Beatriz Van Houtte Alonso
Retorica Sint-Bavohumaniora Gent
Leerkracht Nederlands: Mevr. Verbesselt
2013-2014
Met dank aan Paul Van Houtte, Blanca Van Houtte en Héloïse Viérin
E U R O P A, Indigne-toi! Waarom zou u naar mij luisteren? Ik ben véél te optimistisch, zo iemand die nog gelooft in de goedheid van de mensen en die droomt over wereldreizen, ware liefde en nog talrijke andere sprookjes. Mijn ideeën zijn gebaseerd op een leven van amper 17 jaar en zijn idealistisch, of zou ik naïef moeten zeggen? Ik heb zo goed als geen ervaring. Het enige wat mijn mening relevant kan maken is het volgende: ik ben Europeaan. HalfSpaans, half-Belgisch en ik ben samen met alle andere jongeren de toekomst. Europa is de mensen en ik maak daar deel van uit. Wat ik hier neerschrijf is vanuit het standpunt van een jongere bekeken. Alles wat ik hier voorstel is dan ook wat er in mijn dagelijks leven ontbreekt. Europa rust zeker niet alleen op de jongeren, integendeel zelfs. Maar dit werk gaat over de Toekomst van Europa en wie toekomst zegt, zegt de jeugd. Ik weet niet of mijn mening iets waard is of zelfs zinnig, maar ik denk dat dat juist het interessantste is. Ik verklaar me nader: ik moet geen verkiezingen winnen, ik heb absoluut niets te verliezen, ik heb nog niet genoeg meegemaakt om cynisch door het leven te lopen. Daarom is mijn mening waardevol. Om de woorden van een Amerikaan, Steve Jobs, te citeren in een werk over Europa (ja, dat moet kunnen): “The ones who are
crazy enough to think that they can change the world, are the ones who do.” Europa is tenslotte ook begonnen met een utopisch idee van twee Fransmannen. Twee aartsvijanden die samenwerken, wie had dat ooit gedacht? Een Europa waar niet meer aan wordt getwijfeld, wie had dat ooit durven dromen?
Stap
1:
“Indignez-vous” klinkt het in de mond van Stéphane Hessel en wie beter om ons te inspireren voor een nieuw Europa dan één van de auteurs van de Universele Verklaring van de Mens. Volgens mij is dit een essentiële boodschap naar de toekomstige Europeaan toe. De Europeaan moet zijn lot in eigen handen nemen. Of je nu voor of tegen de Europese Unie bent, naar een andere wijzen en je handen wassen in onschuld zou geen optie meer mogen zijn. Zondebokken aanduiden is gemakkelijk en kan leiden tot de vreselijkste handelingen, dat heeft de geschiedenis ons meer dan één keer bewezen. De Europese Unie wordt aangezien als de grote
schuldige van dit alles. In Spanje wordt er met de vinger gewezen naar de grote, verre en huiveringwekkende boosdoener: “Bruselas”. We zouden eens moeten stoppen met onze vinger te richten naar alle anderen behalve onszelf. We moeten onze verantwoordelijkheid nemen, wij zijn de Europeanen, wij zijn Europa. Tot nu toe hebben we ons té passief gedragen, we moeten streven naar een actief burgerschap. Er is meer rechtstreekse inspraak en een grotere betrokkenheid nodig. Hoe kunnen we nu gemotiveerd zijn voor een nieuw Europa als we niet eens het gevoel krijgen dat we er deel van uit maken? We moeten net zoals Le Petit Prince het met zijn planeet en de vos doet, Europa “apprivoiser”, een verantwoordelijkheidsgevoel creëren. Het boek van Saint-Exupéry zou trouwens verplichte lectuur moeten worden! Politiek moet dus weer een zaak van allen worden, dat is toch het punt van de democratie? We moeten echter oppassen, zoals een personage van Herodotos het zegt: er is niets minder samenhorend of meer volgzaam dan een massa. Ik voeg hieraan toe: een onwetende massa. Jongeren zouden meer moeten weten over politiek. Een cursus politiek voor iedereen in het middelbaar, dat moet er komen. Zo kan een échte democratie tot stand komen, waarin iedereen begrijpt waar hij mee bezig is en de zin en motivatie heeft om zijn verantwoordelijkheid op te nemen in de maatschappij.
Stap
2:
Van Rompuy noemt de Europese Unie de grootste vredesgedachte en het grootste vredesproject van de hedendaagse geschiedenis. Hij merkt zeer juist op dat een zowel negatieve als positieve oorzaak aan de basis liggen van het huidige Europa. Het is belangrijk dat we de oorspronkelijke reden voor het oprichten van de Europese Unie niet vergeten. De gedachte van Nooit Meer Oorlog was zeer belangrijk in de evolutie naar de Europese Unie die we vandaag kennen. Jean Monnet wou de oorlog niet alleen maar ondenkbaar maar gewoonweg materieel onmogelijk maken. De Europese Unie is daarin geslaagd! Toch kan onze generatie het zich niet voorstellen wat oorlog betekent. We kennen het uit beelden uit verre landen in de krant, door boeken, uit films, uit de les. Het is niet moeilijk dat er nu meer en meer vragen ontstaan rond Europa, nu dat de primaire reden voor zijn ontstaan niet meer actueel is in onze leefomgeving. We beseffen niet genoeg hoe gelukkig we onszelf moeten prijzen in een vredig continent te leven. Zijn de onvoorstelbare maar pijnlijk actuele beelden uit verre landen dan niet genoeg om ons tot dit inzicht te brengen? De beelden uit Oekraïne laten mij persoonlijk toch niet onverschillig. Ja, het is belangrijk te weten van waar we komen. Europa mag echter niet enkel berusten op het verleden. Natuurlijk is de geschiedenis van de Europese Unie en Europa zeer belangrijk, het is zelfs één van haar
grootste schatten maar we willen zeker geen oubollig, versleten Europa. We willen een actief en jong Europa waarvan we ons deel voelen en waarop we fier zijn. Men moet er niet op rekenen jongeren te kunnen aanspreken met een beeld van Europa enkel als vredesproject, ook al moet dat volgens mij het hoofddoel blijven. Waar blijven de jongeren in de Europese Unie? Waar blijven de vrouwen? Vandaag zijn er nieuwe uitdagingen en zeker geen gemakkelijke. Vroeger was er een vredesproject nodig, vandaag hebben we andere problemen, met als meest tastbare, de economische crisis. Op dit moment is de prioriteit van Europa lidstaten met financiële moeilijkheden helpen, of dat zou het moeten zijn. Het is gemakkelijk enthousiast mee te werken wanneer lid zijn van de Europese Unie alleen welvaart met zich meebrengt. Politici vergeten vaak de minder aangename kant van de zaak: solidariteit. Nu het moeilijker gaat, komt er kritiek, dat is logisch. Toch moeten lidstaten van Europa consequent zijn: kiezen voor Europa is ook kiezen voor solidariteit. Pleit deze redenering de corrupte praktijken binnen de regeringen van bijvoorbeeld Griekenland, Italië en Spanje vrij? Natuurlijk niet. Europa is echter niet alleen een zaak van een paar corrupte politici. Europa is de gewone burger, zoals u en ik. Wij, Europeanen die het beter hebben, moeten denken aan onze medeburgers die door fouten die hun te boven gaan nu diep in de put zitten. Zij zouden niet mogen boeten voor hun corrupte regeringen en opdraaien voor de schuldencrisis. Met dit alles wil ik duidelijk maken dat Europa wel degelijk nuttig is en kan zijn op enorm veel vlakken. Jongeren moeten dat beseffen. We moeten weer leren geraakt worden door onrechtvaardigheden en problemen (Indignez-vous!). We moeten ons weer betrokken voelen, het gaat ons wel degelijk ook aan. Jongeren moeten dus niet alleen meer weten over politiek om zich betrokken te voelen maar ook mee zijn met de actualiteit. Daarom zou er op school tijd moeten worden besteed aan actualiteit lezen en bespreken. Zo bouwen we een hedendaags Europa, dag op dag, stap voor stap.
Stap
3:
Ik heb twee nationaliteiten: ik ben Belg en Spanjaard. Het klinkt zeer verrijkend maar het is vooral de aanleiding tot de gigantische chaos in mijn hoofd. Ik loop eigenlijk een beetje verloren. Een eigen identiteit vinden is zeker niet zo vanzelfsprekend. In Europa is dit soort situatie zeker geen uitzondering meer. Als je zelf geen twee nationaliteiten hebt, kom je er constant in contact mee. Uiteindelijk komt het altijd op identiteit neer: we worden sterk bepaald en bestempeld op basis van waar we vandaan komen, of we het nu willen of niet. Toch is een identiteit niet iets dat op papier staat, volgens mij hangt het vooral af van hoe we ons voelen, en hoe we ons identiteitsgevoel uiten. Om dit cliché (waar ik
desondanks wel in geloof) nader uit te leggen geef ik een voorbeeld. Stromae is half-Rwandees, half-Belg. Hij zou zichzelf als Rwandees, Belg, Waal, Brusselaar, Franstalige, Europeaan of aardbewoner kunnen zien. Uiteindelijk staat er op zijn identiteitskaart het doorslaggevende woord (dat trouwens hetzelfde is als bij Filip de Winter): Belg. Onze identiteit zoeken en vinden is zo verschrikkelijk moeilijk en zo ongelooflijk belangrijk. Het is zelfs cruciaal. Ik denk dat identiteitsverlies of vrees voor andere mentaliteiten echt een probleem is in Europa en de aanleiding tot vele andere. Ik ben het zat te zien hoe mensen en vooral volwassenen hun oogkleppen opzetten en niet inzien hoeveel ze kunnen leren van hun buren. Je moet helemaal geen verre reizen maken om andere visies te ontdekken en ervan te leren. (Als je dan reist, hier is een revolutionair feit: de beschaafde wereld reikt wel degelijk verder dan het strand! ) C’est arrivé près de chez vous. Het ontmoeten van mensen die anders zijn, moet beginnen in het kader van het onderwijs. Uitwisselingen, uitwisselingen en meer uitwisselingen. Er wordt wel gezegd dat België, Europa in het klein is. Laten we niet rond de pot draaien, Vlamingen kennen Walen niet en omgekeerd hetzelfde. Brussel is een soort van surrealistische mengelmoes à la Magritte. Dan komen er muzikale goeroes zoals Stromae die iedereen samenbrengen op een miraculeuze wijze. We zijn zo anders en tegelijk zijn we zo ongelooflijk gelijkaardig. In Europa is er zo veel schoonheid, op alle vlakken. Op zo een klein gebied is er een enorme concentratie aan totaal uiteenlopende culturen. Niettemin is het alsof we door onze eigen schoonheid verblind worden. We nemen onze eigen levensstijl als de enige en de beste aan. Het is niet nodig van de buren te leren, we hebben ze niet nodig en we begrijpen hun taal toch niet. Op dat moment moet men de Europeaan doen beseffen dat de buur fundamenteel in niets verschilt, de verpakking en de manier van leven is anders en tot daar gaat de opsomming van verschillen. Het evenwicht vinden tussen de uniciteit van elke cultuur en de gelijkenissen tussen alle Europeanen, dat is het streefdoel. De verscheidenheid binnen Europa is tegelijk onze sterkte en onze zwakte. Mijn ongelooflijk vergezochte en complexe oplossing hiervoor heb ik al vermeld: uitwisselingen. Uitwisselingen toegankelijker en gemakkelijker maken voor studenten en meer plaatsen voorzien voor Erasmus. Eenvoudig en ZO verrijkend.
Stap
4:
Zoals Bernard Guetta het zei tijdens een debat over Europa in de Bozar, om voor Europa te pleiten moet je er kritiek op geven, anders word je vanaf het begin al genegeerd. Te midden van een eurocrisis (of al achter de rug?) zou het niet moeilijk moeten zijn en eigenlijk overbodig om te stellen dat er vandaag in Europa problemen zijn. Europa heeft vernieuwing nodig, op alle vlakken. We moeten niet bang zijn om de
zwakke punten van Europa te aanvaarden. We moeten stoppen met ze te verbergen en er voor uitkomen! Zo alleen kunnen we Europa verbeteren. En dat is toch wat we willen? Ik vraag me steeds af: als politici geen Europa willen, wat willen ze dan wel? Zonder samenwerking kan je noch politiek, noch economisch enige inspraak krijgen. "Europa is een economische reus, een politieke dwerg, en een militaire worm". Het zijn de woorden uit 1991 van toenmalige Belgisch minister van buitenlandse zaken, Mark Eyskens. Wat zou een land alleen dan zijn, een luis? Macht moeten afstaan aan de Europese Unie kan frustrerend zijn maar niets te zeggen hebben in de wereldpolitiek is het nog meer. Met de Europese Unie hebben we een kans tot inspraak. Toch slagen we er niet altijd in om de buitenwereld duidelijk te maken waar we voor staan. (Hoe zal de aanpak zijn tegenover Oekraïne?) Er moet meer pit komen in onze beslissingen, op alle vlakken, we moeten meer durven. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, dat besef ik. Toch is dat duidelijk een mankement van de Europese Unie en bovendien een aspect dat al voor veel kritiek heeft gezorgd. We mogen niet het imago krijgen van een zwakke en schattige groepering die nooit iets onderneemt. We blijven aan onze unanimiteit vastklampen. Zijn we misschien té democratisch geworden? Hier steekt de vraagstelling rond de werking van de democratie de kop op. Democratie is traag, democratie is complex, democratie is frustrerend. Het idee dat het systeem waarvoor we zo lang gevochten hebben niet functioneert begint te knagen. David Van Reybrouck wijdde er zelfs een heel boek aan: “Tegen Verkiezingen”. Ik weet niet David Van Reybrouck maar ik zou mijn stem voor geen goud afstaan! Europa wordt door de buitenwereld ook wel het Oude Continent genoemd. Als ze met oud bedoelen: prachtige cultuur en rijke geschiedenis dan mogen ze mijn continent oud noemen. Als ze met oud bedoelen: versleten, saai, oubollig en wegkwijnend, dan mogen ze hun vriendelijke commentaar voor zich houden. We moeten ze tonen dat wij wel degelijk mee zijn. Europa moet haar unieke identiteit behouden maar open zijn en niet verankerd blijven in verroeste en absurde tradities. Onze zwakke punten inzien en een open maar standvastige visie hanteren zonder onze morele waarden en geschiedenis te verwaarlozen. Een concrete uitvoering hiervoor? Dit laat ik over aan onze politici. Misschien is het zo wel beter, had ik de oplossing, dan zou het werkloosheidspercentage in de politieke sector fors stijgen en dat willen we ook niet.
Stap
5:
Europa wordt door de buitenwereld gezien als een grot van Ali Baba aan kunst, cultuur, gastronomie en geschiedenis, dit is vanzelfsprekend terecht. De jeugd moet waarschijnlijk leren om deze kunst beter te leren appreciëren maar het is niet met een typische “jeugd van tegenwoordig” preek dat dit gaat lukken. Bovendien wordt onze kennis vaak onderschat. Als men hoopt op een heropleving van Europa door middel van “burgerdialogen” en saaie conferenties dan zal dit maar bitter weinig resultaat opleveren. Begrijp me niet verkeerd, kunst is volgens mij de gemakkelijkste en mooiste manier om Europeanen samen te brengen en zo een sterker Europees volk te vormen. In de wereld van de kunst werkt men bijna uitsluitend grensoverschrijdend. Arctic Monkeys spelen op Rock Werchter, Broken Circle Breakdown is in Amerika te zien, Raf Simons is artistiek directeur bij Dior en dit zijn nog maar een paar voorbeelden: dit is de uitstraling van Europa! Het is ironisch dat onze uniciteit en originaliteit soms meer wordt gewaardeerd door andere continenten dan door onszelf. In een wereld waar alles lijkt geüniformeerd te zijn, komt Europa nog altijd met de origineelste en meest unieke kunstenaars naar voren. Dit is te wijten aan onze verscheidenheid, daar ben ik van overtuigd. Muziek, mode en kunst brengen mensen samen, van alle soorten, zonder dat het geforceerd is. Het is dus een uitstraling naar buiten toe maar ook iets dat Europeanen zelf kan verbinden! Kunst is dus dé manier om mensen samen te brengen, over de grenzen heen. Toch mag de EU niet gereduceerd worden tot louter cultuur, want dat is eigenlijk maar de aantrekkelijke verpakking van al wat de Europese Unie te bieden heeft. De Europese Unie is geen schattig groepje kunstige filosofen die zitten te kwijlen op een glorieus verleden. De Europese Unie is een politieke structuur die er voor gezorgd heeft dat onze economie staat waar ze nu staat (alhoewel het nu misschien niet het beste moment is om daarnaar te alluderen), die ons veiligheid biedt en die zo veel meer bepaalt dan we denken. Dankzij Hendrik Vos ben ik achter gekomen dat zelfs de afmetingen van Kinder Surprise worden bepaald door de Europese Unie! Waartoe ik hiermee wil komen? De unieke cultuur die wij hebben in Europa moet ons tonen wat men kan bekomen door samenwerking. Het moet grenzen openbreken. Na grenzen afschaffen voor vrije markteconomie, moeten we nu ook de grenzen tussen mensen opentrekken! Eens dat we zien hoe mooi onze buurlanden zijn, en hierdoor ons eigen land ook beter leren appreciëren, kunnen we weer gemotiveerd worden om samen te werken aan een gezamenlijke Europa.
Voor wie zich nog afvraagt of ik voor of tegen de Europese Unie ben, komt het volgende paragraaf. Ik denk dat een hoopvolle Fransman ooit een geniaal idee had. Uit dit idee is iets zeer mooi gegroeid. Nu zijn we op het punt gekomen dat de frisse glans van de vernieuwing is uitgewerkt. We zijn de eurocrisis tegengekomen, het moest er komen. We hebben nu de limieten gezien van ons systeem. De Europese Unie afschaffen? Onmogelijk en vooral laf. We kunnen niet zonder. Natuurlijk gaat het moeilijk maar dat is toch normaal? Het kan niet altijd rozengeur en maneschijn zijn. Dit zou ons moeten stimuleren om ons aan te passen en positief te evolueren. Europa, het is tijd voor verandering! Europa, indigne-toi!
Bibliografie: -
HESSEL, S., Indignez-vous! VAN REYBROUCK, D., Tegen Verkiezingen VOS, H., De impact van de Europese Unie BERKVENS-STEVELINCK, C., Erfenis Europa: toekomst van een
stervende zwaan -
-
VAN ROMPUY, H., BISCOP, S., CANTILLON, B., BURGGRAEVE, R., DE WITTE, J., MALFLIET, K., VAN DE VOORDE, M., HANSSENS, J. en POLLEFEYT, D., Meer Europa, voor meer vrede Réinventer l’Europe, Journées de Bruxelles, BOZAR, 12 oktober 2013 LE NOUVEL OBSERVATEUR, 60 Idées pour l’Europe MAK, G., In Europa: 7 lessen uit de 20ste eeuw STURTEWAGEN, B., “Ode an die Freude” zal niet volstaan, De Standaard 6.12.2013 VERHOFSTADT, G., COHN-BENDIT, D., Debout l’Europe!
