Een herinnering voor altijd Werkbladen

Een herinnering voor altijd Werkbladen

1

2

Een herinnering voor altijd Werkbladen

Projectleden: Annemerel Quist, Sandra Scholtus en Arita Jongbloed Opdrachtgever: Gemeente Ede Contactpersonen: Gemeentearchief Ede Vormgeving: mediaproducties, gemeente Ede

3

4

Inhoudsopgave Activiteit 1 Brief van de burgemeester………………………………………………………………………… 7 Werkblad bij de krant ‘Vrij Nederland’ ………………………………………………………… 8 Antwoorden bij het werkblad over de kranten ‘Vrij Nederland’…………………………… 9 Leesblad: Tweede Wereldoorlog in Ede……………………………………………………… 10 Activiteit 2 Werkblad ‘Sherman-tank’……………………………………………………………………… Antwoordenblad ‘Sherman-tank’……………………………………………………………… Leesblad De bevrijding in Ede…………………………………………………………………… Werkblad ‘Monument voorCanadese militairen’…………………………………………… Antwoordenblad ‘Monument voor Canadese militairen’………………………………… Werkblad over het Mausoleum………………………………………………………………… Antwoorden werkblad Mausoleum…………………………………………………………… Werkblad Ginkelse Heide ……………………………………………………………………… Antwoordenblad werkblad Ginkelse Heide ………………………………………………… Werkblad Airborne monument………………………………………………………………… Antwoordenblad werkblad Airborne monument……………………………………………

11 13 15 17 20 22 24 25 27 28 30

Activiteit 3 Adressenlijst:……………………………………………………………………………………… Excursie Sherman-tank………………………………………………………………………… Antwoordenblad excursie Sherman-tank…………………………………………………… Excursie Mausoleum……………………………………………………………………………… Antwoorden excursie Mausoleum…………………………………………………………… Excursie ‘monument voor Canadese militairen’…………………………………………… Antwoorden excursie ‘monument voor Canadese militairen’…………………………… Excursie Ginkelse Heide………………………………………………………………………… Antwoordenblad excursie Ginkelse Heide …………………………………………………… Excursie Airborne monument………………………………………………………………… Antwoordenblad excursie Airborne monument …………………………………………… Werkblad bij de monumenten………………………………………………………………… Werkblad bij de Ginkelse Heide ………………………………………………………………

31 32 34 35 37 38 40 41 43 45 47 48 49

5

6

Cees van der Knaap Bergstraat 4 6711 DD Ede

Beste leerlingen, Ik, de burgemeester van de gemeente Ede, zit met een groot probleem en nu hoop ik dat jullie mij kunnen helpen. In Ede staat een aantal monumenten dat de mensen helpt herinneren aan de Tweede Wereldoorlog. Ieder monument heeft een eigen geschiedenis. Ze staan er niet zomaar. De oudere mensen weten dit wel. Veel kinderen weten niet waarom de monumenten er staan. Ik als burgemeester vind het belangrijk dat de kinderen dit wel weten. Daarom hoop ik dat jullie mij kunnen helpen. Jullie gaan een aantal monumenten bekijken. Hierover gaan jullie informatie opzoeken en ook gaan jullie naar dit monument toe! Nu zijn het allemaal grote monumenten waar meestal alleen oudere mensen veel van weten. Ik wil aan jullie vragen om monumenten te ontwerpen die bij de grote monumenten horen. Dit monument is dan speciaal voor de kinderen. Jullie moeten ervoor zorgen dat kinderen begrijpen waarom dat monument er staat. Ze moeten begrijpen waarom er in de Tweede Wereldoorlog mensen zijn geweest die gevochten hebben voor de vrijheid van Nederland. Jullie gaan je verdiepen in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog en de monumenten. Als jullie eenmaal genoeg onderzoek hebben gedaan, worden jullie ontwerper van een eigen monument. Dit monument gaan jullie aan de klas presenteren. Zo leer je ook wat over de andere monumenten. Ontwerpers, ik wens jullie veel succes bij het ontwerpen van jullie monument. Een monument is ‘Een herinnering voor altijd.’

Met vriendelijke groeten,

Cees van der Knaap

7

Werkblad bij de krant ‘Vrij Nederland’

1. De krant die jullie nu voor je hebben is al heel oud. Hij is gemaakt in de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Als je goed kijkt, zie je op welke datum de krant is uitgegeven. Schrijf hieronder de datum van de uitgifte van de krant op. ��

2. Als je de krant doorbladert, zie je dat er veel verschil is met de kranten van deze tijd. Natuurlijk wordt er in deze krant veel geschreven over de oorlog in Nederland en andere landen. Maar er zijn nog veel meer verschillen. Noem een paar verschillen met deze krant uit de tijd van de oorlog en de kranten die nu worden uitgegeven. ��

3. Vooral achter in de krant zie je allemaal kleine berichten staan. Bijvoorbeeld dat Schiphol weer gebruikt wordt na een lange tijd gesloten te zijn geweest door de oorlog. Dat soort berichten zul je nu niet snel meer tegenkomen. Zoek zelf ook een kort berichtje op in de krant over iets dat nu niet meer gebeurt of dat nu niet meer in de krant zal worden gezet. Schrijf kort op waar het berichtje over gaat. ��

4. Ook als je kijkt naar de advertenties zie je dat er verschillen zijn met de advertenties van deze tijd. Een advertentie over typmachines is nu niet meer van belang. Dat zal nu eerder een advertentie over computers zijn. Maar een advertentie over C&A hebben we nu nog steeds. Natuurlijk ziet die er wel wat anders uit, maar het gaat over hetzelfde. Bekijk de advertenties eens goed. Probeer een advertentie te vinden over een product dat we nu niet meer gebruiken. Probeer ook een advertentie te vinden over een product dat we nu nog steeds gebruiken. Schrijf hieronder de beide producten op. ��

8

Antwoorden bij het werkblad over de kranten van ‘Vrij Nederland’

1. De krant die jullie nu voor je hebben is al heel oud. Hij is gemaakt in de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Als je goed kijkt, zie je op welke datum de krant is uitgegeven. Schrijf hieronder de datum van de uitgifte van de krant op. –– De maand verschilt bij elke krant, ze komen wel allemaal uit het jaar 1945. 2. Als je de krant doorbladert, zie je dat er veel verschil is met de kranten van deze tijd. Natuurlijk wordt er in deze krant veel geschreven over de oorlog in Nederland en andere landen. Maar er zijn nog veel meer verschillen. Noem een paar verschillen met deze krant uit de tijd van de oorlog en de kranten die nu worden uitgegeven. –– Hierbij zijn verschillende antwoorden goed. Een paar voorbeelden zijn: • Weinig plaatjes • Geen kleur • Andere spelling • Andere onderwerpen 3. Vooral achter in de krant zie je allemaal kleine berichten staan. Bijvoorbeeld dat Schiphol weer gebruikt wordt na een lange tijd gesloten te zijn geweest door de oorlog. Dat soort berichten zul je nu niet snel meer tegenkomen. Zoek zelf ook een kort berichtje op in de krant over iets dat nu niet meer gebeurt of dat nu niet meer in de krant zal worden gezet. Schrijf kort op waar het berichtje over gaat. –– Ook hierbij zijn verschillende soorten antwoorden mogelijk. Het beste is om bij de bespreking zelf te beoordelen of de antwoorden die de leerlingen hebben, kloppen. 4. Ook als je kijkt naar de advertenties zie je dat er verschillen zijn met de advertenties van deze tijd. Een advertentie over typmachines is nu niet meer van belang. Dat zal nu eerder een advertentie over computers zijn. Maar een advertentie over C&A hebben we nu nog steeds. Natuurlijk ziet die er wel wat anders uit, maar het gaat over hetzelfde. Bekijk de advertenties eens goed. Probeer een advertentie te vinden over een product dat we nu niet meer gebruiken. Probeer ook een advertentie te vinden over een product dat we nu nog steeds gebruiken. Schrijf hieronder de beide producten op. –– Dit verschilt ook weer per krant. Enkele voorbeelden kunnen zijn: Vooral van vroeger: • Gezondheidszout • Boekhoudmachines • Telecommunicatie en geleidingsapparaten Ook nog in deze tijd: • Gillette scheermesjes • Schoenenpoets • C&A

9

Leesblad: Tweede Wereldoorlog in Ede

Stel je eens voor… Je bent aan het spelen op straat en je ziet allemaal soldaten lopen. Je vraagt je al niet eens meer af wat er aan de hand is, want voor jou is het heel normaal om soldaten op straat te zien. Tijdens de Tweede Wereldoorlog liepen er elke dag soldaten rond op straat. Geen makkelijk leven De Tweede Wereldoorlog heeft zich afgespeeld van 1939 tot 1945. Ook Ede was betrokken bij deze oorlog. In 1940 trokken de Duitse troepen Nederland binnen. Door te vechten werden ze de baas over veel steden in Nederland. Ook over Ede werden de Duitsers de baas. De Duitsers bepaalden wat er in Ede gebeurde. Veel mensen uit andere steden

in Nederland moesten in Ede gaan wonen. Deze mensen moesten wonen in leegstaande huizen en boerderijen. Het aantal inwoners van Ede groeide sterk en was aan het eind van de oorlog zelfs verdubbeld. De inwoners van Ede hadden het niet goed in de Tweede Wereldoorlog. Ze kregen weinig te eten, moesten hard werken en ze moesten luisteren naar de Duitsers. Als ze niet luisterden, kregen ze straf. In het ergste geval werden ze zelfs neergeschoten.

10

Operatie Market Garden In september 1944 landden militairen op de Ginkelse Heide in Ede. Met een parachute sprongen ze uit vliegtuigen. Deze militairen waren geallieerde soldaten. De geallieerden waren landen die vochten tegen de Duitsers en zij hielpen de Nederlanders om zich te bevrijden van de Duitsers. Vanaf de Ginkelse Heide zijn de geallieerden vechtend naar Arnhem getrokken. Dit noemen we Operatie Market Garden. Dit was een moeilijke en zware operatie. Er is dan ook een aantal dingen misgegaan en er zijn veel doden gevallen. Bij elkaar heeft deze operatie ongeveer een half jaar geduurd. In april 1945 werd Ede bevrijd. De Duitsers waren niet meer de baas over Ede. Herdenken Ieder jaar wordt er in Ede nog gedacht aan de landing van de parachutisten op de Ginkelse Heide. Er springen dan parachutisten uit vliegtuigen die ze ook gebruikten in de Tweede Wereldoorlog. Vroeger sprongen er soms zelfs oud-militairen die zelf in de Tweede Wereldoorlog op de Ginkelse Heide zijn geland. Nu gebeurt dit steeds minder omdat veel oudmilitairen niet meer leven of het niet meer kunnen. Op deze manier herdenken wij de soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog geland zijn op de Ginkelse Heide. Bij deze herdenking komen altijd veel mensen vanuit heel Nederland en ook uit andere landen kijken. Misschien ben jij er zelf ook wel eens geweest!

Werkblad ‘Sherman-tank’

1. Zoek op de site die je geopend hebt, wat een tank is en leg dit uit. ��

Bij dia 4, 5 2. Zoek op hoeveel mensen er in een tank passen. ��

3. Wat is de belangrijkste taak van de assistent-chauffeur? ��

4. A) Zoek uit waar de ingang van de tank is en geef dit met een gele kleur aan in de afbeelding.

B) Waar bevindt zich de ontsnappingsmogelijkheid? Geef dit met een rode kleur aan in de afbeelding.

Afbeelding bij opdracht 4a en 4b:

11

5. Hoe komt de Sherman-tank aan zijn naam? ��

6. Op welke datum is Ede bevrijd van de Duitsers? ��

7. Door wie is Ede toen bevrijd en van wie was deze tank in die tijd? ��

8. Waaraan herinnert de Sherman-tank ons? ��

9. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vind je het niet meer nodig omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch wel belangrijk om te doen? ��

12

Antwoordenblad ‘Sherman-tank’

1. Zoek op de site die je geopend hebt, wat een tank is en leg dit zo goed mogelijk uit. –– Een tank is een gepantserd gevechtsvoertuig met en een geschutskoepel, met als hoofdfunctie direct vuur af te geven. Het woord “tank” stamt uit het Engels. In Nederland werd tot de meestal de term vechtwagen gebruikt. Bij dia 4, 5 2. Zoek op hoeveel mensen er in een tank passen –– vijf mensen 3. Wat is de belangrijkste taak van de assistent-chauffeur? –– De assistent-chauffeur bedient het .30 machinegeweer aan stuurboordzijde 4. A) Zoek uit waar de ingang van de tank is en geef dit met een gele kleur aan in de afbeelding.

B) Waar zit de ontsnappingsmogelijkheid? Geef dit met een rode kleur aan in de afbeelding.

Afbeelding bij opdracht 4a en 4b:

5. Hoe komt de Sherman-tank aan zijn naam? –– Ze werd genoemd naar de Amerikaanse generaal die tijdens de voor de Noordelijken vocht. De naam van de tank wordt ook afgekort tot Sherman. 6. Op welke datum is Ede bevrijd van de Duitsers? –– Op 17 April 1945 is het dorp Ede bevrijd .

13

7. Door wie is Ede toen bevrijd en van wie was deze tank in die tijd? –– Door het Canadese ‘Calgary’ regiment met Sherman-tanks. Deze eenheid maakte toen deel uit van de Britse ‘Polar Bear’ divisie. Dus de tanks behoorden toe aan de Canadezen. 8. Waaraan herinnert de Sherman-tank ons? –– De Canadese Tank op de Langenberg herinnert de inwoners van Ede aan de bevrijding van hun dorp op 17 april 1945 door het Calgary Regiment van de Eerste Canadese Tank Brigade, dat deel uitmaakte van de Britse Polar Bear Divisie. Als locatie voor het gedenkteken is gekozen voor de Langenberg, omdat de bevrijders hier Ede binnen kwamen rijden. 9. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vind je het niet meer nodig omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch wel belangrijk om te doen? –– Hier zijn verschillende antwoorden mogelijk. Bespreek dit klassikaal.

14

Leesblad De bevrijding in Ede

Op 5 mei 1945 was heel Nederland bevrijd, omdat het Duitse leger zich overgaf. De mensen konden weer gaan en staan waar ze wilden. Ze konden weer zeggen wat ze wilden. Ook de meeste mensen in Ede konden weer vrij adem halen. De mensen waren dolblij dat de oorlog achter de rug was. De puinhopen van de oorlog werden opgeruimd. Het duurde wel enkele weken voordat Ede geheel bevrijd was. Ze komen echt De mensen in Ede hadden het al gehoord: ‘De Canadezen komen!’ Maar wanneer komen ze hierheen? Het duurde zo lang. En toen bleek het opeens te gebeuren. Er werd gefluisterd dat op maandagavond 16 april 1945 de Britten en Canadezen al in Lunteren waren aangekomen.

Feest op de Markt De bevrijders die via de Bospoort waren gekomen, bivakkeerden ’s avonds op de Markt in Ede. Ook een groep Canadese tanks die via de Paasberg binnenreed, parkeerde op de Markt. Bijna alle inwoners van het dorp waren dan ook daar te vinden die avond. Dol van vreugde en genietend van de eerste stukjes chocola, dat was namelijk in de oorlog bijna nergens meer te krijgen in Nederland. Overal hingen de vlaggen uit. Iedereen droeg oranje of rood-wit-blauwe strikjes en niemand trok zich nog wat aan van de verplichting om op tijd binnen te zijn. Omdat de Britten en Canadezen geen opdracht kregen om verder te trekken in de richting van Veenendaal, kwam Ede nu in het gevechtsgebied te liggen. Het hele dorp werd volgestopt met soldaten, overal stonden auto’s en militaire voertuigen en dag en nacht trok een stroom van militair verkeer door de nauwe straten. Zoveel, dat de burgers in de eerste dagen na de bevrijding op veel plaatsen niet meer konden fietsen. Maar dat gaf niet, want Ede was bevrijd!

De Britten en Canadezen komen.

Op 16 april begonnen de Duitsers Ede te verlaten. ’s Avonds was het in het dorp ijzig stil, maar dat was ’s ochtends vroeg al weer over. Het was 17 april 1945. De rust werd verstoord door granaten die op Ede werden afgevuurd vanuit Arnhem. Die granaten kwamen van Britse eenheden. ’s Middags om ongeveer twee uur kwamen Britten en Canadezen in drie groepen het dorp binnen. Eén groep via de Rijksweg en de Bospoort, één groep via de Paasberg en één groep via de Berkenlaan.

De Canadezen werden toegejuicht

Zoolleer en lucifers Het duurde wel even voor het normale leven weer een beetje op gang kwam. Er was nog aan

15

van alles gebrek, zodat allerlei levensmiddelen verdeeld werden in kleine porties. Er werd bekend gemaakt dat er weer zoolleer beschikbaar was. Ook de spijkertjes voor in de schoenen konden weer gekocht worden. Zo konden de mensen hun eigen schoenen weer maken. Soms lijkt het een beetje vreemd dat de mensen zich zo druk maakten om kleine dingen. Zeker voor mensen die de oorlog niet hebben meegemaakt en geen gebrek hebben gekend. Zoals wij dat nu hebben. Heb jij je moeder zich ooit wel eens druk zien maken omdat er geen doosjes lucifers meer te koop waren? Vast niet, want lucifers zijn altijd wel te koop. Alleen tijdens en na de oorlog was dat wel anders. Veel spullen die de mensen echt nodig hadden, waren schaars geworden, zoals meel, zeep en textiel. De bevolking probeerde de artikelen die nog niet te koop waren bij de Canadezen los te krijgen. Dat kon door het te vragen aan een Canadees die ze wat beter hadden leren kennen. Maar het kon ook door middel van ruilhandel. Mensen ruilden eieren, sieraden en horloges voor sigaretten en militaire kledingstukken. Alleen was die ruilhandel verboden in Nederland. De politie hield dan ook streng in de gaten of er niks werd geruild. Als je het toch deed, liep je grote kans om in een cel op het politiebureau te belanden. Canadezen aan het werk Na de bevrijding van Ede konden de Canadezen nog niet naar huis. Er waren te weinig schepen om ze allemaal naar Canada te brengen. Maar vervelen deden de Canadezen in Ede niet. Er werden allemaal activiteiten voor hen georganiseerd, zoals excursies in het land en sportevenementen. Ook hielden ze zich bezig met het bouwen van noodvoorzieningen en kerken voor de stad Arnhem. Ze hielpen met het aanleggen en inrichten van het park voor het Mausoleum op de Paasberg in Ede. Ook gaven ze het Openluchttheater een grondige opknapbeurt.

16

Het vertrek Uiteindelijk konden de Canadezen naar huis. Op 6 november 1945 namen ze officieel afscheid van de inwoners van Ede met een afscheidsparade. Het was koud en bewolkt, maar de straten van Ede waren overvol. Bijna iedereen kwam kijken. De parade liep naar het Mausoleum om een gedenkplaat te onthullen. Op 11 november waren de Canadezen echt weg. Voor sommige mensen was het een opluchting, want nu was er eindelijk echt rust.

Afscheidsparade

Werkblad ‘Monument voor Canadese militairen’

1. Op deze site zie je dat de Canadezen zelfs een deel van ons land hebben bevrijd. Maar dat deden ze niet alleen. Zoek in de tekst, bijvoorbeeld bij ‘bevrijding’, wie er nog meer vochten voor de bevrijding van Nederland. ��

2. a) De Britten en Canadezen kwamen Ede bevrijden. Waarlangs kwamen ze het dorp binnen? ��

b) Stel je eens voor dat jij in 1945 op de Markt in Ede staat. De Canadezen komen binnenrijden in hun tanks. Beschrijf eens hoe het er uit ziet op de Markt en hoe iedereen zich gedraagt. ��

c) De Canadezen deden meer dan alleen Ede bevrijden. Wat deden ze nog meer? ��

17

3. a) Wanneer is Ede bevrijd? Schrijf de goede datum op. ��

b) Waar herinnert het monument voor de Canadese militairen aan? ��

c) Waarom hebben ze het monument onthuld en wanneer hebben ze dat gedaan? ��

4. a) De vlag van Canada wordt ook wel Maple Leaf Flag genoemd. Wat betekent dit in het Nederlands en waarom wordt de vlag zo genoemd? ��

b) Waarom staat juist dat blad in de vlag van Canada? ��

5. a) Je ziet op deze site het ‘Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument’. Het monument stelt een man voor met 2 hoeden. Dit beeld staat in Apeldoorn. Lees de tekst goed en zoek op wat er met het beeld wordt bedoeld. ��

18

b) Niet alleen in Nederland staat dit beeld. In Canada staat precies hetzelfde beeld. Wat voor symbool zouden deze twee beelden samen hebben? ��

6. Bij monumenten wordt vaak herdacht wat er gebeurd is. Bij het monument voor de Canadezen wordt dus de bevrijding van ons land herdacht. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vinden jullie het niet meer nodig, omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch wel belangrijk om het elk jaar te herdenken? En waarom is het dan belangrijk? ��

19

Antwoordenblad ‘Monument voor Canadese militairen’

1. Op deze site zie je dat de Canadezen zelfs een deel van ons land hebben bevrijd. Maar dat deden ze niet alleen. Zoek in de tekst op door wie ze nog meer werden geholpen. –– Ze werden geholpen door Britten, Amerikanen, Fransen, Polen, Belgen. 2. a) De Britten en Canadezen kwamen Ede bevrijden. Waarlangs kwamen ze het dorp binnen? –– De Britten en Canadezen kwamen in 3 groepen het dorp binnen. Eén groep via de Rijksweg en de Bospoort, één groep via de Paasberg en één groep via de Berkenlaan. –– b) Stel je eens voor dat jij in 1945 op de Markt in Ede staat. De Canadezen komen binnenrijden in hun tanks. Beschrijf eens hoe het er uit ziet op de Markt en hoe iedereen zich gedraagt. –– Dit kan per leerling een beetje verschillen. Een aantal punten kunnen er wel in staan: –– Mensen waren dol van vreugde –– Overal hingen vlaggen –– Iedereen droeg oranje of rood-wit-blauwe strikjes –– Overal stonden militaire voertuigen –– Het hele dorp was vol met soldaten

c) –– –– –– ––

De Canadezen deden meer dan alleen Ede bevrijden. Wat deden ze nog meer? Ze hielden excursies en deden mee aan sportevenementen. Ze hielden zich bezig met het bouwen van noodvoorzieningen en kerken voor de stad Arnhem. Ze hielpen met het aanleggen en inrichten van het park voor het Mausoleum op de Paasberg in Ede. Ze gaven het Openluchttheater een grondige opknapbeurt.

3. a) Wanneer is Ede bevrijd? Schrijf de goede datum op. –– Ede is bevrijd op 17 april 1945.

b) Waar herinnert het monument voor de Canadese militairen aan? –– Het herinnert aan de bevrijding van Ede en de omliggende dorpen door Canadese divisies.

c) Waarom hebben ze het monument onthuld en wanneer hebben ze dat gedaan? –– De aanleiding was de 50e herdenking van de bevrijding. Het is onthuld op 3 mei 1995.

4. a) De vlag van Canada wordt ook wel Maple Leaf Flag genoemd. Wat betekent dit in het Nederlands en waarom wordt de vlag zo genoemd? –– Maple leaf flag betekent ‘Esdoornbladvlag’. Dit omdat er in het midden van de vlag een esdoornblad staat.

20

b) Waarom staat juist dat blad in de vlag van Canada? –– Omdat het esdoornblad al sinds 1700 het symbool is van de Canadese natuur.

5. a) Je ziet op deze site het ‘Nationaal Canadees Bevrijdingsmonument’. Het monument stelt een man voor met 2 hoeden. Dit beeld staat in Apeldoorn. Lees de tekst goed en zoek op wat er met het beeld wordt bedoeld. –– Het monument is een uiting van vreugde en van dankbaarheid voor de herwonnen vrijheid.

b) Niet alleen in Nederland staat dit beeld. In Canada staat precies hetzelfde beeld. Wat zouden deze twee beelden samen symboliseren? –– De beelden symboliseren de band tussen Canada en Nederland: al zijn ze gescheiden door een oceaan, altijd zal er vriendschapsband bestaan tussen de twee landen.

6. Bij monumenten wordt vaak herdacht wat er gebeurd is. Bij het monument voor de Canadezen wordt dus de bevrijding van ons land herdacht. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vinden jullie het niet meer nodig, omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch wel belangrijk om het elk jaar te herdenken? En waarom is het dan belangrijk? –– Hier zijn verschillende antwoorden mogelijk. Bespreek dit klassikaal met de kinderen.

21

Werkblad over het Mausoleum

1. Wat is een mausoleum? ��

2. Op deze site zien jullie verschillende plaatsen op de wereld waar ook mausolea te vinden zijn. Noem 3 van deze plaatsen met mausolea en zoek bij elk mausoleum een plaatje. Sla deze plaatjes op. Schrijf hieronder de plaatsen op en de landen waar deze plaatsen liggen. ��

3. De site waar jullie nu op kijken, is van het historisch museum in Ede. Zoek hier naar het stukje over het mausoleum. Als je het stukje hebt gevonden, lees het dan goed door en schrijf de volgende informatie erover op: a. Waarom is het mausoleum in Ede opgericht? ��

b. Welke dag werd uitgeroepen tot officiële rouwdag? ��

c. Wat voor beeld ligt er op het mausoleum? ��

22

4. Op de site die jullie nu bekijken staat nog meer informatie over het mausoleum. Lees deze informatie goed door en maak de vragen hieronder. a. Bij de vorige vraag hebben jullie opgezocht wat voor beeld er op het monument staat. Op de site die jullie nu bekijken, staat wat dit beeld betekent. Schrijf dat hieronder op. ��

b. De maten van het monument en het beeld staan ook op deze site. Maak hieronder een schets van het monument met de juiste maten erbij. Schets ook het beeld wat bovenop het monument staat met de juiste maat erbij. Let op: Het moet een schets zijn, zit er dus niet te lang aan! 5. a. Herdenken is heel belangrijk. Op deze site zien jullie allemaal regels en richtlijnen die er bij het herdenken kunnen zijn. Kijk maar even onder de verschillende kopjes op de site, zoals: vlagprotocol, kransen en bloemen, stille tocht, muziek. Waarom zijn al deze regels en richtlijnen zo belangrijk denken jullie? ��

b. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vind je het niet meer nodig, omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch belangrijk om het elk jaar te doen? En waarom is het dan belangrijk? ��

23

Antwoorden werkblad Mausoleum

1. Wat is een mausoleum? –– Een mausoleum is een gebouw waarin het lichaam van een overleden persoon wordt bewaard, meestal een heerser. 2. Op deze site zien jullie verschillende plaatsen op de wereld waar ook mausolea te vinden zijn. Noem 3 van deze plaatsen met mausolea en zoek bij elk mausoleum een plaatje. Sla deze plaatjes op. Schrijf hieronder de plaatsen op en de landen waar deze plaatsen liggen. Enkele antwoorden hierbij kunnen zijn: • Het mausoleum van Lenin op het Rode Plein in Moskou • Het mausoleum van Augustus in Rome • Het mausoleum van Hodja Ahmed Yasavi in Turkestan in Kazachstan. 3. a. Waarom is het mausoleum in Ede opgericht? –– Ter herdenking van de verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog in en om Ede zijn gesneuveld.

b. Welke dag werd uitgeroepen tot officiële rouwdag? –– 12 december 1945 c. Wat voor beeld ligt er op het mausoleum? –– Een groot bronzen beeld van een liggende naakte man.

4. a. Bij de vorige vraag hebben jullie opgezocht wat voor beeld er op het monument staat. Op de site die jullie nu bekijken staat wat dit beeld betekent. Schrijf dat hieronder op. –– Het beeld is een mannenfiguur en staat symbool voor ‘De gevallen strijder’ die zich weer verheft.

b. De kinderen tekenen hier het monument met de volgende maten erbij: –– Het monument is 2 meter 50 hoog, 15 meter breed en 2 meter diep. Het beeld is 3 meter hoog.

5. a. Herdenken is heel belangrijk. Op deze site zien jullie allemaal regels en richtlijnen die er bij het herdenken kunnen zijn. Kijk onder de verschillende kopjes op de site, zoals: vlagprotocol, kransen en linten, stille tocht, muziek. Waarom zijn al deze regels en richtlijnen zo belangrijk denken jullie? –– Verschillende antwoorden hierbij zijn mogelijk. Een voorbeeld: –– De oorlog is een aangrijpende en verschrikkelijke gebeurtenis. Wanneer we dat herdenken moet dat met respect en eerbied zijn. Het geeft ook geen verwarring bij de mensen als er regels en richtlijnen zijn die elk jaar herhaald worden.

24

b. Hoe denken jullie zelf over herdenken? Vind je het niet meer nodig, omdat de oorlog al lang voorbij is? Of is het toch belangrijk om het elk jaar te doen? En waarom is het dan belangrijk? –– Ook hierbij zijn verschillende antwoorden mogelijk. Het is het beste om hierover klassikaal met de kinderen te praten.

Werkblad Ginkelse Heide

1. Zoek op en de site van de gemeente Ede naar algemene informatie over de Ginkelse Heide. Uit wat voor natuur bestaat de Ginkelse Heide? ��

2. Zoek op de site van de gemeente Ede naar informatie over de Noord Ginkel en Zuid Ginkel. Schrijf hieronder twee kenmerken van de beide delen waar de Ginkelse Heide uit bestaat. ��

3. In de vorige les hebben jullie een leesblad gekregen. Op dit blad staat ook informatie over de Ginkelse Heide. Dit blad hebben jullie nodig bij het maken van deze opdracht. Schrijf hieronder in je eigen woorden op wat operatie Market Garden inhield. ��

4. Bekijk de site die je net geopend hebt. Hierop vind je informatie over operatie Market Garden. Schrijf op wanneer operatie Market Garden begon en wanneer de operatie eindigde. ��

5. Bekijk de site die je net geopend hebt. Ook op deze site staat informatie over operatie Market Garden. Noem twee redenen waarom operatie Market Garden mislukte. ��

25

6. Bekijk het filmpje dat je net geopend hebt. Dit filmpje gaat over het herdenken van operatie Market Garden op de Ginkelse Heide. Schrijf hieronder op wat je vindt van de herdenking die nog ieder jaar gehouden wordt.

��

26

Antwoordenblad werkblad Ginkelse Heide

1. Uit wat voor natuur bestaat de Ginkelse Heide? –– De Ginkelse Heide bestaat uit heide en bos. 2. De Ginkelse Heide bestaat uit Noord-Ginkel en Zuid-Ginkel. Schrijf hieronder twee kenmerken van de beide delen waar de Ginkelse Heide uit bestaat. –– Kenmerken Noord-Ginkel: Gebied van de gemeente Ede om grootwild te observeren, rijk aan edelherten, reeën en wilde zwijnen, er is een gemarkeerde wandelroute (ook voor ruiters), gebied met zeer oude grillige, grove dennen. –– Kenmerken Zuid-Ginkel: grote variatie aan boomsoorten (grove den, zomereik, Amerikaanse eik, beuk, lariks en douglas), er is een gemarkeerde ruiter en wandelroute, er is een beekdal, de Mechelse Kuil bevindt zich in Zuid-Ginkel, er is een schaapskooi. 3 In de vorige les hebben jullie een leesblad gekregen. Op dit blad staat ook –– informatie over de Ginkelse Heide. Dit blad hebben jullie nodig bij het maken van deze opdracht. Schrijf hieronder in je eigen woorden op wat operatie Market Garden inhield. –– Operatie Market Garden was een operatie met als doel Nederland van de Duitsers te bevrijden. Bij deze operatie landden er geallieerde soldaten op de Ginkelse Heide. Met een parachute sprongen ze uit een vliegtuig. 4. Bekijk de site die je net geopend hebt. Hierop vind je informatie over operatie Market Garden. Schrijf op wanneer operatie Market Garden begon en wanneer de operatie eindigde. –– Operatie Market Garden begon op 17 september 1944 en eindigde op 26 september 1944. 5. Bekijk de site die je net geopend hebt. Ook op deze site staat informatie over operatie Market Garden. Noem twee redenen waarom operatie Market Garden mislukte. Een aantal redenen waarom de operatie mislukte: –– De communicatie was slecht door slechte radioverbindingen. –– Verkeerde informatie over het leger van de Duitsers. –– Teveel tegenstand van de Duitsers bij de bruggen. –– Extra versterking van de Duitsers. –– Door slecht weer konden de nodige versterkingen en voorraden niet op tijd komen. 6. Bekijk het filmpje dat je net geopend hebt. Dit filmpje gaat over het herdenken van operatie Market Garden op de Ginkelse Heide. Schrijf hieronder op wat je vindt van de herdenking die nog ieder jaar gehouden wordt. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er bij deze opdracht om dat de leerlingen nagedacht hebben over de herdenking die ieder jaar nog op de Ginkelse Heide gehouden wordt.

27

Werkblad Airborne monument

1. Bekijk de site die je net geopend hebt.Zoek op deze site naar de namen van verschillende Airborne monumenten in Nederland. Als je op een naam klikt, krijg je plaatjes van dat monument te zien. Noem 4 plaatsen waar een Airborne monument staat. Zoek bij elk monument een plaatje en sla die plaatjes op. Onder het plaatje schrijf je de naam van het monument. ! Let er wel op dat je bij de plaatjes zet om welk monument het gaat ! ��

2. Bekijk de site die je net geopend hebt. Op deze site vind je informatie over het Airborne monument waar wij het over gaan hebben. Dit monument staat in Ede. Waar staat dit monument? ��

3. Bekijk nog eens de website die je net geopend hebt. In dit document staat extra informatie over het Airborne monument in Ede. Door welke kunstenaars is het Airborne monument gemaakt? ��

4. Bekijk de site die je net geopend hebt. Dit is dezelfde site die je gebruikt hebt bij opdracht 2. Beschrijf hieronder in je eigen woorden hoe het Airborne monument eruit ziet. Je moet hierbij gebruik maken van de tekst. Je kunt ook naar de volgende dia in de powerpoint gaan. Daar vind je een plaatje van het Airborne monument. ��

5. Bekijk de website die je net geopend hebt. Zoek op waarom het Airborne monument opgericht is. ��

28

6. Bekijk de site die je net hebt geopend. Op de site zie je plaatjes van het Airborne monument. Onderaan het monument vind je een steen met hierop een Bijbeltekst.

a. Zoek op om welke Bijbeltekst het gaat. ��

b. Schrijf hieronder op wat er op de steen staat. ��

7. Schrijf hieronder op wat je vindt van het herdenken van de Tweede Wereldoorlog met het Airborne monument. ��

29

Antwoordenblad werkblad Airborne monument

1. Bekijk de site die je net geopend hebt. Zoek op deze site naar de namen van verschillende Airborne monumenten in Nederland. Als je op een naam klikt, krijg je plaatjes van dat monument te zien. Noem 4 plaatsen waar een Airborne monument staat. Zoek bij elk monument een plaatje en sla die plaatjes op in microsoft word. Onder het plaatje schrijf je de naam van het monument. ! Let er wel op dat je bij de plaatjes zet om welk monument het gaat ! –– In o.a. de volgende plaatsen staat een Airborne monument: Ede, Arnhem, Oosterbeek, Apeldoorn, Wolfheze, Doorwerth, Beek, Werbomont, Groesbeek, Grave, Overasselt. 2. Bekijk de site die je net geopend hebt. Op deze site vind je informatie over het Airborne monument waar wij het over gaan hebben. Dit monument staat in Ede. Waar staat dit monument?. –– Het Airborne monument staat op de Ginkelse Heide in Ede. 3. Bekijk het nog eens de website die je net geopend hebt. Door welke kunstenaars is het Airborne monument gemaakt? –– H. Heuff-van Oven, K. Van Berkel en J. Rombours 4. Bekijk de site die je net geopend hebt. Dit is dezelfde site die je gebruikt hebt bij opdracht 2. Beschrijf hieronder in je eigen woorden hoe het Airborne monument eruit ziet. Je moet hierbij gebruik maken van de tekst. Je kunt ook naar de volgende dia in de powerpoint gaan. Daar vind je een plaatje van het Airborne monument. –– Het Airborne monument lijkt op een boom van steen. De boom heeft geen kruin. De kruin is ervan af. Het is alleen een stam. Je zou kunnen zeggen dat de kruin er door de oorlog is afgehakt. Bovenop de stam zie je een vogel van brons. De vogel staat voor de Airbornes die meededen aan de slag om Arnhem. 5. Bekijk de site die je net geopend hebt. Zoek op waarom het Airborne monument opgericht is. –– Het Airborne monument werd opgericht ter herinnering aan de luchtlanding van de parachutisten tijdens de Tweede Wereldoorlog. 6. Bekijk de site die je net hebt geopend. Op de site zie je plaatjes van het Airborne monument. Onderaan het monument vind je een steen met hierop een Bijbeltekst.

a. Zoek op om welke Bijbeltekst het gaat. –– Het gaat om de Bijbeltekst Jesaja 40 vers 31

b. Schrijf hieronder op wat er op de steen staat. –– In Bijbeltekst staat het volgende: ‘Zij zullen opvaren met vleugelen tegelijk de arenden.’ Deze tekst staat er in het Nederlands en in het Engels.

7. Schrijf hieronder op wat je vindt van het herdenken van de Tweede Wereldoorlog met het Airborne monument. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er bij deze opdracht om dat de leerlingen nagedacht hebben over de herdenking door middel van het Airborne monument

30

Adressenlijst:

Sherman-tank Arnhemseweg 120 6711GP Ede (Ede)

De Sherman-tank staat bij de rotonde op de Verlengde Arnhemseweg en tegenover het pannenkoekenhuis ‘de Langeberg’ aan de Nieuwe Kazerneweg.

Adres Mausoleum Vossenakker 6711CW Ede (Ede)

Het Mausoleum bevindt zich boven op de Paasberg.

Monument voor de Canadese militairen Arnhemseweg 6711GP Ede (Ede)

Het monument staat op de hoek van de Vossenakker en de Arnhemseweg.

Airborne-monument Verlengde Arnhemseweg 101 6718SM Ede (Ede)

Het Airborne monument staat vlakbij de schaapskooi. De Verlengde Arnhemseweg moet 3 kilometer gevolgd worden.

Adres Ginkelse Heide Verlengde Arnhemseweg

De verlengde Arnhemseweg moet 3 kilometer gevolgd worden om zo bij de schaapskooi op de Ginkelse Heide te komen.

31

Excursie Sherman-tank

1. Loop om de tank heen en schrijf op wat er opvalt en wat je herkent. Wat valt op?

��

Wat herken je? ��

2. Op de tank zie je een gouden plaatje zitten. a. In welk jaar is dit bevestigd? ��

b. Waarvan is dit plaatje en waarom is dit op de tank bevestigd? (tip: misschien moet je de begeleider vragen om de tekst eerst even te vertalen) ��

3. a. Hoeveel vlaggen zitten er op de tank? ��

32

b. Hoe zien deze vlaggen eruit? Teken deze vlaggen:

4. Welk nummer staat er op de koepel van de tank? ��

Bij het monument zien jullie een bord staan. Hierover gaat de volgende vraag.

5. Naar welk dier is de Britse divisie waar deze tank bij hoorde genoemd? ��

33

Antwoordenblad excursie Sherman-tank

1. Loop om de tank heen en schrijf op wat er opvalt en wat je herkent. Wat valt op? –– Eigen antwoord; wat hierbij belangrijk is, is dat ze dingen opnoemen die uiterlijk zichtbaar zijn en die ze door de presentatie te weten zijn gekomen.

Wat herken je? –– Eigen antwoord; wat hierbij belangrijk is, is dat ze dingen opnoemen die uiterlijk zichtbaar zijn en die ze door de presentatie te weten zijn gekomen.

2. Op de tank zie je een gouden plaatje zitten. a) In welk jaar is dit bevestigd? –– 10 maart 1990

b) Waarvan is dit plaatje en waarom is dit op de tank bevestigd? (tip: misschien moet je de begeleider vragen om de tekst eerst even te vertalen) –– Dit is een plaatje van een onderhoudsgroep van het Canadese leger. Zij hebben deze tank gerestaureerd.

3. a) Hoeveel vlaggen zitten er op de tank? –– 3 vlaggen

b) Hoe zien deze vlaggen eruit? Teken deze vlag:

4. Welk nummer staat er op de koepel van de tank? –– Dertien 5. Naar welk dier is de Britse divisie genoemd? –– Naar de ijsbeer (het was de Polar Bear divisie)

34

Excursie Mausoleum

1. a) Je bent nu bij het monument waar je al wat onderzoek naar hebt gedaan. Wat is je eerste gedachte als je het monument zo voor je ziet? ��

b) Wat valt je op? ��

2. Ga recht voor het Mausoleum staan. Welke tekst staat er in het groot op het Mausoleum? ��

3. Op het monument kan je ook een Bijbeltekst vinden. Schrijf hieronder de tekst op en uit welk Bijbelboek deze tekst komt. ��

4. a) Je ziet op het Mausoleum allemaal namen van mensen die in de oorlog zijn gestorven. Als je goed hebt opgelet bij de presentatie weet je hoeveel namen erop staan. Schrijf dat aantal hieronder op. (Weet je niet meer precies hoeveel namen het waren, tel dan de namen op de gedenkplaten op het Mausoleum). ��

b) De mensen die bij deze namen horen, zijn ook bijna allemaal in dit Mausoleum begraven. Maar bij sommige namen staat dat de begraafplaats onbekend is. Bij hoeveel namen staat dat? ��

35

c) Hoeveel mensen liggen er werkelijk begraven in dit Mausoleum? Je kunt dit te weten komen door goed bij de namen te kijken. Als er geen andere begraafplaats bij staat, dan liggen ze in het Mausoleum begraven. ��

5. Als je goed zoekt, zie je ergens een groene deur. Waar zou deze voor dienen denk je? ��

6. Helemaal aan de linkerkant van het Mausoleum, zie je nog een soort gedenkplaat. Op deze plaat staat het wapen van Ede. Teken dit wapen hieronder na.

36

Antwoorden excursie Mausoleum

1. a) Je bent nu bij het monument waar je al wat onderzoek naar hebt gedaan. Wat is je eerste gedachte als je het monument zo voor je ziet? –– Eigen antwoord. b) Wat valt je op? –– Eigen antwoord. 2. Ga recht voor het Mausoleum staan. Welke tekst staat er in het groot op het Mausoleum? –– Gesteund door het recht streden zij voor de vrijheid. 3. Op het monument kan je ook een Bijbeltekst vinden. Schrijf hieronder de tekst op en uit welk Bijbelboek de tekst komt. –– Is dit geschied in uwe dagen, of ook in de dagen uwer vaderen? Vertelt uwen kinderen daarvan en laat het uwe kinderen hunnen kinderen vertellen en derzelver kinderen aan een ander geslacht. –– Joël 1 vers 2 en 3. 4. a) Je ziet op het Mausoleum allemaal namen van mensen die in de oorlog zijn gestorven. Als je goed hebt opgelet bij de powerpoint presentatie weet je hoeveel namen erop staan. Schrijf dat hieronder op. (Weet je niet meer precies hoeveel namen het waren, tel dan de namen op het Mausoleum). –– Er staan 44 namen op het Mausoleum

b) De mensen die bij deze namen horen, zijn ook bijna allemaal in dit Mausoleum begraven. Maar bij sommige namen staat dat de begraafplaats onbekend is. Bij hoeveel namen staat dat? –– Bij 6 namen staat dat de begraafplaats onbekend is.

c) Hoeveel mensen liggen er werkelijk begraven in dit Mausoleum? Je kunt dit te weten komen door goed bij de namen te kijken. Als er geen andere begraafplaats bij staat, dan liggen ze in het Mausoleum begraven. –– Er liggen 29 mensen begraven in het Mausoleum.

5. Als je goed zoekt, zie je ergens een groene deur. Waar zou deze voor dienen denk je? –– Voor onderhoud aan de achterkant van het Mausoleum. 6. Helemaal aan de linkerkant van het Mausoleum, zie je nog een soort gedenkplaat. Op deze plaat staat het wapen van Ede. Teken dit wapen hieronder na. –– Hiernaast staat het wapen van Ede.

37

Excursie ‘monument voor Canadese militairen’ 1. a). Je bent nu bij het monument waar je al wat onderzoek naar hebt gedaan. Wat is je eerste gedachte als je het monument zo voor je ziet? ��

b). Wat valt je op? ��

2. Het monument heet wel ‘monument voor Canadese militairen’, maar als je goed kijkt zie je dat het niet alleen een eerbetoon is aan de Canadese soldaten. Er staat nog een land op. Welk land is dit? ��

3. Bij dit land staan ook de namen van de plaatsen die ze bevrijd hebben. Schrijf hieronder de plaatsnamen op. ��

4. a). Op het monument staat door wie Ede is bevrijd. Noem de naam van het korps dat Ede heeft bevrijd. ��

b). Uit welke onderdelen bestond dit korps? ��

c). Hoe heette de commandant van dit korps? ��

38

5. Op het monument staan ook de plaatsen die door de Canadezen zijn bevrijd. Schrijf hieronder de plaatsnamen op. ��

6. Wanneer is dit monument onthuld? ��

7. Jullie weten allemaal dat we 5 mei herdenken als nationale bevrijdingsdag. Toch staat er op dit monument een plaats die pas na 5 mei is bevrijd. Welke plaats is dat en op welke datum is deze plaats bevrijd? ��

39

Antwoorden excursie ‘monument voor Canadese militairen’ 1. a) Je bent nu bij het monument waar je al wat onderzoek naar hebt gedaan. Wat is je eerste gedachte als je het monument zo voor je ziet? –– Eigen antwoord. b) Wat valt je op? –– Eigen antwoord. 2. Het monument heet wel ‘monument voor Canadese militairen’, maar als je goed kijkt zie je dat het niet alleen een eerbetoon is aan de Canadese soldaten. Er staat nog een land op. Welk land is dit? –– Engeland. 3. Bij dit land staan ook de namen van de plaatsen die ze bevrijd hebben. Schrijf hieronder de plaatsnamen op. –– Bennekom - Ederveen –– De Klomp - Ede 4. a) Op het monument staat door wie Ede is bevrijd. Noem de naam van het korps dat Ede heeft bevrijd. –– First Canadian Corps

b) Uit welke onderdelen bestond dit korps? –– uit: 1 Canadian infantry Division, 49 British infantry Division, 5 Canadian armoured Division

c) Hoe heette de commandant van dit korps? –– Luitenant Generaal C. Foulkes

5. Op het monument staan ook de plaatsen die door de Canadezen zijn bevrijd. Schrijf hieronder de plaatsnamen op. –– Lunteren –– Otterlo –– Wekerom –– Harskamp 6. Wanneer is dit monument onthuld? –– 3 mei 1995 7. Jullie weten allemaal dat we 5 mei herdenken als nationale bevrijdingsdag. Toch staat er op dit monument een plaats die pas na 5 mei is bevrijd. Welke plaats is dat en op welke datum is deze plaats bevrijd? –– Gelders Veenendaal, op 9 mei 1945.

40

Excursie Ginkelse Heide

1. Loop naar het informatiebord toe. Op dit bord vind je allerlei informatie over de Ginkelse Heide. Bekijk dit bord goed en lees de informatie door. Ook staat er een kaart van de Ginkelse Heide. Zoek op deze kaart op waar je nu staat. Kijk dan in de legenda onderin en schrijf hieronder op welk natuurgebied de Ginkelse Heide is. ��

2. Kijk naar punt 2 op de kaart (Heidebeheer).

A Waar kan heide het beste groeien? ��

b) Wat moet er nog meer gebeuren om de Ginkelse Heide in goede staat te houden? ��

3. Loop nu een stukje de heide op. Je kunt hiervoor het beste achter de schaapskooi langs lopen. a) Kijk dan goed om je heen. Schrijf hieronder op wat je ziet. ��

b) In de presentatie heb je al wat dingen geleerd over de Ginkelse Heide. Schrijf hieronder op wat je herkent uit deze presentatie. ��

41

4. Pak nu een klein stukje heide en neem dit mee. De heide ga je goed bestuderen zodat je in de presentatie iets kunt vertellen over de heide.

a) Schrijf hieronder op wat je op valt aan de heide. ��

b) Je zou iets met heide kunnen doen in je monument. Schrijf hieronder op wat je met heide in je monument zou kunnen doen. ��

5. In de vorige les hebben jullie geleerd wat operatie Market Garden inhield. Tijdens deze operatie zijn er parachutisten op de Ginkelse Heide geland. Deze parachutisten wilden vechten voor de vrijheid van Nederland. a) Kijk eens om je heen en bedenk hoe die parachutisten geland zouden kunnen zijn en wat ze daarna gedaan zouden hebben. Schrijf dit hieronder op. ��

b) Schrijf hieronder op hoe je operatie Market Garden gaat verwerken in je monument. ��

42

Antwoordenblad excursie Ginkelse Heide

1. Loop naar het informatiebord toe. Op dit bord vind je allerlei informatie over de Ginkelse Heide. Ook staat er een kaart van de Ginkelse Heide. Zoek op deze kaart op waar je nu staat. Kijk dan in de legenda onderin en schrijf hieronder op welk natuurgebied de Ginkelse Heide is. –– De Ginkelse Heide is een cultuurland met onverharde weg. 2. Kijk naar punt 2 op de kaart (Heidebeheer). a) Waar kan heide het beste groeien? –– - Heide kan het beste groeien op voedselarme grond.

b) Wat moet er nog meer gebeuren om de Ginkelse Heide in goede staat te houden? –– Schapen op de heide laten grazen, de heide afplaggen.

3. Loop nu een stukje de heide op. Je kunt hiervoor het beste achter de schaapskooi langs lopen. a) Kijk dan goed om je heen. Schrijf hieronder op wat je ziet. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat erom dat de kinderen een duidelijke omschrijving geven van de omgeving.

b) In de presentatie heb je al wat dingen geleerd over de Ginkelse Heide. Schrijf hieronder op wat je herkent uit deze presentatie. –– Beoordeling door de leerkracht. Dingen die terug kunnen komen zijn de schaapskooi, heide en bos.

4. Pak nu een klein stukje heide neem dit mee. Je zou iets met heide kunnen doen in je monument. De heide ga je goed bestuderen zodat je in de presentatie iets kunt vertellen over de heide. a) Schrijf hieronder op wat je opvalt aan de heide. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er hier om dat de leerlingen de heide die ze mee hebben genomen goed bestudeerd en beschreven hebben.

b) Je zou iets met heide kunnen doen in je monument. Schrijf hieronder op wat je met heide in je monument zou kunnen doen. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er hier om dat de leerlingen op een creatieve manier over het verwerken van heide in hun monument hebben nagedacht.

5. In de vorige les hebben jullie geleerd wat operatie Market Garden inhield. Tijdens deze operatie zijn er parachutisten op de Ginkelse Heide geland. Deze parachutisten wilden vechten voor de vrijheid van Nederland.

a) Kijk eens om je heen en bedenk hoe die parachutisten geland zouden kunnen zijn en wat ze daarna gedaan zouden hebben. Schrijf dit hieronder op. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er hier om dat de leerlingen nadenken over operatie Market Garden en de manier waarop deze operatie verlopen is.

43

B. Schrijf hieronder op hoe je operatie Market Garden gaat verwerken in je monument. –– Beoordeling door leerkracht. Het gaat er om dat er in het monument duidelijk naar voren komt wat operatie Market Garden inhield en wat er tijdens deze operatie is gebeurd.

44

Excursie Airborne monument

1. Loop eens om het Airborne monument heen en bestudeer het monument goed. a) Schrijf hieronder op wat je ziet en wat je opvalt. ��

b) Schrijf hieronder op wat je herkent uit de digitale presentatie uit de vorige les. ��

2. Vlak naast het Airborne monument staat een grote kei. Loop naar deze kei toe. Wat staat er op deze kei? ��

3. Loop nu weer terug naar het Airborne monument. Op het Airborne monument staat een vogel. Deze vogel kijkt naar de lucht. Waarom kijkt deze vogel naar de lucht? ��

4. Bij het Airborne monument staat een informatiebord. Loop naar dit bord toe en lees de informatie op het bord. Op het bord staat een symbool en een Engelse naam die je ook op het Airborne monument terug vindt. Zoek op welk symbool en welke naam dit zijn. ��

45

5. Je zou iets met heide kunnen doen in je monument. Schrijf hieronder op wat je met heide in je monument zou kunnen doen. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ��

6. Bekijk het Airborne monument nog eens goed. Bedenk ondertussen hoe je zou willen dat jouw ‘kindermonument’ eruit komt te zien. Schrijf dat hieronder op. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ��

46

Antwoordenblad excursie Airborne monument

1. Loop eens om het Airborne monument heen en bestudeer het monument goed.

a) Schrijf hieronder op wat je opvalt aan het monument. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat erom dat de kinderen het monument bestudeerd hebben. b) Schrijf hieronder op wat je herkent uit de presentatie uit de vorige les. –– Beoordeling door de leerkracht. Dingen die naar voren kunnen komen, zijn de stenen stam van het monument, de vogel en de Bijbeltekst voor het monument.

2. Vlak naast het Airborne monument staat een grote kei. Loop naar deze kei toe. Wat staat er op deze kei? –– Luchtlanding 17, 18 september 1944. 3. Loop nu weer terug naar het Airborne monument. Op het Airborne monument staat een vogel. Deze vogel kijkt naar de lucht. Waarom kijkt deze vogel naar de lucht? –– Deze vogel kijkt naar de lucht, omdat de parachutisten in de Tweede Wereldoorlog uit de lucht kwamen. Deze parachutisten sprongen uit een vliegtuig en wilden vechten voor de vrijheid van Nederland. 4. Bij het Airborne monument staat een informatiebord. Loop naar dit bord toe en lees de informatie op het bord. Op het bord staat een symbool en een naam die je ook op het Airborne monument terug vind. Zoek op welk symbool en welke naam dit zijn. –– Symbool: paard –– Naam: The King’s Own Scottish Borders 5. Je zou iets met heide kunnen doen in je monument. Schrijf hieronder op wat je met heide in je monument zou kunnen doen. –– Beoordeling door de leerkracht. Het gaat er hier om dat de leerlingen op een creatieve manier over het verwerken van heide in hun monument hebben nagedacht. 6. Bekijk het Airborne monument nog eens goed. Bedenk ondertussen hoe je zou willen dat jouw ‘kindermonument’ eruit komt te zien. Schrijf dat hieronder op. –– Beoordeling door leerkracht. Het gaat erom dat de leerlingen aspecten van het ‘echte’ monument betrokken hebben bij het kindermonument.

47

Werkblad bij de monumenten

Dit werkblad is bestemd voor de tekenaar van de groep

Naam van het monument: ��

Wat moet er van dit monument terug komen in jullie eigen monument? ��

Hoe ziet dit monument eruit? ��

Van welk materiaal is het gemaakt? Bedenk alvast welk materiaal jullie kunnen gebruiken voor jullie monument. ��

Schets met potlood het ontwerp voor je monument op de achterkant van dit werkblad

Denk er om dat het wel een schets is. Eenmaal op school kan de schets verder uitgewerkt worden.

48

Werkblad bij de Ginkelse Heide

Dit werkblad is bestemd voor de tekenaar van de groep

Wat moet er van deze plaats terug komen in jullie eigen monument? ��

Wat vinden jullie belangrijk aan deze plaats? ��

Bedenk alvast welk materiaal jullie kunnen gebruiken voor jullie monument. ��

Schets met potlood het ontwerp voor je monument op de achterkant van dit werkblad

Denk er om dat het wel een schets is. Eenmaal op school kan de schets verder uitgewerkt worden.

49

50

51

52

Een herinnering voor altijd Werkbladen

Recommend Documents