economie Toeslag werken op zondag onder druk

nd

nederlands dagblad christelijk betrokken

10°

3

jaargang 69 nr. 18.156 www.nd.nl [email protected] 0342 411711 vrijdag 9 november 2012 prijs € 1,50 zaterdag € 2,50

Kerken in Zuid-Afrika vieren hernieuwde eenheid met avondmaal pagina 2 binnenland We ervaren minder hufterig gedrag, maar wat zegt dat? pagina 3 opinie ‘Omdat ik gepest werd, heb ik bijna zelfmoord gepleegd’ pagina 10 buitenland Zware aardbeving doet Guatemala op grondvesten schudden pagina 11

geloof

redactie binnenland

nd.nl/binnenland

Patiënt stelt steeds vaker vragen over levenseinde ▶ Zwolle Patiënten stellen steeds vaker vragen over een vrijwillig levenseinde. Dat constateert de christelijke ouderenbond PCOB, die om die reden heeft meegewerkt aan de handreiking ‘Spreek tijdig over uw levenseinde’. De bond (honderdduizend leden) is een campagne gestart om het levenseinde bespreekbaar te maken. Samen met de artsenorganisatie KNMG, de patiëntenvereniging NPV en de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (NVVE) is een leidraad opgesteld. De handreiking is overigens niet bedoeld om euthanasie te promoten. ‘De PCOB vraagt in de brochure aandacht voor de ethische kant van vragen over het levenseinde en wil zicht bieden op alternatieven voor euthanasie, zoals palliatieve behandeling’, licht woordvoerder Johan Bakker toe. De ouderenbond maakt zich wel zorgen over de manier waarop over het vrijwillige levenseinde wordt gesproken. Voor sommige zorgverzekeraars lijkt de uitkomst van het euthanasiedebat al vast te staan, signaleert de PCOB. Zo wil Menzis de zorg van levenseindeklinieken gaan vergoeden, vooruitlopend op veranderingen in de euthanasiewetgeving. De PCOB wil liever de uitkomst van het maatschappelijk debat afwachten. Niet het beginsel van zelfbeschikkingsrecht, maar ook menselijke waardigheid, goede zorg en beschermwaardigheid van het leven moeten leidend zijn bij de besluitvorming over het levenseinde, stelt de bond. Met de handreiking wil de PCOB ook nadrukkelijk samenwerken met kerken. ‘Een afdeling van de PCOB kan contact zoeken met predikanten, want die komen ongetwijfeld ook met vragen over het levenseinde in aanraking’, aldus Johan Bakker. ▶▶ zie ook pagina 9: Zorgen over discussie levenseinde

advertenties

zie pagina 0123456789ab0 1234 12 567 6789a 89a12 bndwinkel.nl/aslander2 ccdefghijklmdefghijklmn opqrstuvwxyz nopqrstuvwxyz € 17,90

actieprijs

€ 14,95

ndwinkel

beeld ap / Khalil Hamra

Onder de Syriërs die op de vlucht zijn geslagen voor de burgeroorlog in hun land, zijn veel kinderen. Zij verblijven nu – met of zonder hun ouders – in vluchtelingenkampen. De kinderen op de foto, (met de klok mee) Muhammed Al Zatar (4), Shaymaa Al-Sadi (6), Fatma Zatar (2) en Amina Al Sado (5), zitten in een vluchtelingenkamp in Atmet, nabij de grens met Turkije. Veel van de kinderen in het kamp zijn getuige geweest van gewelddaden en hebben nu slaapproblemen en paniekaanvallen. Inmiddels groeit de burgeroorlog het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) boven het hoofd. ‘De crisis in Syrië wordt al sinds de zomer met de dag dieper. Wij kunnen een verslechtering van de situatie niet aan’, waarschuwde gisteren ICRC-president Peter Maurer. Het Rode Kruis heeft het transport en de logistiek van hulpgoederen weten te verbeteren, maar is overweldigd door de enorme hulpvraag van de honderdduizenden oorlogsslachtoffers. Verder blijft het voor de hulporganisatie moeilijk om toegang te verkrijgen tot gevangenissen, waar zij de omstandigheden in de gaten wil houden. Sinds het begin van de opstand tegen president Bashar al-Assad, in maart vorig jaar, zijn al meer dan 36.000 mensen om het leven gekomen. <

Volg de

live

PKN-synode

ga naar nd.nl/pkn2012 mogelijk gemaakt door: Reformatorische Omroep

redactie economie nd.nl/economie

Toeslag werken op zondag onder druk ▶ Amsterdam Nu de regels voor koopzondagen worden verruimd, mag de toeslag voor medewerkers die op zondag werken, verdwijnen. Dat zegt directeur Patricia Hoogstraaten van werkgeversorganisatie Vakcentrum Detailhandel, die de zelfstandige supermarkten vertegenwoordigt aan de caotafel. Als supermarkten in de toekomst standaard op zondag open zijn, mag die dag worden beloond als een gewone werkdag, stelt Hoogstraaten. Zij wijst erop dat de toeslag werd ingevoerd omdat het werk betrof op ongewone tijden. ‘Vroeger was het niet normaal om ’s avonds of ’s nachts te werken. Maar de wereld is een 24-uurseconomie geworden.’ Wie niet op zondag wil werken, kan daartoe volgens de cao niet worden verplicht, benadrukt Hoogstraaten. ‘Wat is dan nog het verschil tussen werken op zondagmiddag en werken op maandagmiddag?’ ‘Hiermee lopen de werkgevers gigantisch op de muziek vooruit’, zegt Fedde Monsma van CNV Dienstenbond. ‘De

toeslag staat nu in de cao. Voor wijziging daarvan zijn er twee partijen nodig. FNV en CNV hebben geen enkele intentie om de toeslag ter discussie te stellen.’ Ook bij de filiaalbedrijven van bijvoorbeeld Albert Heijn en Jumbo speelt de discussie, zegt Monsma. ‘Het grootwinkelbedrijf zit op hetzelfde spoor. Het is een kwestie van tijd dat het ook in andere branches gaat spelen.’ Door het schrappen van de zondagtoeslag zal de animo om op zondag te werken afnemen, voorspelt Monsma. ‘Werknemers krijgen nu op zondag een toeslag van 100 procent.’ De verminderde animo zal ertoe leiden dat nog meer werknemers gedwongen op zondag moeten werken, voorspelt hij. ‘Werknemers met een tijdelijk contract durven geen nee te zeggen.’ Hoogstraaten gelooft niet dat werknemers zullen worden gedwongen om op zondag te werken. Ze is ook niet bang dat de animo om op zondag te werken zal afnemen. ‘Een groot deel is student of scholier. Die hebben juist op die dagen tijd om te werken.’ <

De rest van de wereld heeft zich echt niet permanent zitten opwinden over ons. commentaar op 3

Willeke nd.nl/cartoons

2 geloof vrijdag 9 november 2012 nederlands dagblad

Daniël Gillissen nd.nl/geloof

Lof voor beleidsplan PKN …De Protestantse Kerk krijgt pioniersplekken en een predikantenpool voor kleine gemeenten. …De synode had op details kanttekeningen en vragen, maar was uiteindelijk zeer tevreden over het beleidsplan.

▶ Lunteren Lof was er gisteren van de protestantse synode voor het nieuwe beleidsplan van de Dienstenorganisatie, het zogenaamde ambtenarenapparaat van de Protestantse Kerk. Zoals voorzitter René de Reuver van het belangrijkste adviesorgaan van de synode zei: ‘Het is een moedig en daadkrachtig beleidsplan, dat volop de context van de kerk honoreert zonder te somberen.’ Belangrijke onderdelen van het plan zijn onder meer: instellen van een landelijke predikantenpool waarop kleine gemeenten een beroep kunnen

doen, experimenteren met pioniersplekken en oprichten van een stichting die het beheer van kerkgebouwen kan overnemen. Aan de ene kant wil de Protestantse Kerk gemeenten helpen die het moeilijk hebben, door ze te ‘ontzorgen’. Aan de andere wil de kerk vooruit, door ruimte te scheppen voor nieuwe initiatieven. Tal van synodeleden wilden kleine veranderingen of hadden vragen op details, vooral over de belangrijke onderdelen. Directeur Haaije Feenstra van de Dienstenorganisatie toonde daarvoor begrip. Maar volgens is het nodig op hoofdlijnen te besluiten, eer de details kunnen worden uitgewerkt. Zijn er niet genoeg bestaande mogelijkheden om kerkgebouwen onder te brengen?, vroeg een synodelid. Nee, zei Feenstra. Hij benadrukte dat de Protestantse Kerk de stichting wil helpen oprichten, maar dat het

uiteindelijk om een zelfstandige organisatie gaat. Hij zei toe goed te zullen opletten dat er niet gedubbeld wordt met bestaande stichtingen. Het opbouwen van een predikantenpool heeft tijd nodig, verklaarde Feenstra. ‘Er staan niet meteen honderden mensen voor de deur.’ Hij trok de vergelijking met de interimpredikanten die de Protestantse Kerk telt. Ook die groep is langzaam opgebouwd. En zij zijn vrijwel continu aan het werk in een gemeente. De planning is, dat volgend jaar zes predikanten in de pool zitten. Zijn voorkeur gaat uit naar beginnende predikanten. Die zijn goedkoop voor gemeenten en kunnen ervaring opdoen om daarna ‘gewoon’ predikant te worden. Synodelid ds. Martin van Dam wilde de huidige regeling van predikantstraktementen laten evalueren. Er zijn namelijk vitale gemeenten die niet

meer kunnen beroepen, omdat elke gemeente evenveel betaalt voor een predikant. Daar zit een ‘pijnpunt’, aldus Van Dam. Feenstra snapte het voorstel van Van Dam wel. Hij herinnerde er echter aan dat veel is gediscussieerd voor de invoering in 2004. Feenstra vroeg tijd om eerst de predikantenpool in te voeren en daarna het traktementenstelsel te bekijken. De directeur legde uit dat van de honderd geplande pioniersplekken tachtig procent vanuit bestaande gemeenten moet komen. ‘Het gaat dan om een doorstart of herstart. Die plannen worden plaatselijk ontwikkeld.’ De overige twintig procent is ‘echt experimenteel’. De komende jaren gaat de Protestantse Kerk verder bezuinigen op personeel. In totaal verdwijnen vijftig arbeidsplaatsen. <

redactie kerk en religie nd.nl/geloof

Eerste glossy Zondag voor Selderhuis ▶ Apeldoorn De glossy Zondag wordt vandaag gepresenteerd op paleis Het Loo in Apeldoorn. Het eenmalige magazine, een initiatief van uitgeverij Kok uit Utrecht, verschijnt ter gelegenheid van de 450e verjaardag van de Heidelbergse Catechismus, volgend jaar. Het eerste exemplaar wordt in ontvangst genomen door kerkhistoricus prof. Herman Selderhuis van Refo500, de organisatie die de activiteiten rond het jubileum bundelt. Zondag wordt gedrukt in een oplage van 10.000 exemplaren. De uitgave bevat onder meer een interview met schrijfster Franca Treur, en verhalen met bekende en onbekende Nederlanders over de antwoorden die zij geven op vragen die de catechismus stelt. ▶▶ zie voorpublicatie bijlage Gulliver

redactie kerk en religie nd.nl/

Vereniging voor kerkelijk werkers ▶ Zwolle Kerkelijk werkers binnen de drie kleine gereformeerde kerken hebben een eigen belangenvereniging opgericht. Dat melden de drie huidige bestuursleden van de vereniging Landelijk Pastoraal en Kerkelijk werkers (LPKW): Jetze Muurling, Petranel Bos-de Groot en Jaap Kramer. Volgens hen is de oprichting van de belangenvereniging een ‘belangrijk moment in de professionalisering en positiebepaling binnen de drie kleine gereformeerde kerken’, waarmee zij doelen op de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), de Nederlands Gereformeerde Kerken en de Christelijke Gereformeerde Kerken. Met die positiebepaling waar de oprichters op doelen, gaat het om de plek die de kerkelijk werker moet krijgen in de kerkelijke wereld. Wat mag hij wel en niet doen in de kerk, vooral een spannende vraag als het gaat om het bedienen van de sacramenten. De vereniging, die een eigen website heeft – www.lpkw.nl – wil de belangen behartigen van kerkelijk werkers binnen de kerken en kerkelijke instellingen, maar ook van leden die buiten de kerk aan de slag zijn gegaan. Een belangrijk doel is de deskundigheid van de aangesloten kerkelijk werkers te bevorderen. ‘Maar ook wil zij gesprekspartner zijn voor opleidingen en collega-beroepsverenigingen. Ontwikkeling van deze betrekkelijk nieuwe functie binnen de kleine gereformeerde kerken is het streven’, aldus de initiatiefnemers. Zij zeggen op deze manier, met andere vrijwilligers en professionele krachten, vorm te willen geven ‘aan het vele werk dat er te doen is in het koninkrijk van God’. <

kerknieuws

beeld ap / Alexander Zemlianichenko

De joodse opperrabijn Berel Lazar van Rusland (links) en de Israëlische president Shimon Peres (tweede van links) lezen in een Thora-rol. In de rol staan de eerste vijf boeken van de Hebreeuwse Bijbel, de Tenach. Peres was in Moskou bij de opening van het eerste joodse museum in Rusland. <


PKN stuurt handreiking over werk naar politiek ▶ Lunteren De Protestantse Kerk in Nederland stuurt een handreiking over werk niet alleen naar gemeenten, maar ook naar werkgevers- en werknemersorganisaties en de politiek.

■ protestantse kerk jubileum Oosterbeek | 15 november | vijfentwintig jaar gereformeerd predikant: ds. H. Spoelstra (1957).

■ gereformeerde gemeenten Beroepen te Kampen: P. van Ruitenburg te Chilliwack (Canada); te Rijssen-West: M. Karens te Werkendam. Bedankt voor Oosterland: G.J.N. Moens te Meliskerke.


Dat besloot de synode van de Protestantse Kerk gisteren. Er was lof voor de eerste ethische notitie met als titel Wij en ons werk, waarin de synodeleiding uitgebreid ingaat op de zin van werk, betaald en onbetaald. Zij plaatst een vraagteken bij ongebreidelde prestatiedrang en zelfontplooiing. Tegelijk plaatsten diverse synodeleden kanttekeningen bij de tekst. Zo zou onvoldoende duidelijk zijn dat werken op zich al heel zinvol kan zijn. ‘Het lijkt of

werk vooral dienstbaar moet zijn’, stelde ds. Roel Knijff. ‘Mag werken ook voor jezelf waardevol zijn?’ In de handreiking staat dat het aantal koopzondagen niet moet worden uitgebreid. Dat standpunt kreeg bijval, maar er kwam ook kritiek op. De Protestantse Kerk voldoet aan het stereotiepe beeld, vond diaken Robbers. Scriba Arjan Plaisier gaf aan dat hij duidelijk wilde maken dat de zondag ‘een dag is die anders is’. Het verzet tegen de koopzondag is vooral verzet tegen ‘vereconomisering van het leven’. Wel wilde hij een en ander ruimer formuleren. Na de toezegging de notitie op punten aan te passen, stemde de synode unaniem in met de handreiking. <

Kerk Zuid-Afrika heeft spijt ▶ Lunteren De Zuid-Afrikaanse Nederduitse Gereformeerde Kerk en de Protestantse Kerk in Nederland hebben de banden weer hersteld. Voorzitter Nelus Niemandt van de Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK) sprak donderdag tijdens de protestantse synodevergadering uit dat zijn kerk ‘spijt’ heeft voor de manier waarop de banden in 1978 zijn verbroken. Dat gebeurde toentertijd vanwege ‘vrijzinnige theologische tendensen’ in de voormalige Gereformeerde Kerken (opgegaan in de Protestantse Kerk) en het verzet van de Nederlandse kerk tegen de apartheid in Zuid-Afrika. De isolering van de NGK vanwege steun aan de apartheid zorgde in die tijd voor ‘heel veel pijn’. Ook maakte Niemandt duidelijk dat de Nederduitse Gereformeerde Kerk, vanouds een blanke kerk, bezig is de banden met de Verenigende Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika (VGKSA) te herstellen. Deze kerk is een fusie van de gereformeerde kerken van voorheen ‘zwarten’ en ‘kleurlingen’. Voorzitter Peter Verhoeff van de Protestantse Kerk noemde de woorden van Niemandt ‘historisch’. Hij was blij dat ‘na zo veel strijd en zo veel moeite’ de VGKSA en de NGK fusiegesprekken voeren. De Protestantse Kerk gaat ‘van ganser harte’ weer een relatie met de NGK aan. Gisteravond vierden de synodeleden samen het avondmaal. Vertegenwoordigers van VGKSA en NGK reikten brood en wijn uit. ‘U voelt wel aan hoe groot daarvan de betekenis is’, aldus Verhoeff.

3 nederlands dagblad vrijdag 9 november 2012

Stephan Bol nd.nl/binnenland beeld Dag van Respect

We ervaren minder hufterig gedrag, maar wat zegt dat?

Het nieuwe kabinet is koud aangetreden of het is spoorslags begonnen met een charmeoffensief om het gebutste beeld van Nederland in het buitenland bij te stellen. Weliswaar was de reis van de premier naar Turkije al eerder gepland, maar hij heeft van de gelegenheid wel duchtig gebruik gemaakt om het imago van ons land tegenover de Turkse gastheren op te vijzelen. De Turken zijn onze beste vrienden, zo heette het aan de oever van de Gouden Hoorn. Opvallend was ook de bijna deemoedige houding die minister Timmermans van Buitenlandse Zaken deze week in Brussel innam over de eenzelvige houding van ons land in het recente verleden. Hij nam afstand van de Nederlandse ‘neiging gelijk te hebben’ en stelde de ‘Belgische traditie van gelijk krijgen’ aan eigen land ten voorbeeld. Toe maar! Slaan we na jaren van nogal nurkse naarbinnengekeerdheid nu weer niet een beetje door naar de andere kant?

…Iets minder Nederlanders ervaren respectloos gedrag, meldt het CBS. …Of er sprake is van een mentaliteitsverandering is echter de vraag. Respect is aan erosie onderhevig.

▶ Den Haag ‘Minder Nederlanders ervaren respectloos gedrag’, kopte het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) woensdag. Maar wat zeggen zulke cijfers eigenlijk over de mentaliteit in Nederland? ‘Het is echt een belevingsonderzoek’, erkent Senne Janssen, woordvoerder van het CBS. ‘Wij geven onze definitie van respectloos gedrag en vragen aan mensen of zij dit ervaren hebben. Wat daar precies onder valt, is aan de mensen zelf. Normen veranderen door de tijd, dat klopt. Maar we zien sinds de start van dit onderzoek in 2008 een lichte daling. Ik verwacht niet dat onze normen sinds 2008 zijn veranderd.’ Uit de CBS-cijfers blijkt dat een kwart van de Nederlanders zich door onbekenden op straat in 2011 soms tot vaak respectloos behandeld voelde. Dit was in 2009 nog ongeveer 27 procent. Onder winkelpersoneel en overheidsbeambten daalde dit percentage sneller, respectievelijk van 20 procent naar 16 procent en van 15 procent naar 12 procent.

Men weet: het kwam allemaal door Wilders en zijn partijgangers. Zijn gedoogsteun zette een slot op de mond van de coalitiepartners, wanneer zijn PVV weer eens een schofferende dreun uitdeelde in de richting van een of ander buitenland. En het waren er vele, die dreunen. De Turkse premier als ‘islamitische aap’, een meldpunt voor Polen en andere Oost-Europese ‘klaplopers’, uiteraard de moslims, de Grieken en toen de islam een beetje was uitgewerkt: Europa. En al die tijd moesten Rutte en Verhagen zich verbijten. Het laat zich begrijpen dat nu de strik is losgebroken, de Nederlandse politiek behoefte heeft aan reparatie van het geschonden aangezicht. Het is wel zaak daarbij maat te houden. Allereerst al omdat we ons niet moeten verbeelden dat de rest van de wereld zich gedurende de latrelatie van Rutte I met de PVV knarsetandend zat op te winden over ons. Natuurlijk, de ergernissen waren er en leden van de diplomatieke dienst hadden soms grote moeite uit te leggen hoe het precies zat met dat gedogen. Maar echt wakker liggen van dat vreemde isolationistische gedoe aan de Noordzee deed men toch nergens in het buitenland. En economische schade leverde het ook al niet op. Driekwart van ons nationale inkomen is afkomstig uit handelsrelaties met het buitenland. Dat was zo en dat is nog steeds zo. Rutte I ten spijt.

economische crisis Pieter Vos, ethicus en lector morele vorming aan de Gereformeerde Hogeschool in Zwolle, noemt de daling die het CBS signaleert opvallend, maar zegt dat een diepgravender onderzoek nodig is om te kunnen spreken van een duidelijke mentaliteitsverandering. ‘Het is een beleving van mensen. Die wordt door veel factoren beïnvloed. Zo stond het thema waarden en normen een aantal jaar geleden onder de kabinetten van Balkenende nog veel hoger op de agenda en maakten Nederlanders zich druk over hufterigheid. Die thema’s zijn verdwenen. Nederlanders zijn nu veel drukker met de economische crisis. Dat zou een rol kunnen spelen in de mate waarin zij bepaald gedrag als een probleem ervaren.’ Volgens Hans Alderliesten van de Bond tegen het Vloeken, kan gewenning ook een rol spelen bij respectloos gedrag. ‘Taalgebruik is bijvoorbeeld aan erosie onderhevig. Neem bijvoorbeeld het woord kanker. Steeds jongere scholieren gebruiken het. Cultuur is niet iets dat vastligt.’ Alderliesten en Vos noemen ook platforms als social media terreinen waarop respectloos gedrag vaak voorkomt. Omdat deze terreinen (nog) niet in het CBS-onderzoek zitten, is niet te analyseren of dergelijk gedrag hier ook terugloopt, of dat het zich juist naar de digitale wereld verplaatst.

Dag van Respect Daags na publicatie van het CBS-onderzoek was gisteren de Dag van Respect. In zijn aankondiging sprak rabbijn Awraham Soetendorp over een toegenomen ‘verruwing van de samenleving’. Hoe zit dat? ‘De cijfers zijn een aanwijzing dat mensen minder vaak respectloos gedrag ervaren. Daar ben ik blij mee. In de media zie ik echter, in tegenstelling tot die signalering, veel berichten over verruwing van de maatschappij. En de cijfers geven aan dat nog steeds een kwart van de Nederlanders wordt geconfronteerd met respectloos gedrag. Dat is nog altijd te veel.’ Pieter Vos is het met Soetendorp eens dat de wijze waarop mensen in de media met elkaar omgaan, invloed heeft op de manier waarop de samenleving respect beleeft. ‘Een probleem is daarnaast, dat twee betekenissen van respect door elkaar lopen. De minimale betekenis: het erkennen van de waardigheid van ieder mens, en de

Wie houdt nog van Holland?

Rabbijn Awraham Soetendorp gaf deze week gastlessen over respect. ‘Dat een kwart van de Nederlanders respectloos gedrag meemaakt, is nog altijd te veel.’ tweede, meer oorspronkelijke betekenis: dat je iemand hoog acht om zijn kwaliteiten. Om respectvol te kunnen handelen, moet je in staat zijn mensen op die tweede manier te waarderen.’ Soetendorp heeft in het kader van de Dag van Respect veel gastlessen gegeven op scholen. ‘Leerlingen spreken graag over dit onderwerp. Het speelt. Zij koppelden het thema aan het nieuws over de zelfmoord van Tim Ribberink, die slachtoffer werd van pestgedrag. Ik vrees dat er velen zijn in

Nederland die in stilte onder zulk gedrag lijden.’ De rabbijn waarschuwt ervoor, te denken dat de door het CBS gesignaleerde trend vanzelf doorzet. ‘Ik wil niet beweren dat onze kleine organisatie ervoor gezorgd heeft dat mensen minder respectloos gedrag ervaren. Het onderwijs speelt ook een belangrijke rol. Als je nu ziet dat onze inspanningen kennelijk een klein effect teweegbrengen, dan is dat reden om nu door te pakken.’ <

‘Columnist heeft niet geleerd van Tims dood’ Columnist Luuk Koelman van gratis dagblad Metro heeft weinig geleerd van het verhaal van Tim Ribberink. Dat stelt Marinus van den Berg, rouwbegeleider van Tims familie, die deze week de openbaarheid zocht, na de zelfmoord van hun zoon. Tim gaf aan dat pestgedrag hem tot zijn daad had aangezet. Koelman schreef gisteren onder de naam van hoofdredacteur van het Katholiek Nieuwsblad Mariska Orbán-de Haas een brief aan de ouders van Tim. Koelman suggereerde dat Tim zou worstelen met homoseksuele gevoelens en dat zijn ouders daar nooit iets aan hebben gedaan. Daarnaast suggereerde hij dat Orbán haar afkeuring over homofilie richting de ouders uitsprak. ‘Koelman spreekt zich uit tegen Orbán over de rug van Tim en zijn ouders. Gelukkig hebben veel Nederlanders laten merken hoe respectloos zij dit vinden’, zegt Van den Berg. ‘Wie dit soort gedrag vertoont, hoort bij de potentiële pesters waartegen Tims

ouders waarschuwen. Hij deed het gelukkig wel openlijk.’ Ook Orbán zelf noemde de column waarin Koelman een debat wil uitvechten over de rug van Tim Ribberink ‘laag en afschuwelijk’. Rabbijn Awraham Soetendorp besloot deze week uit respect voor de familie Ribberink de dood van Tim juist niet te gebruiken voor de door hem geïnitieerde Dag van Respect. ‘We spreken er wel over als ernaar gevraagd wordt, maar willen niet op welke wijze dan ook misbruik maken van deze tragische situatie.’ Dat Koelman zijn column gebruikte om zijn persoonlijk ongenoegen over Orbán-de Haas via de ouders van Ribberink te uiten, noemt hij schandalig. ‘Deze ouders hebben een moedige daad gesteld door de publiciteit te zoeken met het overlijden van hun zoon, omwille van een doel. Als mensen op een zo integere wijze handelen, moet je voorkomen dat je zelfs maar de schijn wekt, dit voor je eigen doel te gebruiken.’

Schouderophalen was er wel buiten de landsgrenzen. Dat is niet onschuldig en het kan op den duur heel funest gaan uitwerken. Je maakt jezelf er irrelevant door. Nederland is een klein landje, maar het heeft de wereld best wat te bieden. En meer dan handel alleen. Dat de internationale gemeenschap bijvoorbeeld Den Haag uitkoos als mondiaal rechtscentrum, is een illustratie daarvan. Zoiets laat zien dat we niet alleen onszelf willen dienen, maar ook anderen. Op zulke blijken van vertrouwen kunnen we niet zuinig genoeg zijn. Peter Bergwerff

“QUOTE” De nieuwe Geert Wilders is opgestaan: iemand die de tijd neemt voor tv-camera’s.

▶▶ zie pagina 4: populist Wilders kruipt in een nieuwe rol

nd contact algemeen 0342 411 711 [email protected] [email protected] www.nd.nl

redactie [email protected] [email protected] [email protected]

vandaag in gulliver

Niet alleen geweren in het Legermuseum ◆ Theo Olof geëerd ◆ De Bijbel en Hollywood


ap nd.nl/buitenland

Marc Janssens nd.nl/binnenland beeld novum / Bart Maat

Storm brengt sneeuw in New York

Relatie België en Nederland: aantrekken en afstoten

▶ New York Een nieuwe storm heeft woensdag en gisteren wind, regen en sneeuw gebracht naar de Amerikaanse staten New York en New Jersey. De storm was minder heftig dan de orkaan Sandy, maar veel mensen bij wie de elektriciteitsvoorziening net hersteld was, kwamen opnieuw zonder stroom te zitten. ‘Ik wacht nu op de sprinkhanen en de pest’, zei gouverneur Chris Christie van New Jersey. In New York waren uit voorzorg alle bouwwerken stilgelegd en gezekerd. Parken, speelplaatsen en stranden bleven gesloten. Luchtvaartmaatschappijen schrapten circa 1300 vluchten van en naar New York en omgeving. Vorige week leidde Sandy al tot meer dan 20.000 geannuleerde vluchten. Nieuwe overstromingen, waarvoor gevreesd werd, bleven vooralsnog uit. De wegen in New Jersey en New York City waren goed begaanbaar en ook het treinverkeer had weinig last. In delen van New Jersey viel bijna dertig centimeter sneeuw en in Connecticut en Rhode Island ruim vijftien centimeter. In New Jersey kwamen circa 390.000 huishoudens zonder stroom te zitten; 230.000 huishoudens zaten al zonder stroom als gevolg van Sandy en door de nieuwe storm kwamen er nog 160.000 bij. In New York moesten 70.000 huishoudens stroom ontberen en in Rhode Island 360.000. <

novum

UWV zet tijdelijk extra mankracht in

Ogenschijnlijk lijken België en Nederland veel op elkaar, maar er zijn minstens zo veel verschillen als overeenkomsten.

…De aangekondigde samenwerking tussen de Nederlandse en Belgische diplomatieke dienst past in de duwen trekrelatie die beide landen kenmerkt. …Argwaan en liefde strijden om voorrang. Onder druk van buitenaf wint de onderlinge aantrekkingskracht.

▶ Den Haag ▶ Amsterdam Het UWV heeft tijdelijk tweehonderd extra mensen ingezet. De extra krachten moeten helpen het groeiende aantal WW-aanvragen te verwerken. Ook zijn driehonderd extra medewerkers ingezet om werkzoekenden te begeleiden. De uitkeringsinstantie heeft voor het extra personeel geld gekregen van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. In de eerste acht maanden van dit jaar zijn bij het UWV achttien procent meer WW-aanvragen binnengekomen dan in dezelfde periode van het vorige jaar. Eind augustus ontvingen 304.000 mensen een WW-uitkering. Dat betekent een stijging van 34.000. <

Ogenschijnlijk zijn België en Nederland twee landen die veel op elkaar lijken: niet al te groot, ingeklemd tussen Noordzee en grote Europese mogendheden en met zelfs een gemeenschappelijke geschiedenis van de Lage Landen. Bovendien zijn beide landen met de havens Rotterdam en Antwerpen grote spelers in de internationale handel. Voeg daarbij de deels gemeenschappelijke taal en Nederland en België worden als vanzelf naar elkaar toe gedreven. Het voorstel dat de Belgische minister Didier Reynders van Buitenlandse Zaken deze week aan zijn nieuwe Nederlandse ambtsgenoot Frans Timmermans deed, past in dit beeld.

Traditiegetrouw ging Timmermans als eerste bij de zuiderburen op bezoek. Daar werd hij welwillend ontvangen. Reynders stelde voor, te onderzoeken of beide landen niet bepaalde diplomatieke posten in de wereld kunnen delen. Ook zou consulair en administratief personeel uitgewisseld kunnen worden. Met dit idee hoopt de Belg in tijden van economische crisis te kunnen bezuinigen. Mogelijk kan ook Luxemburg zich erbij aansluiten, aldus beide bewindslieden. Deze toenadering mag dan vanzelfsprekend lijken, ze is het niet. De relatie tussen Nederland en België is er een van aantrekken en afstoten, van liefde en argwaan. Want ondanks de vele overeenkomsten zijn er minstens zo veel verschillen. Nederland is van oudsher meer op de Verenigde Staten en Groot-Brittannië gericht, terwijl België meer focust op Frankrijk en Duitsland. Heel scherp kwam dit naar voren bij de inval in Irak, aan het begin van deze eeuw. Ook binnen de Europese Unie is dit zichtbaar. Nederland voelt zich redelijk thuis bij het wat eurosceptische Engeland, dat niet veel moet hebben van een Europese federatie. Wat België

betreft, kan de Europese eenwording juist niet snel genoeg gaan. De uitslag van het Nederlandse referendum over de Europese grondwet in 2005 riep bij de Belgen dan ook afschuw op.

argwaan De houding van België ten opzichte van Nederland kenmerkt zich door een mengeling van argwaan en bewondering. Die argwaan stamt al uit de tijd dat België zich losmaakte van Nederland, maar werd ook gevoed in de Eerste Wereldoorlog, toen Nederland neutraal bleef en de Schelde voor schepen naar Antwerpen afsloot. Nog steeds zorgt de Schelde voor animositeit tussen de beide landen – zie de recente commotie rond de Hedwigepolder. Tegelijk hebben de Belgen jarenlang met jaloezie naar het tolerante en vooruitstrevende Nederland gekeken, dat stabiele kabinetten kende, terwijl de Belgen met het Vlaams Blok een enfant terrible in huis hadden. De Belgen ontleenden er dan ook enig genoegen aan, toen Nederland na Fortuyn in een moeizaam politiek klimaat belandde. In tijden van dreiging zoeken België en Nederland elkaar op. Dat gold direct na

de Tweede Wereldoorlog, toen ze samen met Luxemburg de Benelux oprichtten, om weerstand te bieden aan de macht van de grote Europese lidstaten. Het geldt nu weer, aangezien de economische crisis en de uitbreiding van de EU een nieuw verbond noodzakelijk maken. De toenadering van Reynders en Timmermans moet in dat licht gezien worden. Wel bestaat er, juist als het gaat om de buitenlandse diplomatie, een groot verschil tussen beide landen. Waar België zich heeft verzoend met de gedachte dat het een klein land is, wil Nederland graag liever als ‘kleinste van de grootste’ dan als ‘grootste van de kleinste’ landen bekendstaan. Als het zo uitkomt, laat Nederland België vallen om in Europa andere coalities aan te gaan, luidt dan ook het verwijt vanuit Brussel. Pijnlijk kwam dit naar voren, toen premier Kok in 2000 op de eurotop in Nice één stem meer dan België in de wacht wist te slepen. Inmiddels is dit vergeten en zoeken beide landen elkaar weer op. Ditmaal is de uitdijende Europese Unie, die ook nog eens geplaagd wordt door een flinke eurocrisis, het noodzakelijke drukmiddel van buitenaf. <

overdwars Gerard Beverdam nd.nl/politiek beeld novum / Dirk Hol

novum nd.nl/binnenland

Populist Wilders kruipt in een nieuwe rol De nieuwe politieke verhoudingen brengen PVV-leider Geert Wilders in de oppositierol, waarin hij weer vriendelijk de media te woord staat. ▶ Den Haag Tijdens het kabinet-Rutte I was het vrijwel altijd hetzelfde patroon. Wilde je als journalist iets van Geert Wilders te weten komen, dan moest je hem staande zien te houden tijdens zijn dinsdagse wandeling naar de vergaderzaal in de Tweede Kamer (en hopen dat je niet door zijn beveiligers werd weggeduwd). Dat lukte meestal niet. De gedoger van Rutte I liet over het algemeen weinig los. En hoe minder hij zei, hoe meer aandacht hij leek te krijgen in zijn bijzondere positie ten opzichte van het vorige kabinet. Maar nu is de nieuwe Geert Wilders opgestaan: iemand die de tijd neemt om voor tv-camera’s reacties te geven, opdraaft bij radio-uitzendingen, zijn beveiligers keurig op een afstandje laat wachten, en ook kranten nog wel een quootje wil geven. Deze week was Wilders zelfs een van de aanvoerders van de gezamenlijke oppositie, toen de handen ineen werden geslagen om het kersverse kabinet-

Geert Wilders Rutte II om nieuwe koopkrachtplaatjes te vragen. Wilders kwam uit zijn streng beveiligde ‘honk’ om daarover met politici als Sybrand van Haersma Buma (CDA) en Alexander Pechtold (D66) te spreken, nota bene op de werkkamer van SP-voorman Emile Roemer. Het monsterverbond was overigens een gelegenheidscoalitie. Want waar Wilders voortdurend de VVD tegen de haren instrijkt, vanwege haar deals met de sociaaldemocraten, is het volgens Roemer juist de PvdA, die zich aan liberaal Rutte heeft uitgeleverd. Dat Wilders zich nu ineens volop laat zien, toont aan hoe gemakkelijk een populistische partijleider

zich een andere rol kan aanmeten. Een populist kiest zijn eigen thema en zijn eigen moment. Nu is Wilders weer genereus richting de media, want hij heeft die nodig om zijn harde oordeel over het nieuwe regeerakkoord het land in te sturen. Maar er kan ook zo weer een moment komen, dat hij media niet te woord wil staan. En waar de meeste andere partijen vaak wel verantwoorden waarom een politicus niet wil opdraven, blijft het bij de PVV dan meestal gissen naar de reden. Je zou je kunnen afvragen of Wilders niet een aardig pakket boter op zijn hoofd heeft: was hij het niet die door de Catshuisbreuk nieuwe verkiezingen forceerde? Was het niet de PVV die stelde dat Nederland zich niet aan de Europese begrotingsdiscipline van maximaal 3 procent tekort hoeft te houden, wat overigens betekent dat de schulden verder oplopen? Maar dat soort ‘details’ lijkt een populist niet te hinderen. Wilders voelt hoe de wind waait en daarom is het nu: weg met het zorgpremieplan! Excuses eist de PVV-leider zelfs van Rutte, voor diens ‘uitlevering’ van de VVD aan de PvdA. En de journalisten zijn blij, want Wilders komt weer gewoon opdraven om zijn stevige teksten te laten vastleggen.

Inspectie onderzoekt twee sterfgevallen Bartiméus Doorn ▶ Doorn De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) onderzoekt twee sterfgevallen in blindeninstituut Bartiméus in Doorn. In de instelling overleed deze week voor de tweede keer in korte tijd een zwaar gehandicapte patiënt. Twee weken geleden stikte een bewoner in zijn eten en dinsdag overleed een patiënt die water in haar longen had gekregen nadat ze in bad onwel was geworden. Volgens Bartiméus hebben de medewerkers snel en adequaat gehandeld en is de bewoner overleden aan een dubbele longontsteking die was veroorzaakt door een virus. De instelling heeft zelf een externe partij ingeschakeld voor onderzoek naar de eerste dode en verzamelt ook zelf alle informatie over wat er in beide gevallen precies is gebeurd. <



advertentie

Verzekeringsreuzen maken razendsnelle krimp door ▶ Den Haag Nederlandse verzekeraars zitten in grote problemen. In sneltreinvaart wordt de branche opgeschoond. De aanhoudende crisis op de huizenmarkt, de lage rente en het wegvallen van lucratieve verzekeringsproducten door de woekerpolisaffaire nemen grote happen uit de winst en het personeelsbestand van de verzekeringsconcerns. Pijnlijk, maar onvermijdelijk, meent Harald Benink, hoogleraar banken en financiën aan de Universiteit van Tilburg. ‘De verzekeraars zullen veel kleiner worden.’ De eerste klap kreeg gisteren het personeel van ING-dochter Nationale Nederlanden te verwerken. Het banken verzekeringsconcern moet 2350 banen schrappen, nog boven op de vorig jaar aangekondigde reorganisatie, die 2700 banen kost. De meeste ontslagen vallen bij verzekeringstak ING. Een dergelijk slagveld is Delta Lloyd nog bespaard gebleven, maar ook dat concern moest gisteren een winstwaarschuwing afgeven. De verzekeraar ziet zijn omzet rap dalen. De premie-inkomsten zijn in een jaar tijd elf procent gedaald, naar 3,8 miljard euro. De afdeling die de levensverzekeringen afhandelt, is zelfs in een vrije val geraakt met een

omzetdaling van vijftien procent naar 2,6 miljard euro. SNS Reaal liet eerder deze week al matige prestaties zien en zinspeelde op nieuwe overheidssteun. Aegon weet de ellende nog wat te verhullen, omdat het concern profiteert van de aantrekkende economie in de Verenigde Staten. In thuisland Nederland doet Aegon het niet veel beter dan andere verzekeraars. ‘Door de slechte huizenmarkt, is ook de markt voor levensverzekeringen slecht’, legt Benink uit. ‘Er worden veel minder hypotheken verkocht, dus is er ook nauwelijks vraag naar levensverzekeringen die innig verweven zijn met hypotheekproducten.’

consolidatieslag Vakbonden De Unie en FNV Finance noemen de ontslagen bij Nationale Nederlanden ‘een mokerslag’, maar begrijpen dat er ingegrepen moet worden. Door de woekerpolisaffaire, waarbij verzekeraars beleggingsproducten verkochten tegen enorme kosten, is er strengere regelgeving gekomen om doorzichtigheid te bevorderen. Verzekeraars hebben vanaf begin jaren negentig kostbare verkoopafdelingen opgezet voor de verkoop van deze peperdure beleggingsverzekeringen.

Door het wegvallen van de vraag naar zulke producten is dat personeel overbodig geworden. ‘De verzekeraars zullen hun ambities moeten bijstellen’, zegt Benink. ‘We zullen een grote consolidatieslag zien: minder personeel, lagere salarissen en onderdelen zullen verkocht worden. Dat laatste zien we bij Nationale Nederlanden, dat opgeknipt wordt en in stukjes verkocht.’ Ondertussen worstelen de verzekeraars met hun nieuwe verdienmodel. Delta Lloyd is nu al de grootste particuliere pensioenverzekeraar en wil groeien in deze markt. Voorwaarde voor succes is wel dat de rente gaat stijgen. Gebeurt dat niet, dan heeft ook dat concern problemen om aan de toekomstige verplichtingen te voldoen. Aegon-topman Alexander Wynaendts zag in de resultaten een bevestiging van de keuze voor Amerika. Voor ING en SNS Reaal is de situatie penibel. ING is druk doende de banken verzekeringstak te splitsen en heeft nog een last van 4,5 miljard euro aan staatssteun en bijbehorende boetes. SNS Reaal moet zich ontdoen van een problematische vastgoedportefeuille, die iedere keer miljarden euro’s aan afschrijvingen uit de lopende rekeningen vreet. <

Piet H. de Jong nd.nl/politiek beeld novum / Bart Maat


Nadenken over ‘C’ kan CDA voor fouten behoeden

Blokker opent keten van budgetwinkels

…Wim Deetman heeft in het CDA het debat over de ‘C’ gemist. …CDA-leider Sybrand van Haersma Buma meent dat er behoefte blijft aan een partij die aandacht vraagt voor immateriële vraagstukken.

Dacia Lodgy vanaf € 15.990 Een boek voor het hele gezin.

Gratis bij

uw proefrit!*

Ga nu naar dacia.nl

▶ Den Haag Het Blokkerconcern begint een nieuwe keten koopjeswinkels.

▶ Den Haag Recente nederlagen bij verkiezingen zorgen ervoor dat de ‘C’ van het CDA weer volop in debat is. ‘Wat hier gebeurt had een paar jaar geleden moeten gebeuren, dan komen we verder als partij’, aldus oud-minister Wim Deetman. Hij was een van de sprekers op een symposium, gisteren in de Eerste Kamer, over het themanummer van Christen Democratische Verkenningen (CDV): ‘het christelijke in de Nederlandse politiek’. Voor Deetman stond vast dat door te verzuimen het debat over het christelijke bij het CDA te voeren, er iets vreselijk is misgegaan. ‘Er zijn dingen die je niet doet vanuit je gedachtegoed en je kader.’ Daarmee doelde hij op de beslissing van zijn partij om met de PVV in zee te gaan, najaar 2010. Op de vraag hoe je als partij koers houdt, had Deetman wel een antwoord. Een partij die zich geïnspireerd weet door het evangelie, weet van perspectief. Soms kun je, aldus Deetman, een glimp daarvan laten zien of zichtbaar maken in concrete politieke keuzes die je als bestuurder maakt. Een partij is er niet om te evangeliseren. Met die opvatting sloot hij aan bij Pieter Jan Dijkman, hoofdredacteur van CDV, die een hernieuwd debat over het expliciet of impliciet uitdrukking geven aan de ‘C’ van het CDA onvruchtbaar acht. Dijkman ziet liever dat het CDA in gesprek gaat met de christelijke traditie en daarbij meer nadruk legt op het ‘doen, dan op het wíllen doen’. Theoloog Erik Borgman zei dat wanneer je je als partij afvraagt of de grondslag nog wel deugt, je die grondslag feitelijk al hebt opgegeven. ‘Ik snap dat niet goed. Ik zou zeggen: laat zien wat het christelijke in de situatie van nu te betekenen heeft.’ Een traditie leeft alleen

Maak kennis met een auto die uw gezinsleven betaalbaarder maakt.

Wim Deetman als ze nieuwe dingen leert, zei Borgman. ‘Een traditie, ook de christelijke, is niet het voortzetten van de bestaande cultuur, maar het vormgeven van de cultuur die nog moet ontstaan.’

zoektocht CDA-leider Sybrand van Haersma Buma sprak van een ‘zoektocht’ die zijn partij momenteel doormaakt. Uit de debatten en uit het themanummer van CDV kon hij niet opmaken dat er ‘geen behoefte’ meer is aan de ‘C’ van het CDA. Wel is het zo dat de waarden van het christelijk geloof nu anders worden verwoord en beleefd dan bij de oprichting van het CDA in 1980. Buma erkende de werking en kracht van de ontkerkelijking. Maar uit onderzoek blijkt ook telkens weer, zei hij, dat de vraag naar hoe we in Nederland met elkaar omgaan, veel mensen aanspreekt. ‘De moraal is hetzelfde en daarom spreekt ons verhaal nog altijd aan’, meende Buma. Naast de VVD en de PvdA, die elk op hun manier voorrang geven aan materiële vraagstukken, blijft er ruimte voor een CDA dat blijvende aandacht heeft voor immateriële vragen. ‘Vanuit de christelijke traditie willen we anderen niet bekeren, maar wel iets moois meegeven en uitdelen’, zei Buma. <

De 'Budget' verkoopt goedkope drogisterijartikelen, snoep, schoonmaakproducten, cosmetica, dierverzorging en seizoenspartijen. Deze week gingen filialen open in Etten-Leur, Lelystad, Maarssen en Purmerend. Binnen twee maanden zullen er volgens woordvoerder Peter Krenn enige tientallen Budgetwinkels zijn. Met de feestdagen op komst denkt Blokker heel wat speelgoed en woningdecoratie te verkopen. Het assortiment doet denken aan de Action, bevestigt Krenn. Toch zijn er grote verschillen. ‘Action zit op goedkopere plekken buiten het centrum. Budget komt op A- en B-locaties. Het zijn kleine winkels van honderd vierkante meter’, aldus Krenn. De eerste filialen komen in de panden van E-Plaza, een voormalige Blokkerketen. Deze keten in computerspelletjes is gestopt met de verkoop vanuit winkels, waardoor het Blokkerconcern opgescheept zit met 58 panden waarvoor het nog huur moet betalen. Met Budget probeert het concern in die panden toch nog geld te verdienen. En zo kan een deel van het personeel aan het werk blijven. ‘Doorverhuren van die panden lukt niet; er staan zo veel winkels leeg, dat nieuwe huurders niet te vinden zijn’, zegt Krenn. Hij ziet dan ook een toekomst voor Budget in leegstaande panden van andere ketens. ‘We proberen het nu op enkele tientallen plaatsen uit. Als Budget succesvol blijkt, sluit ik niet uit dat het een grotere keten wordt. Er staat zo veel leeg.’ Tot het Blokkerconcern horen ook Xenos, Bart Smit en Intertoys. Budget zou een manier kunnen zijn om oude voorraden van de andere ketens te slijten. Maar daar komt volgens Krenn niets van in. ‘Budget is geen ramsj-zaak. Er ligt geen enkel artikel dat ook in onze andere winkels wordt verkocht.’ <

Ook met 7 zitplaatsen! Dacia. Shockingly affordable WWW.DACIA.NL

0% actiefinanciering 7,9% standaardtarief

Totaal kredietbedrag

Looptijd in maanden

Vaste debet rentevoet

€ 5.000 € 7.500 € 5.000

36 36 36

0% 0% 7,9%

Jaarlijks kosten- Totaal te betalen percentage bedrag 0% 0% 7,9%

€ 5.000 € 7.500 € 5.610

Maandtermijn € 139 € 208 € 156

€ 7.500

36

7,9%

7,9%

€ 8.415

€ 234

* De proefritactie is geldig van 4 oktober tot en met 18 november 2012. Afhankelijk van type/model/uitvoering. De Dacia Lodgy is verkrijgbaar vanaf € 15.990, - excl. kosten rijklaar maken. Getoonde modellen kunnen afwijken van standaarduitvoering. Drukfouten, prijs- en specificatiewijzigingen voorbehouden. Vraag naar de voorwaarden bij uw dealer of bel voor meer informatie, de exacte voorwaarden naar 0900-9998700 (€0,10 p/min) of kijk op dacia.nl. Aflopend krediet met vaste debetrentevoet verstrekt door Dacia Financial Services, handelsnaam van RCI Financial Services B.V. te Schiphol-Rijk (KvK nummer 30055070, AFM vergunningsnummer 12009781). Alleen geldig op nieuwe Dacia Lodgy orders van 21 augustus 2012 t/m 31 december 2012. U betaalt minimaal 50% van het totale aankoopbedrag aan (of naar wens meer), het resterende bedrag betaalt u in 36 maanden tegen 0%. Jaarlijks kostenpercentage 0% tot 36 maanden. Jaarlijks kostenpercentage 5,9% tot 48 maanden, maximaal te financieren bedrag € 20.000. Dacia Financial Services behoudt zich het recht de actie zonder opgaaf van reden te beëindigen. Jaarlijks kostenpercentage na actieperiode bedraagt 7,9%. Toetsing en registratie bij het BKR te Tiel. Bedragen zijn afgerond op hele euro‘s. Rentewijzigingen en drukfouten voorbehouden.

Min./max. verbruik: 4,2 - 6,0 l/100 km, resp. 23,8 - 16,7 km/l. CO2: 109 - 140 g/km.

6 nieuws kort vrijdag 9 november 2012 nederlands dagblad

Opstelten: wiet kopen met alleen id kwetsbaar

NHG-garantie blijft ook na verhuizing

Assad wil ‘leven en sterven’ in Syrië

OPEC verwacht groei verbruik steenkool

Het vervangen van de wietpas door een systeem waarbij bezoekers van coffeeshops alleen een identiteitsbewijs moeten laten zien, is ‘onwenselijk en juridisch kwetsbaar’. Dat advies heeft minister van Justitie Ivo Opstelten tijdens de formatie gegeven aan de informateurs. Het advies is deze week vrijgegeven samen met andere stukken die op de formatietafel belandden. <

Huizenbezitters met een spaar- of aflossingsvrije hypotheek met een Nationale Hypotheek Garantie krijgen bij een verhuizing na 1 januari niet met een aflossingsverplichting te maken. Ze mogen de hypotheek meenemen naar de volgende woning, heeft minister voor Wonen Stef Blok laten weten. <

De Syrische president Bashar al-Assad heeft herhaald dat hij niet van plan is zijn land te verlaten. Op de Russische televisie zegt al-Assad dat hij zal ‘leven en sterven’ in Syrië. De Britse premier David Cameron suggereerde eerder dat Assad een vrijgeleide zou kunnen krijgen als met zijn vertrek een einde zou komen aan de burgeroorlog. <

Fossiele brandstoffen blijven de komende tientallen jaren de voornaamste energiebron. Het aandeel van steenkool zal groeien en dat van olie dalen, stelt de organisatie voor olie-exporterende landen OPEC in een rapport. <

Tien nieuwe Kamerleden geïnstalleerd nd jong Serious Request helpt 160 duizend vrouwen

•

Het Rode Kruis heeft 160 duizend vrouwen en kinderen in achttien landen geholpen met de opbrengst van Serious Request van vorig jaar, werd bekendgemaakt op 3FM. Met de actie werd een recordbedrag van bijna 8,9 miljoen euro opgehaald. Het Glazen Huis staat dit jaar in Enschede, Serious Request richt zich met de actie dit keer op de wereldwijde babysterfte. ●

Resten oorlogsslachtoffers opgegraven in Vijfhuizen De Bergings- en Identificatiedienst van de landmacht heeft gisteren in Vijfhuizen de stoffelijke resten van drie onbekende oorlogsdoden uit de Tweede Wereldoorlog opgegraven. Experts proberen met dna-technieken achter de identiteit van de drie te komen, meldt de gemeente Haarlemmermeer. <

School Valkenswaard dicht na ontuchtzaak De particuliere school Agnus Dei in Valkenswaard is sinds woensdag dicht. Dat bevestigt een woordvoerder van de gemeente Valkenswaard. Twee medewerkers van de school, onder wie de 48-jarige directeur, zitten vast op verdenking van ‘grensoverschrijdend zedengerelateerd gedrag’. De school blijft tweeënhalve week gesloten. <

Aangifte tegen Bram Moszkowicz Een oud-cliënt van Bram Moszkowicz heeft aangifte tegen hem gedaan. Moszkowicz heeft zich volgens de veroordeelde drugshandelaar schuldig gemaakt aan verduistering, oplichting en valsheid in geschrifte. De man heeft bijna twintigduizend euro te veel betaald aan Moszkowicz en dat is na herhaaldelijk verzoek nog niet terugbetaald. <

Tien nieuwe Kamerleden zijn gisteren geïnstalleerd. Omdat zes VVD’ers en vier PvdA’ers die in de Kamer zaten door zijn geschoven naar het kabinet kwam er plaats vrij voor mensen die bij de verkiezingen te laag stonden op de kandidatenlijsten om direct in de Kamer plaats te mogen nemen. <

beeld novum

Regionale omroepen willen sites bij NPO Regionale omroepen willen hun sites onderbrengen bij de Nederlandse Publieke Omroep (NPO). Zo moet worden voorkomen dat de webpagina’s platgaan bij grote incidenten, zoals de zware ontploffing bij Electrabel gisterochtend in Nijmegen. Dat zei Mark Snijders, hoofdredacteur van Omroep Gelderland, gisteren op Radio 1. ‘Het mag niet gebeuren dat de site van een rampenzender plat ligt.’ <

Openbaar vervoer Amsterdam op de schop Amsterdam gaat het openbaar vervoer in de stad moderniseren. Het netwerk wordt beter aangesloten op het treinverkeer. Ook gaan trams, metro’s en bussen vaker en sneller rijden. Dat staat in de Mobiliteitsaanpak Amsterdam 2025. Het openbaar vervoer moet zich meer richten op de behoeften van de reiziger en rekening houden met verschillen in vraag in spits- en daluren. <

Rector Leiden ziet af van twee ton voor sabbatical

Frauderapport Stapel eind november afgerond Het onderzoek naar de grote fraudezaak rond oud-hoogleraar Diederik Stapel is eind november klaar, 28 november wordt het eindrapport overhandigd aan de rectores magnifici van de betrokken universiteiten van Tilburg, Groningen en Amsterdam. Tot nu toe werd duidelijk dat in zeker 55 van de onderzochte werken sprake is van fraude. <

Rode Kruis zamelt geld in voor slachtoffers Sandy Het Nederlandse Rode Kruis heeft giro 6251 opengesteld voor de slachtoffers van orkaan Sandy, meldt de hulpverleningsorganisatie. Behalve in de Verenigde Staten richtte de orkaan vorige week ook grote schade aan in Haïti, Cuba en Jamaica. Het Amerikaanse Rode Kruis zette ruim zeventienhonderd vrijwilligers in om de hulpverlening te ondersteunen. Honderdduizenden mensen in de Verenigde Staten zitten nog altijd zonder stroom. <

De Europese Centrale Bank (ECB) laat ook in november de rente in de eurozone ongemoeid. De rente blijft, net als in de drie maanden hiervoor, op het recordlage niveau van 0,75 procent. Dat blijkt uit het gisteren vrijgegeven rentebesluit. ECB-president Mario Draghi noemde in zijn toelichting op het besluit dat het vertrouwen in de financiele sector ‘zichtbaar verbetert’. <

Twee installaties van chemiebedrijf BASF in De Meern zijn dinsdag uit voorzorg stilgelegd. Dat gebeurde naar aanleiding van een jaarlijkse inspectie waar enkele gebreken zijn geconstateerd, meldt de gemeente Utrecht, waar De Meern onder valt. < beeld ap

Onderzoek meldt: toezicht ouderenzorg faalt Sri Lanka belooft verkiezingen voor Tamils Het toezicht van de Inspectie voor de Gezondheidszorg op de ouderenzorg is ondermaats. Dat meldt het consumentenprogramma Meldpunt op basis van eigen onderzoek. De inspectie herkent zich niet in het geschetste beeld, laat een woordvoerder weten. <

Scheidend rector magnificus en bestuursvoorzitter Paul van der Heijden van de Universiteit Leiden ziet af van de bestuurderstoelage die hij tijdens zijn sabbatical doorbetaald zou krijgen, meldt de universiteit. Aanleiding is kritiek op de regeling waarmee hij ook tijdens zijn verlof ruim twee ton per jaar zou verdienen. <

beeld novum

Installaties chemiefabriek BASF Utrecht stilgelegd

Europese Centrale Bank laat rente ongemoeid

Tsjechië zet in op meer kernenergie De Tsjechische regering zet haar plan door om de elektriciteitsopwekking door middel van kernenergie drastisch op te voeren, zei premier Petr Necas gisteren. Volgens het plan moeten er minstens twee reactoren worden bijgebouwd bij de kerncentrale van Temelin en een bij die van Dukovany. <

EU zet volgende stap in zonnecelconflict De Europese Commissie heeft een tweede onderzoek ingesteld naar oneerlijke subsidies voor Chinese zonnepanelen. Met het onderzoek loopt het handelsconflict over zonne-energie tussen China en de Europese Unie verder op. De Europese brancheorganisatie van zonnepanelenproducten EU Prosun diende in september een klacht in. <

Volgend jaar worden er provincieraadsverkiezingen gehouden in het noorden van Sri Lanka, beloofde de president Mahinda Rajapaksa gisteren. Rajapaksa kreeg veel kritiek, omdat hij de noordelijke regio geen enkele politieke macht heeft gegeven sinds daar een einde kwam aan jarenlange burgeroorlog. <

Rusland verwacht dat de Amerikaanse president Barack Obama, nu hij is herkozen, zich flexibeler gaat opstellen ten aanzien van het omstreden raketschild dat de VS in Europa willen plaatsen. Dat zei de Russische vicepremier Dmitri Rogozin gisteren. Door de controverse rondom het raketschild zijn de betrekkingen tussen Moskou en Washington onder druk komen te staan. <

Door aanslagen met bermbommen en een zelfmoordaanslag zijn gisteren op verschillende plaatsen in Afghanistan zeker twintig mensen om het leven gekomen. Onder de slachtoffers zijn twaalf burgers, vijf soldaten en drie politieagenten. <

Het Britse beveiligingsbedrijf G4S wordt vanaf volgend jaar niet meer ingezet om de bewaking te regelen in de Wolds-gevangenis in Engeland. Inspecteurs uitten hun zorgen over de veiligheid. Zo zouden gevangenen gemakkelijk aan drugs kunnen komen. <

De Amerikaanse president Barack Obama komt later deze maand naar Myanmar, heeft een regeringsfunctionaris in Naypyidaw bekendgemaakt. Het wordt het eerste bezoek van een Amerikaanse president aan Myanmar. <

EU-ambtenaren staken wegens bezuinigingen

Het Marokkaanse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft negentien buitenlandse journalisten de Westelijke Sahara uitgezet. Volgens het ministerie hadden ze geen toestemming om het geannexeerde gebied te betreden. Ze reisden als toeristen naar Laayoune. <

De Europese Commissie heeft een actieplan opgesteld voor de Europese auto-industrie. Het plan moet het concurrentievermogen en de duurzaamheid van de industrie versterken, laat de commissie weten. De auto-industrie is met twaalf miljoen directe en indirecte banen volgens de commissie vitaal voor de Europese welvaart en het scheppen van werkgelegenheid in Europa. <

Twintig doden bij aanslagen Afghanistan

Obama reist deze maand naar Myanmar

Marokko zet journalisten Westelijke Sahara uit

Ondanks het besluit van het Griekse parlement om miljardenbezuinigingen goed te keuren, hoeft Griekenland volgende week nog niet te rekenen op de volgende tranche aan steun. De Duitse minister van financiën zegt dat de andere eurolanden nog niet zover zijn. <

Europa maakt zich hard Rusland hoopt op voor auto-industrie flexibele Verenigde Staten

G4S raakt contract Britse gevangenis kwijt

Medewerkers van instituties van de Europese Unie hebben gisteren het werk neergelegd uit protest tegen mogelijke bezuinigingen. Volgens de leider van vakbond USF staan de komende weken meer acties op de agenda, waaronder een staking op 22 en 23 november. <

Besluit over Griekse steun pas na volgende week

beeld gpd

Eerste automaat voor afhalen pakjes PostNL nam gisteren zijn eerste automaten voor het afhalen van pakketten in gebruik. De pakketautomaten, die vooralsnog alleen in Almere zijn te vinden, moeten een oplossing zijn voor mensen die overdag niet thuis zijn en een bestelling verwachten. Bij het apparaat zijn 24 uur per dag pakjes af te halen.<

NS begint nieuwe taxidienst

beeld ap

Nieuwe eurobankbiljetten in voorjaar De Europese Centrale Bank (ECB) brengt in het voorjaar nieuwe eurobiljetten in omloop. Het gaat in eerste instantie alleen om het vijfeurobiljet. Op de briefjes staat in ieder geval een portret van de Griekse mythologische prinses Europa. Volgens de ECB zijn de nieuwe biljetten veiliger, omdat de echtheidskenmerken zijn verbeterd. <

De NS is gisteren begonnen met een taxidienst. De Zonetaxi is vooralsnog beschikbaar in 23 middelgrote steden. Met de dienst wil het spoorbedrijf reizigers verleiden de trein te pakken. Uit eigen onderzoek blijkt dat zorgen over vervoer van en naar het station een belemmering zijn voor reizigers. <

Delta Lloyd geeft winstwaarschuwing af Delta Lloyd heeft een winstwaarschuwing afgegeven. De bank en verzekeraar rekent voor het boekjaar op een daling van tien procent van de operationele winst als gevolg van de lage rentestanden. Die zetten de beleggingsopbrengsten onder druk. <


vijf vragen redactie politiek nd.nl/politiek

Eduard Sloot nd.nl/economie beeld novum / Bart Maat

Slob adviseert VVD en PvdA: stop met zorgpremieplan ▶ Den Haag ChristenUnie-leider Arie Slob adviseert VVD en PvdA het omstreden zorgpremieplan van tafel te halen. ‘Kom later met een beter voorstel. Anders wordt het debat over de regeringsverklaring één grote spraakverwarring.’ Volgens Slob doen de coalitiepartijen er goed aan, zo snel mogelijk de angel uit het debat over de zorgpremie te trekken. ‘Het gaat maar door. Nu weer de zorgverzekeraars, die zich afvragen of het plan niet in strijd is met Europese regels. In de politiek is het op een gegeven moment ook zo, dat je je knopen moet tellen.’ Slob vindt dat VVD en PvdA alleen voet bij stuk kunnen houden, als

ze zeker weten waarmee ze bezig zijn. ‘Maar het is duidelijk dat dit niet het geval is. Er komen tegenstrijdige boodschappen vanuit het kabinet en de coalitiefracties.’ Zonder terugtrekking van het plan om de zorgpremie inkomensafhankelijk te maken, zal het debat over de regeringsverklaring uitmonden in ‘één grote spraakverwarring’, vreest Slob. ‘Dan gaat het alleen nog maar over cijfers, puntenwolkjes en het ‘aan knoppen draaien’, waaraan niemand meer een touw kan vastknopen. Bovendien is er dan geen ruimte om ook over allerlei andere problemen te spreken, en daar is het debat over de regeringsverklaring wel voor bedoeld.’ <

Wie heeft het juiste koopkrachtplaatje? Hoge inkomens gaan er volgens premier Rutte minder dan 1 procent op achteruit. Volgens RTL Nieuws kan het verlies oplopen tot 20 procent. Hoe is het mogelijk dat deze cijfers zo van elkaar verschillen? ▶ Den Haag ■ klopt de stelling van premier Rutte dat de koopkracht minder dan 1 procent daalt? Premier Mark Rutte stelt dat de laagste inkomens er 0,2 procent op vooruitgaan, en dat de hoge inkomens 0,6 procent moeten inleveren. Dat is feitelijk juist, maar het zijn wel cijfers per jaar. Over de hele kabinetsperiode bekeken, zijn de koopkrachtveranderingen een stuk groter, blijkt uit een overzicht van het Centraal Planbureau. Daarin gaan de laagste inkomens er tussen 2013 en 2017 iets minder dan 1 procent op vooruit, terwijl de hoogste inkomens (meer dan vijf keer het minimumloon) er in die periode ruim 4 procent op achteruitgaan.

■ RTL Nieuws heeft het over koopkrachtdalingen tot wel 20 procent. Hoe kan dat? redactie economie nd.nl/economie

DSM doet weer overname ▶ Heerlen DSM heeft voor bijna een half miljard euro de fabrikant van voedingsingrediënten Fortitech in de VS overgenomen. Het is al de negende overname in de voedingssector in twee jaar. DSM is met grote stappen bezig een machtige speler in de voedingsmiddelenindustrie te worden. Met Fortitech erbij wordt de omzet van DSM in voeding 4,6 miljard euro per jaar. Sinds de aankondiging van de nieuwe strategie in september 2010 heeft DSM voor meer dan 2,8 miljard euro bedrijven opgekocht, waarvan 2,4 miljard in de voeding (vitamines, diervoeders, enzymen, omega3). De meeste overnames vonden in de VS plaats. Er zit nu nog on-

beurs novum nd.nl/economie

AEX sluit met verlies ▶ Amsterdam Het Damrak is gisteren niet hersteld van de forse koersdaling van een dag eerder nadat zorgen over de Amerikaanse ‘fiscal clif’ aanhielden. De AEX sloot 0,1 procent lager op 331,42 punten. Ook de onzekerheid over Griekenland bleef boven de markt hangen. De Duitse en de Franse beurs verloren respectievelijk 0,4 en 0,1 procent. De Europese Centrale Bank blijft voorlopig aan de zijlijn, ondanks een verdere verslechtering van de economie in de eurozone en een stijging van Spaanse rentestanden in de afgelopen weken. Gisteren handhaafde de ECB de rente op 0,75 procent. Aegon (+2,0 procent) was van de zes stijgers binnen de AEX de grootste winnaar, nadat de verzekeraar zowel de nettowinst als het onderliggende operationele resultaat in het derde kwartaal sterker dan verwacht zag stijgen. Aegon zei te profiteren van gunstige marktomstandigheden en het uitblijven van grote boekverliezen. Ook TNT Express (+1,4 procent), ING (+1,0 procent) en Unilever (+0,6 procent) waren in trek. Air FranceKLM verloor 2,9 procent. De grootste daler was KPN met een verlies van 4,0 procent.

geveer een half miljard euro in de kas voor overnames. Volgens financieel bestuurder Rolf-Dieter Schwalb zijn er geen problemen met de integratie van de overgenomen bedrijven in het concern: ‘We hebben daar steeds meer ervaring mee.’ DSM is al een mondiale leverancier van voedingsingrediënten, maar wil - zoals topman Feike Sijbesma het onlangs zei - ‘een échte superwereldspeler met Nutrition’ worden. Met vitaminen, enzymen en smaak- en kleurstoffen wil het concern ook in moeilijke tijden stabiele winsten behalen, iets wat niet lukt met kunststoffen en vezels. Fortitech is een 26 jaar oude, New Yorkse maker van toevoegingen voor voedsel, drank en kindervoeding. <

RTL baseert zich op ‘experts’ die het regeerakkoord van VVD en PvdA hebben bestudeerd. Rutte spreekt tegen dat grote groepen Nederlanders tientallen procenten in de min duiken. Toch kunnen de gevolgen per huishouden behoorlijk verschillen, want de CPB-cijfers zijn gemiddelden. Tegenover deze krant verklaarde het CPB eerder dat gezinnen met kinderen, door ingrepen in onder andere de kinderbijslag, meer dan gemiddeld inleveren.

■ wat wil het kabinet? Volgens premier Rutte gaan de middeninkomens er over de hele kabinetsperiode bekeken minder dan gemiddeld 4 procent op achteruit. Hoge inkomens leveren maximaal 4 procent in. Uitschieters zijn volgens Rutte niet uit te sluiten, maar hij zegt te willen kijken naar ‘extreme effecten’.

■ wat heeft minister Asscher berekend? Minister Lodewijk Asscher (Sociale Zaken) heeft laten uitrekenen wat de koopkrachteffecten voor specifieke groepen zijn. Zijn ministerie baseert zich daarbij op ‘dezelfde uitgangspunten zoals die door het CPB zijn gehanteerd in zijn doorrekening’. Echter, volgens het CPB gebruikt het ministerie een andere inschatting van de economische ontwikkelingen. Een lagere economische groei betekent bijvoorbeeld minder loonstijgingen aan cao-tafels en dus minder koopkracht. Uit de cijfers van het ministerie blijkt dat sommige groepen er behoorlijk op achteruitgaan. 14 procent van de bevolking gaat er de komende jaren 5 tot 10 procent op achteruit, 3 procent zelfs meer dan 10 procent.

■ ook het Nibud gaat nu de koopkracht berekenen. Wat gaan zij doen? Het Nibud gebruikt honderd variabelen om de koopkracht te berekenen, aldus een zegsvrouw van het budgetinstituut. Bijvoorbeeld de hoogte van het inkomen, de samenstelling van het huishouden en of iemand kinderen heeft of niet. Het Nibud gaat uit van de verwachtingen van het CPB over de economische groei en de inflatie. Dat wiskundige model moet uiteindelijk koopkrachtplaatjes opleveren voor circa honderd voorbeeldhuishoudens. Dat zijn er heel wat meer dan bij het ministerie. ‘We hopen dat op die manier een zo goed mogelijk beeld ontstaat van de bezuinigingen.’


redactie buitenland nd.nl/buitenland

Gerard den Elt nd.nl/binnenland beeld gpd

VS bezorgd over ‘derde nucleaire poot’ China ▶ Washington China staat op het punt onderzeeërs uit te rusten met verreikende kernraketten. Binnen twee jaar al kan het zover zijn. Die waarschuwing staat in een voorlopig rapport dat is opgesteld door een commissie van het Amerikaanse Congres. Volgens de opstellers is China op weg om een ‘geloofwaardige’ derde poot toe te voegen aan zijn nucleaire bewapening. De van kernraketten voorziene onderzeeërs komen namelijk boven op de op het land gestationeerde intercontinentale ballistische raketten en atoombommen die door vliegtuigen worden afgeworpen, schrijft de commissie, die is ingesteld om ontwikkelingen in China op het gebied van economie en veiligheid in de gaten te houden. De Verenigde Staten kijken al geruime tijd met argusogen naar de toenemende bewapening van de Chinese strijdkrachten. Scheidend partijleider en president Hu Jintao maakte van de modernisering van de Chinese zeestrijdkrachten een prioriteit en investeerde er stevig in. De Chinese marine nam afgelopen september

haar eerste vliegdekschip in gebruik. Bijzondere bron van zorg vormen de onderzeeërs van de Jin-klasse. Die kunnen ballistische JL-2-raketten afvuren, met een bereik van circa 7400 kilometer. In mei omschreef het Amerikaanse ministerie van Defensie de combinatie van deze onderzeeërs en raketten als ‘China’s eerste serieuze nucleaire aanvalsmacht op zee’.

Stripboek over wiskunde reddingsboei voor scholieren

wapenwedloop De Amerikanen, maar ook landen als Vietnam, Taiwan, Brunei, Maleisië en de Filipijnen, zijn bang dat Peking de uitbreiding van zijn nucleaire mogelijkheden zal gebruiken om zijn macht in de regio te versterken en zich omstreden gebieden toe te eigenen. De Amerikanen vrezen bovendien dat China met de uitbreiding van zijn kernarsenaal de nucleaire wapenwedloop in Azië zal opdrijven. India en Rusland zouden erop kunnen reageren door hun eigen nucleaire afschrikking te vergroten. De opstellers van het rapport roepen het Congres op, zich in te spannen om China te betrekken bij lopende en toekomstige gesprekken over de controle op en de beperking van kernwapens. <

…Het educatieve stripboek is in opmars. redactie buitenland nd.nl/buitenland

Puerto Rico wil volwaardige 51e staat van de VS worden ▶ San Juan Puerto Rico wil, net als Texas en New York, een volwaardige staat worden van de Verenigde Staten. Dat heeft de bevolking in een niet-bindend referendum laten weten. Het Spaanstalige Caribische eiland is nu nog een gemenebest en heeft een meer afstandelijke relatie met Amerika. Net als in de rest van het land gingen dinsdag ook bijna twee miljoen Puertoricanen naar de stembus. Ze kozen Alejandro Garcia Padilla tot gouverneur en konden daarnaast twee belangrijke vragen beantwoorden over de status van hun eiland: moet de relatie met Washington veranderen, en zo ja: onafhankelijkheid, meer autonomie of een volwaardige Amerikaanse staat worden? Een kleine meerderheid van 54 procent koos voor verandering en 800.000 kiezers spraken zich ervoor uit dat Puerto Rico de 51ste staat wordt. Een half miljoen kiezers kon uit de drie opties geen keuze maken en stemde blanco. Drie eerdere referenda over de relatie met

familieberichten tarief € 0,91 per mm, per kolom (incl. btw); bij opgave via www.nd.nl/adverteren 15% korting; over telefonisch opgegeven advertenties kunt u niet reclameren

Heel blij en God dankbaar zijn wij met de geboorte van onze dochter en zusje Sophie 5 november 2012 Arend, Marleen en Mirthe Karssies Leeuwerik 45 2651 WX Berkel en Rodenrijs

Washington (in 1967, 1993 en 1998) bevestigden desondanks steevast de status quo. Het referendum is niet bindend. Het Congres in Washington heeft het laatste woord en zal niet onder de indruk zijn van een zo minimale overwinning van de voorstanders van statusverandering. De Amerikaanse vlag zal voorlopig dus nog geen ruimte hoeven maken voor een extra ster. Toch is er wel een lichtpuntje: president Barack Obama zei tijdens zijn campagne dat hij de uitslag van het referendum zal steunen. Puerto Rico was tot eind negentiende eeuw een Spaanse kolonie, maar werd na de verloren Spaans-Amerikaanse oorlog van 1898 overgedragen aan de Verenigde Staten. In 1917 kregen alle Puertoricanen het Amerikaanse staatsburgerschap, maar een volwaardige staat is het nooit geworden. De bewoners mogen niet stemmen in de verkiezingen voor president, Senaat en Huis van Afgevaardigden. Veel Puertoricanen voelen zich tweederangsburgers. <

1962 - 9 nov - 2012 Met dank aan onze Hemelse Vader mogen we vandaag gedenken dat onze ouders en grootouders Hendrik Kruidhof en Grietje KruidhofPielman 50 jaar zijn getrouwd. Kinderen en kleinkinderen. We hopen dit samen met hen in besloten kring te vieren. Beukenlaan 28 7954 HM Rouveen

…Zelfs voor lastige wiskundige formules is er nu voor het eerst een speels beeldverhaal.

▶ Utrecht Toets de zoekterm ‘bijles wiskunde’ in op Google en 186.000 hits verschijnen. Het is een fraaie bijverdienste voor wiskundestudenten, die zwetende scholieren tegen vergoeding willen helpen hun rekenkundig inzicht te vergroten. Behalve bijles is er sinds gisteren nog een probaat middel tegen de wiskundestress, een nauwelijks te genezen handicap. Het stripboek Nummers in New York helpt de lezer op een speelse manier door de ondoorzichtigheid van wiskundige formules heen. Het boek werd gisteren in een oplage van 1200 gepresenteerd op het symposium Strips op School in Utrecht. Het is de eerste wiskundestrip ter wereld, bezweert auteur Stephan Timmers. ‘Het gaat om inzicht kweken, om het zien en snappen van de materie’, zegt de tekenaar en auteur, die het boek voor eigen rekening en risico en zonder onderwijssubsidies heeft gemaakt met zijn bedrijfje Total Shot Productions. ‘Ik hoop dus dat er snel vraag is naar een tweede druk.’ De inspiratie voor het beeldverhaal putte hij uit eigen ervaring. Timmers gaf in zijn studietijd aan de TU in Delft

namelijk zelf bijles. En hij zag waaraan het schortte. ‘De jeugd is meer en meer visueel ingesteld’, zegt hij. ‘Dit is de generatie van internet, televisie en games. Voor hen moet je wiskunde vooral leuker en leerzamer maken.’ Nummers in New York neemt de schooljeugd mee op reis naar de Big Apple. Boven op het Empire State Building gooit hoofdrolspeelster Anna uit Zwitserland pardoes een muntje naar beneden. De slimme Bao uit China schrikt eerst, maar vraagt zich vervolgens af bij welke verdieping dat muntje na vijf seconden precies zal zijn.

edutainment De lezer wordt inzichtelijk meegenomen langs de formule van tijd, afstand en versnelling. Een rekensom leert dat het muntje in vijf seconden 125 meter heeft afgelegd. Aangezien het gebouw 373 meter hoog is, moet het geldstuk na vijf tellen bij de 82e verdieping zweven. En onder aan het Empire State Building ligt even later natuurlijk een getroffen voetganger op straat. Tas ernaast. Sterretjes boven zijn hoofd. Groggy dus. Zo gaat dat nu eenmaal in strips. Dat het om het eerste stripboek over wiskunde ter wereld gaat, is een gedurfde claim. Hij wordt echter ondersteund door Eelco Kraefft van de Stichting Beeldverhaal. Deze stichting stimuleert ‘edutainment’, de combinatie van lesstof vermengd met vrolijke

strips over soms zware educatieve onderwerpen. Kraefft geldt als een wandelende encyclopedie op het terrein van educatieve stripboeken. ‘Die claim klopt wel’, zegt hij. ‘Er bestaan wel stripboeken waarin rekenkundige formules worden uitgelegd, maar niet toegespitst op een reeks van wiskundige formules voor leerlingen.’ De stripkenner wil niet beweren dat Nummers in New York dé oplossing is voor kinderen zonder wiskundeknobbel. ‘Het zou naïef zijn, dat te beweren. Zeker is wel dat een beeldverhaal de leerlingen helpt het inzicht te vergroten. Informatie komt beter aan, formules worden beter onthouden’, aldus Kraefft. Frits van Leeuwen, docent wiskunde aan het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest, gelooft eveneens in het project. Hij heeft hele hordes leerlingen soms tegen wil en dank de beginselen van de wiskunde moeten bijbrengen. Daarom zei hij meteen ‘ja’ tegen zijn oud-leerling Timmers, die hem vroeg mee te denken over de inhoud van het stripboek. ‘Met dit boek wordt een drempel weggehaald’, zegt Van Leeuwen. ‘Wiskunde is geen stom en koud vak. Dit stripboek laat zien dat alledaagse vraagstukken op een eenvoudige manier met de juiste formules zijn op te lossen. Als na het lezen van de strip ook maar één leerling enthousiast wordt over wiskunde, ben ik al blij.’ <

Overlijdensberichten uit andere bladen: Reformatorisch Dagblad: 4 nov: Elias Meijboom te Rotterdam (95); 5 nov: Dirk Jilles Koster te Rotterdam (82); Francijna Eerland-van den Broek te Stavenisse (88); Rookje Pietertje Noordermeer-Nobel te Middelharnis (86); 6 nov: Alida Geertruida van Strien-Worst te Vinkeveen (89). Trouw: 4 nov: Pieter Jan Hans Jonkman te Wassenaar (87); 5 nov: Leendert Adrianus Oosterling te Gouda (61); Carla Sanderse te Utrecht (39); Hebbel Constant Demmenie te Gouda (87); 6 nov: Willem Jan Hordijk te Heemstede (71). Friesch Dagblad: 4 nov: Bauke Brouwer te Burgum (88); Rinske Wendelaar-Bonga te Feanwalden (93); Aaltje Talman-Roorda te Burgum (80).

beeld novum / Paul Rapp

De elektriciteitscentrale van Electrabel in Nijmegen, waar gistermorgen een ontploffing plaatshad, heeft flinke schade opgelopen. De reparatie zal weken in beslag nemen. Bij de explosie, die ontstond toen een stoompijp bij een ketel het begaf, zijn geen gewonden gevallen en geen giftige stoffen vrijgekomen. <

9 opinie debat analyse nederlands dagblad vrijdag 9 november 2012

Reageren? Brieven: maximaal 200 woorden. Artikelen: maximaal 700 woorden. Mail uw reactie met naam, adres en telefoonnummer naar [email protected] of nd, postbus 111, 3770 ac Barneveld. Meer informatie: nd.nl/contact

Gerrie Abrahamse • beleidsmedewerker bij ouderenorganisatie PCOB nd.nl/opinie beeld novum

Zorgen over discussie levenseinde … In het regeerakkoord wordt gesproken over een voortzetting van de discussie over het vrijwillig levenseinde, waarbij ruimte wordt geschapen voor een mogelijke aanpassing van deze wet. Maar de uitkomst van de discussie lijkt helaas al vast te staan. Zorgverzekeraar Menzis doet er nog een schepje bovenop, door de zorg te vergoeden die de levenseindekliniek biedt aan mensen die euthanasie willen plegen. Volgens de Protestants Christelijke Ouderenbond (PCOB) lopen voorstanders van verandering van de euthanasiewet vooruit op de uitkomst van het maatschappelijk debat hierover. Het regeerakkoord spreekt over een pleidooi voor een brede maatschappelijke discussie rond nieuwe medischethische vragen. Het beginsel van ‘zelfbeschikking’ is daarbij leidend, steeds in samenhang met menselijke waardigheid, goede zorg en beschermwaardigheid van het leven. Dit wordt onder andere in relatie gebracht met de voortzetting van de discussie rond het vrijwillig levenseinde, met wellicht aanpassing in weten regelgeving.

Roger van Boxtel Tijdens een speciaal congres maakte de bestuursvoorzitter van zorgverzekeraar Menzis, Roger van Boxtel, bekend dat Menzis de zorg gaat vergoeden die de levenseindekliniek biedt aan mensen die euthanasie willen plegen. Saillant detail is dat hij zijn speech begon met te vertellen dat het exact veertien jaar geleden was dat hij in de Tweede Kamer het initiatief nam voor een Euthanasiewet. Die wet moest regelen dat euthanasie niet langer strafbaar was, op voorwaarde dat de arts aan alle gestelde zorgvuldigheidseisen voldeed. Er zijn vraagtekens te zetten bij de overwegingen van Menzis om deze zorg, waarbij teams van artsen en verpleeg-

Verzekeraar Menzis gaat de zorg vergoeden die de levenseindekliniek biedt aan mensen die euthanasie willen plegen. Ouderenbond PCOB vindt dit geen goed signaal. kundigen op verschillende plekken in het land euthanasieverzoeken uitvoeren, te vergoeden. Zeker wanneer je bedenkt dat in de polisvoorwaarden van de aanvullende verzekeringen van Menzis staat dat zorg in een hospice slechts wordt vergoed wanneer er een indicatie door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is aangevraagd door de huisarts of specialist.

niet alleen christenen Niet alleen in christelijke kring worden vragen gesteld bij deze ontwikkeling. Ook Boudewijn Chabot schreef er afgelopen zaterdag over in Trouw. Hij merk-

te op dat de artsen die uitgezonden worden door de levenseindekliniek – om mensen van dienst te zijn die niet, of onvoldoende, gehoor vinden voor hun wens bij de eigen arts – geen behandelrelatie hebben met deze patiënten. Ze hebben, zo zegt Chabot, zelfbeschikking hoog in het vaandel en voor hen is het niet moeilijk om ernstig lijden aannemelijk te maken voor mensen die aangeven dat ze zich in hun doodsverlangen beknot voelen. Dit leidt tot wat hij noemt ‘erosie van de Euthanasiewet’. De PCOB vindt als een van de partners van de coalitie ‘Van betekenis tot het

einde’, dat menselijke waardigheid, goede zorg en beschermwaardigheid van het leven, leidend moeten zijn bij besluitvorming over het levenseinde en niet alleen het beginsel van zelfbeschikkingsrecht, zoals in het regeerakkoord staat. Aanpassing van weten regelgeving moet niet gericht zijn op het vrijwillig levenseinde, maar veel meer op het vergroten en verruimen van de (medische) zorg die gericht is op een waardig leven. We pleiten dan ook vóór aanpassing van wetgeving, waarbij palliatieve zorg – zoals zorg in een hospice – ondergebracht wordt in de basisverzekering.

De PCOB steunt van harte de voortzetting van de maatschappelijke discussie over het levenseinde. Het is ook om die reden dat alle ruim 100.000 leden van de PCOB de handreiking ‘Spreek tijdig over uw levenseinde’ (opgesteld op initiatief van artsenorganisatie KNMG), hebben ontvangen. Daarnaast worden er door het hele land bijeenkomsten en gesprekken over dit onderwerp georganiseerd. We pakken daarmee nadrukkelijk de handschoen op om het maatschappelijk debat te voeren over vraagstukken rond het levenseinde. Daarbij staat wat ons betreft de uitkomst niet van tevoren vast. <

Gijs Lekkerkerker • gz-psycholoog/psychotherapeut/orthopedagoog nd.nl/opinie

Jeugdzorg verdient meer krediet … In het Nederlands Dagblad van 29 oktober wordt in het artikel ‘Opvang door jeugdzorg niet altijd in belang kind’ de jeugdzorg aan kritiek onderworpen. Dat gebeurt echter te gemakkelijk en ongenuanceerd. Zo zegt hoogleraar Van IJzendoorn in het verhaal dat kinderen niet in tehuizen opgenomen behoren te worden. Het is ronduit slecht; zij worden er structureel verwaarloosd, zodat hun ontwikkeling op alle vlakken geremd wordt. Vooral bezwaarlijk is het dat de kinderen er – omdat pedagogisch medewerkers in ploegendienst werken en er nogal veel verloop onder hen is – geen goede hechting met een of twee volwassenen kunnen aangaan, wat ten koste gaat van hun basisvertrouwen. De groei van gezonde, veilige hechting is inderdaad van cruciaal belang voor een goede ontwikkeling. Maar dit proces vindt plaats in de eerste levensjaren. Dan komt veilige hechting tot stand en gaat een kind basisveiligheid ervaren, waarmee het dapper verder kan. Is deze kans gemist – en bij de meeste kinderen die uit hun huis geplaatst zijn, is dat min of meer het geval – dan resteren slechts pogingen tot inhalen en herstel.

De positieve effecten hiervan zijn helaas veelal beperkt van aard. Een flink aantal van deze kinderen is emotioneel en gedragsmatig al dermate beschadigd dat plaatsing in een instelling niet vermeden kan worden. De nabijheid en warmte maakt een pleeggezin voor hen (voorlopig) geen passende plek. Voor kinderen tot vier jaar ligt dit overigens bijna altijd anders; zij worden niet of nauwelijks nog in tehuizen opgenomen.

van waarde Afgezien van secundaire hechtingsmogelijkheden kunnen kinderen in een instelling wel ervaren dat er betrouwbare volwassenen zijn die voor je zorgen, het beste met je voor hebben, voor wie je van waarde bent en meetelt. Waardevolle zaken, die voor uit huis geplaatste kinderen ten dele nieuw kunnen zijn. Professor Van IJzendoorn denkt eerder in de richting van pleeggezinnen, waar stabiliteit en continuïteit gewaarborgd zouden zijn. Hieraan is nu al een groot tekort. Dat zouden er dus veel meer moeten worden, ook voor kinderen die daar vanwege hun gedrag en emotionele conditie (nog) niet aan toe zijn. Wiens belang wordt daarmee gediend? In het artikel wordt eveneens aangege-

ven dat pleegzorg, hoewel te verkiezen boven het tehuis, lang niet altijd optimaal is. Te vaak worden kinderen na verloop van tijd weer doorgeschoven naar een andere plek, zo wordt gesteld. Inderdaad komt dat veel voor, wat voor een kind schadelijk is en voor het pleeggezin pijnlijk. Volgens adoptiehoogleraar Femmie Juffer kan het zelfs een vorm van kindermishandeling zijn.

verharding Het vastlopen en mislukken van een pleegsituatie kan diverse oorzaken hebben. Een daarvan is dat er kinderen aan de zorg van gezinnen worden toevertrouwd, die daar nog niet aan toe zijn of niet meer geschikt voor zijn. Bij dit laatste kunnen we ook denken aan sommige oudere kinderen die reeds een proces van verharding achter zich hebben en zelf, wanneer er keuze zou zijn, eigenlijk liever niet meer in een gezin willen wonen. Als tehuizen niet deugen en pleeggezinplaatsing belangrijke en schadelijke beperkingen kent, hoe moet het dan verder? Wanneer een tehuis voor een kind noodzakelijk is, dan behoort het toewerken naar een gewoner leefomgeving het centrale werkdoel te zijn, zodat het verblijf daar zo kort mogelijk

kan zijn. Dit gebeurt nu al. Kinderen wonen op dit moment slechts dan te lang in een instelling als terugplaatsing in het gezin van herkomst niet mogelijk is en er geen passend alternatief is c.q. een pleeggezin voor hen beschikbaar is. Een pleidooi voor meer pleeggezinnen dus. Kinderen voor wie een pleeggezin niet goed en onhaalbaar is, kunnen voor een deel een plek vinden in tussenvormen, zoals een gezinshuis of -groep, zodat zij kunnen profiteren van kleinschaligheid. Voor een relatief kleine groep blijft residentiële opvang met geëigende methodieken helaas structureel noodzakelijk.

Geen ingezonden stuk, wel een suggestie voor een verhaal? Mail naar [email protected]

ndmeedenken.nl advertentie

schade beperken Van IJzendoorns kritiek is niet nieuw, maar hiermee wordt de jeugdzorg (inclusief pleegzorg) onvoldoende recht gedaan. Jeugdzorg voedt Nederland niet op, maar treedt doorgaans pas naar voren als de eerstverantwoordelijken dit noodzakelijk maken. In veel gevallen zijn haar inspanningen dan pogingen in de goede richting, waarbij men de reeds opgelopen schade tracht te beperken en de nog aanwezige ontwikkelingsmogelijkheden optimaal wil benutten. In het belang van kind, gezin en samenleving. <

Een praktisch handboek Verkrijgbaar bij de boekhandel en via www.boekencentrum.nl

10 opinie debat analyse vrijdag 9 november 2012 nederlands dagblad

column ingezonden A. Taal, Oost-Souburg

Foute appeltaart Ik ben erg geschrokken van het appeltaartrecept (ND 3 november). De schrijver geeft zelf al aan dat je over de zoetstof tagatose op internet allerlei enge dingen kunt lezen. Ik kan mij niet voorstellen dat jullie na deze bevinding dan toch dit recept in de krant zetten. Daarnaast is de bakster in dit verhaal nogmaals de fout in gegaan. Ze gebruikt zelfrijzende bloem. Helaas heeft bloem hetzelfde effect op de bloedsuiker als geraffineerde suiker. Dit maakt het recept dus gelijk al onbruikbaar voor diabetici. Jammer, want dit kan heel gemakkelijk vervangen worden door gebuild tarwemeel, volkorenmeel of speltmeel. Dit is niet alleen voor diabetici, maar voor iedereen gezonder. Daarnaast zag ik een aantal bladzijden verder een stuk over lightproducten en hoe gezond die zijn. Ik denk dat u begrijpt dat ik dit ook zeer schokkend vond. Al met al hoop ik dat deze krant in het vervolg de gezondheid van de lezers meer in acht wil nemen. <

advertentie

De collectie Joh.de Heer orgels is uitgebreid! Vanaf nu verkrijgbaar: het Joh.de Heer I orgel Hét orgel voor mensen met weinig ruimte. Nu voor € 2.295,00 incl. luxe orgelbank! Nu ook iedere vrijdag koopavond!

more than music, since 1898. Leeghwaterstraat 46/47 • 3364 AE Sliedrecht Tel : (0184) 419 611 • www.johdeheer.nl

ingezonden Rebekka Douma, Hardenberg

Dr. Bart Jan Spruyt is voorzitter van de Edmund Burke Stichting, een conservatieve denktank. Hij schrijft op deze plaats maandelijks een column.

Pesten Pester kan er niet zoveel aan doen, luidt de kop boven een artikel, gisteren in deze krant. Je wordt een keer bespot, getreiterd en gepest. Het is normaal, schrijft Henrico Kisteman. Ik ben zelf jarenlang gepest. Op de middelbare school begon het. Door personen die ik nog nooit eerder had ontmoet. Ik kende ze niet. Ik had ze niets misdaan. En dan ligt het aan mij dat ik word gepest? Het is niet één keer en zeker niet normaal. Dag in dag uit word je uitgescholden en vernederd. En er is vrijwel niemand die zijn vinger uitsteekt. Je zit op een school vol mensen en toch voel je je eenzaam omdat niemand je wil. Als ik het pesten in één zin zou moeten samenvatten: het heeft mij gebroken. Zeker, ook mij valt iets te verwijten. Ik heb het niet tegen mijn ouders gezegd. Had ik dat wel gedaan, dan was het misschien wel gestopt. Maar het was niet mijn schuld dat ik werd gepest. Omdat ik gepest werd, heb ik bijna zelfmoord gepleegd. God heeft mij tegengehouden en mij geleerd om te vergeven. Toch blijft het pijn doen en draag ik het de rest van mijn leven met me mee. Jezus vat in de Bijbel de wet samen met de woorden: heb je naaste lief als jezelf. Laten we Gods liefde uitstralen en voor de zwakkeren opkomen, in plaats van zwijgend toekijken. Zodat er niet nog meer mensen gepest en gebroken worden en daardoor een zinloze dood sterven. <

ingezonden Gosse Bootsma, Metslawier

Comfortzone De reacties op de kabinetsplannen geven goed aan waar het hart van de mensen op gericht is. Overigens bieden deze plannen de christenen, als ze de kracht vinden om uit hun comfortzone te komen, een geweldige kans om naaste te zijn. Waarbij bedacht moet worden dat ‘naaste zijn’ tijd en geld kost. <

Bart Jan Spruyt • nd.nl/columns

Bevindelijke weerbaarheid Hoe ‘gevaarlijk’ is het nieuwe kabinet-Rutte/Asscher? Niet zozeer voor onze portemonnee als wel voor onze christelijke rechten en vrijheden? Ik heb de indruk dat de zorgen in de achterban van het RD groter zijn dan in die van het ND. Piet H. de Jong, van deze krant, is de enige journalist die de afgelopen weken de moeite heeft genomen om op te tekenen wat Rutte zelf hierover heeft gezegd (ND van 3 november). Rutte heeft gesproken over een balans van grondwettelijke rechten en een emancipatiestreven dat op het individu is gericht. De rechten van meerderheden worden gehonoreerd zonder dat minderheden onder het juk van een dictatuur van de meerderheid moeten bukken. Mooie woorden, maar ze zeggen nog niet zo veel. De gewetensbezwaarde ambtenaar wordt geschrapt, scholen voor bijzonder onderwijs moeten ‘homolessen’ gaan geven en mogen geen homoseksuele leraren meer ontslaan. Terecht schrijft De Jong dat de praktijk moet uitwijzen of Rutte zijn sussende woorden waarmaakt. In reformatorische kring zien ze de bui al hangen. ‘De storm steekt op. En u slaapt?’ Zo luidt de kop boven een paginagrote advertentie voor een bezinningsavond die het RD volgende week donderdag in Amersfoort organiseert. Paars zit op het pluche, de seculiere tegenwind wakkert aan, en het is meer dan tijd om ons ernstig zorgen te maken over ‘onze kinderen, scholen, zorginstellingen en kerken’. Hoe terecht zijn die zorgen? Vanuit historisch oogpunt valt er op het eerste gezicht een relativerende opmerking te maken. Die storm is 150 jaar geleden al opgestoken. Toen in 1857 de befaamde Onderwijswet van Van der Brugghen werd aangenomen en Nederland geen openbare christelijke scholen meer wilde, trok Groen van Prinsterer zijn conclusie: Nederland was geen christelijk land meer. Zijn vriend, de theoloog Chantepie de la Saussaye, schreef hem dat God klaarblijkelijk andere wegen ging. De Nederlandse kerk moet afstand doen van alle voorrechten die ze in het verleden heeft genoten. De tijd van massale volkskerken is definitief voorbij. De kerk wordt weer een sekte, zoals zij dat in de eerste eeuwen van haar bestaan is geweest. De la Saussaye heeft niet helemaal gelijk gekregen. Vooral dankzij de inzet van Groens opvolger Abraham Kuyper is Nederland een land van georganiseerde

pluriformiteit geworden. Dat betekende onder andere dat christenen wel degelijk hun eigen, door de staat bekostigde scholen kregen, waar ze zelf over leerstof en aan te stellen leerkrachten mochten beslissen. Dat was geen voorrecht, maar een grondwettelijk vastgelegd recht. Maar het lijkt er sterk op dat dit regime op zijn laatste benen loopt. Het wordt langzaam maar zeker van binnenuit uitgehold. De overheid wil niet alleen voorschrijven dat ook bijzondere scholen ‘homolessen’ moeten gaan geven, maar zal ook graag voorschrijven hóé die scholen dat moeten gaan doen. Het recht om van leerkrachten in leer en leven loyaliteit aan de grondslag te vragen (wat geen discriminatie is, zoals de Raad van State onlangs nog heeft bevestigd) wordt ondermijnd door het verbod homoseksuele leerkrachten te ontslaan. De ruimte voor gewetensbezwaren van ambtenaren verdwijnt. De emancipatie van het individu staat voorop. Vandaar ook de nieuwe discussie over het recht van ouderen die levensmoe zijn om over hun eigen leven te beschikken en daar met behulp van de ‘pil van Drion’ een einde aan te maken. Er is dus zeker het nodige aan de hand, temeer omdat al deze voorstellen met een vanzelfsprekendheid worden gelanceerd, waaruit geen enkel begrip meer spreekt voor groepen die met deze tijdgeest niet willen meewaaien. Wie in een storm staande wil blijven, moet hecht verworteld zijn. En daar ligt de belangrijkste zorg in reformatorisch Nederland. Eind deze maand presenteert John Exalto een jubileumboek over de Driestar, en daarin laat hij haarscherp zien dat de reformatorische zuil zich onder leiding van ds. G.H. Kersten (‘de kleine Kuyper’) langs dezelfde lijnen heeft gevormd als de gereformeerde: lokale schifting en landelijke organisaties. Dat heeft de bevindelijk-gereformeerden met hun organisaties tot een aparte groep gemaakt. De schaduwzijde van die groepsvorming was afnemende weerbaarheid. Wie in een eigen wereld leeft, hoeft zich immers slechts zelden te verantwoorden. Het gaat nu dus niet om de strijdbaarheid van de SGP of het lobbywerk van RMU of ‘Panel Presentie’. Het gaat erom of bevindelijk-gereformeerden vanuit een innerlijk geloof weer resistent worden in een wereld waarin steeds meer oude ‘voorrechten’ wegvallen.

Salil Shetty • secretaris-generaal van Amnesty International nd.nl/opinie beeld ap / Greg Baker

Gewone Chinees is rechteloos mijning van de staatsmacht’. Zijn laatst bekende verblijfplaats is een detentiecentrum in Shaoyang, in de provincie Hunan, waar hij in een isoleercel zit opgesloten. Volgens zijn vrienden is het feit dat hij foto’s maakte van de plek waar goede vriend en dissident Li Wangyang is gestorven en die op internet heeft geplaatst, de werkelijke reden van zijn gevangenschap. Lokale autoriteiten houden echter vol dat Li in juni zelfmoord heeft gepleegd in het ziekenhuis. Het protest van tienduizenden in de straten van Hong Kong herinnert ons eraan dat veel vragen onbeantwoord blijven. Ondertussen weigeren de autoriteiten gehoor te geven aan de oproep tot een onafhankelijk onderzoek volgens internationale normen.

… Wat Chinese leiders nog moeten leren, is dat je veiligheid niet krijgt door verdrukking thuis, en ook niet door repressie elders in de wereld te verhullen. Als er op het achttiende volkscongres van de Communistische Partij nieuwe leiders worden gekozen, geldt voor hen in ieder geval die les. Wil China de stabiliteit krijgen die het nodig heeft, dan moet de overheid haar daden in overeenstemming brengen met haar beloften. Op binnenlands terrein is reële vooruitgang geboekt bij het terugdringen van de armoede. Op het wereldtoneel is China een toonaangevende speler. Zijn economische invloed valt niet te ontkennen. Maar met mondiale macht komt verantwoordelijkheid, bij de VNVeiligheidsraad en elders. In plaats daarvan heeft China zijn invloed vaak gebruikt om het debat over ernstige schendingen van de mensenrechten te beperken. In het afgelopen anderhalf jaar liet Peking weten ‘diep bedroefd’ te zijn door het dodental in Syrië, nu geschat op meer dan 30.000. Tegelijk speelde China een sleutelrol in de Veiligheidsraad, waardoor de VN er niet in zijn geslaagd een halt toe te roepen aan de nachtmerrie van burgers in het Syrië van vandaag. In juli zorgde China, samen met de Verenigde Staten en Rusland, voor uitstel van een VN-verdrag tegen de wapenhandel. Het verdrag had talloze levens kunnen redden, iets waar regeringen in

uithuiszettingen China schendt de mensenrechten nog altijd op enorme schaal door zonder overleg, compensatie of geschikte huisvesting elders, mensen uit hun huis te zetten. Azië, Afrika en de hele wereld voor hadden gepleit.

retoriek Ook in eigen land is de kloof tussen retoriek en realiteit groot. De Grondwet van China garandeert vrijheid van meningsuiting. Toch wordt de burgers dit recht keer op keer ontzegd. Dagelijks vinden er in China honderden demonstraties plaats die oproepen de grondrechten te respecteren en de rechteloosheid tegen te gaan. Wie echter zijn

stem verheft, loopt de kans streng te worden gestraft. De opsluiting van de Nobelprijswinnaar Liu Xiaobo, die pleitte voor meer vrijheid van meningsuiting en politieke participatie voor het Chinese volk, veroorzaakte wereldwijd verontwaardiging. Zijn zaak is overbekend, maar het is slechts één geval van onrecht onder vele. Ruim drie maanden geleden (op 25 juli) werd Zhu Chengzhi gearresteerd op verdenking van ‘aanzetten tot onder-

Een belangrijke bron van ontevredenheid onder het Chinese volk zijn de gedwongen uithuiszettingen. Amnesty International bracht onlangs een rapport uit dat tot in trieste details de rechteloosheid van gewone Chinezen schildert. Zonder overleg, compensatie of geschikte huisvesting elders worden zij uit hun huizen of van hun akkers gezet. Daarmee schendt China de mensenrechten op enorme schaal. De huidige premier van China, Wen Jiabao, heeft toegegeven dat er problemen zijn met gedwongen uitzettingen. Andere functionarissen echter hebben misstanden bij ontruimingen verdedigd

als de noodzakelijke prijs voor modernisering. Om het met de woorden van activist Mao Hengfeng te zeggen: ‘Waar draait het eigenlijk om als enkelen van ons goed leven en ons de mond snoeren, terwijl de regering doorgaat andere burgers te misbruiken? Wat wij vragen is niet een persoonlijke schikking, maar publieke gerechtigheid.’

staatsondermijning Intussen worden zij die in de bres springen voor mensenrechten nog steeds gestraft. Mensenrechtenactivist Gao Zhisheng zit weer in detentie in Xinjiang, omdat hij de voorwaarden zou hebben geschonden van zijn voorwaardelijke veroordeling wegens het ‘aanzetten tot staatsondermijning’. Zijn misdaad? Het verdedigen van de rechten van zijn cliënten. Voor die daad gingen hij en zijn familie al jaren gebukt onder bewaking, intimidatie en marteling. Bovenstaande voorbeelden zijn met vele andere te vermenigvuldigen. Chinese leiders moeten leren begrijpen: veiligheid win je niet met verdrukking thuis, noch door repressie elders in de wereld te verhullen. Als China wil voortbouwen op zijn prestaties in de 21e eeuw, moeten de grondrechten worden nageleefd en gehandhaafd. Als nieuwe leiders van China de mensenrechten naast zich blijven neerleggen, is dat slecht voor de Chinese overheid, slecht voor het volk van China en slecht voor de wereld. <


redactie buitenland nd.nl buitenland

Gerhard Wilts nd.nl/buitenland ap / Moises Castillo

Kampioen Martin Drees rekent zonder kladpapier ▶ Münster In Duits is hij geen uitblinker, maar met rekenen heeft de 12-jarige Martin Drees geen enkele moeite. Hij werd dezer dagen in Münster wereldkampioen hoofdrekenen voor kinderen in de leeftijdsgroep van 10 tot 12 jaar. In minder dan twee uur tijd kregen de deelnemers aan het kampioenschap 43 opgaven te maken; en die waren bepaald niet allemaal gemakkelijk. Toch redde Martin het binnen de gestelde tijd. Hij had maar een paar berekeningen fout. Voor het rekenen met samengestelde breuken, voor het trekken van wortels of voor het met elkaar vermenigvuldigen van meercijferige getallen had de leerling van het Albrecht Dürer Gymnasium in Nürnberg noch een zakrekenmachine, noch een kladblaadje nodig. Bij veel uitkomsten leekt het erop dat hij die gewoon uit zijn mouw schudde. Martins uitzonderlijke talent voor het goochelen met getallen kwam al aan het licht toen hij pas vier jaar oud was. Hij zag de rekenmachine van zijn vader en wilde weten wat de tekentjes daarop betekenden. Nadat zijn vader hem enige uitleg had gegeven, ging Martin aan het experimenteren. Het duurde niet lang of hij had het worteltrekken al onder de knie. Hij vond rekenen gewoon leuk, en dat doet hij nu nog. Hij beleeft er niet minder plezier aan, dan aan schaken, zwemmen en muziek maken op zijn keyboard. Dat hij in de toekomst ‘iets met wiskunde’ wil gaan doen, hoeft dan ook niemand te verbazen. Volgend jaar hoopt Martin weer mee te doen aan de wereldkampioenschappen, maar dan in de leeftijdsgroep van 13 tot 17 jaar. In die leeftijdsgroep werd dit jaar ook een Duitser wereldkampioen: de 17-jarige Andreas Berger, leerling van het Carl Zeiss Gymnasium in Jena. Andreas was ook al kampioen in 2010 en 2011.

‘Het leek alsof het beven van de aarde niet meer ophield’

Herman Veenhof nd.nl/buitenland

Marihuana legaal in Washington en Colorado …Verkoop, bezit en gebruik van marihuana (weed, pot, wiet) is na referenda legaal in twee Amerikaanse staten. …De liberalisering van de federale wetgeving is nog niet aan de orde; het zou haaks staan op de War On Drugs.

▶ Seattle Amendment 64 en Initiative 502, dat zijn de namen van de referenda die tegelijk met de verkiezingen voor een nieuwe president waren gehouden in de Amerikaanse staten Colorado en Washington. In Colorado waren al steden waar verkoop van wiet vrij was, zoals in Boulder en het plaatsje Nederland. Verkoop, bezit en gebruik van marihuana is na deze referenda in twee staten legaal. Maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Ook in de liberale staten zijn de criteria rondom verkoop, bezit en gebruik van softdrugs streng. Teelt en verkoop mogen alleen op door de overheid goedgekeurde locaties, alleen Amerikanen vanaf 21 jaar mogen maximal 28 gram wiet kopen en zes plantjes in huis hebben; er komt een bloedtest voor automobilisten. In de staat Oregon – waar ook een referendum was met ‘nee’ als uitkomst – is het spul voorlopig nog niet vrij ver-

novum

krijgbaar. De liberalisering van de wetgeving en een soepel beleid inzake softdrugs staan haaks op de federale aanpak in Amerika, waar de War On Drugs alle verdovende middelen omvat. Het gebruik, bezit en de productie van marihuana of andere soorten wiet is op federaal niveau nog verboden in de Verenigde Staten. Wel hebben zeventien staten medicinaal gebruik van marihuana ingevoerd, maar ook dat mag op federaaal niveau niet.

accijns Bovendien lijkt de motivatie voor het vrijgeven van wiet in Washington en Colorado eerder economisch dan ideologisch getint. In de gebieden waar het spul nu wel legaal is, wordt flink accijns geheven, zodat de overheid profiteert van de teelt en verkoop. Naar schatting zullen wietaccijnzen honderden miljoenen dollars per jaar in het laatje brengen. Dat zou in Nederland ook zo kunnen zijn, meldde Editie NL. Nu wordt wiet nog niet belast, omdat het een verboden middel is. Maar wordt het legaal, dan kan de overheid er accijns over heffen. Volgens het ministerie levert dat 260 miljoen euro per jaar op. Bovendien scheelt het 183 miljoen euro op inzet van politie en justitie. In totaal zo’n 443 miljoen euro. <

Reddingswerkers zoeken met zwaar materieel naar mensen van wie gevreesd wordt dat ze bedolven zijn geraakt in een zandafgraving bij San Marcos. Het epicentrum van de aardbeving van woensdag lag op circa 130 kilometer van dit bergdorpje.

…‘Auto’s op de parkeerplaats stonden te schudden, kantoren stroomden leeg. De schrik was enorm’, zegt Omaira Martinez. …Een zware aardbeving deed afgelopen woensdag Guatemala op zijn grondvesten schudden.

▶ Guatemala-Stad ‘Het leek wel of het beven eeuwig duurde’, zegt Omaira Martinez uit Guatemala-Stad. Ze is de schrik van woensdag nog niet te boven, toen een aardbeving het Midden-Amerikaanse land trof met een kracht van 7,4 op de schaal van Richter. Er zijn ten minste 52 doden gevallen en tientallen mensen worden nog vermist. De beving werd gevoeld tot in Mexico-Stad, duizend kilometer verderop. ‘Sinds februari 1976 hebben we een zo zware aardbeving niet meer gehad’, brengt Brian Dennett in herinnering. De in Guatemala-Stad wonende hulpverlener doelt op de beving die 23.000 Guatemalanen het leven kostte, een miljoen mensen dakloos maakte en 76.000 gewonden opleverde. ‘Dat is 36 jaar geleden. De langdurige beving van woensdag was voor de meesten een vreselijke, nieuwe ervaring. Er zijn zeker twintig naschokken geweest met een kracht van 4,5 tot 5.’

Volgens Dennett zijn er in het westen van Guatemala circa 20.000 mensen die direct hulp nodig hebben. Via de evangelische zendingsorganisatie AMG, waarvoor hij werkt, had hij in het rampgebied diverse scholen opgezet. ‘Met één school is op dit moment geen contact mogelijk, bij andere scholen zijn wegen en lokalen beschadigd. Tot ons verdriet hoorden we van een schoondochter van een christelijke medewerker dat zij vier familieleden heeft verloren, toen hun woonhuis instortte.’

ziekenhuis President Otto Perez Molina van Guatemala toonde zich aangedaan. ‘Het is ellendig, te zien hoe moeders huilen om hun verloren kinderen.’ Perez beloofde het leger in te zetten bij het reddingswerk en zegde toe dat de regering de kosten van de begrafenissen voor haar rekening neemt. Omdat de kans op naschokken groot is, riep hij de bevolking op, de getroffen gebieden te verlaten. In het zwaargetroffen San Marcos zijn honderden reddingswerkers ingezet om naar overlevenden te zoeken. Verscheidene inwoners zijn bedolven geraakt onder het puin van hun instortende huizen. Verpleegster Ingrid Lopez vertelde dat het lokale ziekenhuis te weinig personeel heeft om slachtoffers te helpen. Een 72-jarige vrouw, die on-

der een vallende muur was gekomen en met gebroken benen werd binnengebracht, moest uren wachten voordat een röntgenfoto gemaakt kon worden. Op straat liggen kapotte meubels en apparaten. Op veel plaatsen is de stroom uitgevallen en is de telefoonlijn dood. Overlevenden zeiden dat er veel aardverschuivingen hebben plaatsgevonden. Moeders zijn wanhopig op zoek naar hun kinderen, zoals de 42-jarige Francisca Ramirez. Haar zoontje Giovanni van zes was bij zijn opa, toen het huis instortte. ‘Hij is niet dood, haal ‘m eruit!’, smeekte ze reddingswerkers. Die haalden woensdagmiddag het levenloze lichaam van de kleuter uit het puin. Veel kerken in Guatemala zamelen voedsel, drinkwater en andere hulpgoederen in, meldt Brian Dennett. Omdat AMG op 28 locaties zit, verspreid over het hele land, kan er snel worden ingesprongen op de ontstane nood. ‘Bij orkanen waren we al gewend om onze kantoren als tijdelijke schuilplaats te gebruiken. Veel kerken zorgen voor geestelijke en materiële bijstand, in het bijzonder voor kinderen, die doodsbang zijn voor nieuwe bevingen.’ Het openbare leven in Guatemala ligt gedeeltelijk stil. Veel scholen, kantoren en rechtbanken hebben hun deuren tijdelijk gesloten. <

René Fransen nd.nl/wetenschap beeld Colombelli-Negrel

Heruitgave eerste proza Hella Haasse

Elfjes leren in het ei

▶ Amsterdam

▶ Adelaide

Het prozadebuut van Hella S. Haasse wordt opnieuw uitgegeven. Uitgeverij Querido brengt de eerste ‘vergeten’ roman van de schrijfster, Kleren Maken de Vrouw, weer uit. Het boek is lange tijd niet in druk verschenen, legt een woordvoerder uit. Omdat Haasse het boek in opdracht schreef, werd het niet gerekend tot de kern van haar literaire oeuvre. Het werk uit 1947 gaat volgens Querido over de wereld van de mode. Haasse overleed vorig jaar op 93-jarige leeftijd. Haar boek Oeroeg uit 1948 wordt doorgaans gezien als haar officiële prozadebuut. Op 29 september verscheen de bundel Maanlicht, met verhalen uit de nalatenschap van Haasse. <

De jongen van het prachtelfje, een kleine vogel uit Australië, moeten al in het ei een ‘wachtwoord’ leren dat hun moeder ze voorzingt. En eenmaal uit het ei krijgen ze alleen te eten wanneer ze dit wachtwoord in hun bedelroep verwerken. Dat ontdekten Australische onderzoekers die de vogel bestuderen. Zij merkten op dat de moeders op het nest al een specifieke roep lieten horen richting hun eieren. Op den duur ontdekten zij dat deze roep later terugkwam in de bedelroep van de jongen. Zij deden een aantal experimenten om te zien of de roep was aangeleerd in het ei, of aangeboren. De roep is specifiek voor één moeder. Dus wisselden de onderzoekers de eieren tussen twee nesten uit. De jongen bleken de roep van hun ‘pleegmoeder’ te gebruiken. Wanneer de onderzoekers onder een nest met jongen een luidspreker plaatsten, waaruit de bedelroep van een ander nest klonk, weigerde de moeder haar eigen jongen nog langer te voeden. De onderzoekers denken dat de moeders door dit wachtwoord aan hun jongen te leren, voorkomen dat ze de jongen van een koekoek grootbrengen. Het laat volgens hen ook zien hoe een moeder haar ‘cultuur’ al in een embryonaal stadium op haar jongen kan overbrengen. Het onderzoek is gisteren verschenen in het tijdschrift Current Biology.

De jongen van het prachtelfje leren in het ei een ‘wachtwoord’.


René Fransen nd.nl/wetenschap beeld Danielle Dixson

Koraal roept vis te hulp bij dreiging

Lianne Sleutjes nd.nl/politiek beeld novum / Dirk Hol

Oud-ministers zoeken baan …Zeven ministers en vijf staatssecretarissen staan op straat. …Hoe komen zij weer onder de pannen?

▶ Den Haag

Wanneer ergens een stukje van het giftige wier op het koraal terechtkomt, verschijnen binnen twintig minuten grondels om het wier op te ruimen.

▶ Atlanta Wat doe je als koraaldiertje wanneer zich giftige wieren rond je rif vormen? Weglopen kan niet, dus roep je een vis om hulp, die de opdringerige wieren van je af knabbelt. Dat is wat biologen van het Georgia Institute of Technology ontdekten. Wanneer ergens een stukje van het giftige wier op het koraal terechtkomt, verschijnen binnen twintig minuten grondels (visjes van ongeveer drie centimeter) om het wier op te ruimen. De onderzoekers verzamelden watermonsters van koralen met en zonder het wier, en brachten die naar een koraal zonder wier. De watermonsters afkomstig van koraal met giftig wier trokken ook daar grondels aan. Het zijn dus niet de wieren zelf die de vissen aantrekken, maar een chemische lokstof in het water. De biologen vergeleken ook koralen waar wel en geen grondels leven. Daaruit leiden ze af dat de grondels in drie dagen tijd dertig procent van de giftige wieren verwijderen en daarmee de schade voor de koralen met 70 tot 80 procent doen afnemen. Resteert de vraag waarom de grondels zo prompt reageren op een noodsignaal van het koraal. Een van de twee soorten die dit doen, eet de wieren namelijk niet eens op, maar knabbelt ze alleen van het koraal af. Het blijkt dat de vissen vooral leven van de slijmlaag en de algen op het koraal. De vissen verdedigen dus hun voedselbron. De beschrijving van deze bijzondere vorm van symbiose is vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

De politiek is een onvoorspelbaar bedrijf. Het ene moment regeer je het land, op het andere moment verlies je je baan als minister. Met het aantreden van het nieuwe kabinet zijn er twaalf bewindspersonen werkloos, tien CDA’ers en twee VVD’ers. Zij hoeven echter niet als de doorsnee werkloze in kaartenbakken te zoeken naar een andere job. Outplacementbureau Van Ede & Partners begeleidt ‘politieke ambtsdragers’ als Kamerleden en ministers bij het zoeken naar een nieuwe baan, in opdracht van de overheid. Ze komen allemaal bij Carina Benninga, directeur van de Amsterdamse vestiging. Ex-bewindslieden moeten zich na drie maanden na hun ontslag bij haar melden. Eerder geldt geen sollicitatieplicht. ‘Bij mij aan tafel kijken we: Wat is de volgende stap? Kunnen mensen direct verder of moeten ze eerst afkicken? Dat hangt af van de energie die iemand heeft. Stond iemand al die jaren in de spotlights of heeft hij in de luwte geopereerd? We analyseren of iemand al zin heeft in een volgende baan’, zegt Benninga. Zo nee, dan krijgt iemand de tijd om ‘af te kicken’. ‘Zo ja, dan komt ons netwerk in beweging. Wij komen met ideeën waar mensen zelf soms niet op komen: extra leiderschapstraining, zicht op werk in een andere branche, het oppakken van een studie.’ Hoe Benninga mensen weer aan werk helpt, verschilt van persoon tot persoon. Ex-bewindslieden en ex-Kamerleden zijn ‘high potentials’: mensen met veel kwaliteiten, kennis en kunde. ‘De ervaring leert dat veel bedrijven intussen al proberen zo iemand binnen te halen. Of iemand begint zijn eigen bedrijf, bijvoorbeeld als dagvoorzitter. Sommigen gaan door naar Europese ba-

Rouvoet: ‘Je moet eraan wennen dat de dynamiek buiten Den Haag minder is.’ nen’, weet Benninga uit haar contacten met oud-Kamerleden. Tot op heden begeleidde ze nog niemand rechtstreeks vanuit een ministerschap. Dat gaat nu voor het eerst gebeuren als de twaalf niet binnen drie maanden een baan hebben. De afspraak met het bureau is pas gemaakt onder Rutte 1. Als mensen niet benaderd worden door headhunters, bedrijven of organisaties, is er het netwerk van Van Ede & Partners waaruit mogelijk banen te vergeven zijn. Werkweigeraars heeft Benninga niet gehad bij de ruim dertig ex-politici die zij heeft gezien. ‘Die mensen willen iets betekenen voor de maatschappij.’ Veel ex-politici die Van Ede & Partners heeft ‘geplaatst’ komen terecht in bestuursfuncties in de zorg en de onderwijssector. De snelheid waarmee ze een andere baan vinden, wisselt. ‘Er zijn er die heel snel iets anders hebben, anderen hebben meer tijd nodig om te onderzoeken wat hun volgende stap is. Ik heb iemand gehad die echt bij moest komen. Toen die fit was, kon die snel aan de slag.’

nevenfuncties Voormalig minister van Jeugd en Gezin André Rouvoet ging in 2010 terug de Kamer in. Op 29 april 2011 besloot hij op te stappen als fractievoorzitter van de ChristenUnie. ‘Vanaf 1 mei zijn de telefoon en de mail gaan lopen. Veel nevenfuncties werden me aangeboden, rijp en groen, in raden van toezicht, al of niet met vergoeding, uitgevers die belden. Ik schat dat ik voor zeker 40 tot 50 besturen en raden van toezicht ben benaderd. Meestal als voorzitter; omdat je oud-minister bent. Dat heeft me verrast. Er zat ook een flink aantal headhunters bij. Ik heb er met een paar gebeld en met oud-collega's om te vragen hoe je het het beste aanpakt om een andere baan te vinden’, zegt Rouvoet.

wachtgeld novum

Begin 2013 rapport over vliegramp Libië ▶ Amsterdam Het onderzoek naar de vliegramp in Libië, waarbij zeventig Nederlanders om het leven kwamen, is vermoedelijk begin volgend jaar klaar. De Onderzoeksraad voor Veiligheid buigt zich momenteel over een conceptversie. De Libische autoriteiten hebben vanwege het grote aantal

Nederlandse slachtoffers een reactie van de raad gevraagd. Bij de crash in mei 2010 stortte een toestel van de Libische maatschappij Afriqiyah Airways neer in Tripoli. In totaal kwamen 103 mensen om het leven. Een Nederlandse jongen van negen jaar overleefde de ramp als enige. <

Voor ministers en staatssecretarissen geldt een wachtgeldregeling die het eerste jaar 80 procent en daarna 70 procent is van hun laatste salaris. Voor een minister was dat per jaar 144.000 euro, voor een staatssecretaris 130.000 euro. De duur is afhankelijk van het aantal dienstjaren maar is maximaal 38 maanden, net zoals de WW. Het wachtgeld wordt gekort met inkomsten uit een nieuwe baan. Als die wegvalt, wordt de uitkering hervat.

Het concrete aantal functies dat hij wilde overwegen, viel hem tegen. ‘Logisch, het was tegen de zomer toen ik opstapte, dan ligt veel stil. En ik wilde ook eerst verhuizen. In september heb ik over twee of drie functies nagedacht.’ Voor hem gold de sollicitatieplicht, dus hij moest naar Van Ede & Partners voor een intakegesprek. ‘Dat heb ik ook netjes gedaan, maar ik was ondertussen al in gesprek met Zorgverzekeraars Nederland.’ Dat contact is uitgemond in zijn huidige baan. Rouvoet kent het gevoel van afkicken. De eerste reflex bij reuring in Den Haag was: Ernaartoe. ‘Je moet eraan wennen dat de dynamiek buiten Den Haag minder is. Afgelopen april was ik op weg naar een congres in Bussum toen Rutte het ontslag van zijn kabinet aanbood. Mijn eerste gedachte was: ‘Als een haas naar Den Haag’. Daarna: ‘O nee, ik moet naar Bussum’. Dat vertelde ik op het congres. Na mij sprak Wouter Bos. Die kreeg ook de vraag of het niet gek voelde niet in Den Haag te zijn. ‘Sterker nog’, zei Wouter, ‘ik was op weg naar Den Haag maar ik zag Rouvoet de andere kant op rijden. Dus toen ben ik ook gekeerd.’ <

werkloos Van het eerste kabinet-Rutte zijn zes CDA-ministers werkloos (Maxime Verhagen, Marja van Bijsterveldt, Liesbeth Spies, Gerd Leers, Jan Kees de Jager en Hans Hillen), vier CDA-staatssecretarissen (Ben Knapen, Henk Bleker, Joop Atsma en Marlies Veldhuijzen van ZantenHyllner), VVD-minister Uri Rosenthal en VVD-staatssecretaris Paul de Krom. CDA'er Hillen hoeft niet per se aan de bak, hij is afgelopen zomer 65 jaar geworden.

advertentie

ndwinkel.nl Ja, ik wil Het laatste gezicht bestellen en betaal hiervoor de aangegeven prijs en eenmalig € 1,95 aan verzendkosten.

Aslander – Het Laatste gezicht

…ex. van Het laatste gezicht van Rien van den Berg bestellen € 17,90 € 14,95 naam:

Afgelopen zomer schreef Rien van den Berg een nieuw verhaal in de serie Aslander: Het laatste gezicht. Dikker, dieper, spannender. Benieuwd hoe het verder gaat tussen dominee Lammert Aslander en de mooie, maar onberekenbare Mila? En met Thera, de roofvogelvrouw? Psychiater Egge Johannes roept het gezelschap opnieuw bij elkaar, voor een huiveringwekkende moordzaak. Om die op te lossen zal Aslander tot het uiterste moeten gaan. Letterlijk…

straat: postcode:

plaats:

telefoonnr:

e-mail:

Ik machtig het Nederlands Dagblad eenmalig de som van de bestelde artikelen en € 1,95 verzendkosten van mijn rekening af te schrijven. bankrekeningnummer:

Bestel nu Het laatste gezicht met ruim 16% korting voor € 14,95 in ndwinkel, www.ndwinkel.nl/ aslander2 of met de bestelbon hiernaast.

handtekening:

€ 17,90 actieprijs

ndwinkel

m/v

€ 14,95

Stuur deze bon naar het Nederlands Dagblad t.a.v. ndwinkel, Postbus 111, 3770 AC Barneveld Met deze bon ontvangt u de korting ook bij uw plaatselijke boekhandel; actieperiode 2-11-2012 t/m 2-1-2013.

Bestel nu in ndwinkel.nl


weer Nederland vanmiddag

980

Europa vanochtend

zonnig

3

3

L

opklaringen

5 96

buien

05 10

Helsinki

Oslo

onweer 990

4

4

H

995

regen

L

Moskou

Dublin 100 0 sneeuwregen 10 05

101 0

Londen sneeuwbuien

Berlijn Warschau

1010

3

3

Parijs

sneeuw

01:54 uur 14:31 uur

wind in Bft

L

Madrid

7° 60%

11° Z4

nederland

vandaag

morgen

stad Amsterdam Arnhem Breda Den Haag Enschede Groningen

weer °C regenbui 10 nevel 11 half bewolkt 10 regenbui 11 bewolkt 9 half bewolkt 10

weer regen motregen regen regen motregen motregen

5° 40%

9° ZW 4

4° 40%

°C 11 11 10 11 10 10

stad Leeuwarden Maastricht Saba Utrecht Vlissingen Zwolle

9° Z4

7° 60%

11° Z4

vandaag

morgen

weer °C half bewolkt 10 regenbui 11 motregen 30 half bewolkt 10 regenbui 11 nevel 10

weer motregen motregen regenbui regen regen motregen

wereld

vandaag

morgen

europa

vandaag

morgen

stad Bangkok Delhi Dubai Kaapstad Mexico City New York Paramaribo Peking Sydney Tel Aviv Vancouver

weer °C zonnig 33 zonnig 30 zonnig 33 zonnig 23 bewolkt 21 zonnig 11 onweer 35 half bewolkt 14 half bewolkt 29 regen 24 zonnig 7

weer °C half bewolkt 35 zonnig 30 zonnig 33 zonnig 26 half bewolkt 22 zonnig 14 regenbui 34 regen 8 bewolkt 20 regenbui 21 zonnig 6

stad Athene Berlijn Brussel Kopenhagen Londen Madrid Moskou Parijs Rome Stockholm Wenen

weer °C zonnig 18 bewolkt 12 regenbui 11 half bewolkt 10 half bewolkt 11 regen 15 motregen 5 half bewolkt 11 half bewolkt 18 zonnig 5 zonnig 12

weer zonnig bewolkt motregen regen regen regenbui zonnig regen bewolkt bewolkt bewolkt

H

hogedrukgebied Canarische Eilanden

L

lagedrukgebied

-1000- isobar

°C 10 12 30 11 11 10

<-15°

-15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0°

maal niet is. Dan vraag ik: Papa, waarom ben je weggegaan? Kon je niet gewoon bij ons blijven? Soms word ik dan ook heel kwaad. Meesters stem klinkt nooit kwaad als hij met zijn Vader praat. Ik snap dat wel. Die Vader woont ver weg. In de hemel, zegt de meester er achteraan. De hemel, dat is vast ergens ver weg in de ruimte. Kijk, dan heeft het ook niet zoveel zin om kwaad te worden. Toch? Misschien is die Vader ook wel een soort vriend van hem. Kan dat, vriend zijn met iemand in het heelal? wordt vervolgd

kelly

de Sarah al verder. ‘Sam heeft de laatste tijd behoorlijk veel gedronken en ging zich vreemd gedragen. Toen ik gisteren uit mijn werk thuiskwam, had hij zijn spullen gepakt en zei hij dat hij bij ons wegging.’ Er verschenen nieuwe tranen in haar ogen en ze onderdrukte een snik. ‘Ik weet niet waar ik kleine Sam moet laten als ik moet werken, en een oppas kan ik niet betalen.’ ‘Ik kan wel oppassen’, bood Kelly aan. ‘Het is me nog niet gelukt om werk te vinden, dus heb ik toch niets anders te doen.’ wordt vervolgd

L

0°/ 5°

5°/ 10°

10°/ 15°

15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35°

>35°

weerfoto Martin Herms

°C 19 11 12 9 10 12 1 13 18 9 11

De herfst is momenteel duidelijk te zien in de natuur. Veel bomen kleuren inmiddels mooi geel of rood, of ze verliezen al een flink deel van hun blad.

colofon

SUDOKU

De oplossing van deze puzzel komt in het ND van dinsdag 13-11-2012

Athene

Tunis

H

puzzel

Schrijf alle cijfers 1 t/m 9 in alle verticale kolommen, alle horizontale rijen én in alle vierkantjes van 3 x 3 vakjes.

Istanboel

10 05

5 101

10° Z3

Dubrovnik 10 15

koufront

6° 20%

Rome

H

dinsdag

10 10

maandag

H

Lissabon

1015

zondag

20 10

4

warmtefront

zaterdag

H

maan

07:49 uur 16:55 uur

vrijdag

10 15

L

mist

zon

kom niet dichterbij

182. Kelly sloot haar ogen en zond een gebed voor haar zus omhoog, terwijl ze wachtte op hun moeders antwoord. Mama’s ogen vulden zich met tranen en ze drukte de baby tegen haar borst. ‘Ik zou nooit een van mijn eigen kinderen de rug toe kunnen keren, Sarah. Ik hou van allebei mijn dochters.’ Ze keek naar Kelly, die ook bijna in tranen was. ‘Ik hou ook van u, mama’, mompelde Kelly. ‘Ik ook’, stemde Sarah in. ‘Nou, om uw vragen te beantwoorden, Sam is een half jaar oud en we wonen in een appartement tegenover de brug in Philipsburg. Tot een paar weken geleden werkte Sam bij Warren Soapstone, maar hij werd ontslagen toen hij een grote mond tegen zijn baas opzette.’ Sarah zweeg even en haalde diep adem. ‘Sinds die tijd werk ik bij de zijdefabriek, en Sam zórgde voor de baby.’ Zórgde? Wat bedoelde Sarah daarmee? Voor Kelly de vraag kon stellen, vertel-

980

985

feuilletons

22. Eindelijk liet ik de tekening zakken. Zo snel mogelijk liep ik weer naar mijn plaats. Het was gelukt. Ik had niet meer gezegd dan nodig was. Het raampje in mijn muur was niet groter dan een sleutelgat geworden. Het eindigen ging weer net zoals de dag ervoor en alle dagen erna. Aan het eind van elke morgen (en van de middag) zingen we een lied uit een boekje, waar veel woorden in staan waarvan ik in de verste verte niet weet waaraan ik denken moet en daarna gaan we bidden. Of danken, dat kan ook. Je doet het in ieder geval met je handen in elkaar gevouwen en je ogen dicht. Je mond ook, trouwens. Meester Janus is de enige die op dat moment zijn mond open heeft. Hij praat dan tegen... tegen God. Vader, zegt hij. Dat lijkt raar, maar eigenlijk ook weer niet. Ik praat stiekem ook wel eens met mijn vader, terwijl hij er hele-

10 00

975

Af en toe zon Vanochtend hangt er eerst verspreid nevel of mist, maar die verdwijnt al vrij snel. De rest van de dag blijven wolkenvelden overheersen, maar de zon schijnt ook af en toe. In de middag loopt de temperatuur op naar 10 of 11 graden. Verder waait er een zuid- tot zuidoostelijke wind, die matig is, kracht 3 of 4, aan zee soms vrij krachtig, 5 Bft. In de avond wordt de bewolking vanuit het zuiden dikker en trekt de storing het land in. Vannacht gaat het enige tijd regenen en met een minimum rond 7 graden wordt het niet koud. De wind neemt in het binnenland langzaam verder af. Morgen overdag blijft het grijs met uitgestrekte wolkenvelden en van tijd tot tijd valt er regen of motregen. Een zuidelijke wind, die meest matig is, kracht 3 of 4, voert verder iets zachtere lucht aan. De temperatuur loopt op naar 10 tot 12 graden, in Limburg misschien nog een graadje hoger. Zondag en maandag is er een afwisseling van wolken en een beetje zon. Vooral de kustprovincies maken dan kans op een bui, verder landinwaarts blijft het overwegend droog. Verder stroomt er weer frissere lucht het land in, het wordt 8 of 9 graden. De nachten worden ook weer kouder, met landinwaarts kans op vorst aan de grond.

995

970

bewolkt

1020

Ben Lankamp

2

9 8 4 6 3 7

5

1 6

2 4 8 9 8 7 6 3 7 4

2 3

© Puzzelland 121109 OPLOSSING CRYPTOGRAM VAN GISTEREN

Horizontaal: 1. Slabed; 7. roest; 8. uilen; 9. bolus; 10. snot; 11. tippel; 12. linkse. Verticaal: 2. Lotus; 3. bellen; 4. dienst; 5. drab; 6. verlopen; 10. slee; 11. til.

Uitgave van Nederlands Dagblad B.V. Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, tel. 0342 411 7 11 Postbus 111, 3770 AC Barneveld, www.nd.nl abonnementen tel. 0342 411 7 11, e-mail [email protected]; www.nd.nl/abonneeservice advertenties tel. 0342 411 7 11, Ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur; e-mail [email protected]; fax 0342 41 1 61 2 familieberichten € 0,91 per mm (incl. btw.), per kolom; e-mail [email protected]. rubrieksadvertenties zie nd.nl/adverteren sluitingstermijn rubrieksadvertenties één dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke advertenties reserveren vóór 09.00 uur, aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten vóór 13.00 uur; geboorte- en overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur. Advertenties voor maandageditie: zakelijke advertenties vrijdags tot 12.00 uur; rubrieksadvertenties vrijdags tot 12.00 uur; familieberichten e-mail of fax zaterdags tot 17.00 uur. redactieadressen algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld; tel. 0342 4117 11 ; e-mail [email protected]; fax 0342 41 161 1. politieke redactie postbus 20018, 2500 EA Den Haag; tel. 070 3183180; e-mail [email protected]; fax 070 3453101 auteursrechten Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V., c.q. de desbetreffende auteur. bank ING-bank, Zwolle, rek.nr. 65.94.41.144, IBAN NL21 INGB0659441144 - BIC code INGBNL2A bezorging Informatie over bezorging tijdens kantooruren: 0342 41 17 1 1. Op zaterdag van 8.30 tot 10.30 uur. Mailen kan ook: [email protected] of ga naar onze site nd.nl/bezorging. Of SMS 222 naar 1008 (55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen krant hebt ontvangen. Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van deze service vermeld dan uw e-mailadres, postcode en huisnummer.


en verder redactie binnenland nd.nl/binnenland

redactie binnenland • beeld Richard Sterkeburg, Tolle Lege

Rioolwater: een lijntje coke op veertig Volendammers ▶ Amsterdam In Volendam en omstreken wordt meer coke en xtc gebruikt dan in de meeste grote Europese steden.

De hervormde Veldhuizerschool in Ede is het meest schoon, fris en energiebewust.

De tweedehands boekhandel Tolle Lege houdt morgen een boekverkoop in Sint Philipsland.

■ Veldhuizerschool ‘meest frisse school’

■ boekenverkoop in Sint Philipsland

De Veldhuizerschool in Ede, een hervormde basisschool, is woensdag uitgeroepen tot meest frisse school van Nederland. Dit gebeurde op het congres ‘7 jaar frisse scholen & andere bouwstenen’, georganiseerd door Agentschap NL en Bouwstenen voor Sociaal. De Veldhuizerschool bleek van de deelnemende nieuwbouwscholen het meest schoon, fris en energiebewust zijn. De titel is vooral te danken aan het feit dat de Veldhuizerschool volledig is gerealiseerd in het passiefhuis-concept. De school wordt door de kinderen zelf warm gehouden. Geertje van de Put van de school legt uit: ‘Als er veel mensen bij elkaar in een ruimte zitten, stijgt de temperatuur. Gewoonlijk zet je dan een raam open. Dat doen wij niet. Die warme lucht wordt gefilterd en later weer gebruikt.’ Het energiegebruik is tachtig procent lager en het licht en de ventilatie wordt volledig automatisch gestuurd op aanwezigheid in de lokalen. De ramen zijn van driedubbel glas, veelal kleiner en mogen niet open. Het dak is groen. En door de isolatie zijn de muren vrij dik (40 centimeter) waardoor het relatief stil is in het gebouw. Hierdoor is de Veldhuizerschool een duurzame, energiezuinige, gezonde en vooral frisse school!

De tweedehands boekhandel Tolle Lege in Sint Philipsland is morgen 10 november van 10.00 tot 12.30 uur en van 13.30 tot 15.00 uur open voor de verkoop van boeken in het verenigingsgebouw, Voorstraat 36. Er zijn onder andere spellen, cd’s, cadeau-artikelen en de nieuwste jeugdboeken en romans te koop. De opbrengst is voor de Stichting Adullam voor Gehandicaptenzorg.

■ thema-avond over voorkomen burn-out De Barneveldse afdeling van de Nederlandse Patiënten Vereniging houdt dinsdag 13 november een bijeenkomst over de vraag of een burn-out te voorkomen is. Dhr. C. Roest, psycholoog en arts mevr. T.C. van Amerongen houden hierover een lezing. Iedereen is welkom op deze avond, die wordt gehouden in kerkgebouw ‘de Hoeksteen’, Vellerseweg 1 te Barneveld. Aanvang 19.30 uur.

■ lezing over huisgemeenten in China De vrouwenverenigingen van de hervormde gemeente IJsselmuiden/Grafhorst houden op woensdag 14 november een open ochtend. In Hervormd Centrum ‘de Zaaier’ in IJsselmuiden spreekt mevrouw M.A. Mijnders-Van Woerden over ‘huisgemeenten van christenen in China’. M.A. Mijnders-Van Woerden (91) was al op jonge leeftijd actief in de zending. Zij evangeliseerde onder anderen in Afrika en China. Zij vertelt vanuit haar roeping om te evangeliseren met passie over het werk dat zij heeft gedaan. Over haar werk in China heeft zij het boek De vrouw met het boek geschreven. Het boek werd een bestseller en is vertaald naar het Engels, Hongaars en Roemeens. Het christendom wordt onderdrukt in China. Erediensten worden dan ook in kleine gemeenschappen bij mensen thuis gehouden. Dit gebeurt met grote voorzichtigheid en onder soms zeer primitieve omstandigheden. De open ochtend begint om 9.15 uur. Adres: Dorpsweg 38. Vanaf 9.00 uur is de zaal open. Naar verwachting is de bijeenkomst om 11.30 uur afgelopen. Tijdens de lezing is er kinderoppas aanwezig. ▶▶ tips? e-mail naar [email protected]

tips / vakantie tarief € 10,89 voor de eerste drie regels en voor elke volgende regel €

4,24 (incl. btw); tekst wordt

Dit blijkt uit onderzoek van het KWR Watercycle Research Institute, dat ook de situatie in twintig grote Europese steden onderzocht. Volendam laat Milaan, Parijs en Londen achter zich in hoeveelheid drugsgebruik per hoofd van de bevolking. In het vissersdorp worden 1100 lijntjes per dag gesnoven. Dat is één lijntje cocaïne op veertig inwoners per dag. Volendammers blijken ook grootgebruikers van xtc te zijn. Het dorp staat met xtc op nummer drie in Europa. Alleen in Amsterdam en Eindhoven wordt meer geslikt. De gegevens over het drugsgebruik in

en rond Volendam kwamen aan het licht na een onderzoek van het rioolwater bij de zuiveringsinstallatie in Katwoude. De installatie werkt voor 44.000 inwoners, de helft woont in Volendam. Volgens UvA-hoogleraar Pim de Voogt is na een week monsteren gebleken dat gemiddeld per dag de restanten van 1,23 gram pure cocaïne per duizend inwoners in het rioolwater zaten. Bij xtc werd gemiddeld 65 milligram per dag per duizend inwoners aangetroffen. De Voogt: ‘In het weekeinde lag het wel op 200 milligram.’ Het onderzoek in Volendam is in opdracht van BNN uitgevoerd. KWR onderzoekt sinds drie jaar het rioolwater op drugs. Er worden monsters genomen voordat het water de reinigingsinstallatie in gaat. <

redactie binnenland nd.nl/binnenland

OM houdt vast aan bijdrage schadefonds na rellen Haren ▶ Leeuwarden Het Openbaar Ministerie houdt vast aan zijn eis dat veroordeelden voor de Facebookrellen in Haren 500 euro storten in een schadefonds. De Groningse politierechter legde die verplichting in een aantal snelrechtzaken niet op, omdat er twijfel bestond over de juridische gronden voor zo’n fonds. In hoger beroep tegen een negentienjarige Brabander herhaalde het OM gisterochtend de eis. Volgens de aanklager is inmiddels duidelijk dat de stortingen in het Harense schadevergoedingspotje in feite los staan van het Schadefonds Geweldsmis-

drijven, dat wel als beheerder optreedt. Het zal bij de uitkering van geld op de Harense situatie toegesneden normen hanteren. De advocaat van de verdachte noemde het schadefonds een charmant idee, maar niet goed doordacht. Het OM eiste bevestiging van de werkstraf van zestig uur, de verplichting om 500 euro in het fonds te storten en toekenning van drie schadeclaims van individuele ME’ers die in de ‘mini-oorlog’ gewond raakten. Die bedragen 400 euro elk. Die claims waren door de Groningse politierechter niet ontvankelijk verklaard en dat moet volgens de advocaat in hoger beroep opnieuw gebeuren. <

advertentie

achter elkaar doorgezet; maximaal drie woorden vetgedrukt; opgave via www.nd.nl/adverteren.

tips ■ activiteiten Hans van Benthem: Gescheiden, ook van de gemeente? Agnes Huizenga: Echt scheiden doe je nooit. THEMADAG Als de scheiding een feit is. In gesprek met Hans en Agnes. Zaterdag 17 november, Bunschoten. Info: www. dedriehoek.nl ■ Mijn broeders hoeder, hoe doe je dat?” Over op elkaar toezien in de situatie dat we meer naar elkaar omzien. Ds. K. Harmannij op 22 nov. in de Zuiderhof, Troelstralaan 25, Zwolle. Zie verder www. winterlezingenzwolle.nl

■ cursussen Een ECHTSCHEIDING raakt de kern van je bestaan. Bezoek de themadag Als de scheiding een feit is. Met workshops: Stilstaan bij je scheiding. In balans. Opvoeden doe je samen. Zaterdag 17 november, Bunschoten. Info: www. dedriehoek.nl

■ te koop Orgelverkoop van Eminent orgels ook de nieuwste LX serie met veel voordeel!!, div inruilorgels. Orgelcenter Emined, Baron van Naggelstraat 2 te Voorthuizen. ‘s Avonds orgelconcert door Everhart Zwart zie www.concertpodi umdepunt.nl en www. orgelcentrumemined.nl

■ muziek KADOTIP! Luxe Jubileum 3-CD Box van pianist Jan Mulder ‘Sounds of Silence’ nu in de winkel voor €19,99. Wilt u de CD’s binnen 2-3 werkdagen per post ontvangen? Ga dan naar www.JanMulder.us.

■ zakelijke bekendmakingen

De Stichting CareHandling in liquidatie is ontbonden per 1 december 2011 door einde activiteiten. De rekening en verantwoording ligt voor eenieder ter inzage tot 9 januari 2013 ten kantore ■ diversen van het handelsregister Verwarmingselement dro- van de Kamer van Koopger stuk? Kijk op WWW. handel en Fabrieken te DATREPAREERIKZELFWEL.NL Utrecht en ten kantore van de stichting. De vereffe■ naar. Verschenen: IN EXTRA TIJD, gedichten van Ad.J. Koek- ■ C.A. Colijn Holding B.V. in koek. Kijk op www. liquidatie, Bovengenoeminextratijd.nl de rechtspersoon is ont■ bonden door gebrek aan Herdenken. De Kristallbaten d.d. 5 november nacht vond plaats in de 2012. De rekening en vernacht van 9 op 10 novem- antwoording en het plan ber 1938. In heel Duitsland van verdeling liggen ter werden Joden aangevalinzage voor een ieder tot len, er werden 267 syna10 januari 2013 ten kantore gogen in brand gestoken van de Kamer van Koopen winkels en bedrijven handel te Amersfoort en van Joden vernield. In ten kantore van C.A. Colijn Duitsland, uitten de kerHolding B.V. te Woudenken geen officiële kritiek, berg, ‘t Schilt 30. De verefook ondersteunden de fenaar. kerk de individuele protesten van pastoors en priesters niet. Nu horen en lezen wij over de wereldwijde oproepen tot een economische- en kennisboycot van Israël. Geeft God ons alsnog een tweede kans om goed te doen voor het Joodse Volk! Bidt voor de vrede van Jeruzalem. J. Boeve Baarn.

Echte ondernemers werken met Talenta “Kostenneutraal sociaal ondernemen, dat wil iedereen toch?” Naam: Benjamin de Jong, financieel directeur Bedrijf: Van der Starre Group, Boskoop, 150-500 medewerkers Werkplek voor: 6 Wajongers

Talenta is een christelijke organisatie voor jobcoaching en re-integratie. Wij helpen mensen bij het vinden en behouden van een baan. Dat doen wij in opdracht van cliënten, werkgevers, kerkenraden, UWV, gemeenten, verzekeraars en arbodiensten. Daarbij werken wij nauw samen met echte ondernemers. Lees hoe zij ondernemen met Talenta op www.talentawerkt.nl/ondernemers.

c h ri steli j ke org a n i s a t i e voor j ob coa c h i n g en re-i n teg ra t i e

15 media nederlands dagblad vrijdag 9 november 2012

veen de beste Nederlandse schaatsers op het ijs. Het kampioenschap is de eerste uit een reeks van zestien (internationale) schaatswedstrijden dit seizoen. Vandaag schaatsen de mannen de 5 kilometer en twee keer de 500 meter. De vrouwen komen in actie op de 1500 meter. Voor het eerst, en bij wijze van proef, hangt in de warming up-ruimte van Thialf een camera. Hoe bereiden bijvoorbeeld Sven Kramer en Ireen Wüst zich voor? De camera onthult het. Ned. 2, KRO, 19.55-20.25 uur

De wandeling Ned. 1, MAX, 15.30-16.00 uur

125 jaar Carré Eerste van een zesdelig programma over het 125-jarige Koninklijke Theater Carré, het bekendste theater van Nederland. Op 3 december 1887 opende circusdirecteur Oscar Carré zijn circustheater aan de Amstel, in hartje Amsterdam. In het eerste deel neemt theaterproducent en oud-journalist Henk van der Meyden de kijker mee door de geschiedenis van het circus

Carré zoals het ooit begon onder leiding van Oscar Carré, zijn vrouw en familie. Ze voerden shows op in het theater en trokken met zelfgebouwde tenten, artiesten en dieren langs Europese steden. Ned. 1, NOS, 17.00-20.00 uur

NK Afstanden schaatsen Vanmiddag gaat het schaatsseizoen van start met het KPN NK Afstanden. Dit weekend staan in Thialf in Heeren-

Presentator Sander de Kramer wandelt met Marijke, die dertig jaar geleden zwanger raakte, in het geniep een abortus liet uitvoeren omdat ze minderjarig was en uit een zwaar katholiek gezin kwam. Haar beslissing betreurt ze tot op de dag van vandaag. Na een mislukt huwelijk en een mislukte ivf-behandeling viel ze in een diep gat. Inmiddels is ze succesvol fotografe en maakt ze portretten van zwangere vrouwen en baby’s.

Ned. 2, VARA, 21.20-22.00 uur

Radio 1, NCRV, 00.02-02.00 uur

Zembla

Casa Luna

Om de kosten te drukken moeten apothekers van de overheid en zorgverzekeraars hun klanten goedkopere, merkloze medicijnen aanbieden. Volgens de zorgverzekeraars en apothekers hebben die pillen dezelfde uitwerking als merkmedicijnen. Het programma gaat in de aflevering ‘Ellende op recept’ op onderzoek. Artsen van epilepsie- en psychiatrische patiënten zien hun spreekkamer volstromen als de apotheek hun patiënt een onbekend medicijn meegeeft. De patiënten krijgen een terugval of raken in paniek. De vraag is wie er verantwoordelijk voor is dat patiënten het juiste medicijn meekrijgen en wat de invloed van de zorgverzekeraars op de apothekers is.

De komende nacht is Peter de Waard, economiejournalist van de Volkskrant, te gast. De Waard was jarenlang correspondent in GrootBrittannië en schreef het boek Een eigenzinnig koninkrijk, dat meerdere keren herdrukt is. In Engeland is het verschil tussen arm en rijk veel groter dan in Nederland. De Waard geeft zijn visie op het belang van nivelleren en de gevolgen voor de samenleving. GrootNieuwsRadio, 13.02-14.00 uur

Heilige huisjes Jan Vermeer, werkzaam bij Open Doors, vertelt waargebeurde verhalen van de vervolgde kerk. Waarom grijpt God soms wel en soms niet in? GrootNieuwsRadio, 14.02-16.00 uur

Backstage Hij is inmiddels een muzikant op leeftijd, maar nog altijd even scherp in zijn songteksten: Carel Heinsius. Een gesprek.

▹ De verandering

▹ Langs de grenzen van Turkije

............... za Ned. 2, 18.00-18.30 uur ......................................................... za Ned. 2, 18.30-19.00 uur ......................................................................................... ............................................................. za Ned. 2, 20.25-21.20 uur ..................

▹ Door de wereld

nederland 1 06.10 MAX Geheugentrainer. 06.30 NOS Journaal. 07.00 NOS Journaal. 07.10 Vandaag de Vrijdag. 07.30 NOS Journaal. 07.40 Vandaag de Vrijdag. 08.00 NOS Journaal. 08.10 Vandaag de Vrijdag. 08.30 NOS Journaal. 08.40 Vandaag de Vrijdag. 09.00 NOS Journaal. 09.15 Nederland in Beweging! 09.30 NOS Journaal. 09.40 MAX Geheugentrainer. 10.00 NOS Journaal. 10.35 Heb je dat gezien? 11.00 NOS Journaal. 11.30 Lingo. 12.00 NOS Journaal. 12.15 Compilatie Studio MAX. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Heb je dat gezien? 13.40 NOS Journaal. 13.49 NOS Sportjournaal. 14.00 NOS Journaal. 15.00 NOS Journaal. 15.30 Carré 125 jaar. 16.00 Pauw & Witteman. 16.50 Uitzending Politieke Partijen. 17.00 NOS Studio Sport – Schaatsen NK Afstanden Heerenveen ....

18.00 NOS Studio Sport – Schaatsen NK Afstanden Heerenveen. 19.00 NOS Studio Sport – Schaatsen NK Afstanden Heerenveen. 20.00 NOS Journaal. 20.30 Politie Antwerpen. 21.30 Vermist. 22.25 Kanniewaarzijn. 23.00 Pauw & Witteman. 23.55 NOS Journaal ...................................... 00.15 Pauw & Witteman. 01.10 NOS Journaal. 02.07 NOS Tekst tv.

nederland 2 10.00 De vijfde dag. 11.00 De Wereld Draait Door. 11.50 Opium. 12.25 Keuringsdienst van Waarde. 12.53 Zendtijd Politieke Partijen. 13.00 NOS Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Met het mes op tafel. 13.50 NOS Tekst tv. 14.05 Het mooiste meisje van de klas. 15.05 De halve maan. 16.00 NOS Journaal. 16.10 Man bijt hond. 16.35 Dat is andere taal. 17.00 NOS Journaal. 17.05 Schepper & Co in het land. 17.30 Toen was geluk heel gewoon ................

18.00 NOS Journaal. 18.20 MAX Maakt Mogelijk. 18.55 Man bijt hond. 19.25 Melk en

honing. 19.55 De wandeling. 20.25 Met het mes op tafel. 20.50 De kunst van het maken. 21.20 Zembla. 22.00 Nieuwsuur. 22.55 NOS Studio Sport Eredivisie. 23.15 Eileen – Een Nederlandse bij de FARC ...... 01.17 Nachtzoen. 01.25 Nieuwsuur.

rtl 4 06.00 Woningwijs. 06.15 Dit is mijn toekomst. 06.30 RTL Nieuws. 09.05 Dr. Phil. 10.00 Koffietijd. 11.00 Goede tijden, slechte tijden. 11.30 The bold and the beautiful. 12.00 Hermans passie voor eten. 12.05 Topchef tegen Sterrenchef. 13.05 RTL Travel’s hotlist. 13.50 EHBO: Eerste Hulp Bij Opvoeden. 14.50 The Ellen DeGeneres Show. 15.45 De Club van Sinterklaas & de grote onbekende. 16.00 RTL Nieuws. 16.05 Wie is de chef? 16.35 Jamie’s 30 minutes meals. 17.05 Dr. Phil ...................................

bbc 1 11.00 Homes Under the Hammer. 12.00 Robbed, Raided, Reunited. 12.30 Cash in the Attic. 13.15 Bargain Hunt. 14.00 BBC News at One. 14.30 Regional News and Weather. 14.45 Doctors. 15.15 Nick Nickleby. 16.00 BBC News. 16.05 Trade Your Way to the USA. 16.35 Lockie Leonard. 17.00 Blue Peter. 17.30 Junior MasterChef ........................................................

18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. 18.35 RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. 19.55 RTL Weer. 20.00 Goede tijden, slechte tijden. 20.30 The voice of Holland. 22.30 Van der Vorst ziet sterren. 23.30 RTL Nieuws. 23.40 RTL Weer. 23.45 RTL Boulevard ................

18.00 Newsround. 18.15 Pointless. 19.00 BBC News at Six. 19.30 Regional News and Weather. 20.00 The One Show. 20.30 Nigel Slater’s Dish of the Day. 21.00 EastEnders. 21.30 Outnumbered. 22.00 Have I Got News for You. 22.30 Me and Mrs Jones. 23.00 BBC News at Ten. 23.25 Regional News and Weather. 23.35 The Graham Norton Show ......................................

00.40 Teleshop 4. 00.41 Cupido TV.

00.20 The National Lottery Friday Night Draws.

een

canvas

09.00 Radio 2 op één. 12.00 Herfstbeelden. 12.20 Dagelijkse Kost. 12.35 Blokken. 13.00 Het journaal. 13.30 Het Weer. 13.35 Iedereen beroemd. 13.55 Kaat & Co. 14.25 Thuis. 14.50 Beneath Hill 60. 16.50 Nigella Bites. 17.15 Clips. 17.35 Buren ..............................................

06.00 De Ochtend. 09.00 TerZake. 09.25 Reyers Laat. 10.15 Herfstbeelden. 12.30 . 13.30 Extreme Dreams with Ben Foggle. 14.00 100’’. 14.02 Panorama. 15.00 100’’. 15.02 Dockland. 16.00 100’’. 16.02 Lou Grant. 17.00 100’’. 17.02 De keuze van.. ..........................................

18.00 Het journaal. 18.12 Het Weer. 18.15 Dagelijkse Kost. 18.30 Blokken. 19.00 Het journaal. 19.40 Iedereen beroemd. 20.05 Het Weer. 20.10 Thuis. 20.40 Midsomer Murders. 22.15 Het journaal laat. 22.30 Brothers & Sisters. 23.10 Keno. 23.12 Euromillions. 23.15 Het Weer. 23.20 Patriot Games ..............................................

18.00 100’’. 18.02 Comedy Inc. 18.30 100’’. 18.32 Things You Need To Know About Science. 19.30 100’’. 19.32 Fans of Flanders. 20.00 TerZake. 20.40 Un long dimanche de fiançailles. 22.50 Magazinski. 23.20 De Canvasconnectie. 23.50 Canvaslus.

01.10 Dagelijkse Kost. 01.25 Iedereen beroemd. 01.45 Journaallus.

nederland 3 08.45 NOS Jeugdjournaal. 08.50 Babar en de belevenissen van Badou. 09.00 Mickey Mouse clubhuis. 09.25 Piet Piraat Wonderwaterwereld. 09.30 Bob de Bouwer. 09.40 Hoelahoep. 09.55 Teletubbies. 10.20 Koek en ei. 10.30 Nieuws uit de natuur. 11.00 Schooltv-weekjournaal. 11.30 De Verkeersquiz. 11.45 Engie Benjy. 11.55 Mickey Mouse clubhuis. 12.20 Koekeloere. 12.35 Super Grover 2.0. 12.40 Mike de ridder. 12.55 De wereld is mooi. 13.30 KRO Kindertijd. 13.31 Lars en Teun vieren Sint Maarten. 13.34 Kleine prinses. 13.45 Tumblies. 13.46 De post. 13.51 Picknick met taart. 13.55 Sesamstraat. 14.25 Bruine beer in het blauwe huis. 14.45 Dierendokter Tom. 14.55 Dokter Hond. 15.10 De Smurfen. 15.20 De Smurfen. 15.34 Zapp. 15.35 Galaxy Park. 16.00 Jungle book. 16.10 Te land, ter zee en in de lucht. 16.35 Puberruil Z@PP. 17.05 De dodelijkste 60 specials. 17.35 Checkpoint ............................

18.05 VRijland. 18.23 Het Klokhuis. 18.45 NOS Jeugdjournaal. 18.55 SpangaS. 19.29 Nederland 3. 19.30 De Wereld Draait Door. 20.25 DWDD University presenteert: De oerknal door Robbert Dijkgraaf. 21.25 World of Jenks. 21.55 PowLitie. 22.30 NOS op 3. 22.45 PowNews. 23.10 In Goed Gezelschap. 23.40 De Wereld Draait Door

zdf 09.00 Heute. 09.05 Volle Kanne – Service täglich. 10.30 Notruf Hafenkante. 11.15 SOKO Wismar. 12.00 Heute. 12.10 Drehscheibe Deutschland. 13.00 ARD-Mittagsmagazin. 14.00 Heute – in Deutschland. 14.15 Die Küchenschlacht. 15.00 Heute. 15.05 Topfgeldjäger. 16.00 Heute – in Europa. 16.10 Die Rettungsflieger. 17.00 Heute. 17.10 Hallo Deutschland. 17.45 Leute Heute ......................................

18.05 SOKO Wien. 19.00 Heute. 19.20 Wetter. 19.25 Der Landarzt. 20.15 Der Kriminalist. 21.15 Flemming. 22.00 Heutejournal. 22.27 Wetter. 22.30 Heute-show. 23.10 Aspekte. 23.40 Lanz kocht.............. 00.45 Heute nacht. 01.00 Heute-show. 01.40 White Lies – Das Leben ist zu kurz, um ehrlich zu sein. 03.10 SOKO Wien. 03.55 Flemming. 04.40 citydreams. 04.45 Leute heute.

ngc 06.00 America’s hardest prisons. 07.00 Alaska state troopers. 08.00 The dog whisperer. 09.00 Wild Russia. 10.00 Megafactories. 11.00 Strippers: Cars for cash. 12.00 The dog whisperer. 13.00 Doomsday preppers. 14.00 Alaska wing men. 15.00 Air crash investigation. 16.00 Breakout. 17.00 Megafactories ......................

18.00 Strippers: Cars for cash. 19.00 The dog whisperer. 20.00 Megafactories. 21.00 Wicked tuna. 22.00 American Gypsies. 23.00 Wicked tuna............................... 00.00 American Gypsies. 01.00 Megafactories. 02.00 The dog whisperer. 03.00 Wicked tuna. 04.00 American Gypsies. 05.00 Megafactories.

▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl of op Teletekst pagina 200 ....................................................▹▹

nader bekeken Gerben van IJken nd.nl/media beeld PowNed

Lekker uitlokken PowNed doet sinds vorige week vrijdag in het klein met een autodief wat Peter R. de Vries eerder in het groot deed met Joran van der Sloot: uitlokken en dan filmen. Peter R. de Vries en PowLitie zijn niet de enigen of de eersten die auto’s vol verborgen camera’s hangen in de hoop de slechterik te pakken. Consumentenprogramma’s hebben jarenlang dit middel gebruikt om nietsvermoedende oplichters allerlei uitspraken te ontlokken. Terwijl die vrolijk en hoogmoedig hun praatjes houden, snorren de camera’s. Waarna ze later, soms hevig tegenstribbelend, met de beelden worden geconfronteerd. Powlitie, een van de weinige programma’s van PowNed naast PowNews, heeft op dit gebied een aardige reputatie. Het programma filmt met de verborgen camera dieven en volgt ze daarna omdat de gestolen spullen, telefoons, laptops en scooters door de omroep zijn voorzien van zendertjes zodat ze makkelijk opgespoord kunnen worden. Powlitie was in het voorjaar onderdeel van de reeks Zendtijd PowNed. Een programma waarmee de om-

roep wilde aangeven dat verspilling van belastinggeld gemakkelijk is in Hilversum. Zo werd bijvoorbeeld het vollopen van een bad uitgezonden. Powlitie krijgt nu een eigen reeks. Vorige week, in de eerste aflevering, tuinde een krantenjongen in de val. Hij smeet een stoeptegel door de ruit van de auto van het programma om daarna een iPhone mee te grissen. Die auto en telefoon zaten stampvol zenders en een uurtje later werd de jongen gepakt. In een interview in Powlitie zegt een persofficier van justitie niet ‘gecharmeerd’ te zijn van het in beeld brengen van de dief. Vooral omdat de rechter dan milder is in het uitdelen van straffen omdat de dader al door alle publiciteit gestraft is. En in de eerste reeks moest PowNed eerder dit jaar de dief van een scooter onherkenbaar in beeld brengen van de rechter, omdat anders diens ‘reputatie geschaad’ zou worden. Powlitie is goedkope, maar tegelijk ook dure televisie. De middelen en de mankracht die worden ingezet om één gestolen object terug te halen zijn enorm. Maar het is nog altijd beter dan een vollopend bad. ▶▶ Powlitie, Ned. 3, PowNed, 21.55-22.30 uur

16 achterop vrijdag 9 november 2012 nederlands dagblad

Lucas 8:47

amerikaanse presidenten Willem Bouwman nd.nl/amerikaansepresidenten beeld American Art Classics

Oordeel Toen het de vrouw duidelijk werd dat haar aanraking niet onopgemerkt was gebleven, kwam ze trillend naar voren, viel voor hem neer... De blijdschap is nog heel pril, ze durft het nauwelijks te geloven: de krampen zijn weg, de moeheid is weg – en al voelen de doeken nog vochtig, ze gelooft toch werkelijk dat ze niet meer vloeit! En dan slaat die schrik er dwars doorheen: Hij heeft het gemerkt! Natuurlijk, Hij wel, ik had het kunnen weten en ik had het nooit mogen doen... Hoe durfde ik, onrein wezen, zoiets verschrikkelijks om me dwars door de menigte naar voren te werken om Hem aan te raken? Ik heb al die mensen verontreinigd en vooral: ik heb Hém met mijn vuile vingers aangeraakt! Dit is onvergeeflijk... Ze beseft dat Jezus haar aankijkt, dat alle mensen terugwijken voor haar verschrikte gezicht. En ze valt neer, overgeleverd aan zijn oordeel.

limerick Nugter

Toch Romney?! Tot grote verbazing van allen laat Romney de kurken toch knallen. Hij schreeuwt van het dak: ‘Regering-Barack is in de herhaling gevallen!’

uw limerick hier? [email protected]

D.J.H. van Dijk speechschrijver SGP: “The best is yet to come.” De kortste en krachtigste christelijke geloofsbelijdenis die denkbaar is. #Obama

Barack Obama

44

tweets van de dag

In de 44 weken tot de Amerikaanse presidentsverkiezingen op 6 november beschrijft het Nederlands Dagblad wekelijks de fouten en verdiensten van de 44 presidenten van Amerika. Vandaag de vierenveertigste president: Barack Obama (2009).

cryptograaf Jan van der Graaf

nepol WOORDEN: 1 LETTERS: 10

ik & mijn huis bijdragen? [email protected]

Barack betekent ‘gezegende’ en Obama betekent ‘gloeiende speer’. Het is niet moeilijk om Obama een gezegende te noemen. Tot zijn vele zegeningen behoren een scherp verstand, een groot spreektalent en een prachtige carrière, die deze week uitliep op zijn herverkiezing als president. Zijn presidentschap is hoe dan ook historisch, omdat hij de eerste zwarte president van Amerika is. De zegeningen vielen niet als druppels op hem neer, want Obama moest hard werken en veel overwinnen om het Witte Huis te bereiken. Zijn vader, afkomstig uit Kenia, heeft hij nauwelijks gekend; zijn ouders scheidden in 1964, toen hij drie was. Obama’s moeder was een idealistische antropologe, die hertrouwde met een Indonesische man met wie ze in Jakarta ging wonen. Barack verhuisde mee en zat er enige tijd op een islamitische school – geld voor een internationale school was er niet. In 1971, het jaar waarin hij voor het laatst zijn vader zag, ging hij wonen bij zijn grootouders in Honolulu, Hawaï, waar hij een van de weinige zwarten was. Toen hij in 2006 terugkeek op zijn jeugd, zei hij dat hij zich vaak eenzaam had gevoeld, voortdurend gekweld door de verlammende vrees er niet bij te horen.

redactie economie nd.nl/economie beeld gpd / Karel de Vos

Afhaalchinees wordt weer populair ▶ Amstelveen De economische crisis heeft een verrassend positief effect op het bezoek aan de afhaalchinees. Volgens directeur Li Ping Lin van de Vereniging Chinese Horeca Ondernemers zitten de karakteristieke wachtruimtes van de afhaalchinees opmerkelijk vol. Een groot deel van de 2200 Chinese restaurants in ons land kampte de afgelopen jaren met een daling van de omzet. Het leek erop dat consumenten uitgekeken waren op de oosterse maaltijden. Maar nu komt dezelfde consument tot de ontdekking dat de prijs-kwaliteitverhouding van de Chinese afhaalmaaltijden erg goed is. Je krijgt er niet alleen een ruime hoeveelheid, de gerechten hebben ook een voortreffelijke kwaliteit. Veel Chinese restaurants ontdekken daarnaast dat de consument behoefte heeft aan vers en gezond eten, dat voedzaam en smakelijk is. De koepel van 700 Chinese restaurants constateert ook een hausse aan overnames. Als een restaurant dreigt te sluiten, melden zich onmiddellijk overnamekandidaten om de zaak voort te zetten, zegt Lin. De afhaalchinees is een wereldwijd fenomeen. In de Verenigde Staten overtreffen zij McDonald’s en andere fastfoodketens in aantal.

Obama was enige tijd opbouwwerker in een achterstandswijk in Chicago. Later werd hij advocaat om sociaal en economisch onrecht via de rechtspraak te bestrijden. Zijn politieke ambities brachten hem in 1996 in het deelstaatparlement van Illinois en in 2004 in de Senaat. Zijn verkiezing tot president in 2008 was een sensatie. Met zijn indringende, meeslepende speeches gaf hij mensen het gevoel dat hij de weg naar een betere toekomst wist. Nauwelijks president kreeg hij de Nobelprijs voor de Vrede. Bij zo veel verwachtingen moest hij wel tegenvallen. Het begrotingstekort is torenhoog, in Guantánamo Bay zitten gevangenen al jaren vast zonder vorm van proces, in het Midden-Oosten is de vrede geen stap dichterbij gekomen, en in eigen land lijkt de kloof tussen Democraten en Republikeinen niet te overbruggen. Maar Obama heeft ook veel bereikt. Osama Bin Laden werd gedood, de Amerikaanse militairen in Irak en Afghanistan komen eindelijk naar huis terug en dankzij een nieuw zorgstelsel, Obamacare, is straks iedere Amerikaan verzekerd tegen ziektekosten. De Amerikaanse kiezers vonden het genoeg om Obama ‘four more years’ te geven.

zitten Eindelijk is het familieweekend aangebroken. Mijn ouders en ik vertrekken ruim op tijd zodat er genoeg tijd is om ergens wat te eten, aangezien het best een lange afstand is naar de plaats van bestemming. Halverwege stoppen we bij een wegrestaurant. De serveerster komt de bestelling opnemen en niet lang hierna loopt mijn vader naar het toilet. Als de serveerster terugkomt, dekt ze de tafel voor mijn moeder en mij. Als ze vraagt waar de derde persoon zit, antwoordt mijn moeder: ‘Op het toilet’.

CRYPTOGRAAF: TERUGLOPEN

stilgezet

Bjinse Dankert nd.nl/binnenland beeld gpd / familie Strijker

DNA-test voor honden zorgt vaak voor een verrassing …In een Amerikaans laboratorium kunnen hondeneigenaren het DNA van hun huisdier laten bepalen. …‘Wij weten nu dat we de eigenaar zijn van een vrij uniek exemplaar.’

▶ Den Haag Nog steeds klinkt Nathalie Strijker (44) uit Houten wat verbaasd over de resultaten van de DNA-test van haar hond Cloë. Zij, haar familie, zelfs haar dierenarts, allemaal dachten ze dat haar jonge viervoeter wel een labrador zou zijn. Dat bleek verkeerd ingeschat: ‘Geen spoortje labrador in Cloë. Het was totaal iets anders dan wat we dachten, een mengsel van een Duitse herder, een Afghaanse windhond, een Dalmatiër, zelfs een beetje poedel.’ Van tevoren wist Strijker wel dat de pup die ze enkele weken geleden kocht geen rashond was. Cloë komt uit Roemenië, gekocht van een organisatie die voor achtergelaten pups een nieuwe baas zoekt en ze naar Nederland laat vliegen. Strijker: ‘Daar sta je dan met je kinderen te wachten op Schiphol. Het is niet te vergelijken met de komst van een adoptiekind, maar zo voelde het wel een beetje. En we waren direct verkocht toen Cloë arriveerde.’ Maar op deze wijze een hond kopen leverde ook een hoop vragen op. De exacte leeftijd, tot welk ras de pup behoort, het bleef gissen. ‘Wij kregen die vragen heel vaak wanneer we haar uitlieten, daar konden we nooit goed antwoord op geven.’ Onderzoek naar het DNA van de jonge ‘labrador’ bood een oplossing om de afkomst te bepalen – puur uit nieuwsgierigheid, niet uit vrees dat ze een miskoop had gedaan, benadrukt Snijder.

Cloë, de hond van Nathalie Strijker Zulk DNA-onderzoek vindt nu nog niet plaats in Nederland, maar wel in de Verenigde Staten. Hondeneigenaren wrijven met een wattenstaafje langs het tandvlees van hun huisdier, en sturen deze monsters op naar een Amerikaans laboratorium. Daar wordt het genetisch materiaal vergeleken met dat van tientallen bekende hondenrassen. Hiermee stellen onderzoekers de afstamming van de hond vast, tot drie generaties terug. Voor Strijker bleek de uitkomst een totale verrassing. ‘Eén van de ouders is een complete mix van hondenrassen, een mengsel van een Afghaanse windhond tot zelfs een beetje poedel. De andere ouder is een kruising tussen een Duitse herder en een volbloed Dalmatiër. Dat laatste vind ik nog wel het

meest verbazend, want daar zie je niks van terug bij Cloë.' Strijker is lang niet de enige hondeneigenaar die een uitslag te horen krijgt die sterk afwijkt van de eigen inschattingen. Op websites staan tal van andere voorbeelden. Er is nauwelijks twijfel over de betrouwbaarheid van de test. ‘DNA liegt niet’, schrijft Danielle Busnac, die door DNA-onderzoek ontdekte dat haar hond onder meer afstamde van een chihuahua. Ook Strijker heeft wel vertrouwen in de test. ‘Ik denk wel dat het klopt, zo’n DNA-test oogt toch vrij onomstotelijk.’ En met het eindresultaat is ze uiteindelijk tevreden. ‘Wij weten nu dat we de eigenaar zijn van een vrij uniek exemplaar.’ <

economie Toeslag werken op zondag onder druk

Recommend Documents