EDISCH
OFFICIEEL O R G A A H
VAN
DE KONIHKLIJKE
NEDERLANDSCHE MAATSCHAPPIJ
TOT BEVORDERING
T
DER GEHEESKUHST
Hoofdredacfeur: W. J. Royaards - Redactiesecretaris: J. J. van Mechelen - Bestuur: K. Vaandrager, Deventer, voorzilter; Prof. Dr. A. Kummer, Amsterdam, vice-voorzitfer; Dr. C. de Groot, Rotterdam, secrefaris; Dr. M. van der Stoel, Voorschoten, penningmeester; A. J. M. van Susante, Aalst-Waalre - Redacfie en abonnemenlenadm. Keizersgracht 327, Amsterdam, Tel. 33300.
ONDUIDELIJKE i s Medisch Contact van 7 augustus schrijft ,,Huisarts" in ,,Uit de Praktijk" over een partus door hem verricht bij een patiente, die in het ziekenhuis was opgenomen. Hij vermeldt, dat in de plaats waar hij woont ,,de regeling zo is, dat de patient van het ziekenfonds geen vergoeding van ziekenhuiskosten krijgt als de huisarts behandelt, ook niet als er een medische indicatie is." Er is op dit artikeltje nog al wat reactie geweest, gepaard met critiek op de handelingen van deze ,,Hutsarts". Het staat voor ons vast dat de betrokken arts geheel te goeder trouw heeft gehandeld, uitgaande van de plaatselijke regeling, dat geen ziekenhuiskosten mogen worden betaald als de huisarts de patient behandelt. Desalniettemin zijn wij van mening, dat ten aanzien van het ziekenfonds geen juiste weg bewandeld is. Uit de verschillende reacties is echter wel gebleken d a t e r verwarring, althans onduidelijkheid bestaat over de vraag, hoe het nu eigenlijk zit met het betalen van de kosten der ziekenhuisverpleging wanneer een hutsarts de hulp in bet ziekenhuis aan zijn patient verleent. ,,C.g.-ziekenfonds" stelt in ,,Uit de Praktijk" (M.C. van 28 augustus) dat het ziekenfonds in dit geval de kosten had moeten betalen en dat bij weigering daar-van tegen deze beslissing in beroep had moeten worden gegaan. Hij grondt deze mening op bepalingen in de officiele voorschriften en veroordeelt de handelwijze
INHOUD 14e Jaargang - 4 September
!959
-
No. 3 6
Onduidelijke regeling . . . . . . . . . Militair Revalidatie Centrum . . . . . . . Definitie van het geslacht gewenst . . . . . Berichten - - Uit de praktijk . . . . . . . Van het Hoofdbestuur . . . . . . . . . Van de L.H.V . . . . . . . . . . . . Uit de afdelingen - - Aanwinsten bibliotheek. Varia . . . . . . . . . . . . . .
blz. 529 530 534 535 536 537 538 539
REGELING
van ,,Huisarts". Deze had er z.i. van moeten uitgaan, dat het ziekenfonds de plicht had tot betalen. Reeds eerder had in een ingezonden stuk (M.C. 21 aug.) collega Kreemer de handelwijze van ,,Huisarts" eveneens als onjuist becritiseerd. Hij echter g i n g e r van uit, dat het ziekenfonds de opnamekosten niet had mogen betaken. Deze mening berustte op een officieel schrijven van de voorzitter van de Ziekenfondsraad, dat het oordeel van deze Raad zou weergeven. Wij concluderen hieruit dat de opvattingen op grond van de officiele voorschriften niet gelijkluidend zijn. Het is ons bekend dat ook op andere plaatsen in den lande op dit punt van tijd tot tijd moeilijkheden rijzen. Er zijn n.1. meer gevallen geweest waarin de huisarts zich voor de vraag gesteld zag, of hij, om de patient de ziekenhuiskosten te besparen, de behandeling maar niet aan de specialist moest overlaten. Als dan de uitdrukkelijke wens van de patient is, dat hij - - als huisarts - - de b'ehandeling zal voortzetten en deze behandeting inderdaad hog op zijn terrein ligt, zou de huisarts, alleen door voorschriften van ziekenfondswege, worden gedwongen zijn patient aan een andere arts over te dragen. De vraag rijst of dit juist is. Dat er heden ten dage niet ontkomen kan worden aan het vaststellen van zekere regels en voorschriften, ook bij het uitoefenen van de geneeskunde, valt niet te ontkennen. Geen systeem, waarbij de geneeskunde aan de gehele bevolking ten goede komt, zal hieraan kunnen ontkomen. Het is echter van het hoogste belang dat men deze ,,reglementering" tot een minimum beperke, aan patifinten en artsen zoveel mogelijk vrijheid late en dat in de verhouding patiEnt-arts zo weinig mogelijk worde ingegrepen. Tenslotte is van belang, dat, als er voorschriften zijn, deze duidelijk en gemakkelijk hanteerbaar worden gemaakt en er ruimte blijft voor toepassing daarvan met gebruikmaking van gezond verstand. Het wil ons voorkomen dat het nuttig zou zijn de voorschriften betreffende het vergoeden van ziekenhuiskosten aan patienten, die door de huisarts behandeld worden, nog eens te bezien en op bovengenoemde criteria te toetsen. In alle geval zou het goed zijn, als daaromtrent uit te geven richtlijnen de thans bestaande onduidelijkheid zouden wegnemen. R. 529
HET M I L I T A I R R E V A L I D A T I E - C E N T R U M ,,AARDENBURG" TE D O O R N ONDER revalidatie wordt verstaan het complex van maatregelen door middel waarvan wordt gepoogd de fysische, de psychische, de sociale, de beroeps- en de economische capaciteiten tot de hoogst individueel beschikbare graad te brengen. Hieruit volgt, dat revalidatie dus niet een uitsluitend medisch probleem is, doch alleen goed kan worden doorgevoerd indien de verschillende sectoren, waaruit de revalidatie is opgebouwd, intensief in teamverband samenwerken, nl." 1. de medische sector, 2. de sociale (maatschappelijke sector), 3. de arbeidsseetor, 4. de onderwijssector. Tot de medische sector behoren de revalidatieartsen, diverse specialisten, para-medische krachten (verpleegsters,heilgymnasten-masseurs, arbeidstherapeuten, sportleraren, logopedisten, orthopedische instrumentmakers). De sociale (maatschappelijk werk) sector. De maatschappelijk werker zorgt voor het opmaken van de sociale status. Hij legt contacten met de maatschappelijke werkers in de periferi en met de gemeentelijke afdelingen van sociale zaken. Voorts behandelt hij financi~le problemen, pensioenaangelegenheden en dient hij contact te onderhouden met de drie andere sectoren. Tot de arbeidssector behoren: de beroepskeuze, de bijzondere arbeidsbemiddeling (via de ambtenaren van de Gewestelijke Arbeidsbureaus of de A.V.O.), bijscholing, omscholing, tewerkstelling voorbereiden op de Rijkswerkplaatsen voor vakontwikkeling, beschuttende werkplaatsen of in het gewone bedrijfsleven (eventueel met trainingstoeslag), aanvragen van schriftelijke cursussen voor vakstudie en de eontrole erop. De onderwUss~ctor. Het aandeel van het onderwijs in de revalidatie is nog in studie. In elk geval zal hiertoe wel behoren het onderwijs aan lichamelijk en zintuiglijk gehandicapten, vnl. in internaten en bij langer verblijf in revalidatie-centra met internaat of dagbehandeling b.v. de Mytylscholen. (In her Militair Revalidatie Centrum, waar hog geen kinderen worden opgenomen, is deze sector van minder betekenis. Wel is er een onderwijzer aan de inrichting verbonden, die behulpzaam is bij schriftelijke cursussen, bij handgebreken de pati~nten onderwijs geeft o.a. in Iinkshandig schrijven, leren typen, enz.) Het Militair Revalidatie Centrum werd opgericht in 1946 toen de Militair Geneeskundige Dienst van de Koninklijke Landmacht en de Koninklijke Luchtmacht de beschikking kon krijgen over het landgoed ,,Aardenburg" in Doorn. Dit landgoed heeft een oppervlakte van 34 ha. en is fraai aangelegd met bossen en vijvers. Aanvankelijk moest genoegen worden genomen met de gebouwen van het landgoed zelf, zodat de behandelingsmogelijkheden zeer beperkt waren. Er konden toen ook niet meer dan ongeveer 60 patiEnten worden opgenomen. Door het plaatsen van houten Zweedse barakken kon de capaciteit in 1948 worden opgevoerd tot 222 bedden; deze is sindsdien ongewijzigd gebleven. Naast deze semipermanente legeringsgebouwen zijn in de loop der jaren steeds nieuwe stenen gebouwen gereed gekomen, nl. in 530
In M.C. van 14 november 1958 is een artikel gepubliceerd over de Dienst Gezondheidszorg en Gezondheidstechniek van de Militair Geneeskundige Dienst. Door bemiddeling van de Geneeskundig Inspecteur van de Geneeskundige Dienst van de Landmacht, generaal-majoor Van der Giessen, ontving de redactie een tweede artikel met als onderwerp ,,Het Militair Revalidatie Centrum te Doorn, geschreven door It. koIonel arts J. S. Keyser, Hoofd van de Medische Dienst, welk artikel men hierbij aantreft.
1948 het complex van de arbeidstherapie, in 1952 het medisch centrum, in 1954 de gymnastiek- en sportzalen en de cantine. Binnenkort zal een nieuwe keuken met eetzaal gereedkomen. Er zijn voorts nog plannen voor een nieuwe ziekenzaal, een zwembad en een prothesewerkplaats met orthopedische schoenmakerij. Legering: De pati~nten zijn gelegerd in de Zweedse barakken. Elke barak heeft 24 bedden, die geplaatst zijn in 3 zaaltjes van 8 bedden. De legering is eenvoudiger dan in een ziekenhuis, doeh biedt meer comfort dan die in de militaire kampementen. De ziekenzaal bestaat uit 3 aaneengebouwde barakken met een capaciteit van 40 bedden. Hierin worden de patifinten opgenomen, die hulp van verpleegsters nodig hebben of een speciaal aangepaste accomodatie behoeven, zoals rolstoel-patifinten, hemiparesen, dubbele arm- of beenamputaties, e.d. In de barakken buiten het ziekenzaalcomplex zijn de pati~nten gelegerd, die zichzelfkunnen redden of ten hoogste met geringe hulp van hun medepatiEnten. Deze laatstgenoemde barakken bevatten dus eigenlijk zg. ,,hostelbeds"; de meeste van deze pati~nten zouden poliklinisch kunnen worden behandeld indien ze in de naaste omgeving zouden wonen. Aangezien ,,Aardenburg" het enige militaire revalidatie centrum in Nederland is, worden de patifinten uit het gehele land erin opgenomen. PolikIinisch worden slechts weinig pati~nten behandeld, meestal niet meer dan 5 of 10. Her betreft dan meestal pati~nten, die in de naaste omgeving wonen. Sommige ervan krijgen slechts een korte behandeling met massageoefentherapie of elektrotherapie, anderen hebben een behandeling, die een halve of gehele dag in beslag neemt en kunnen dan thuis overnachten. Soort pati~nten: opgenomen worden alle revalidatiebehoevende pati~nten, hoofdzakelijk van de Land- en de Luchtmacht en de ernstige pati~nten van de Zeemacht. (De Zeemacht heeft namelijk zelf ook revalidatie-mogelijkheden, doch eigenlijk alleen voor niet te ernstig gehandicapten). Indien er plaatsruimte beschikbaar is, kunnen ook enige burgerpati~nten tegen betaling van de verpleegkosten worden opgenomen. Het aantal aanwezige burgerpati~nten schommelt meestal tussen de 10 en 20.
Voor opname hebben echter steeds de militairen prioriteit. De normale gemiddelde bezetting is ongeveer 90%. Vrijwel alle militaire pati~nten komen uit de militaire hospitalen, liefst zo spoedig mogelijk, nl. als ze geen klinische behandeling meer nodig hebben. Normaal worden ze bij ons verder behandeld tot de medische eindtoestand is bereikt. Pati~nten met allerlei soorten aandoeningen kunnen bij ons worden opgenomen, doch in verband met de beschikbare plaatsruimte moeten wij ons beperken tot de patiEnten, waar iets aan te ,,revalideren" is. Dit zijn dus overwegend patiEnten met aandoeningen van het bewegingsapparaat. Blinden, doven en geestelijk gestoorden worden over het algemeen niet bij ons opgenomen doch in daartoe gespecialiseerde inrichtingen, aangezien deze patiEnten een geheel andere revalidatie werkwijze behoeven met op die aandoeningen gespecialiseerd personeel. Een enkele keer worden dergelijke patiEnten wel opgenomen indien er bovendien nog een aandoening van het bewegingsapparaat aanwezig is. Reconvalescenten en long tbc patiEnten worden over het algemeen ook niet opgenomen. Gemiddeld zijn er 75-80% chirurgische en orthopedische patiEnten, 20% neurologische patiEnten en een kleine restgroep van patiEnten met interne aandoeningen, rheuma, been- en gewriehts tbc, enz. Dagindeling: De werktijden zijn's morgens van 8.30 tot 12.15 met een onderbreking voor een koffiepauze en 's middags van 13.30-17.15 met een theepauze. Het werkprogramma is ingedeeld in 14 perioden van 30 minuten. Zaterdagmiddag en zondag wordt niet gewerkt. Evenals bij de militairen in de kampementen mogen de patiEnten voor zover ze zelfstandig kunnen reizen met openbare vervoermiddelen - elk weekend naar huis. De ernstige invaliden, die niet zelfstandig kunnen reizen, worden eens in de 3 weken voor 4 dagen naar huis gebracht met auto's, nl. van vrijdag tot dinsdag. Deze maatregel wordt van groot belang geacht om de overgang naar de normale burgermaatschappij te vergemakkelijken en het contact met bet huisgezin te onderhouden. Alle patiEnten staan hier onder militaire discipline. Er wordt enige malen per dag appel gehouden, terwijl ook bij het begin van elke periode de afwezigen worden genoteerd. A1 deze maatregelen zijn genomen om de patienten na een ziekenhuisperiode weer aan het normale gareel te doen gewennen.
Werkwijze in de diverse afdelingen. Medische afdeling: Alle pati~nten worden na opname
in de inrichfing direct door een der artsen onderzocht en daarna ten minste eenmaal per week gecontroleerd. De artsen stellen de therapie vast. De ,,Inwendige Dienst" zorgt - in overleg met de hoofden van de versehillende afdelingen - voor de indeling van de pati~nten in de diverse perioden. Voor de aanvang van de dienst, des morgens om 8 uur, wordt - evenals in de militaire kampementen - ziekenrapport gehouden. De opgenomen patifinten kunnen de artsen bier, buiten de geregelde controles om, consulteren over intercurrente aandoeningen, wondbehandeling, enz. Naast de eventuele medicamenteuze therapie bestaan in de inrichting als behandelingsmogelijkheden: massage,
heilgymnastiek (oefentherapie of mechanotherapie), hydrotherapie, elektrotherapie, aangepaste gymnastiek en sport, arbeidstherapie, bezigheidstherapie en zelfstudie. In enkele gevallen kunnen de pati~nten sores ook een gedeelte van de dag worden ingedeeld voor corveediensten of voor hulp bij een der afdelingen (bv. keuken, administratie of geestelijke verzorging). De medische afdeling heeft de volgende onderafdelingen: 1. De afdeling massage en oefentherapie (mechanotherapie). Deze is ondergebracht in een ruime zaal. De pati~nten krijgen hier een individuele behandeling met massage, actieve en passieve oefeningen, waarvoor diverse toestellen aanwezig zijn. Hier kunnen de gewrichten met bewegingsbeperkingen en de atrofische musculatuur individueel of in kleine groepen van pati~nten geoefend worden. Onder leiding van de heilgymnastenmasseurs krijgen de pati~nten hier ook onderricht in her juiste gebruik van arm- en beenprothesen, in het lopen met krukken en beugels enz. 2. De afdeling hydrotherapie. In deze afdeling zijn aanwezig een diep loopbad, een oppervlakkig oefenbad van 2% • 3 m, wisselbaden voor armen en benen, kolkbaden (whirlpool), wisseldouches voor de benen en een Schotse douche. Het loopbad en het oefenbad worden vooral gebruikt voor paretische en vrijwel paralytische pati~nten (b.v. poliomyelitis, sommige dwarslaesies, perifere zenuwlaesies) en voorts ook voor mobiliserende oefeuingen bij pati~nten, die nog slechts een geringe belasting kunnen verdragen (b.v. arthrosis, intra-articulaire fracturen, na operatie voor hernia nucleus pulposus). De kolkbaden geven een mechanische massage en worden ook dikwijls in combinatie gegeven met de beenwisselbaden bij oedeem aan de benen (na fracturen, bij variees). De wisseldouches worden vnl. gebruikt bij gestoorde arteriEle bloedvoorziening aangezien de combinatie van de fijn-spuitende en een pijnprikkelgevende waterstraaltjes een veel sterkere hyperemie geven dan de gewone wisselbaden. De Schotse douche wordt vnl. gebruikt bij rugklachten tengevolge van statische afwijkingen. 3. De afdeling elektrotherapie. In deze afdelingen zijn alle electro-medische apparaten ondergebracht, nl. hoogtezon, ultrasonar, diverse elektriseertoestellen (voor behandeling met galvanische, faradische, progressieve en zwelstroom) en voorts de apparaten voor warmtetherapie, nl. ultra korte golf, microgolf, infrarood en paraffinebad. 4. De afdeling gymnastiek en sport. In de inrichting zijn twee zalen aanwezig, de ene uitsluitend voor sport en spel en de andere voor gymnastiek en spel. Voorts is er een groot sportveld aanwezig, dat bij mooi weer veel wordt gebruikt. De gymnastiek- en sportgroepen hebben een dergelijke werkwijze, dat het mogelijk is vrijwel alle patiEnten in gepaste groepen onder te brengen. Er zijn groepen voor patiEnten met uitsluitend aandoeningen van de armen, van de benen of van de romp. Deze zijn weer onderverdeeld in licht, matig en middelzwaar. Voorts zijn er ,,algemene" groepen voor patiEnten met gecombineerde letsels aan armen, benen e n / o f romp (b.v. multipele fracturen van arm en been, hemiparesen, oudere patiEnten, commotio cerebri, reconvalescenten) en sportploegen voor rolstoelpatiEnten. Bovendien is er nog een groep ,,exercitie". Deze is be531
doeld voor de militaire patiEnten, die hun medische eindtoestand naderen en weer (eventueel beperkt) geschikt worden geacht voor de militaire dienst, weer enigszins voor te bereiden voor hun taak in het militaire leven. In de lichte groepen wordt het gehandicapte lichaamsdeel onbelast geoefend, in de matige groepen met gedeeltelijke belasting en in de zwaardere groepen met vrijwel normale belasting. De niet-gehandicapte lichaamsdelen worden in alle groepen normaal en vrij zwaar geoefend. De lichte groepen voor de knie- en overige beenpati~nten geschieden daarom in zittende of liggende houding; hierbij zijn zware romp- en armoefeningen toegestaan. In de lichte armgroepen worden de armen onbelast geoefend, doch hier zijn zware romp- en beenoefeningen toegestaan, dus ook b.v. de looppas. Voor de revalidatie worden - naast de individuele behandelingen - de oefeningen in groepsverband als zeer belangrijk beschouwd; het tezamen oefenen van ongeveer gelijksoortige pati~nten in de gymnastiek en het zich kunnen uitleven in sport en spel werken zeer stimulerend, waardoor de pati~nten dikwijls vergeten, dat ze een handicap bezitten. Arbeidstherapie. De arbeidstherapie wordt voor de algehele revalidatie van grote waarde geacht en heeft de volgende doelstellingen: 1. de patiEnten bezigheid te verschaffen; 2. de pati~nten te laten ondervinden, dat her, ondanks belangrijke invaliditeit, toch mogelijk is produktieve arbeid te verrichten. Eventueel wordt hierbij gebruik gemaakt van speciale apparaten en instrumenten, die aan her letsel zijn aangepast, b.v. armprothesen; 3. de patiSnten medisch gedoseerde en verantwoorde arbeid te laten verrichten, waarbij gedurende de arbeid, die spieren en gewrichten geoefend kunnen worden, die een verminderde functie vertonen. Dit wordt genoemd gerichte arbeidstherapie. Hiervoor zijn speciale werktuigen voor oefening van de enkel (spinnewiel, figuurzaag en kleidraaischijf, gebouwd volgens het principe van de trapnaaimachine), de knie en de heup (als trapdraaibank voor hour-, metaal- en kleibewerking). Voor oefeningen van de diverse gewrichten en bewegingen van de arm zijn alle werkstukken, die gemaakt worden geanalyseerd op het percentage bewegingen van de vingers, pols en elleboog (flexi en extensie, pro- en supinatie) en schouder, gedurende de tijd, die benodigd is om het werkstuk te maken. Hierdoor is her voor de arts mogelijk om de arbeidstherapie in code voor te schrijven, waarbij het Hoofd van de Arbeidstherapie voor de patiEnten de meest geschikte werkstukken kan uitzoeken. 4. psychologisch belangrijk is hierbij dat de patient in de arbeidstherapie zijn letsel kan oefenen, waarbij de aandacht van de patient op her werkstuk is gericht en niet op zijn letsel. Voor de arbeidstherapie zijn ter beschikking werkplaatsen voor hout-, metaal- en kleibewerking, mattenmakerij, schildertherapie, lichte handenarbeid en weven. Voorts is er een grote ruin voor tuinarbeid. Ten dele worden deze afdelingen ook gebruikt ter voorbereiding op het toekomstige beroep. Een echte omscholing geschiedt hier echter niet. Degenen, die met de leiding van de werkplaatsen voor de arbeidstherapie zijn belast, hebben geen officiEle opleiding voor arbeidstherapeut ontvangen, 532
aangezien deze vroeger nog niet bestond; het zijn allen geschoolde vaklieden (gedeeltelijk oud-patiEnten van onze inrichting), die bij ons een aanvullende eenvoudige medische opleiding krijgen. Onderwijs en zelfstudie. A a n de inrichting is een onderwijzer verbonden, die de beschikking heeft over lokaliteiten voor onderwijs en zelfstudie. De patiEnten kunnen de tijd, die overblijft buiten de voorgeschreven medische behandelingen, gymnastiek, spel en arbeidstherapie, opvullen met zelfstudie of onderwijs, hetgeen nuttig kan zijn voor hun toekomst. Sommigen studeren, anderen volgen schriftelijke cursussen, waarbij de inrichtingsonderwijzer behulpzaam kan zijn en ook controle uitoefent op de resultaten. De onderwijzer heeft bovendien een belangrijke taak om patiEnten met armamputaties en andere hand- en armaandoeningen (b.v. handverminking of gedeeltelijke verlammingen) lessen te geven in schrijven en typen en eventueel het linkshandig schrijven aan de patiEnten te leren. Afdeling Sociale Dienst. Alle opgenomen patiEnten hebben een onderhoud met een van de officieren van de Sociale Dienst, die een sociale status opmaakt. Het komt veelvuldig voor, dat de patiEnten diverse moeilijkheden hebben b.v. in het gezin of financieel. De sociale dienst is dan behulpzaam met het oplossen van die moeilijkheden. Voorts wordt voorlichting gegeven over het invaliditeitspensioen, aanvullende financiEle hulp, enz. De sociale dienst heeft veelvuldig contact met de Afdeling Sociale Dienst van het Ministerie van Oorlog en de daaronder ressorterende gewestelijke kantoren van de sociale dienst, met de afdeling sociale zaken van de gemeenten en met de maatschappelijke werkers overal in het land om de individuele moeilijkheden van de patiEnten tot een oplossing te brengen. Bovendien werkt de sociale dienst nauw samen met de vertegenwoordigers van de arbeidssector (beroepskeuze-adviseur, psycholoog, ambtenaren van de Afdeling Bijzondere Bemiddeling van het Gewestelijk Arbeidsbureau, A.V.O., enz.), en ook met de vertegenwoordigers van her ,,thuisfront" om de ernstig gehandicapte voor te bereiden op zijn terugkeer in het huiselijke en arbeidsmilieu. De nazorg beperkt zich in de meeste gevallen tot her uitzenden van een enqu~te-formulier enige maanden na het ontslag uit de inrichting, o m t e vernemen hoe de patient in her verdere leven geslaagd is. Zo nodig worden dan nog verdere maatregelen getroffen. Arbeidssector. Bij elke revalidatie-patiEnt wordt van het begin af aan gedacht aan zijn toekomst, aangezien een patient niet goed aan zijn herstel mede kan werken als hij geen duidelijk einddoel voor ogen heeft. Daarom worden dan ook - indien het zeker of zelfs maar waarschijnlijk is, dat hij zijn oude beroep niet meet zal kunnen uitoefenen - vertegenwoordigers uit de arbeidssector ingeschakeld. Eens per week komen van een nabij gelegen arbeidsbureau de beroepskeuze-adviseur, de ambtenaar van de bijzondere arbeidsbemiddeting en eventueel de psycholoog voor her afnemen van een psychologische test en daarna worden door hen in een vergadering tezamen met de artsen, het hoofd sociale dienst en het hoofd arbeidstherapie de mogelijkheden voor een nieuw beroep besproken. Uiteraard geschiedt dit in overleg met de patient. De eigenlijke her- of omscholing tot een nieuw beroep
voor diegenen, die hun oude vak niet meer kunnen uitoefenen, vindt in onze inrichting niet plaats, maar 6f in de rijkswerkplaatsen voor vakontwikkeling 6f in het particuliere bedrijf onder toezicht van de Gewestelijke Arbeidsbureaus. Deze zorgen dan tevens voor de plaatsing. Voor bepaalde moeilijk plaatsbare categorieEn wordt daarvoor ook de hulp van de A.V.O. (de Ned. Ver. Sociale Zorg voor Minder Validen ,,A.V.O.") ingeroepen. Niet alle patiEnten kunnen zover worden gebracht dat zij in het normale produktieproces kunnen worden ingeschakeld. Voor enkete categorieEn staan dan nog de besehutte werkplaatsen of de huisarbeid open, waar de arbeidscondities zodanig zijn gesteld, dat zij aangepast zijn aan de nog aanwezige lichamelijke en geestelijke mogelijkheden. Helaas blijft er altijd een bepaald contingent getroffenen over, die hun verdere leven ziekenhuisverpleging nodig hebben, maar ons streven is erop gericht dit aantal steeds kleiner te maken en de bereikte resultaten zijn zeer hoopvol. In bet Militair Revalidatie Centrum kan dus geen vakopleiding worden gegeven. De arbeidstherapie heeft uitsluitend tot taak het bevorderen van het functionele herstel en het leren gebruiken van prothese en andere aanpassingsmiddelen. Wel kunnen uit de arbeidstherapie inlichtingen worden verkregen over de eventuele mogelijkheden, die de patient voor een bepaald beroep heeft, over zijn tempo, kwaliteit van het werk, ambities, e.d. Indien bij het beroepskeuze-advies een bepaald beroep wordt aangeraden, kan de patient in een soortgelijke afdeling van onze arbeidstherapie zoveel mogelijk worden tewerkgesteld, indien het op dat ogenblik reeds medisch verantwoord wordt geaeht. Ook kan de patient zich in de afdeling zelfstudie en onderwijs reeds voorbereiden op de omscholing door het volgen van schriftelijke cursussen. Geestelijke verzorging: A a n de inrichting zijn een legerpredikant en een aalmoezenier verbonden. Ontspanning: Ook in de vrije tijd wordt nog veel voor de patiEnten gedaan. Er zijn in de inrichting geregeld film-, toned-, muziek- en cabaretvoorstellingen. Bovendien worden de pati~nten in de gelegenheid gesteld in de omliggende steden schouwburgen, bioscopen en concerten te bezoeken of sportevenementen bij te wonen. Zo nodig wordt autobusvervoer beschikbaar gesteld. Het bezoeken van dergelijke voorstellingen wordt gestimuleerd, vooral voor de zwaar-gehandicapten omdat ze dan weer kunnen wennen aan her idee zich met hun rolstoel of prothese temidden van validen te bewegen. Teamwork: In het bovenstaande werden vooral de afzonderlijke afdelingen beschreven. Ieder, die in een revalidatiecentrum werkzaam is, zal naar zijn beste vermogen trachten bij te dragen aan de revalidatie van de opgenomen patiEnten. Ieder heeft echter een deeltaak. Het zal duidelijk zijn, dat deze deeltaken alleen efficient kunnen zijn indien er een intensief teamwork bestaat. Wekelijks worden daarom teamvergaderingen gehouden, waarbij aanwezig zijn de commandant van de inrichting, alle artsen, het hoofd van de afdeling arbeidstherapie, de officieren van de sociale dienst en de beide geestelijke verzorgers. Hierbij worden besproken alle pas opgenomen patiEnten, alle patiEnten die binnen korte tijd de inrichting gaan verlaten en voorts de ,,bijzondere gevallen". Ieder teamlid kan nl. op die vergadering pati~nten be-
spreken, waar inmiddels iets bijzonders bij is gebleken. Op deze bijeenkomsten wordt ook de wenselijkheid van een beroepskeuze of omscholing besproken. Naast deze teamvergaderingen zullen de diensthoofden weer bijeenkomsten dienen te hebben met het personeel, dat in hun eigen afdeling werkzaam is. Bovendien zijn er nog de teamvergaderingen met de beroepskeuze-adviseur en de bijzondere bemiddelaar van het G.A.B. De Sociale Dienst heeft uitgebreide contacten met alle mogelijke niet-medische medewerkers buiten de inrichting. De artsen hebben, behalve htm contacten met bet paramedisch personeel (heilg.masseurs, sportleraren, verpleegsters) ook intensie.f contact met diverse specialisten, waarvan sommigen de inrichting geregeld bezoeken voor consulten (chirurgen, plastisch-chirurg, neuroloog, soms psychiater) en bovendien met de huisartsen en de artsen van de Provinciale Revalidatiediensten. Vervoermiddelen voor invaliden: Indien een mindervalide om medische e n / o f sociale redenen niet in staat moet worden geacht om op de gebruikelijke wijze (lopend, fietsend of met openbare vervoermiddelen) van zijn woning her werk te bereiken, moet het als noodzakelijk worden beschouwd, dat hij de beschikking heeft over een passend vervoermiddel. Bovendien is her voor de psychische gesteldheid zeer belangrijk, dat hij daardoor weer enige recreatiemogelijkheden verkrijgt. Het Ministerie van Oorlog geeft in noodzakelijke gevaUen een financiEle vergoeding voor aanschaffing en onderhoud van een aangepast eventueel gemotoriseerd vervoermiddel. Indien het enigszins mogelijk is, wordt getracht aan invaliden een normaal vervoermiddel te verstrekken, dat eventueel door een vrij eenvoudige ombouw voor invaliden geschikt gemaakt is. De ervaringen met invalidenwagens zijn in Nederland niet gunstig, de aanschaffingsprijs is naar verhouding vrij hoog en ze vereisen veel onderhoud en reparaties; de levensduur is korter dan van normale vervoermiddelen. D o o r veelvuldige defecten zijn ze voor invaliden onvoldoende betrouwbaar. Bovendien is iemand in zo'n invalidenwagen direct als invalide ,,getekend", hetgeen psychologisch voor een gerevalideerde zeer ongewenst moet worden geacht. Als algemene richtlijn kan worden aangenomen, dat een rolstoelpatiEnt een auto behoeft (zelfs een kleine auto is geschikt te maken, de opvouwbare rolstoel kan dan worden medegenomen) en een patient, die zich slechts met krukken of stokken kan voortbewegen meestal kan volstaan met een scooter met zijspan of seootmobiel (eventueel ook met enige voorzieningen). In sommige gevallen kunnen rijwielen en bromfietsen ook met enige voorzieningen geschikt gemaakt worden voor patiEnten met een lichtere graad van invaliditeit. In her M.R.C. is een speciale lesauto omgebouwd voor algehele handbediening; bier kunnen autorijlessen worden gegeven. Ook voor andere aangepaste vervoermiddelen is een rijinstructeur aanwezig. De verstrekking van de noodzakelijke vervoermiddelen wordt door de hulp van bet Ministerie van Oorlog mogelijk gemaakt, nadat elk individueel geval door een ,,Commissie Vervoermiddelen voor Invaliden" beoordeeld is en nadat de patient door her Hoofd Medische Dienst van her Militair Revalidatie Centrum te Doorn uitvoerig op zijn medische en sociale mogelijkheden is onderzocht. 533
EEN DEFINITIE VAN HET GESLACHT GEWENST IN het Nederland Juristenblad van 25 april 1959 schr(iJt Dr. M. Zeeger een artikel, getiteld: ,,Een definitie van het geslacht gewenst". Wij lazen daarin o.m. het volgende: Het is een opmerkelijk felt dat de belangrijkste begrippen veelal niet gedefinieerd worden. In bet Wetboek van Strafrecht worden alle delicten zorgvuldig omschreven, maar een algemene definitie van de misdaad vindt men er niet, evenmin als in verschillende buitenlandse strafwetten. Met grote nauwkeurigheid wordt in de jurisprudentie benaderd, wat ,,wegnemen", war ,,enig goed", war ,,onder zieh hebben" inhouden. M a a r andere belangrijke zaken worden meer als vanzelfsprekend aangenomen. Een voorbeeld. De biologen ontdekken dat het begrip ,,leven" steeds vager begrensd blijkt. Men kan er over twisten of bepaalde eenheden nog levende organismen zijn of dode stof. Men kan organen van dieren na hun dood laten voortleven en ook bepaalde weefsels van het menselijk lichaam kan men in leven houden na de dood van het individu. Toch is er nog geen behoefte aan een omsehrijving van het begrip leven in het Wetboek van Strafrecht. Een verdediger die een moordenaar zou willen vrijpleiten omdat onvoldoende is omschreven in hoeverre het slachtoffer inderdaad dood is, of die er op zou wijzen dat bet hoornvlies van de vermoorde is overgeplant en dus hog voortleeft, zulk een verdediger zou als te spitsvondig aan de kaak gesteld worden. Evenmin is er bijvoorbeeld vooralsnog behoefte aan een afgrenzing van bet begrip mens tegenover diet en van dier tegenover plant. De geweldadigheden tegenover deze drie eategorie~n levende wezens begaan worden wel zeer versehillend strafreehtelijk beoordeeld. Speeiaal de onderseheiding of een bepaald organisme een plant of een dier is kan soms moeilijkheden geven. Praktisch zulfen zich eehter in de reehtszaal geen problemen voordoen over de vraag, of een bepaald feit moet worden gerangschikt onder mishandeling, dierenmishandeling of onder een verordening die het plukken van bloemen verbiedt. Zulke begrippen worden globaal aanvaard. Tot nog toe heeft men zich blijkbaar in her strafrecht evenmin bet hoofd gebroken over de vraag naar de omsehrijving van het mannelijk en vrouwelijk geslacht. We mochten aannnemen, dat her voldoende is vast te stellen hoe iemand in de Burgerlijke Stand staat ingeschreven. Er is wel een verhaal over een in her nauw gebrachte dorpsveldwaehter, die op grond van een gemeenteverordening een persoon aanhield, die niet in een pantalon gekleed mocht zijn, m a a r die niet kon of durfde antwoorden op de vraag, waarbm hij deze persoon voor een vrouw aanzag. In her Nederlandse strafreeht is eehter nooit een geval bekend gemaakt, waarin zieh strijdvragen op dit gebied voordeden. Wanneer echter het begrip geslacht meer problematiseh geaeht moet worden, zouden merkwaardige juridisehe problemen kunnen ontstaan. Indien het mogelijk is dat een gehuwde man, mogelijk zelfs een man die bij zijn vrouw kinderen verwekt heeft, om bepaalde redenen een vrouw genoemd moet worden, of dat een uiterlijk en psy534
chisch normale vrouw in wezen een man blijkt te zijn, dan moeten er onherroepelijk eens puzzels komen, welke in de rechtzaal moeilijk ontward kunnen worden. Dat geldt ook voor het burgerlijk reeht. In het strafrecht zal vooral artikel 248 bis nog meer moeilijkheden gaan opleveren, hoewel ook bij andere zedendelicten het vraagstuk van de juiste sekse van dader en slachtoffer ter sprake kan komen. Het lijkt daarom van belang, hierop thans de aandacht te vestigen.
In een uitvoerige uiteenzetting van medisch-biologische bevindingen, die de meeste artsen wel bekend zullen zijn, wijst de schrijver er op, dat de medisch-forensische consequenties belangrijk zijn. Hij geeft daarvan enkele voorbeelden. Na de vraag gesteld te hebben wat onder geslacht moet worden verstaan, besluit de schr(jver het artikel met, in navolging van ,,Het Hormoon", de volgende verschillende soorten geslacht te noemen: bet genetisch geslacht, dat bepaald wordt door de sexchromatine; het gonadale geslacht, naar de geslachtsklieren; dit behoeft niet met het vorige overeen te stemmen; het phaenotypisch geslacht, naar het uiterlijk voorkomen; dit kan anders zijn dan bet genetische en behoeft evenmin overeen te stemmen met het gonadale, het kan zelfs met beide in tegenspraak zijn; het geslacht volgens de besehrijving in de Burgerlijke Stand zal als regel wel hetzelfde zijn als het phaenotypische en blijft dus zeer dubieus; tenslotte is er nog bet psycho-seksuele geslacht, d.w.z. dat waaronder hij of zij zich gelukkig voelt en waarnaar hij zich gedraagt. Bij de als homoseksuelen bekend staanden kan men zeggen, dat dit geslaeht in tegenstelling staat tot het phaenotypische. Verschillende onderzoekers hebben gewezen op her feit dat de opvoeding de grootste betekenis heeft voor de seksuele instelling. Het blijkt, dat het genetische en het gonadale geslaeht niet de richting van de geslaehtsdriften bepalen, wanneer in verband met het phaenotype de opvoeding als jongen of als meisje plaats vond bij iemand die een ander genetisch of gonadaal geslacht heeft. Plate beschreef in 1957 een uitwendig en psychisch vrouwelijk individu met mannelijk genetisch geslacht. Bij onderzoek door een psychiater werd de psychische instelling typisch vrouwelijk bevonden. Er was dan ook geen reden, door therapeutische maatregelen te traehten deze patient mannelijker te maken. Van het ,,eigenlijke" geslacht kan in dit lieht moeilijk meer gesproken worden. Wanneer bet ,,psyehologisehe geslacht" reeds is vastgelegd, is dit voor bet individu het belangrijkste. Biologisch echter zou men het genetisch geslacht de voorrang moeten verlenen. De jurist zal met de complicaties die de voortschrijding van onze kennis biedt rekening moeten houden.
BERICHTEN Boerhaave-cursus Cytologie VAN 8-10 oktober a.s. zal in het kader van de Boerhaavecursussen een overzicht worden gegeven van de huidige kennis op het gebied van de cytologic. De cursus, die onder leiding staat van Dr. P. Lopes Cardozo, zal worden gehouden in de college-zaal Interne Geneeskunde van het Academisch Ziekenhuis te Leiden. Opgaven tot deelneming tot 1 oktober bij het secretariaat: M. W. Jongsma, geneesheer-directeur Academisch Ziekenhuis, Leiden. Deelnemerskosten f 40.-- te voldoen door overschrijving op giro 507570 ten name van de comptabele van de Rijksuniversiteit te Leiden, onder vermelding ,,cursus Cytologie". De voordrachten worden gehouden in de taal waarin zij zijn aangekondigd. Donderdag 8 oktober 1959. (Collegezaal Interne Geneeskunde) 9-12.50 uur: Opening ceremony; Dr. J. F. Ph. Hers, Leiden: The application of cytological methods for the study of influenza viruspneumonia; Priv. Doz. Dr. S. Witte, Erlangen: Fluoreszenz-Mikroskopie; discussion; Prof. Dr. J. V. Joossens, Leuven: A study of nucleoli; discussion; Priv. Doz. Dr. H. Liidin, Basel: Phasenkontrast-Mikroskopie; Dr. J. Bamforth, London: Dudgeon's staining method; Prof. Dr. A. Schaberg, Leiden: Papanicolaou's staining method; Dr. A. L. C. Schmidt, Rotterdam: Harris-Shorr's staining method; discussion and Cytological demonstration. 14.00-17.45 uur: Prof. Dr. H. J. G. Wijers, Nijmegen: The interrelation and comperison between histological and cytological appearances; Priv. Doz. Dr. H. Lfidin, Basel: Histologie und Zytologie in der klinischen Diagnostik; Dr. L. Kuenen, Leiden: The significance of clinical cytodiagnosis; discussion; Dr. E. Undritz, Basel: Nicht zur Blutk6rperchenbildung geh6rende Elemente und Artefakte in Ausstrich - und Tupfpr~iparaten; Dr. A. L. C. Schmidt, Rotterdam: Psychic factors in relation to vaginal cytograms; Dr. W. F. Bouwer, Amsterdam: Cervical carcinoma in situ; Dr. J. Janssens, Amsterdam: Standard pictures of hormonal changes in vaginal smears; discussion; Collection of cytological specimens - a demonstration. 18.30 uur: Social evening. 20.00 uur: Prof. Dr. P. J. Gaillard: Some remarks on the reaction of living cells in the presence of hormones. Vrijdag 9 oktober 1959 (Collegezaal Interne Geneeskunde) 8.30-12.30 uur: Dr. D. I. Blonk, Rotterdam: Clinical cytology of disorders of the oesophagus and stomach; Dr. R. K. S. Goei, Rotterdam: The diagnostic gastric lavage with chymotrypsin; Dr. W. B. H. Meiners, Rotterdam: Collection of gastric cytological material with Ayre's gastric brush; Dr. R. O. K. Schade, Newcastleupon-Tyne: The diagnostic gastric lavage; Prof. Dr. N. Henning and Priv. Doz. Dr. S. Witte, Erlangen: Uebersicht fiber die iibrigen gastroenterologischen Verfahren; Dr. J. G. M. van Esser, Amsterdam: Colonic lavage; discussion; Dr. P. Kapsenberg, Leiden: Collection of cytological material from cases of lung disease; Priv. Doz. Dr.
H. Grunze, Berlin: Die Klinische Zytologie in der Inneren Medizin in den U.S.A. und in Europa (ein Vergleich); Dr. P. Lopes Cardozo, Leiden: Zytologische Befunde beim Pleura-endotheliom. 12.30-14.00 uur: lunch. 14.00-17.30 uur: Prof. Dr. F. Heckner, G~ittingen: Zytochemische Methoden I; Dr. J. Zajicek, Stockholm: The phosphatase staining method; Prof. Dr. Fr. Heckner, G6ttingen: Zytochemische Methoden II; Dr. P. van Duyn, Leiden: Cytochemical techniques; Prof. G. Astaldi and Dr. E. Strosselli, Pavia: Cytochemical techniques; Dr. E. Undritz, Basel: Zytochemische Methoden; discussion. Zaterdag 10 oktober 1959 (Collegezaal Interne Geneeskunde) 8.30-12.30 uur: Dr. E. Undritz, Basel: Die Zytologie der Leuk~imien; discussion; Dr. J. James, Amsterdam: The Giemsa stain; Dr. P. Lopes Cardozo, Leiden: Differential diagnosis of malignant processes of the reticulum by cytology; discussion; Dr. N. S/SderstrSm, Karlstad: Thyroid puncture; Dr. J. Zach, Wfirzburg: Lymphadenitis toxoplasmotica und das Lymphknotenpunktat der Mononucleosis infectiosa; Prof. Dr. Henning and Priv. Doz. Dr. S. Witte, Erlangen: Die Zytology des Verdauungskanales; Dr. J. Zajicek, Stockholm: Structural outlay for a cytological laboratory; discussion. 14.00-17.15 uur: Dr. P. Lopes Cardozo, Leiden: Cytology of palpable swellings; Priv. Doz. Dr. H. Lfidin, Basel: Milzpunktion; discussion; Dr. J. Bamforth, London: Cytology of the prostate; Dr. J. G. S. Crabbe, London: Cytology of the bladder; Prof. Dr. A. Schaberg, Leiden: Cytology of the renal pelvis; discussion; Prof. Dr. N. Henning, Erlangen: Schlussbetrachtung.
Artsencursussen voor homoeopathie DEZE cursussen, georganiseerd door de Vereeniging van homoeopathische geneesheeren in Nederland, worden te Utrecht gehouden op de le en 3e woensdag van iedere maand (le jaar), de 2e en 4e woensdag (2e jaar) van 19.15 -21.30. Duur: oktober-april. Onderwerpen: (o.m.) algemene inleiding, farmacie, kritiek, zieke kinderen, asthma, capita selecta uit verschillende specialismen, hoofdpijn, chronische ziekten, ernstige toestanden. Docenten: Boerma, Idema, Van 't Riet, Veen, Vrijlandt. Per cursus is een inschrijvingsgeld verschuldigd van f 15.--, te storten op postrekening 378599 ten name van A. van 't Riet, Fred. Hendrikplein 24, Den Haag, tot wie men zich kan wenden voor rooster, inlichtingen en deelname. Het Bestuur Medisch Contact hee/t alle afdelingscorrespondenten uitgenodigd tot een gezamenlijke lunch op vrijdag 9 oktober in Arnhern. Dat is de dag van de wetenschappelijke voordrachten op bet ledencongres. Nog steeds hebben een aantal correspondenten op deze uitnodiging niet geantwoord. Gaarne wordt spoedig antwoord verwacht aan het adres der redactie M.C. Keizer~gracht 327, A msterdam-C. 535
UIT
"p R'AKT IJ K
,,Ge behoeft iemand, die ge niet kent, niet te vertrouwen, als ge hem maar niet wantrouwt." Inayat Khan IN de lente van dit jaar bezoekt een mij onbekende dame mijn spreekuur en vraagt mij of ik bij haar de bevalling wil leiden, daar zij tijdelijk huisvesting heeft gekregen in ons dorp. We maken een afspraak voor het prenatale onderzoek en op zaterdag 25 april wordt de baby geboren, een meisje. Het is een vlotte, normale partus, het tweede kind. De woning is een zolderverdieping, rommelig maar niet ongezellig. De kraamvrouw vertelt over haar ouderlijk huis; zij is een hartelijke, vlotte vrouw, niet knap, sproetig en opgeruimd. De vader is electrotechnicus, een artistiek type, mager, lange donkere haren, kwiek en levendig. Het oudste kind, een dochtertje, is sprekend haar moeder, vrolijk en sproetig. En dan is er verder nog een zeer amicale hond, de vriendelijkheid zelve. Onder de borrel, na de partus, vraagt de vader of er
V A N HET HOOFDBESTUUR
Het Ledencongres 1959 ZOALS men reeds herhaalde malen in Medisch Contact heeft kunnen lezen, zal het Ledencongres dit jaar gehouden worden te Arnhem op 8, 9 en 10 oktober. Reeds tang is de afdeling Arnhem intensief bezig dit congres voor te bereiden en men stelt alles in het werk om de bezoekers van her congres leerzame en bovendien aangename dagen te bezorgen. De verschillende commissies hebben de nodige voorbereidingen praktisch voltooid; het programmaboekje zal u spoedig bereiken. De verschillende manifestaties die men heeft voorbereid kan men in her programmaboekje vinden. De grondige wijze waarop men alles in Arnhem reeds vroegtijdig heeft aangepakt, is er borg voor dat dit congres zal worden tot een waardig, en tevens tot een zeer aantrokkelijk gebeuren. Bij het doorlezen van het programma zal men bemerken dat de wetenschappelijke lezingen dit jaar niet in secties zijn gesplitst. Er zal slechts 66n spreker tegelijk zijn 536
bezwaar tegen is, dat hij de geboorteaangifte later doet dan maandag, daar hij die dag verhinderd is. Ik antwoord hem, dat ik meen, dat hij daarvoor vier dagen na de bevalling de tijd heeft, zon- en feestdagen niet meegerekend. Dit bleek echter niet juist te zijn: het is namelijk drie dagen! Op vrijdag 1 mei komt de vader op mijn spreekuur, vol verontschuldigingen: hij was woensdagmiddag naar het bureau van de Burgerlijke Stand geweest, doch dit bleek na half een gesloten te zijn. In zijn vorige woonplaats Amsterdam is het langer open. De volgende dag was het koninginnedag en dan zijn de overheidskantoren ook dicht. En toen hij op donderdag het kind kwam aangeven was hij dus te laat hiermee. Hij dacht, dat ik er wel last door zou krijgen en wilde dan graag de eventuele boete betalen. In mijn onschuld stelde ik hem gerust: Hij kon er last mee krijgen, maar ik niet! E d o c h . . . wat wil het geval: Enige dagen later krijg ik bezoek van een rechercheur, die ik al jaren ken. Deze vertelt mij, dat het echtpaar geen echtpaar is, dat beide echtelieden met een ander gehuwd zijn en ,,in scheiding liggen" en dat de ,,wettige" vader het vaderschap wel zou bestrijden, maar dat ik intussen verantwoordelijk was voor een tijdige geboorteaangifte (art. 30 B.W., art. 448
W.v.Sr.).
Wat is de moraal van deze geschiedenis? Denk aan de wettelijke plicht tot aangifle 3 dagen na de partus en overtuig u dat het de wettige echtgenoot is, die b~i de bevalling aanwezig is.t Huisarts. P.S. De partus werd niet betaald en de boete was tien gulden!
(in het Rembrandt Theater) en de keuze van het onderwerp zowel als de deskundigheid en bekendheid van de sprekers doen verwachten dat niemand er spijt van zal hebben geen verdere keus te hebben kunnen doen. Trouwens, indien iemand overtuigd zou zijn dat een bepaald onderwerp hem niet ligt bestaat nog de mogelijkheid dat hij de, in een ander theater in de nabijheid (Saskia Theater), vertoonde films gaat bekijken. De daar gegeven films zijn met zorg gekozen en het zal zeker de moeite waard zijn deze te gaan zien. Voor logies kan worden gezorgd, maar men verzuime niet zich zo tijdig mogelijk door middel van de in te vullen formulieren, die in het congresboekje zijn ingesloten, op te geven bij het congresbureau (zie programmaboekje). Voorheen werd het programma meermalen ingelegd in Medisch Contact, maar dit jaar zal het apart worden verzonden aan allen die Medisch Contact ontvangen. De opening in de Grote K e r k belooft plechtig en stijlvol te zijn. Moet ik iets zeggen van de gebruikelijke festiviteiten? Over de Gala-avond op donderdag, de cabaretavond op vrijdagavond of van de feestavond op zaterdagavond? Men leze lievgr het programmaboekje. En wie zich nog de prestaties van de Arnhemmers op het eeuwfeest van de Maatschappij weet te herinneren, die zal vooral de vrijdagavond zeker niet willen missen.
Op zaterdagmiddag zal men verzamelen in het Openlucht Museum en men kan met recht zeggen dat er dan voor elk wat wils zal zijn. Zo zal het wel weer gaan zoals elk jaar: men spoedt zich op donderdagmorgen meer of minder gehaast uit praktijk of werkkring en gaat opweg naar de stad waar het congres wordt gehouden. Men duikt daar in de congressfeer, ontmoet oude kennissen, maakt nieuwe, luistert naar belangrijke voordracbten, doet nieuwe energie o p e n voordat men bet weet is het zondagmorgen en behoort het congres weer tot het verleden. Moge vele leden, en dan zowel jongeren als ouderen, gelegenheid vinden dit congres te bezoeken. Men zal dan ervaren, wat de meeste onzer reeds lang weten, dat Arnhem een mooie stad is; men zal ontdekken, wat de meeste onzer niet kunnen weten, dat A m hem een bijzondere geschikte stad is voor het houden van congressen; men zal tot de conclusie komen, wat velen reeds eerder hebben geconstateerd, d~t een ledencongres der Maatsehappij de moeite meer dan waard is en men zal, weer thuis gekomen, blij zijn dit ledencongres te hebben bijgewoond. Dekker.
Bibliotheek van de Maatschappij Verslag van de commissie belast met het nazien van de Bibliotheek der Koninklijke Nederlandse Maatschapp(j tot bevordering der Geneeskunst over her jaar 1958. DE commissie samengesteld uit de leden Ide, Luza en Riibsaam hebben met genoegen de nieuwe aanwinsten (400 nieuwe werken, waaronder 211 proefschriften) van het jaar 1958 bekeken, zoals gewoonlijk deskundig ingelicht door collega Van Dongen en de heer E. L van der Linden. De aanwinst van oude medische boeken was dit jaar niet zo groot. Het wordt steeds moeilijker belangrijke oude drukken te vinden en zij worden steeds duurder. Toch zijn er ook dit jaar interessante boeken bij, waarvan enkele door collega Van Dongen in het verslag over de bibliotheek van de Maatschappij in Medisch Contact van 31 juli nauwkeurig beschreven zijn. Er is weer een oud pestboekje van 1597 bij en curieus is vooral de chiromantia medica van Philip Meyens van 1669. Doch ik wil u dit jaar vooral opmerkzaam maken op de verkregen nieuwe boeken. Van de vele belangrijke exemplaren wil ik enkele noemen. Het eerste deel van het ,,Leerboek der interne geneeskunde" (Buchem, Enneking, Formijne, Lindeboom, Mulder, Querido), het Algemeen leerboek voor het verplegen van geestes- en zenuwziekten (9de druk, onder redactie van H a m e r en Tolma), de Pharmacotherapie door Dr. H. R. M. de Haan en Prof. Dr. H. Handovsky (2de druk van 1958), de Handleiding voor het algemeen lichamelijk onderzoek door Prof. Dr. F. L. J. Jordan (5de druk van 1958), het Leerboek der anamnese en der fysische diagnostiek van Prof. F. Formijne (4de druk), het eerste deel van het Nederlands Handboek der psychiatrie onder leiding van Prof. Prick en Dr. van der Waals (algemeen gedeelte), de Handleiling bij het orthopedisch onderzoek, Dr. G. Chapchal
(2de druk van 1958), de Praktische cytologie voor de huisarts (1958) van Dr. P. Lopes Cardozo. De bibliotheek van de Maatschappij is dus weer belangrijk uitgebreid, door antiquarische exemplaren doch dit jaar vooral door nieuwe boeken, die in her bijzonder voor de medische studiezaal van groot nut zijn. De commissie stelt de historische bijzonderheden in het verslag van Dr. van Dongen zeer op prijs en is dankbaar voor de toewijding van de bibliothecaris en conservator. Namens de commissie Luza VAN HET CENTRAAL BESTUUR DER L.H.V.
Ledenvergadering
L.H.V. op 12 s e p t e m b e r a.s.
HET Centraal Bestuur roept de districtsafgevaardigden bijeen voor een ledenvergadering van de Landelijke Huisartsen Vereniging op 12 september 1959 te Utrecht in het gebouw voor Kunsten en Wetenschappen aan de Mariaplaats no. 27 (tel. 030-10007 en 26667). De vergadering vangt aan om haft drie namiddag. De agenda voor deze vergadering luidt als volgt: 1. Opening. 2. App~l-nominaal van de districtsafgevaardigden. Voor het aantal afgevaardigden per district zie M.C. no. 3 van de lopende jaargang, pag 35. 3. Voorstel van het Centraal Bestuur tot dispensatie van de reglementaire oproepingstermijn van vier weken voor publieatie van convocatie en agenda der ledenvergadering. 4. Bespreking en eventueel goedkeuring van het resultaat der onderhandelingen met de ziekenfondsen omtrent een interim-verhoging van bet abonnementshonorarium voor geneeskundige hulp gedurende het jaar 1960. Deze interim-verhoging zal bedragen 18% van het abonnementstarief-1955, waarvan moet worden afgetrokken de in 1957 reeds verkregen 6 % , zodat de eigenlijke interim-verhoging met ingang van 1 januari 1960 zal bedragen 12%. Uitgedrukt in cijfers van de honorering komt dit neer op het navolgende: Abonnementstarief tot 2000 zielen meerdere zielen
1-10-1955 f. 10,20 ,, 7,50
1-6-1957 f. 10,80 ,, 7,96
1-1-1960 f. 12,04 ,, 8,85
Bovenstaand resultaat zal op de ledenvergadering nader met cijfers en overwegingen worden geadstrueerd. 5. Mededelingen. 6. Rondvraag. 7. Sluiting M. C. Polderman, arts, secretaris L.H.V. Amsterdam, 31 augustus 1959. 537
UIT DE AFDELINGEN Westland A L s een v a n de l a a t s t e n in deze r u b r i e k k o m t de afdeling Westland aan het woord. Mag misschien haar ouderdom als v e r o n t s c h u l d i g i n g w o r d e n a a n g e v o e r d ? M a g ik zeggen, dat dit ,,oudje" - in 1950 vierde h e t h a a r 100-ste g e b o o r t e d a g - niet m e e r zo best t e r b e e n is, of zelfs een tikkeltje d e m e n t w o r d t ? N e e n , d a t k l i n k t niet aardig, e n getuigt z e k e r niet v a n eerbied v o o r de o u d e r d o m . B o v e n d i e n k l o p t de d i a g n o s e niet h e l e m a a l . Is er niet juist de laatste j a r e n veel n i e u w b l o e d d o o r o n z e afdelingsa d e r e n g e s t r o o m d , z o d a t we ons n u k u n n e n v e r h e u g e n in e e n 25-tal leden? O v e r d e v e r g a d e r i n g e n , die altijd in N a a l d w i j k w o r d e n g e h o u d e n , k a n ik k o r t zijn. Z o a l s d a t in vele a f d e l i n g e n h e t geval zal zijn, w o r d t er b i j n a altijd g e s p r o k e n o v e r de z i e k e n f o n d s t a r i e v e n ; wgtfirover z o u d e n we t o c h m o e t e n v e r g a d e r e n , w a n n e e r wij, a p o t h e e k - h o u d e n d e artsen, werkelijk eens k r e g e n w a t ons t o e k w a m ? ! D e overige tijd w o r d t gevuld m e t v o o r d r a c h t e n d o o r specialisten e.d.
uit de o m g e v i n g of m e t de u allen w e l b e k e n d e films v a n Pfizer enz. O o k w o r d t e r wel eeas e e n excursie g e h o u d e n , zoals n a a r N u t r i c i a e n n a a r het Z e e h o s p i t i u m te Kijkduin. Hierbij w e r d e n o o k de d a m e s uitgenodigd. E n n u ik h e t t o c h o v e r de d a m e s heb: m a g ik u eens w a t v e r k l a p p e n ? 't K l i n k t m i s s c h i e n v r e e m d , m a a r h e t c o n t a c t tussen de l e d e n v a n o n z e k r i n g w o r d t in h o o f d z a a k in s t a n d geh o u d e n d o o r de r e g e l m a t i g eens p e r m a a n d g e h o u d e n vergaderingen van hun echtgenoten! O m n u geen ruzie te krijgen m e t m i j n 24 m a n n e l i j k e collega's: a a n h e t w i n t e r p r o g r a m m a v a n de afd. W e s t l a n d w o r d t h a r d g e w e r k t e n 't ziet er a a n t r e k k e l i j k uit. L a t e n we h o p e n dat h e t o o k u i t g e v o e r d k a n e n zal w o r d e n ; d a n zult u in deze r u b r i e k stellig n o g eens e e n b i j d r a g e uit onze afdeling t e g e n k o m e n ! E. G. T o u s s a i n t - S c h i p p , H o n s e l e r s d i j k .
Groningen en Omstreken OP 7 s e p t e m b e r a.s. te 20.30 uur, zal de a f d e l i n g een l e d e n v e r g a d e r i n g h o u d e n in H o t e l de D o e l e n , G r o t e M a r k t . D e a g e n d a v e r m e l d t o.m. e e n v o o r d r a c h t v a n Dr. C. R. R i t s e m a v a n E c k o v e r , , H e d e n d a a g s e anaesthesie." K . D . Pot, G r o n i n g e n .
Aanwinsten Bibliotheek der Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst AARSEN (P. N.), Preventie van maagzuursecretie en experimentele maagzweren door feoxine. Diss. 5463. BENDrEN (J.), Persoonlijkheidskenmerken van ,,para-normaal begaafden" in het licht van Rorschach. Diss. 5505; Bvt,rrrtEM (L. H. B. M. VAN), Mucoviscoidosis. Diss 5476; BOELEN L. J.), Massadoorlichting en schermbeeld fotografie. 4 o 63:12; BOER (L. DE), Hydronephrosen, samengaand met onderpoolvaten. Diss. 5454; BOERnAAVE (nERM.), Prealectiones de morbis nervorum, 1730-1735. Diss. 5503; BOEYNAEMS (P.), Afinius een Lierse arts en vriend van Erasmus. K.r. 12; BOLLINGER (O.), Clber animale Vaccination. 1534 D 15; BOLT (A. P.), Een onderzoek naar desociotherapeutische waarde van gezinsverplegiffg bij schizofrenie. Diss. 5507; BOORSMA (J. P.), Cholangiografie en manometrie der galwegen enz. Diss. 5510; nRt~IN (J. DE), Eenige beschouwingen over het voorkomen en de therapie van de industrieEle loodvergiftigingen. Diss. 5444; BRtJNS (O.), Scheintot und Wiederbelebung. K.r. 8. CARP (E. A. D. E.), Her manische element in de paranoia. Diss. 5492; CARP (E. A. D. E.), Medische psychologie en patholopsychologie. 1534 B 22; CARe (E. A. D. E.), e.a., Psychosen op exogenen grondslag en geestelijke defecttoestanden. 1534 B 21; CARP (E. A. D. E.), Sexuele misdadigheld. 1534 B 19; Catalogue of the H u m a n and animal fertility . . . in history and art, June 6 to 14, 1959, etc. 1534 D 18; CrIAN JON CHU (J. R.) Een experimentele studie over de ulcerogene werking van reserpine. Diss. 5457. DALDERUP (L. M.), Nutrition and caries, etc. Diss. 5501; DANIi:;LS-BOSMAN (M. S. M.), Bij de mens gekweekte streptococci van groep B. Diss. 5443; DENIER VAN DER GON (J. J.), Gezichtsscherpte, enz. Diss. 5513; DEUL (D. H.), De balgevoelige factor in de intercellulaire ademhaling. Diss. 5513; DROGENDIJK (A. C.), Overeenkomst en verschil tussen geneeskunst en existentialisme. K.r.5; DRUCKER (F.), Reticulose en ziekte van Kahler. Diss. 5458; DUNSEEMAN (G. A. J.), Congenitale misvorming van de uterus. Diss. 5451; DIJK (L. M. VAN), Over de oorzaken van nierstenen. Diss. 5465; DIJKSTRA (C.), Atlas of bronchial lesions in pulmonary tuberculosis. Med. ZL. en 1534 A 10; DIJKSTRA (C.), Bronchography. 1534 D 17. EGGINK (A. A.), De betekenis van de arteriole en veneuze pulsatiecurven voor de diagnostiek van aangeboren hartgebre538
ken. Diss. 5442; ES (J. C. VAN), Gezinnen met zwakzinnige kinderen. Diss. 5497. FEESTBUNDEL, aangeboden aan Prof. Leend. Dan. Eerland. 1534 B 18; FORTMAN (N. A. DE GAAY), De geschiedenis der medische zending. 1534 D 20: FRANKL (V. E.), Medische zielszorg. 1534 D 13. GELISSEN (ft. J.), Coarctation de l'aorte. Diss. 5514; GEMERT (A. J. J. VAN), Enige gegevens over het ulcus cruris, enz. Diss. 5464; GERLrNGS (P. G.), Nieuwe wegen in de keel-, neus- en oorheelkunde. K.r. 7; GINNEKEN (P. J. J. VAN), De richtmethode van V a n der Plaats en V o n Ronnen. Diss. 5477; GOEDrIARD (G.), Twee vergrotingsmethoden in de riSntgendiagnostiek van het skelet. Diss. 5478; G~SV~LD (C. M.), De hypertrophische pylorusstenose. Diss. 5498; GRMEK (M. D.), On ageing and old age. 1534 D 19. rtARDJOPRAKOSO (S.), Indonesisch mensbeeld. Diss. 5491; nEMMES (J. n.), De overleving van microorganismen in lucht. Diss. 5440; rmUVEL (J. E. A. VAN DEN), Naar de preventie. K.r. 16; mLGERS (J. I-I. C.), Pterygium on the island of Aruba. Diss. 5512; nILLEGONDSBERG (A. J. VAN), Over de betekenis van enkele postnatale factoren voor het ontstaan van dentomaxillaire afwijkingen in het temporaire gebit. Diss. 5479; nODA~N (M.), Liefde en geslachtsleven in biologisch en maatschappelijk opzicht. 1534 C 13; ~OEVEN (J. A. VAN DER), Van arts tot arts. 1534 C 12; HOLSTIJN (A. J. WESTERMAN) Grondbegrip der psychoanalyse. 1534 D 10; rIOOGENSOOM (J. H. J.), Coagulase en bloedstolling. Diss. 5449; HOUTSMULLER (A. J.), Onderzoekingen over de kaliumen natriumstofwisseling van erythrocyten.. Diss. 5461. INSEMINATIE Kunstmatige - bij de mens. K.r. 14. JAMES (J.), Over het lichaampje van Barr in celkernen van zoogdieren. Diss. 5466; JANSONIUS (N. J.), Kwantitatieve bestudering der rouleauxvorming van erythrocyten door reflectiemeting (syllectometrie). Diss. 5480; JONGE (A. r-. JANSE DE), Nieuwere vragen omtrent de psychose. K.r. 15; JULIEN (P. F. J. h.), Kampvuren langs de evenaar. 1396 F 25. KAPPELLE (W. J.), Enige psychogenetische aspecten van het ontwikkelingsstotteren. Diss. 5455; KLEI'FENS (P. VAN), Het Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch te Bakkum. 1534 B 23; KOOPMANS (R. K.), Een snelle kwantitatieve microbepaling van de gevoeligheid van bacteri~n voor antibiotica en chemotherapeutica. Diss. 5486; KREUKNIET (J.), Long-
tuberculose en de astmatische constitutie. Diss. 5460; KROLL (J. X.), Over de open ductus Botalli met pulmonale hypertensie. Diss. 5452; KUIPER (P. C.), De betekenis van de functionele pathologie voor de neurologie; Diss. 5490. LEEUW-AALBERS (a. J.), Sexuele opvoeding in de levensfasen van bet kind. 1534 B. 20; LEVV (I. S.), The acute and chronic peptic lesions of the stomach and the duodenum. Diss. 5481; LIER (L. VAN), Het stotteren en het stamelen. 1534 D 14; LIeS (J. B.), Over de invloed van enkele antacida en anticholonergica op de pH van de maaginhoud bij patiEnten met een ulcus duodeni. Diss. 5482; LIJST van geneeskundigen enz. 1938. 1534 A 8. MANSOER (TENGKOE ADIL), Een effectieve concentratiemethode voor het opsporen van protozoaire darminfecties. Diss. 5504; NOEYS (E. J.), Over het ordinariaat in de heelkunde. K.r. 11; MOUTON (R. I'.), Over het verband tussen toxiciteit . . . bij corynebacterium diphthriae. Diss. 5502; MUNTENDAM (H.), De intraveneuze glucosebelastingproef. Diss. 5488; NuNrIN6nE (O. C.), Tuberculomen en haarden van intra-alveolaire tuberculose. Diss. 5483; NUSKENS (P. L. a. N.), Acetylcholineinjecties in het gebied van de motorische eindplaat. Diss. 5511; MUVTJENS (E. E.), Onderzoekingen over de hemolyse van erytrocieten van tocoferoldeficiEnte kuikens. Diss. 5493. OOSTVEEN (J.), Theorie en praktijk van het spreken. 1534 D 16; OTEROOOM (H. J.), De cystes en gezwellen van het mediastinum. Diss. 5435. PANMAN (K.), Kaliumtekort en verlammingen. Diss. 5441; paNNEWS (M.), Over bet helderheidsverloop van positieve nabeelden. Diss. 5471; PUNT (a.), Toets alle dingen. K.r. 6. QUE (G. S.), Mitraalstenose. De haemodynamische en clinische verschijnselen in verband met de operatieve therapie. Diss. 5489. RADEMAKER (W. J.), De localisatie van enige proteasen in de levercel. Diss. 5450; RADAKISHUN (K. S.), Een studie betreffende de stofwisseling van het anticoagulans 3,3'- carboxy- methyleen-bis (4-hydroxycumarinr) ethylester. Diss. 5462; REEP (A. F. M.), Tuberculose in een plattelandspraktijk. Diss. 5445; REHTMEIER (B. J.), Planigrafie van het tracheobronchiale systeem. Diss. 5436; RiJMKE (PH.), Autoantilichamen tegen spermatozoEn als oorzaak van onvruchtbaarheid bij de man. Diss. 5467; RUMPHIUS (G. E,.), Thesaurus imaginum piscium testaceorum, etc. 1380 A 32, SANDE (W. J. M. V.D.), Medical life in two small towns. Diss. 5459; SCnOOT 0. B. V.D.), Het LE-phenomeen. Diss. 5508; SCHUURMAN (W. U.), Over myelographie. K.r. 9; SCmJURMAN (W. U.), Ventriculographie bij hersengezwellen. K.r. 10; SCHWARZ (O.), Psychologie der sexualiteit. 1533 K 29; SIDDRI~ (W. J.), De abnormale ligging en bewegelijkheid van
VARIA Het Engelse rechtskundige genootschap heeft, zo meldde her Alg. Handelsblad, een aantal aanbevelingen opgesteld over de juridische aspecten van kunstmatige inseminatie. Volgens het rapport van het genootschap is niet vast te stellen of volgens de huidige Britse echtscheidingswetgeving medewerking van een donor aan kunstmatige inseminatie te beschouwen is als overspel. Voorts menen de Britse juristen dat het doen verwekken van een kind door k.i. zonder toestemming van de wettige echtgenoot als echtscheidingsgrond aangemerkt dient te worden. Indien tevoren toestemming door de echtgenoot is gegeven, dient de echtgenoot als vader te worden aangemerkt en bet kind als een wettig kind. Verder menen de juristen dat de vorm
de galblaas als oorzaken van vage buikklachten. Diss. 5437; SITSEN (A. W.), Cytologic diagnosis of thoracic disease. Diss. 5499; SLUZEWSKI (m), Het zogenaamde retroperitoneale lipoom. Diss. 5484; SMITI~ (J. J.), Analyse der Wahrnemung von Objekten mit mehreren Merkmalen bei Schweinaffen. Diss. 5438; SOEMITRO (aaOmgOTO), Het trachoom op de volksscholen te Batavia. Diss. 5475; STERRINGA (a. N.), Resultaten van de heelkundige behandeling van struma enz. Diss. 5439. TAN BIAN KIM, On the first cervical dermatome. Diss. 5485; TRIMBOS (C. J. B. J.), Geestelijke gezondheidsleer en geestelijke gezondheidszorg. Diss. 5446; TUINSTRA (C. L.), Het symbool in de psychanalyse. 1534 B 16. VALKENBURG (H. A.), Over de glomerulusfiltratie van natrium thiosulfaat. Diss. 5495/96; VASEr~ (L. C. L. M.), Over de musculatuur van de pars intramuralis tubae falloppii enz. Diss. 5448; VEEGER (L. M.), Papoea-dorpverzorgsters. Diss. 5515; VERSLAG van de plechtige viering van bet honderdvijftigjarig bestaan der Kon. Ned. Akad. van Wet., enz. 1534 B 17; VERSTEEG (J.), Differentiatie van virussen op grond van bet cytopathogene effect in celcultures. Diss. 5469; VRIES (P. J. DE), Bijdrage tot de serologische analyse van kankerweefsel. Diss. 5456. waav (a. w. I~. M. VAN). Over eenige gevallen van sympathische ophthalmie. Diss. 5471; WAAIJ (D. V.D.), Ontwikkeling en transmissiemogelijkheden van toxoplasma gondii in experimentele infectie met chronisch beloop bij muizen. Diss. 5516; WAFELBAKKER (J. J.), Enkele sociaal-geneeskundige aspecten van de wegverkeersongevallen. Diss. 5453; WALPOLE (a. L.), a.o., A symposium on the evaluation of drug toxicity. 1534 D 9; WIJBEL (W.), lnleiding tot de gynaecologische diagnostiek. 1534 D 12; WInD (D. DE), Over antidiuretische hormoon. K.r.13; WIEGERSMA (G. J. M.), Omtrent den ballistometer. Diss. 5473; WIELENGA (G.), De relatie tussen coarctatio aortae en ligamentum arteriosum. Diss. 5447; WIELINGA (W. J.), De contractuur van Dupuytren. Diss. 5470; WI6BOLDUS (J. M.), Over de aard en genese van de plaqes semiles. Diss. 5500; WOON- EN WERKMILIEU Het gezonde -. K.r.4; WYERS (P. J. rt.),Over de tubulaire terugresorptie en de afbraak van albumine bij het nephrotisch syndroom. Diss. 5509; WIJNMALEN (E. H. W.), Diabetes en arbeid. Diss. 5506. YOUNG (E.), Intoxicatie door mercurius praecipitatus albus in de dermatologie. Diss. 5494. ZENUWSTELSEL - Het centrale -. 1534 A 9; ZEVEN (R.), De intraperitoneale toediening van antibiotica bij peritonitis appendicularis. Diss. 5487. Dr. J. A. van Dongen, bibliothecaris E. J. van der Linden, conservator.
waarin de toestemming van een der echtelieden wordt gegeven, wettelijk geregeld dient te worden en dat medewerking aan k.i. zonder de toestemming der huwelijkspartner als misdrijf moet worden vervolgd. De aanbevelingen werden opgesteld ten behoeve van een Engelse staatscommissie die bestudeert of k.i. wetswijzigingen noodzakelijk maakt.
In ,,Documentatie", een uitgave van de ziekenfondsorganisaties welke samenwerken in het Gemeenschappelijk Overleg Ziekenfondsorganisaties, lezen wij onder bovenstaande titel het volgende: ,,In een rondschrijven aan de algemene ziekenfondsen heeft de geneesheer-directeur van het Stads- en Academisch Ziekenhuis te Utrecht een eigen uitleg gegeyen aan artikel 6a van het derde Uitvoeringsbesluit ingevolge het Zieken-
fondsenbesluit. Bedoeld artikel bracht voor de verzekerden een verruiming van ziekenhuiskeuze en was bedoeld om te bevorderen, dat ook pati~nten met minder ingewikkelde afwijkingen zich in een academisch ziekenhuis zouden laten opnemen. De academische ziekenhuizen hadden gezegd aan zulke pati~nten behoefte te hebben (zie Documentatie 1-3-'59, pag. 31). In de genoemde bepaling over de verruiming van de ziekenhuiskeuze wordt gezegd, dat ziekenfondsverzekerden een academisch ziekenhuis kunnen kiezen, ook indien zij niet wonen in de plaats waar dit ziekenhuis gevestigd is of in de naaste omgeving daarvan. De extravervoers- en reiskosten zullen dan voor rekening van het betreffende ziekenhuis komen, behoudens in die gevallen, waarin de verzekerde om zuiver medische redenen toch in een academisch ziekenhuis zou zijn opgenomen. In het rondschrijven van de geneesheer539
directeur van het Stads- en Academisch ziekenhuis wordt nu gesteld, dat het ziekenhuis slechts extra vervoers- en reiskosten zal vergoeden, indien de controlerend geneesheer meent, dat de patifint die in een dichterbij gelegen ziekenhuis een gelijkwaardige behandeling kan krijgen, mogelijk voor het onderwijs van belang kan zijn en de hoogleraar hiermee instemt. In alle andere gevallen (bijv. wanneer in een ander ziekenhuis geen plaats is) blijven de reis- en vervoerskosten voor rekening van het fonds. V a n dit rondschrijven is bij de ziekenfondsen met verbazing kennis genomen. De uitleg die het Stads- en Academisch Ziekenhuis aan het nieuwe artikel geeft, komt nl. niet overeen met de toelichting, welke de Ziekenfondsen destijds - op 21 januari 1959 - van de voorzitter van de Ziekenfondsraad ontvingen. Daarin waren de mogelijkheden tot opname in een Academisch ziekenhuis - en dus tot vergoeding van extra reis- en vervoerskosten - reel ruimer gesteld. Bovendien vraagt men zich bij de ziekenfondsen af, hoe de controlerend geneesheer kan beoordelen of met de opneming van de patifint onderwijsbelangen gediend zijn. Verwacht mag worden dat van de zijde van de Ziekenfondsraad contact met her Utrechtse ziekenhuis zal worden opgenomen, waarna wellicht andere mededelingen zullen volgen."
In Oostenrijk is een wetsvoorstel in voorbereiding om een Staatsgezondheidsdienst in te stellen naar Engels model. Het project is een langgekoesterde wens van de socialisten, maar de Oostenrijkse Artsenkamer verzet zich met m a n en macht tegen dit project. Aldus schrijft op 20 augustus jl. een correspondent in de Nieuwe Rotterdamse Courant. Het voorstel zou aanleiding zijn geweest tot heftige discussie in grote kringen der bevolking.
In ,,Het Ziekenfonds', orgaan v a n de Centrale Bond van Onderling beheerde Ziekenfondsen lazen wij: ,,De kosten voor de wetteliike ziekenfondsverzekering (verplichte pIus bejaardenverzekering) blijken voor 1958 meer te hebben bedragen dan was geraamd. Uit de thaus beschikbare cijfers heeft de Ziekenfondsraad afgeleid, dat het kostencijfer per wettelijk verzekerde voor 1958 vermoedelijk f 73,50 zal bedragen, hetgeen 99 ct meer is d a n was begroot. De Ziekenfondsraad heeft dit voorjaar bekend gemaakt, dat voor 1958 op een nadelig saldo van 13,5 miljoen gulden moest worden gerekend; door de ho540
gere kosten zal dit tekort in werkelijkheid ongeveer 18 miljoen gulden bedragen. Ook voor 1959 wordt een tekort verwacht. De Ziekenfondsraad raamde dit enkele m a a n d e n geleden op f 12,2 miljoen, maar nu de cijfers over 1958 vrij goed zijn te overzien moet worden verwacht, dat ook over 1959 het nadelig saldo verscheidene miljoenen groter zal zijn dan was te voorzien. Eind 1959 zal de in het Vereveningsfonds aauwezige reserve vermoedelijk zijn geslonken tot een bedrag van nauwelijks 40 miljoen gulden." De redactie van het blad laat daarop een commentaar volgen waaraan wij bet volgende ontlenen: ,,Het huidige premie-percentage v a n 4,5 is naar onze schatting 0,2% te laag o m de kosten voor 1959 te dekken, het zal zeker in sterkere mate liggen beneden de voor 1960 te maken kosten. Mede omdat op dit m o m e n t met vrijwel alle medewerkersgroepen onderhandelingen gaande zijn is het vooralsnog onmogelijk een betrouwbare raming te maken van het voor 1960 benodigde premie-percentage. A a n Ziekenfondsraad, Sociaal-Economische Raad en minister zal deze vaststelling zeker grote zorgen baren. Over de geschetste ontwikkeling zijn tal van opmerkingen te maken; wij willen er in deze rubriek slechts op wijzen, dat de toeneming van de uitgaven van geneeskundige verzorging niet alleen bij de ziekenfondsen is terug te vinden. Ook degene die niet bij een ziekenfonds is verzekerd heeft daarmee te kampen. Terecht heeft de heer Landman er onlangs op gewezen (bedoeld wordt op de Maatschappij-conferentie op de Bilderberg - Red. M.C.) dat als gevolg van de snelle ontwikkeling van de medische wetenschap de kosten van de medische verzorging sterker zijn gestegen dan de algemene welvaart. Dit betekent dat personen, van wie voorheen met enig recht kon worden gezegd, dat zij t.a.v, de financiering van geneeskundige hulp in staat waren hun eigen boontjes te doppen, door de genoemde ontwikkeling zijn gaan behoren tot de groep van diegenen, die aan een ziekenfondsverzekering behoefte hebben. Verhoging van de loongrens is dus dringend geboden. Een bijkomend voordeel van zulk een verhoging is, dat de inkomsten van de verplichte ziekenfondsverzekering erdoor stijgen, hetgeen de financiering gunstig be'/nvloedt."
Van 17 tot 21 september houdt de Geneeskundige Kring van Antwerpen ,,Antwerpen's geneeskundige dagen 1959". Het congres wordt gehouden in de gebouwen van het Provinci~al Instituut voor Hygi~ne/Prins Leopold Instituut voor Tropische Geneeskunde en staat on-
MEDISCH
CONTACT
Verschijnt wekelijks A b o n n e m e n t voor niet-leden f 15.-Losse nummers f 0.40 ~r R E D A C T I E EN A D M I N I S T R A T I E De redactie en administratie is gevestigd" Keizersgracht 327, Amsterdam-C. Telefoon 33300 - Postgiro 58083. ADVERTENTIES De advertentie-exploitatie Medisch Contact is gevestigd: V a n Ostadestraat 233, Amsterdam-Z., Telefoon 719911; postgiro 58083 ten name van de Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst onder vermelding: advertentie-exploitatie Medisch Contact. Advertenties in dit blad behoeven de goedkeuring van de redactie en kunnen zonder opgaaf van reden worden geweigerd. ADRESSEN VAN DE MAATSCHAPPIJ, HAAR O R G A N E N , ENZ. Gevestigd: Keizersgracht 327, Amsterdam-C., Telefoon 33300. Bureau Hoofdbestuur, Dagelijks Bestuur, Boekhouding, Bureau voor Waarneming en Vestiging (9-18 uur, zondags telefoon 79.89.84) - - Landelijke Huisartsen Vereniging - - Landelijke Specialisten Vereniging - - Landelijke Vereniging van Artsen in Dienstverband - - Specialisten Registratie Commissie - - L.A.C.C. Federatie van door Verzekerden en Medewerkers bestuurde Ziekenfoudsen (,,V.M.Z."): De Bilt, Wilhelminalaan 3, telefoon 60841. Ondersteuningsfonds weduwen en wezen: postgiro 111950, Keizersgracht 327, Amsterdam-C., seer.: Dr. A. C. M. Beukers, Prof. Dondersstraat 52, Tilburg. Raad van Beroep: secretaris Ph. J. Hoedemaker, Harlingerstraatweg 13, Leeuwarden. der erevoorzitterschap van de gouverneur van de provincie Antwerpen de heer R. Declerck. Het congres wordt geopend met een academische zitting, waarin Prof. Dr. C. Heymans te Gent een voordracht zal houden over het wetenschappelijk onderzoek in de geneeskunde en het programma vermeldt voorts een symposion over poliomyelitis, waaraan Prof. Dr. de Somer uit Leaven, Prof. Dr. Deparis uit Parijs en Dr. J. H e r m a n n e uit Antwerpen zullen deelnemen. Op zondag 20 september worden er onder auspici~n van de Belgische Vereniging voor wetenschappelijk studie der tuberculose en der pneumologie wetenschappelijke lezingen gehouden. Daar zat o.a. Prof. Dr. N. G. M. Orie uit Groningen een overzicht geven van astma en bronchitis als complicatie bij tuberculose, sarcoidose, silicose en bronchifistasie.
