair werk vindt tijdens de opleiding en zijn stagecontract vroegtijdig beëindigt, moet de gewest- of gemeenschapsinstantie, voor zover dit mogelijk is, een andere stagiair voorstellen aan de opdrachtnemer, onder dezelfde voorwaarden als degene die eerder waren overeengekomen. Als dit niet kan, zal de AO in haar conclusies het niet uitvoeren van de sociale clausule niet als een tekortkoming aan de opdracht beschouwen. De evaluaties van de stage gebeuren met de stagiair en de begeleider en worden vervolgens aan Actiris en aan de VDAB bezorgd. Het gaat om een maandelijkse evaluatie die de werkgever aan de VDAB en aan Actiris bezorgt om het verloop van de stage goed te analyseren (sterke en zwakke punten), om de evolutie van de technische en professionele vaardigheden van de stagiair te meten en om een overzicht te maken van eventuele lacunes die nog moeten worden ingevuld. De evaluaties omvatten ook alle suggesties die het systeem kunnen verbeteren en het inschakelingsproces van de stagiairs kunnen bevorderen. Actiris bezorgt ze aansluitend aan de AO zodat die het attest van goede uitvoering van de clausule kan rechtvaardigen.

Toevoegen in het bestek onder de rubriek ‘Voorwerp van de opdracht’ In het licht van de diensten die de AO aan de burgers verleent, wil deze overheid (de gemeente, het OCMW, het Gewest enz.) de sociale samenhang en de duurzame ontwikkeling versterken door in het kader van deze opdracht een opleiding aan te bieden die een bijdrage aan het socioprofessionele inschakelingsbeleid moet leveren.

Toevoegen in het bestek onder de rubriek ‘Uitvoeringsvoorwaarden’ Sociale opleidingsclausule Overeenkomstig artikel 40, 1° van de wet van 15 juni 2006 betreffende overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten verbindt de opdrachtnemer zich ertoe om in het kader van de uitvoering van de opdracht een beroepsopleiding aan te bieden voor jongeren die al dan niet deeltijds schoolplichtig zijn, voor werkzoekenden of voor iedere andere persoon die niet langer schoolplichtig is.

Om aan deze verplichting tegemoet te komen, kan de opdrachtnemer een beroep doen op de coördinatiecel voor sociale clausules. Die heeft als taak om informatie te verschaffen en advies te verstrekken over de verschil-

lende manieren om deze clausule uit te voeren. Hierna de gegevens van de cel: [email protected] en [email protected]. Uitvoering

Uitvoeringsvoorwaarden

De uitvoering van de sociale clausule mag de aannemer in geen geval verplichten om een stagiair langer in te schakelen dan gedurende de termijn die voor de uitvoering van de opdracht is gepland. Begeleidingsvoorwaarden De opdrachtnemer verbindt zich ertoe de volgende begeleidingsvoorwaarden na te leven: • de opleiding duurt minstens 20 dagen per opgeleide persoon zoals vastgelegd in de sociale clausule; • een begeleider met de nodige kwalificaties voor de functie die het voorwerp van de opleiding uitmaakt, begeleidt de begunstigde van de sociale clausule; • de persoon die via de sociale clausule de opleiding volgt, wordt dagelijks door deze begeleider gevolgd; • de begeleider spreekt Frans of Nederlands met de begunstigde van de sociale clausule; • de opleiding beantwoordt aan het opleidingsplan dat moet worden gevolgd. De opdrachtnemer is ten opzichte van de aanbestedende overheid in ieder geval als enige aansprakelijk. Te bezorgen documenten De opdrachtnemer moet de hierna opgesomde documenten aan de aanbestedende overheid bezorgen voor de vastgelegde datum waarop de opleiding van start gaat voor elke leerling, nieuweling of stagiair die de opdrachtnemer tijdens de opdracht zal opleiden:

21

Duur De opdrachtnemer moet XX uur opleiding geven. Formele controle Zodra de sociale opleidingsclausule actief is, brengt de opdrachtnemer de AO hiervan schriftelijk op de hoogte.

Nadat de helft van de contractueel vastgelegde termijn voor de uitvoering van de opdracht is verstreken en wanneer hij zijn eindafrekening indient, of wanneer alle diensten zijn geleverd, bezorgt de opdrachtnemer de AO bijlage XX van dit bestek om de aanwezigheidslijst van de opgeleide stagiairs op de bouwplaats te kunnen opstellen. De AO mag de daadwerkelijke uitvoering van de sociale opleidingsclausule in om het even welk stadium van de uitvoering van de opdracht controleren.

Onder de rubriek ‘Straffen’ Overeenkomstig artikel 45, §1 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten en van de concessies voor openbare werken: • de volledige niet-uitvoering of het voor meer dan 25% niet uitvoeren van de sociale opleidingsclausule door toedoen van de opdrachtnemer wordt bestraft met een bijzondere straf van 2,5% van het oorspronkelijke bedrag van de opdracht;

• d e gedeeltelijke niet-uitvoering van de sociale opleidingsclausule door toedoen van de opdrachtnemer, wordt bestraft met een bijzondere straf van 1,5% van het oorspronkelijke bedrag van de opdracht en dit a rato van het aantal uren opleiding dat niet werd gegeven. • als de gedeeltelijke niet-uitvoering niet meer bedraagt dan 1/10 van het geplande aantal opleidingsuren in het bestek, wordt hiermee geen rekening gehouden. Overeenkomstig artikel 44 van het hiervoor vermelde koninklijk besluit, bezorgt de aanbestedende overheid de opdrachtnemer per aangetekend schrijven een proces-verbaal van de tekortkoming. De opdrachtnemer kan zijn verweermiddelen aanvoeren in een aangetekende brief aan de aanbestedende overheid. Dit dient te gebeuren binnen vijftien dagen volgend op de dag waarop het proces-verbaal werd verstuurd. Na het verstrijken van deze termijn wordt zijn stilzwijgen beschouwd als een erkenning van de vastgestelde feiten.

Onder de rubriek ‘Taal’ De begeleiders die de opdrachtnemer aanduidt om de begunstigden van de sociale clausule te volgen, te controleren en te begeleiden, moeten zich met de stagiair, leerling of nieuweling in het Frans of het Nederlands uitdrukken.

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek De op te leiden persoon (personen) en hun begeleider(s) moeten de evaluatiefiche als bijlage bij het bestek invullen.

Praktische voorbeelden voorbeeld 1

22


2

Fiche 3

• h et opleidingsplan dat met de opleidingsinstantie is vastgelegd (VDAB of aanverwant); • het (de) overeenkomst(en) of stagecontract(en) die met de leerlingen, nieuwelingen of stagiairs werd(en) gesloten. We wijzen de opdrachtnemer erop dat deze overeenkomst/dit contract socioprofessionele overwegingen moet bevatten die aan de sociale clausule beantwoorden. Eventuele wijzigingen van deze parameters moeten ter goedkeuring aan de AO worden voorgelegd.

Aanbestedende overheid Gemeente Etterbeek Opdracht voor diensten Onder de vorm van een openbare offerteaanvraag voor het managen van de keukens van de gemeentelijke scholen en van het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn Sociale clausule Opleiding via een instapstage in een onderneming

De sociale 3 uitvoeringsclausules ‘tewerkstelling’ INLEIDING

Bijzondere sociale uitvoeringsclausules kunnen een belangrijke factor zijn voor concrete tewerkstellingsdoelstellingen door aanwerving van personen uit de doelgroep via een arbeidsovereenkomst. De tewerkstellingsvereisten moeten proportioneel, realistisch en haalbaar zijn.

Op Brussels niveau zijn de ordonnantie van 2 april 1998 en het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 22 april 1999 gewijd aan een tewerkstellingsmechanisme voor opdrachten van werken die van openbaar nut zijn. Wanneer de opdracht voldoet aan de voorwaarden bedoeld in het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 22 april 1999 houdende oplegging van sociale clausules, moet de lezer de voorwaarden toepassen van het vademecum van 21/01/1999 over het opnemen van sociale clausules in overheidsopdrachten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De inschakelingsclausule kan ook bij opdrachten voor diensten worden gebruikt, hoewel die buiten de toepassingssfeer van de hiervoor aangehaalde ordonnantie vallen.

23


Voorbereiding

Gunning Sluiting


Bekendmaking


Oplevering

Uitvoering


• de aard en het technische karakter van de werken; • de arbeidsvoorwaarden; • de looptijd en de fasering van de bouwplaats. 4

1 De eerste stap om van deze formule een succes te maken, is overleg plegen met de coördinatiecel voor sociale clausules van bij de voorbereiding van de opdrachtdocumenten.

De sociale 3 uitvoeringsclausules 24 ‘tewerkstelling’

Vaak legt de coördinatiecel voor sociale clausules zich in samenwerking met de AO toe op: • het bepalen van het uurvolume gereserveerd voor tewerkstelling, afhankelijk van de aard en de omvang van de werken of diensten; • het selecteren van de tewerk te stellen personen, eventueel in overleg met de opleidingsinstanties (VDAB enz.); • de opdrachtgever moet het inschakelingstraject en de leerinhoud vaststellen; • zo nodig, de pedagogische opleiding van de eventuele mentoren verzekeren (2).

Wat de toepassing van de ordonnantie van 2 april 1998 en van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 22 april 1999 betreft die gewijd zijn aan een tewerkstellingsmechanisme voor opdrachten van werken van openbaar nut, verwijzen we naar de berekeningsmethode in het vademecum van 21/01/1999 over het opnemen van sociale clausules in overheidsopdrachten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

2 Om een opdracht met tewerkstelling te kunnen uitvoeren, is het soms noodzakelijk dat de arbeiders opgeleid of vooropgeleid zijn. Deze vooropleiding kan gegeven worden in het kader van een individueel traject van de werkzoekende of van een structurele opleiding van de gewest- of gemeenschapsinstanties (VDAB, FOREM, Bruxelles-Formation en hun partners). 3 De samenwerking met Actiris en de VDAB of met de andere opleidingsinstanties is uitermate belangrijk omdat zij vaak een specifieke voorbereidende opleiding aanbieden voor personen die op een bouwplaats worden ingezet of die dienstenprestaties moeten verrichten. Een opleiding mag niet haastig op het getouw worden gezet. De bevoegde dienst van de gewest- of gemeenschapsinstantie gaat na hoeveel personen redelijkerwijs bij het uitvoeren van de prestaties kunnen worden betrokken. Hierbij wordt met de volgende gegevens rekening gehouden: • de omvang en de opsplitsing van de percelen; • het geraamde bedrag van de percelen;

Het is raadzaam om realistische verhoudingen te hanteren, afhankelijk van het voorwerp van de opdracht, de technische specificaties en de uitvoeringsvoorwaarden.

Met uitzondering van de gevallen bedoeld door de ordonnantie van 2 april 1998, is het afhankelijk van de opdracht aangewezen om het volume doelgroepwerknemers vast te leggen op een percentage tussen 2,5 en 10% van het totaal aantal werknemers dat nodig is om de opdracht uit te voeren. Er moet rekening worden gehouden met de concrete arbeidsvoorwaarden op de bouwplaats die met het vooropgestelde inschakelingsvolume moeten worden gekruist. 5

Voor overheidsopdrachten die niet binnen de toepassingssfeer vallen van de ordonnantie van 2 april 1998 en van het besluit van de Brussels Hoofdstedelijke Re-

6

Overleggen met de FOD Werkgelegenheid om na te gaan of in het paritaire comité van de sector waar de prestaties worden geleverd, een verplichting geldt om het personeel over te nemen van de vorige opdrachtnemer, zoals dat bijvoorbeeld het geval is in de schoonmaaksector (PC 121), de horecasector (PC 302)

of de sector van de bewakingsdiensten (PC 317). Als dit zo is, moet de sociale tewerkstellingsclausule zo worden aangepast dat ze pas van kracht wordt nadat de periode voor de verplichte personeelsovername is verstreken (zoals bijvoorbeeld vastgelegd in CAO 32 bis van de schoonmaaksector). Dit kan bijvoorbeeld door de volgende vermelding op te nemen: ‘Gelet op de bepalingen in de collectieve arbeidsovereenkomsten van paritair comité....., gaan de hiervoor vermelde sociale clausules ten laatste in op de dag nadat de periode voor de verplichte overname van het personeel van de vorige aannemer is verstreken.’ 7

Fiche 3


gering van 22 april 1999, wordt de volgende methode aangeraden om het aantal werknemers te bepalen (1): a. neem de geschatte waarde van de opdracht (bedrag excl. btw); b. trek een gepaste winstmarge af, bijvoorbeeld 3 tot 8% bij opdrachten voor werken en 5 tot 20% bij opdrachten voor diensten. c. vermenigvuldig het saldo met een coëfficiënt die afhangt van de arbeidsintensiteit van de activiteit (als u die niet kent, hanteer dan 0,5 om een raming te bekomen die nadien door de gewest- of gemeenschapsinstantie moet worden bevestigd). Enkele voorbeelden: voor pleisterwerken en schoonmaakactiviteiten wordt deze coëfficiënt op 0,75 geraamd, voor sanitair/verwarming/ventilatie op 0,3 en voor ruwbouw op 0,5. d. deel het resultaat door het gemiddelde bruto-uurloon (1 uur) dat de werkgever een werknemer uit de sector in kwestie moet betalen (doorgaans tussen 35 en 55 euro/uur) en u hebt een realistische raming van het totale volume arbeidskrachten voor de opdracht, uitgedrukt in aantal werkuren; e. pas op dit volume het percentage werkzoekenden toe dat u wilt bereiken, bijvoorbeeld 5%. f. herleid dit aantal uren naar het aantal voltijds aan te werven personen door het te delen door het aantal uren per week (bijvoorbeeld 38 uren/week) en u hebt het aantal werkweken voor personen met een inschakelingsovereenkomst; g. deze berekening is een ruwe schatting; de coördinatiecel voor sociale clausules kan deze berekening bijsturen op basis van haar ervaring en van eerdere aanknopingspunten.

Bij opdrachten voor werken moet in het bestek worden vermeld dat de lijst met persoonlijke gegevens vermeld in artikel 78, §3 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013, als aanvullende informatie de datum van indienstneming moet bevatten van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is. Dit gebeurt door aan het begin van het bestek in het hoofdstuk met de afwijkingen te vermelden dat er een afwijking is van artikel 78, §3, die is bedoeld om de lijst aan te vullen met de datum van indienstneming van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is en dat deze afwijking wordt gemotiveerd door de noodzaak voor de AO om zeker te gaan dat de sociale clausule in kwestie correct verloopt.

8

Bij gebrek aan een gelijklopende bepaling aan die van artikel 78, §3 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 dat zich beperkt tot opdrachten voor werken, is het raadzaam om in het bestek de volgende clausule op te nemen voor opdrachten voor diensten: ‘De opdrachtnemer houdt te allen tijde een dagelijks bijgewerkte lijst van al het personeel dat hij in het kader van de uitvoering van de opdracht op de bouwplaats tewerkstelt, ter beschikking van de aanbestedende overheid op een door deze overheid aangeduide plaats. Deze lijst bevat minstens de volgende individuele inlichtingen: 1° naam; 2° voornaam; 3° geboortedatum; 4° beroep; 5° opleidingsniveau; 6° de reële prestaties per dag uitgevoerd op de bouwplaats; 7° uurloon; 8° de datum van indienstneming van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is.’

(1) Een hulpmiddel om de inschakelingsinspanning te berekenen is beschikbaar bij de coördinatiecel voor sociale clausules. Voor elk concreet geval wordt met de AO overlegd. (2) De VDAB organiseert onder bepaalde voorwaarden een opleiding voor de instructeurs op vraag van ondernemingen die dit wensen.

25

de bekendmaking van een aankondiging van de opdracht niet verplicht is, in het bestek op te nemen zodat alle kandidaten en inschrijvers ervan kennis kunnen nemen en ze hun offerte met kennis van zaken kunnen opstellen.

Transparantie moet worden gegarandeerd door de sociale uitvoeringsclausules in vak III.1.4 van de aankondiging van de opdracht te vermelden of, indien

Voor de beoordeling van de offertes

substantieel wordt beschouwd, leidt bij een openbare of beperkte procedure (aanbesteding en offerteaanvraag) tot de nietigheid van de offerte; in het kader van bepaalde onderhandelingsprocedures kan de aanbestedende overheid onderhandelen en de inschrijvers vragen om op hun voorbehoud terug te komen of om de tekortkomingen in hun offerte weg te werken en een aangepaste offerte voor te leggen. Het staat de AO vrij om te oordelen over het substantiële karakter van vastgestelde onregelmatigheden en om haar beslissing in feite en rechte te motiveren.

De sociale uitvoeringsclausules zijn contractuele clausules waaraan de inschrijver zich in principe niet kan onttrekken door ze te weigeren of door voorbehoud te maken. De analyse van het eventuele voorbehoud of van de eventuele tekortkomingen wat deze bijzondere bepalingen betreft, maakt deel uit van de analyse van de formele en/of materiële regelmatigheid van de offertes. Elke onregelmatigheid die als

Tijdens de fase tussen de gunningsbeslissing en de aanvang van de uitvoering van de opdracht

een professionele opleiding hebben gevolgd om hen op hun taak voor te bereiden. Bij opdrachten voor diensten: Bij gebrek aan een wettelijke bepaling in de lijn van de bepaling voor werken door artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013, neemt de AO contact op met de gewest- of gemeenschapsinstantie om de aanwerving van werknemers te organiseren tussen het gunningsbesluit en de sluiting van de opdracht. Zij moet deze beslissing wel binnen de geldigheidsduur van de offerte meedelen.

Bij opdrachten voor werken: De AO beschikt over de termijn vastgelegd door de bepalingen van artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 om tussen de sluiting van de opdracht en de aanvangsdatum van de werken met de gewest- of gemeenschapsinstantie de aanwerving van werknemers te organiseren, eventueel nadat ze

Voor de uitvoering van de opdracht 1 Tijdens de opdracht kan de AO bij opdrachten voor werken in overeenstemming met artikel 78, §3 en 4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 vragen om op een vooraf vastgelegde plaats de lijsten in te kijken van de personen die met een contract op de bouwplaats werken (ook van de onderaannemers). Deze lijst bevat de gegevens van de personen, hun uurloon, hun opleidingsniveau, hun beroep, hun geboortedatum en de datum van indiensttreding bij de onderneming). 2 Ook in dit geval is het zinvol dat de afgevaardigden van de AO de tewerkgestelde personen ontmoeten


van dit proces-verbaal wordt onmiddellijk aangetekend naar de opdrachtnemer gestuurd. De opdrachtnemer moet onmiddellijk op deze tekortkoming antwoorden. Hij kan zijn verweermiddelen aanvoeren in een aangetekende brief aan de aanbestedende overheid. Dit dient te gebeuren binnen vijftien dagen volgend op de dag waarop het proces-verbaal werd verstuurd. Na het verstrijken van deze termijn wordt zijn

om hun aanwezigheid naar waarde te schatten en om hen te vragen hoe relevant hun beroepservaring vanuit hun standpunt is. 3

Indien de AO halverwege de werken of de uitvoering van de diensten geen bevestiging van de uitvoering van de sociale inschakelingsclausule heeft ontvangen, herinnert zij de opdrachtnemer schriftelijk aan zijn verplichting (met kopie aan de coördinatiecel voor sociale clausules). Wanneer de opdrachtnemer uiterlijk vijftien kalenderdagen na deze vraag geen antwoord heeft gegeven, stelt de AO deze tekortkoming in de uitvoering van de opdracht in een proces-verbaal vast. Een kopie

stilzwijgen beschouwd als een erkenning van de vastgestelde feiten. De AO kan echter de speciale boete opleggen die van toepassing is bij dergelijke tekortkomingen en dit vanaf de derde dag na aflevering van het aangetekend schrijven tot op de dag dat de gebrekkige uitvoering door de opdrachtnemer ongedaan is gemaakt of door de AO die zelf een einde aan de situatie heeft gemaakt.

Fiche 3

Voor de bekendmaking van de opdracht

Voor de oplevering 2 1

Aan het einde van de opdracht bij de voorlopige oplevering of nadat alle diensten zijn geleverd, vullen de opdrachtnemer en de tewerkgestelde personen de evaluatiefiches in en bezorgen die aan de coördinatiecel voor sociale clausules en aan de AO.

Aan het einde van de opdracht vraagt de AO in overeenstemming met de aanbeveling in punt 7 voor werken of in punt 8 voor diensten om de lijst te mogen inkijken met personen onder contract tijdens de prestaties (ook van de onderaannemers) om na te gaan of de inschakelingsbeloften in de offerte voor het tewerkgestelde personeel werden nageleefd.

KNIPPEN EN PLAKKEN STANDAARDFORMULERING op te nemen aan het begin van het bestek Bij opdrachten voor werken Aan het begin van het bestek in het hoofdstuk over de afwijkingen van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 vermelden dat er een afwijking bestaat op artikel 78, §3 en §4 bedoeld om dit aan te vullen. De afwijking is gemotiveerd door de noodzaak voor de AO om te garanderen dat de sociale clausule in kwestie correct verloopt.

STANDAARDFORMULERING in de aankondiging van de opdracht in punt III.2.4 en in het bestek in de rubriek in te voegen in de uitvoeringsvoorwaarden van de sociale clausule In overeenstemming met artikel 40, 3° van de wet van 15 juni 2006 gaat deze opdracht vergezeld van een sociale clausule onder de vorm van een uitvoeringsvoorwaarde bedoeld om kwetsbare personen op de arbeidsmarkt gedurende ....... weken voltijds in dienst te nemen.

De werkzoekenden krijgen gedurende de uitvoering van de opdracht een arbeidsovereenkomst van beperkte of onbeperkte duur. Indien de arbeidsovereenkomst om welke reden ook wordt verbroken, moet de opdrachtnemer onmiddellijk en uiterlijk binnen de volgende maand een nieuwe werkzoekende uit de doelgroep inschakelen. Een werkzoekende uit de doelgroep die door een onderaannemer van de opdrachtgever tewerk wordt gesteld, is gelijkgesteld aan een werkzoekende uit de doelgroep die door de opdrachtgever wordt tewerkgesteld. De doelgroeppersonen: • moeten uitkeringsgerechtigde volledige werklozen, leefloners of werkzoekenden zijn; • moeten minstens 18 jaar oud zijn; • mogen de afgelopen 12 maanden niet meer dan 150 uur werkervaring hebben opgedaan. Met de door de opdrachtnemer tewerkgestelde werkzoekende(n) van de doelgroep in de zin van de vorige paragraaf, worden gelijkgesteld: (een) werkzoekende(n) die beantwoordt(en) aan de hoger vermelde voorwaarden, die door de opdrachtnemer of door zijn onderaannemer in dienst werd(en) genomen tijdens de 2 maanden die aan het indienen van de offerte voorafgingen en die nog steeds in dienst is (zijn).

27

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek Bij opdrachten voor werken ‘Afwijking van artikel 78, §3 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013: de lijst vermeld in artikel 78 §3 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 moet als aanvullende informatie de datum van indienstneming bevatten van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is.

Aan het einde van de opdracht bezorgt de opdrachtnemer een rapportage op basis van de lijsten (ook die van de onderaannemers) bedoeld in artikel 78, §3 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 en van deze afwijking, over de personen onder contract om na te gaan of de beloftes in de offerte op het vlak van tewerkstelling werden nageleefd.’

Bij opdrachten voor diensten De volgende aanvullende clausule opnemen: De opdrachtnemer houdt te allen tijde een dagelijks bijgewerkte lijst van al het personeel dat hij in het kader van de uitvoering van de opdracht op de bouwplaats tewerkstelt, ter beschikking van de aanbestedende overheid op een door deze overheid aangeduide plaats.

Deze lijst bevat minstens de volgende individuele inlichtingen: 1° naam 2° voornaam 3° geboortedatum 4° beroep 5° opleidingsniveau 6° de reële prestaties per dag uitgevoerd op de bouwplaats 7° uurloon 8° de datum van indienstneming van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is.’

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek De tewerkgestelde persoon of personen en zijn (hun) begeleider(s) moeten de evaluatiefiche als bijlage bij het bestek invullen.

PRAKTISCHE VOORBEELDEN voorbeeld 1


Fiche 4

Eventueel: Gelet op de bepalingen in de cao’s van het paritair comité......, gaan de hiervoor vermelde sociale clausules ten laatste in op de dag nadat de periode voor de verplichte overname van het personeel van de vorige aannemer is verstreken.

Aanbestedende overheid Gemeente Anderlecht, Dienst Stadsvernieuwing Opdracht voor werken Bouw van een passiefgebouw met zeven woningen en een crèche Gunningswijze Aanbesteding Sociale clausule Inschakeling - De aannemer verbindt zich er zonder voorbehoud toe om in het kader van een arbeidsovereenkomst conform de wettelijke bepalingen van toepassing op de prestaties die op diezelfde bouwplaats moeten worden uitgevoerd, gedurende minstens 190 volledige werkdagen op de bouwplaats het personeel tewerk te stellen dat de aanbestedende dienst of de aangeduide begeleidingsinstantie hem voorstelt, in overeenstemming met het bestek. Geraamd bedrag van de opdracht € 2.000.000

DE RESERVERING VAN DE UITVOERING 4 VAN DE OPDRACHT De bepalingen van artikel 22, §1 van de wet van 15 juni 2006 voegen een nieuwe, minder restrictieve reserveringsmaatregel voor de toegang tot opdrachten toe. Die geeft alle ondernemingen de mogelijkheid om een offerte in te dienen, maar verplicht om een deel van de uitvoering van de opdracht te reserveren in het kader van programma’s voor beschermde arbeid. De maatregel is van toepassing op alle overheidsopdrachten, ongeacht of de drempel voor Europese bekendmaking al dan niet wordt bereikt.

INLEIDING

Deze werkwijze heeft diverse voordelen: • ondernemingen die niet tot de sociale economie behoren, worden niet uitgesloten; • ondernemingen van de sociale economie krijgen de gelegenheid om mee te werken aan de uitvoering van een deel van grote opdrachten en zo ervaring op te doen met opdrachten waartoe ze alleen nooit toegang hebben; • ze biedt de kans om de samenwerking met klassieke ondernemingen te bevorderen. Hierdoor leren deze ondernemingen elkaar beter kennen en kunnen ze hun vruchtbare samenwerking ook naar andere opdrachten uitbreiden.

29


Voorbereiding

Gunning Sluiting


Bekendmaking


3

Kunnen genoeg ondernemingen worden aangesproken die voldoen aan de inschakelingsnorm van meer dan 50% voor de doelgroep binnen een beschermd kader, ondernemingen die actief zijn binnen de economische ruimte waarop de opdracht betrekking heeft? Zelfs bij opdrachten die niet bekendgemaakt hoeven te worden (opdrachten gesloten met een aanvaarde factuur en andere OZB), ontslaat de wetgever de openbare aankoper niet van de verplichting om meerdere potentiële inschrijvers te raadplegen.

4

Vermeld helemaal vooraan in het bestek de afwijking aangehaald in de rubriek ‘Knippen en plakken’ in verband met de lijst met inlichtingen over de personen die voor de opdracht worden ingeschakeld.

Oplevering

Uitvoering


voor beschermde arbeid dat aan de geldende regels en normen beantwoordt, zien klassieke ondernemingen zich meestal genoodzaakt om terug te vallen op de oplossing van de ‘uitbesteding aan sociale en beschutte werkplaatsen’ om aan de verplichting te voldoen. Let wel: het staat de inschrijver vrij om een gepaste oplossing voor te stellen die aan de opdrachtvoorwaarden en aan de geldende regels voldoet.

De inschrijvers kunnen aan de verplichting bedoeld in artikel 22, §1 van de wet van 15 juni 2006 voldoen: Primo, door nu al het gereserveerde deel aan sociale en beschutte werkplaatsen uit te besteden. Secundo, door zelf voor het gereserveerde deel de arbeidsvoorwaarden vast te leggen in overeenstemming met het programma voor beschermde arbeid. Dit houdt in dat het criterium in acht moet worden genomen dat meer dan 50% (de meerderheid) van de betrokken werknemers een handicap hebben die hen niet toelaat om in normale omstandigheden een beroepsactiviteit uit te oefenen, kortweg samengevat als ‘sociale uitvoeringsclausule buiten sociale inschakelingsondernemingen’.

Welke vragen moet men zich op voorhand stellen? 1

Let wel: 95% van de opdrachten die deze clausule vermelden, gaan over prestaties voor een geraamde waarde die doorgaans lager ligt dan 150.000 euro excl. btw op jaarbasis door de beperkte economische draagkracht van sociale en beschutte werkplaatsen. Gelet op de specifieke situatie in België en vooral het gebrek aan ervaring dat ‘klassieke’ ondernemingen hebben met het organiseren van een kader

DE RESERVERING VAN DE UITVOERING 4 30 VAN DE OPDRACHT

2

Ga vooraf na of de opdracht mogelijkheden biedt om de uitvoering (deels) te reserveren voor de doelgroep. Is het realistisch dat de gevraagde prestaties door personen (Article 22, §1er, de la loi du 15 juin 2006) met een handicap worden uitgevoerd die door de aard of de ernst van hun handicap niet in staat zijn om in normale omstandigheden een beroepsactiviteit uit te oefenen? Deze personen moeten immers daadwerkelijk in staat zijn om aan de eisen van de AO te voldoen. De gereserveerde werken of diensten moeten binnen de mogelijkheden van de sociale of beschutte werkplaatsen vallen. Om in dit stadium de haalbaarheid hiervan te beoordelen, is een contact met de coördinatiecel voor sociale clausules of met de Febrap aangewezen. Leg het te reserveren deel in het bijzonder bestek vast: als u ervoor kiest om het te reserveren deel uit te drukken in een percentage van het totaalbedrag,

5 In het bestek onder de rubriek ‘Documenten die bij de offerte moeten worden gevoegd’: a. Eis een nota waarin de begeleiding van de doelgroep wordt omschreven om het werkkader aan te passen aan de werkomgeving (materiaal, menselijke begeleiding, veiligheidsluik enz.). b. Plaats bij opdrachten voor leveringen of diensten

een clausule die de opdrachtnemer verplicht een lijst bij te houden van de personen die hij in het kader van de prestaties onder contract heeft (ook bij de onderaannemers). De lijst bevat de gegevens van deze personen, hun uurloon, hun opleidingsniveau, hun beroep, de aard van hun handicap en de werkelijke tewerkstelling per gepresteerde dag. 6

Vergeet niet dat bij opdrachten voor werken het koninklijk besluit van 14 januari 2013 bepaalt dat de leidende ambtenaar en de ambtenaren aangeduid door de aanbestedende overheid altijd vrije toegang hebben tot de productielocaties om de strikte toepassing van de opdrachtvoorwaarden te controleren. Ze letten hierbij speciaal op de gereserveerde uitvoeringsvoorwaarde. Bij opdrachten voor leveringen en diensten raden we aan om een vergelijkbare clausule in het bestek op te nemen. Het specifieke karakter van de opdracht rechtvaardigt dit, zeker wanneer de uitvoering gereserveerd is.

7

Voeg in de aankondiging van de opdracht de formule toe die wordt voorgesteld in de rubriek ‘Knippen en plakken’ van deze fiche.

8

Als een opdracht voor de sociale inschakelingseconomie is gereserveerd, moet u in de invoerapplicaties voor de aankondiging van de opdracht de knop ‘gereserveerde opdracht’ desactiveren en het vakje ‘programma voor beschermde arbeid’ aanvinken.

Voor de bekendmaking van de opdracht 1

We herhalen dat bij de bekendmaking van de aankondiging van de opdracht (offerteaanvraag, aanbesteding of onderhandelingsprocedure met bekendmaking) in de aankondiging van de opdracht moet worden vermeld dat het om een opdracht gaat waarbij de uitvoering is gereserveerd.

2 Voor overheidsopdrachten die van het stelsel van de klassieke sectoren afhangen, mogen bij een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking (OZB), waarbij de goed te keuren uitgaven minder bedragen dan € 85.000 excl. btw in het algemeen of € 207.000 excl.

Voor de beoordeling van de offertes 1

Bij de beoordeling van de regelmatigheid van de offerte:

Fiche 4


moet u realistisch zijn bij het vastleggen van dat percentage. We raden aan om een voorzichtige raming van de waarde van de taken te maken. U kunt er ook voor kiezen om vast te leggen welke diensten of werken in het kader van het gereserveerde deel moeten worden uitgevoerd.

btw voor diensten vermeld als bijlage II, B van de wet van 15 juni 2006, de opdrachtdocumenten (bestek, samenvattende meetstaat of inventaris) rechtstreeks naar meerdere mogelijke inschrijvers worden opgestuurd. 3

Voor overheidsopdrachten die van het stelsel van de bijzondere sectoren afhangen, mogen bij een onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking (OZB), waarbij de goed te keuren uitgaven minder bedragen dan € 170.000 excl. btw in het algemeen of € 414.000 excl. btw voor diensten vermeld als bijlage II, B van de wet van 15 juni 2006, de opdrachtdocumenten (bestek, samenvattende meetstaat of inventaris) rechtstreeks naar meerdere mogelijke inschrijvers worden opgestuurd.

a. Ga na of het deel van de opdracht waarvan de uitvoering is gereserveerd, op zijn minst wordt uitgevoerd in het kader van een programma voor beschermde arbeid door meer dan 50% personen

31

der aan te passen aan de werkomgeving (materiaal, menselijke begeleiding, veiligheidsluik enz.). 2


Offertes waarin het gereserveerde deel niet wordt toevertrouwd aan een groep die aan het reserveringscriterium beantwoordt, kunnen wegens substantiële formele of materiële onregelmatigheid (al naargelang het geval) worden afgewezen.

Niets specifieks, behalve het hiervoor aangehaalde luik over de termijnen.

2 Als het gaat om prestaties: • voor werken: overeenkomstig artikel 78, §3 en §4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 kan de AO vragen om op een vooraf bepaalde plaats de lijsten in te kijken van de personen die onder contract op de bouwplaats tewerk zijn gesteld (ook voor onderaannemers); • voor diensten: overeenkomstig de toegevoegde clausule vermeld in de rubriek ‘Knippen en plakken’, kan de AO vragen om op een vooraf bepaalde plaats de lijsten in te kijken van de personen onder contract (ook voor onderaannemers).

Voor de oplevering

Aan het begin van het bestek Bij opdrachten voor werken Aan het begin van het bestek in het hoofdstuk over de afwijkingen van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 vermelden dat er een afwijking bestaat op artikel 78, §3 en §4, bedoeld om dit aan te vullen. De afwijking is gemotiveerd door de noodzaak voor de AO om te garanderen dat de sociale clausule in kwestie correct verloopt.

In‘Documenten die bij de offerte moeten worden gevoegd’

Voor de uitvoering van de opdracht 1 Ga ter plaatse en controleer of de opdrachtvoorwaarden strikt worden toegepast.

KNIPPEN EN PLAKKEN

3

Aan het einde van de opdracht wordt voorgesteld om de opdrachtnemer te vragen een rapportage op te stellen op basis van de lijsten (en die van de onderaannemers) vermeld in artikel 78, §3 en §4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 in het kader van een opdracht voor werken, of een vergelijkbare analoge lijst bij een opdracht voor diensten. Uit deze rapportage moet blijken of de inschakelingsbeloften vermeld in de offerte zijn nagekomen.

Met de hulp van de coördinatiecel voor sociale clausules en op basis van eventuele tussentijdse evaluaties van de stagiair(s), bezorgt de AO de opdrachtnemer een attest van goede uitvoering van de sociale clausule bij de voorlopige oplevering van de werken of na beëindiging van de dienstprestaties.

Inschrijvers moeten aantonen dat ze de clausule van de gereserveerde uitvoering naleven door ofwel: • bij de offerte de ondertekende verbintenis te voegen van een onderneming die erkend is als sociale of beschutte werkplaats, of die aan gelijkaardige voorwaarden voldoet in het herkomstland van de kandidaat of de inschrijver, waarin ze belooft haar middelen ter beschikking te stellen van de inschrijver om het gereserveerde deel uit te voeren; • bij de offerte een gedetailleerde beschrijving van de volgende elementen te voegen: - het totale aantal personen aan wie het gereserveerde deel van de opdracht zal worden toevertrouwd; - het totale aantal personen met een handicap die het hen onmogelijk maakt om in normale omstandigheden een beroepsactiviteit uit te oefenen, samen met de referenties doorgestuurd door de dienst Phare van de Cocof, door de VDAB, door een aanverwante instantie voor de andere gewesten of door een aanverwante instantie uit een andere regio of een andere lidstaat.

TYPEFORMULERING op te nemen in de aankondiging van de opdracht bij punt III.2.4 en in het bestek onder de aan te maken rubriek bij de uitvoeringsvoorwaarden van de sociale clausule III.2.4) Gereserveerde opdrachten (eventueel) : III.2.4) Marchés réservés (le cas échéant) : Ja Oui Neen NonDe opdracht is gereserveerd voor sociale of beschutte werkplaatsen. De opdracht wordt enkel uitgevoerd in het kader van programma’s voor beschermde arbeid


Overeenkomstig artikel 22, §1 van de wet van 15 juni 2006 betreffende overheidsopdrachten heeft de AO beslist om de uitvoering te reserveren van … (gereserveerd deel beschrijven) of om x% van het bedrag van de opdracht te reserveren voor uitvoering in het kader van programma’s voor beschermde arbeid.

Fiche 44 Fiche

met een handicap die hen niet toelaat om in normale omstandigheden een beroepsactiviteit uit te oefenen. Dit kan aan de hand van een lijst die de namen, de functie en de referenties bevat die wordt overgemaakt door de dienst Phare van de Cocof, de VDAB of een verwante instantie voor de andere gewesten. b. Evalueer de nota (B.5.a) waarin de begeleiding van de doelgroep wordt omschreven om het werkka-

TYPEFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek ‘Afwijking van artikel 78, §3 en §4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013: De lijst vermeld in artikel 78 §3 en §4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 moet als aanvullende informatie de datum van indienstneming bevatten van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is. Deze lijst bevat de persoonlijke inlichtingen die de dienst Phare van de Cocof, de VDAB of een aanverwante instantie voor de andere gewesten heeft doorgestuurd, samen met de datum van indienstneming. Aan het einde van de opdracht bezorgt de opdrachtnemer een rapportage op basis van de lijsten (ook die van de onderaannemers) bedoeld in artikel 78, §3 en §4 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 en van deze afwijking, over de personen onder contract om na te gaan of de beloftes in de offerte op het vlak van tewerkstelling werden nageleefd.’ Artikel 82 van het koninklijk besluit van 14 januari 2014: De leidinggevende ambtenaar en de ambtenaren aangeduid door de aanbestedende overheid hebben altijd vrije toegang tot de productielocatie om de strikte toepassing van de opdrachtvoorwaarden te controleren. Ze letten hierbij speciaal op de gereserveerde uitvoeringsvoorwaarde. Bij opdrachten voor diensten De volgende aanvullende clausule opnemen: De opdrachtnemer houdt te allen tijde een dagelijks bijgewerkte lijst van al het personeel dat hij in het kader van de uitvoering van de opdracht op de bouwplaats tewerkstelt, ter beschikking van de aanbestedende overheid op een door deze overheid aangeduide plaats. Deze lijst bevat minstens de volgende individuele inlichtingen: 1° naam; 2° voornaam; 3° geboortedatum; 4° beroep; 5° opleidingsniveau;

33

Deze lijst bevat de persoonlijke inlichtingen die de dienst Phare van de Cocof, de VDAB of een aanverwante instantie voor andere gewesten of een andere lidstaat heeft doorgestuurd, samen met de datum van indienstneming. Aan het einde van de opdracht bezorgt de opdrachtnemer een rapportage op basis van de lijsten (ook die van de onderaannemers) bedoeld in deze afwijking met betrekking tot de uitvoering van overheidsopdrachten, over de personen onder contract om na te gaan of de beloftes in de offerte op het vlak van tewerkstelling werden nageleefd

Voor deze opdracht hebben de leidinggevende ambtenaar en de ambtenaren aangeduid door de aanbestedende overheid altijd vrije toegang tot de productielocatie om de strikte toepassing van de opdrachtvoorwaarden te controleren. Ze letten hierbij speciaal op de gereserveerde uitvoeringsvoorwaarde.

Fiche 5

6° de reële prestaties per dag uitgevoerd op de bouwplaats; 7° uurloon; 8° de datum van indienstneming van de personen op wie de sociale uitvoeringsclausule van toepassing is.’

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek De persoon of personen die tewerkgesteld zijn in het kader van het programma voor beschermde arbeid, moeten de evaluatiefiche als bijlage bij het bestek invullen.

Eventueel: Gelet op de bepalingen in de cao’s van het paritair comité … , gaan de hiervoor vermelde sociale clausules ten laatste in op de dag nadat de periode voor de verplichte overname van het personeel van de vorige aannemer is verstreken.



Aanbestedende overheid Agentschap Net Brussel Opdracht voor werken Verbouwing en renovatie van een gebouw om er de Pool voor het hergebruik in onder te brengen (Eco-Pool) Gunningswijze Openbare offerteaanvraag Sociale clausule Reservering van 1% van de uitvoering van de opdracht in het kader van het programma voor beschermde arbeid. Het gaat concreet om smeedwerk en/of binnenafwerking

De sociale 5 gunningscriteria INLEIDING

Om na de verificatie van het toegangsrecht, het onderzoek van de geschiktheid van de inschrijvers en van de formele en materiële regelmatigheid van de offertes die ze hebben ingediend, uiteindelijk de economisch voordeligste offerte te kiezen, zijn er in de reglementering van overheidsopdrachten TWEE GUNNINGSMECHANISMEN opgenomen: • de gunning van de opdracht enkel en alleen op basis van de laagste prijs (de laagst biedende); • de gunning van de opdracht aan de inschrijver die de economisch voordeligste offerte heeft ingediend, op basis van gunningscriteria die verband houden met het voorwerp van de opdracht. Uit de opsomming als voorbeeld in artikel 25 van de wet van 15 juni 2006 blijkt dat ‘sociale overwegingen’ als gunningscriterium mogen worden gebruikt.

35


Voorbereiding

8

Gunning Sluiting


Bekendmaking


Oplevering

Uitvoering

Aandachtspunten en tips 9

Voor de voorbereiding van de opdracht en voor het opstellen van de opdrachtdocumenten 1 De keuze van het gunningsmechanisme wordt aan de AO overgelaten. Deze keuze, die moet worden gemaakt nadat alle opdrachtdocumenten (bestek en samenvattende meetstaat of inventaris) zijn opgesteld, is echter afhankelijk van de formulering van technische specificaties, van de middelen- en/of resultaatsverbintenissen die aan de inschrijvers worden opgelegd en van de ruimte die hen wordt gelaten om een prestatieniveau voor te stellen dat hoger ligt dan het vastgelegde minimum. De offerteaanvraag en de onderhandelingsprocedure (wanneer het gebruik ervan gemotiveerd kan worden) zijn gunningswijzen waarbij in de opdrachtvoorwaarden een of meer sociale gunningscriteria kunnen worden opgenomen. 2 Een gunningsprocedure van een opdracht met een belangrijk sociaal luik is dus enkel mogelijk op basis van het principe van de economisch voordeligste offerte en niet van de laagste prijs. 3 Bij de omschrijving van het voorwerp van de opdracht moeten twee doelstellingen worden vermeld: de uitvoering van de opdracht zelf en de prestaties die verband houden met de socioprofessionele inschakeling. Dit kan met de vermelding ‘de prestaties

36

De sociale 5 gunningscriteria

worden uitgevoerd met socioprofessionele inschakeling voor ogen.’ 4

5

6

7

Voor de opstellers van de opdrachtdocumenten komt het erop aan om het relevante sociale criterium te zoeken dat verband houdt met het voorwerp van de opdracht en dat beantwoordt aan de fundamentele plichten die zijn vastgelegd in de bepalingen van artikel 25 van de wet van 15 juni 2006 en om dit op te nemen in het bestek. Deze methode kan ook worden gebruikt om offertes te beoordelen die de vereiste minimumnormen overschrijden die in het bestek zijn opgenomen onder bijvoorbeeld de vorm van een uitvoeringsvoorwaarde die een aantal opleidingsuren oplegt. Bij opdrachten voor leveringen kan dit criterium bijvoorbeeld betrekking hebben op de overeenstemming van leveringen met de specifieke competenties van de gebruikers van de AO (personen met een handicap, kwetsbare doelgroepen enz.). Bij opdrachten voor diensten kan dit criterium, afhankelijk van de voorwerpen van de opdrachten, bijvoorbeeld betrekking hebben op: a. het steunen van offertes met een grotere component voor socioprofessionele inschakeling; b. het verhogen van de samenhang tussen het dienstenaanbod en de belangrijkste wensen van de AO of van de personen voor wie de opdracht is bestemd:

In de technische specificaties moeten de minimumeisen en de concrete draagwijdte van de sociale overwegingen en/of van de socioprofessionele inschakeling met zoveel mogelijk concrete elementen worden omschreven die de inschrijvers helpen de vraag goed af te bakenen en hun offerte degelijk te formuleren. In dit verband is het aan te raden om het opstellen en het nalezen van het bestek in groep en in opeenvolgende fasen aan te moedigen voor het wordt verspreid om onvolledige of onsamenhangende formuleringen te schrappen. Bovendien is het een goed idee om te verduidelijken hoe de op te leiden doelgroepen moeten worden voorgesteld. Het is zinvol om contact op te nemen met de coördinatiecel voor de sociale clausule om het bestek te laten goedkeuren. In het bestek: a. moeten het gunningscriterium en, als de opdracht een van de drempels voor Europese bekendmaking bereikt, de weging van het criterium worden vermeld;

10 Bij socioprofessionele inschakeling moeten in het hoofdstuk van de technische specificaties de bepalingen worden vermeld die de opleiding regelen en organiseren, met opgave van het vereiste minimum aantal uren (dit kan nul of meer zijn), de beoogde kwalificaties tijdens de opleiding, de pedagogische aanpak en de begeleiding door specifiek personeel, de aanduiding van een aanspreekpunt of de manier waarop een efficiënte evaluatie van de socioprofessionele vormingsinitiatieven moet worden uitgevoerd. 11 Het is aan te raden om in het bestek op te nemen dat aan het eind van de opdracht alle betrokken partijen (de AO, de opdrachtgever en de persoon of personen die werd(en) opgeleid) hun ervaring moeten evalueren om feedback te geven aan de AO en aan de coördinatiecel voor de sociale clausule.


Alle gunningscriteria, met inbegrip van de subcriteria, moeten in de opdrachtdocumenten worden vermeld.

Voor de beoordeling van de offertes 1 Eerst moet worden nagegaan of het voorstel van de inschrijver voldoet aan de minimumeis in de opdrachtdocumenten om de formele en materiële regelmatigheid van zijn offerte vast te stellen. 2 Alleen regelmatig geachte offertes zullen worden beoordeeld in het licht van de gunningscriteria. Als de criteria gewogen zijn, wordt aan de voorstellen van de inschrijvers een score toegekend. Hiervoor kan

Fiche 5


b. moet de manier worden vermeld waarop de AO dit criterium wil beoordelen door de beoordelingsmethode van de offertes te beschrijven. c. moet worden vermeld welke elementen de inschrijver in zijn offerte moet opnemen om zijn verbintenissen te verduidelijken, moet er een controlemethode worden voorgesteld en een methode die toelaat om de kwaliteit van zijn voorstel te onderzoeken.

bijvoorbeeld de kwaliteit van de aanwervingsmethode verbeteren om discriminatie te voorkomen en om een eerlijke toegang tot de diensten te bevorderen door bij het ontwikkelen van een prestatie rekening te houden met toekomstige gebruikers of gediscrimineerde personen enz.

de AO gebruik maken van een methode die bijvoorbeeld op de regel van 3 is gebaseerd als het ‘sociale’ luik kwantitatief is, of van een andere methode als de aanpak eerder kwalitatief is. In ieder geval moeten de beoordeling en de score van elke offerte formeel worden gemotiveerd. 3

Bij socioprofessionele inschakeling moet de AO oog hebben voor het kwaliteitsniveau van de opleidingsformule die de inschrijvers voorstellen, op basis van concrete elementen (kwaliteit van de begeleiding, opleidingsmethode enz.).

37

Bij opdrachten voor werken: De AO beschikt over de termijn vastgelegd door de bepalingen van artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 om tussen de sluiting van de opdracht en de aanvangsdatum van de werken met de gewest- (Actiris) of gemeenschapsinstantie (VDAB) de aanwerving van werknemers te organiseren, eventueel nadat ze een professionele opleiding hebben gevolgd om hen op hun taak voor te bereiden.

Bij opdrachten voor diensten: Bij gebrek aan een wettelijke bepaling in de lijn van de bepaling voor werken door artikel 76 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013, neemt de AO contact op met de gewest- of gemeenschapsinstantie om de aanwerving van werknemers te organiseren tussen het gunningsbesluit en de sluiting van de opdracht. Zij moet deze beslissing wel binnen de geldigheidsduur van de offerte meedelen.

Voorbeeld van Criterium Y: Prestaties op het vlak van socioprofessionele inschakeling van doelgroepen met moeilijkheden in het licht van de minimumeisen vastgelegd in het bestek – X punten

Voor de uitvoering van de opdracht 1 Om te waarborgen dat de opdrachtnemer de verbintenissen in zijn offerte naleeft – in het bijzonder diegene die hij heeft geformuleerd als antwoord op de sociale gunningscriteria – is het belangrijk om een controle of een relevante rapportage te organiseren. Voor meerjarige opdrachten kan die bijvoorbeeld twee maanden voor de verjaardag van de opdracht worden gevraagd.

Voor de oplevering

Wanneer een criterium de evaluatie van de socioprofessionele inschakeling beoogt, kan in de RUBRIEK GUNNINGSCRITERIUM een formulering van het volgende type worden toegevoegd en aangepast aan de realiteit van de betrokken opdracht.

2

Wanneer de bepalingen socioprofessionele inschakeling beogen, zal een rechtstreeks contact van de AO met de opgeleide personen tijdens de uitvoering van de opdracht de mogelijkheid bieden om het opleidingswerk te valoriseren en om er belangstelling voor te tonen. De aanwezigheid van een overheidsmandataris of een lid van de hiërarchie van de AO kan ook bijdragen tot het verhogen van de eigenwaarde van de personen die het socioprofessionele inschakelingsprogramma volgen.

Met de hulp van de coördinatiecel voor de sociale clausule en op basis van eventuele tussentijdse evaluaties van de stagiair(s) bezorgt de AO de opdrachtnemer een attest van goede uitvoering van de sociale clausule bij de voorlopige oplevering van de werken of na beëindiging van de dienstprestaties.

1/ Deze prestaties worden geanalyseerd in het licht van: • het aantal uren opleiding en/of beroepsinschakeling van doelgroepen met moeilijkheden dat jaarlijks is gepland voor deze opdracht • het aantal begeleiders van de doelgroepen • de kwaliteit van de begeleiding en van de opleidingsformule. 2/ Om de score voor het sociale gunningscriterium te bepalen, wordt de volgende berekeningsmethode voorgesteld: Formule om het ‘gewogen totaal van het aantal uren’ te berekenen: A = aantal uren opleiding B = aantal uren inschakeling via aanwerving C = aantal begeleide personen D = aantal begeleiders Q = kwaliteit van de begeleiding (tussen 0 en 1), bijvoorbeeld 0,95 = bijna perfect, 0,2 = zwak, 0,5 = middelmatig, op basis van het opleidingsplan. Deze beoordeling moet formeel worden gemotiveerd.

Z=

Q x [ A+3 x B ] x D C

Opmerking: het aantal uren inschakeling via aanwerving wordt door de AO vermenigvuldigd met 3 in verhouding tot het aantal uren opleiding, als waardering voor de inspanning die de opdrachtnemer levert via tewerkstelling met een overeenkomst van beperkte of van onbeperkte duur.

38


Fiche 5

KNIPPEN EN PLAKKEN


3/ Berekening van gewogen totaal van het aantal uren van inschrijver Z: A = opleiding van 4 personen a rato van 200 uur per jaar en per persoon = 800 uur B = inschakeling via aanwerving: een persoon a rato van 600 uur per jaar = 600 uur C = begeleide personen: 5 (= 4 + 1) D = aantal begeleiders: 1 Q = kwaliteit van de begeleiding (0,8) goed 4/ Analyse van inschrijver Z: Toepassing van de formule Z=

0,8 x [ 800 + 3 x 600 ] x 1 5

= 416

Totaal van inschrijver Z = 416.

Als we aannemen dat de inschrijver met het beste voorstel voor dit gunningscriterium een totaal behaalt van 480, wordt het aantal punten dat voor dit criterium aan inschrijver Z wordt gegeven, als volgt berekend: 416 480

x weging van het gunningscriterium

5/ Dit criterium wordt geanalyseerd in het licht van de eisen van de nota in het bestek die bij de offerte van de inschrijver was gevoegd.

STANDAARDFORMULERING op te nemen in het deel uitvoering van het bestek De persoon of personen die het socioprofessionele inschakelingsprogramma volgen en hun aanspreekpunt(en) moeten de evaluatiefiche als bijlage bij het bestek invullen.

39

voorbeeld 1

Aanbestedende overheid Actiris Opdracht voor diensten Koerierdiensten per fiets om dringende post en pakjes van Actiris te bezorgen (van en naar de hoofdzetel en de gedecentraliseerde antennes) Gunningswijze Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking Sociale clausule Gunningscriterium dat offertes begunstigd waarin met koeriers uit de doelgroep wordt gewerkt

voorbeeld 2

Aanbestedende overheid Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Opdracht voor diensten Algemene en periodieke schoonmaakdiensten voor de kantoren van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest waarbij wordt gemikt op langdurige werklozen Gunningswijze Openbare offerteaanvraag onderworpen aan bekendmaking in België in twee percelen Sociale clausule Gunningscriterium van 10 punten op 100 bedoeld om de socioprofessionele inschakeling te bevorderen

Fiche 6

PRAKTISCHE VOORBEELDEN

Sociale clausule « Artikel 60§7» INLEIDING

6

Een van de opdrachten van de OCMW’s bestaat erin om leefloners opnieuw aan werk te helpen. Door de hervorming van de toegangsvoorwaarden tot werkloosheidsuitkeringen, zal het aantal personen dat een beroep doet op het OCMW in de komende jaren alleen maar toenemen.

Met de juiste begeleiding kunnen sommige leefloners toegang krijgen tot de arbeidsmarkt en een van de belangrijkste instrumenten waarover de OCMW’s hierbij beschikken, is het statuut van werknemer onder ‘artikel 60, §7 ‘ (1). Deze fiche wil de verplichting opleggen om personen met een artikel 60-statuut tewerk te stellen in het kader van de uitvoering van een opdracht en/of om een deel van het bedrag voor de uitvoering van de opdracht ‘om te ruilen’ (2) tegen de uitvoering onder het statuut van artikel 60, §7, betaald door het OCMW. Het gaat om opdrachten voor werken of diensten gegund door OCMW’s en bepaalde opdrachten die een OCMW samen met een andere AO (3) gunt, waarbij het OCMW de hoedanigheid van een AO heeft. (1) Voor meer informatie over het ‘artikel 60 §7’-statuut verwijzen we naar ‘Instrumenten’. (2) Raad van State nr. 66.080 van 25 april 1997; omzendbrief van 17/12/1990, overheidsopdrachten, advies van de Commissie voor overheidsopdrachten, BS 28 december 1990. (3) In dit geval moeten de AO’s zoals bij elke gezamenlijke opdracht voor het bekendmaken van de opdracht een overeenkomst sluiten over de verdeling van de taken, de betaalwijze enz. Het kan bij de AO’s bijvoorbeeld gaan om een gemeente, een gemeentebedrijf, een semigemeentelijke vzw enz.

40


41

Voor de beoordeling van de offertes


Voorbereiding

Gunning Sluiting


Bekendmaking


Oplevering

De sociale uitvoeringsclausules zijn contractuele clausules waaraan de inschrijver zich in principe niet kan onttrekken door ze te weigeren of door voorbehoud te maken. De analyse van het eventuele voorbehoud of de eventuele tekortkomingen bij deze bijzondere bepalingen, maakt deel uit van de analyse van de formele en/of materiële regelmatigheid van de offertes. Elke onregelmatigheid die als substantieel wordt

Aandachtspunten en tips

1 Laat de looptijd van de opdracht een tewerkstelling van minimaal 1 maand toe? Om de maatregel echt doeltreffend te maken is een tewerkstelling van meerdere maanden ideaal. Opdrachten voor diensten die over meerdere jaren lopen, zijn de beste optie (schoonmaken, catering, onderhoud van groenzones enz.) (1), of langlopende opdrachten voor werken (verfraaien van lokalen in verschillende fasen, bouw van OCMWrusthuizen enz.). 2 Werkt uw OCMW regelmatig met ‘artikel 60 §7’-contracten? Zo ja, neem contact op met de dienst socioprofessionele inschakeling om een modelovereenkomst voor te bereiden en op te stellen om bij de opdrachtdocumenten te voegen; zo neen, neem contact op met een groot OCMW dat hiermee wel ervaring heeft. 3 Laat de aard van de prestaties die in het kader van de opdracht moeten worden uitgevoerd, de inschakeling van een werknemer met een ‘artikel 60 §7’-statuut toe?


42

Sociale clausule « Artikel 60§7»

6

Het staat de AO vrij om te oordelen over het substantiële karakter van vastgestelde onregelmatigheden en om zijn beslissing in feite en in rechte te motiveren.

Uitvoering


Voor de voorbereiding van de opdracht en voor het opstellen van de opdrachtdocumenten

beschouwd, leidt bij een openbare of beperkte procedure (aanbesteding en offerteaanvraag) tot de nietigheid van de offerte; in het kader van bepaalde onderhandelingsprocedures kan de AO onderhandelen en de inschrijvers vragen om op hun voorbehoud terug te komen of om de tekortkomingen weg te werken en een aangepaste offerte voor te leggen.

Fiche 6


Heeft die persoon een vooropleiding nodig (kennis van de HACCP-normen voor de voedingsnijverheid bijvoorbeeld)? In dat geval kan het OCMW die opleiding plannen voor de opdracht wordt bekendgemaakt. 4

Beschikt het partner-OCMW over een lijst van personen die bereid zijn om die beroepservaring op te doen en zijn ze beschikbaar op het moment dat de opdracht wordt uitgevoerd?

5

Is het volume arbeidskrachten dat voor de opdracht wordt tewerkgesteld groot genoeg om een onderneming te vragen om personen op te leiden, zonder afbreuk te doen aan het voornaamste oogmerk van de opdracht?

6

De personen die onder het ‘artikel 60 §7’-statuut in dienst worden genomen, moeten door de onderneming worden begeleid en daadwerkelijk taken uitvoeren die deel uitmaken van de opdracht en die verband houden met het door hen afgelegde opleidingstraject.

(1) Wel moet vermeden worden om dit systeem toe te passen op de schoonmaaksector. De ervaring leert immers dat dit mechanisme daar bijdraagt tot sociale dumping en zo zijn doel voorbijschiet, wat uiteraard niet de bedoeling is.

Voor de uitvoering van de opdracht De cel socioprofessionele inschakeling van het OCMW moet eenmaal per maand of per kwartaal nagaan of de inschakelingsmaatregel goed verloopt en eventuele tekortkomingen helpen bijsturen. Indien de opdrachtnemer deze voorwaarden niet naleeft, legt de AO deze tekortkoming vast in een proces-verbaal zoals bedoeld in artikel 44 van het koninklijk besluit van 14 januari 2013 en stuurt hiervan onmiddellijk per aangetekend schrijven een kopie naar de opdrachtnemer.

U moet nagaan of de personen die het OCMW voorstelt om ze in het kader van het ‘artikel 60’-statuut ter beschikking van de opdrachtnemer te stellen, beschikbaar zijn wanneer de prestaties van de opdracht moeten worden uitgevoerd.

De opdrachtnemer moet de tekortkoming onmiddellijk rechtzetten. Hij kan zijn verweermiddelen aanvoeren in een aangetekende brief aan de AO. Dit moet gebeuren binnen vijftien dagen volgend op de dag waarop het proces-verbaal werd verstuurd. Na het verstrijken van deze termijn wordt zijn stilzwijgen beschouwd als een erkenning van de vastgestelde feiten. De vastgestelde tekortkomingen kunnen leiden tot een of meer reglementaire maatregelen tegen de opdrachtnemer in de vorm van algemene of bijzondere straffen (vastgelegd in het bestek) of van een ambtshalve maatregel (uitvoering in eigen beheer, opdracht voor rekening of eenzijdige verbreking).

Voor de oplevering Bij de oplevering van de opdracht vraagt de AO de personen die met een ‘artikel 60 §7’-statuut werden tewerkgesteld en de contactpersoon op de bouwplaats om het evaluatieformulier (bijlage H van dit vademecum) in te vullen.

De AO noteert op haar attest van goede uitvoering een duidelijke vermelding bedoeld om het goede verloop van de sociale clausule in de vorm van artikel 60 § 7 te evalueren.

De aard van de sociale clausule moet in de aankondiging van de opdracht worden vermeld als die vereist is en de clausules die vermeld staan in ‘Knippen en plakken’ moeten in het bestek worden opgenomen.

43

TYPEFORMULERING op te nemen in het bestek Bij het voorwerp van de opdracht: Deze opdracht (voor werken of diensten) is een opdracht die een uitvoeringsvoorwaarde bevat, bedoeld om de werkloosheid te bestrijden via de socioprofessionele inschakeling van personen via het systeem beschreven in artikel 60 §7 van de organieke wet van 8 juli 1976 over de OCMW’s. Het inschakelingssysteem wordt in de uitvoeringsvoorwaarde beschreven. Onder de rubriek ‘Prijzen’: ‘Hoewel het ‘artikel 60 §7’-contract wordt gesloten tussen de begunstigde en het OCMW, moet de opdrachtnemer de loonkosten voor de personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut die door het OCMW zijn in dienst genomen, voor zijn rekening nemen. Het gaat om het verschil tussen de loonkosten voor personen die met een ‘artikel 60 §7’statuut in dienst zijn genomen, en de staatstoelage die het OCMW ontvangt overeenkomstig het koninklijk besluit van 4 september 2002 (BS 2 oktober 2002) en het koninklijk besluit van 14 november 2002 (BS 29 november 2002). Wanneer in de praktijk een sociaal inschakelingsbedrijf een offerte indient – gelet op het feit dat de inschrijver de personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut niet hoeft te betalen omdat het OCMW voor indienstneming via een sociaal inschakelingsbedrijf een volledige staatstoelage ontvangt – moet de inschrijver de totaalprijs van zijn offerte verlagen omdat de personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut gratis ter beschikking worden gesteld. Hij omschrijft het kortingsbedrag en licht het toe in de berekening van zijn prijsofferte die hij aan de AO bezorgt.’ Bij de gunningscriteria De vergelijking van de offertes gebeurt op basis van een analyse van verschillende criteria: ‘De kwaliteit van de begeleiding voor de inschakeling: [voorgestelde weging tussen 10 en 15%] De inschrijver vermeldt in zijn offerte: a) een omschrijving van de maatregelen die de onder-

neming neemt om te garanderen dat de persoon of personen kennis zullen verwerven en zelfstandig zullen leren werken; b) de functiebeschrijving [taakoverzicht, soort werkomgeving enz.] van de in te schakelen persoon.’ Bij de uitvoeringsvoorwaarden: Overeenkomstig artikel 40, 3° van de wet van 15 juni 2006 eist de aanbestedende overheid dat de opdrachtnemer X personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut onder contract neemt uit een lijst die het OCMW hem voorlegt. Deze personen staan op de loonlijst van het OCMW. Het OCMW, de op te leiden persoon of personen en de opdrachtnemer tekenen de overeenkomst van beschikbaarstelling die bij dit bestek is gevoegd. De opdrachtnemer moet de persoon of personen begeleiden en hen werkkledij bezorgen. Het OCMW regelt de wettelijk verplichte dekking tegen arbeidsongevallen en indien van toepassing persoonlijke beschermingsmiddelen. De inschrijver voegt bij zijn offerte het bewijs dat hij zonder voorbehoud instemt met de voorwaarden van de overeenkomst van beschikbaarstelling van personeel geleverd door het OCMW en dat hij deze onderschrijft. De opdrachtnemer stemt ermee in om het OCMW een vergoeding te betalen die overeenstemt met het verschil tussen het brutoloon en het bedrag van de toelage van de federale overheid. De AO voegt bij het bestek een overzicht van de kosten die aan de opdrachtnemer moeten worden doorberekend voor de beschikbaarstelling van personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut. Let wel: de loonkosten van de werknemer liggen lager dan bij een klassieke maatregel (Activa of andere regionale of federale tewerkstellingsmaatregelen).

TYPEFORMULERING op te nemen onder de rubriek uitvoering in het bestek De persoon of personen die met een ‘artikel 60 §7’-statuut in dienst zijn genomen en hun begeleider(s) moeten het evaluatieformulier als bijlage bij dit bestek invullen.


44

Sociale clausule « Artikel 60§7»

6

Fiche 7

KNIPPEN EN PLAKKEN

Aanbestedende overheid Opdracht voor diensten Gunningswijze Sociale clausule

OCMW van Schaarbeek Schoonmaakdiensten voor beroepslokalen Onderhandelingsprocedure zonder bekendmaking In dienst nemen van personen met een ‘artikel 60 §7’-statuut van het OCMW van Schaarbeek om beroepslokalen te poetsen

Waarom sociale clausules in wijkcontracten 7 een vanzelfsprekendheid moeten zijn CONTEXT

Duurzame wijkcontracten zijn herwaarderingsprogramma’s die van toepassing zijn op de ‘Ruimte voor versterkte ontwikkeling van de huisvesting en de renovatie’ (RVOHR) binnen 5 belangrijke interventiedomeinen: huisvesting, buurtvoorzieningen en -infrastructuren, openbare ruimten, sociaaleconomische acties en productieve, economische en commerciële ruimten. Elk project heeft ook een milieudimensie. De wettelijke basis wordt gevormd door de ordonnantie van 28 januari 2010 houdende organisatie van de stedelijke herwaardering en door het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 27 mei 2010 tot uitvoering van de ordonnantie van 28 januari 2010 houdende organisatie van de stedelijke herwaardering. De vier programma’s kunnen rekenen op tientallen miljoenen euro’s steun van vier belangrijke geldschieters: • ± 44 miljoen euro van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; • 12,5 miljoen euro van het samenwerkingsakkoord tussen de Federale overheid en het Gewest (Beliris); • de gemeenten moeten minstens 5% van het bedrag van het programma bijdragen, wat overeenkomt met minimum 2,2 miljoen extra; • verschillende aanverwante operaties die door gewestelijke of paragewestelijke instellingen (GOMB, Leefmilieu Brussel enz.) en/of door particuliere operatoren worden uitgevoerd en gefinancierd.

45

• b ij het verwezenlijken van vastgoedoperaties moeten strenge criteria op het vlak van energieprestaties worden gehanteerd. Nieuwe gebouwen moeten aan de ‘passief’-norm voldoen en renovaties aan de ‘zeer lage energie’-norm. • de sociale en economische ontwikkeling van wijken moet zich richten op acties om mensen aan werk te helpen en op opleidingen en plaatselijke economie. • een deel van de sociale woningen wordt gebruikt als transitwoningen in perimeters waar problemen zoals dakloosheid, grote aantallen onbewoonbare woningen en huisjesmelkers vaak voorkomen. • er moet voorrang worden gegeven aan buurtinfrastructuren en -voorzieningen voor kinderen en jongeren. • de herwaardering van openbare ruimten moet vanuit een logica van duurzaamheid gebeuren waarbij de nadruk ligt op verblijfsfuncties, op het inrichten van groenvoorzieningen en op het ecoconcept bij het kiezen van materialen, systemen voor waterbeheer, doorlaatbaarheid enz. • bij vastgoedprojecten en bij de inrichting van de openbare ruimte moet de milieukwaliteit over de hele lijn centraal staan. • burgers moeten bij het hele proces worden betrokken, zowel bij de analyse van de bestaande situatie, het uitwerken van het programma als bij de follow-up van de uitvoering van de acties en bij het uitwerken van de voorwaarden voor het beheer van de infrastructuren. Die participatie kan tijdens algemene vergaderingen, in wijkcommissies en in themawerkgroepen. Hoewel vastgoedoperaties centraal staan in het herwaarderingsbeleid, gaat er ook heel wat aandacht naar de sociaaleconomische ontwikkeling van de wijken. Meer informatie vindt u op www.wijken.irisnet.be.

Gelet op deze context en de doelstellingen van de wijkcontracten, is het vanzelfsprekend dat die contracten een groot aantal sociale clausules bevatten (via ILDE, AFT, EI, ETA) om ‘korte keten’ te creëren. Een voorbeeld: wanneer de doelgroep deelneemt aan de renovatie van haar wijk, draagt dit bij tot een positieve dynamiek op het vlak van werk en zelfrespect.

Sociale clausules in wijkcontracten Artikel 3 §2 3° van de ordonnantie van 28 januari 2010 houdende organisatie van de stedelijke herwaardering benadrukt dat: ‘De stedelijke herwaardering wordt verwezenlijkt door een of meerdere handelingen ter bevordering van de maatschappelijke en economische herwaardering op lokaal niveau, voornamelijk door de inwoners aan te moedigen om aan activiteiten deel te nemen, ook in het kader van programma’s voor socioprofessionele inschakeling, waarbij regelingen van positieve discriminatie toegepast worden.’ Deze handelingen worden ofwel in het kader van een overheidsopdracht, ofwel door middel van een subsidie uitgevoerd, samen met openbare of private partners die actief zijn binnen de tewerkstellings- en opleidingssector en die beantwoorden aan de voorschriften van de ordonnantie van 18 maart 2004 betreffende de erkenning en de financiering van de plaatselijke initiatieven voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid en de inschakelingsondernemingen, of met verenigingen die lokaal actief zijn voor de in de perimeter aanwezige bevolkingsgroepen (artikel 3 §6 van de ordonnantie).

46

wijkcontracten

7

Artikel 5 §1 van het besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 27 mei 2010 vermeldt dat: ‘Het herwaarderingsprogramma identificeert de tussenkomsten met volgende doelstellingen: 1° de socio-economische ontwikkeling van de wijken verzekeren in partnerschap met de private of de publieke plaatselijke socio-economische actoren en, in het bijzonder, de sociale herinschakeling verzekeren, de werkzoekenden opleiden en opnieuw aan werk helpen, vooral in het kader van de uitvoering van de vastgoedoperaties en de operaties voor de herwaardering van de openbare ruimten (…).’

Fiche 7

Bij de uitwerking van het programma moet met verschillende gewestelijke doelstellingen rekening worden gehouden:

Deze reglementaire bepalingen tonen aan in welke mate opleiding en socioprofessionele inschakeling echte en prioritaire doelstellingen zijn in wijkcontracten. Het ondersteunen van tewerkstelling en van economische activiteiten is een ware uitdaging in zwakkere wijken met een zeer hoge werkloosheidsgraad. De subsidie die in het kader van socioprofessionele inschakelingsprojecten aan begunstigden wordt toegekend (vzw, buurtregie, plaatselijk werkgelegenheidsagentschap enz.), wordt vooral gebruikt voor het financieren van materiaal, bouwmaterialen, het nodige gereedschap om de werken uit te voeren en om opleiders te financieren die de stagiairs begeleiden. In het kader van wijkcontracten moeten socioprofessionele inschakelingsprojecten aan een territoriale doelstelling beantwoorden, namelijk ‘plaatselijke’ mensen opnieuw aan het werk helpen, meestal via lokale vzw’s. Hoewel de inschakelingsprojecten vooral te maken hebben met het uitvoeren van werken (heraanleggen van voetpaden, bestraten, renoveren van woningen en gevels enz.), is de hoofddoelstelling van wijkcontracten het opnieuw aan het werk helpen en opleiden van sterk geïsoleerde personen en niet zozeer de werken als dusdanig. In eerste instantie geldt immers dat de begunstigde deze personen moet opleiden en pas in tweede instantie komt – als middel – de effectieve uitvoering van de werken.

Voorbeelden van socioprofessionele inschakelingsprojecten • I n het kader van het Duurzame wijkcontract ‘Helmet’ biedt de vzw Jeunes Schaerbeekois au Travail (JST) jongeren een opleiding aan om groendaken aan te leggen. 90% van de jongeren die deze opleiding volgen, vinden vervolgens werk. • In het kader van het Wijkcontract ‘Cinema Bellevue’ streefde het project Bellevue Hotelcentrum twee doelstellingen na: de renovatie van het Bellevuegebouw door er een hotel in onder te brengen en een programma voor de opleiding en inschakeling van laaggeschoolde jongeren om ze onmiddellijk aan werk te helpen. Het is de bedoeling om elk jaar 115 personen op te leiden voor banen in de toeristische sector en in de horeca. De nieuwe hotelkamers bieden de personen in opleiding de gelegenheid om praktijkervaring op te doen. • I n het kader van het Duurzame wijkcontract ‘Bloemenhof’ heeft de buurtregie het initiatief genomen voor een gevelrenovatieproject. Deze werken worden bij voorkeur uitgevoerd door werkzoekenden uit de wijk. Hierbij wordt als doelstelling de socioprofessionele inschakeling nagestreefd door opleidingen aan te bieden, door mensen in te schakelen op de bouwplaats en door de openbare ruimte en de leefomgeving te verfraaien. • I n het kader van het Wijkcontract ‘Vroegegroenten-Luttrebrug’ biedt het plaatselijk werkgelegenheidsagentschap van Vorst onder impuls van ‘Une Maison en Plus’ werkzoekenden een beroepsopleiding ‘Hulpbegeleider voor jonge kinderen’ aan. De opleiding geeft toegang tot een getuigschrift van het secundair kwalificatieonderwijs.

47

instrumenten

n e t n e m u r t s n i e

d

49

De opdracht van de coördinatiecel voor sociale clausules van Actiris De opdracht van de coördinatiecel voor sociale clausules van Actiris sluit aan bij de omzendbrief betreffende de sociale clausules in de overheidsopdrachten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De opdracht omvat: • h et bekendmaken en promoten van deze omzendbrief bij de ION (instellingen van openbaar nut) van het Gewest, bij de gemeenten en bij alle andere instanties die afhangen van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering. Dit houdt onder meer in dat er een ‘referentiepersoon sociale clausule’ wordt aangeduid bij elke AO die fungeert als de bevoorrechte contactpersoon van de coördinatiecel voor sociale clausules. De opbouw en de bezieling van het netwerk van referentiepersonen maakt ook deel uit van dit luik van de opdracht. De coördinatiecel kan vormings- en uitwisselingsbijeenkomsten met de Brusselse AO’s organiseren; • het uitvoeren van een prospectieve analyse van toekomstige opdrachten van de AO om na te gaan of het relevant is om in elke opdracht sociale clausules te integreren; • helpen bij het kiezen van de sociale clausule die het best bij de opdracht in kwestie past, bij het opstellen van de clausule of bij het kritisch nalezen ervan, al naargelang de wens van de AO; • informatie verschaffen aan ondernemingen (‘klassieke’ of uit de sociale economie) die met sociale clausules te maken krijgen: algemene informatie over de sociale clausule en de doelstelling ervan, over werkgelegenheidssteun, over de verschillende opleidings- en stagemogelijkheden en het uitzoeken van mogelijke partners, onderaannemers of co-aannemers, zowel voor ‘klasssieke’ als sociale economiebedrijven; • de coördinatiecel voor sociale clausules fungeert als tussenschakel tussen de ondernemingen en de opleidingsinstanties bij een opleidingsclausule of bij een inschakelingsclausule, samen met een adviseur werving van de Dienst Advies en Rekrutering van Actiris; • het selecteren van kandidaten voor jobaanbiedingen in het kader van sociale clausules; • follow-up van de uitvoering van opdrachten met een sociale clausule en ondersteuning van de AO voor een efficiënte toepassing van de sociale clausule. De coördinatiecel vervult deze opdracht in samenwerking met de vzw SAW-B (Solidarité des Alternatives Wallonnes et Bruxelloises), de transversale federatie van sociale economiebedrijven. Contactpunt: [email protected] en [email protected] website: www.clausesocialebruxelles.be

Om efficiënter te kunnen werken, hebben Actiris en Bruxelles-Formation in 2012 een samenwerkingsakkoord gesloten. Dat akkoord vergroot en formaliseert onder meer de begeleidingsmodaliteiten van opgeleide werkzoekenden om een gemeenschappelijke doelstelling te realiseren, namelijk hun inschakeling in het arbeidsproces. Actiris en Bruxelles-Formation hebben hiervoor een procedure afgesproken om werkzoekenden die hun beroepsopleiding bijna hebben voltooid, snel bij te staan door hen werkaanbiedingen voor te stellen die aansluiten bij hun nieuw verworven competenties. Actiris heeft gelijkaardige samenwerkingsovereenkomsten met de VDAB en met alle andere partnerinstanties die opleidingen verzorgen.

instrumenten

de Brusselse actoren

Het profiel van de pas opgeleide werkzoekenden is uitermate geschikt voor werkaanbiedingen in het kader van een sociale clausule: ze hebben net een beroepsopleiding achter de rug en zijn vaak minstens 12 maanden werkloos. Deze eerste baan zet hen op weg en biedt hen de kans om de aangeleerde technieken in de praktijk te brengen voor een langere periode dan de eindstage van hun beroepsopleiding. De coördinatiecel voor sociale clausules gebruikt overigens instrumenten zoals de D-30-kalender van BruxellesFormation en de agenda van het Actiris-Netwerk van Partners voor Werk om de data van toekomstige opleidingen te raadplegen of om te weten te komen hoeveel opgeleide stagiairs er binnen 30 dagen beschikbaar zijn.

De groep WIG OO BRUSSEL WIG OO BRUSSEL (Werk- en Informatiegroep Overheidsopdrachten Brussel) werd officieel opgericht op 22 maart 2010. Het gaat om een werkgroep in de sector van de overheidsopdrachten waarin de 19 gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest vertegenwoordigd zijn. De werkgroep heeft geen enkele beslissingsbevoegdheid. Ze is louter een werken informatiegroep in de vorm van een feitelijke vereniging. Oorspronkelijk bestond de groep enkel uit de 19 gemeenten, maar intussen staat ze ook open voor andere administraties zoals de OCMW’s en in de toekomst ook voor politiezones die dit wensen. Haar belangrijkste opdracht is goede praktijkvoorbeelden, kennis en ervaring delen in het kader van de wetgeving en de behandeling van dossiers rond overheidsopdrachten. Haar doelstellingen: • communiceren via een netwerk van e-mailadressen over vragen in verband met documenten of inlichtingen. • actuele onderwerpen op het vlak van overheidsopdrachten bespreken: nieuwe wetten, nieuwe besluiten, duurzame opdrachten, 3P-software, gezamenlijke opdrachten, opdrachtencentrale(s) enz. U kunt meer informatie opvragen bij de cel ‘overheidsopdrachten’ van Evere. Tel. 02/247.64.24 – Martine Draps, hoofd van de cel (2). (2) Binnenkort komt er een rubriek op de website van het Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Het netwerk van duurzame aankopers (1) De aangeduide ‘referentiepersonen sociale clausule’ die de inhoud van de omzendbrief binnen elke AO moeten omzetten, bundelen alle vragen over de toepassing van sociale clausules in hun overheidsopdrachten en bezorgen die vervolgens aan de coördinatiecel. Ze zijn ook het aanspreekpunt waarmee Actiris contact kan opnemen om nuttige informatie door te geven.

50

de instrumenten

Het netwerk van duurzame aankopers is een initiatief van Leefmilieu Brussel en brengt alle aanbestedende overheden samen die opteren voor duurzame aankopen. Het netwerk werd opgezet in 2008 en biedt ondersteuning in de vorm van een helpdesk, vergaderingen, bezoeken en web resources. meer informatie contact op met Joséphine Henrion, op 02/563.41.63.

51

actiris

Febisp

www.actiris.be

www.febisp.be

Als Brusselse openbare tewerkstellingsdienst heeft Actiris de ambitie om, samen met zijn partners, de openbare leverancier van oplossingen voor de tewerkstelling in Brussel te worden en als dusdanig door de werkzoekenden en de werkgevers te worden erkend.

De ‘Fédération bruxelloise des organismes d’insertion socioprofessionnelle et d’économie sociale d’insertion’ [EI: entreprises d’insertion (sociale inschakelingsondernemingen); ILDE: initiatives de développement de l’emploi (plaatselijke initiatieven voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid); AFT: Ateliers de formation par le travail (opleidingsateliers door tewerkstelling) en les Missions Locales (plaatselijke werkgelegenheidsagentschappen)]. Op de website vindt u een overzicht van alle leden.

Directie lokale overheidsopdrachten Brussel plaatselijke besturen – Gewestelijke overheidsdienst Brussel www.pouvoirslocaux.irisnet.be Naast de controle van de wettelijkheid in het kader van de uitoefening van het administratief toezicht, geeft de Directie lokale overheidsopdrachten advies aan gemeenten, OCMW’s, meergemeentelijke politiezones en intercommunales bij het bekendmaken, gunnen en uitvoeren van hun overheidsopdrachten en bij aanverwante taken.

SAW-B www.saw-b.be Als transversale federatie van Waalse en Brusselse sociale ondernemingen biedt SAW-B op haar website een unieke gids aan van sociale economiebedrijven met vermelding van hun activiteiten en – in het geval van aannemers van werken – hun erkenning voor overheidsopdrachten.

Febrap www.febrap.be en www.onzestieluwsteun.be Brusselse federatie van beschutte werkplaatsen. Gids met erkende Brussels sociale en beschutte werkplaatsen.

52

Plaatselijke opdracht

de instrumenten

febio http://febiovzw.wordpress.com De federatie van Brussels ondernemingen actief in de inschakelingseconomie. Op de website vindt u links naar de websites van de 22 leden.

bruxelles-formation / VDAB www.vdab.be VDAB is de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding.

De Beroepsreferentiecentra (BRC) De referentiecentra zijn het resultaat van een samenwerking tussen de openbare en de particuliere sector om de tewerkstelling in belangrijke sectoren te bevorderen. Ze organiseren vernieuwende opleidingen die afgestemd zijn op de noden van ondernemingen. Ze bieden allerhande diensten aan: testen van de beroepsbekwaamheid, beoordelen van vaardigheden enz. • BRC Bouw: www.cdr-brc.be • EVOLIRIS (BRC voor informatie- en communicatietechnologieën): www.evoliris.be • HORECA BE PRO: www.horecabepro.be • IRISTECH+ (BRC voor de metaalverwerkende nijverheid en de technologische industrie): www.iristech.be • IRIS TL (BRC voor de transport- en de logistieke sector): www.iristl.be

OCMW’s

www.mission-locale.be

www.avcb-vsgb.be/fr/Communes

De plaatselijke missie is actief in het kader van de inschakeling in het beroepsleven en de gemeenschapsontwikkeling.

Link naar de 19 Brusselse OCMW’s.

instrumenten

PARTNERS

Beschikbare middelen in het kader van sociale uitvoeringsclausules die gericht zijn op de opleiding en de inschakeling van werkzoekenden of kansengroepen

Instapstage in een onderneming Een instapstage in een onderneming is een formule waarbij een onderneming de mogelijkheid krijgt om jonge laaggeschoolde werkzoekenden, die net hun studies hebben afgerond, een eerste beroepservaring aan te bieden. Daarnaast helpt de instapstage de jongeren met het uitbreiden van hun vaardigheden tijdens een opleiding op de werkvloer. Deze formule is van toepassing op werkgevers uit de openbare en de particuliere sector en op vzw’s. De instapstage is voltijds en moet minimaal 3 en mag maximaal 6 maanden duren. De doelgroep bestaat uit personen jonger dan 30 die hoogstens een getuigschrift van het hoger secundair onderwijs hebben. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de coördinatiecel voor sociale clausules: [email protected]

Individuele beroepsopleiding in een onderneming (IBO-FPI) De IBO biedt ondernemingen de kans om een werkzoekende op te leiden volgens zijn behoeften. Deze formule is van toepassing op werkgevers uit de openbare en de particuliere sector, op vrije beroepen en op vzw’s. Het opleidingsprogramma houdt rekening met de vaardigheden die vereist zijn voor de functie en deze waarover de werkzoekende al beschikt. De te verwerven vaardigheden bepalen de duur van de opleiding: van minimaal 1 tot maximaal 6 maanden, vol- of deeltijds.

53

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de coördinatiecel voor sociale clausules: [email protected]

Alternerende opleiding en onderwijs De overeenkomst voor socioprofessionele inschakeling (CISP) is (onder bepaalde voorwaarden) bedoeld voor jongeren tussen 15 en 25 jaar die in een Centrum voor alternerende opleiding en onderwijs (CEFA) zijn ingeschreven. De leertijd is bedoeld voor 15- tot 25-jarige jongeren die in een opleidingscentrum (EFP of SYNTRA-campus) zijn ingeschreven. De stageovereenkomst betreft ondernemer-opleiders, zonder maximum leeftijd. Deze maatregelen bieden leerlingen en in het bijzonder jongeren die nog deeltijds schoolplichtig zijn de kans om een eerste beroepservaring op te doen. Ze garanderen een opleiding op maat waarbij de student afwisselend school loopt en praktijkervaring opdoet in de onderneming. In het kader van een overeenkomst voor socioprofessionele inschakeling kan de stage maximaal 12 maanden duren. De leertijd is een opleidingssysteem van ‘Werken en Leren’. De meeste opleidingen duren 3 jaar. Per week leer je 4 dagen een vak in een onderneming en volg je 1 dag theoretische opleiding in een SYNTRA-campus. In het kader van de ondernemersopleidingen duurt de stageovereenkomst minstens 6 maanden en maximaal de duur van een ondernemersopleiding. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de coördinatiecel voor sociale clausules: [email protected]

Statuut ‘Artikel 60 §7’ Artikel 60, §7 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de openbare centra voor maatschappelijk welzijn geeft de OCMW’s de opdracht om alle nodige maatregelen te nemen om een begunstigde een betrekking te bezorgen (zie doelgroep): • wanneer die het bewijs moet leveren van een periode van tewerkstelling om het volledige voordeel van bepaalde sociale uitkeringen te verkrijgen (doorgaans gaat het om werkloosheidsuitkeringen); OF • om de werkervaring van de betrokkene te vergroten.

instrumenten

Na de opleiding moet de onderneming de kandidaat voor de aangeleerde functie in dienst nemen. In het geval van een IBO gaat het om een arbeidsovereenkomst van bepaalde of onbepaalde duur, afhankelijk van het aanwervingsbeleid. In het geval van een FPI moet de kandidaat aangeworven worden voor een periode die minstens even lang duurt als de opleiding.

Zo nodig verschaft het OCMW deze vorm van sociale bijstand zelf door als werkgever op te treden. De werknemers die het OCMW in het kader van een arbeidsovereenkomst in dienst neemt, mogen ter beschikking van een andere gebruiker worden gesteld. De tewerkstelling overeenkomstig artikel 60, §7 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de OCMW’s kan bij het OCMW of bij een andere gebruiker gebeuren zoals: 1. de gemeente waar het OCMW is gevestigd, of een andere gemeente 2. een vereniging zonder winstoogmerk (vzw) 3. intercommunales met een sociaal, cultureel of ecologisch doel 4. vennootschappen met een sociaal oogmerk (zoals bedoeld in artikel 164bis van de wetten op de handelsondernemingen) 5. andere OCMW’s 6. een vereniging waarvan sprake is in hoofdstuk XII van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de OCMW’s of van hoofdstuk I, Titel VIII van het Vlaams decreet over de OCMW’s. In de zin van artikel 118 van de organieke wet van 8 juli 1976 betreffende de OCMW’s of van artikel 219 van het Vlaams decreet over de OCMW’s kan het OCMW om een van de opdrachten uit te voeren die door de organieke wet aan de centra zijn toevertrouwd, een vereniging oprichten met een of meer andere openbare centra voor maatschappelijk welzijn, met andere openbare besturen en/of met rechtspersonen andere dan die welke winstoogmerken hebben 7. een openbaar ziekenhuis 8. partners die met het OCMW een overeenkomst hebben gesloten (bijvoorbeeld een privéonderneming) (3) 9. initiatieven die worden erkend door de minister bevoegd voor sociale economie. (4)

RAJ en RAC: opleidingen voor de bouwsector Dankzij een contract ‘jongerenleerlingwezen’ (RAJ - régime d’apprentissage jeune) of ‘bouwleerlingwezen’ (RAC - régime d’apprentissage construction) krijgen jongeren tot 18 jaar (RAJ) en werkzoekenden tussen 18 en 25 jaar (RAC) de kans om een opleiding te volgen met afwisselend praktijk op de bouwplaats en een opleiding in een Centrum voor deeltijds onderwijs (CDO) of in een opleidingscentrum van de overheid (VDAB, FOREM, Bruxelles-formation, Arbeitsamt). Jongerenleerlingwezen (RAJ) De schoolplichtige jongere brengt drie dagen per week door in de onderneming en volgt twee dagen opleiding in een Centrum voor deeltijds onderwijs. Een RAJ loopt maximum 24 maanden.

(3) Overeenkomstig het koninklijk besluit van 4 september 2002 (BS 2 oktober 2002) en het koninklijk besluit van 14 november 2002 (BS 29 november 2002). (4) Indien de persoon die onder artikel 60 §7 in dienst wordt genomen, wordt ingeschakeld in een sociale inschakelingsonderneming, bedraagt het bedrag dat de POD Maatschappelijke Integratie in 2013 aan het OCMW toekent – de bruto jaarlijkse vergoeding – 24.532,14 euro. Dit bedrag dekt zowat het volledige salaris van de werknemer. Deze verhoogde staatstoelage wordt beperkt door een contingent vastgelegd door de minister of de staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie. Deze materie wordt binnenkort geregionaliseerd.

Bouwleerlingwezen (RAC) Een jongere zonder bouwdiploma leert een vak in een bouwonderneming. Hij brengt 80% van zijn tijd door op de werkvloer. Daarnaast volgt hij een aanvullende opleiding in een opleidingscentrum. Een RAC loopt maximum 18 maanden.. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de coördinatiecel voor sociale clausules: [email protected]

54

de instrumenten

55

INTERESSANTE WEBSITES www.clausesocialebruxelles.be Dé onmisbare website die uitgebreide inlichtingen bevat over sociale clausules te Brussel. Op de website kunt u een aantal praktische instrumenten uploaden om dit vade mecum aan te vullen. www.duurzaamaankopen.be of www.guidedesachatsdurables.be Op deze website vindt u gegevens over milieu- en sociale aspecten van een groot aantal producten en diensten. Op deze wijze wordt aan aankopers een belangrijke ondersteuning geboden bij het in aanmerking nemen van duurzame ontwikkeling als criterium bij overheidsopdrachten. www.publicprocurement.be De website www.publicprocurement.be is de portaalsite van de Cel Overheidsopdrachten van de Federale Overheidsdienst Personeel en Organisatie. Hier vindt u algemene informatie over overheidsopdrachten. www.sustainable-procurement.org Deze website biedt bronmateriaal over duurzame overheidsopdrachten aan uit verschillende Europese landen. Dit gaat van wetgeving over actieplannen tot typedocumenten en concrete voorbeelden. http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=89&langI d=nl&newsId=978&furtherNews=yes Buying Social! is de leidraad van de Europese Commissie voor ‘sociale’ aankopen. www.achact.be/Ressources-Guide-Acheteurs-Publics.htm Hier vindt u de handleidingen AchACT en EcoConso, specifiek voor het ecologisch en sociaal verantwoord aankopen van kleding.

56

de instrumenten

ALGEMENE INFORMATIE OVER OVERHEIDSOPDRACHTEN Op de portaalsite van de federale overheid: www.belgium.be/nl/economie/overheidsopdrachten of www.belgium.be/fr/economie/marches_publics De website van de FOD P&O ter ondersteuning van de andere federale overheidsdiensten: www.publicprocurement.be De website overheidsopdrachten van de Kanselarij van de Eerste minister: www.16procurement.be

een positieve zaak voor opdrachtgevers

Recommend Documents