Ecologisch onderhouden bermen & bermsloten in het Herkenbosscherbroek

.. .. .. .. ..

Ecologisch onderhouden bermen & bermsloten in het Herkenbosscherbroek . .

.

.

.

.

.

.

Beheervisie Herkenbosscherbroek

.

.

2

Ecologisch onderhouden bermen & bermsloten in het Herkenbosscherbroek

Dennis van Hooren Herkenbosch, februari 2006 Oplage: 16 stuks

In opdracht van

Gemeente

Roerdalen

3

Samenvatting

In het Herkenbosscherbroek kwam enkele tientallen jaren geleden het donker pimpernelblauwtje voor, een vlinder die voorkomt op de rode lijst. Veranderd beheer zorgde voor het verdwijnen van deze soort. Waardsoorten (gewone steekmier, grote pimpernel) van deze vlinder hielden wel stand en het gebied is nog steeds geschikt om het donker pimpernelblauwtje opnieuw te herbergen. Om dit tot stand te brengen is een meer ecologisch beheer nodig. Door in plaats van maaibeheer begrazingsbeheer toe te passen in een goede dichtheid en op de goede momenten is het wellicht mogelijk dat rodelijstsoorten waaronder het donker pimpernelblauwtje terugkeren in het gebied. Daarnaast kunnen door een betere communicatie recreanten worden voorgelicht over de beschermde soorten in het gebied.

4

Inhoud

Voorblad ...............................................................................................pagina 3 Samenvatting........................................................................................pagina 4 Inhoud ...................................................................................................pagina 5 Voorwoord ............................................................................................pagina 6 Inleiding ................................................................................................pagina 7 Hst. 1 Projectgebied .............................................................................pagina 8 Hst. 2 Doelstellingen, wensen & eisen belanghebbenden ...................pagina 10 Hst. 3 Beleid .........................................................................................pagina 11 Hst. 4 Ecologie......................................................................................pagina 13 Hst. 5 Inventarisaties ............................................................................pagina 16 Hst. 6 Huidig & toekomstig beheer .......................................................pagina 17 Hst. 7 Communicatie ............................................................................pagina 19 Hst. 8 Chronologisch tijdpad.................................................................pagina 19 Hst. 9 Recreatie ....................................................................................pagina 20 Hst. 10 Conclusies & aanbevelingen....................................................pagina 21 Dankwoord............................................................................................pagina 22 Verklaring van termen...........................................................................pagina 23 Literatuurlijst .........................................................................................pagina 25 Bijlagen .................................................................................................pagina 27

5

Voorwoord Dit rapport is het eindresultaat van mijn afstudeerproject bij de gemeente Roerdalen. Dit project heeft plaatsgevonden 3 weken in juli 2005 en verder vanaf 14 november 2005 tot en met 3 februari 2006. Deze afstudeeropdracht is uitgevoerd in het kader van mijn studie bos & natuurbeheer aan het Agrarisch Opleiding Centrum (AOC) in Roermond. De keuze om bij de gemeente Roerdalen het afstudeerproject te doen is een gevolg van mijn interesse in het Roerdal en het Nationaal Park de Meinweg, welke beide binnen deze gemeente liggen. Deze interesse is voortgevloeid uit mijn stage bij Staatsbosbeheer, in midden Limburg, waarbij ik deze gebieden leerde kennen tijdens het meelopen met zowel de boswachter als de opzichter. Mijn eigen afstudeeropdracht bij de gemeente Roerdalen houdt het opstellen van een werkplan in. Dit met betrekking tot het ecologische beheer van de bermen en bermsloten in het Herkenbosscherbroek. Dit project geeft de gemeente Roerdalen de kans het beheer van de bermen en bermsloten op een ecologisch verantwoorde manier uit te voeren. Hierbij wordt rekening gehouden met een veelvoud aan beschermingsplannen, beheervisies, richtlijnen en belangen. De gemeente Roerdalen heeft in februari 2006 dit rapport ontvangen. Door middel van gericht onderzoek, een plan- en een veldinventarisatie is dit rapport ontstaan. Het geeft het huidige beheer weer en een visie voor toekomstig beheer, waarbij rekening gehouden wordt met het beleid van de diverse overheden. Daarnaast zijn de hiertoe te nemen stappen weergegeven en is het ecologische aspect belicht. Ik hoop dat u door het lezen van dit beheerplan enthousiast wordt voor een toepassing van ecologisch beheer van bermen en bermsloten in het Herkenbosscherbroek en dit beheer misschien ook op andere plaatsen toepast. Dennis van Hooren Februari, 2006

6

Inleiding Dit rapport is in opdracht van de gemeente Roerdalen geschreven. Dit project heeft als doel het opstellen van een beheervisie voor het ecologisch beheren van de bermen en bermsloten in het Herkenbosscherbroek en is gericht op het behoud en de versterking van de natuurwaarden in het gebied. Daarnaast is dit rapport gericht op het creëren en behouden van een geschikt habitat voor de beschermde vlinder, het donker pimpernelblauwtje. Dit kan alleen worden bereikt door de plant, de grote pimpernel, en de gewone steekmier te beschermen. Leeswijzer De bij dit rapport behorende kaarten zijn in de bijlage opgenomen. Een overzicht van de opgenomen kaarten bevindt zich onder het kopje: Bijlagen. Hoofdstuk 1: Projectgebied. Hierin wordt de ligging, abiotische en biotische factoren van het projectgebied globaal beschreven. Hoofdstuk 2: Doelstellingen, wensen & eisen belanghebbenden. De doelstellingen, wensen en eisen van de belanghebbenden. Hoofdstuk 3: Beleid. Hierin is het beleid van de diverse overheden samengevat m.b.t. het gebied. Hoofdstuk 4: Ecologie. De aandachtssoorten in het gebied worden belicht en de verbanden tussen de soorten gelegd. Hoofdstuk 5: Inventarisaties. Eerdere inventarisaties en het eigen onderzoek. Hoofdstuk 6: Huidig & toekomstig beheer. Deel 1: Het huidig beheer van bermen en bermsloten in het Herkenbosscherbroek Deel 2: Visie over het toekomstige beheer Hoofdstuk 7: Communicatie. Inzicht in het verbeteren van de communicatie tussen de beleidsbepalers, de belanghebbenden en de uitvoerders van het beheer. In Hoofdstuk 8: Chronologisch tijdpad. Hierbij wordt een overzicht gegeven van de uit te voeren beheermaatregelen aan de hand van een tijdpad. Hoofdstuk 9: Recreatie. Recreatie in het projectgebied en de directe omgeving. In Hoofdstuk 10 Conclusies & aanbevelingen. Alles van dit werkplan op een rijtje gezet.

7

Hst. 1 Projectgebied Het Herkenbosscherbroek is een voormalig broekgebied dat tegenwoordig in agrarisch gebruik is en overwegend bestaat uit grasland. Langs de vele sloot- en greppelranden staat de grote pimpernel.

Herkenbosscherbroek ten zuiden van Herkenbosch Het gebied is gelegen aan de zuidzijde van Herkenbosch en wordt aan de westkant begrensd door de Molenbergweg. De zuidkant wordt begrensd door de Lange Graftweg die de scheiding vormt tussen het Herkenbosscher- en Vlodropperbroek (bijlage 1, 2 & 3). Gelegen in het midden van het Herkenbosscherbroek ligt kasteel Daelenbroeck.

Foto 2: Agrarisch gebruik Herkenbosscherbroek

Bermen en bermsloten met natuurwaarden De hoogste natuurwaarden worden aangetroffen in de randen van de percelen en in de bermen. Een rodelijstsoort die algemeen voorkomt in het Herkenbosscherbroek is de roodborsttapuit. Groot blaasjeskruid en spiesleeuwenbek zijn 2 zeldzame planten die hier aantroffen zijn. Algemene soorten zijn grote pimpernel en echte koekoeksbloem. In de bermen wordt regelmatig de tijgerspin aangetroffen en sprinkhanen en vlinders worden behalve in de randen en bermen ook in de ruigere graslanden aangetroffen waarbij de vlinders een voorkeur hebben voor de kruidenrijke percelen. Voorkomende sprinkhanen zijn vooral algemene soorten zoals: de grote groene sabelsprinkhaan, krasser en ratelaar. Van de vlinders is het oranje zandoogje de algemeenste soort, andere soorten zijn koevinkje, groot dikkopje en landkaartje.

Foto 3: Tijgerspin

Geologie & hydrologie Het gebied is gelegen op de Peelhorst. In het Midden-Pleistoceen werd in deze streek door de Maas en Rijn rivierzand en grind afgezet. In een latere periode is bijna het gehele gebied bedekt door zogenaamde dekzanden, die als een deken de oudere afzettingen afdekken. Vanaf het eind van de laatste ijstijd heeft de Roer zich door het zandpakket in de grove rivierzanden ingesneden. Daarna heeft de Roer kleiige sedimenten afgezet. Over het algemeen wordt het Roerdal begrensd door een steilrand die plaatselijk enkele meters hoog is. Soms wordt de overgang gemaskeerd door aanwezig dekzand. In het verleden is het stroomgebied van de Roer diverse malen veranderd, getuige de diverse verlaten beddingen en afgesneden meanders in het dal. Een relatief hoog siltgehalte kenmerkt alle afzettingen in het Roerdal, omdat de Roer in zijn bovenstroomse loop door een lössgebied loopt. De afzettingen in het Roerdal zijn allemaal kalkvrij (bijlage 4). 8

In het algemeen betreft het een gebied dat gekenmerkt wordt door relatief grote hoogteverschillen op korte afstand van elkaar. Binnen het Roerdal komen door deze hoogteverschillen, verschillen in bodemstructuur en geologische lagen bijzondere en plaatsgebonden omstandigheden voor.

Kaartje 1: Breuken in het Meinweggebied

Het gebied van de Meinweg is door aanwezigheid van verschillende breuken omhooggekomen. Hierdoor en door de aanwezigheid van de Maas in het westen heeft het grondwater een vnl. westelijke stromingsrichting. Het hemelwater dat in Duitsland of in de Meinweg geïnfiltreerd is kan bij iedere breuk weer aan de oppervlakte komen (kwel) in de vorm van vennetjes. Het kwelwater in het dal van de Roer kan dus diverse malen aan de oppervlakte zijn geweest. De kwaliteit van deze kwel is goed. Het oppervlaktewater in het Roerdal wordt daarentegen kwalitatief vooral gekenmerkt door een overmaat aan zware metalen. De mate van beweging van het freatische grondwater wordt uitgedrukt in grondwatertrappen. Ten opzichte van het maaiveld worden er 7 trappen van grondwaterstanden onderscheiden: Grondwatertrap Gem. hoogste Gem. laagste (GWT) grondwaterstand (cm onder grondwaterstand (cm onder het maaiveld) (GHG) het maaiveld) (GLG) I < 50 II 50 - 80 III < 40 80 - 120 IV > 40 80 - 120 V < 40 > 120 VI 40 - 80 > 120 VII > 80 > 120 De grondwatertrappen in het projectgebied zijn weergegeven in bijlage 5.

9

Hst. 2 Doelstelling, wensen & eisen belanghebbenden Tot de doelstellingen behoren het nemen van beschermende maatregelen en een verantwoord beheer vanaf voorjaar 2006 van de bermen en bermsloten in het Herkenbosscherbroek t.o.v. het donker pimpernelblauwtje. Deze zijn behaald als het donker pimpernelblauwtje terug is in het gebied en het beheer van de bermen en bermsloten op ecologisch verantwoorde wijze gebeurd. Wel moet rekening worden gehouden met de verschillende belangen in het gebied. Wie is belanghebbend en wat wordt verwacht van hen? Vlinderstichting Informatie verstrekking Gemeente Roerdalen Omvorming mechanisch beheer naar ecologisch beheer Schaapsherder met kudde Uitvoeren van het uit te voeren begrazingsbeheer op basis van het stimuleringsplan De Coöperatie Boeren met natuur Uitvoeren van het geplande beheer in relatie tot plattelandsontwikkeling & plattelandsverbreding. Dienst landelijk gebied Inrichting en realisatie EHS en natuurontwikkelingsgebieden. Tevens het verstrekken van kaartmateriaal. Waterschap Roer & Overmaas Waterpeil op orde houden & natuurontwikkeling Provincie Limburg Realisatie van de POG (Provinciale Ontwikkelingszone Groene Waarden) Uitwerking Provinciaal Stimuleringsplan in Midden- Limburg oost. Staatsbosbeheer Natuurterrein beheerder Recreatieontwikkeling Voorlichting & educatie Grondeigenaren en grondgebruikers van het gebied Een alternatieve bron van inkomsten creëren door het realiseren van plattelandsverbreding (natuurproducten nemen de plaats in van landbouwproducten) Subsidieregelingen als programmabeheer (SAN en SN) van het Rijk of de provincie maken dit mogelijk. Welke uitgangspunten hebben de belanghebbenden? Vlinderstichting Ruige bermen zijn voor vlinders aantrekkelijk. Gemeente Roerdalen Een beter ecologisch verantwoorde manier van maaibeheer in het Herkenbosscherbroek. Betere waterafvoer in het gebied. Schaapsherder met kudde Op een economisch verantwoorde wijze oprichten en in stand houden van de schaapskudde. Coöperatie Boeren met Natuur Gunstigere waterafvoer, voldoende ruimte voor landbouwwerkzaamheden: plattelandsontwikkeling Waterschap Roer & Overmaas Goede waterafvoer in het gebied met minder kans op chemische verontreiniging Grondeigenaren en grondgebruikers van het gebied Grond behouden en blijven gebruiken van grond 10

Hst. 3 Beleid Europees & Rijksbeleid: EHS & Habitatrichtlijngebied Het Herkenbosscherbroek ligt binnen de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) (bijlage 6) en vormt de verbinding tussen de Meinweg en het Roerdal. In 2003 is door het vroegere voorkomen van het donker pimpernelblauwtje, de recente waarnemingen in 2001 en de goede kwaliteit van het potentiële leefgebied voor het donker pimpernelblauwtje, het gebied aangewezen als Habitatrichtlijngebied. Het Herkenbosscherbroek behoort tot het Habitatrichtlijngebied Roerdal 2003 (bijlage 7). In het concept Habitatrichtlijn Roerdal van november 2005 is hierop een uitbreiding gekomen met het Vlodropperbroek (bijlage 8). In dit concept is ten doel gesteld de populatie donker pimpernelblauwtjes uit te breiden tot een duurzame populatie van ten minste 2000 volwassen individuen. Dit door uitbreiding van de omvang en kwaliteit van het leefgebied. Door deze gebiedsplannen (EHS & Habitatrichtlijn) moeten activiteiten en/of projecten in de ruimtelijke ordening binnen het gebied getoetst worden op de gevolgen die zij kunnen hebben voor het gebied. Ze kunnen afgekeurd worden door de Gedeputeerde Staten van de Provincies als de gevolgen negatief uitvallen voor de natuurwaarden in het gebied. Vanaf 1 oktober 2005 zijn de Habitat- & Vogelrichtlijn landelijk ondervangen in de Natuurbeschermingswet 1998. Dit betekent dat er nu een Nederlandse uitleg is gekomen voor deze Europese richtlijnen. Provinciaal beleid: POL Het Provinciaal Omgevingsplan Limburg (POL) is zowel streekplan, waterhuishoudingplan, milieubeleidsplan als verkeer- en vervoersplan, en bevat ook de meer fysieke (ruimtelijke) onderdelen van het economische en welzijnsbeleid. Het Herkenbosscherbroek valt in het POL in de ecologische ontwikkelingszone welk begrensd is als agrarisch natuurgebied. Het Provinciaal Omgevingsplan Groene Waarden (POG) is onderdeel van de POL (bijlage 9). Stimuleringsplan Midden-Limburg oost Het Stimuleringsplan Midden-Limburg-oost verdeelt het gebied in twee subgebieden, waarvan één is aangewezen als Nieuwe natuur (C-gebied) en de andere als Kleinschalig cultuurlandschap beheersgebied (Gb-gebied). (bijlage 10) Voor het onderdeel 5.24 C Nieuwe Natuur Herkenbosscherbroek uit het Stimuleringsplan wordt uitgegaan van de volgende natuurdoeltypen: A 5.5.1 Kamgrasweide 20% A 5.5.2 Glanshaverhooiland 20% A 5.6 Dotterbloemgrasland 15% A 5.7.1 Kleine zeggengrasland 33% A 6.1 Kleine zeggenmoeras 5% A 2.4 Wilgenstruweel 5% A 8.6 Voedselrijke plassen 2% B 6.6 Ecologisch waardevolle perceelsranden B 6.5 Ecologisch waardevolle bermen en greppels Aandachtssoorten zijn: Grote pimpernel, Roodborsttapuit, Groene specht, Kramsvogel, Nachtegaal, Spiesleeuwebek en Groot blaasjeskruid Voor het onderdeel 5.25 Gb Het Herkenbosscherbroek uit het Stimuleringsplan wordt uitgegaan van de volgende natuurdoeltypen: B 6.5 Ecologisch waardevolle bermen en greppels B 6.6 Ecologisch waardevolle perceelsranden 10% B 6.1 Ecologisch waardevolle houtwallen en –singels max. 15% B2 Vochtig kruidenrijk grasland max. 100% Aandachtssoorten zijn: Groot blaasjeskruid en Grote pimpernel, Pimpernelblauwtje en Donker Pimpernelblauwtje.

11

Uit deze stukjes uit het Stimuleringsplan valt op dat de ecologisch waardevolle bermen en greppels die van belang zijn voor aandachtssoorten als de grote pimpernel, het pimpernelblauwtje en het donker pimpernelblauwtje, procentueel niet zijn opgenomen. Daarnaast valt op dat de groene specht en nachtegaal die qua biotoop het moeten hebben van het (wilgen)struweel, benadeeld zijn omdat dit maar 5% van het gebied beslaat. Gemeentelijk beleid: Bestemmingsplan Buitengebied Een gemeentelijk bestemmingsplan is het enige ruimtelijke plan dat juridisch bindend is. Het is bindend voor iedereen, zowel voor burgers, bedrijven als voor de gemeente. Het bestemmingsplan zegt iets over het grondgebruik en bepaalt de bouw- en gebruiksmogelijkheden van de grond. Voor het buitengebied worden aparte bestemmingsplannen geschreven, omdat hier andere gebruiksmogelijkheden zijn dan binnen de kernen. Voor het Herkenbosscherbroek gelden verschillende artikelen binnen het gemeentelijk Bestemmingsplan Buitengebied (Bijlage 11). Art. 4 Agrarisch gebied met landschappelijke en natuurwaarden. Binnen de bestemming “agrarisch gebied met landschappelijke en natuurwaarden” is het beleid gericht op behoud van de aanwezige landbouw en het beschermen en verder ontwikkelen van de ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische kwaliteiten. Voorzover de gronden zijn aangegeven met de aanduiding “waterlossing” prevaleert het belang van de watergang. Gebieden die aangegeven zijn met “wijziging naar bos en natuur” kunnen door burgemeester en wethouders worden omgezet in de bestemming “bos- en natuurgebied”, mits voldaan wordt aan de voorwaarden welke zijn opgenomen in het Bestemmingsplan Buitengebied. Art. 5 Bos- en natuurgebied In de bestemming “bos- en natuurgebied” is het beleid primair gericht op behoud en versterking van de natuurlijke kwaliteiten en het bieden van mogelijkheden voor recreatief medegebruik. Eventuele toekomstige steenkolenwinning mag niet onmogelijk worden gemaakt. Het recreatief medegebruik mag geen afbreuk doen aan de primaire doelstelling van deze bestemming. Voorzover de gronden zijn aangegeven met de aanduiding “waterlossing” prevaleert het belang van de watergang. Art. 10 Kasteel Daelenbroeck In de bestemming “Kasteel Daelenbroeck” is het beleid gericht op het behoud en herstel van het kasteel alsmede voor herbouw van het kasteel voorzover zulks mede gericht is op herstel van uitwendige cultuurhistorische waarden. Daarnaast is het behoud en herstel van de hoge natuurwaarden, visueel- landschappelijke waarden en de hoge cultuurhistorische waarden ook primair van belang. Art. 21 Verkeersdoeleinden De als “Verkeersdoeleinden” aangegeven gronden zijn bestemd voor wegverkeerdoeleinden met maximaal 2 rijbanen met de bijbehorende andere bouwwerken alsmede voor de waterhuishouding daar waar wegen en primaire wateren elkaar kruisen. Een en ander met de bijbehorende bouwwerken en voorzieningen Op de wegen in het Herkenbosscherbroek is geen gemotoriseerd verkeer toegestaan. Dit biedt meer kansen voor uitbreiding van het ecologisch beheer, omdat de strook langs de weg die t.b.v. de verkeersveiligheid wordt gemaaid dan kan worden meegenomen in de begrazing. Dit bevordert de verspreiding van de grote pimpernel en wellicht ook het donker pimpernelblauwtje.

12

Hst. 4 Ecologie

Foto 4: Onderzijde donker pimpernelblauwtje

Biotoop donker pimpernelblauwtje Het donker pimpernelblauwtje - Maculinea nausithous zit altijd met opgevouwen vleugels, waardoor de onderkant altijd zichtbaar is en dus geschikt is om te determineren. De onderkant van het donker pimpernelblauwtje is kaneelbruin met een rij donkere stippen op zowel de boven- als ondervleugel. De bovenkant is bijna nooit zichtbaar, maar heeft veelal een doffe donkerblauwe kleur met een sterke bruine bestuiving. De naam ‘donker pimpernelblauwtje’ verwijst naar een biotische factor: de waardplant, de grote pimpernel. Een andere vlinder die deze waardplant ook nodig heeft is het pimpernelblauwtje – Maculinea teleius. Het pimpernelblauwtje heeft een lichtere kleur en komt alleen nog maar in Noord-Brabant voor. Het donker pimpernelblauwtje hoort evenals het pimpernelblauwtje tot het geslacht Maculinea, de zogenaamde mierenblauwtjes. Deze overwinteren in het nest van een specifieke waardmier, waar zij leven van de mierenlarven. Het donker pimpernelblauwtje komt in Europa in een beperkt aantal kleine gebieden voor. De soort is in geheel Europa met uitsterven bedreigd. In Nederland kwam de soort vroeger voor langs de Maas, haar zijrivieren en in de omgeving van Asten en Helmond. Dit blijkt ook uit de synoniemen maas- en roerblauwtje.

Foto 5: Bovenzijde donker pimpernelblauwtje♂

Hij heeft in Limburg gevlogen in de rivieren beekbegeleidende vochtige hooilanden langs de Maas, Roer, Swalm en Schandelosche beek. Het veranderde beheer van deze hooilanden heeft er onder andere voor gezorgd dat de grote pimpernel op veel plaatsen verdween en daarmee ook de vliegplaatsen. Een deel ervan is omgezet tot akkers, andere werden bemest en tweemaal gemaaid, waardoor de soort nog maar weinig overlevingskansen had. De soort werd het laatst waargenomen bij Herkenbosch, op 3 en 6 augustus 1970, toen nog vijf exemplaren werden geteld. Het kan zijn dat de soort daarna nog enige jaren in het gebied heeft stand gehouden, maar dat dit niet goed genoeg is onderzocht. De soort heeft zich daarna nog tot 1972 weten te handhaven in enkele bermen en op een zeer klein terreintje in de buurt. In 1972 is dit terreintje echter omgevormd tot een maïsakker en is het donker pimpernelblauwtje uitgestorven in Nederland. Door middel van grond transacties is dit terreintje inmiddels weer terug verworven door de gemeente, welk het eigendom vervolgens heeft afgegeven aan Staatsbosbeheer. Staatsbosbeheer heeft dit terreintje weer in ere hersteld tot een nat graslandje. Verschillende donker pimpernelblauwtjes zijn in 2001 weer aangetroffen in het Vlootbeekdal in Posterholt. Waarschijnlijk zijn deze donker pimpernelblauwtjes vanuit een populatie op hemelsbreed 5 km van de deze vindplaats in het Duitse Ophoven afkomstig. Hier werd tot halverwege jaren negentig nog een kleine populatie aangetroffen, welke nu waarschijnlijk is verdwenen. In 2001 werden de meeste aantallen gezien in Posterholt. Slechts een klein aantal dieren werd langs de Rinnenlossing in Herkenbosch aangetroffen. In 2003 & 2004 werden ze alleen aangetroffen in Posterholt. In Herkenbosch werd het donker pimpernelblauwtje niet meer aangetroffen. Daarnaast werden in 2004 nog 2 exemplaren in Duitsland over de grens bij Posterholt aangetroffen.

13

De vliegtijd begint omstreeks half juli en eindigt half augustus. Het donker pimpernelblauwtje zet eieren af op de bloemhoofdjes van de grote pimpernel die reeds paars zijn gekleurd. Daarbij genieten de grotere planten, die vaak in ruigere vegetaties boven de andere vegetatie uitkomen, de voorkeur. Na een dag of 10 komen de rupsen uit, die zich voeden met het binnenste van de bloembodem en de jonge zaden. Na drie tot vier weken, na hun tweede vervelling laten zij zich op de bodem vallen, waarna zij door de waardmier, de gewone Kaartje 2: Rinnenlossing in Herkenbosscherbroek steekmier, worden meegenomen naar het mierennest. De rupsen scheiden een suikerhoudend secretieproduct af dat door de mieren wordt gegeten. De rupsen overwinteren in het mierennest en voeden zich daar met larven van de mieren. Na circa tien maanden verpoppen de rupsen zich en verlaten als vlinder van half juli tot half augustus het nest. De vlinder gaat dan op zoek naar de waardplant, de grote pimpernel. De vlinders worden in vrijheid ongeveer 5 dagen oud. De mannetjes vliegen eerder als de vrouwtjes waardoor de bevruchting gelijk de eerste dag kan plaatsvinden, waarna de vrouwtjes al op de eerste dag met het afzetten van de eitjes beginnen. Biotoop grote pimpernel De grote pimpernel - Sanquisorba officinalis is een overblijvende plant die tot één meter hoog kan worden. De plant bloeit van juni tot september en de bloemen hebben een donker rode, paarse kleur. De onderste bladen zijn gedeeld en staan in rozetten die in het voorjaar boven de grond komen.

Foto 6: Bloem grote pimpernel

Foto 7: Blad grote pimpernel

De beste abiotische factoren voor de plant zijn een goed vochthoudende tot iets natte, matig voedselrijke zand-, zavel- en laagveenbodem; in weinig, of onbemeste hooilanden in rivieren beekdalen, in bermen, op dijken en spoordijken, in greppels en aan sloot- en vijverkanten. Standplaatsen hebben een matig hoge alkaliteit, die Sulfaat- (SO4) en Nitraatarm (NO3) zijn. In Nederland komt de grote pimpernel in de buurt van rivieren vrij algemeen voor in Noord-Overijssel, Midden-Brabant en het Roerdal in Midden-Limburg. De soort lijkt niet aan kwel gebonden te zijn, maar wel aan kleiige bodems. Gebieden met veel kalk worden gemeden. Vaak is zij te vinden samen met moerasspirea. In het Roerdal wordt de grote pimpernel vooral aangetroffen in Herkenbosch en Posterholt. In Herkenbosch vooral in het Herkenbosscher- en Vlodropperbroek.

14

Biotoop gewone/rode steekmier De gewone/rode steekmier - Myrmica rubra is de belangrijkste waardmier van het donker pimpernelblauwtje. De gewone steekmier behoort tot de onderfamilie van de knoopmieren, de Myrmicinae, die gemakkelijk te herkennen is aan de achterlijfssteel met 2 knoopvormige, afgesnoerde en verdikte segmenten. Ook treedt in het Roerdal waarschijnlijk de ruwknoopmier - Myrmica scabrindis op als waardmier. Knoopmieren waartoe de gewone steekmier behoort leven in kleine kolonies, die hun nesten meestal onder de grond hebben. Over het algemeen behoren tot de kolonie niet meer dan enkele honderden tot duizenden werksters en één tot tien koninginnen. In tegenstelling tot veel andere mierensoorten zijn er geen soldaten. Knoopmieren zijn niet agressief en bijten zelden. De gewone steekmier is wel de meest agressieve van de knoopmierensoorten. Wordt een nest verstoord dan willen de werksters wel eens bijten. Nesten van de ruwknoopmier zijn vaak kleiner dan nesten van de gewone steekmier. Foto 8: Gewone steekmier

Figuur 1 Voorkomen knoopmieren in berm

De nesten van de gewone steekmier worden vooral aangetroffen langs bosranden en heggen en in ruige vegetaties, waar het bij de grond relatief koel blijft. De ruwknoopmier kan overal worden aangetroffen behalve in bossen en in heel droge terreinen.

15

Hst. 5 Inventarisaties Bestaande onderzoeksrapporten donker pimpernelblauwtje Inventarisaties van de Vlinderstichting op het donker pimpernelblauwtje in het Herkenbosscherbroek hebben uitgewezen dat deze vlinder op dit moment niet voorkomt in dit gebied. Dit onderzoek vond plaats in de vliegperiode. Het donker pimpernelblauwtje is wel nog aangetroffen in het Roerdal nabij Posterholt. gewone/rode steekmier In 2002 en 2003 is de verspreiding van de waardmieren onderzocht in het Herkenbosscherbroek. Het onderzoek heeft alleen plaatsgevonden op de plekken waar al in een eerder stadium grote pimpernel was aangetroffen. Plekken met grote dichtheden van waardmieren zijn vooral gevonden langs de Bolbergweg, de Boschbeek en de Rinnenlossing. grote pimpernel Inventarisaties op de grote pimpernel in het Herkenbosscherbroek zijn uitgevoerd door de Vlinderstichting. Uit dit onderzoek bleek de grote pimpernel veel voor te komen in het gebied. Vooral langs de Broekweg en de Rinnenlossing staan de grootste dichtheden. Eigen onderzoek en inventarisatie Inventarisatie grote pimpernel Eigen uitgevoerde inventarisaties in het Herkenbosscherbroek wezen uit dat in dit gebied honderden individuen grote pimpernel aanwezig zijn (bijlage 12). Inventarisaties hebben plaatsgevonden op 6, 11, 13 14, 26 & 27 juli 2005. Methode van inventariseren De inventarisatie vond plaats in de bloeiperiode wanneer de plant gemakkelijker is te vinden. De inventarisatie vond plaats per individu, hierbij werd ervan uitgegaan dat alle stengels die uit eenzelfde rozet van bladeren uit de grond komen, tot een individu behoren. Bladrozetten die nog niet in bloei stonden zijn in deze inventarisatie ook meegenomen. De positie van de gevonden planten is met GPS (Garmin GPSmap 60C) bepaald en later op kaart gezet. Foto 9: Garmin GPSmap 60C

Resultaat inventarisatie grote pimpernel De plant wordt vrijwel uitsluitend aangetroffen langs lijnvormige elementen zoals randen van watergangen en wegbermen (bijlage 13). Hoge concentraties bevinden zich in de wegbermen langs de Broekweg en in taludkanten van de Boschbeek. Opvallend is dat de aanwezigheid van grote pimpernel vaak gepaard gaat met een hoog kruidenaandeel in de vegetatie. Zeer voedselrijke ruigtes met grote brandnetel en veel bramen lijkt de soort te mijden. Verdere vindplaatsen grote pimpernel De grote pimpernel is tevens in het Vlodropperbroek aangetroffen, waar de plant ook uitsluitend wordt aangetroffen langs wegbermen en randen van watergangen. In Melick langs de Tueserweg werden op 1 december 2005 nog enkele verdroogde resten van de grote pimpernel aangetroffen in een ongemaaid stukje berm. Hierbij ging het om enkele tientallen exemplaren.

16

Hst. 6 Huidig & toekomstig beheer Huidig beheer Het huidige beheer van de gemeente Roerdalen aan de bermen en bermsloten bestaat uit het jaarlijks maaien van zowel de bermen als de bermsloten. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in de periode waarin gemaaid wordt. De bermen worden ieder jaar na 17 juni gemaaid in segmenten en de bermsloten worden ieder jaar met een maaikorf in het najaar gemaaid. Het maaien van segmenten in de bermen gebeurde in 2005 en wellicht ook al eerder in een te kleine mate, te kleine stukjes bleven staan, waardoor het overgrote deel gewoon werd gemaaid.

Figuur 2: Huidig beheer bermen en bermsloten

Visie toekomstig beheer De komst van de E.E.G. Vogel- en Habitatrichtlijn, inmiddels vertaald in de Natuurbeschermingswet en de Flora- en Faunawet maken het noodzakelijk het beheer in heroverweging te nemen. Een gedegen inventarisatie van waardevolle planten diersoorten dient hieraan vooraf te gaan. Uit recreatief toeristische overwegingen zijn de wegen in het projectgebied allemaal afgesloten voor gemotoriseerd verkeer. Dit besluit kan het uitzicht wijzigen om de bermen uit een oogpunt van verkeersveiligheid jaarlijks te maaien. In het toekomstige beheer van deze bermen en bermsloten kan begrazing een grotere rol spelen. In de bermen wordt meer gelet op het creëren van ruigte. Dit is van belang voor

Figuur 3: Visie toekomstig beheer bermen en bermsloten 17

de gewone steekmier en daarmee ook het donker pimpernelblauwtje. Het jaarlijks begrazen van de bermen moet 2 keer per jaar gebeuren. Voor 1 juni met een gemiddelde begrazingsdichtheid om zoveel mogelijk te verschralen en op deze manier een grotere diversiteit aan planten te creëren. Na 15 september moet begraasd worden met een lage begrazingsdichtheid waarbij 25% - 50% van de kruiden moet blijven staan in de winter. Dit gebeurt met uitzondering van de bermsloten en een strook van 1 meter direct naast de verharding, welke t.b.v. de verkeersveiligheid 1 maal per jaar wordt gemaaid. Wellicht is maaien niet nodig langs de wegen in het Herkenbosscherbroek, daar hier immers geen gemotoriseerd verkeer is toegestaan. De bermsloten dienen ongeveer 3 maal per jaar met een hoge begrazingsdruk begraasd te worden, waarbij de laatste keer voor 1 oktober, om de afvoer van het water in met name de winterperiode te garanderen. Voor de verschraling dient zo vroeg mogelijk voor de zomer begraasd te worden. Dit om te voorkomen dat door de latere begrazing, na 15 september, alle voedingsstoffen van de meerjarige kruiden zijn opgeslagen in de wortels. Hierdoor ontstaat verrijking van de bodem, waardoor de soorten diversiteit vermindert. Daarnaast moet erop gelet worden dat de schapen hun nachtrust doorbrengen in een weiland, omdat schapen na de nachtrust, bij het opstaan, hun behoefte doen. Dit past niet in het verschralings- beheer van de bermen omdat de uitwerpselen de bodem verrijken.

Foto 10: Schapen in het weiland

Een uitzondering op dit toekomstige beheer is weggelegd voor de berm en bermsloten aan weerszijden van de Riemenweg, welke als entree- laan voor het kasteel Daelenbroeck fungeert. Hier is het beheer meer gericht op het creëren van een mooie entree met een grote diversiteit aan kruiden. Hiervoor kan het huidige beheer toegepast blijven. Financiën Het huidige beheer van de bermen en bermsloten kost de gemeente Roerdalen jaarlijks € 5254,-. De gemeente Roerdalen stelt als voorwaarde aan dit project dat het toekomstige beheer niet meer mag gaan kosten. Eventuele meerkosten zouden gemotiveerd kunnen worden door de vergroting van de recreatieve belevingswaarde. Het is daarom van belang dat hierop wordt gelet bij het aanbesteden van bijvoorbeeld een herder met schaapskudde (Bijlage 17). 18

Hst. 7 Communicatie Communicatie blijkt in deze een zeer belangrijk punt te zijn. De onderlinge communicatie tussen de verschillende belanghebbenden en uitvoerders bleek in de praktijk, bij uitvoering van eerdere beheerplannen, hier en daar nog te kort te schieten. Zo ontstond er door miscommunicatie tussen de diverse belanghebbenden al eens eerder het idee bij de uitvoerder dat de bermen zo ruig mogelijk moesten zijn. Dit is strijdig met de waterafvoer in het gebied. Om miscommunicatie in de toekomst te voorkomen is het van belang om met alle belanghebbenden uitvoerig te bespreken wie welke wensen heeft. Deze zijn grotendeels al samengevat in dit rapport. Daarnaast is het van belang de uitvoerder in het veld voorbeelden te laten zien. Tevens is het van belang om goed te communiceren in de richting van recreanten, over het verstoren van de ecologische verbanden tussen het donker pimpernelblauwtje, de gewone steekmier en de grote pimpernel. Dit om te voorkomen dat mensen de grote pimpernel gaan plukken. Deze communicatie kan op verschillende manieren tot stand worden gebracht. Denk daarbij aan een folder, informatieborden met relevante informatie, een website en wellicht een mini- tentoonstelling. Hiermee is een begin gemaakt in de vorm van een wandelroute folder die in gaat op het voorkomen van de grote pimpernel in het gebied.

Hst. 8 Chronologisch tijdpad Om het beheer op een juiste manier te kunnen uitvoeren moet rekening worden gehouden met de juiste momenten om de juiste beheermaatregelen toe te passen. Om dit goed weer te geven is dit chronologisch tijdpad opgesteld, zodat op een overzichtelijke manier raad te plegen is wanneer welke maatregelen genomen dienen te worden.

Datum Voor 1 juni 2006 15 juni - 1 juli 2006 Na 15 juni 2006

Werkzaamheden

1 aug. - 15 aug. 2006 Na 15 sept. 2006

Begrazen bermen ‘A’ Begrazen bermsloten Maaien 1 meter brede strook berm ‘B’ t.b.v. verkeersveiligheid? Begrazen bermsloten Begrazen bermen ‘A’

15 sept. - 1 okt. 2006

Begrazen bermsloten

Voor 1 juni 2007 15 juni - 1 juli 2007 Na 15 juni 2007

1 aug. - 15 aug. 2007 Na 15 sept. 2007


15 sept. - 1 okt. 2007

Begrazen bermsloten

Aantekeningen Gemiddelde begrazingsdichtheid Gemiddelde begrazingsdichtheid Wellicht niet van belang i.v.m. geringe verkeersdrukte Gemiddelde begrazingsdichtheid Lage begrazingsdichtheid waarbij 25% - 50% gedurende de winter blijft staan Hoge begrazingsdichtheid Gemiddelde begrazingsdichtheid Gemiddelde begrazingsdichtheid Wellicht niet van belang i.v.m. geringe verkeersdrukte Gemiddelde begrazingsdichtheid Lage begrazingsdichtheid waarbij 25% - 50% gedurende de winter blijft staan Hoge begrazingsdichtheid

19

Voor 1 juni 2008 15 juni - 1 juli 2008 Na 15 juni 2008

1 aug. - 15 aug. 2008 Na 15 sept. 2008


15 sept. - 1 okt. 2008

Begrazen bermsloten

Gemiddelde begrazingsdichtheid Gemiddelde begrazingsdichtheid Wellicht niet van belang i.v.m. geringe verkeersdrukte Gemiddelde begrazingsdichtheid Lage begrazingsdichtheid waarbij 25% - 50% gedurende de winter blijft staan Hoge begrazingsdichtheid

Wellicht blijkt in de praktijk dat deze maatregelen in deze frequentie hun doel missen. Hierop kan de frequentie worden aangepast, hierbij is het wel belangrijk dat de belangen van flora, fauna en de belanghebbenden in het oog worden gehouden. Wanneer door bijvoorbeeld een te hoge waterstand of slechte weersomstandigheden de bermsloten niet meer begraasd kunnen worden voor uiterlijk eind oktober kan worden uitgeweken naar regulier maaibeheer met een maaikorf.

Hst. 9 Recreatie

Het Nationaal Park De Meinweg en het prachtige dal van de rivier de Roer maken een belangrijk onderdeel uit van de recreatieve en toeristische mogelijkheden in de gemeente Roerdalen. De cultuurhistorie, het afwisselende landschap, de vele mooie uitzichten en de mooie plekjes zijn divers. Bij de lokale VVV in het Bezoekerscentrum van het Meinweggebied is diverse informatie, folders, (route-) kaarten, georganiseerde activiteiten en souvenirs te verkrijgen. Daarnaast zijn er diverse horeca gelegenheden in de omgeving en zijn er voldoende bezienswaardigheden (bijlage 14). Het Herkenbosscherbroek ligt tussen het Roerdal en de Meinweg ingeklemd en is daarmee een belangrijke verbindingszone tussen de beide gebieden. Diverse wandelen/of fietsroutes lopen door het Herkenbosscherbroek. Zo loopt de ANWB fietsroutenetwerk en het Roer- en Kerkepad door het gebied.

Foto 11: Kasteel Daelenbroeck

20

Binnen dit afstudeerproject is er een nieuwe route door het gebied gemaakt, de Herkenbosscherbroek wandeling. De route loopt vanaf kasteel Daelenbroeck door het Herkenbosscherbroek en het Roerdal om vervolgens via het Vlodropperbroek langs de Turfkoelen terug te keren bij kasteel Daelenbroeck (bijlage 15). De route heeft een lengte van 5,3 kilometer en is beschreven in een folder (bijlage 16) welke op diverse plekken in de omgeving is te verkrijgen. Deze folder bevat een uitgebreide routebeschrijving, geeft uitleg over de omgeving en de bezienswaardigheden. Tevens is in deze folder een stukje opgenomen om mensen voor te lichten over het donker pimpernelblauwtje.

Hst. 10 Conclusies & aanbevelingen Waardplant grote pimpernel De plant wordt vrijwel uitsluitend aangetroffen langs lijnvormige elementen zoals randen van watergangen en wegbermen. Hoge concentraties bevinden zich in de wegbermen langs de Groot broekweg en in taludkanten van de Boschbeek. Opvallend is dat de aanwezigheid van grote pimpernel vaak gepaard gaat met een hoog kruidenaandeel in de vegetatie. Zeer voedselrijke ruigtes met grote brandnetel en veel bramen lijkt de soort te mijden. Begrazing bermen & bermsloten Het begrazen van de bermen dient 2 maal per jaar te gebeuren, een maal voor 1 juni met een gemiddelde dichtheid en 1 maal na 15 september met een lage begrazingsdichtheid. De bermsloten dienen 3 maal per jaar begraasd te worden. De eerste keer in het jaar tussen 15 juni en 1 juli 2006, de tweede maal tussen 1 en 15 augustus en de derde maal tussen 15 september en 1 oktober. Hierbij dienen de eerste 2 maal met een lage begrazingsdichtheid plaats te vinden en de laatste keer met een hoge begrazingsdichtheid. Maaien bermstrook Een strook van 1 meter direct langs de verharde weg blijft vooralsnog gewoon in het maaibeheer. Dit i.v.m. met de bestemming ‘Verkeersdoeleinden’ als weergegeven in het bestemmingsplan buitengebied. Deze bestemming houd in dat er voor de verkeersveiligheid een meter bermstrook langs de verharding gemaaid dient te worden. Dit mist zijn doel omdat er geen gemotoriseerd verkeer in het gebied is toegestaan. Wellicht moet dit gewijzigd worden om ecologisch beheer van de bermen beter mogelijk te maken en het financieel aantrekkelijker te maken. Communicatie De communicatie tussen alle belanghebbenden moet verbeterd worden. Het is van belang uitvoerig te bespreken wie welke wensen heeft. Daarnaast is het van belang de uitvoerder voorbeelden in het veld te laten zien. De recreanten kunnen beter ingelicht worden m.b.t. de bescherming van de aandachtssoorten. Dit om te voorkomen dat recreanten in het gebied de grote pimpernel gaan plukken.

21

Dankwoord

Dit rapport zou niet tot stand zijn gekomen zonder de hulp van velen. In willekeurige volgorde wil ik hen van harte bedanken. Mijn dank voor het kunnen realiseren van mijn afstudeerproject gaat allereerst uit naar de heer M. van Bommel van gemeente Roerdalen en zijn naaste collega mevr. R. de Jong voor opbouwende kritiek. Deze dank gaat ook uit naar de heer H. Engelen van de gemeentelijke buitendienst. Daarnaast wil de auteur de heren C. Gieteling en D. van Andel van het Agrarisch Opleiding Centrum te Roermond bedanken voor hun kijk op het project. De heer J. Boeren van de Dienst Landelijk Gebied wordt bedankt voor de geleverde GIS bestanden van het Stimuleringsplan Midden- Limburg oost en zijn hulp bij het uitzoeken van verschillende gegevens over het donker pimpernelblauwtje. De provincie Limburg en het ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit worden bedankt voor de geleverde GIS bestanden. De heer J. Poot verdient ook mijn dank voor het mogen inzien van zijn vlinder- collectie incl. het donker pimpernelblauwtje. Ten slotte gaat mijn dank uit naar alle medewerkers van de gemeente Roerdalen die mij geholpen hebben.

22

Verklaring van termen

aandachtssoorten: soorten planten & dieren die meer aandacht behoeven door hun zeldzaamheid of beschermingsgraad abiotisch: een externe milieufactor die geen biologische oorsprong heeft, maar wel invloed heeft op de natuur; vochtgehalte, zuurgraad, temperatuur, grondsoort, windsterkte, licht, mineraalgehalte van de bodem, enz. alkaliteit: basische stoffen die in het water kleine hoeveelheden zuur kunnen neutraliseren basisch: stoffen die een hoge pH7 waarde hebben begrazingsdichtheid: het aantal dieren dat in een terrein graast => begrazingsdruk 2 begrazingsdruk: het aantal grazende dieren per m => begrazingsdichtheid biotisch: invloeden uit de omgeving die hun oorsprong hebben in levende wezens biotoop: leefomgeving; het geheel van uitwendige milieufactoren (abiotisch & biotisch) dat voor het bestaan van een organisme of levensgemeenschap toereikend en noodzakelijk is. In de praktijk wordt meestal een bepaald terreintype bedoeld dat het “leefmilieu” van een bepaald organisme vormt. breuk: een scheur in het gesteente waarlangs twee gesteentemassa’s ten opzichte van elkaar verschoven zijn broek: drassig land of moeras diversiteit: verscheidenheid aan soorten ecologie: wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van de relaties tussen de organismen en hun milieu en de relaties tussen die organismen onderling EHS: Ecologische Hoofdstructuur; landelijk netwerk van kerngebieden, stapstenen en verbindingszones die belangrijk zijn voor de instandhouding en verspreiding van de inheemse flora en fauna fauna: in dit rapport, het totaal aan diersoorten van een bepaald gebied flora: in dit rapport, het totaal van plantensoorten van een bepaald gebied freatisch: ondiep grondwater geologie: wetenschap die zich bezighoudt met de studie van de ontwikkeling van de aarde en het daarop voorkomende leven. GIS: Geografische Informatie Systemen; systeem om geografische informatie digitaal te raadplegen, bewerken en/of uitdraaien grondwatertrap: wijze van uitdrukken van de mate van beweging in het ondiepe grondwater. Ten opzichte van het maaiveld worden 7 klassen of trappen van grondwaterstanden onderscheiden. habitat: het voor een soort kenmerkende milieu waarin hij leeft Habitatrichtlijn: Europese richtlijn die tot doel heeft bij te dragen tot het waarborgen van de biologische diversiteit. Dit door het in standhouden van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna op het Europese grondgebied van de Lidstaten van de Europese Unie horst: een door min of meer evenwijdige breuken begrensde strook die tengevolge van verschuivingen in de aardkorst gerezen is hydrologie: wetenschap die zich bezig houdt met het gedrag en de eigenschappen van water in de atmosfeer en op het aardoppervlak individu: een enkel organisme infiltratie: het doorsijpelen van vloeistof in de bodem inheems: soorten die hun natuurlijk verspreidingsgebied (mede) in Nederland hebben inzijging: het in de bodem, naar het grondwater, wegzakken van het regenwater kalkvrij: geen kalk bevattend kwel: water dat via ondergrondse waterstromen, op kleine of grote afstand van het inzijgingsgebied, aan de oppervlakte komt larvale stadium: stadium waarin een insect zich bevindt wanneer het uit het ei is gekomen, maar nog niet volgroeid is larve: stadium waarin een insect zich bevindt wanneer het uit het ei is gekomen, maar nog niet volgroeid is löss: stuifklei, afzetting die door de wind vervoerd is mierenblauwtje: soort vlinder die tot de blauwtjes behoord en in het larvale stadium leeft van (specifieke) knoopmieren milieu: levende en niet-levende omgeving natuur: datgene wat men om zich heen ziet en wat men beschouwt als niet door de mens gemaakt natuurdoeltypen: doelen die gesteld zijn door een overheid voor het behalen van een natuur type oppervlaktewater: water dat aan de oppervlakte komt 23

organisme: wezen of plant dat leeft of geleefd heeft organisch: stof die gevormd wordt door levende organismen Pleistoceen: Diluvium of IJstijdvak; geologisch voorafgaand aan de tegenwoordige tijd POG: Provinciaal Omgevingsplan Groene Waarden is een onderdeel uit het POL alleen met betrekking tot de groene waarden POL: Provinciaal Omgevingsplan Limburg is een streekplan, waterhuishoudingplan, milieubeleidsplan en verkeer- en vervoersplan, en bevat ook de meer fysieke (ruimtelijke) onderdelen van het economische en welzijnsbeleid populatie: het aantal individuen van een soort in een bepaald gebied rode lijst: lijst van soorten die (beperkt) met uitsterven bedreigd zijn en daarom beschermd dienen te worden rodelijstsoorten: soorten die voorkomen op de rode lijst ruigte: algemene term voor een begroeiing die voornamelijk bestaat uit ruigtekruiden ruigtekruiden: kruiden die voornamelijk bestaat uit meerjarige, hoog opschietende planten, in stand gehouden door 1x per 2 tot 5 jaar maaien SAN: Subsidieregeling Agrarisch Natuurbeheer; een subsidieregeling voor boeren, al dan niet in samenwerking met anderen, die het behoud en/of de ontwikkeling beogen van natuur- en landschapswaarden secretie: afscheiding door een cel of orgaan van een vochtige substantie (lichaamsvocht) die een functie heeft in het buitenmilieu sedimenten: afzettingen van bodemdeeltjes door een rivier of water; afzettingsgesteente silt: een kleideeltje dat tussen de 2 en 50 micrometer groot is SN: Subsidieregeling Natuurbeheer; een subsidieregeling voor iedereen die het behoud en/of de ontwikkeling beoogd van natuur- en landschapswaarden standplaats: plaats waar de specifieke combinatie van biotische en abiotische factoren aanwezig is dat een bepaalde plantensoort daar verwacht kan worden => biotoop stapsteen: gebied van belang voor de verspreiding van bepaalde soorten, groot genoeg om de soort te kunnen herbergen, maar te klein om een populatie langdurig in stand te houden steilrand: een lijnvormig verschil in bodem hoogte die door ten opzichte van elkaar bewegende platen in de bodem wordt veroorzaakt stimuleringsplan: een provinciaal plan met de intentie de natuur uit te breiden of te versterken met in achtneming de nationale en internationale regelgeving struweel: dichte begroeiing die voornamelijk bestaat uit struiken die minimaal 1 meter hoog zijn trofiegraad: voedselrijkdom in de bodem of in het oppervlaktewater vegetatie: massa van planten- individuen in samenhang met de plaats waar ze groeien of gegroeid hebben, en in de rangschikking die ze uit zichzelf hebben aangenomen verrijking: het verrijken van de bodem, door mest, kunstmest, vergaan organisch materiaal verschraling: het verarmen van de bodem, door het beperken van de voedingsstoffen die jaarlijks in de bodem terecht komen verspreidingsgebied: gebied waarbinnen een bepaalde soort voorkomt voedselarm: milieu dat weinig voedingsstoffen bevat voedselrijk: milieu dat veel voedingsstoffen bevat waardmier: (specifieke) knoopmier die als voedsel dient voor de larven van een (specifiek) mierenblauwtje waardplant: (specifieke) voedselplant voor de larven van een bepaald insect (vooral gebruikt m.b.t. vlinders) waardsoorten: (specifiek) organisme (flora of fauna) dat als voedsel dient voor een bepaalde soort (flora of fauna) zware metalen: giftige metaalsoorten als kwik (Hg), lood (Pb), cadmium (Cd) en koper (Cu)

24

Literatuurlijst & Beeldverantwoording

• • • • • • • • • • • • • • • • • •

•

• • • •

• • • • • • • •

Boeken, rapporten en tijdschriften Akkermans, R.W., R.A.J. Pahlplatz, K. Veling. Dagvlinders in Limburg. Natuurhistorisch Genootschap in Limburg, Maastricht. Vlinderstichting, Wageningen, 2002. Anonymus. Donker pimpernelblauwtje (Maculinae nausithous) terug in Limburg. Natuurhistorisch maandblad, juli 2002. Boer, K. Ecologisch groenbeheer in de praktijk. IPC Groene Ruimte, Arnhem, november 2001. Boeren, J., 2005. Beschermingsplan Donker pimpernelblauwtje Roerdal. Dienst Landelijk Gebied, Roermond. Boeren, J., 2005. Beheersvisie Herkenbosserbroek. Dienst Landelijk Gebied, Roermond. Gemeente Roerdalen, Bestemmingsplan Buitengebied. Pouderoyen Compagnons, In opdracht van de gemeente Roerdalen. Herkenbosch, juni 2000 Jalink, M.H. & Jansen, A.J.M. Indicatorenserie, Beekdalen. Staatsbosbeheer, Driebergen, oktober 1995. Koster, A., Ecologisch groenbeheer. Alterra, Vereniging Stadswerk Nederland, Haarlem 2001. Koster, A., Vademecum wilde planten. Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Haarlem 1993. Paassen van, A., N. Schrieken. Handboek Agrarisch Natuurbeheer. Landschapsbeheer Nederland, mei 1998 Pitlo, R.D., 2004. Evaluatie voorlichtingsproject bermen en oevers; deel 1 gemeenten en natuurvriendelijk beheer. VS2004.007, De Vlinderstichting, Wageningen Provincie Limburg, Stimuleringsplan Natuur, Bos en Landschap Midden-Limburg Oost. Maastricht, 2002. Provincie Limburg, Stimuleringsplannen, Partiële herziening ΙΙ. Maastricht, 2003. Provincie Limburg 2002, Handboek Streefbeelden voor Natuur en Water in Limburg. Natuurbalans-Limes Divergens, Nijmegen. In opdracht van de Provincie Limburg, Maastricht. Ministerie van Landbouw en Visserij, Beschermingsplan Dagvlinders. ’s-Gravenhage, april 1989. Waterschap Roer en Overmaas, Zuiveringschap Limburg, Inrichtingsvisie Roerdal. 44242-R-006, revisie 04, Oranjewoud. 24 november 2000 Wynhoff, I., C. van Swaay, J. Boeren. Overleven in de wegberm: Het Donker pimpernelblauwtje in Limburg. Natuurhistorisch maandblad, augustus 2005. Wynhoff, I. & N.G. Peet (2004) Het donker pimpernelblauwtje in het Roerdal 2003. VS2004.029, De Vlinderstichting, Wageningen. Cd-rom’s Ministerie van LNV, concept Natura 2000 gebieden, CD 2, versie 1.0, november 2005 Folders, Brochures & Kaarten Bogaerts, J., Jonkman, G., Ouwerkerk, R., Straver, M., De Breuklijn, jaargang 3 nr.1, mei 2002 Mulders, J., Roerdalen: Roer- en Kerkepad. Stichting Plattelandvernieuwing WCL MiddenLimburg, gemeente Roerdalen, VVV Noord- en Midden-Limburg. Provincie Noord-Brabant 1999, Blauwtjes en andere vlinders. B&D Natuuradvies, Amsterdam. In opdracht van de Provincie Noord-Brabant, Bureau Natuur. Staatsbosbeheer 2002, Welkom bij de boswachter, Meinweg/Leudal. Staatsbosbeheer & Wegener Falkplan. Internet www.roerdalen.nl www.limburg.nl www.minlnv.nl www.minlnv.nl/natura2000 http://ip30.eti.uva.nl/bis/ of www.eti.uva.nl/ www.mnp.nl/mnc/index-nl.html www.myrmecology.info

25

• • • • • • • • • • • • • • • •

26

Beeldverantwoording Foto 1 omslag: Berm met grote pimpernel door D. van Hooren Foto 2 pagina 8 boven Hst. 1: Agrarisch gebruik Herkenbosscherbroek door D. van Hooren Foto 3 pagina 8 midden, Hst. 1: Tijgerspin door D. van Hooren Kaartje 1 pagina 9 Hst. 1: Breuken in het Meinweggebied door D. van Hooren Foto 4 pagina 12 boven Hst. 4: Onderzijde donker pimpernelblauwtje uit verzameling J. Poot door D. van Hooren Foto 5 pagina 12 onder Hst. 4: Bovenzijde donker pimpernelblauwtje uit verzameling J. Poot door D. van Hooren Kaartje 2 pagina 13 Hst. 4: Kaartje Rinnenlossing in Herkenbosscherbroek door D. van Hooren Foto 6 pagina 13 links boven Hst. 4: Bloem grote pimpernel door D. van Hooren Foto 7 pagina 13 rechts boven Hst. 4: Blad grote pimpernel door D. van Hooren Foto 8 pagina 14 onder Hst. 4: Gewone steekmier van www.myrmecology.info Figuur 1 pagina 14 Hst. 4: Voorkomen knoopmieren in berm door D. van Hooren Foto 9 pagina 15 Hst. 5: Garmin GPSmap 60C door D. van Hooren Figuur 2 pagina 16 Hst. 6: Huidig beheer bermen en bermsloten door D. van Hooren Figuur 3 pagina 17 Hst. 6: Visie toekomstig beheer bermen en bermsloten door D. van Hooren Foto 10 pagina 18 Hst. 6: Schapen in het weiland door D. van Hooren Foto 11 pagina 19 Hst. 9: Kasteel Daelenbroeck door D. van Hooren

Bijlagen

• Bijlage 1

Topografische kaart omgeving Herkenbosscherbroek

• Bijlage 2

Detailkaart projectgebied Herkenbosscherbroek

• Bijlage 3

Luchtfoto projectgebied Herkenbosscherbroek

• Bijlage 4

Bodemkaart Herkenbosscherbroek

• Bijlage 5

Grondwatertrappen kaart

• Bijlage 6

Kaart Ecologische Hoofdstructuur 2005

• Bijlage 7

Kaart Habitatrichtlijngebied 2003 Roerdal

• Bijlage 8

Kaart Habitatrichtlijngebied concept november 2005 Roerdal

• Bijlage 9

Kaart Provinciaal Omgevingsplan Groene Waarden

• Bijlage 10 Kaart Stimuleringsplan MLO Herkenbosscherbroek • Bijlage 11 Kaart Gemeentelijk Bestemmingsplan Buitengebied • Bijlage 12 Inventarisatielijst Grote Pimpernel • Bijlage 13 Inventarisatiekaart Grote Pimpernel • Bijlage 14 Recreatiekaart omgeving Herkenbosscherbroek • Bijlage 15 Kaart Herkenbosscherbroek wandelroute • Bijlage 16 Folder Herkenbosscherbroek wandelroute • Bijlage 17 Kostentabel beheer bermen & bermsloten

27

Bijlage 1

Topografische kaart omgeving Herkenbosscherbroek

Legenda Hoogspanningkabels.shp

202000

203000

204000

205000 T10vlk_clip.shp Autoweg > 7 Autoweg 2 rijb. Bebouwd Gebied/Huizenblok Begraafplaats Boomgaard Boomkwekerij Bouwland Fietspad > 2

352000

352000

Flinke Ven

Fruitkwekerij Ged. verh. weg > 2 Gemengd bos Griend

Herkenbosch

Casoup

Heide

Turfkoelen

Hoofdverb. weg > 7

Herkenbosscherbroek

Hoofdverb. weg 2 rijb. Hoofdverb. weg 4-7

Kasteel Daelenbroek

Loofbos

Lang e

Naaldbos

ft Gr a

351000

351000

Oeverlijn/Landblauw

Vlodropperbroek n o B

rs e d

Beatrixhof

Onverh. weg > 2 Overig bodem gebruik

e w

Overige weg > 2

g

Parkeerterrein

e

r

Passage

R

o

Populieren opstand Steenglooiing/krib Straat

o er R

Verh. weg > 7 Verh. weg 2 rijb.

Etsberg

Verh. weg 4-7

350000

350000

202000

203000

204000

205000

Verh. weg lok. belang > 7 Verh. weg lok. belang 2-4

N

Verh. weg lok. belang 2 rijb Verh. weg lok. belang 4-7 Voetbalveld

W

E

Voetgangersgebied Warenhuizen Weiland

S

Zand

Bijlage 2

Detailkaart projectgebied Herkenbosscherbroek

202500

203000

203500

204000

352000

Rinnen lo

352000

Herkenbosch

Turfkoelen e w g

n ije te

Herkenbosscherbroek

ro b k e g e

R ie

w

Steijnbroeck

eg

p

w en em

m

i R

S

351500

ng

a ik

g we eld nsv rtje

Kasteel Daelenbroek

si

e H

Oo

s

m

e

351500

r

B

eg w ek ro

Agterste Broek

k ee sb Bo

u T

k rf

o

n le e

e w

Legenda

g

Projectgebied.shp

Waterlossing.shp

L an

ge

Gr

tw af

eg

351000

351000

N W 202500

203000

203500

E

204000

S

Bijlage 4

202000

Bodemkaart Herkenbosscherbroek 202500

203000

203500

204000

204500

Legenda Bodem.shp Bebouwing

352000

352000

Daalbrikgronden Gooreerdgronden Holtpodzolgronden Kalkhoudende ooivaaggronden Moerige eerdgronden met een moerige bovengrond op zand Ooivaaggronden Ooivaaggronden met roest Opgehoogd of opgespoten Poldervaaggronden Radebrikgronden Veengronden

351500

351500

Veldpodzolgronden Weideveengronden

351000

351000

N 350500

350500

W

E S

202000

202500

203000

203500

204000

204500

Grondwatertrappen kaart

Bijlage 5

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

352500

352500

Legenda Waterlossing of Beek 352000

352000

Oppervlaktewater

Bodem50k_clip.shp I II

351500

351500

III IV V VI VII 351000

351000

350500

350500

N W

E S

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

Ecologische Hoofdstructuur 2005

Bijlage 6

202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

352000

352000

N W

351500

351500

351000

351000

E S

Bron: Provincie Limburg, Geoinformatie en Vastgoed 350500

350500

Legenda Ehs 2005.shp

Aanvullende categorie line.shp

Beheersgebied

Beek met specifiek ecologische functie

Bos- en natuurgebied Nieuwe natuurgebied

350000

350000

Overige functies in de EHS

202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

© Provincie Limburg

Bijlage 7

201000

201500

Habitatrichtlijngebied 2003 Roerdal 202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

206000

352000

352000

Legenda 351500

351500

Habitat_2003.shp aangewezen

351000

351000

Bron: Ministerie van 350500

350500

Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, Directie Natuur, 26 januari 2006

350000

350000

349500

349500

349000

349000

N W

E S

348500

348500 201000

201500

202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

206000

Bijlage 8

201000

Habitatrichtlijngebied concept nov. 2005

201500

202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

206000

352000

352000

351500

351500

Legenda Habitat_concept_nov2005.shp 351000

351000

350500

350500

350000

350000

aangewezen

N 349500

349500

349000

349000

348500

348500

201000

201500

202000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

206000

W

E S

Bijlage 9

202500

Provinciaal Omgevingsplan Groene Waarden 203000

203500

204000

204500

205000

205500

352000

352000

351500

351500

Legenda Bos & Natuurgebied

Ecologische ontwikkelingszone

Begrenst RBON gebied

Beek met specifiek ecologische functie

351000

351000

N 350500

350500

W

E S

350000

350000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

Bijlage 10

202500

Stimuleringsplan MLO Herkenbosscherbroek

203000

203500

204000

204500

205000

205500

352000

352000

Legenda Stimuleringsplan.shp Natuur (A) Natuur / Bos met een belangrijke natuurfunctie (AB) Bos met een belangrijke natuurfunctie (B) Nieuwe natuur voormalig RBON (C) Nieuwe natuur particulier natuurbeheer (Cp) Nieuwe natuur particulier natuurbeheer waardedaling (Grensmaas)(Cw) Nieuwe natuur stroomgeulverbreding (Grensmaas)(Cs)

351500

351500

Nieuwe natuur in te vergraven gebied (Grensmaas)(Cg Nieuwe natuur overig (Co) Multifunctioneel bos (D) Ecologische verbindingszone (F) Ecologische verbindingszone beheersgebied (Fb) Kleinschalig cultuurlandschap (G) Kleinschalig cultuurlandschap beheersgebied (Gb) Open cultuurlandschap (H) Open cultuurlandschap beheersgebied (Hb)

351000

351000

Beheersgebied ruime jas (Rj) Verstedelijkt gebied met natuurwaarde (K) Groenzone (L)

350500

350500

N 350000

350000

W

E S

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

Bijlage 11

202500

Gemeentelijk Bestemmingsplan Buitengebied 203000

203500

204000

204500

N 352000

352000

W

E S

351500

351500

Legenda Bestemmingsplan buitengebied line.shp Cultuurhistorisch waardevolle weg Landschapselementen/overige Landschapselementen/steilrand/waardevolle dijk Verkeersdoeleinden; wegklasse II Verkeersdoeleinden; wegklasse III Waterlossing

351000

351000

Bestemmingsplan buitengebied.shp Agrarisch gebied met landschappelijke en natuurwaarden Bos & Natuurgebied Gebied met wijziging naar Bos & Natuur Kasteel Daelenbroek Landschapselementen/overige Agrarisch bouwblok

202500

203000

203500

204000

204500

Rivier

Bijlage 12 X_COORD Y_COORD 202942 351159 203010 351205 203009 351203 203017 351209 203018 351211 203019 351211 203020 351210 203021 351211 203026 351219 203025 351219 203055 351229 203055 351230 203083 351242 203084 351243 203085 351241 203084 351243 203084 351244 203090 351245 203094 351250 203096 351251 203098 351250 203099 351249 203101 351248 203101 351251 203103 351253 203118 351258 203119 351259 203120 351260 203120 351260 203122 351261 203126 351261 203132 351265 203133 351266 203147 351274 203147 351274 203153 351276 203154 351277 203156 351277 203158 351277 203160 351277 203169 351283 203174 351285 203181 351289 203205 351299 203206 351300 203210 351301 203210 351303 203210 351303 203229 351310 203229 351311 203230 351310 203228 351309 203230 351311 203232 351312 203244 351318 203246 351321 203248 351321 203277 351336 203280 351337 203288 351342 203291 351342 203291 351346 203313 351356 203312 351356 203319 351353 203320 351354 203321 351356 203324 351359 203326 351360 203323 351353 203320 351354 203321 351356 203321 351356 203324 351359 203335 351363 203335 351363 203349 351367 203354 351370 203356 351371

Inventarisatielijst Grote pimpernel NAAM Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel

WETENSSCHA Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis

NUMMER JAAR 1 2005 2 2005 3 2005 4 2005 5 2005 6 2005 7 2005 8 2005 9 2005 10 2005 11 2005 12 2005 13 2005 14 2005 15 2005 16 2005 17 2005 18 2005 19 2005 20 2005 21 2005 22 2005 23 2005 24 2005 25 2005 26 2005 27 2005 28 2005 29 2005 30 2005 31 2005 32 2005 33 2005 34 2005 35 2005 36 2005 37 2005 38 2005 39 2005 40 2005 41 2005 42 2005 43 2005 44 2005 45 2005 46 2005 47 2005 48 2005 49 2005 50 2005 51 2005 52 2005 53 2005 54 2005 55 2005 56 2005 57 2005 58 2005 59 2005 60 2005 61 2005 62 2005 63 2005 64 2005 65 2005 66 2005 67 2005 68 2005 69 2005 70 2005 71 2005 72 2005 73 2005 74 2005 75 2005 76 2005 77 2005 78 2005 79 2005

Pagina 1 van 11

WAARNEMER D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren

OPNAME_DAT woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli

Bijlage 12 203359 203360 203360 203359 203360 203361 203362 203364 203381 203384 203385 203385 203386 203393 203399 203406 203410 203411 203412 203413 203394 203388 203385 203382 203379 203377 203377 203377 203371 203367 203360 203359 203357 203350 203341 203331 203330 203327 203320 203319 203318 203316 203316 203314 203311 203310 203280 203280 203279 203262 203261 203256 203229 203229 203228 203228 203226 203225 203224 203222 203221 203170 203171 203159 203157 203149 203148 203144 203125 203092 202994 202915 202908 203413 203413 203412 203414 203414 203416 203416

Inventarisatielijst Grote pimpernel 351372 351372 351373 351373 351374 351374 351375 351375 351385 351384 351385 351386 351387 351389 351392 351397 351399 351400 351400 351399 351396 351394 351393 351391 351391 351390 351391 351390 351386 351384 351380 351380 351379 351377 351374 351370 351368 351368 351363 351363 351361 351360 351359 351360 351358 351357 351341 351341 351342 351334 351334 351331 351319 351319 351318 351317 351316 351317 351317 351317 351318 351299 351298 351288 351285 351281 351280 351282 351267 351252 351210 351161 351166 351401 351403 351406 351404 351404 351404 351401

Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel

Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis

80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159

Pagina 2 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005

D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren

woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli woensdag 6 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli

Bijlage 12 203418 203417 203425 203432 203434 203436 203446 203448 203450 203450 203466 203467 203468 203471 203474 203474 203477 203478 203501 203530 203550 203567 203585 203616 203700 203659 203660 203661 203664 203666 203666 203695 203693 203689 203686 203685 203691 203682 203678 203670 203671 203670 203665 203661 203661 203659 203651 203650 203646 203642 203641 203640 203637 203637 203634 203630 203630 203629 203626 203623 203622 203620 203618 203618 203617 203578 203577 203575 203573 203565 203562 203557 203531 203525 203523 203519 203512 203506 203504 203504




160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239

Pagina 3 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli

Bijlage 12 203502 203501 203490 203488 203472 203471 203469 203454 203450 203448 203448 203447 203446 203445 203444 203443 203440 203442 203431 203430 203430 203429 203427 203421 203419 203413 203412 203412 203413 203412 203411 203412 203409 203409 203408 203408 203407 203405 203406 203405 203404 203404 203403 203395 203387 203387 203387 203387 203385 203378 203379 203378 203370 203369 203362 203354 203357 203371 203372 203371 203377 203386 203387 202921 203388 203388 203389 203390 203390 203391 203392 203392 203392 203395 203394 203395 203396 203398 203397 203401




240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319

Pagina 4 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli

Bijlage 12 203401 203403 203404 203403 203405 203403 203403 203406 203407 203408 203343 203344 203341 203340 203340 203340 203339 203339 203338 203338 203338 203340 203338 203335 203336 203337 203337 203335 203335 203333 203332 203332 203331 203327 203327 203326 203325 203325 203313 203316 203317 203318 203317 203321 203322 203326 203326 203326 203323 203349 203351 203352 203352 203354 203351 203359 203358 203357 203362 203371 203383 203383 203384 203392 203397 203396 203399 203403 203364 203366 203397 203403 203408 203422 203448 203447 203447 203459 203461 203462




320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399

Pagina 5 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli maandag 11 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli

Bijlage 12 203463 203463 203463 203473 203473 203299 203300 203232 203314 203313 203313 203313 203312 203312 203312 203314 203312 203310 203311 203313 203313 203314 203315 203309 203308 203311 203316 203316 203284 203283 203284 203285 203285 203284 203282 203282 203281 203280 203278 203278 203278 203278 203277 203270 203260 203255 203256 203257 203253 203249 203244 203245 203243 203242 203242 203241 203241 203241 203240 203232 203227 203180 203178 203174 203172 203172 203171 203170 203171 203169 203167 203168 203151 203141 203141 203139 203138 203137 203122 203122




400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479

Pagina 6 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli

Bijlage 12 203122 203125 203125 203131 203131 203131 203133 203137 203137 203138 203138 203138 203139 203139 203142 203144 203146 203146 203147 203147 203152 203152 203153 203153 203153 203151 203149 203144 203144 203146 203146 203146 203146 203147 203147 203146 203146 203135 203135 203135 203133 203133 203131 203130 203162 203165 203164 203163 203164 203165 203167 203169 203169 203171 203175 203174 203175 203175 203175 203176 203176 203177 203177 203177 203176 203177 203178 203184 203160 203162 203164 203166 203166 203165 203164 203165 203171 203172 203172 203173




480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 500 501 502 503 504 505 506 507 508 509 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544 545 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559

Pagina 7 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005



Bijlage 12 203175 203179 203180 203181 203183 203185 203185 203186 203188 203213 203224 203235 203245 203247 203247 203250 203250 203253 203257 203258 203259 203260 203263 203263 203264 203266 203268 203269 203268 203268 203267 203267 203271 203270 203270 203278 203279 203281 203284 203284 203286 203284 203284 203287 203287 203289 203290 203302 203301 203301 203300 203298 203298 203300 203301 203301 203301 203299 203306 203304 203311 203310 203302 203300 203300 203298 203297 203297 203300 203298 203295 203293 203286 203286 202828 202924 202947 202975 202977 202979




560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576 577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 600 601 602 603 604 605 606 607 608 609 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633 634 635 636 637 638 639

Pagina 8 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli woensdag 13 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli

Bijlage 12 202985 202986 203005 203005 202995 202995 202997 202998 202996 202997 202992 202992 202988 202988 202988 202987 202986 202990 202990 202991 202981 202981 202992 203248 203237 203196 203196 203193 203193 203190 203188 203185 203186 203182 203177 203177 203174 203174 203171 203171 203169 203145 203144 203144 203141 203141 203138 203137 203012 203012 202992 202992 202993 202994 202995 202996 202995 202995 202996 202997 202998 202997 202992 202992 202991 202990 202990 202989 202977 202978 202978 202963 202961 202960 202958 202960 202962 202964 202963 202963




640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671 672 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 700 701 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719

Pagina 9 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005


donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli donderdag 14 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli dinsdag 26 juli

Bijlage 12 203261 203272 203272 203323 203365 203369 203371 203371 203371 203376 203377 203377 203377 203377 203376 203376 203376 203375 203376 203376 203377 203377 203376 203376 203376 203376 203377 203378 203380 203381 203382 203382 203383 203383 203384 203384 203382 203383 203383 203386 203387 203388 203390 203391 203391 203392 203393 203395 203395 203396 203403 203403 203404 203420 203421 203421 203422 203422 203423 203426 203429 203429 203429 203430 203430 203429 203429 203457 203465 203464 203494 203496 203546 202907 202888 202887 202885 202886 202882 202881




720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734 735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799

Pagina 10 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005



Bijlage 12 202880 202879 202878 202876 202872 202871 202869 202868 202868 202868 202860 202868 202856 202856 202853 202853 202851 202850 202849 202848 202846 202846 202845 202844 202844 202844 202843 202840 202838 202838 202836 202835 202835 202836 202834 202835 202834 202834 202834 202825 202835 202836 202836 202836 202836 202839 202840 202840 202843 202844 202849 202849 202849 202904

Inventarisatielijst Grote pimpernel 351223 351227 351226 351225 351223 351223 351222 351223 351223 351226 351251 351252 351257 351257 351260 351262 351266 351269 351270 351271 351274 351274 351274 351277 351275 351277 351279 351283 351288 351289 351291 351290 351290 351290 351290 351288 351288 351289 351288 351288 351273 351274 351274 351274 351274 357273 351272 351272 351270 351268 351260 351262 351261 351179

Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel Grote Pimpernel

Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis Sanguisorba officinalis

800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853

Pagina 11 van 11

2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005 2005

D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren D. van Hooren

woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli woensdag 27 juli

Inventarisatiekaart Grote pimpernel

Bijlage 12

202500

202750

203000

203250

203500

203750

204000

352000

352000

#

351750

# 351500

# #

## # # # ## ### ####### ## ### # ##### # ####### #### #### #### ## # # ## #

351250

# ########### #### ##

#

# ## # #### # ### ## ### # # # # # # # # # # # # # # # ################### #### # # ## ### ### ### # # # # # # # # # # ## #### ###### # ######## #### ######## ### # ######## # # # # ## ##### ##### ## # ######## # ###### # ###### # ######### ########### # # # ############ ######### # # # # # # # ####### ############ # # # ## ####### # # # ###### ### #### # #####

Legenda

351750

Grote pimpernel.dbf

#

351500

Grote Pimpernel

Inventarisatiedata:

6 juli 2005 11 juli 2005 13 juli 2005 14 juli 2005 26 juli 2005 351250

27 juli 2005

N 351000

351000

W

E S

202500

202750

203000

203250

203500

203750

204000

Bijlage 14

202500

352000

Recreatiekaart omgeving Herkenboscherbroek 203000

203500

204000

204500

205000

205500

þ#

c Ú Herkenbosch

Legenda 352000

Turfkoelen Herkenbosscherbroek 351500

þ#

Recreatie.shp

Nationaal Park de Meinweg

Ë

Ú

Ú

r â

351500

âÚ

c

Ë

bezoekercentrum

eetgelegenheid

kasteel

molen

parkeerplaats

uitkijktoren

ANWB knooppunten fietsroute

Routes.shp Kerkepad

Vlodropperbroek

351000

351000

Roerdal

Roer- en Kerkepad Roer- en Kerkepad - ommetje

R

Roer- en Kerkepad - verkorte route

r oe

c

Roerdalpad

350500

350500

Ú

r

350000

202500

203000

203500

204000

204500

205000

205500

N W

E

350000

S

Bijlage 15

202500

Herkenbosscherbroek wandelroute 203000

203500

204000

204500

352000

352000

351500

351500

Legenda Herkenbosscherbroekroute.shp

351000

351000

N W

E

350500

350500

S 202500

203000

203500

204000

204500

Het Herkenbosscherbroek Een broekgebied tussen oude Roermeanders. Karakteristiek voor het gebied is de hoge waterstand en daarmee het voorkomen van de Grote pimpernel, een mooie paarse naar vanille of chocolade ruikende plant. De Grote pimpernel bloeit in juli & augustus en is beschermd samen met het vlindertje, het Donker pimpernelblauwtje, dat deze plant nodig heeft voor de ei- afzetting.

Herkenbosscherbroekwandeling

Pluk deze plant daarom niet!

◊◊◊ Het start- en eindpunt van deze wandelroute zijn bij kasteel Daelenbroeck te Herkenbosch. Hier is voldoende gelegenheid om uw auto of fiets te parkeren. De lengte van de route is 5,3 km.

Wat doet de gemeente Roerdalen? De gemeente laat de bermen eens in het jaar gedeeltelijk begrazen met schapen. De bermsloten worden 3 maal per jaar begraasd, om de doorstroming van het water in een natte periode te garanderen. De Grote pimpernel en het Donker pimpernelblauwtje, dat zijn eitjes afzet op de Grote pimpernel, worden op deze manier beschermd. Informatie Voor meer informatie en opmerkingen kunt u terecht bij:

Team Natuur & Milieu, Kerkplein 1, 6075 HA Herkenbosch, tel. 0475-539494 Foto’s, Folder & Wandelroute zijn gemaakt in juli & december 2005 door Dennis van Hooren. De luchtfoto is gemaakt op 15-4-2004 in opdracht van Gemeente Roerdalen Niets uit deze folder mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt of overgenomen, zonder voorafgaande toestemming van de auteur.

De route 1. Als u op de parkeerplaats staat bij kasteel Daelenbroeck1 en u richting het kasteel kijkt kunt u over de Riemenweg het Herkenbosscherbroek in. 2. Aan het eind van deze weg gaat u op de T-splitsing rechtsaf. Aan weerszijden van deze weg staan knotwilgen. 3. Hierna vervolgt de route zich op het eerste pad aan uw rechterhand. Dit pad loopt langs de Riemer en langs kasteel Daelenbroeck. 4. Op de volgende T-splitsing gaat u rechtsaf, waarna u vervolgens op de grote weg linksaf gaat. 5. Het tweede pad aan de rechterkant van de weg gaat u in. (Let op met oversteken!) Hier loopt ook het Roer- en Kerkepad2. Aan uw rechterhand ligt een boerenhoeve; de Beatrixhof3. 6. Aan het einde van dit pad staat een klaphekje. De route gaat nu een stukje door een weiland.

Misschien ziet u hier wel een door een bever4 doorgeknaagde boom. U loopt links langs een poel door. 7. Voorbij de poel loopt u richting de rivier de Roer5.

8. U loopt langs de Roermeanders6. Hier ziet u hoe de Roer zich in het landschap heeft uitgesleten. 9. Het pad gaat verder als de Roer zich afbuigt van het weiland. Hier staat wederom een klaphekje. 10. U volgt dit pad totdat u weer op de grote weg uitkomt. Hier steekt u de weg over (Let op!) en loopt u naar links. 11. De eerste veldweg aan uw rechter zijde, bij de waterloop, gaat u in. In dit gebied en langs deze veldweg staat in de zomermaanden de Grote pimpernel7, met mooie paarse bloemen. 12. Op de verharde weg gaat u linksaf tot op de T-splitsing waar u naar rechts gaat. 13. Bij de eerste gelegenheid, in het bos, gaat u naar links. Dit gebied heet de Turfkoelen8, omdat hier vroeger op kleine schaal turf gestoken is. Dit is nog te zien aan de 2 grote poelen in het gebied. 14. U volgt dit pad en laat hierbij alle zijpaden aan uw linkerhand liggen. 15. Bij de verharde T-splitsing gaat u linksaf, om vervolgens het eerste pad rechtsaf te nemen. 16. Het eerste pad linksaf gaat u in. Dit is de oude oprijlaan van het kasteel Daelenbroeck.

1. Kasteel Daelenbroeck Het Kasteel was in 1326 al bijna voltooid. Na de Franse bezetting bleef alleen een ruïne over. De gebouwen op de binnenplaats zijn geheel gerestaureerd. 2. Roer- en Kerkepad Een natuurlijke en cultuurhistorische wandelroute door de gemeente Roerdalen. Deze is te verkrijgen bij Bezoekerscentrum de Meinweg 3. Beatrixhof Deze symmetrische gesloten hoeve werd in een streekeigen stijl gebouwd. 4. Bever Bevers zijn knaagdieren, die herkenbaar zijn aan hun donkerbruine pels en platte staart. Ze knagen hele bomen om, en maken hiermee dammen en burchten in het water. 5. Roer De Roer is een zijrivier van de Maas. Hij is 165 km lang en ontspringt in België en stroomt via Duitsland naar Vlodrop. Hier meandert hij naar Roermond waar hij uitmondt in de Maas. 6. Roermeander Een Roermeander is een lus in de natuurlijke loop van de Roer. Ze worden gevormd doordat het water de makkelijkste manier zoekt om op het diepste punt te komen. 7. Grote pimpernel De Grote pimpernel is een plant die in juli & augustus bloeit. Hij staat graag bij het water en is vooral te vinden in de bermen. 8. Turfkoelen De Turfkoelen is een ven, gelegen in een oude afgesneden Roerarm ten oosten van Herkenbosch. Het ven is ontstaan doordat hier vroeger op kleine schaal turf gestoken werd.

Kostentabel beheer bermen & bermsloten Bijlage 17

Herkenbosscherbroek Huidig beheer: Soort beheer Maaien bermsloten Maaien bermen

Uitvoering door gemeente gemeente

bijkomende kosten stort & transport € stort & transport €

€/ton 46,00 46,00

aantal ha aantal m2 1,292 12920 € 1,302 13020 €

kosten/ m2 0,30 0,06

ton/ m2 0,0005 0,0005

€ €

totale maaikosten 3.876,00 781,20

totale bijkomende kosten € 297,16 € 299,46 totale kosten huidig beheer:

€

5.253,82

Toekomstig beheer: Soort beheer Uitvoering door Begrazen bermsloten herder Begrazen bermen herder maaien bermstrook gemeente bijkomende kosten geen € geen € stort & transport €

€/ton

aantal ha aantal m2 1,292 12920 € 1,0471 10471 € 0,2549 2549 €

kosten/ m2 0,24 0,24 0,06

ton/ m2 € € 46,00 € 0,0005 totale kosten toekomstig beheer:

* bij niet maaien moet oppervlakte toegevoegd worden aan begrazing

€ € €

totale maaikosten bijzonderheden 3.100,80 2.513,04 152,94 variabel*

totale bijkomende kosten € € € 58,63 variabel* €

5.613,84

Ecologisch onderhouden bermen & bermsloten in het Herkenbosscherbroek

Recommend Documents