onderhouden+verbouwen 30 eigen huis magazine juli/aug 2014
Hoe de nieuwste techniek de oudste woningbezitters zelfstandigheid geeft
Opa heeft een nieuwe app Toenemende vergrijzing, minder plekken in verzorgingstehuizen, ouderen die langer zelfstandig willen blijven: domotica biedt uitkomst. TEKST GONNIE OUSSOREN FOTOGRAFIE EVERETT COLLECTION / HOLLANDSE HOOGTE
eigen huis magazine juli/aug 2014 31
Een moderne oudere gebruikt een apparaat met touchscreen om contact te houden met familieleden en huisarts
N
ederland vergrijst in rap tempo. In 2041 zijn 4,7 miljoen Nederlanders 65 jaar of ouder. Dat is dan ruim een kwart van de bevolking. Deze senioren willen zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen in hun eigen huis, ook als ze fysieke beperkingen hebben. Dat wordt nodig ook, want de rijksoverheid bouwt het aantal plaatsen in verzorgingstehuizen af. Probleem is alleen dat de huidige woningvoorraad niet is berekend op de doelgroep. Worden er geen extra maatregelen genomen, dan hebben ruim vierhonderdduizend 75-plushuishoudens in 2040 geen geschikte woning, stelt het Planbureau voor de Leefomgeving in de beleidsstudie Vergrijzing en Woningmarkt. De overheid wil dat voorkomen, en daarom hebben minister Blok (Wonen) en staatssecretaris Van Rijn (Volksgezondheid) recent de Transitieagenda Langer zelfstandig wonen naar de Tweede Kamer gestuurd. Blok en Van Rijn maken daarin duidelijk dat ze veel verwachten van domotica, woonzorgtechniek. Hoe zou dat ouderen kunnen helpen?
Veilig wonen
Om te beginnen kan domotica het wonen veiliger maken. Voor veel ou32 eigen huis magazine juli/aug 2014
WDTM-keurmerk WDTM ( Wonen, Diensten en Techniek voor Mensen) is de brancheorganisatie voor woonzorgtechnologie. WDTM stimuleert ketenpartners, zoals aanbieders, leveranciers, installateurs, zorgcentrales en zorgopvolgers samen te werken met duidelijke afspraken. Dat is belangrijk, zegt Roger Jongen, manager kwaliteit bij WDTM. ‘Binnen de huidige markt constateren we veel kwaliteitsverschil. Wij spannen ons in om de drempel voor zorgtechnologie te verlagen, maar ook om de kwaliteit, betrouwbaarheid en veiligheid van de oplossingen en de ketenprocessen te verbeteren.’ Meer informatie over het ketenkeurmerk: wdtm.nl.
deren is dat een vereiste om zelfstandig te kunnen blijven wonen, blijkt uit een kwantitatief onderzoek van de Hogeschool Leeuwarden onder senioren in Friesland. Met een videobeeldtelefoon bijvoorbeeld, kan een bewoner verifiëren wie er voor zijn deur staat. ‘Er zijn camera’s die 180 graden beeld laten zien, zodat je meer
ziet van de omgeving dan alleen de persoon die aanbelt’, zegt Erik Zwierenberg, directeur van het Gezondheid Expertise en Educatiecentrum Friesland en initiator van het Huis van het Heden in Leeuwarden, een presentatiewoning voor domoticaproducten. ‘Misschien staat er wel een verdacht persoon een eindje verderop.’ Met een smartkey kan de bewoner de deur openen vanuit zijn stoel. Daarnaast is personenalarmering een goedkoop en adequaat middel om hulp in te schakelen in noodsituaties. Een oudere draagt dan een alarmknop aan een halsketting. Die is gekoppeld aan apparatuur en brengt de oudere in contact met een mantelzorger of alarmcentrale. ‘Een noodsituatie kan ook zijn: vallen en niet meer overeind kunnen komen’, zegt Johan van der Leeuw, adviseur Kenniscentrum voor de Langdurige Zorg Vilans. Ook in die situaties is de halsketting een uitkomst. Maar veel ouderen dragen de ketting niet graag, omdat die de aandacht vestigt op hun situatie, zegt Van der Leeuw. Daarom zijn er nu ook armbanden, medaillons en horloges in omloop met een alarmfunctie. ‘De spreek- en luisterfunctie zit daarbij in de sieraden zelf’, zegt Zwierenberg. Er bestaat ook een valzender, die
uit zichzelf de mantelzorger of zorgorganisatie alarmeert. Nieuw op de markt is een trilapparaatje voor mensen met gehoor- of reukproblemen. Het apparaat geeft verschillende pictogrammen weer, die van tevoren zijn ingeprogrammeerd door familie of zorginstelling. Bijvoorbeeld: de voordeur, de kleinkinderen en een vlam. Het apparaat wordt aan de broekriem
gegespt of onder het slaapkussen gelegd en gaat trillen als iemand voor de deur staat, een logerend kleinkind huilt of er brand is in huis. Het pictogrammetje van toepassing licht in dat geval op.
Tegen de eenzaamheid
Uit vorig jaar gepubliceerd onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksge-
zondheid en Milieu (RIVM) blijkt dat bijna 9 procent van de pensioengerechtigden – 248 duizend ouderen – zeer eenzaam is. Je kunt je afvragen of domotica, als thuishulp daardoor minder vaak langskomt, die eenzaamheid niet vergroot. Zorgt de slimme medicijndispenser dan alleen voor wat aanspraak? Maar de inmiddels al bijna ouderwetse beeldtelefoon kan eenzaamheid enigszins verlichten, zegt Zwierenberg. ‘Omdat een oudere zo kan communiceren met iemand van de zorgcentrale.’ Ideaal voor de zeventigplussers, want die skypen en facetimen niet allemaal. ‘En de zorgcentrale kan dan meteen zien of meneer Jansen heeft gedoucht of ’s middags nog in zijn pyjama rondloopt.’ Een moderne oudere gebruikt een computer met touchscreen-bediening om contact te houden met bijvoorbeeld familieleden en de huisarts. Het scherm kan toegang bieden tot een dienstenportaal dat is voorgeprogrammeerd. Beeldbellen met familie is een optie. Zo ziet oma de kleinkinderen weer wat vaker en kan opa online een kaartje leggen met leeftijdsgenoten. Daarnaast kan de boodschappenservice van de Albert Heijn erop worden aangesloten en kunnen gewichts- of bloeddrukmetingen worden doorgestuurd naar de eigen huis magazine juli/aug 2014 33
ADVERTENTIE
BOUWPLANNEN VOLOP GENIETEN, MOOI WONEN
148
ina’s
pagina’s inspiratie
Is het doek van uw zonnescherm versleten of verkleurd? Vervang het eenvoudig zelf!
GRATIS BROCHURE
www.zonneschermdoek.nl
Tel. 0548-537555, www.selekthuis.nl Volg ons op Twitter!
Tel.: 078 - 260 00 33
Like ons op Facebook!
Itho 1Daalderop AquaSpot 8 liter boiler ZonneschermNL.indd alles-in-1 ventilatiepakket inclusief Alessio kookkraan
HR-combiketel
warmteservice.nl
SITE EB
IEUWDE W RN
Nu tot ¤40,- (incl. BTW) aan extra gratis artikelen
999,-
739,-
(incl. BTW)
(incl. BTW)
TES
.N
L
WA
RM
vanaf
10-04-14 11:20
Kijk voor alle jubileumacties op warmteservice.nl/jubileumacties
VE
+ GRATIS klokthermostaat
E RV I CE
209,(incl. BTW)
Warmteservice, de grootste in CV-ketels, radiatoren en sanitair Daarom kiest u voor Warmteservice Groot assortiment: verwarming, sanitair, dakbedekking en alle installatiematerialen Altijd in de buurt: 52 vestigingen in heel Nederland
0 5 JAAR
Ruime openingstijden: dagelijks van 07.00 - 18.00 uur en ook zaterdags geopend Professioneel advies: 225 deskundige medewerkers adviseren u graag bij uw aankoop Scherpe prijzen: alle A-merken tegen VASTE LAGE prijzen Online bestellen: 150.000 artikelen op warmteservice.nl Telefonisch bestellen: via 0900 - 0231 (0,01 p.m.) op werkdagen tot 22.00 uur Hulp bij installeren: wij kunnen u in contact brengen met betrouwbare installatiebedrijven. Kijk op warmteservice.nl/installatie Voor meer informatie: ✆ 0900 – 0231 (€ 0,01 p.m.) of kom langs bij een van onze vestigingen.
50 JAAR
Wat doet de vereniging? huisarts. Maar gewoon ontspannen luisteren naar muziek kan ook.
Zorgriem met GPS
Ernstig dementerenden zijn niet meer in staat zelf technologische apparaten te bedienen. De komende dertig jaar verdubbelt het aantal personen met dementie tot vijfhonderdduizend, schat Alzheimer Nederland. De groep met een milde vorm van dementie heeft baat bij een voorgeprogrammeerd scherm, bijvoorbeeld in een horloge. Hierop worden de activiteiten van die dag door middel van pictogrammen weergegeven, zoals ontbijten, wandelen en familiebezoek. Het horloge trilt op het tijdstip waarop een activiteit begint. Voor ernstig dementerenden bestaan ‘zorgriemen’ die GPS gebruiken, waarmee zo nodig een dwalende oudere kan worden gelokaliseerd. De riem is gekoppeld aan een computerprogramma, waarmee een familielid of alarmcentrale kan zien waar de persoon wandelt. Dreigt de wandelaar van een gebruikelijke route af te dwalen, dan kan het familielid hem bellen en naar huis dirigeren. Domotica wordt ook ingezet om gezondheidsproblemen op te sporen. ‘Mensen zijn niet van de ene op de andere dag dement en de ziekte van
Als voorvechter voor eigenwoningbezitters wil Vereniging Eigen Huis een rol spelen in de ontwikkeling van technieken die wonen comfotarbeler en veiliger maken. Daarom heeft de vereniging dit jaar de eerste Eigen Huis Startup Challenge georganiseerd. Leden van de vereniging hebben gestemd op de meest kansrijke innovaties, en de vereniging biedt die aan met een aantrekkelijke korting. Meer informatie is te vinden op: eigenhuismagazine.nl/domotica
Parkinson kenmerkt zich bijvoorbeeld door langzame achteruitgang’, zegt adviseur zorgtechnologie Van der Leeuw. ‘Op een bepaald moment in het dementieproces treedt nachtelijke onrust op. Bij alleenwonenden kom je daar pas na maanden achter.’ Met infrarood bewegingsmelders kan een zorgcentrale of mantelzorger de handelingen van een bewoner in huis volgen. Zijn normale leefpatroon wordt ingesteld en twee weken gemonitord. Zo wordt duidelijk of er veranderingen optreden in zijn doen en laten. Gaat iemand ’s nachts normaal gesproken een keer naar het toilet en dan ineens vier keer, dan gaat er een melding naar een zorgorganisatie of mantelzorger. Het is ook mo-
Voorbeelden van domotica: Deuren, gordijnen, verlichting en verwarming op één afstandsbediening In hoogte verstelbaar aanrechtblad of wastafel voor rollator of rolstoel Het automatisch uitschakelen van elektrische apparaten als iemand het huis verlaat, om brandgevaar te voorkomen Het automatisch verlichten van looppaden naar bijvoorbeeld het toilet Een brand- en inbraakalarm met opvolging eigen huis magazine juli/aug 2014 35
ADVERTENTIE
Stel zelf je verzekering samen
VERZEKER ALLEEN WAT JIJ NODIG HEBT Bij FBTO stel je je verzekering écht zelf samen. Verzeker bijvoorbeeld je auto, je spullen of je huis met een basisverzekering. En kies alleen de aanvullende modules die jij nodig hebt. Bij de meeste verzekeringen kun je aanvullende modules het hele jaar door aan- en uitzetten. Zo betaal je nooit teveel! Jij kiest!
JE KRIJGT TOT 10% KORTING Leden van Vereniging Eigen Huis krijgen tot 10% korting op de verzekeringen van FBTO. Ga naar eigenhuis.nl/fbto of bel (058) 234 56 78. Collectiviteitsnummer E10.
€
Financiering van domotica
gelijk magneetsensoren te plaatsen op een koelkast om bij te houden hoe vaak die open gaat. Eet of drinkt een senior wel genoeg als hij alleen thuis is? Is dat minder vaak dan gebruikelijk, dan gaat er een melding uit.
Zorg van de toekomst
Ondertussen blijft de Europese Unie de ontwikkeling van domotica stimuleren. ‘Die investeert al vanaf 2008 60 miljoen euro per jaar in slimme technologie’, zegt Van der Leeuw. ‘De systemen met sensortechnologie die in Nederland beschikbaar zijn, komen hieruit voort.’ En domotica blijft terrein winnen. Uneto-VNI, de ondernemersorganisatie voor de installatie-
Wat doet de vereniging? Als belangenbehartiger van eigenwoningbezitters wil Vereniging Eigen Huis een rol spelen in de ontwikkeling van technieken die wonen comfortabeler en veiliger maken. Daarom heeft de vereniging dit jaar de eerste Eigen Huis Startup Challenge georganiseerd. Leden van de vereniging hebben gestemd op de meest kansrijke innovaties. Meer informatie is te vinden op eigenhuismagazine.nl/startup
Er bestaan nog stimuleringsregelingen onder de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) voor domoticasystemen, maar die zijn nu deels bevroren. De regelingen liggen voorlopig in de ijskast, omdat het zorgbeleid gaat veranderen. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport komt binnenkort wel met een nieuw alternatief, maar bij het ter perse gaan van dit nummer was daarover nog niets bekend. Wel is zeker dat met ingang van 2015 gemeenten en zorgverzekeraars verantwoordelijk zijn voor de zorgverlening, en zij zelf mogen bepalen of en in welke mate ze domoticaproducten vergoeden. Aangezien gemeenten kampen met bezuinigingen, moet hier niet te veel van worden verwacht. Wie geen zorgindicatie heeft, draait sowieso zelf op voor domoticakosten. Is er wel een zorgindicatie, dan kan een zorgorganisatie op termijn producten goedkoper aanbieden. Leden van thuiszorgorganisaties kunnen vaak ook rekenen op korting.
branche en de technische detailhandel, gaat intensiever samenwerken met partijen uit de zorg en de industrie om ouderen meer mogelijkheden te bieden bij het langer zelfstandig thuis wonen. Navraag bij zorgorganisaties leert dat zij domotica stimuleren en van belang vinden om de zorg goed te houden in de toekomst.
Japanse robot
Hoe die toekomst eruitziet? ‘We zullen vooral veel mobiele toepassingen zien’, denkt Van der Leeuw. ‘Applicaties voor de smartphone, die ontwikkeling is al gaande.’ Een voorbeeld is HomeWizard, dat het mogelijk maakt alle functies voor thuistechnologie op touchscreens en beeldschermen ook te gebruiken op je smartphone. Het voordeel is dat je die overal mee naartoe kunt nemen. Met een beeldscherm gaat dat lastiger. ‘Ik denk dat volg-
systemen op sensoren en camerasystemen meer met elkaar worden geintegreerd’, zegt Zwierenberg. Dat ligt nog gevoelig omdat de huidige generatie ouderen hecht aan privacy. ‘Je ziet dat de jongere generatie daar geen moeite mee heeft. Die laat alles zien op Facebook en Instagram.’ Domotica is nooit uitontwikkeld, want de technologie verandert voortdurend. Zo wordt nu in Japan hard gewerkt aan een zorgrobot. Die moet in 2025 beschikbaar zijn. Hij voert opdrachten uit zoals iemand naar bed brengen of wassen of even een kop koffie zetten. ‘Nu vinden we dat nog revolutionair’, zegt Zwierenberg. ‘Maar wellicht denken we daar over tien jaar heel anders over.’ Lees meer over domotica-toepassingen op eigenhuismagazine.nl/ domotica eigen huis magazine juli/aug 2014 37
