e

Dienst Huisvesting Vastgoed Den Dolech 2, 5612 AZ Eindhoven Postbus 513, 5600 MB Eindhoven www.tue.nl

Datum

15 april 2014

Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e ing. M.M.W. Meulen

Inhoudsopgave Titel

Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e

Inleiding Energie rapportages voortgang MJA-3 Energie verbruiken gerelateerd aan variabelen (prestatiematen) Ambitie energieverbruik TU/e: Monitoring ambitie m.b.v. KPI’s

KPI-1: KPI-2: KPI-3: KPI-4: KPI-5:

3 4 5 9 10

Score SustainaBul BREAAM-NL In-use Aantal living labs Aandeel eigen duurzame opwekking TU/e klimaatneutraal

Samenvatting MJA-benchmark opgesteld door AgentschapNL Energiemetingen MetaForum

18 20

Bijlage: Energiemetingen per gebouw

25

Technische Universiteit Eindhoven University of Technology

Inleiding: Deze management review is een onderdeel van het energiemanagementsysteem TU/e. Energiemanagement kan omschreven worden als ‘het op structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van organisatorische, technische en gedragsmaatregelen om het gebruik van energie (inclusief de energie voor de productie en het gebruik van grond- en hulpstoffen) te beperken’. Met invoering van een energiemanagementsysteem wordt structureel aandacht besteed aan voortdurende verbetering van de energie-efficiency. Systematische energiemanagement leidt tot kostenbesparing en vermindert de uitstoot van broeikasgassen. Voor u ligt de eerste management review. Deze review wordt aangeboden aan de klankbordgroep MJA-3. De review bestaat uit de volgende onderdelen: Energie rapportages voortgang MJA-3 Ambitie energieverbruik TU/e Monitoring ambitie m.b.v. KPI’s Samenvatting MJA-benchmark opgesteld door AgentschapNL Energiemetingen MetaForum Bijlage: Energiemetingen per gebouw De review mag gezien worden als een verlengstuk / tussenrapportage van het Energie Efficiency Plan 2013-2016 (EEP 2013-2016).

3 Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e / Versie


Energie rapportages voortgang MJA-3 Dit hoofdstuk geeft een overzicht in het elektra- en aardgas verbruik (energie verbruik) van de TU/e 2005-2013 en laat zien in hoeverre de TU/e aan de MJA doelstelling voldoet.

Elektravergelijk t.o.v. 2005 in kWh en procenten 2005 2006 2007 Gebruik 36.776.648 37.342.864 38.573.798 verschil 0 566.216 1.797.150 % 100,00% 101,54% 104,89% abs % 0,00% 1,54% 4,89%

2008 37.817.032 1.040.384 102,83% 2,83%

2009 39.155.132 2.378.484 106,47% 6,47%

2010 42.130.720 5.354.072 114,56% 14,56%

2011 41.471.474 4.694.826 112,77% 12,77%

2012 39.549.412 2.772.764 107,54% 7,54%

Uit bovenstaande is te zien dat energiebesparing plaatsvindt. De stijging van elektra en de daling van aardgas wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat steeds meer gebouwen gebruik maken van de WKO in combinatie met een warmtepomp. Warmtepompen worden elektrisch gevoed. Nieuwbouwprojecten (MetaForum, Ceres en Flux) hebben zelfs geen aardgas aansluiting meer en worden volledig verwarmd (en gekoeld) met warmtepompen. MJA doel is 2% besparing per jaar. In de periode 2005-2020 is dit 20%. In bovenstaande is te zien dat 14% momenteel gerealiseerd is.  Toevoeging drinkwater In de MJA wordt getoetst op elektra-, aardgasverbruik en warmtelevering (warmtelevering is voor de TU/e niet van toepassing). De TU/e voegt hier water aan toe als energiestroom, omdat water nodig is voor het primaire proces. Voor een duurzame bedrijfsvoering beseft de TU/e dat met water (drinkwater) spaarzaam omgegaan moet worden. Overzicht waterverbruik TU/e


2013 39.654.342 2.877.694 107,82% 7,82%


Het beleid van de TU/e is drinkwater alleen te gebruiken voor de primaire levensbehoeften van de mens. De in 2012 veroorzaakte stijging had te maken met het beperken van het bouwstof naar de omgeving door de sloop van N-laag. Tijdens de sloop is het bouwmateriaal beneveld.

Energie verbruiken gerelateerd aan variabelen (prestatiematen) In het vergelijk op de vorige pagina is het energieverbruik van alle TU/e gebouwen genomen. Het is veel interessanter om het energieverbruik te relateren aan variabelen. Variabelen in deze zijn; het totale oppervlak van de gebouwen, het aantal studenten en het aantal FTE’s.

Variabelen (prestatiematen) In onderstaande grafieken zijn deze drie variabelen van toepassing:  Het aantal m²  Aantal studenten  Aantal FTE

Variabelen Prestatiematen 2008 2009 opp m² 332.071 332.071 Studenten 6880 7118 FTE 2739 2829

2010 332.071 7177 2965

2011 336.341 7558 2865

2012 300.042 7611 2765

2013 292.431 8206 2810

Het aantal m² laat een daling zien. Met het nieuwe Masterplan Campus 2020 realiseert de TU/e een compacte campus waar de verschillende disciplines elkaar ongedwongen kunnen ontmoeten. Alle faculteiten worden gehuisvest rondom een groen, autovrij gebied, de zogenaamde “Groene loper”. Het plan voorziet in de afstoot van 190.189 m² BVO bestaande gebouwen en 127.023 m²BVO renovatie en nieuwbouw. De reductie aan m² BVO is 63.166 m² BVO. Met dit gegeven reduceert de TU/e haar m², van 330.000 naar 270.000 m² BVO. Het aantal studenten laat een groei zien. Verwacht wordt dat de groei de komende jaren voortzet. Het aantal FTE is min of meer gekoppeld aan het aantal studenten. Ook hier wordt een groei verwacht.



 Verbruiken per m²: Elektra: minder m² met meer studenten geeft een verhoging van het elektra verbruik per m². De m² worden daardoor intensiever gebruikt, daarnaast zijn de openingstijden de laatste jaren verruimd. Voor renovatie- en nieuwbouw is een streefverbruik per m² berekend (0,84 GJ/m²) om de MJA doelstelling te kunnen halen. Dit streefgetal wordt aangehouden als leidraad bij het ontwerp voor de renovatie- en nieuwbouwprojecten. Aardgas: Door alleen maar gebruik te maken van het warmte- en koude opslag systeem (WKO) bij renovatie- en nieuwbouw is voor deze gebouwen geen gasaansluiting meer benodigd, hierdoor neemt het gas verbruik af. Water: minder m² met meer studenten geeft normaal gesproken een verhoging van het water verbruik per m². Doordat de TU/e kiest voor waterbesparend sanitair en geen proceskoeling uitvoert met drinkwater is deze stijging omgebogen tot een daling. Voorbeeld water verbruik nieuwbouw MetaForum 0,21 m³/m². Dit is een stuk lager dan het gemiddelde dat de bovenstaande grafiek laat zien. De in 2012 veroorzaakte stijging had te maken met het beperken van bouwstof naar de omgeving door de sloop van N-laag. Tijdens de sloop is het bouwmateriaal beneveld.



 Verbruiken per student: Elektra: meer studenten werkt hier in het voordeel! De TU/e heeft een hoge basislast die veroorzaakt wordt door de labgebouwen (Helix, Spectrum en Cascade) die 24uur x 7dagen gedurende 52 weken continu in bedrijf zijn. Samen met de IT housing is deze basislast plusminus 70% (28.000 MWh) van het jaarverbruik. Geschat wordt dat een student plusminus 4 uur per dag gebruik maakt van zijn laptop gedurende 200 dagen per jaar. Met een gemiddeld verbruik van 60 Watt per uur geeft dit een energie verbruik van 400 MWh. In verhouding tot de basislast is dit bijna nihil. Conclusie: de groei van het aantal studenten is nauwelijks van invloed op het elektraverbruik. Aardgas: meer studenten = minder gasverbruik per student. Daarnaast neemt het gasverbruik af vanwege de inzet van het WKO systeem. De grafiek geeft een sterke daling die komende jaren wordt voortgezet. Water: ondanks meer studenten minder waterverbruik. Dit heeft alles te maken met de inzet van modern waterbesparend sanitair en geen proceskoeling uitgevoerd met drinkwater.



 Verbruiken per FTE: Elektra / Aardgas / Water: het aantal FTE’s fluctueert minder dan het aantal studenten. 2013 laat t.o.v. 2008 een lichte stijging zien van 2,5%, terwijl het aantal studenten over deze periode een stijging laat zien van ±20%. Het resultaat is dat de FTE lijnen de zelfde trend volgen echter met minder demping dan bij de studenten.



Ambitie energieverbruik TU/e Een ambitie zonder handelen is dromen! Handelen zonder ambitie is tijdverdrijf! Dus handel met een ambitie Naast de doelstelling van de MJA-3, heeft de TU/e een duurzaamheidsambitie geformuleerd. E.e.a. is uitgewerkt in de roadmap “Naar de City of Tomorrow” (zie EEP 2013-2016). De TU/e heeft ervoor gekozen om “scenario 2” als de ambitie te nemen. Om deze ambitie te kunnen monitoren zijn 4 KPI’s (Kritieke Prestatie Indicatoren) ontwikkeld. Grafische weergave “scenario 2”

Bovenstaand de drie scenario’s die uitgewerkt zijn in de roadmap “Naar de City of Tomorrow”.

De grafiek op de volgende pagina laat het verloop van de MJA doelstelling zien (Campus2020 lijn) en de ambitie volgens “scenario 2” (Urgenda lijn). De groene lijn 9 Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e / Versie


geeft het werkelijk verbruik aan. Te zien is dat de Campus2020 lijn redelijk gevolgd wordt. Voor het volgen van de Urgenda lijn dient nog e.e.a. ingezet te worden. Een project dat hierin gaat helpen is het optimaliseren van de luchthuishouding in Helix (zie EEP 2013-2016). Dit project is ingezet in de vorm van een Energie Prestatie Contract. De verwacht jaarlijkse besparing is 25.000 GJ.

Energie verbruik in GJ

Energieverbruik 2011 - 2020 600.000 500.000 400.000

Campus2020

300.000

Urgenda

200.000

Werkelijk

100.000 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020

0

Monitoring ambitie m.b.v. KPI’s  KPI: Kritieke Prestatie Indicator: KPI's, zijn variabelen om prestaties van ondernemingen te analyseren. Om de ambitie duurzaamheid uit de roadmap “Naar de City of Tomorrow” te kunnen monitoren zijn 4 KPI’s ontwikkeld en wordt in dit schrijven een voorstel gedaan een vijfde toe te voegen. De KPI’s zijn: KPI-1: KPI-2: KPI-3: KPI-4: KPI-5:

Score SustainaBul BREAAM-NL In-use Aantal living labs Aandeel eigen duurzame opwekking TU/e klimaatneutraal

 KPI-1: Score SustainaBul: De SustainaBul is dé ranglijst van de Nederlandse universiteiten en hogescholen op het gebied van duurzaamheid en transparantie. De SustainaBul is een initiatief (sinds 2012) van Studenten voor Morgen, het landelijk studentennetwerk voor een duurzame toekomst. De TU/e wist in 2012 en in 2013 een derde plaats te behalen onder de universiteiten. Onderstaand het scoringspercentage op de bevraagde onderdelen in 2013 en de te halen ambitie.



Onderdeel Management & Beleid Onderwijs CO2 uitstoot & Energie Waterverbruik Afvalverwerking Inkoop beleid Duurzaam voedsel Nieuwbouw & Renovatie Betrokkenheid Staf & Studenten

Score 83% 75% 64% 71% 56% 71% 73% 100%

Ambitie 93% 100% 95% 71% 81% 100% 73% 100%

100%

100%

De doelstelling voor deze KPI is het bereiken van de eerste plaats in 2016 en te behouden van de top drie notering voor de periode 2013-2015. Voor 2014 is een aangepaste vragenlijst ontvangen, die 15 mei 2014 ingeleverd moet zijn!  KPI-2: BREAAM-NL In-use: BREEAM-NL In-Use is een monitoringsinstrument waarmee de duurzaamheidprestaties van bestaande bouwwerken kan monitoren. Het instrument beoordeelt de gebouweigenschappen én het beheer en gebruik ervan. Met de scores kunnen partijen de operationele kosten van een gebouw terugbrengen en de duurzaamheidprestaties verbeteren. Vanwege de integraliteit op het gebied van duurzaamheid is voor dit instrument gekozen. Definitie Als totaalscore kan een gebouw 1 tot 5 sterren behalen op de onderdelen gebouw, beheer en gebruik. Dit wordt behaald door het uitvoeren van maatregelen op de volgende thema’s:



Ambitie De doelstellingen voor KPI 2 zijn als volgt gedefinieerd. In 2014 wordt een zelfassessment afgenomen voor vier gebouwen als basis voor een (mogelijk) formeel certificeringstraject voor de vastgoedportefeuille. Dit is inmiddels gedaan. Hierbij dient de score van de panden verbeterd te worden volgens de volgende scores. gebouw: minimaal label good; beheer: label very good; gebruik: label good.

Scores zelf-assessment:

Conclusie: de onderzochte gebouwen voldoen aan de ambitie. Omdat de gebouwen voldoen aan de ambitie is gekeken naar de potentieel haalbare scoren.

Naast de potentieel haalbare score loopt er een studie (afstudeerder Avanz Hogeschool) om te kijken hoe de scores zich verhouden met de exploitatiekosten. Is een score excellent haalbaar?

 KPI-3: Aantal living labs

Deze KPI is voor de management review niet van toepassing. Het gaat hier om het verwezenlijken van twee living labs per jaar.  KPI-4: Aandeel eigen duurzame opwekking

Aandeel duurzame energie (GJ) = __________________Opgewekte energie (GJ)__________________________ Gebouwgebonden energie (GJ) + gebruikersgebonden energie (GJ)

Onder duurzame energie valt de eigen opwekking van elektriciteit en warmte uit zonlicht, wind, aardwarmte en biomassa.



KPI-4

2015

2020

2025

2030

Percentage

10%

25%

37,5%

50%

Onderstaand is deze KPI schematisch weergegeven:

KPI 4 | aandeel eigen opwekking duurzame energie Dienst Huisvesting

A | Gebouwgebonden energiegebruik (GJ per jaar)

B| Gebruikersgebonden energiegebruik (GJ per jaar)

Dienst Huisvesting

Energiegebruik Gebouw x (GJ per jaar)

C | Duurzame energie (GJ per jaar) Dienst Huisvesting

Faculteiten

Energiegebruik procesmiddelen faculteit y (GJ per jaar)

Gebouw x

Faculteit y

Zonne-energie (GJ-per jaar) Dienst Huisvesting (of ESCO)

Biomassa (GJ-per jaar) Dienst Huisvesting (of ESCO)

 Gebouwgebonden energiegebruik Het EPA_U instrument wordt hier gehanteerd om energiebesparingen in beeld te brengen. Bij de uitvoering van de besparingen wordt rekening gehouden met natuurlijke vervanging. Uitgangspunt conditiemeting systematiek NEN 2767. Uit eerste onderzoek met het EPA_U instrument is gebleken dat we met de bestaande gebouwen maximaal 12% aan energie kunnen besparen wanneer we de standaard energie besparende maatregelen uitvoeren (EPA_U maatregelen). Een andere conclusie is dat we met CAMPUS2020 (nieuwbouw en renovatie projecten) een besparing kunnen realiseren van 20%. Om te voldoen aan de ambitie “Scenario 2” komen we uit de eerste berekeningen 18% te kort. Oplossingen (mogelijke) voor deze 18%:  Nieuwbouw ambitie op een hoger plan zetten (Voor P2 en P3 volgen we nu scenario 3, EPC 52% lager dan geldende norm.)  Meer vierkante meters afstoten, nu is er rekening gehouden met 60.000 m2BVO  Slimmer en intelligenter omgaan met de gebouwgebonden installaties (BaOpt toepassen).  Bewustwording verder promoten (bijvoorbeeld: tijdens de zomervakantie met het nieuwe werken, gebouwen efficiënter inzetten en sommige sluiten)  Ontwikkeling blijven volgen en nieuwe technologieën toepassen  Energie efficiency op proces installaties verbeteren (Voor het gebouw Helix is hiermee een start gemaakt in de vorm van een Energie Prestatie Contract)

Projecten in voorbereiding: Ombouwen koelmachine Spectrum naar warmtepompen: Dit project is aangedragen als compensatieproject voor de nieuwbouw Flux. Gebouw Flux gebruikt meer koude



dan warmte uit de WKO. Omdat het gebouw voor het totale WKO systeem in balans moet zijn werd voorgesteld om dry-coolers te gaan gebruiken. Omdat het inzetten van dry-coolers niet efficient is, is gezocht naar een compensatie project in de bestaande gebouwen van de TU/e. Dit project is gevonden in het gebouw Spectrum. (zie EEP 2013-2016). Led verlichting Sportvelden: Voor dit project is een netto contante waarde berekening gemaakt, die aangeeft dat de terugverdientijd plusminus 9 jaar is (zie EEP 20132016).

Vergelijk standaard verlichting / Led verlichting Kosten €

200000

150000 Standaard

100000

LED

50000 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

Led pilot projecten: Eind 2013 is een Led pilot uitgevoerd in gebouw Helix. ¼ deel van vloer 2 is uitgevoerd met Led verlichting met aanwezigheidsdetectie en daglichtregeling. De berekende besparing is 65% t.o.v. standaard TLD verlichting. Metingen moeten uitwijzen of de besparing daadwerkelijk behaald wordt. Momenteel in uitvoering collegezaal 7 voorzien van Ledverlichting. TLD verlichting en Parspots worden vervangen door Ledbuizen. De verwachte besparing is 55%. Metingen moeten uitwijzen of de besparing daadwerkelijk behaald wordt.  Gebruikersgebonden energiegebruik Leidraad is energiezorg, medewerkers bewustmaken van energieverbruiken in het proces en de keten. Momenteel wordt gebouw Helix geoptimaliseerd in de luchthuishouding door middel van een energieprestatiecontract (EPC). Het ombouwen van de zuurkasten heeft in dit project een enorme omvang waarin medewerkers betrokken worden. Energiezorg is het op structurele en economisch verantwoorde wijze uitvoeren van organisatorische, technische en gedragsmaatregelen om het gebruik van energie te minimaliseren  Duurzame energie 10% eigen opwekking op eigen terrein is opgenomen in het EEP 2013-2016 (conform “scenario 2”). Voor 10% eigen opwekking met PV beschikt de TU/e niet over voldoende dakoppervlak. Om deze 10% te realiseren is contact gezocht met de Provincie en de Gemeente Eindhoven. Diverse scenario’s zijn bekeken, maar concreet is nog geen oplossing gevonden. Onderstaand worden de bekeken scenario’s gevisualiseerd en toegelicht. 14 Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e / Versie


Scenario 1: Inzet Bio WKK (met vergister) De TU/e heeft deelgenomen in het project “Benutting energie(rest)stromen Eindhoven”. Het mestoverschot van ruwweg 2 mio ton in Brabant bevind zich in hoofdzaak in het hoefijzer rondom Eindhoven. De PLMV heeft zich ten doel gesteld dit mestoverschot op een verantwoorde wijze af te bouwen en heeft hiervoor de technische kennis en techniek in huis. Het uitgangspunt was, hoe kunnen we dit mestoverschot duurzaam verwerken. Deelnemers in dit project waren: PLMV, De Mispelaar, Waterschap de Dommel, Essent, Gemeente Eindhoven, Provincie Noord-Brabant en TU/e.

Het probleem in beide gevallen is, waar plaats ik de Vergister en hoe krijg ik het groene gas bij de BIO WKK. Na diverse gesprekken heeft dit niet geleid tot een oplossing!

Scenario 2: Inzet Bio WKK en verkoop duurzame warmte WKO TU/e TU/e neemt de elektriciteit af van de nieuw te bouwen Biomassa centrale van de Gemeente Eindhoven op Strijp S/T. Wanneer de TU/e mede eigenaar wordt mag deze afname gezien worden als energieneutraal, in het geval van geen eigenaar, klimaat neutraal. Mede eigenaar worden kan door een opslag op de kWh prijs die aan de gemeente betaald wordt. Maximale afname 10.000 MWh. Dit is een CO2 reductie van ongeveer 5kton CO2. Met deze maatregel wordt voldaan aan de ambitie om in 2015 10% eigen opwekking te hebben.  Verkoop duurzame warmte: Om voldoende koude te kunnen laden heeft de TU/e voor het WKO systeem koeltorens nodig. Momenteel wordt in de gebouwen meer koude afgenomen dan warmte. Het laden van koude-, start door het onttrekken van warmte uit de warme bronnen en deze via de koeltorens af te koelen. Deze warmte wordt uitgewisseld met de omgeving. Dit proces is nodig om de WKO in balans te houden (evenveel warmte als koude onttrekking).



In 2011 is plusminus 18.000 GJ aan warmte uitgewisseld met de omgeving. De gemeente Eindhoven heeft aangegeven twee gegadigden te hebben die deze warmte willen afnemen. Dit zijn het Maxima Medisch Centrum (MMC) en woongroep Vitalis Peppelrode. Door deze warmte duurzaam in te zetten kan de TU/e jaarlijks ca. €150.000 genereren die ingezet kan worden voor het verduurzamen van de Campus. Een uitgewerkte business case moet aangeven wat de opbrengst exact is. Gemeente Eindhoven heeft aangegeven deze business case samen met de TU/e te willen uitwerken. Wanneer bovenstaande uitgevoerd wordt, is het idee van de Gemeente, dat het ontstane warmtenet vanuit de TU/e uiteindelijk gekoppeld kan worden aan het nieuwe warmtenet van de Gemeente Eindhoven. Het nieuwe warmtenet van de gemeente wordt gerealiseerd met de biomassa centrale van Strijp S/T. Het voordeel van het koppelen van de warmte netten is, dat flexibiliteit wordt gecreëerd in de levering. Heeft de TU/e in de toekomst minder warmte overschot, wordt het tekort geleverd door de gemeente en visa versa. In de voor-studie van de business case, heeft het MMC aangegeven niet aangesloten te willen worden op de WKO van de TU/e. Men wil geen langdurige contracten aangaan. Hiermee vervalt dit scenario.

 Wat blijft er over! De stationspassage die onder het centraal station van Eindhoven doorloopt, wordt vanaf 2013 vervangen. Deze verbouwing wordt gerealiseerd omdat de huidige stationspassage het groeiend aantal reizigers niet meer aankan.

Foto-impressie Stationspassage.



In de huidige planvorming is een WKO-installatie opgenomen om de passage en aanwezige winkels te kunnen voorzien van warmte. Gesprekken met de betrokken personen van ProRail en NS Energy heeft uitgewezen dat er interesse is voor de aansluiting van de stationspassage op de WKO van de TU/e. Het resultaat moet volgens ProRail en NS Energy uiteindelijk zijn dat het bodem energie opslag systeem (bronnensysteem) voor het station komt te vervallen en het systeem van de TU/e deze functie overneemt. De WKO installatie moet warmte en koude leveren met een maximaal debiet van 60m3/h aan grondwater. Voor de koeling is een debiet van 60 m3/h van 9°C bronwater het uitgangspunt met een jaarlijks energie verbruik van 950 MWh (ca. 3.400 GJ). Voor de verwarming is een debiet van 60m3/h van 15°C bronwater het uitgangspunt met een jaarlijks energie verbruik van 1400 MWh (ca. 5.050 GJ). De afstand tussen de circulatieleiding van de WKO van de TU/e en de stationspassage is ongeveer 400 meter.  Lichthoven Direct naast het station van Eindhoven worden in de komende jaren nieuwe gebouwen ontwikkeld. Hierin worden woningen, kantoren en een studentenhotel gevestigd. Ook voor deze gebouwen staat een WKO-installatie op de planning voor de warmte- en koudevoorziening. Het studentenhotel wordt ontwikkeld door AM. Vanuit de haalbaarheidsstudie, die eind vorig jaar is uitgevoerd, is door Arcadis de volgende informatie aangedragen. Het studentenhotel heeft een oppervlak van 15.000 m2 bvo en een verwacht verbruik voor verwarming van 760 MWh (ca. 2.750 GJ) en 1.700 vollasturen en voor koeling 180 MWh (ca. 650 GJ) en 600 vollasturen. De gehele ontwikkeling van Lichthoven op lange termijn voorziet in een veelvoud van het vloeroppervlak en energieverbruik. De haalbaarheid van de verdere ontwikkeling van Lichthoven is echter niet duidelijk. Bovenstaand nieuw initiatief wordt momenteel onderzocht. Het achterliggend idee is, om met deze opbrengsten een investering te doen in eigen opwekking van duurzame energie. Eigen opwekking kan zijn, elektra afnemen van de te bouwen Biomassa centrale op Strijp S/T of investeren in PV panelen.

PV op de daken van de TU/e Diverse daken op de TU/e zijn bekeken op geschiktheid voor PV panelen. Het dak van Vertigo laagbouw en van het Sportcentrum zijn het meest geschikt. Omdat het dak van de laagbouw van Vertigo vergeven is voor onderzoek aan PV panelen valt dit dak af. Voor het dak van het Sportcentrum is een business case opgesteld, die momenteel wordt behandeld. Opbrengsten: 345 MWh oost-west oriëntatie 128,5 MWh zuid oriëntatie

Foto impressie PV op Sportcentrum 17 Management review MeerJaren Afspraak Energie Efficiency TU/e / Versie


 KPI-5: TU/e klimaatneutraal KPI-5 is geen officiële KPI. Deze KPI laat zien de mate van klimaatneutraliteit van de TU/e. In “scenario 2” is de ambitie om in 2015 volledig klimaatneutraal te zijn. Inhoudelijk wil dit zeggen dat het elektraverbruik gecompenseerd wordt met Garantie van Oorsprong en dat het aardgasverbruik gecompenseerd wordt met CO2 credits. Momenteel (2014) is het elektraverbruik gecompenseerd met GvO’s Biomassa nederland en het aardgasverbruik voor 25% gecompenseerd door bosaanplant. Voor 2015 dienen naar voor 75% van het gasverbruik CO2 credits aangeschaft te worden om te voldoen aan de ambitie. (De emissie van aardgas bedraagt 1,767 ton CO2 per 1000Nm³ aardgas)

Samenvatting MJA-benchmark opgesteld door AgentschapNL MJA deelnemers vullen jaarlijks (voor 1 april) het E-mjv in. In het E-mjv (elektronischmilieujaarverslag) wordt jaarlijks de voortgang MJA gemonitord. Per brancheorganisatie wordt een benchmark rapport opgesteld. In onderstaande grafieken is de benchmark 2012 te zien van het energieverbruik GJ/m² en energieverbruik GJ/student. In wezen vergelijk je peren met appels. Het enige wat interessant is, is de TU/e te vergelijken met TU Delft en Universiteit van Twente (aangeduid als Enschede). Dit zijn alle drie technische universiteiten.

Conclusie bovenstaande en onderstaande grafieken: Interessant is een vergelijk te maken over het aantal studenten per m². Uit de Benchmark Universiteiten 2012 opgesteld door AOS studley is onderstaande tabel gemaakt. UT heeft haar Masterplannen gereed, te zien is dat de UT het dichtstbevolkt is per m². Dit verklaart het (geringe) meer-verbruik GJ/m² t.o.v. TU/e en TUD. Minder m² met meer studenten geeft een geringer verbruik per student. In onderstaande tabel zijn twee berekeningen gemaakt, waarmee de universiteiten met elkaar worden vergeleken, indien uitgegaan wordt van de referentie van de UT en de referentie TUD. Conclusie uit beide berekeningen is dat de TU/e in vergelijking tot de andere op grote voet leeft. Het reduceren van m², waarmee de TU/e in het Campus2020 plan is begonnen is een must.



TU Delft UT Enschede TU Eindhoven

m² VVO 444.697 169.471 271.026

Studenten 17.909 9.313 7.762

Stud/m² 0,040 0,055 0,029

Ref UT Ref TUD 325.895 444.697 169.471 231.250 141.247 192.738

Onderstaand het cumulatief effect van de ingezette Proces Efficiency (PE) maatregelen vanaf 2009. De TU/e zit hier onder het gemiddelde (donkergroenebalk), dit is exclusief de Campus2020 projecten. MetaForum is vanaf 2013 meegenomen. Overige universiteiten zijn anoniem weergegeven.

Aandeel Duurzame Energie (DE) maatregelen. Hierin is duidelijk te zien welke universiteiten het energieverbruik CO2 gecompenseerd hebben. De TU/e heeft het elektra verbruik voor 100% gecompenseerd met “Garanties van Oorsprong”, aardgas voor 25% gecompenseerd met bos aanplant. Donkergroene balk is de TU/e, overige universiteiten zijn anoniem weergegeven.



Energiemetingen MetaForum Het meest interessant is te kijken of nieuwbouw MetaForum voldoet aan het ambitie verbruik (0,84 GJ/m²) opgegeven in het EEP 2013-2016. In onderstaande tabel zijn de verbruiken van de 4 trafo’s weergegeven. Maand Aug 2012 Sep 2012 Oct 2012 Nov 2012 Dec 2012 Jan 2013 Feb 2013 Mar 2013 Apr 2013 May 2013 Jun 2013 Jul 2013 Aug 2013 Sep 2013 Oct 2013 Nov 2013 Dec 2013 Jan 2014 Feb 2014 Mar 2014 Totaal

HK1 kWh 19.560 19.760 29.080 27.610 53.380 82.240 65.130 61.260 38.180 23.020 22.970 18.354 18.656 26.160 44.890 53.700 54.450 49.020 46.440 35.640 789.500

HK2 kWh 16.830 18.970 33.980 74.900 35.630 74.990 48.600 65.450 38.100 34.660 27.840 25.130 28.030 32.420 41.380 37.470 33.530 47.840 47.430 40.430 803.610

HK3 kWh

HL kWh

Totaal

GJ

m ²BVO

128.520

133.210

298.120 169.490 210.320 280.850 278.230 346.940 298.630 321.660 224.250 209.360 206.150 204.756 203.884 228.820 271.550 265.240 244.370 277.830 253.260 238.500

2.683 1.525 1.893 2.528 2.504 3.122 2.688 2.895 2.018 1.884 1.855 1.843 1.835 2.059 2.444 2.387 2.199 2.500 2.279 2.147

28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434 28.434

63.840 66.920 70.670 76.590 100.530 77.810 131.200 58.020 109.230 80.480 113.010 71.890 118.210 76.740 72.220 75.750 73.820 77.860 79.390 75.950 88.990 72.282 86.120 71.078 94.880 75.360 102.870 82.410 95.270 78.800 91.320 65.070 97.530 83.440 83.530 75.860 84.210 78.220 1.885.360 1.553.740

GJ/m ² /maand GJ/m ² /jaar

0,094 0,054 0,067 0,089 0,088 0,110 0,095 0,102 0,071 0,066 0,065 0,065 0,065 0,072 0,086 0,084 0,077 0,088 0,080 0,075

GJ/m ² /jaar

GJ/m ² /jaar gem maand

temperatuur 19,0 °C jaar periode 1 14,0 °C 10,5 °C 6,9 °C 4,9 °C jaar periode 2 2,0 °C 1,7 °C 0,935 2,5 °C jaar periode 3 8,1 °C 11,5 °C 0,958 15,3 °C kWh 19,2 °C 2.954.520 18,1 °C 0,895 14,4 °C 12,2 °C kWh 6,7 °C 3.025.610 5,9 °C 5,7 °C kWh 6,5 °C 2.827.970 8,4 °C

Rechts in de tabel zijn drie jaarperioden te zien. Van elke jaarperiode is het energieverbruik in GJ/m² weergegeven. Gemiddeld genomen is dit 0,929 GJ/m². Met dit gegeven wordt niet voldaan aan het ambitie verbruik. Zoemen we verder in op trafo niveau, ontstaan onderstaande grafieken. Gezien de problemen die dit gebouw in het beginstadium heeft gehad met de comfort installatie wordt met name gelet op de verbruiken van de warmte pompen (volgen deze de temperatuur). Allereerst is de lichttrafo te zien. Op deze trafo zitten hoofdzakelijk lichtgroepen.



Augustus 2012 is niet representatief (dit is een optelling vanaf het begin), met uitzondering van de december maanden (hierin valt de kerststop) is te zien dat de variatie tussen de maanden klein is. Dit geeft aan dat het gebouw nauwelijks gebruik maakt van het daglicht ritme. Kunstlicht is in dit gebouw altijd benodigd. Iets verder in zoemen naar dagwaarden laat zien dat de basislast hoog is. In de kerststop is duidelijk te zien dat dit een stuk lager kan zijn. Licht technisch vergt dit gebouw nog de nodige aandacht.

Trafo 1. Op trafo 1 zit o.a. de warmtepomp 3 van de laagbouw. In relatie tot de buitentemperatuur is de conclusie dat het goed werkt.



Zoemen we in op uurwaarden, is te zien dat fine-tunning moet plaatsvinden. Op 1ste en 2de kerstdag en op 30 december komt de warmtepomp gewoon in, wat niet de bedoeling is. Trafo 2. Op trafo 2 zit o.a. de warmtepomp 2 van de laagbouw en warmtepomp 2 van de pod. In relatie tot de buitentemperatuur is de conclusie dat tot april 2014 er aanloopproblemen waren. Daarna wordt de temperatuur gevolgd.



Zoemen we in op dag verbruiken, geeft dit een grillig patroon. Weekenden zijn niet direct te herkennen. Zondag 10, maandag 11 en dinsdag 12 november geven een hogere waarden dan normaal. Het weekend van 23 en 24 november ligt een stuk hoger dan dat van normale weekenden. E.e.a. dient nader uitgezocht te worden.

Trafo 3. Op trafo 3 zit o.a. de warmtepomp 1 van de laagbouw en warmtepomp 1 van de pod. In relatie tot de buitentemperatuur is de conclusie dat tot april 2014 er aanloopproblemen waren. Daarna wordt de temperatuur gevolgd.



Opvallend is de hoge basislast op deze trafo. E.e.a. dient nader bekeken te worden.

Draaiuren warmtepompen nader uitzoeken. Conclusie: Met de huidige gegevens en de benodigde nazorg in de bedrijfsvoering, gaat dit gebouw voldoen aan de ambitie van 0,84 GJ/m².



Bijlage: Energiemetingen per gebouw Onderstaand de energiegegevens van de TU/e gebouwen. Deze gegevens zijn niet gevalideerd. Elektra 2011

Gas 2013

2011

2012

2013

499.513 458.355 346.330 183.303 165.708 149.943 Sportcentrum1.161.097 1.130.011 1.140.171 Werfgebouwen254.060 264.846 25.537 Hoofdgebouw2.813.598 1.672.674 1.750.333 Traverse 636.864 334.249 267.216 Auditorium 1.400.000 1.023.560 1.397.300 IPO 459.095 322.769 325.468 Bouwhal 1 (Aruba) 32.663 37.959 29.526

89.163 21.845 133.182 28.444

367.181 128.414 170.788 253

57.878 166.541 56.982 5.644

217.310 197.095 150.985 19.723 906.481 58.179 179.087 50.219 5.920 90.967 34.543 353.659 42.698 117.886

62.409 41.979

69.983 295.783

138.203 32.210 298.059 64.229 99.353

1.600.000 3.175.727

116.498

2.085.736 2.324.997 311.457 59.137 878.759 1.041.041 15.950 24.150 127.719 252.213 17.214 79.504 6.994.727 7.022.787 193.155 191.956

56.215 104.781 160.907 24.510 47.439 68.626 339.768 64.376

66.532 101.271 168.335 26.635 48.905 66.594 171.433 73.586

3.295.697 3.281.782

25.333

35.716

47580

N-laag 3.107.207 2.000.000 Acoustisch Lab 11.738 10.298 10.554 Cascade 936.405 1.195.098 1.746.240 Spectrum 3.406.742 3.732.891 3.658.990 Tennispaviljoen

461.497 6.012 80.953 257.936 6.595

225.721 6.504 89.815 246.591 10.654

6.947 99.305 274.469 0

Gemeni zuid d)3.040.396 2.912.601 1.879.520

257.443

570.581

562.865

e) Gemeni noord1.317.998 1.396.681 1.031.930 Laplace 2.000.434 2.098.764 2.699.020 Botenloods (kanaaldijk) 72.632 59.315 60.011 Studentencentrum 477.428 e3) 522.689 478.069 Kennispoort 1.157.213 1.059.946 1.000.557

452.930

408.718 106.187

537.740

84.355 15.927 91.993 75.893

18.424 107.539 92.358

19.726 95.864 82.315

Gebouw

2012

Paviljoen

Paviljoen NP

Ceres MMP Connector Potentiaal Impuls Corona

200.000 75.000 224.262 441861 441.096 361099 90.000 172.757 165.750 2.009.407 2.062.232 2.148.916 59.210 277.460

W Hal / 44 MetaForum 513.220 a) Vertigo 2.101.926 De Hal 426.463 Matrix 1.106.213 Gaslab 61.020 Zwarte Doos 117.700 BBC 15.000 Helix 7.193.065 Athene 213.480 b) Cyclotron 3.278.525

59.782 266.232

c)


825363

542.342 69.750

197.999 64.172 10.271

346.824 45.472 115.608 78.315 180.000

55.456 59.991 84.122 349.409 70624

122.615


Water Gebouw Paviljoen

2011 2.710 Paviljoen NP 257 Sportcentrum 12.283 Werfgebouwen 91 High Tech Centrum 534 Hoofdgebouw 2.973 Traverse 1.048 Auditorium 3.693 IPO 674 PTHN 1 en 2 1.486 Pabo 1.283 Bouwhal 1 (Aruba) 53 Bouwhal 2 (Fontys) 165

WKO warm 2012 2.723 217 12.305 25 408

10.116 1.028 3.392 631 1.418 1.311 47 105

2013 2.951 124 13.811 453 3.000 1.028 3.533 796 1.666 1.435 41

5 1.047

695 441 478 21.042 155

686 769 489 14.898 151

651 397 415 14.874 193

Meulensteen 135 W Hal / 44 MetaForum0

109

72

10.000

5.584 3.101

Connector Potentiaal Impuls Corona

a)

2012

2013

215.940

152.210

184.075

147.000

317.300

208.000

800

48.250

760.600

378.650

461.300

550.300

588.333

263.000

229.510

2011

2012

2013

200.000

188.000

211.000

5

300

Ceres MMP Twinning

WKO koud

2011

geen waarde 28.000

113.230

320.720

529.500

364.400

349.567

436.020

831.000

781.470

675.270

2.701.300 2.860.500 2.759.900

1.017.800

Vertigo De Hal Matrix Gaslab Zwarte Doos BBC Helix Athene TNO Catalyst

2.558 6.112 878 11 903 35 35.838 202 12.635

2.686 4.471 850 12 774 37 35.650 114 14.498 332

895 58 44.296 94 13.876 439

Cyclotron b)

1.617

1.681

1.476

N-laag c) 8.197 Acoustisch Lab 20 Cascade 964 Spectrum 25.571 Tennispaviljoen

4.229 80 494 25.838

269 64 1.223 31.121

554.000

377.378

0

31.800

55.000

66.370

2.780.000 2.618.300 2.737.200

Gemeni zuid d) 17.468

11.169

17.597

209.000

632.000

704.000

1.144.730 1.153.300 1.167.430

Gemeni noord e) 2.206 Laplace 1.211 Space-cabs 8.271 Botenloods (kanaaldijk) 922 Studentencentrum4.450 e3) Kennispoort 1.799 WKO 7.722

3.081 1.063 9.955

1.590 1.271 8.894

84.106 39

800.300 1

131.000 13

1.000 4.392 1.670 8.336

1.184 5.182 1.706 8.516

4.000 923

12

500.000

553.100

1.298.110 1.563.078 1.573.780


997.000 1.139.500

100.000

116.200

1.431.612 1.561.925 1.546.847 869.100

26.700

0

78.650 143.743

106.585 215.896

99.500 191.493

397.130

457.588

254.486

e

Recommend Documents