Een casereport is vaak de eerste wetenschappelijke teen in het water Stamceltherapie na een hartinfarct vermindert hartfalen
WETE NSC02/H APS 2015 JOURNAAL voor huisartsen, specialisten, a(n)ios, opleiders en paramedische professionals Wetenschapsjournaal
1
Voorwoord Helpt een aangename omgeving in de bestrijding van ziekten? Chemotherapie ondergaan terwijl je geniet van bloeiende
3
De huisarts
4
Nieuws
bloemen en fluitende vogels. Toekomstmuziek? Bij Tergooi gebeurt het al iedere dag. Op 22 juni werd de chemotuin op locatie Hilversum officieel geopend.
6
Tergooi is het eerste en enige ziekenhuis in Nederland dat deze healing environment biedt. Kankerpatienten lopen met hun infuuspaal langs bloemen en planten, door een houten paviljoen dat in de tuin van het ziekenhuis is geplaatst. Ze mogen de bloemen aanraken en kunnen de heerlijke geur opsnuiven. Internist-oncoloog Pieter van den Berg kwam op het idee voor de chemotuin en nam het initiatief voor de bouw ervan. Buiten
9 10
zijn terwijl de chemo wordt toegediend, vermindert het gevoel van angst, pijn en stress bij patiënten, meent hij. Dat komt ten goede aan hun welzijn en de therapie.
12
Eerder onderzoek wees uit dat in de beleving van patiënten een drietal factoren een rol spelen: de kwaliteit van de medische zorg, de manier waarop ze door medewerkers worden bejegend en de omgeving ofwel het gebouw. Als die omgeving als prettig wordt ervaren en een positieve invloed heeft op het
13
welbevinden van de patiënt dan is het een healing environment. De chemotuin is hier een praktische toepassing van. Grote vraag is en blijft hoe je objectief kunt vaststellen dat zo’n
14
heilzame omgeving daadwerkelijk bijdraagt aan herstel van de patiënt. Al zijn er aanwijzingen dat er stress- en pijnreductie optreedt, het gaat er natuurlijk om of er dankzij de prettige omgeving ook minder chemokuren nodig zijn voor
15
de bestrijding van de kanker. En zijn er minder recidieven en metastasen? Helpt de aangename omgeving patiënten langer te overleven na chemo? Het zijn vragen waar op dit moment nog geen antwoord op is. De komende jaren is dit daarom een van de speerpunten van
16
Marijke van Daelen had altijd een wetenschappelijke baan naast haar werk als huisarts in praktijk De Lloods in Blaricum. Ze heeft zich gespecialiseerd in de palliatieve zorg. ‘Voor patiënten is hun levenseinde en de weg er naartoe een groot zwart gat.’
Prostaatweefsel verwijderen met de thuliumlaser is veiliger en effectiever dan de traditionele open-buikoperatie. Zwelling in de hals blijkt ontstoken skeletspier te zijn.
‘Wij zijn alert op alles wat afwijkt van het gangbare,’
zegt dermatoloog van Tergooi Rutger van der Waal. Hij schrijft elk jaar vier casereports: een beschrijving van een onbekende situatie, bijwerking of aandoening. ‘Casereports zijn vaak een eerste aanzet tot nieuw wetenschappelijk onderzoek en helpen daarmee de patiëntenzorg te verbeteren.’
Cijfers
Verrassende cijfers en feiten uit Tergooi.
De casus
Het eerste halfjaar bevolkingsonderzoek darmkanker in Tergooi is succesvol afgerond. Conclusie: als je er vroeg bij bent, heb je een grote overlevingskans. Bij een kleine zestig procent van de patiënten werden mogelijke voorstadia van darmkanker verwijderd.
Samenwerken
“Goede nazorg na een hartoperatie verkleint de kans op een nieuw infarct,’ zegt Anne-Margreet Strijbis, relatiemanager Zorg bij de Hartstichting en De Hart&Vaatgroep. Zij zat in de werkgroep die vanuit Tergooi een blauwdruk voor het postinfarct-traject schreef.
Retrospectief
Arts op de afdeling Chirurgie Julian Karres ontwikkelde een model waarmee het overlijdensrisico van ouderen na een heupoperatie kan worden voorspeld. Maar hebben zijn collega’s genoeg tijd om hem te helpen aan deelnemers voor zijn onderzoek?
Tergooi Tomorrow
Tsira Dzebisasjvili ontwikkelde een methode waarmee sneller de resistente variant van de enterokok-bacterie kan worden opgespoord. Deze bacterie wordt beschouwd als een van de gevaarlijkste veroorzakers van uitbraken van ziekenhuisinfecties.
De subsidies
Onderzoek naar de nadelige gevolgen van comazuipen, naar prenatale groeivertraging en naar langetermijneffecten van een IC-opname kan rekenen op ondersteuning met subsidie.
De promovendus
Cardioloog in opleiding Ronak Delewi promoveerde op een onderzoek naar de optimale behandeling van patiënten na een hartinfarct. ‘Door stamceltherapie kan de hartspier zich na een infarct mogelijk beter ontspannen.’
onderzoek binnen Tergooi. Wordt vervolgd.
Het Wetenschapsjournaal is een uitgave van Tergooi. Tergooi, Postbus 10016, 1201 DA Hilversum. Uw reactie kunt u sturen naar:
[email protected]
dr. Frans Plötz kinderarts en interne voorzitter van de commissie wetenschap
Redactie: Karin Arkenbout, Sebastiaan de Kroon, Paul van der Linden, Frans Plötz, Chris Schubart, Karen Verloop Teksten: Carine Damen, Karen Verloop, Caroline Wellink Fotografie: Studio Kastermans Vormgeving en drukwerk: de Toekomst © Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever en auteursrechthebbenden.
2
Wetenschapsjournaal
De huisarts
‘We moeten palliatieve zorg niet beperken tot het allerlaatste stukje van het leven’
1
Hoe raakte u geïnteresseerd in de
van een ongeneeslijke ziekte zou er
palliatieve zorg?
al veel eerder aandacht moeten zijn
Begin jaren negentig liep ik, bij de
voor kwaliteit van leven. Dat vermin-
begeleiding van stervende mensen
dert ook het aantal opnames.
tegen problemen aan waar ik toen als huisarts geen goede oplossing voor had. Een delier bijvoorbeeld.
3
Wat doet u als consulent palliatieve zorg in Tergooi?
Hoe help je een patiënt uit die acute
Tergooi wil de palliatieve zorg aan
verwardheid te komen? Er beston-
patiënten in het ziekenhuis beter
den geen richtlijnen voor. Ik heb toen
ondersteunen en heeft een team
een nascholing over de behande-
artsen en verpleegkundigen gefor-
ling van delier gemaakt. Eind jaren
meerd dat zich daarmee bezig gaat
negentig heb ik een peergrouppro-
houden. Ook een geestelijk verzor-
ject gevolgd waarbij ik met andere
ger, apotheker en psycholoog zijn
artsen palliatieve patiënten besprak.
betrokken bij het palliatief team. Ik
In 2001 bleek ik een ovarium-
probeer bij te dragen aan het advise-
carcinoom 3C te hebben. Na de
ren van de behandelaars in Tergooi
behandeling viel het omgaan met
over begeleiding van de patiënten.
ernstig zieke en stervende mensen
En ik adviseer om zoveel mogelijk
me zwaar. Maar daarmee stoppen
de huisarts en wijkverpleging van de
voelde voor mij als het hart uit de huisartsgeneeskunde halen. Dus
4
patiënt erbij te betrekken.
heb ik psychologische hulp gezocht,
U werkt in het AMC, in uw eigen
ben cursussen en de kaderopleiding
huisartsenpraktijk en doet daarnaast
Palliatieve Zorg gaan volgen. Dat
tal van ‘bijbanen’. Wordt dat niet
hielp mij me steviger te voelen in het
teveel?
contact met ernstig zieke mensen.
Ik heb het inderdaad erg druk maar
2
Als mensen het sterven zien naderen gaan ze zich concentreren op de essentiële zaken in het leven, ontdekte Marijke van Daelen als jonge huisarts. Ze specialiseerde zich in de palliatieve zorg. In Tergooi participeert zij in een team artsen en verpleegkundigen dat de palliatieve zorg in het ziekenhuis gaat ondersteunen. “Als je in gesprek gaat met deze patiënten kun je soms echt het verschil maken.”
zou geen van deze werkkringen
Wat is het belang van palliatieve
willen missen. Ik heb – met een
zorg?
korte tussenpoos - altijd een deel
Palliatieve zorg is gericht op de
van de week op de universiteit
kwaliteit van leven op lichamelijk,
gewerkt. Dat academische deel zit
psychosociaal en spiritueel gebied.
ook in me. Ik heb een grote nieuws-
Voor patiënten is hun levenseinde en
gierigheid en wil dóen. Zodra ik
de weg er naartoe een groot zwart
me als huisarts met de palliatieve
gat. Door samen te anticiperen op
zorg ging bezighouden, wilde ik ook
wat er kan gebeuren en een plan te
betrokken zijn bij het begeleiden van
maken waarin staat hoe er wanneer
collega’s en projecten opzetten en
Marijke van Daelen (60) deed in 1985
gehandeld zou kunnen worden, krij-
uitvoeren. Maar ik blijf huisarts, ik
arts-examen en begon twee jaar later met
gen patiënten meer grip op de situ-
wil contact houden met de praktijk.
de huisartsenopleiding. Eenmaal huisarts,
atie. Uiteindelijk blijkt dat de angst
had zij er bijna altijd een parttime baan bij als
voor wat er kan gebeuren vaak veel
beleidsmedewerker en in onderwijsontwik-
erger is dan de gebeurtenissen zelf.
keling en -coördinatie aan de UvA. Sinds 1995
Tegenwoordig vinden we dat pallia-
heeft zij een huisartspraktijk in Blaricum en
tieve zorg niet alleen beperkt moet
vanaf 2007 deelt zij die met Elsbeth Willems,
zijn tot het allerlaatste stukje van
in gezondheidscentrum De Lloods.
het leven. Ook vroeg in het traject Wetenschapsjournaal
3
Nieuws
Aangeboren chromosomaal syndroom oorzaak gedragsproblemen Gedragsproblemen bij kinderen met
Per jaar worden in Nederland
de medische problematiek. Klaassen
het zogenaamde 22q11.2 deletie
ongeveer 50 kinderen geboren met
toonde aan dat ze echter een direct
syndroom zijn een rechtstreeks gevolg
het 22q11DS. Het wordt veroorzaakt
gevolg zijn van de deletie. Een andere
van het syndroom. Dat is een van
door het ontbreken van een stukje
opvallende bevinding van haar is
de conclusies van het proefschrift
van een van de twee chromosomen
dat bij 42 procent van de kinderen
van Petra Klaassen werkzaam als
22. Patiënten hebben vaak subtiele
de intelligentie afneemt als ze
medisch psycholoog in Tergooi die op
uiterlijke kenmerken: een brede
tussen de 7,5 en 15,5 jaar oud zijn.
17 februari 2015 promoveerde aan de
neusrug die bij de top rond uitloopt,
Een achteruitgang van het IQ kan
Universiteit Utrecht.
amandelvormige ogen en soms laag
een eerste teken van een psychose
ingeplante, afstaande oren. Een
zijn. Een op de drie kinderen met dit
Het 22q11.2 deletiesyndroom
gespleten verhemelte en aangeboren
syndroom ontwikkelt psychoses en
(22q11DS, ook wel velo-cardio-
hartafwijkingen zijn de meest
een kwart uiteindelijk schizofrenie.
faciaal syndroom genoemd) is
voorkomende fysieke afwijkingen.
Het is dan ook van groot belang om de
een aangeboren aandoening die
Daarnaast kunnen ze een scala aan
ontwikkeling van de kinderen goed te
onder meer gekenmerkt wordt door
overige aandoeningen hebben.
volgen, concludeert Klaassen. Op deze
spraak- en gezondheidsproblemen
wijze is het mogelijk om – indien nodig
en lagere intelligentie. Het syndroom
Er werd altijd aangenomen dat de
– de kinderen op tijd gespecialiseerde
gaat ook gepaard met diverse
gedragsproblemen veroorzaakt
hulp te geven.
gedragsproblemen.
werden door de lagere intelligentie of
Thuliumlaser scoort goed in Tergooi Prostaatweefsel verwijderen met de thuliumlaser is veiliger
230 behandelde patiënten geanalyseerd. De gemiddelde
en effectiever dan de traditionele open-buikoperatie. Patiënten
leeftijd was 70 jaar.
die met de thuliumlaser waren behandeld, gaven achteraf vaker aan dat de kwaliteit van leven was verhoogd. Dit blijkt uit
De resultaten waren positief. Het laseren duurde gemiddeld
onderzoek van de afdeling Urologie van Tergooi.
veertig minuten. Patiënten konden na de ingreep gemiddeld na 1,5 dag weer naar huis. De IPSS, een score voor plasklachten,
Sinds 2012 zijn in Tergooi een open-buikoperatie of een
daalde van 18,8 (matig-ernstig) naar 4,1 (weinig klachten). De
transurethrale resectie niet langer nodig om een vergrote
kracht van de plasstraal verbeterde van 8,1 naar 21,7 ml/sec.
prostaat te behandelen. De urologen beschikken over een
De kwaliteit van leven verbeterde van grotendeels ontevreden
chirurgische thuliumlaser die het overtollig prostaatweefsel
naar tevreden.
via de plasbuis verwijdert. Met dit apparaat kan de uroloog
4
heel precies en efficiënt het ongewenste weefsel verwijderen.
Grote complicaties deden zich niet voor, milde complicaties
De afdeling Urologie bracht de resultaten van de thuliumlaser
zoals een urineweginfectie of bloedverlies bij de urine waren
in kaart. Voor dit onderzoek werden gegevens van
er bij minder dan 10 procent van de patiënten.
Wetenschapsjournaal
Tijdens een periode
10 dagen na een
van
zonnige dag stijgt het aantal suicides. Bron Nederlands Tijdschrift Geneeskunde. 2015; 159: A8386, besproken artikel door Joeri Tijdink.
Zwelling in de hals blijkt ontstoken skeletspier te zijn Dat een halszwelling die op echobeelden oogt als een kwaadaardige tumor een ontstoken spier kan zijn, bewees een achtjarige patiënt in Tergooi.
Winnaars op het wetenschaps symposium Tergooi Tomorrow Tsira Dzebisasjvili heeft de juryprijs op het wetenschapssymposium Tergooi Tomorrow gewonnen. Haar onderzoek ging over een nieuwe test – de realtime VRE-PCR. Deze test kan binnen één dag vaststellen of een patiënt besmet is met de gevaarlijke bacterie vancomycine-resistente enterococ. Hierdoor hoeven patiënten niet langer drie dagen geïsoleerd te worden. Meer hierover leest u op pagina 14 in dit wetenschapsjournaal. De publieksprijs ging – wederom - naar Maike Leguit, Esther Dijkstra, Jessica Fischer en Astrid de Vries. Zij werken als gespecialiseerd verpleegkundigen
De jongen werd opgenomen op de Spoedeisende Hulp (SEH)
op de hartbewaking en onderzochten hoe de post-
omdat hij al enkele maanden een zwelling in de hals had.
infarctpolikliniek leefgewoonten kan verbeteren van
Eerder had de huisarts tot twee keer toe een breed-spectrum
patiënten die kortgeleden een hartinfarct hebben
antibioticum voorgeschreven waarop de zwelling iets was
doorgemaakt.
geslonken. Maar daarna was de zwelling weer gegroeid en de jongen had koorts gekregen. De huisarts verwees hem
Het wetenschapssymposium Tergooi Tomorrow werd
naar Tergooi waar hij bloedonderzoek onderging. Dit wees
op 19 mei 2015 in Tergooi voor de derde keer voor
op een doorgemaakte streptokokkeninfectie.
verpleegkundigen en paramedici gehouden. Met dit
Toen de klachten verergerden, werd de jongen
symposium laten deelnemers zien hoe zij het verschil
opgenomen in Tergooi waar hij met intrave
maken.
neuze antibiotica werd behandeld. Omdat de klachten nauwelijks afnamen werd hij over geplaatst naar een universitair ziekenhuis. De echobeelden daar toonden een massa die leek op een kwaadaardige tumor. Uit het afge nomen biopt bleek echter dat de skeletspier (focale myositis) ontstoken was. Deze lokale ontsteking geneest spontaan, behandelingen zijn niet nodig. ‘Wait and see’ is voldoende.
Wetenschapsjournaal
5
Hoe casereports waardevolle informatie opleveren voor patiënt en ziekenhuis
‘Soms ben je iets ongewoons op het spoor’ Soms vinden medisch specialisten een zeldzame aandoening of een onbekende bijwerking van medicatie. Als ze deze niet kunnen duiden en er ook in de literatuur niets over te vinden is, kan het schrijven van een casereport helpen. Tergooi stimuleert publicatie van casereports, omdat patiënten er baat bij kunnen hebben. ‘Via casereports kunnen we nieuwe ziekten en koppelingen daar tussen boven water krijgen,’ aldus dermatoloog Rutger van der Waal in Tergooi.
6
‘Bij uitstek in perifere ziekenhuizen zoals Tergooi
collega’s in andere medische centra. Ook raad
krijgen medisch specialisten met het schrijven
pleeg je online bronnen en de vakliteratuur. Blijkt
van casereports (medische casuïstiek) de gelegen
hierover niets te zijn beschreven en krijg je dus
heid hun vakgebied vooruit te helpen. Het grote
geen aanwijzingen van het ziektebeeld, dan ben je
aantal patiënten dat een dergelijk ziekenhuis
soms iets ongewoons op het spoor. In die geval
telt, biedt de mogelijkheid om ongewone uitingen
len tracht je met een casereport de oorzaak te
van veelvoorkomende aandoeningen, zeldzame
achterhalen en een koppeling te maken tussen het
kwalen en afwijkende bijwerkingen van medicatie
ongewone patroon en een mogelijke verklaring
te detecteren.’
ervoor.’
Aan het woord is dermatoloog Rutger van der
Een bijdrage die Van der Waal heeft geleverd aan
Waal. Hoewel menig specialist in Tergooi case
zijn vakgebied was een casereport over groei van
reports schrijft, loopt Van der Waal met zo’n
donshaartjes bij vrouwen boven de vijftig. Dit
vier bijdragen per jaar voorop. Zelf is hij daar
kan een teken zijn van aanmaak van bepaalde
bescheiden over. Hij stelt dat casereports slechts
groeistoffen die geproduceerd kunnen worden als
een middel zijn voor dermatologen om hun
gevolg van bepaalde typen kanker in de buikholte.
bevindingen te delen. ‘We zijn visueel ingesteld
Zijn belangrijkste casereport ging over ongewone
en herkennen snel patronen en afwijkingen.
blaarvormingen in de mond. Deze studie stond
Als een bepaald ziektebeeld zich op een andere
aan de wieg van het onderzoek waar de derma
manier manifesteert zoeken we snel de reden
toloog uiteindelijk op promoveerde. ‘De blaar
daarvoor. Vaak overleggen we eerst intern of met
vorming bleek een uiting te zijn van een aantal
Wetenschapsjournaal
basis om verder te speuren. Casuïstiek heeft menig medisch specialisme veel gebracht: grote aantallen patiënten hebben er betere zorg door gekregen en daardoor een betere prognose. Zo is het onderzoek naar het ontstaan van aids begon nen met een casereport toen Amerikaanse artsen begin jaren tachtig patiënten in behandeling hadden met uiteenlopende fatale infecties die ze niet konden duiden. Ook de relatie tussen de anticonceptiepil en de verhoogde kans op het krij gen van trombose werd ruim vijftig jaar geleden voor het eerst gevonden dankzij een casereport. Een huisarts schreef deze nadat hij de bijwerking waarnam bij een jonge patiënte. Een luchtiger rapportage was de verrassende ontdekking van de bijwerking van het medicijn Viagra tegen angina pectoris.
Hiërarchie Casereports lijken een prominentere plaats binnen het klinisch wetenschappelijk onderzoek te krijgen. Dat blijkt onder meer uit het feit dat er speciale vaktijdschriften alleen hiervoor zijn, zoals het Journal of Medical Casereports. Maar wel onderaan in de hiërarchie. Van der Waal: ‘Casereports zijn een beschrijving van één of een enkele patiënten en dus kunnen het waarnemingen zijn die op toeval of vergis sing van de arts berusten. Je moet oppassen dat je onderliggende vormen van kanker. Dankzij dit
geen ongefundeerde causale
onderzoek hebben deze kankerpatiënten nu een
verbanden legt. Oorzakelijk
betere prognose, aangezien de tumor eerder kan
verband kun je pas leggen
worden opgespoord en meteen wordt behandeld
na een goed opgezet onder
en niet pas na vijf jaar als de andere symptomen
zoek met een controlegroep.
van deze typen kanker duidelijk worden.’
Maar casereports leveren
Zeldzaamheid Nieuwe medische inzichten ontstaan vaak dankzij de gedetailleerde waarnemingen van medisch specialisten. Hun beschrijvingen van één of enkele casussen van patiënten werpen meer licht op het verloop van vooral zeldzame ziekten.
Casereports leveren waardevolle informa tie: ze beschrijven niet alleen het onder zoek en de interventie die de specialist heeft gedaan maar ook het resultaat van de gekozen behandeling.
‘We zijn visueel ingesteld en herkennen snel patronen en afwijkingen.’
waardevolle informatie op.
De eerste gedachtevor ming dat er mogelijk een nieuwe ziekte bestaat of een onbekende bijwerking van medicatie, kan alleen voortkomen uit de klinische beschrij ving van een reeks patiënten die dezelfde verschijnselen vertonen die niet eerder zijn gerapporteerd. Het doen van casereports past in ons motto: Tergooi zorgt vooruit. Dat we onze vakgebieden en onze patiënten er stap voor stap mee vooruit helpen, staat buiten kijf.’
Artsen schrijven casereports om hun collega’s op een zeldzaamheid te wijzen. Mochten zij iets
In Tergooi wordt het doen van casereports
soortgelijks tegenkomen, dan hebben ze een
gestimuleerd. Patiënten kunnen er direct baat
Wetenschapsjournaal
7
bij hebben, omdat het meer inzichten oplevert
aan progressie van de eerdere bloedziekte naar
over zeldzame aandoeningen en onbekende
beenmergfibrose. Een zeer hoog eiwitgehalte in
bijwerkingen van medicatie. Tijdens overleg
het bloed wees echter op de ziekte van Kahler.
gen, congressen en via posterpresentaties
Hierbij maakt het lichaam teveel van een bepaald
delen collega’s daarom hun waarnemingen met
immunoglobuline aan; dit zijn eiwitten die een
elkaar. Menig vakgebied wordt ermee vooruit
rol spelen in de afweer. De verhouding van de
geholpen. Tijdens een bijeenkomst in Tergooi
meest voorkomende immunoglobulines bleek bij
afgelopen jaar werden ondermeer de volgende
patiënte echter normaal. Deenik twijfelde vervol
casereports gepresenteerd.
gens aan de eerdere eiwituitslag, tot een speciale
Leverkanker blijkt galstenenabces te zijn
noglobuline-D aantoonde. Dit bewees dat het toch de ziekte van Kahler was.
Toen een vijfenzeventigjarige patiënt werd
In hun casereport wijzen Deenik en arts-assisten
opgenomen met buikpijn, gewichtsverlies en
ten Martijn Klaver en Tessel Boertien erop dat de
vermoeidheid, werd op basis van een buikecho
ziekte van Kahler verschillende subtypes kent en
leverkanker vermoed. Op een CT-scan bleek de
dat er bij tegenstrijdige testuitslagen altijd verder
lever echter geen afwijking te hebben. Toen bij
moet worden gekeken.
een diagnostische punctie pus werd aangetroffen dat er sprake was van abcesvorming op achter
Ontstoken hartzakje blijkt zeldzame manifestatie van ziekte van Crohn
gebleven galstenen. Over het hoofd was gezien
Toen internist Peter de Vries vorig jaar onderzoek
dat de patiënt in het verleden was geholpen aan
deed bij een jongeman met pijn op de borst, bleek
galstenen via een kijkoperatie.
dat er sprake was van pericarditis, een ontstoken
In het casereport geven oncoloog Marjolein
hartzakje. Bloedonderzoek toonde een ontste
Rentinck en arts-assistent Tessel Boertien aan
kingsproces of infectie ergens in het lichaam.
dat abcesvorming bij achtergebleven galstenen
Verder bleek hij een ijzertekort te hebben. Er
met daarin de Klebsiella-bacterie, werd duidelijk
Door casuïstiek hebben grote aantallen patiënten betere zorg gekregen.
weinig voorkomt. Bovendien
werd geen oorzaak gevonden voor het ontstoken
is diagnosticeren lastig,
hartzakje. Ter bestrijding van de ontsteking kreeg
aangezien de patiënt vaak
de patiënt Ibuprofen en Pantoprazol voorge
geen koorts heeft en er
schreven. Uit maagonderzoek twee maanden
weinig tekenen van ontste
later bleek dat bij de patiënt sprake was van een
king zijn. Zij benadrukken
maagontsteking; de verklaring voor het ijzerte
hoe belangrijk het is bij
kort. Maagbiopten daarna wezen op de ziekte van
de diagnose andere vakge
Crohn. Vier dagen later kwam de patiënt terug
bieden niet uit het oog te
met herkenbare pijn op de borst. Op basis van
verliezen.
een echografie werd terugkeer van pericarditis
Eiwit zorgt voor verwarring
vastgesteld. Daarmee werd een link gelegd tussen het ontstoken hartzakje en de ziekte van Crohn. Hoewel deze relatie is beschreven in de literatuur,
Hematoloog Wendy Deenik
zijn er vijf gevallen bekend waar pericarditis
staakte vorig jaar bij een
de manifestatie blijkt te zijn van de ziekte van
oude vrouw specifieke medi
Crohn. In hun casereport adviseren de behan
catie tegen een bloedziekte
delend artsen en arts-assistenten Yentl Haan en
omdat het bij haar bloedar
Martijn Klaver bij pericarditis ook de mogelijk
moede veroorzaakte. Echter,
heid van de ziekte van Crohn te onderzoeken,
de bloedarmoede verergerde en daarnaast ging de
aangezien vroege herkenning en behandeling
nierfunctie achteruit.
nodig is om de ontwikkeling van levensbedrei
Deenik zocht naar de oorzaak. Vanwege bijko
gende complicaties te voorkomen.
mende vergroting van de milt dacht zij eerst
8
extra test een overschot van het zeldzame immu
Wetenschapsjournaal
Cijfers
Tergooi heeft in 25 jaar bijna 5.000 IVF-behandelingen uitgevoerd met 1.342 kinderen als resultaat. Het succespercentage is per eicelpunctie gestegen van 16% naar 40%.
In 2014 voldeden in Tergooi 358 overleden patiënten aan de leeftijdscriteria voor donatie. 76 overledenen waren uiteindelijk geschikt als donor.
Bij 59 overledenen werd het donorregister geraadpleegd: • niet aangetroffen in het register: 26 (bij 2 overledenen werd door nabestaanden toestemming gegeven voor donatie) • geregistreerd en toestemming: 18 • geregistreerd en bezwaar: 10 • geregistreerd, keuze aan nabestaanden:
5 (bij 3 overledenen werd door nabe staanden toestemming gegeven voor
156 wetenschappelijke publicaties verschenen in 2014 vanuit Tergooi. Het Mammacentrum van Tergooi heeft – mede dankzij een nieuw mammagrafiesysteem - in het eerste kwartaal van 2015 10%
vaker borstkanker gediagnosticeerd dan in diezelfde periode vorig jaar.
51%
van alle medewerkers in Tergooi maakt gebruik e-learning, aangeboden door Tergooi.
Top 3 meest gebruikte e-learningmodules in Tergooi
donatie)
Dit resulteerde in 2
orgaan- en 20 weefseldonaties. Het hoornvlies werd het meest gedoneerd.
Bedrijfs hulpverlening (BHV)
2
Basic Life Support (BLS)
1
Rekenen met zorg
3
Bevolkingsonderzoek spoort darmkanker in behandelbaar stadium op
‘Vroege screening verbetert overlevingskansen’ Er worden vaker dan verwacht afwijkingen in de darm opgespoord. Dat is de belangrijkste conclusie na het eerste halfjaar bevolkingsonderzoek darmkanker in Tergooi. Dankzij deze screening was een kleine zestig procent van de deelnemers met een positieve test die een coloscopie kregen er vroeg bij. Bij hen werden mogelijke voorstadia van darmkanker, zogenaamde adenomen, verwijderd.
Bevolkin gsonderz oe darmka nker
2015
De eerste resultaten van het bevolkingsonderzoek darmkanker in Tergooi laten volgens Rieneke Britstra, patholoog in opleiding en Marianne Smits, MDL-arts in Tergooi zien dat het bij darmkanker cruciaal is er vroeg bij te zijn. Bij het vervolgonderzoek werden vaak (potentieel) kwaadaar dige afwijkingen gevonden
terwijl deze patiënten zelf geen klachten hadden. Bij darmkanker is het helaas zo dat wanneer er klachten optreden, de ziekte vaak vergevorderd is. ‘De patiënten bij wie de afwijkingen tijdens het bevolkingsonderzoek werden gevonden konden nog goed behandeld worden’, aldus Smits. Deze eerste analyse laat dus zien dat de screening
10
Wetenschapsjournaal
ek
zinvol is. ‘Maar het is nog te vroeg om
gen mensen een oproep voor een vervolgonder
conclusies te trekken, de aanvullende
zoek, de coloscopie.
resultaten zullen uitwijzen hoeveel doden
Uit de analyse van Britstra blijkt dat het bij een
er voorkomen kunnen worden.’
kleine dertig procent van de positieve testen vals
Vliegende start
alarm was. Bij deze deelnemers werden bij het vervolgonderzoek geen afwijkingen gevonden.
Op 1 januari 2014 ging het bevolkingson
Smits vindt dit een acceptabel percentage. ‘De
derzoek van start. Het bleek een vliegende
bedoeling van deze screening is kanker in een zo
start want meer deelnemers dan verwacht
vroeg mogelijk stadium opsporen om de overle
stuurden hun ‘poeptest’ terug en hadden
vingskansen te verbeteren. Natuurlijk kan een
vaker dan voorspeld een positieve uitslag.
vals alarm voor stress bij deelnemers zorgen en
Smits oppert als verklaring voor het hoge
dan blijkt dat deze personen ten onrechte een
deelnamepercentage dat veel Nederlanders
darmonderzoek hebben ondergaan. Maar het gaat
plichtsgetrouw zijn en dat het opsturen van
erom dat er een goede balans is tussen het aantal
een potje met minder schroom gepaard gaat
levens dat door het onderzoek gespaard blijft en
dan bij bevolkingsonderzoeken zoals borst- en
het aantal mensen dat onterechte schrik krijgt
baarmoederhalskanker waarbij er kledingstuk ken uit moeten. ‘En een beetje poep op de post in
aangejaagd.’
een envelop is zo gedaan’, meent Smits. ‘Maar’,
Ernstige complicaties
benadrukt ze, ‘dat is vooral mijn theorie’.
Ook op een ander vlak is het balanceren. Het
In het eerste halfjaar ondergingen 300 deelne
bevolkingsonderzoek darmkanker is het enige
mers met een positieve testuitslag een colosco
screeningsprogramma dat potentieel ernstige
pie. Bij ruim 70 procent werden afwijkingen
complicaties zoals een darmperforatie kan
van het darmslijmvlies aangetroffen die werden
opleveren. Smits legt uit. ‘Bij het afnemen van
ingestuurd naar het pathologielaboratorium
een biopt kan er per ongeluk door de darmwand
van Tergooi. Van deze 70 procent had 60 procent
worden geprikt. In theorie kan een gezonde deel
premaligne poliepen. ‘Dat hadden we niet
nemer overlijden als gevolg van het onderzoek’.
verwacht’, vertelt Rieneke Britstra, patholoog
Van de 300 scopieën waren er bij vier deelnemers
in opleiding die de resultaten van de eerste 300
complicaties. Drie kregen een bloeding door de
darmonderzoeken in Tergooi verzamelde en
afname van een biopt en één had een perforatie
analyseerde. ‘De voorspelling gebaseerd op data
in de darmwand waarvoor een operatie nodig
van het RIVM was dat dit rond de 40 procent zou
was. Niemand overleed. ‘Het is daarom belang
zijn.’
rijk om de deelnemers voor wie een coloscopie
Toch wil dit niet zeggen dat deze voorspelling
gevaarlijk is, eruit te pikken. De huisarts kan
verkeerd was. Britstra licht toe. ‘Er zitten in mijn
hierin een belangrijke rol spelen. Vaak adviseren
analyse relatief veel oudere deelnemers. Dat
huisartsen risicopatiënten om wel mee te doen
kwam doordat het bevolkingsonderzoek gefa
aan een bevolkingsonderzoek, terwijl dit bijvoor
seerd van start ging en de oudere deelnemers in
beeld vanwege hun comorbiditeit onverstandig is.
de eerste fase oververtegenwoordigd zijn. Omdat
Tijdens het intakegesprek raad ik de coloscopie
darmkanker toeneemt met de leeftijd, zou dit een
dan alsnog af’, aldus Smits.
deel van de stijging kunnen verklaren.’ Smits
De MDL-arts beaamt dat goede voorlichting aan
is het daarmee eens. ‘Als de resultaten van de
huisartsen van belang is zodat zij hun patiënten
andere leeftijden bekend zijn, weten we beter hoe
goed kunnen adviseren over deelname aan het
we de cijfers in totaal moeten interpreteren.’
bevolkingsonderzoek. Ze is dan ook van plan om
Vals alarm Het RIVM hanteert voor de ontlastingstest een
huisartsen bij te scholen zodat zij beter uitgerust zijn om voor hun patiënten de risico’s goed af te kunnen wegen.
drempelwaarde van 275 nanogram bloedsporen per milliliter ontlasting. Vanaf deze waarde krij
Wetenschapsjournaal
11
Samen werken
Anne-Margreet Strijbis:
‘Geef de patiënt de regie over zijn leven terug’
Anne-Margreet Strijbis is relatiemanager Zorg bij de Hartstichting en De Hart&Vaatgroep. Zij zat in de door Tergooi samengestelde werkgroep die onder leiding van cardioloog Karin Arkenbout een blauwdruk voor het postinfarct-traject schreef. Deze leidraad beschrijft onder meer hoe hulp verleners patiënten kunnen ondersteunen bij het herwinnen van de regie over het leven nadat zij een hartinfarct hebben gehad.
de angst: gaat het nogmaals gebeuren? Pas dan is het moment om ze verder te informeren over hartrevalidatie en goede nazorg.’
Postinfarctpoli Samen met de werkgroep bekeek Strijbis de diverse nazorgtrajecten in verschillende zieken huizen. ‘Een aantal ziekenhuizen, waaronder Tergooi, heeft een postinfarctpoli geopend. Hier ontvangt een verpleegkundig specialist of een physician assistant de patiënt al na een of twee weken na ontslag uit het ziekenhuis. De verpleeg kundigen geven informatie over onder andere
Er zijn meer dan een miljoen hart- en vaat
stoppen met roken en gezond leven en bespreken
patiënten in Nederland. Dagelijks worden er
hartrevalidatie met hen. Daarnaast zorgen ze
duizend hartpatiënten in een Nederlands zieken
voor een goede overdracht met de huisarts zodat
huis opgenomen. Uit onderzoek blijkt dat goede
deze adequate begeleiding kan geven. Dit blijkt
nazorg na een hartoperatie de kans op een nieuw
erg effectief te zijn.’
infarct verkleint. Zo berekende zorgverzekeraar
12
Achmea uit eigen gegevens dat patiënten die
Het onderzoek mondde uit in de blauwdruk die
hartrevalidatie kregen gemiddeld een 35% lager
Arkenbout in juni van dit jaar aan de Nederlandse
risico hadden om binnen vier jaar te overlijden.
Vereniging voor Cardiologie (NVVC) overhan
Dit effect trad op ongeacht leeftijd, diagnose en
digde. ‘We hopen dat andere ziekenhuizen
type interventie.
hiermee aan de slag gaan. Het is erg belangrijk
Anne-Margreet Strijbis: ‘Patiënten zijn na een
dat cardiologen en verpleegkundigen meer gaan
infarct zo geschrokken dat ze meestal niet open
kijken door de bril van de patiënt. Zodat deze
staan voor informatie over het nazorgtraject.
uiteindelijk meer regie krijgt over zijn eigen
Pas als ze weer thuis zijn komen de vragen. En
leven.’
Wetenschapsjournaal
Retrospectief
06 2013
10 2013
07 2014
07 2015
Onderzoek risicomodellen voor patiënten met een heupfractuur
Ontwikkeling van de HEMA
Inclusie van de eerste patiënten voor validatie van de HEMA
Start follow-up van de geïncludeerde patiënten
Drukte op de Eerste Hulp vertraagt onderzoek Ouderen die hun heup breken,
kan worden besloten niet te opereren,
vertraging op. Onder andere door een
hebben veelal een slechte prognose.
ontwikkelde Julian Karres tijdens zijn
zorgvuldigheidstoets, ingesteld door
Een deel overlijdt zelfs vroegtijdig als
coschap chirurgie een voorspellende
de Commissie Toetsing Studieproto
gevolg van complicaties na de breuk.
methode. Hij analyseerde daarvoor
collen van Tergooi waardoor patiënten
Als op de Spoedeisende Hulp de kans
de status van 1050 patiënten met een
vooraf schriftelijk toestemming moeten
hierop kan worden ingeschat, scheelt
heupfractuur die kort daarvoor waren
geven voor het gebruik van hun
dat ellende. Arts op de afdeling
geopereerd. Hieruit concludeerde hij
gegevens. Hierdoor kunnen niet alle
Chirurgie Julian Karres valideert een
dat een aantal patiënteigenschappen
patiënten met een heupfractuur
zelf ontwikkeld model waarmee het
in relatie gebracht kan worden met de
automatisch worden geïncludeerd. ‘Ik
overlijdensrisico kan worden voor speld. Gebrek aan tijd en drukte op de
kans op vroegtijdig overlijden, zoals
ben afhankelijk van mijn collega’s; ze
hoge leeftijd, hartfalen, kanker in de
moeten tijdens een opname de patiënt
Spoedeisende Hulp vertragen echter
afgelopen twintig jaar en slechte nier
vragen dit informed consent te
zijn onderzoek.
functie. Vervolgens zette hij deze eigen
ondertekenen. Door drukte op de
schappen om in kwantitatieve waar
Spoedeisende Hulp hebben ze daar
Sinds juni 2014 heeft Tergooi de
den en ontwikkelde hij een statische
vaak geen tijd voor en worden niet alle
Geriatrische Traumatologie Unit
analyse. Daarmee werd zijn zelfontwik
patiënten in het onderzoek meegeno
(GTU), waar naast de orthopedisch- en
kelde model, genoemd HEMA, een feit:
men. Het levert me een paar maanden
traumachirurg de klinisch geriater
Hip fracture Estimator of Mortality
vertraging op.’ De grootste vertragende
medebehandelaar is. Doordat kwets
Amsterdam.
factor is Karres zelf: ‘Ik doe dit
bare ouderen op deze afdeling tijdens
onderzoek naast mijn werk als
ziekenhuisopname adequate zorg krij
HEMA
gen, worden complicaties deels voor
Inmiddels als arts op de afdeling
hectische baan. Ik moet er voor gaan
komen. Deze patiënten blijven langer
Chirurgie in dienst bij Tergooi besloot
zitten om mijn artikelen te schrijven.
in leven met een betere kwaliteit van
Karres zijn HEMA te gaan valideren;
Die discipline kan ik niet altijd
bestaan. De meeste complicaties treden
toetsen of het model daadwerkelijk een
opbrengen. Maar zodra de gegevens
echter al meteen op de Spoedeisende
voorspellende waarde heeft. Van
van de follow-up binnen zijn, ga ik
Hulp op. Om de kans op complicaties
patiënten die deelnemen aan dit
ervoor. Eind volgend jaar hoop ik op
vroegtijdig in te schatten, zodat meteen
onderzoek wordt het overlijdensrisico
deze onderzoeken te promoveren.’
interventies kunnen worden ingezet of
ingeschat. Maar het onderzoek loopt
arts-assistent op de Eerste Hulp. Een
Wetenschapsjournaal
13
Tergooi Tomorrow
De strijd tegen ziekenhuisinfectie Tsira Dzebisasjvili, analist medische microbiologie bij het Centraal Bacteriologisch en Serologisch Laboratorium (CBSL), heeft afgelopen mei de juryprijs op het wetenschapssymposium Tergooi Tomorrow gewonnen. Ze ontwikkelde samen met twee collega’s een methode waarmee sneller de resistente variant van de enterokok-bacterie kan worden opgespoord bij patiënten. Deze bacterie wordt beschouwd als een van de gevaarlijkste veroorzakers van ziekenhuisinfectie-uitbraken.
Hoewel in Tergooi nog geen VRE-uitbraak is geweest, worden dagelijks patiëntenmonsters getest op de aanwezigheid hiervan. De afde ling medische microbiologie doet alles om een eventuele uitbraak snel te kunnen detecteren en vervolgens te beperken.
Sneller vaststellen Tsira Dzebisasjvili ontwikkelde onder begelei ding van medisch moleculair microbioloog Sanela Svraka en arts-microbioloog Wendelien Dorigo een methode waarmee in Tergooi sneller kan worden vastgesteld of de enterokok resistent is of niet. Met behulp van de zogenaamde polymerase kettingreactie, (PCR -Polymerase Chain Reaction)
Steeds meer infecties
maakte ze een analyse waarmee ze het DNA kon
worden veroorzaakt door de
opsporen van de bacterie-genen die de resistentie
enterokok-bacterie. Dit is
veroorzaken. Dzebisasjvili: ‘Voorheen konden we
een zorgelijke ontwikkeling,
na drie dagen kweek de status van de bacterie
want eenmaal resistent is
vaststellen. Nu lukt dat al binnen een dag. Van
deze bacterie niet meer te
deze variant analyseren we de precieze resisten
bestrijden met het antibio
tie en de gevoeligheid voor welk antibioticum. Zo
ticum Vancomycine. Dit is
weten we welk antibioticum de artsen nog wel
het eerstelijns antibioticum
kunnen voorschrijven.
dat in ziekenhuizen voor dit type bacteriën wordt
De winst van deze methode is enorm, geeft de
ingezet.
analist aan: ‘Hoe eerder een patiënt weet dat hij VRE draagt, hoe minder kans er op infecties is.
Bij risicopatiënten met een
Behandelingen kunnen dan preventief worden
verminderde weerstand
ingezet. Deze snelle methode is bovendien kosten
veroorzaakt de bewuste
besparend: als blijkt dat de bacterie niet resistent
bacterie, officieel de
is hoeft er niet een duur protocol in te gaan dat
Vancomycine-resistente
onder meer een grondige schoonmaak dicteert.
enterokokken (VRE), ziekenhuisinfecties zoals
Daarnaast hoeven ziekenhuiskamers waar
ontstekingen aan de urinewegen, bloedbaan, de
meerdere patiënten kunnen liggen niet worden
buik of huid. Daarnaast maakt hij ook andere
omgebouwd tot isolatiekamers voor slechts één
bacteriën, zoals de MRSA-bacterie, ongevoelig
patiënt. Als je na een dag weet dat de voorzorgs
voor Vancomycine. Als dit gebeurt, en een ernstig
maatregelen kunnen worden opgeheven, heb je
zieke patiënt raakt ermee besmet, dan is het
dus op alle terreinen veel gewonnen.’
bestrijden van deze bacterie met antibiotica een wel heel pittige uitdaging.
14
Wetenschapsjournaal
De subsidies
Toegekende onderzoekssubsidies vanuit Tergooi De Commissie Wetenschap van Tergooi krijgt jaarlijks veel projectvoorstellen van eigen artsen met een verzoek om onderzoekssubsidie. De commissie kan die subsidie gelukkig regelmatig toekennen. De afgelopen maanden deed zij dat bijvoorbeeld voor de voorstellen die u vindt op deze pagina. Alle drie zijn het bijzondere bijdragen aan de groei van onze kennis voor de zorg van morgen.
Welke jongeren ondervinden nadelige gevolgen van comazuipen?
Hoe kunnen we de nazorg aan IC-patiënten verbeteren? Patiënten die op de IC langere tijd aan de beademing
Jongeren die op de Eerste Hulp werden behandeld
hebben gelegen, krijgen na ontslag uit het ziekenhuis
voor een alcoholvergiftiging zijn minder gaan drin
vaak last van lichamelijke en psychosociale klachten.
ken. Dat blijkt uit de voorlopige resultaten van het
De post-IC-poli van Tergooi staat deze patiënten bij om
onderzoek van de afdeling Medische Psychologie van
hun problemen te verklaren en hen waar nodig door te
Tergooi.
verwijzen naar andere zorgverleners.
Adolescenten die in 2011 en 2012 wegens een alco
Tergooi is gestart met een onderzoek naar de lange
holintoxicatie waren opgenomen in Tergooi, werden
termijneffecten van een IC-opname en het effect van
onderzocht op de psychosociale gevolgen van deze
de post-IC-polikliniek. Met behulp van de onder
ervaring op de lange termijn. Opvallend is dat de
zoeksresultaten wil Tergooi de zorg en nazorg voor
negatieve gevolgen voor de meesten verwaarloosbaar
IC-patiënten verbeteren. Zo wordt bijvoorbeeld nage
zijn. Doordat de meeste pubers van deze gebeurtenis
gaan of te voorspellen is welke patiënten een verhoogd
hebben geleerd is de relatie tussen ouders en kind
risico hebben zodat preventieve hulp kan worden
opener geworden en is het drankgebruik afgenomen.
geboden.
Om deze resultaten extra kracht bij te zetten, wordt nu onderzocht hoe leeftijdsgenoten die geen alcohol vergiftiging hebben gehad, het ervan afbrengen. Met dit onderzoek moet duidelijk worden welke jongeren nadelige gevolgen van drankmisbruik zullen onder vinden en nazorg nodig hebben.
Een project ondersteunen?
Welke genetische fouten spelen een rol bij prenatale groeivertraging? Er is nog weinig bekend welke genen voor en vlak na de geboorte invloed hebben op de groei. Er wordt vooral bij oudere kinderen genetisch onder
In Tergooi vindt veel wetenschappelijk
zoek gedaan naar groeiachterstand. Samen met het
onderzoek plaats. Helaas kan Tergooi niet alle
Institute of Child Health (Great Ormond Hospital) in
onderzoeksinitiatieven van medewerkers financieel
Londen en het AMC onderzoekt Tergooi welke fouten
(onder)steunen. Hierdoor gaan soms waardevolle
in genen van extreem kleine pasgeborenen voor
bijdragen aan de zorg van morgen verloren. U
een groeiachterstand kunnen zorgen. Als er nieuwe
kunt ons helpen met uw financiële steun. Dit kunt
genafwijkingen opgespoord worden, zullen prenatale
u doen door een bedrag over te maken op het
groeivertragingen beter begrepen worden. Dit bete
rekeningnummer NL33INGB0002962388 onder
kent een eerdere diagnose van een groeistoornis in de
vermelding van Wetenschapsfonds Tergooi. Voor meer
toekomst.
informatie kunt u contact opnemen met dr. Frans Plötz, via
[email protected] Wetenschapsjournaal
15
De promovendus ‘Hartfalen kan de kwaliteit van leven enorm bepalen’ Stamceltherapie na een hartinfarct lijkt het herstel van de hartspier positief te beïnvloeden. Er is dan minder kans op hartfalen daarna. Dat ontdekte cardioloog in opleiding Ronak Delewi. Afgelopen mei promoveerde ze op haar onderzoek naar de optimale behandeling van patiënten na een hartinfarct. ‘Zo’n 95 procent van de patiënten overleeft een hartinfarct. Dat is erg veel. Alleen zie je daarna dat het hart niet bij alle patiënten even goed herstelt. Met als gevolg dat er hartfalen ontstaat. Hartfalen kan de kwaliteit van leven enorm bepalen. Het kan zich uiten in ernstige vermoeidheid en kortademigheid, maar ook in vergeetachtigheid en slecht kunnen slapen. Na een hartinfarct gaat de kamerfunctie bij de ene helft van de patiënten achteruit, terwijl deze zich bij de andere helft juist herstelt. We kunnen dat niet goed verklaren. Tijdens mijn onderzoek heb ik daarom gekeken naar complicaties die kunnen optreden na de eerste acute fase van het hartinfarct. Die variëren van bloedingen en bloedstolsels tot ritmestoornissen van de linkerhartkamer en niet goed herstellen van de linkerhartkamerfunctie. Ik heb onderzocht of het inbrengen van beenmergcellen via de kransslagvaten na een infarct bijdraagt aan een beter herstel van de patiënt. Dit is een relatief nieuwe behandelingsmethode waarvan de verwachtingen hoog zijn. Inmiddels weten we dat het inbrengen van stamcellen weliswaar niet leidt tot volledig herstel van de hartspier, maar wel tot snellere groei van gezond hartweefsel en vermindering van littekenweefsel. In mijn onderzoek leek het er in instantie op dat de behandeling met stamcellen niets veranderde aan de knijpkracht van het hart.
Op haar vierentwintigste studeerde
Bij de groep patiënten die stamceltherapie hadden gekregen zagen
Ronak Delewi (30) cum laude af in de
we tot vier maanden na de behandeling geen verschil ten opzichte
Geneeskunde aan de UvA. Als arts-onder-
van twee controlegroepen, waarbij de ene groep alleen de stan-
zoeker ging ze in 2009 vervolgens aan de
daardzorg had gekregen en de andere groep daar bovenop perifeer
slag bij de vakgroep Cardiologie van het AMC.
bloed. Maar in de periode daarna zagen we bij patiënten die één
Gelijktijdig startte ze met haar promotieon-
van de twee experimentele therapieën hadden ondergaan, dat het
derzoek. Sinds 2012 is ze in op opleiding tot
hart iets minder leek ‘uit te rekken’. Dat effect werd alleen maar
cardioloog. Als onderdeel van haar opleiding
groter: twee jaar na de behandeling zag ik bij de groep die stamcel-
werkte ze het afgelopen jaar in Tergooi.
len had gekregen een statistisch significant effect op het ‘uitrek-
Afgelopen mei promoveerde ze op haar
ken’ van het hart. De hartspier leek zich dus beter te ontspannen.
onderzoek naar de toepassing van stamceltherapie voor de behandeling van hartfalen
Momenteel is een groot internationaal onderzoek gaande naar
na een hartinfarct. Ze ontving hiervoor twee
deze nieuwe vorm van therapie. Dat toont hoe belangrijk het wordt
persoonsgebonden beurzen. Vóór haar eigen
gevonden de kwaliteit van leven te verbeteren van patiënten met
promotie werd Delewi al aangesteld als copro-
een hartinfarct. Wel wil ik steeds de kanttekening maken dat niet
motor op onderzoek naar de behandelstrategie
elk doel de middelen heiligt. Daarmee bedoel ik dat bepaalde
rondom bloedverdunners bij patiënten na een
behandelingen zo’n emotionele en fysieke impact kunnen hebben
hartinfarct.
dat je je moet afvragen of de patiënt ermee gebaat is.’ 16
Wetenschapsjournaal
