EDITORIAAL. Sylvain Lipschutz - Voorzitter. Het Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan van een sandwich generatie

Afgiftekantoor Antwerpen X Verantwoordelijke uitgever: C. Davidovici - Nerviërstraat 14-16 - 2018 Antwerpen - 2-maandelijks - Januari - Februari 2014 nr. 382 ‫צענטראלע‬

P602439

EDITORIAAL Sylvain Lipschutz - Voorzitter

Het Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan van een sandwich generatie Het is moeilijk te ontkennen dat een sociale instelling buiten haar politieke omgeving kan functioneren. Reglementeringen, mogelijkheden tot subsidiëring en professionalisering in het algemeen maakt structuur de noodzakelijke ruggengraat die ook de Joodse sociaal-maatschappelijke samenleving gestalte geeft. De Centrale, ontstaan uit de noodzakelijk geworden centralisatie van sociale Joodse initiatieven na WOI, waarvoor 2014 een uitzonderlijk 100-jarig herdenkingsjaar wordt, is uitgegroeid tot een democratisch verkozen Joods implementatie-orgaan die sociaal-maatschappelijke initiatieven niet enkel onderneemt, maar tevens structureert en ondersteunt daar waar het noodzakelijk is. De diversiteit van de Raad van Bestuur, verkozen door al onze leden -eigenlijk afgevaardigden van bijna elke Joodse familie in Vlaanderen-, maakt van deze vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap eigenlijk een feitelijke denktank die de verschillende meningen en gevoeligheden van onze Jishoev analyseert, in uitvoering brengt en waar het nodig is, met de autoriteiten bespreekt en coördineert. Deze realiteit, gebaseerd op de feitelijke activiteiten van de instelling, maakt van de Raad van Bestuur van de Centrale een Vlaams-Joodse denktank die met de jaren uitgegroeid is tot een Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan die zijn weergave niet kent. Dit Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan geeft weerklank aan de bekommernissen en aspiraties van een Vlaamse Joodse Gemeenschap die zich probeert aan te passen aan de veranderende sociaaleconomische en maatschappelijke realiteit zonder haar Joodse eigenheid te verliezen. Een eigenheid die maakt wie wij zijn en die een belangrijke bijdrage levert aan de Vlaamse maatschappij waarin wij leven. Onze huidige generatie is geconfronteerd met een zware economische realiteit. Steunend op een verleden van ambacht en handel met de daarmee gepaarde zelfstandigen statuut, hebben de bejaarden van vandaag veel moeite om in hun behoeften te voorzien. De Centrale concentreert zich dan ook meer op haar kerntaken, namelijk de sociale steun en dan vooral aan de bejaarden die noch de tijd, noch de mogelijkheden hebben om een nieuwe wending aan hun leven te geven. Onze sociale dienst, onze gezins- en bejaardenhulp, onze poetsdienst, ons bejaardentehuis en het nieuw opgerichte Joods Medisch Centrum en alle andere dienstverleningen zijn allen hierop gericht. Maar sociale activiteiten kunnen enkel uitgebouwd worden indien diegenen die de hulp het meest nodig hebben, kunnen steunen op een brede basis van hulpverleners en stijgende bijdragen. Daar juist wringt het schoentje. Wij zijn namelijk een sandwich generatie. De gemeenschap mist een generatie die zou nu moeten instaan voor het welzijn van de minstbedeelden. De overgang naar andere statuten en de economische heroriëntering van de gemeenschap zal jaren in beslag nemen. De huidige generatie is geconfronteerd met sociaaleconomische problemen waarvan de nog overblijvende Holocaust overlevenden de eerste slachtoffers zijn. Tijd hebben ze niet en het risico neemt toe dat de laatste kans gemist zal worden om hulde aan hun te brengen door ze een waardige oude dag te bezorgen. De restitutie inspanningen van de Belgische autoriteiten hebben een systeem mogelijk gemaakt die de Joodse gemeenschap ondersteunt. Wij mogen nooit vergeten dat restitutie ten eerste bedoeld is voor diegenen die de wreedheden van de Holocaust hebben moeten ondergaan en de dienstverlening aan deze groep, zowel thuishulp als residentiële ondersteuning moet centraal staan. De tijd dringt en de denktank van de Centrale, het feitelijk Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan zal haar bedenkingen hieromtrent zowel aan de gemeenschap als aan de autoriteiten voorleggen. Centrale Magazine - 5

De wereld zoals wij deze niet kenden:

Europese politiek Joodse identiteit

en de lessen uit Tsedaka Alexander Zanzer

We naderen de Europese verkiezingen en daarom is dit een goed moment om even stil te staan bij de wensen van sommigen om het Europese federaal model verder uit te bouwen en van anderen om meer macht te geven aan de afzonderlijke lidstaten. Kennis is de eerste stap naar participatie. Moet de Europese integratie verdedigt worden en welk effect heeft het op het Europees Jodendom? Is optimisme over Europa gerechtvaardigd? Werd de Nobelprijs voor de vrede toegekend voor wat is gerealiseerd of als aanmoediging om desintegratie tegen te gaan?

E

lke analyse begint en eindigt met de economie. Indien de economie niet goed draait en de burgers ontevreden zijn, komen alle hoge idealen op de achtergrond. Zo is ook het geval met Europa. In deze context kunnen Europese economen leren van weldadigheidsorganisaties. Politici en economen proberen de economie te stimuleren met vrij ingewikkelde mechanismen door vooral de banken gratis geld te geven en verwonderen zich over de lage consumptie die gepaard gaat met hoge spaarquota. Elke weldadigheidsorganisatie weet via haar eigen fundraising-ervaring dat bijdragen niet afhangen van de relatieve rijkdom van de gever, maar van zijn continue inkomen. Dit kan men terugbrengen op de religieuze praktijk die voorschrijft dat 10% van het inkomen moet besteed worden aan weldadigheid (Tsedaka). Er wordt niet gesproken van het bezit van de gever, enkel van zijn beschikbare inkomen. Centrale Magazine - 6

“De realiteit is dat er een zekere paniekgevoel ontstaat bij de Europese politici naar aanleiding van de opkomende verkiezingen. Peilingen geven aan dat eurosceptische partijen zelfs een meerderheid kunnen halen.”

Misschien moet de Nobelprijs voor economie naar de religieuze geleerden gaan. Indien de burger niet over een hoger beschikbaar inkomen beschikt, zal hij ook niet meer uitgeven wat ook zijn spaartegoeden mogen zijn. Wanneer spaartegoeden worden aangesproken spreekt men van verarming, niet van stimuleren van de economie. De directe manier om het inkomen op te krikken is uiteraard de belastingen op de lonen te verlagen. Europa kan dit moeilijk bewerkstelligen gezien het Europees apparaat zelf een fortuin kost. Hierdoor focust de EU zich op andere problemen die vrij ver staan van de dagelijkse bezigheden van de gewone burger. De realiteit is dat er een zekere paniekgevoel ontstaat bij de Europese politici naar aanleiding van de opkomende verkiezingen. Peilingen geven aan dat euro-sceptische partijen zelfs een meerderheid kunnen halen. Er wordt tevens een kleine opkomst verwacht in landen waar de stemplicht niet bestaat.

De lage opkomst is uiteraard negatief voor de democratie en versterkt de gevolgen van populisme. Extreem rechtse en extreem linkse partijen voelen zich uitstekend thuis in zulke omstandigheden. Het Europees project loopt het risico een groot vraagteken te worden met existentiële proporties. De belangrijkste reden daarvoor is dat niemand een duidelijke visie geeft voor de toekomst. De fundamenten van de aard van het Europees project zijn onduidelijk. De eurocraten –de ambtenaren van de Europese Unie- hebben de binding met de bevolking verloren en scheppen de indruk op een andere planeet te wonen. Dit is in ieder geval de perceptie die gepropageerd wordt door eurosceptici. Een Engels lid van het Europees Parlement, Godfrey Bloom, gebruikte in zijn toespraak de uitspraken van de Amerikaanse filosoof Murray Rothbard die de “staat een instituut van diefstal” noemde en belastingen “een systeem waarbij politici en ambtenaren geld stelen van de bevolking om uit te geven op de meest schandelijke manier”. Rothbard beschouwde dat de Europese instellingen geen uitzondering hierop vormen. Hij vroeg zich af hoe de ambtenaren van de EU “ernstig blijven wanneer ze over belastingontduiking spreken”. Volgens hem “ontduikt de Europese Commissie en de gehele Europese ambtenarij belastingen”. Hij benadrukte dat de Europese politici en ambtenaren geen belastingen betalen zoals de burgers van hun landen. Er is voor hun sprake van “samengestelde belastingschaden” en veel andere middelen om gewoon geen normale belastingen te moeten betalen. Hij noemde het Europees apparaat de grootste belastingontduikers van Europa. De zaken die deze euroscepticus aanhaalt zijn moeilijk te verwerpen. Een budget van 142 miljard euro spreekt boekdelen. Discussies aangaande institutionele zaken spreken de gemiddelde en zelfs gevorderde Europeaan weinig aan. De burgers voelen niet dat ze deel uitmaken van debatten over de machtsverhoudingen tussen het Europees Parlement en de Europese Commissie of de onnoemelijk vele organen en instellingen die deel uitmaken van de goedbetaalde Europese bureaucratie. Consensus is de manier waarop beslissingen worden genomen en het gevoel is gegroeid dat middelmatige

“Europese economen leren van weldadigheidsorganisaties. Politici en economen proberen de economie te stimuleren met vrij ingewikkelde mechanismen door vooral de banken gratis geld te geven en verwonderen zich over de lage consumptie die gepaard gaat met hoge spaarquota. Elke weldadigheidsorganisatie weet via haar eigen fundraising-ervaring dat bijdragen niet afhangen van de relatieve rijkdom van de gever, maar van zijn continue inkomen.”

compromissen worden opgelegd zonder een echt democratisch debat. Het gevoel van een ver van ons, ondemocratisch Europa ondergraaft de fundamenten van de Europese eenmaking. Europese leiders missen “status”. Woody Allen heeft gezegd dat hij geen lid wil worden van een club die hem zou aanvaarden. Alle vergelijkingen ten zijde genomen, het grote verwijt van eurosceptici is dat Europese leiders worden gekozen omwille van hun limieten en niet dankzij hun verdiensten. Toen Jack Delors hoofd werd van de Europese Commissie, was hij vrij onbekend. Hetzelfde kan gezegd worden van Barroso. De indruk wordt snel gegeven dat nationale leiders in Berlijn, Parijs of Londen geen rivalen dulden op de internationale diplomatieke scène. Deze nationale leiders willen altijd de eerste viool spelen in ontmoetingen met de Russische, Chinese of Amerikaanse Presidenten. Het verschil tussen de economisch succesvolle Noorden van Europa en het verarmende Zuid-Europa is duidelijk. Zowel Duitsland als Griekenland symboliseren dit verschil. Frankrijk, één van de belangrijkste Europese landen, besefte plots dat het niet langer speelde in dezelfde liga als Duitsland en ziet haar economie afschuiven naar het zuiden. Frankrijk en Duitsland werken niet langer als gelijken en kunnen daarom ook niet een eengemaakte visie van Europa opleggen aan de andere landen. Duitsland kon altijd rekenen op haar economische status die complementair was aan de nucleaire capaciteit en de permanente zitplaats van Frankrijk in de Verenigde Naties.

Centrale Magazine - 7

Het verenigd Duitsland voerde meer hervormingen uit die zich vertaalden in economisch succes. Maar sinds François Mitterrand kon geen enkele Franse president zich een gelijke noemen van een Duitse bondskanselier. Het charisma en het zelfvertrouwen van Angela Merkel heeft geen evenknie in Europa. De Duitse visie wordt door vele Europeanen gesteund. Het is de overtuiging dat men niet langer wil betalen voor landen die boven hun mogelijkheden leven. Dit alles maakt het moeilijk om een federale Europese unie te steunen en toch, dit is van essentieel belang voor een gemeenschappelijke toekomst. In het begin van de twintigste eeuw vertegenwoordigde Europa 20% van de wereldbevolking. Nu is het maar 6.5% indien men zelfs Rusland zou meetellen. Europa wordt ouder en krimpt. De andere continenten deinen uit met een duizelingwekkend ritme. De drie grootste landen na 2020 worden India, China en Nigeria. Geen enkele Europese metropool kan zich vergelijken met de opkomende hoofdsteden in Azië. Wij, de Europeanen, zijn gewoonweg te klein om zich niet te verenigen. Europa moet consolideren om een sterkere handelspositie te creëren tegenover de opkomende economieën met een veel grotere bevolkingsgroei.


De internationaal diplomatieke omstandigheden veranderen zienderogen. De Verenigde Staten bewegen zich verder weg van onze realiteit, het Midden-Oosten komt dichter dan velen zouden willen en de Russische Federatie is opnieuw een problematische grootmacht geworden. De Verenigde Staten hebben averij gelopen in twee buitenlandse avonturen: Irak en Afghanistan. De VS kijken dus wantrouwend naar elk nieuw mogelijk buitenlands avontuur. De economie in de VS is nog steeds dynamisch, maar het politiek systeem leidt naar paralysie. Yoshihiro Francis Fukuyama, een Amerikaanse politicoloog, socioloog en filosoof verklaarde dat in de VS, de democratie in vetocratie is veranderd. Daarbij zijn de VS overtuigd dat ze de buitenwereld minder nodig hebben. De focus op schaliegas versterkt deze isolationistische gedachtegang. Ze rekenen erop dat na 2020 ze niet langer afhankelijk zullen worden van olie en gas uit het Midden-Oosten. Dit is de grootste strategische verandering op het politiek en militair wereldtoneel. De VS is tevens ervan overtuigd dat de toekomst in Azië ligt en de problemen in het Midden-Oosten. Europa is gewoonweg aan het verdwijnen uit hun politieke agenda.

“De VS is tevens ervan overtuigd dat de toekomst in Azië ligt en de problemen in het Midden-Oosten. Europa is gewoonweg aan het verdwijnen uit hun politieke agenda.“

Volgens demografen zal in 2050 het Spaans de eerste voertaal in de VS worden. Het etnische internationalisme die de VS verbond met Europa verdwijnt met deze demografische verschuivingen. De veiligheidsparaplu die de Europeanen het gevoel gaf dat ze zich geen zorgen hoeven te maken over buitenlandse agressie, verdwijnt ook. Europa blijft in een gevaarlijke wereld achter zonder een coherent verdedigingsmechanisme. Europa ligt dicht bij het MiddenOosten en is dan ook geconfronteerd met een revolutionair proces. Het is gemakkelijk een datum te geven wanneer de revolutie begonnen is en onmogelijk haar einde te voorspellen. Iedereen weet dat de evolutie in Frankrijk in 1789 begonnen is, maar de discussie over haar einde gaat door. Was het een eeuw later toen de Fransen eindelijk de republiek aanvaarden of gaat het door tot vandaag waar de Franse president revolutionaire ideeën nog altijd probeert te verenigen met de economische realiteit van vandaag hetgeen heel vanzelfsprekend door de Franse bevolking kwalijk wordt genomen. De gebeurtenissen in de Arabische landen zijn een combinatie van de Franse revolutie en de specificiteit van de religieuze oorlogen waar de allianties aan het schiften zijn. De Israëlische ambassadeur bij de Verenigde Naties heeft mij gezegd dat de huidige omstandigheden hun gelijke nooit hadden. Vroeger beweerden de opposanten van Israël dat het enige wat vrede in de weg stond het IsraëlischPalestijns conflict was. Het is voor elke objectieve toeschouwer nu duidelijk dat dat conflict een veel kleinere rol speelt in de gebeurtenissen in het MiddenOosten. In de Verenigde Naties ziet de Israëlische ambassadeur taferelen van Arabische diplomaten die elkaar grof beschuldigen en waarvan sommigen toenadering en veel meer begrip tonen voor de Israëlische positie. De dominantie van Iran wordt gevreesd door zowel Saoedi-Arabië als Bahrein om enkel van de twee meest uitgesproken opposanten te spreken. Sjiieten en Soennieten bevechten elkaar zoals de katholieken en

protestanten op het einde van de 16de en het begin van de 17de eeuw in Europa, maar dan in een complex revolutionair kader waarbij het Westen de keuze krijgt de kant te kiezen tussen dictaturen wiens onmenselijk gezicht ze vroeger niet schenen te zien en religieuze fanatici wiens machtsovername een bedreiging vormt voor het thuisfront. Een terugblik op de Amerikaanse hulp aan de Taliban tijdens de Russische invasie in de jaren ‘80 in Afghanistan die uiteindelijk leidde tot 11 september 2001 is een vergelijking waard. In al deze omstandigheden moeten wij vaststellen dat een verenigd Europa nog steeds velen doet dromen. De revolutionaire oprispingen in Oekraïne bewijzen dit alhoewel het land geconfronteerd wordt met de zware keuze tussen de economische huidige realiteit en een droombeeld van vrijheid, nationalisme en welvaart. Catherine Ashton die triomfantelijk in Kiev rondwandelt en zich de hand laat kussen door de leider van de nazistische partij “Svoboda” doet wel nadenken welke idealen Europa nastreeft. Al deze politieke veranderingen verwarren tevens de Joodse gemeenschap(pen) in Europa. Wij zijn gevangen tussen het antisemitisme van extreem rechts in OostEuropa en een nieuwe versie daarvan in West-Europa waar extreem-linkse populisten de steeds groeiende moslim- stemmen proberen te paaien met een verwrongen vorm van antisemitisme die ze het antizionisme noemen om politieke correctheid te omzeilen en haat van de medemens maatschappelijk aanvaardbaar te maken. Politici vergeten soms dat Joodse stemmen verder kunnen reiken dan hun aantal. Het aantal Nobelprijzen uitgereikt aan Joodse burgers spreekt voor zich. De euforie rond de eerste Belgische Nobelprijs voor fysica kent ongekende hoogtes en de politici proberen er munt uit te slaan door tegelijkertijd Englert’s Joodse herkomst te vergeten. Europolitici vergeten tevens de JoodsChristelijke waarden en erfenis waarop de Europese droom gebouwd is.

Eurocraten zouden beter een lange termijn visie ontwikkelen in plaats van korte termijn acties te ondermijnen. Maar het is een vaststaand feit dat het politiek geheugen enkel reilt tot de volgende verkiezingen en wist systematisch het verleden. De bevolking stemt voor een visie die ze aanspreekt en moet genoegdoening nemen met een realiteit die ze teleurstelt. Vele Joden vragen zich af of ze hun lot moeten binden met een verloren continent. Vele Joodse gemeenschappen zoals die van Frankrijk en België zien hun meest beloftevolle personaliteiten en jongeren vertrekken. Hele klassen van Joodse scholen zoeken hun toekomst buiten hun geboorteland. De Joodse Gemeenschap in Europa is te klein om politiek haar rechten te beschermen. Maar ook Europa is te klein en te zwak om zich internationaal te laten gelden. Europa heeft nood aan Joodse diversiteit als motor van innovatie en het Jodendom heeft behoefte aan een Europees ideaal als barrière tegen het antisemitisme. Het antisemitisme zit in de Europese genen en is ontstaan op dit continent waar het ook haar meest afschuwelijke gezicht liet zien. De mobiliteit van het Joodse volk ligt in sterk contrast met het immobilisme van Europa. Deze tegenstrijdigheden zijn juist complementair en het ligt aan Europa om ze structureel samen te voegen. De Europese Unie geeft nood aan een gezant tegen het antisemitisme zoals dit al in de Verenigde Staten het geval is. Toch verkiezen de Europese autoriteiten de fout telkens te verschuiven binnen het labyrint van instellingen waarvan niemand meer juist de bevoegdheden kent. De toekomst van het Jodendom in Europa is dus ontegensprekelijk verwrongen met de toekomst van Europese eenmaking. Slaagt Europa erin zich internationaal te profileren met een duidelijke visie gebaseerd op haar Joods-Christelijk erfgoed, dan heeft Europa een toekomst en kan dan ook de Joodse Gemeenschap meebouwen aan een nieuw continent waarin ze zich volwaardig burger voelen. Centrale Magazine - 9

Burgemeester De Wever tijdens het Chanoukafeest van Chabad Moge het licht blijvend schijnen!

N

a de verdrijving van de Grieken door de Makkabeeërs wordt in 170 v.Chr. de Tempel te Jeruzalem gereinigd van alle afgodsbeelden en opnieuw gewijd. Om de lichten van de kandelaar (Menora) van de Tempel aan te steken was er reine olie nodig. Helaas was de voorraad verdwenen of verontreinigd. Er werd echter een heel klein kruikje met de stempel van een vroeger hogepriester ontdekt. Bij nader nazicht bleek het om een kleine hoeveelheid olie om de kandelaar slechts voor één dag te doen branden. Maar door een wonder bleek er toch voldoende olie om de kandelaar gedurende acht dagen te laten branden; de tijd die nodig was om verse olie te persen. Ofschoon het feest zijn oorsprong vindt in een militaire overwinning dient vastgesteld dat de Talmud slechts melding maakt van het mirakel van het licht en niet verwijst naar de militaire gebeurtenis. De Joodse bijbelgeleerden concluderen hieruit dat de Talmudisten aan het mirakel van het licht een spirituele dimensie wilden toemeten.


Het licht symboliseert de overwinning van de kennis (het licht) op de onwetendheid (de duisternis); Een dergelijke overwinning komt niet van zelf maar vereist een constante inspanning zowel individueel als collectief. De eerste kaars geeft amper licht om de duisternis te verdrijven maar door iedere dag gemeenschappelijk een nieuwe kaars aan te steken wordt de mens gesterkt in zijn onophoudend gevecht tegen onwetendheid. Er is dus wilskracht en volharding nodig om de duisternis te overwinnen. De kaars symboliseert perfect het samengaan van het materiële en het spirituele vermits zij eerst moet worden aangestoken maar eens aan het branden geeft zij stijgend licht dat de spiritualiteit belichaamt. Het Chanoukahfeest staat dus voor het geloof in een mens die bij machte is zichzelf te transcenderen op voorwaarde dat hij iedere dag hiervoor de nodige inspanningen levert. Als burgemeester van Antwerpen spreek ik dus de wens uit dat het licht steeds moge blijven schijnen.

foto’s Donald Woodrow

Speech van

Reactie Bij onze vorige editie hebben wij aan alle federale, Vlaamse en regionale politici hun reactie gevraagd over het artikel verschenen op pagina 22-23: European Union Agency for Fundamental Rights, publiceert een verslag over de toestand van het antisemitisme in Europa waarvan België bij de koplopers behoort. Wij hebben de reactie ontvangen van Minister Didier Reynders, Fractieleider N-VA André Gantman en Voorzitter van Vlaams Parlement Jan Peumans


Reactie


Reactie

Toestand van het antisemitisme in Europa; bent u echt verwonderd ? ----

André Gantman Fractieleider N-VA Stad Antwerpen Ik ben er steeds over verwonderd dat men verwonderd is over de resultaten van allerlei enquêtes aangaande het antisemitisme. Ze bevestigen immers een constant fenomeen dat doorheen de eeuwen heen onder verscheidene gedaanten diepe wortels heeft geschoten zowel op religieus, cultureel en politiek vlak.

Hiermede wordt toch duidelijk aangetoond dat niemand wakker lag van hetgeen in Duitsland gebeurde noch m.b.t. het rabiate antisemitisme noch m.b.t. het feit dat de democratie sedert drie jaar was vermoord. De deportaties en de industrieel geplande uitroeiing van de Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn de top van de historische iceberg.

Het aantal antisemitische uitspattingen is haast niet te kwantificeren.

Het antisemitisme is niet verdwenen in de ruines van nazi Duistland .

Een heel kleine greep uit de geschiedenis; de slachtingen aangericht door de kruisvaarders op weg naar Jerusalem, de talrijke moordpartijen op de Joden op grond van vermeende religieuze moorden op Christenen, de pogroms in Rusland, Polen, het proces Dreyfus en de Protocollen van de Wijzen van Sion. De geschiedenis van Europa is doordrenkt van het antisemitisme, ‘cet imbécile poison’ zoals omschreven door Emile Zola in zijn Lettre à la jeunesse (Parijs,1897).

Een heus arsenaal aan wetgeving werd na de Tweede Wereldoorlog in het leven geroepen om het antisemitisme te bestrijden met een pover resultaat tot gevolg.

Dat vergif had zovele geesten aangetast dat het rabiate antisemitisme van Hitler en zijn trawanten niet veel weerstand ondervond. Laten wij niet vergeten dat de Olympische Spelen van 1936 in Berlijn werden georganiseerd terwijl de anti-joodse rassenwetten reeds op 15 september 1935 waren uitgevaardigd.

De strijd tegen antisemitisme en tegen iedere vorm van racisme dient het wetgevend kader te transcenderen; het gaat immers om een kwestie van morele opvoeding die in de scholen begint. Een dergelijk inzet betekent niet dat politieke of filosofische meningsverschillen onder het tapijt moeten worden weggeveegd. Het gaat in de eerste plaats om respect op te brengen voor zijn medemens als zijns gelijke. Zij die tijdens de Tweede Wereldoorlog op gevaar af voor hun eigen leven duizenden joodse kinderen hebben gered hebben voornoemd principe toegepast en hebben aldus bijgedragen tot de redding van de mensheid. Centrale Magazine - 13

Reactie

Jan Peumans Voorzitter Vlaams Parlement Naar aanleiding van 75 jaar Kristallnacht onderzocht het Europees Bureau voor de Grondrechten in hoeverre antisemitisme nog bestaat in acht EU-lidstaten, waaronder België. In die acht landen woont 90 procent van de Europese joden. Uit dat onderzoek blijkt dat 77 procent van de joodse respondenten die in België wonen, antisemitisme als een groot probleem ervaren. Bijna 90 procent vindt dat het antisemitisme in de voorbije vijf jaar is toegenomen. Antisemitisme vertaalt zich niet altijd in fysieke mishandeling of de dreiging ermee. 33 procent van de joden zegt ervoor beducht te zijn, 4 procent is het ook overkomen. Onrustbarend is dat uit het onderzoek glashelder de toename blijkt van allerlei antisemitische incidenten op internet, niet het minst omdat daders vaak denken anoniem te kunnen blijven. Op antisemitisme moet een sterk moreel, politiek en juridisch antwoord geformuleerd worden. Vraag is alleen hoe? Een pasklaar antwoord op het bestrijden van racisme, in casu antisemitisme, is er niet. Op het eerste gezicht lijkt het aangewezen dat men de strijd tegen antisemitisme begint bij de opvoeding. Evident is dat geenszins.


Hoe multicultureler de samenleving, hoe lastiger het is om algemeen gangbare normen en waarden in te voeren. Vrijzinnigen, christenen, moslims, joden en andere levensbeschouwelijke geledingen van de maatschappij hanteren andere normen en waarden. Wanneer kinderen met verkeerde denkbeelden worden opgezadeld, is het lastig die te corrigeren, of dat nu via het onderwijs gebeurt of op de sociale media, dan wel met juridische afdwingbare maatregelen. Feit is dat we nooit het hoofd in de schoot mogen leggen, want antisemitisme is hoogst verwerpelijk. In zijn radicale vormen, maar ook in meer omfloerste vorm. Sommige uitspraken bagatelliseren immers het antisemitisme, maar antisemitisme is nooit een bagatel. Daarom moeten ook politici niet alleen pleiten voor verdraagzaamheid en mededogen in de maatschappij, maar tevens antisemitische uitspraken in het publieke debat scherp veroordelen. Het volstaat immers niet een boodschap te brengen, men moet ze ook durven verdedigen.

Eén

tegen allen Door Alexander Zanzer

Wij naderen de moeder van alle verkiezingen in België en tegelijkertijd 14 februari,opgenomen in tradities als de feestdag van de liefde buiten elke religieuze beschouwing.Beide evenementen zijn een goed voorwendsel om een blik te werpen op een historische foto en haar achtergrond.De foto staat nu symbool voor de gedachte van liefde,van verzet en van het belang van de stem van één persoon,tegen het gangbare kuddegedrag van de meesten.

A

ugust Landmasser was een werkloze Duitser zoals het overgrote deel van de Duitse bevolking na de economische crisis van de jaren dertig. Hij werd lid van de nazipartij in de hoop om werk te vinden. Landmasser werd verliefd op een Joodse vrouw en probeerde met haar te trouwen. De uitgehongerde en werkloze Duitsers volgden blindelings een karikaturale dictator. Maar niet Landmasser. Tijdens een publieke toespraak van Hitler in 1936, presenteerden alle aanwezigen de hitlergroet. De iconische foto laat zien dat er slechts één persoon dit niet wou doen en demonstratief zijn handen plooide.

Hij verborg zich niet, maar uitte duidelijk zijn afschuw. Landmasser wist dat er consequenties zouden zijn aan zijn geste. Hij kreeg twee jaar werkkamp. Zijn Joodse vriendin, Irma Eckler, stierf in het concentratiekamp. Landmasser wist dat hij onmogelijk kon winnen of de gedachten van zijn medeburgers veranderen, en toch protesteerde hij openlijk tegen het antisemitisme. Elke stem en elke gedachte telt, misschien niet op het ogenblik van het uitbrengen van die stem, maar wel als principe. Zonder ideeën en vrije meningsuiting zou de mensheid te veel op dieren lijken en blindelings hun idealen verloochenen. Centrale Magazine - 15 Centrale Magazine - 15

Het Verhaal van de Joden in Duitsland sinds de Romeinse tijd.

Begin van de diaspora.

door dhr. O. Sauerman.

De Middeleeuwen.

I

n 321 moet er in Keulen een bloeiende joodse gemeente zijn geweest. De Romeinse keizer Constantijn heeft de leden ervan mogelijkerwijs leren kennen toen hij in 306 bij Keulen een brug over de Rijn liet bouwen. In de jaren 321 en 326 zond de keizer een decreet aan het stadsbestuur in Keulen over de joodse decemviraten in de stad. Die decreten zijn de oudste aanwijzing voor het bestaan van een joodse gemeente in de Germaanse provincies van het Romeinse Rijk. Bronnen uit de 6e tot en met de 8e eeuw leveren indirecte aanwijzingen op dat er joden woonden op het grondgebied van de Frankische koningen: als koopman, landeigenaar, arts of muntmeester. Naarmate het christendom zich verspreidde, werden de joden met name in het westen van Frankrijk vaak lastiggevallen en vervolgd. Over hun leven in het oostelijke deel van het rijk van Karel de Grote zijn geen documenten bewaard gebleven.

Centrale Magazine - 16 Centrale Magazine - 16

Karel de Grote was koning der Franken en later eerste keizer van het Heilige Roomse Rijk. Hij verenigde een groot deel van West-Europa onder zijn heerschappij. Onder zijn regering kenden de handel en cultuur een grote bloeiperiode. De joodse burgers in zijn rijk genoten als gelijkgerechtigde burgers zijn bescherming, zodat zij hun eigen religieuze, culturele en economische leven konden leiden. Joodse zeevaarders en kooplieden maakten handelsreizen naar Egypte, het Nabije Oosten, Perzië en Indië. Daar verkochten ze eunuchen, slaven, bont en wapens; zij keerden terug met juwelen, specerijen, parfums en andere gemakkelijk te vervoeren luxegoederen. Vanuit Perzië vertrokken handelscaravannen tot in China, waar ook joodse gemeenschappen bestonden. Onder Karel de Grote ontstonden veel joodse gemeenten en de bestaande konden zich consolideren. Deze vergaande religieuze vrijheid vormt gedurende de eeuwen erna de basis voor de opkomst van het jodendom van Duitse oorsprong.

In het jaar 839 kon een keizerlijke diaken, Bodo geheten, zich zelfs tot het jodendom bekeren zonder het gevaar te lopen levend te worden verbrand. Een paar eeuwen daarvoor zou dat zeker het lot van zo’n bekeerling geweest – een paar eeuwen later was dat weer het geval. Die vreedzame periode duurde voort onder de heerschappij van de Ottonen. De keizerskroon die in 962 werd gemaakt ter gelegenheid van de kroning van Otto de Grote, draagt zelfs de afbeeldingen van de koningen Salomon en David en het borstschild van de Bijbelse hogepriesters. Zelfs kerkelijke leiders waren nu gekant tegen het met geweld bekeren van joden tot het christendom. Een reden daarvoor was wellicht dat de bisschoppen tevens wereldlijke heersers waren en in hun gebieden de rechtspraak uitoefenden. Als bestuurder van een stad hadden ze belang bij de ontwikkeling van de handel en het verkeer. De joden in de steden, die konden schrijven en kennis van financiële zaken hadden, vormden bij die ontwikkelingen een welkome steun.

Edgar Bronfman: symbool van Joods activisme

B

ronfman stierf zaterdag, 21 december 2013. Hij was 84 jaar. Zijn levensverhaal kan stof geven voor meerdere films. Hij was een economisch zwaargewicht, maar voelde zich het best in zijn rol van Joods activist en filantroop. JTA noemde hem de Prins van zijn mensen. Joodse filantropie kent veel “machers” (doeners), maar niemand heeft de combinatie van herkomst, intrige, excentriciteit, verwondering en de grootsheid die Bronfman’s liefde voor het Jodendom karakteriseerde. Hij maakte van het slapende Wereld Joods Congres, opnieuw een organisatie met wereldfaam en de vraag kan gesteld worden of deze organisatie opnieuw niet in slaap is gevallen wachtende op een personage wiens grootsheid de noodzakelijke uitstraling kan geven, zodat anderen er rekening mee zouden houden. Zijn opvolger, Ronald Lauder is goed op weg. Zijn vader, Samuel Bronfman, produceerde Whisky en maakte fortuin tijdens de prohibitie in de jaren 20 toen alcohol in de VS verboden was. Het waren immigranten uit het Oostblok die de herwonnen vrijheid omarmden en nooit meer het antisemitisme zoals in hun thuisland zouden tolereren. Edgar was de erfgenaam van een familiefortuin die hij wist uit te breiden tot in Hollywood door de aankoop van Vivendi en dan van Warner. Edgar Bronfman’s grootste verwezenlijkingen waren het openbaar maken van het naziverleden van Kurt Waldheim, zijn gevecht voor de vrijheid van Russische

door A.Z.

“Edgar Bronfman’s grootste verwezenlijkingen waren het openbaar maken van het naziverleden van Kurt Waldheim, zijn gevecht voor de vrijheid van Russische Joden en voornamelijk het op de knieën brengen van de Zwitserse banken en de daarmee gepaard gaande internationale restituties.”

Joden en voornamelijk het op de knieën brengen van de Zwitserse banken en de daarmee gepaard gaande internationale restituties. Bronfman ontving op een keer een oude Joodse dame die in Canada in armoede leefde. Ze vertelde hem dat ze zich goed herinnerde dat ze een rekening hadden in Zwitserland. Bronfman besloot naar de betrokken bank te trekken voor onderzoek. De Zwitsers lieten hem een lange tijd in een kamer wachten zonder stoelen en vertelden daarna dat ze geen documenten hadden. De reactie van Bronfman was een regelrechte oorlog die hij met de hulp van de media won. Nooit mag men vergeten waarover de restitutie draait. Het is in eerste plaats om het recht te laten geschieden voor diegenen die van elke menselijke behandeling tijdens de Shoah ontzien werden en na de oorlog vergeten werden. Hun welvaart en levensomstandigheden verbeteren alsook hun een waardige ouderdom bezorgen was de gerechtigheid waarvoor Bronfman vocht. Wij kunnen enkel hopen dat ook in België dit niet vergeten wordt. “Wat betreft de verdediging van Joden, ben ik een Jood. Ik was in een positie om dit te doen en dus deed ik het”: Edgar Bronfman. Over zijn uitgesproken activisme waarvan velen waarschuwden voor de negatieve reacties, antwoordde hij: “Wij gaan de vriendschap van velen misschien niet winnen, maar wij gaan hun respect eisen.”


JUNESCO

oodserfgoed uit de Provence zullen door erkend worden

door A.Z.

Er is weinig geweten over de erfenis van de Joodse aanwezigheid in de Franse Provence. Verbannen Joden vonden een schuilplaats in de Pauselijke staten van Avignon, die zich vandaag situeren in het departement Vaucluse en omvat de steden Avignon, Carpentras, l’Isle - sur - la - Sorgue en Cavaillon.

D

eze Joden werden bekend als de “Juifs du Pape” ofwel de Joden van de Paus. De Joodse gemeenschap in deze steden is vergeten en bijna verdwenen. Maar de Joodse begraafplaats, de eeuwenoude getto’s en de nog steeds actieve synagoge van Carpentras hebben de interesse van de internationale media gewekt en er werd een aanvraag ingediend om het Joods erfgoed in te schrijven in de “UNESCO World Heritage”, het internationale erfgoed van de mensheid.” Het is een langdurige procedure die we hebben ingeslagen , maar we zijn allemaal zo gepassioneerd over de geschiedenis van onze regio en haar verbinding met de Joden”, vertelde Stoyanov die het initiatief nam. “Cavaillon en de Vaucluse zijn de thuisbasis van een deel van de Franse en Joodse geschiedenis die u niet zult vinden in schoolboeken, of ergens anders in Frankrijk, dus het is zeker de moeite waard.” Om haar kansen op het krijgen van de UNESCO -status te maximaliseren, verzamelde Stoyanov een team van geleerden, waaronder historicus Simone Mrejen - Ohana, die alle bestaande historische bewijzen heeft verzameld. Centrale Magazine - 18

“Ik ben verliefd op deze plek, het is uitgegroeid tot een deel van mijn leven”, zei Mrejen - Ohana.” Ik nam deel aan dit project, want ik wilde een stem geven aan deze kleine Joodse gemeenschap die bijna niemand kent.” “Soms, als ik door de straten van Carpentras wandel, voelt het dat de tijd hier gestopt is.” Op zoek naar de eigenheid van deze gemeenschap, Mrejen - Ohana zag snel in dat de “Joden van de Paus” niet veel gemeen hebben met de huidige Sefardische of Ashkenazische Joden. Ze spraken “shuadit”, een middeleeuws, Joods-Provençaals dialect, beoefenden endogame huwelijken (trouwden binnen hun gemeenschap), en volgden eeuwenoude religieuze riten die in gebruik waren voor de Talmoedische tijden. Sommige riten vertoonden gelijkenissen met Christelijke tradities. Bijvoorbeeld, een peettante moest worden aangewezen als vertegenwoordiger van het kind tijdens de besnijdenis-ceremonies. Deze Joden werden ook gekenmerkt door hun vruchtbare “piyyutim literatuur” - liturgische gedichten gezongen tijdens erediensten.

Eén van de meest symbolische plaatsen van dit Jodendom is de Carpentras Synagoge . Ingericht in de stijl van Louis XV, werd dit gebouw oorspronkelijk opgericht in 1367, in 1741-1743 uitgebreid herbouwd door de architect Antoine d’ Allemand, en opnieuw verbouwd spoedig daarna. “Carpentras was een belangrijke gemeenschap, vol geleerden en geonim,” zei Mrejen - Ohana.” Deze synagoge was het symbool van een Joodse renaissance in de regio.” In de 18e eeuw telde de Joodse gemeenschap van Carpentras in totaal ongeveer 1.000 mensen, of een tiende van de christelijke bevolking van de stad. Mrejen - Ohana heeft opgemerkt dat de Joodse leiders “grote ambities” hadden voor de synagoge, maar het werd al snel gezien als een rivaal van de kerk. De Pauselijke autoriteiten besloten dan de expansie te beperken. Deze beslissing werd genomen op de 9e van Av - een dag die de vernietiging van de Eerste en de Tweede Tempel in de Joodse kalender herdenkt. ‘Deze overblijfselen nemen ons terug naar zeer donkere tijden.’

“Tegenwoordig hebben we de neiging om de geschiedenis te romantiseren, dit is hier zeker niet het geval.” Voordat de Joden onder de bescherming kwamen van de pausen, hadden ze de vrijheid van vestiging en religie in Avignon, L’Isle - sur - la - Sorgue, Cavaillon en Carpentras - bijgenaamd de “ Arba Kehilot” (de vier gemeenschappen). Ze werden echter nog steeds gedwongen om een onderscheidend teken te dragen - de “Rouelle”, of wiel. Het dragen van een teken was dus geen pure nazi-uitvinding, maar werd door de Kerk al vroeger toegepast. Later werden zij gedwongen in “Carrières” (getto’s) te leven en mochten alleen werken in de productie van tweedehandskleding, de verkoop van meubels, en het verlenen van leningen. Het bezitten van onroerend goed was verboden en de Joden werden misbruikt om belastingen te innen waardoor ze de haat van de bevolking over zich heen kregen.

“In 1524 beval de Kerk hen om meer zichtbare tekenen te dragen die hen van christenen zou onderscheiden - een gele hoed voor mannen, een stukje gele doek voor vrouwen. Een kleur die ook de nazi’s overnamen.”

In 1524 beval de Kerk hen om meer zichtbare tekenen te dragen die hen van christenen zou onderscheiden - een gele hoed voor mannen, een stukje gele doek voor vrouwen. Een kleur die ook de nazi’s overnamen. Aan de vooravond van de Franse Revolutie was de kerk nog steeds bezig met Joden te converteren naar het Christendom. Vele gezinnen besloten toen om te vertrekken. In 1789, werd het Edict van Tolerantie van kracht en Joden moesten niet langer in getto’s wonen. Velen kozen dan ook voor andere oorden. Deze migraties markeerde het begin van het einde voor de “Juifs du Pape”. De meesten van hen werden verspreid over heel Frankrijk of bekeerden zich tot het christendom. “Als Joodse geschiedschrijving bestuderen, er is altijd een begin, maar geen einde, omdat Joden nog steeds bestaan,” zei Mrejen - Ohana. “Maar als het gaat om de Juifs du Pape en hun unieke erfenis, de trieste conclusie is dat er een einde aan is gekomen.” Centrale Magazine - 19

“

jaar

verslagen

2013


jaarverslagen Jaarverslag Sociale Dienst 2013 De Sociale Dienst van de Koninklijke Vereniging voor Joodse Weldadigheid was een deelwerking van CAW De Mare VZW dat nu sinds begin 2014 is overgegaan naar CAW Antwerpen. Het biedt informatie, advies, bemiddeling en actieve begeleiding aan de Joodse Gemeenschap in Vlaanderen en het Vlaams gedeelte van Brussel. De Sociale Dienst bevindt zich op de gelijkvloerse afdeling van residentie Koningin Astrid (de serviceflats) gelegen in de Nerviërsstraat 14-16, 2018 Antwerpen. Hier wordt, ondanks de opgelegde en noodzakelijke veiligheidsmaatregelen, getracht laagdrempelig te werken. In 2013 werd er hulp geboden aan 246 verschillende mensen. De hulp die verleend wordt, bevindt zich op heel wat verschillende domeinen zoals het financiële, administratieve, juridische en psychosociale domein. De sociale dienst merkt op dat er het voorbije jaar voornamelijk vragen werden gesteld rond werkloosheid en psychische problematieken.

Herstelvergoedingen in het kader van de Holocaust Er is voor het sociaal Joods centrum een belangrijke rol weggelegd inzake het informeren rond herstelvergoedingen in het kader van de Holocaust. De Centrale volgt de wijzigingen in de bestaande fondsen op de voet op en kijkt ook uit naar nieuwe projecten. Op deze manier kunnen cliënten steeds terecht voor de meest recente informatie.

Claims conference Oorlogsslachtoffers, die voldoen aan de voorwaarden, hebben recht op een vergoeding van het Artikel 2 fonds of het Hardship fonds. In 2013 kenden de aanvragen voor deze vergoedingen een lichte daling. In totaal kregen we een vijftal nieuwe aanvragen.

In 2013 ontvingen 7 Oostenrijkse nazislachtoffers een vergoeding van de Claims Conference. Deze organisatie heeft een overeenkomst bereikt met de Oostenrijkse regering en de Bank Austria, welke de mogelijkheid biedt om in noodgevallen en op korte termijn hulp te bieden aan Oostenrijkse slachtoffers van het naziregime. Het AHSEAPprogramma (Austrian Holocaust Survivors Emergency Assistance Program) stelt bescheiden individuele tegemoetkomingen ter beschikking (financiering van medicatie, tandheelkunde, kinesist, huishoudelijke hulp, …) aan personen die Oostenrijk op of na 11 juli 1936 hebben verlaten omwille van politieke of religieuze redenen en/of slachtoffer waren van nazivervolging. De belangrijkste voorwaarde om een tegemoetkoming te krijgen van dit fonds is dat men de Oostenrijkse nationaliteit moet hebben gehad of tenminste 10 jaar in Oostenrijk hebben gewoond vanaf de dag van emigratie. Wat het Zwitsers Fonds betreft, werden er in 2013 10 uitbetalingen uitgevoerd. Dit Fonds verzorgt tegemoetkomingen aan mensen met dringende kosten, die niet worden terug betaald door een ander fonds. Door het Hongaars Fonds werden er in 2013 29 uitbetalingen uitgevoerd. Dit fonds verzorgt ook tegemoetkomingen aan mensen met dringende kosten, die niet worden terug betaald door een ander fonds. Personen die het vermoeden hebben dat ze in aanmerking komen, mogen zich steeds aanmelden bij de sociale dienst. Een voorwaarde om recht te kunnen hebben op een vergoeding van een fonds is erkend zijn door de Claims Conference door Article 2 of het Hardship fonds, of een Wiedergutmachung hebben.

Maaltijden Reeds verscheidene jaren levert de Centrale koosjere maaltijden aan huis, maar ook aan de Antwerpse gevangenissen en ziekenhuizen. De bereiding en bedeling van deze maaltijden gebeurt door een externe dienst. Deze maaltijden worden vers bereid en warm bij de mensen aan huis geleverd. Dit gebeurt dagelijks, behalve op zaterdag. De maaltijden voor zaterdag worden vrijdag geleverd. Voor het aanvragen van deze maaltijden neemt u contact op met onze sociale dienst. De maaltijden voor de Antwerpse Gevangenis worden door het Joods Geriatrisch Centrum bereid en ook hiervoor neemt u best contact op met onze sociale dienst. In 2013 heeft de Centrale 2269 maaltijden rondgebracht.

Kwaliteitszorg In 2013 werkten we een aantal aspecten van het beleidsplan verder uit. We werkten aan volgende doelstellingen: -De naambekendheid van onze dienst vergroten. We blijven ons inzetten om de samenwerking met andere diensten te optimaliseren en zo ook onze naambekendheid hoog te houden. -Het afsprakenbeleid en de afbakening van de bereikbaarheid van de hulpverlening naar cliënten toe is gebeurd. Wij hebben er echter voor gekozen om dit niet via schriftelijke contracten in praktijk te brengen, maar eerder via mondelinge kennisgeving en wederzijds respect. Tevens is dit afsprakenbeleid na te lezen in de wachtruimte en in gesprekbureaus, waar dit uithangt. -In 2013 is de opvolging van leningen inzake Fonds Mörsel op regelmatige basis gebeurd.


jaarverslagen Ook blijven de medewerkers van de sociale dienst zich verder bijscholen. Maandelijks is er een supervisiemoment met dhr. Jo Beddeleem. Hierdoor kunnen de sociaal assistenten op tijd en stond met vragen en problemen terecht bij een ervaren sociaal werker met oog op de optimalisering van de dienstverlening. Eén van de maatschappelijk assistenten heeft een opleiding als schuldbemiddelaar gevolgd in 2013. Voorts hebben wij ook getracht ons te verdiepen in de problematiek van intrafamiliaal geweld.

Dienst gezins- en bejaardenhulp De Joodse Dienst voor Gezins- en Bejaardenhulp verleent sinds 1977 hulp aan gezinnen en bejaarden die tijdelijk of permanent niet in staat zijn hun huishoudelijke werkzaamheden te verrichten. Het is van uiterst belang dat de gezinnen weten dat de hulp steeds van tijdelijke aard is. De dienst krijgt de laatste tijd veel aanvragen binnen van bejaarde mensen. Daar zij vaak niet meer in staat zijn om voor zichzelf te kunnen zorgen of het huishouden niet meer aankunnen, wordt de hulp daar zo snel mogelijk opgestart. Dit heeft als gevolg dat gezinnen nog langer moeten wachten op de hulp. Indien er toch aanvragen binnenkomen en er kan niet gewacht worden op de hulp, zal er doorverwezen worden naar externe diensten. De dienst vreest dat deze wending zich alleen maar zal verderzetten in de toekomst. Het jaar 2013 is een positief jaar geweest. Er werden in totaal 83 cliënten geholpen bij de ge-zins- en bejaardenhulp. Afhankelijk van het inkomen en van de gezinssamenstelling wordt de kostprijs berekend. De kostprijs wordt vastgelegd volgens vaste barema’s. In 2013 mochten we een bekend gezicht, Shirley, terug verwelkomen op de Centrale. Zij is zeer enthousiast om de cliënten terug te helpen. Daarnaast hebben we Brigitte en Sarah ook mogen ontvangen. Centrale Magazine - 22

Sarah zal in de plaats van Melissa, die jammer genoeg voor een lange tijd niet meer voor onze dienst zal werken, tewerkgesteld worden. Wij hopen dat zij zich snel thuis voelen op de dienst. We wensen hen veel succes toe. De globale financiering van de dienst gebeurt door drie instanties: het kleinste aandeel komt vanuit de cliënt zelf, het tweede deel wordt gefinancierd door de subsidies uitgekeerd vanuit het departement Welzijn, een derde deel komt vanuit het Claims fonds.

Poetsdienst De Koninklijke Vereniging voor Joodse Weldadigheid richtte in 1979 een Poetsdienst op ter aanvulling voor de dienst Gezins- en Bejaardenhulp. Vandaag heet de dienst officieel “Dienst voor Logistieke Hulp en Aanvullende Thuiszorg”. De poetsdienst bestaat uit zeven poetsvrouwen, die werken in voltijds of deeltijds werkregime. Tijdens het jaar 2013 heeft de dienst 48 cliënten geholpen. Ook hier zien we dezelfde tendens als bij de gezinshulp i.v.m. de aanvragen.

Jaarverslag Rusthuis 2013 Inleiding: In 2013 werd vooral de nadruk gelegd op het uitbouwen van kwaliteit. De bevestiging van de overheid, twee inspecties, hebben ervoor gezorgd dat we als instelling volwaardig erkend zijn, ook naar kwaliteitsnormen toe. Dit heeft de nodige motivatie gegeven om allerhande projecten in een snel tempo op te starten.

1. Bezetting: Eerste kwartaal - 90,23% Tweede kwartaal - 90,59% Derde Kwartaal - 88,13% Vierde Kwartaal - 89,12% De bezetting was in 2013 iets minder dan 2012. Er worden inspanningen gedaan om deze toch te optimaliseren. Een betere bekendmaking, contacten met de sociale diensten, het online zetten van een website zijn enkele van deze maatregelen. Er werd voor gekozen om de Joodse bewoners te centraliseren over twee afdelingen. Onze bewoners hebben dit als positief ervaren en dat laat ons ook toe om hun te respecteren in hun overtuiging en de Joodse culturele waarden naar hen toe te brengen. We zijn er ons van bewust dat we hier extra aandacht gaan aan besteden.

2. Projecten: A. Dementie: Mevrouw Tanja Rathé, animatrice en orthopedagoge, heeft met succes de opleiding referentiepersoon dementie beëindigd. Dit liet ons toe om in huis met leefgroepen dementerenden te starten. Het project wordt verder ontwikkeld zodat we op termijn met twee leefgroepen kunnen werken, nl. op de tweede en vijfde verdieping. Deze zijn heel verschillend en worden met de nodige cultuursensitiviteit aangepakt. B. Medicatie: Verschillende opleidingsmomenten waren gepland voor de verpleegkundigen. Alles werd in procedures neergeschreven.

jaarverslagen C.

Tuin:

Dankzij de steun van de damescommissie werd de aanleg naar de tuin vernieuwd. Onze bewoners kunnen nu op een veilige manier van de tuin gaan genieten. D. Verwarming: De verwarmingsinstallatie werd volledig vernieuwd omdat deze ongeveer dertig jaar oud was. Er zijn nu twee nieuwe moderne, spaarzame ketels geplaatst. E. De structuur op de afdelingen werd hertekend. Elke afdeling heeft een afdelingshoofd: Afdeling 1: Edyta Afdeling 2: Louis Afdeling 3: Beata Afdeling 4: Laura Aan deze aanstelling werd een opleidingsplan gekoppeld voor 2014, zodat deze verantwoordelijken over de nodige competenties zullen beschikken. F. Kinesitherapie: Deze werd uitgebreid met een nieuw motorisch systeem om de gangrevalidatie te verbeteren. G. Personeel en Hospitalisatieverzekering: Voor alle personeelsleden werd een hospitalisatieverzekering aangegaan. Ook familieleden kunnen intekenen indien zij dit wensen. Om concurrentieel te blijven was dit noodzakelijk. De zorgsector kampt met een tekort aan personeel. We hebben ook enkele nieuwe buitenlandse verpleegkundigen aangeworven uit Spanje. Deze beschikken over de nodige taalvaardigheid en de juiste competenties.

Slotwoord: Een nog betere benadering van onze bewoners en dit met alle respect voor de culturele achtergrond zijn de streefdoelen voor 2014. Ik plaats dan als slot onze kernwaarden uit onze visie die voor zich zelf spreken: Zorg met aandacht Betrokkenheid Autonomie Cultuursensitiviteit Deskundigheid Betrouwbaarheid Luc De Proost Directeur Residentie Apfelbaum-Laub

Jaarverslag van de damescommissie 2013: De damescommissie heeft haar voornaamste activiteiten in en rond het Rusthuis, de Serviceflats en de Club Shalom. Hun activiteiten en acties zijn essentieel ter ondersteuning van het sociaal werk. Regelmatig organiseren ze feesten in het home waarbij ze de residenten ook geschenken geven. Tijdens deze namiddagen hebben ze de gelegenheid om hun fondsen aan te vullen en kunnen de bezoekers tezelfdertijd zien wat ze doen en gedaan hebben met hun giften. Bovendien worden nieuwe projecten voorgesteld. Deze gelegenheden leggen tevens het contact tussen vrijwilligers, bezoekers en residenten. De Chanoeka en Poerimfeesten zijn grote gebeurtenissen met muziek, show en verkleedpartijen.

In oktober, op de jaarlijkse theenamiddagen, zamelen ze geld in dat hoofdzakelijk gebruikt wordt om onmisbare medische en paramedische apparatuur aan te schaffen. Aanvankelijk kochten ze meubels en medische toestellen, maar hun activiteiten ontwikkelden zich in dergelijke mate dat ze de grootste sponsors werden van het bejaardentehuis. De lijst van hun aankopen is zo groot dat men ze niet kan opsommen. Hun laatste project is de heraanleg van de tuin in het rusthuis om een betere doorgang te bezorgen voor rolstoelen. Ze steunen ook maandelijks de sociale commissie met een vast regelmatig bedrag om de noodlijdende families te helpen. De damescommissie is een grote groep vrouwen van alle leeftijden, afkomst en stand. Zij hebben allen één gemeenschappelijk doel, namelijk de armen en bejaarden te helpen, ze bij te staan wanneer of waar ook. Ze aanschouwen het als een plicht om hun naasten te helpen. De damescommissie is uitgegroeid tot een grote public relations van de Centrale met haar leden. De Centrale heeft recentelijk via een plakkaat haar dankbaarheid getoond ten aanzien van de damescommissie.

Villa Altol 2013 Terugblikkend op een gezellig en ontspannend jaar voor onze bezoekers, jong en oud, die in de Villa Altol verbleven en genoten met volle teugen, zou ik graag de tijd nemen om degenen die dit elk jaar mogelijk maken te erkennen en bedanken. Eerst en vooral dank ik de Centrale voor haar steun en hulp in het laten voortbestaan van een vakantiecentrum voor families en individuën die zich anders geen dergelijke koosjere vakantie zouden kunnen permitteren. Ook wil ik alle personen bedanken die hun genereuze steun betuigen uit dankbaarheid voor hun gelukkige ervaringen in de Villa Altol tijdens de vele vakanties die ze in de Villa Altol hebben doorgebracht. Centrale Magazine - 23

jaarverslagen Last but not least, wil ik dank u zeggen tegen alle gasten die in de Villa verblijven, omdat zij mij de voldoening geven om hun een plezante vakantie te bezorgen. Het is duidelijk dat in deze drukke tijden vakantie en het bekomen van een bezige en stressvol levensstijl geen overbodige luxe is maar een noodzakelijkheid. Ook voor kinderen, met hun niet te onderschatten behoefte aan spelen, is een vakantie gevuld met outdoor activiteiten een must. Villa Altol vervult deze noden ruimschoots en biedt daarnaast ook een rustige en gezonde omgeving aan die kracht verschaft aan mensen verzwakt door ziekte. Er zijn vele families die maar blijven terugkomen met hun kroost en er onvergetelijke “family time” beleven, wat een band schept en kracht schenkt voor de rest van het jaar. Banden worden niet alleen binnen, maar ook buiten de familie geschept door samen plezier te beleven met andere gasten. Behalve families, profiteren ook scholen van deze voordelen. Het onderwijssysteem kan heel vermoeiend zijn voor veel kinderen en tieners, en Joodse scholen proberen hun een kans geven om te bekomen van een drukke semester en te herladen door ‘zeeklassen’ te organiseren in de Villa Altol. De onderwijzers komen hier met hun leerlingen en samen leren ze in een ontspannende sfeer hun leerstof en organiseren leuke avondprogramma’s. Hier wordt de relatie tussen de onderwijzer en leerling versterkt en maakt het mogelijk om te kunnen praten over eventuele problemen en verbeteringen in een vertrouwelijke sfeer. Ook is het een mogelijkheid om de sociale vaardigheden van de leerlingen te verbeteren door uitdagingen te bieden die worden uitgevoerd in groepsverband. Centrale Magazine - 24

Door het groeiende aantal gezinnen met veel kinderen in de gemeenschap stijgt de behoefte aan vakanties voor grote gezinnen. Moeders komen naar de Villa om terug op kracht te komen van een bevalling of vermoeiende maanden van babyverzorging. Deze moeders hebben dit nodig om hun hoofd boven water te kunnen houden en tegen de dagelijkse stress aan te kunnen. Deze vakanties doen wonderen in een week tijd, de moeders delen hen ervaringen, krijgen steun, maken nieuwe vriendschappen, bespreken verschillende moeilijkheden en oplossingen voor hun persoonlijke familie situaties. Zij arriveren met een gevoel van uitputting en vermoeidheid en vertrekken met een nieuwe geest en energie die hun vele maanden later nog kracht biedt. De Centrale ontvangt veel brieven van deze moeders die hun dankbaarheid willen uiten. De vergrijzing van de gemeenschap betekent dat meer en meer bejaarden die niet ver kunnen reizen een nabije plek zoeken om hun vakantie door te brengen en de Villa Altol voldoet uitstekend aan deze eis, dankzij haar nabije locatie. Het is een bijzondere ervaring voor de bejaarden die elkaar al tientallen jaren kennen, sommigen hebben hun jeugd hier doorgebracht, anderen hebben de oorlog samen overleefd. Ze krijgen de kans om nostalgische gesprekken te houden over hun gedeelde verleden. Er wordt extra aandacht besteed aan hun individuele menu’s die door onze ervaren chef wordt verzorgd en hun de kracht geeft om na de maaltijd de nabije omgeving te kunnen verkennen. Hun kinderen en kleinkinderen komen soms mee en krijgen dan de kans om hun ouders en grootouders vanuit een andere hoek te leren kennen. De Villa wordt regelmatig vernieuwd en aangepast aan de behoeften van de gemeenschap, het interieur wordt meer trendy, de speeltuin wordt telkens groter en avontuurlijker, the lobby wordt telkens gezelliger en de menu’s worden

gewijzigd volgens de behoeften van de gasten. Er worden ook nieuwe vakantie formules aangeboden zoals de “ Do-ityourself ”-formule, waarbij een familie of groep van 40 leden, de hele Villa innemen en hun eigen programma organiseren. Deze formule is heel populair met scholen, synagogen, familiefeesten, enzovoort. In een tijd wanneer veel hotels moeten sluiten door de huidige economie, blijft Villa Altol doorgaan. Er zijn nog veel kinderen, volwassenen en senioren die de Villa willen bezoeken, maar steun nodig hebben van de gemeenschap om dit mogelijk te kunnen maken. U kunt een familie, een kind of een bejaarde, een school of synagoge steunen om zich een vakantie te kunnen veroorloven. Als u hiervan deel wilt uitmaken en uw steun aan hun wil geven, gelieve de Centrale te contacteren. Hierbij een overzicht van onze activiteiten:

Kinderkolonie: Kinderen spelen van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat en genieten van de frisse zeelucht en het mooi zomerweer. Dit alles onder begeleiding van ervaren jeugdleiders. De kinderen worden gestimuleerd om aan de educatieve activiteiten mee te werken en worden lekker verwend met plezante en leerrijke uitstappen in de regio. De hoge normen van onze heerlijke keuken worden aangepast aan de kidsmenu’s en het wordt smakelijk smullen. De inschrijvingen voor juli 2014 zijn al lopende, althans voor degenen die zich na vorig jaar nog niet direct hebben ingeschreven. Leeftijd doelgroep: 6-12 jaar

jaarverslagen Jonge moeders:

Pessach:

In Touch:

Uitsluitend voor het vrouwelijk publiek. Laat jezelf eens goed verwennen en geniet van het leven. Laat gewoon al uw zorgen even thuis totdat u weer in goede conditie bent door deze opfrissende vakantie. Al wat u moet doen is kiezen tussen de grote keuze aan activiteiten en jezelf eens echt laten gaan. Een must voor iedere huismoeder (en, wie weet, misschien een plicht voor elke man om zijn lieve vrouw deze vakantie even te gunnen). U zal versteld staan van de effecten van een dergelijke korte vakantie. Veel succes aan de mannen die thuisblijven! Inschrijvingen voor mei 2014 zijn al lopende.

Wordt u nu al angstig van de grote Pessachkuis die het hele huis op stelten zet? Wilt u een traditioneel sederfeest vieren met heel de (verenigde) familie en misschien grootvader aan de leiding, maar u hebt niet genoeg ruimte in uw appartement om uw gasten te ontvangen? Wilt u van de heerlijke Pessach-gerechten genieten met de krokante Matsah en tal van haute-cuisine menu’s? Dan is Villa Altol dé ideale plek om Pessach te vieren en de ultieme vrijheid te herbeleven.

Vereniging van ouders van bijzondere kinderen komende uit heel Europa organiseerde een prachtige samenkomst met uitgebreide 5 sterren menu’s in een onvergetelijk warme sfeer.

Gezinnen: Wat denkt u van heel de zomervakantie niet te hoeven koken, afwassen of boodschappen doen? Dat laat U gewoon aan ons over. Enkel uzelf puur ontspannen en zonnebaden aan het strand, terwijl uw kinderen aan het spartelen zijn in het frisse water en er reuze zandkastelen bouwen onder uw toezicht. Achteraf, na een lange dag van sport en ontspanning, komt u lekker s’avonds bij ons van een overheerlijke gastronomische maaltijd genieten. Droomt u er al het hele jaar van? Dan bent u bij ons van harte welkom ijdens heel de maand augustus 2014 voor de ideale familievakantie. De inschrijvingen voor augustus 2014 zijn al van start.

Shavuot: Geniet van een heerlijke Shavuoth volgens de traditie met tal van melk lekkernijen verzorgd door de befaamde Kleinblatt-bakkerij. Een niet te vergeten Shavuot waarbij u een frisse kijk op de Thora zal krijgen na een nacht lang studeren volgens de traditie.

Tikvatenou: Tikavatenou is weer vaste vakantieganger bij ons, nadat ze gedurende 2 jaar elders hun jaarlijkse vakantie hebben doorgebracht. Maar zoals verwacht zijn ze nu terug onder onze vaste bezoekers. En het is voor de Villa een eer en een plezier om deze welverdiende vakantie voor hen te kunnen organiseren. Tachkemoni, Lamdeni, Satmar We hebben ook de eer gehad om zeeklassen te organiseren voor deze scholen. Het gaat dan natuurlijk om op maat georganiseerde sessies, die voor elke leerling betaalbaar is. Het is voor de leerlingen een onvergetelijke ervaring en een gelegenheid om hun band met hun medeleerlingen en hun leerkrachten te versterken.

De joodse gemeenschap van Brussel : Wij hebben ook de eer gehad om de joodse gemeenschap van Brussel te verwelkomen op Villa Altol. Het is een jonge gemeenschap van professionals met veel energie en interesse in hun joodse identiteit. Ze hebben gastsprekers uit Israel uitgenodigd om hun belangrijke joodse ideëen bij te leren. Iedereen werd er zo door geïnspireerd, dat ze na thuiskomst onmiddellijk een volgend weekend hebben gereserveerd.

Seed: Het jaarlijks single-weekend dat vrijgezellen uit heel Europa samenbrengt voor een onvergetelijke ervaring. We creëeren de ideale sfeer en setting om u op uw gemak een levenspartner te kunnen vinden Met de uitgebreide menu’s en de professionele gastsprekers en entertainers is genieten in ieder geval gegarandeerd. En we hebben de eer gehad om dankzij dit unieke weekend al enkele succesvolle koppels gevormd te hebben. Doelgroep: Singles die ‘de ware’ zoeken. A. Mendlewicz en de hele Villa-Altol team


Gedicht in het Yiddish

door Dhr M. Saar Jacob = Israel -


Boomplanting in het Rusthuis

O

p 16 januari werd er in het rusthuis een appelboom geplant. De symboliek achter deze boomplanting vertelt het verhaal van onze residentie ApfelbaumLaub. Vanuit de Joodse wortels is er iets gegroeid , een huis voor onze ouderen met een visie . De bedoeling is dat samen met de boom de visie van het huis groeit. De vruchten zullen dan symbool staan voor de waarden waaraan gehecht wordt nl. zorg met aandacht, deskundigheid, betrouwbaarheid, cultuursensitiviteit en betrokkenheid. Ieder personeelslid heeft een stukje aarde aan de planting toegevoegd. Het zijn die mensen die elke dag aan deze waarden werken en die de vruchten dienen te plukken. Samen op weg naar een warm huis waar bewoners zich geborgen, verzorgd en gewaardeerd weten. Het was een gezellig samenzijn met de bewoners en iedereen kon genieten van een heerlijke appelcake die het keukenpersoneel had gebakken. Als kleine attentie kreeg iedereen dan ook nog een lekker appeltje.

Bezoek bij Mevrouw

Chaja Lieberman-Zalsman die 100 jaar geworden is

door B.P.

M

evrouw Lieberman is een oude kennis van de Centrale. Zij wordt voortdurend bijgestaan door een heel team, gestuurd door de Centrale. Onder leiding van de sociaal assistente Eve komen twee verzorgende, Else en Mieke, bij haar afwisselend aan huis. Bovendien, is er ook Manuela die bij haar komt poetsen. Ze ziet ze allemaal even graag en het is echt wederzijds. Mevrouw Chaja is altijd goed gezind en geweldig dankbaar voor al wat men voor haar doet. Ze ziet er nog fantastisch uit, men zou haar gemakkelijk 20 jaar minder kunnen geven. Ze is echt een heel lieve dame. Haar huishouden is nog altijd precies zoals zij het gewoon was en het is zelfs strikt koosjer, ongelooflijk maar waar! Het is alsof alles van zelf draait! Ze is nooit alleen, ook al heeft ze hier helemaal geen familie meer. De vertegenwoordigers van de Centrale vormen haar familie. Haar enige dochter, Martine Koretski, die haar regelmatig komt bezoeken, woont in Israel en vrienden van haar leeftijd zijn er vanzelfsprekend niet meer. Natuurlijk heeft ze veel meegemaakt tijdens de tweede wereldoorlog, hoe zou het anders kunnen zijn, maar ze spreekt er liever niet te veel over. Mevrouw Chaja is dikwijls in Israel geweest maar toch heeft ze besloten in Antwerpen te blijven. “Een oude boom is moeilijk te ontwortelen”, zegt ze. In december werd ze 100 jaar, en voor deze gelegenheid kreeg ze bezoek van de Schepen van Antwerpen. Daarbij kreeg ze ook een mooie zilveren schotel als geschenk. Een lekkere mooie taart van Kleinblatt prijkte op tafel en iedereen deed er eer aan. De dochter Martine had niet genoeg woorden om de Centrale te bedanken, ze zei dat ze haar dankbaarheid niet voldoende kon uitdrukken. Hoe had ze anders gerust kunnen zijn? Nu weet ze dat haar moeder in goede handen is. Wij wensen nog aan Mevrouw Chaja een hartelijke Mazal Tov voor deze belangrijke verjaardag en hopen voor haar tot 120 jaar in goede conditie! Centrale Magazine - 27

O

Een blijde inhuldiging

p woensdag 11 december 2013 werd er een blijde inhuldiging gehouden in onze Service Flats. De Centrale heeft via een plakkaat haar dankbaarheid vereeuwigd ten aanzien van de Damescommissie. De heer Lipschutz heeft dit in zijn toespraak prachtig uitgedrukt. Mevr. Parnas dankte op haar beurt haar trouwe vrijwilligsters die altijd paraat staan om een handje toe te steken. Met deze gedenkplaat willen wij de damescommissie bedanken voor al hetgeen zij reeds verwezenlijkt hebben door de jaren heen. Haar activiteiten en acties zijn essentieel ter ondersteuning van ons sociaal werk, niet alleen steunt zij maandelijks onze sociale commissie, zij zorgen tevens dat met de opbrengst van hun feesten medische apparatuur wordt aangekocht voor ons rusthuis.

Centrale Centrale Magazine Magazine -- 29 29

Chanoekafeest 2 december 2013

door Betty Parnas

C

hanoeka werd in het rusthuis rijkelijk gevierd. Het werd aangeboden door Lilly Glatt ter nagedachtenis van haar dierbare moeder Mevrouw Sara Schlaaf z’l, wiens voorbeeld wij allemaal zouden kunnen volgen. Ze bekommerde zich altijd voor de oudere en de zieke mensen. Onze pensionairs genoten ten zeerste van deze namiddag die nog verhevigd werd door de muziek van Heidi Moskowitz. Heidi is altijd bereid om onze feesten op te vrolijken met haar mooi gezang. De blauwe zaal was helemaal vol; talrijke genodigden en veel vrijwilligsters waren komen opdagen. Het was een mooie gelegenheid om Lydia Herscovic-Neuman te bedanken voor de betrokkenheid die ze al die jaren getoond heeft voor de pensionairs van het rusthuis. Nu heeft Lydia, samen met haar echtgenoot Herman, besloten zich in Israel te vestigen om dichter bij hun kinderen te zijn. Jarenlang heeft ze hier gewerkt met zoveel liefde en genegenheid, wij zullen haar nooit vergeten, haar toewijding kende geen grenzen. De damescommissie overhandigde haar een geschenk als gebaar van erkentelijkheid. Ter gelegenheid van Chanoeka kregen al onze residenten, zowel de dames als de heren, een mooie sjaal toegereikt, en we konden merken hoe tevreden ze waren met het geschenk. Wij danken daarvoor M. David Domb dankzij wie wij deze sjaals van de beste kwaliteit konden aanwerven aan de laagste prijzen. Last but not least, het feest werd met luister beëindigd door de familie Benjamin Muller. Chazan B. Muller en achtereenvolgens zijn zoon en zijn kleinkinderen zongen bij het aansteken van de Chanoekakaarsen de bijpassende liturgische liederen onder begeleiding van M. Fries. Chazan Jaquie Gleicher die ook aanwezig was, werd natuurlijk door hun mooie gezang meegesleept en het werd een prachtige ceremonie die ons tot tranen toe beroerde! Het was moeilijk om aan het feest een einde te maken.

Giften :

Bendavid Adina Domb Esther Handler Erika Holzer Blima Leiser Mina Marcovici Paula Moskowitz Heidi Pollak Dori Spitzer Miri Zalsberg Tobi Zilberman-Folger Ter nagedachtenis van Herman en Ida Hochhauser z’l Centrale Magazine - 30


Chanoekafeest

in de zaal van de Serviceflats“Zaïs Raanan” door Betty Parnas

D

e sfeer in de Serviceflats van de Centrale is de laatste tijd bruisend en vol leven. Op bepaalde dagen is het zelfs heel druk. De club voor dames van de derde leeftijd, Zaïs Raanan genaamd, en die gesticht werd door Bikur Cholim is nu verhuisd naar de zaal van de Club Shalom. Twee keer per week, dinsdag en donderdag, komen die dames om 10 am en blijven tot 3 pm. Ze hebben daar een uitgebreid programma: turnen, de krant lezen en de actualiteit bespreken, concert, conferentie, naar een film kijken en noem maar op. Daarbij krijgen ze ook een smakelijke maaltijd, en telkens wordt het zo mooi geserveerd alsof het iedere dag feest was. De gedekte tafel is echt een lust voor het oog en voor de smaakpapillen. De dames zijn zo tevreden en ongelooflijk dankbaar, en alles wordt georganiseerd door vrijwilligsters. Het comfort is fantastisch, de mooie zaal, de verschillende keukens, het zicht op de binnentuin, en wacht maar als de lente aankomt en als men buiten kan zitten. De tuin is fantastisch mooi! Alles is in feiten voor dit doel geïnstalleerd. Ter gelegenheid van Chanoeka vond er natuurlijk een mooi feest plaats en de zaal was propvol. De dames die al sinds ontelbare jaren lid zijn van de Club Shalom komen op andere dagen ongestoord verder en ze kunnen naar hartenlust kaarten, maar de laatste tijd genieten ze ook van de nieuwe activiteiten. Wat een enorm succes! De Club staat open voor iedereen en iedereen is van harte welkom!



Casting Light on Little-Known Story of Albania Rescuing Jews From Nazis There were a handful of European nations where the Nazi killing machine sputtered, but few seem more remarkable and less illuminated than Albania.

W

ith ordinary Albanians moving Jews from hide-out to hide-out to elude capture, Albania saved virtually all of its 200 native Jews and 400 Jewish refugees from Germany and Austria. The country also helped spirit hundreds more over from Nazi-occupied Balkan lands. “Albania was one of the only European countries that had more Jews at the end of the war than at the beginning of the war,” said Michael Berenbaum, former project director of the United States Holocaust Memorial Museum. A full picture of that rescue emerged only in the early 1990s after the collapse of a particularly opaque and repressive Communist government and was confirmed by Yad Vashem, the Holocaust research institute, in 2007. It will be retold on Dec. 8 at the Museum of Jewish Heritage in New York, where speakers will include descendants of Albanian rescuers and of rescued Jews. Albania has practical reasons for wanting this story known. The country is seeking membership in the European Union, but its chances are hobbled by a history of ingrained corruption. At a time when Albania has promised to clean up its government, the rescue story not only highlights an episode of Albanian magnanimity, but also shows that Albanians honor their promises. The story of the rescue, said Ferit Hoxha, the Albanian ambassador to the United Nations, shows that “although we were closed under one of the fiercest Communist regimes, this nation’s people are noble and as able to deliver with courage as anyone else in Europe.” In much of Europe, the Final Solution was remarkably efficient: 90 percent of Poland’s 3.3 million Jews were killed, 88 percent of Germany’s 240,000 Jews,


By JOSEPH BERGER

Felicita Jakoel in 1992 with her father, Josef, who was able to hide from the Nazis because of help from Albanians.

77 percent of Greece’s 70,000 Jews, with similarly chilling tolls elsewhere. The exceptional difference in Albania, experts on the episode say, was rooted in a national creed called besa that obligates Albanians to provide shelter and safe passage for anyone seeking protection, particularly if there has been a promise to do so. Failure to act results in a loss of honor and standing. “It involves uncompromising protection of a guest, even at the point of forfeiting one’s own life,” wrote Shirley Cloyes DioGuardi, an organizer of the New York event whose husband, former Representative Joseph H. DioGuardi, visited Albania in the early 1990s and helped unearth details of the rescue. Another explanation, Ms. Cloyes DioGuardi says, is that in Albania, a Roman Catholic and Eastern Orthodox country until Ottoman rule led to conversions to Islam starting in the 15th century, ethnicity has always trumped religion, and piety is less than zealous. “We knew our enemies wanted to use religion to divide and conquer us, but we knew we had the same blood,” said Akim Alickaj (a-LITCHkye), an ethnic Albanian raised in Kosovo who owns a New York travel agency and whose father helped rescue Jews. “Religion changes, but nation and blood can’t be changed.” Two other countries saved most of their Jews as well. When German occupiers ordered the deportation of Denmark’s 7,800 Jews in 1943, neighbors, colleagues and activists, in a virtually spontaneous outpouring of help and resistance, transported more than 7,000 Jews, largely by fishing boat, across a channel to neutral Sweden, according to Bo Lidegaard, editor in chief of the newspaper Politiken.

Bulgaria was allied with the Nazis and turned over 11,000 Jews from occupied Macedonia and Thrace for deportation to death camps. But when an order came for deportation of Bulgaria’s own Jewish citizens, members of Parliament and church leaders pressured the government to resist, and 48,000 Jews survived. When the Nazis rolled into Albania in September 1943, taking the country over from the more lenient Italian Fascists, two Jewish residents of the city of Vlora — Rafael Jakoel and his brother-in-law — met with the mayor there. He told them, according to Mr. Jakoel’s granddaughter, Felicita, “As long as you are here, you don’t have to worry, but Germans are Germans so it’s better to go to the capital.” Rafael Jakoel and his brother-in-law went to Tirana to meet the interior minister, Xhafer Deva, of what seemingly was a fascist government collaborating with the Nazis. The minister even showed them a list of Jews whom the Germans had asked for. Nevertheless besa was so forceful that he did not turn over the list, Ms. Jakoel said. “As long as we are here you don’t have to worry,” he told them, according to Ms. Jakoel, who today, like many Albanian Jews, lives in Israel. “But if something happens to us you have to take care of yourself.” Ms. Jakoel’s father, Josef, who was 18 at the time, and his younger sister and brother were hidden in the home of Vlora’s vice mayor, mingling with his own children. Later the Jakoels hid with a family in the town of Kavaje, scrambling into a garden whenever the Germans approached. When three first cousins were seized, Mr. Jakoel and his brother-in-law returned to Tirana, found go-betweens who

Mustafa-Pashe Rezniqui, an Albanian rescuer, in 2006.

“Albania was one of the only European countries that had more Jews at the end of the war than at the beginning of the war” Arsllan Rezniqi rode in the back of a car used to transport Jews from Nazi-occupied Macedonia to safe hide-outs. A truck was also used and over time, Mr. Rezniqi moved 400 Jews to Decan, in Kosovo.

had good relations with the Germans and were able to buy the cousins’ release for 3,000 gold coins, Ms. Jakoel said. Many of the rescues took place in Nazioccupied Kosovo, which is heavily populated with ethnic Albanians and was then part of Yugoslavia. Mr. Alickaj, 59, the New York travel agent, recalled in an interview that his father, Arif Alickaj, was executive secretary of the municipality of Decan and, using popular Muslim names, issued false identifications to allow Jews — many of them refugees from Macedonia and Serbia — to travel to Albania. He too was asked for a list of Jews but insisted there were none, Mr. Alickaj said. Mr. Alickaj’s friend, Arsllan Rezniqi, a grocer, owned a truck that picked up fruit and vegetables from Macedonia, and over time he transported 400 Jews to Decan. Word had come from ethnic Albanians in Macedonia that their Jewish neighbors were in jeopardy. Mr. Rezniqi’s greatgrandson, Leka Rezniqi, 28, an anchor of a television news show in Pristina, Kosovo’s capital, said in a telephone interview that Mr. Rezniqi even built a house in the garden as a shelter for refugees. Albanian neighbors knew Jews were hiding on the property and never exposed them. “They knew that Arsllan gave them besa so he could not be betrayed,” said Leka Rezniqi. Mr. Rezniqi’s great-grandfather arranged for havens among the families living in the small mountain villages outside Decan, which he correctly guessed the overstretched Germans forces would seldom visit. “The Germans had checkpoints,” said Mr. Alickaj. “But our local people knew how to avoid them. They always had back routes.”


EDITORIAAL. Sylvain Lipschutz - Voorzitter. Het Centraal Vlaams-Joods Overlegorgaan van een sandwich generatie

Recommend Documents