24
onderhouden+verbouwen
NLE-oprichter Harald Swinkels
‘We blijven in de meterkast’
Harald Swinkels denkt dat de rol van energiebedrijven over een jaar of tien is uitgespeeld. Hij kijkt vooruit. ‘Een kuubje gas of een databundel, dat maakt voor ons niet uit.’
O
TEKST Marijke van Gerven FOTOGRAFIE roelof pot
ver pakweg tien jaar wekken Nederlandse huishoudens zelf minstens zoveel stroom op als ze verbruiken. Dat zegt Harald Swinkels, oprichter en directeur van de Nederlandse Energie Maatschappij (NLE), een handelshuis dat stroom en gas in-
koopt voor haar klanten. Dat is behoorlijk optimistisch, want de Nederlandse overheid gaat er bijvoorbeeld van uit dat alle stroom en gas pas in 2050 uit een duurzame bron komt. En dat is nog iets anders is dan dat alle huishoudens zelfvoorzienend zijn. Daarbij is het maar de vraag of 2050 haalbaar is. Het Planbureau voor de Leefomgeving en het eigen huis magazine juni 2016 25
‘Ik kan me voorstellen dat klanten die batterij dan bij ons leasen’
Energieonderzoek Centrum Nederland berekenden eind vorig jaar dat het tussentijdse doel – 14 procent duurzame energie in 2020 – waarschijnlijk niet wordt gehaald. Swinkels is er niettemin van overtuigd dat meeste huishoudens binnen een paar jaar in elk geval in hun eigen stroom voorzien. ‘Over vijf tot zes jaar zullen thuis-batterijen, zoals de Tesla Powerwall, hopelijk goedkoper zijn en een grotere opslagcapaciteit hebben. Huishoudens kunnen hun zelf opgewekte stroom dan opslaan en gebruiken wanneer ze dat willen.’ Omdat energiebedrijven bijgevolg gaandeweg overbodig worden, gaat NLE vanaf komend najaar naast stroom en gas ook televisie-, internet- en telefonieabonnementen verkopen. Niet alle woningdaken zijn geschikt voor zonnepanelen. Hoe kunnen
mensen zonder zonnepanelen ooit zelfvoorzienend worden?
‘Steeds meer mensen zullen met elkaar stroom opwekken. Bijvoorbeeld door gezamenlijk een dak van een gymzaal of school in de buurt te exploiteren. Maar ik denk ook dat een doorbraak in opslagsystemen zal leiden tot innovaties op het gebied van energie opwekken. Denk aan ruiten die stroom produceren, zonneceldakpannen of zonneboilers.’ Batterijen zullen ook over een paar jaar nog altijd prijzig zijn. Niet iedereen zal die investering kunnen of willen doen.
‘Ik kan me voorstellen dat onze klanten tegen die tijd een batterij bij ons leasen. De huur kunnen klanten betalen uit de besparing op hun energierekening.’
‘Centraal energie opwekken blijft van belang’ Nuon is naar omzet gemeten de derde energieleverancier van Nederland. Het bedrijf heeft eigen energiecentrales. Woordvoerder Ariane Volz: ‘Het staat vast dat de energiemarkt de komende jaren drastisch zal veranderen. Steeds meer consumenten zullen zelf energie gaan produceren, opslaan en terugleveren aan het energienet. Maar binnen vijf tot tien jaar... Dat vind ik wel erg optimistisch. Als consumenten meer energie opwekken, verandert de rol van energiebedrijven. Daarom levert Nuon onder meer zonnepanelen. Maar centraal energie opwekken blijft van belang, omdat er nog veel mensen zijn die zelf geen energie kunnen opwekken en opslaan, of niet zelfvoorzienend willen zijn.’ 26 eigen huis magazine juni 2016
CV Harald Swinkels (Tegelen, 1975) Opleiding: Economie (Erasmus University Rotterdam) Loopbaan: Harald Swinkels richtte meerdere bedrijven op. In 2005 begon hij met Pieter Schoen de Nederlandse Energie Maatschappij, waarvan hij chief executive officer (ceo) is. Ook is Swinkels vicevoorzitter van branchevereniging Energie-Nederland. Schoen en Swinkels begonnen elf jaar geleden met NLE om de ‘ingedutte energiemarkt op te schudden’. NLE heeft geen eigen centrale, maar koopt stroom in voor haar klanten. Het bedrijf heeft bijna 800 duizend klanten en een marktaandeel van ongeveer 7 procent. Nuon, Eneco en Essent, de grootste drie energieleveranciers van Nederland, hebben samen een marktaandeel van bijna 80 procent.
eigen huis magazine juni 2016 27
7
‘Of we nu een kuubje gas verkopen of een databundel, dat maakt voor ons weinig verschil’
‘Duurt veel langer dan tien jaar’ Budget Energie heeft net als de Nederlandse Energie Maatschappij geen eigen energiecentrale. Het bedrijf koopt stroom en gas in voor haar klanten. Oprichter en directeur Marten Eikelboom: ‘Ik verwacht zeker niet dat alle Nederlandse huishoudens over vijf tot tien jaar zelfvoorzienend zijn. Ruim 80 procent van de energie die huishoudens gebruiken, is voor warmte. Hiervoor wordt nu vooral gas gebruikt. Als we van gas overgaan op bijvoorbeeld elektrisch verwarmen, moeten grote investeringen worden gedaan in de huizenvoorraad. Dat gaat veel langer duren dan vijf tot tien jaar. De grote vraag blijft wanneer we efficiënt elektriciteit kunnen opslaan. Dan kun je zelf opgewekte stroom gebruiken als de elektriciteit van het net duur is of je kunt een stroomoverschot verkopen aan je buurman. Al deze transacties moeten worden afgerekend, dat doen wij. Wij zien onszelf als een efficiënte transactiemachine, en dat blijft zo.’
‘Beschaafd land heeft centraal energiesysteem nodig’ David Smeulders is hoogleraar Energy Technology aan de Technische Universiteit Eindhoven. ‘Een huishouden gebruikt ongeveer 10 kilowattuur aan elektriciteit per dag. In de Powerwall van Tesla die nu te koop is, past ongeveer 7 kilowattuur. Eén Powerwall is dus te weinig voor één dag. Bovendien kost hij 7.000 euro, nogal duur dus. Daarom denk ik dat het niet gaat lukken om over tien jaar met batterijen zelfvoorzienend te zijn. Daarnaast hebben we natuurlijk ook warmte nodig, die nu meestal door een gasgestookte cv-ketel wordt geleverd. Als die energie door stroom wordt vervangen – en dan niet met elektrische kachels, maar met geavanceerde warmtepompen – hebben we nog eens vier keer zoveel elektriciteit en minstens vijf Powerwalls nodig. Alternatief voor de elektrische batterij is een warmtebatterij, maar die zijn nog in ontwikkeling. Hierin past minstens tien keer zoveel energie als in de batterij van Tesla. Uiteindelijk denk ik dat een beschaafd land een systeem nodig heeft waarop mensen blijven aangesloten voor hun energievoorziening. Dat versterkt de cohesie en voorkomt een ‘ieder voor zich-mentaliteit’.
Stroom opwekken is een ding, maar de meeste mensen verwarmen hun huis nog met gas.
‘Ik verwacht dat mensen op de lange termijn hun huis elektrisch zullen verwarmen. Dat is onvermijdelijk. In de branche wordt al gediscussieerd of oude gasnetten nog wel vernieuwd moeten worden.’ Dan is NLE uitgespeeld als energiebedrijf.
‘Ja, ik denk dat er een tijd komt dat NLE geen energie meer levert. Niet over vijf jaar, maar heel lang zal het niet duren. NLE is nu al meer een softwarebedrijf dan energieaanbieder. Twee jaar geleden brachten we onze slimme thermostaat Anna op de markt, om te zien of mensen überhaupt wel zitten te wachten op aanvullende diensten en producten van een energiebedrijf. Daarna hebben we de Anna Inzicht-app nog gemaakt, waarmee inmiddels 150 duizend mensen hun energieverbruik bijhouden. En komend najaar gaan we dus televisie-, internet- en telefonieabonnementen verkopen. De markt voor triple play (een abonnement voor televisie, internet en telefonie, Red.) lijkt op de energiemarkt van tien jaar geleden. De markt wordt gedomineerd door een paar grote bedrijven. En of we nu een kuubje gas inkopen of een databundel, dat maakt voor ons weinig verschil. Bovendien blijven we in de meterkast.’ Blijft het bij telecomdiensten?
‘Nee, de mogelijkheden zijn eindeeigen huis magazine juni 2016 29
‘Energie moet er gewoon zijn en liefst zo goedkoop mogelijk’
‘Niet iedereen wil zelfvoorzienend zijn’ Eneco is naar omzet gemeten de tweede energieleverancier van Nederland. Het bedrijf heeft eigen energiecentrales. Woordvoerder Toby Ellson: ‘Waarom zou het doel zijn dat iedereen in zijn eigen energiebehoefte kan voorzien? Niet iedereen kan of wil het. En wie betaalt de rekening voor de netten die er liggen voor de huishoudens die niet zelfvoorzienend kunnen zijn? Nul-op-de-meterwoningen (huishoudens die net zoveel opwekken als ze verbruiken, Red.) zijn over tien tot vijftien jaar wel op grote schaal mogelijk. Maar dagelijks zelfvoorzienend zijn, zien wij niet gebeuren. Niet iedereen heeft een groot dakoppervlak, plek voor de buitenunit van een warmtepomp en een kelderkast waarin de batterij past. Wij juichen de verschuiving van fossiele naar duurzame energie toe. En jagen de transitie ook aan. Maar wij zien geen toekomst voor onszelf waarin we geen stroom en gas meer leveren. Het wordt wel een kleiner deel van onze business. Dat is niet erg, want voor een duurzame wereld is het nodig dat het oude systeem onder druk wordt gezet. Dat zet aan tot innovatie’
loos. We willen de energiestromen rond het huis managen met batterijen, elektrische auto’s en zonnepanelen. Meer wil ik daarover niet kwijt. Onze klanten zijn voornamelijk jonge hoogopgeleide mannen en die vinden technologische ontwikkelingen vaak interessant. Ook willen we de komende vijf jaar het verbruik van onze klanten omlaag brengen, omdat we merken dat ze daar interesse in hebben. Bovendien vindt NLE het zelf ook belangrijk duurzaam te zijn.’ Toch krijgt NLE in de jaarlijkse Stroomranking, een duurzaamheidsonderzoek van onder meer de
Consumentenbond, een 4,5 op een 10-puntsschaal.
‘De samenstellers van die lijst hechten veel waarde aan waar de elektriciteit vandaan komt. Onze klanten kunnen kiezen uit stroom die in Scandinavische waterkrachtcentrales wordt opgewekt of door windturbines elders in Europa. Daarover zeggen we eerlijk tegen onze klanten: als je hiervoor kiest, draag je niet echt bij aan de verduurzaming van Nederland. Het onderzoek zou ook moeten kijken naar wat je met je klanten doet om hun CO2-uitstoot te verlagen. Wij hebben een app en een thermostaat.
En die app-gebruikers verbruiken na het eerste jaar 5 procent minder gas. Dat moet ook worden meegewogen.’ Hoe zal de energiemarkt er over vijf jaar uitzien?
‘De meeste mensen willen ook dan geen omkijken hebben naar energie. Net als nu. Energie moet er gewoon zijn en liefst zo goedkoop mogelijk. En er zullen nog steeds bedrijven zijn die goed energie kunnen opwekken, en bedrijven die goed zijn in dienstverlening.’
dit vindt de vereniging ‘Steeds meer mensen wekken zelf energie op met bijvoorbeeld zonnepanelen en worden daardoor minder afhankelijk van energieleveranciers. Die ontwikkeling steunen wij,’ zegt Claudia Umlauf, beleidsadviseur bij Vereniging Eigen Huis. Daarom is de vereniging onder meer eind 2015 begonnen met de Slimme Energie Service. Umlauf: ‘Dit is een proef waarmee we met energieleveranciers de energierekening van huishoudens stapsgewijs naar nul proberen te brengen.’ Deelnemers krijgen groene stroom tegen inkoopprijs. En via een app kunnen ze het prijsverloop volgen en hun verbruik daarop afstemmen.’
eigen huis magazine juni 2016 31
