ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
huidige situatie aanduiding
huidige situatie aanduiding integratie stad-land + uitbreiding
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
Landschapsanalyse
kaart bodem en landschapstype
landschap, geomorfologie en bodem geomorfologie: De aard van het landschap en de ligging van de nederzettingen in de gemeente Boxtel hangen sterk samen met de geomorfologische structuur. Deze structuur wordt gekenmerkt door hoog gelegen dekzandruggen, lager gelegen dekzandvlaktes en ingesneden beekdalen. Dit patroon is ontstaan onder invloed van afzetting en erosie. De geologische afzettingen die in de gemeente aan de oppervlakte komen zijn ontstaan in het Pleistoceen (het dekzandgebied) en het Holoceen (de beekdalen) Aan het eind van de ijstijden (Pleistoceen) traden smeltwaterstromen op waarbij afzettingen tot stand kwamen. Tijdens de laatste ijstijd ontstond onder invloed van jarenlange windafzettingen een zwak golvend dekzandlandschap, zoals dat nu in de huidige situatie het morflogisch karakter bepaalt met dekzandruggen en vlaktes. In het Holoceen ontstond vervolgens het systeem van meanderende beken die zich in het dekzandlandchap insneden Over grote oppervlakten ligt Brabants leem in de ondergrond. Aan de noordkant wordt het gebied begrensd door de grote en brede oost-west lopende dekzandrug tussen Oss en Waalwijk. In het centrale lage deel van het gebied (omgeving Oisterwijk) zijn in het verleden laagten ontstaan waar water op de lemige ondergrond stagneerde en vennen zich vormden die volgroeide met veen. De ontwatering was hier een probleem. Beken stroomden vanuit zuid naar het noordoosten richting de laagten van het huidige Dommeldal. Belangrijkste rivier is de Dommel die via het zuidoosten in de gemeente komt en via noorden weer via Gemonde verlaat. Het dommeldal is een duidelijk smal beekdal, vaak begrensd door steilranden. De bodem van het beekdal (beekdalbodem) is van (hooi en weidegrond). De landschappelijke en natuurwetenschappelijke waarden zijn nog redelijk intact, er zijn kleine, vochtige tot natte loofbosjes aanwezig ouds in gebruik als grasland, poelen, en oude meanderbochten Het Dommeldal bestaat uit beemden (vochtige graslanden met o.a liesgras), half verlandde afgesneden meanders en kleine landschapselementen als poelen, houtsingels en bosschages. Soorten vogels die de Dommal als broedgebied hebben: ijsvogel, patrijs, grasmus, kerkuil, blauwborst en roodborsttapuit In de poelen komen de kamsalamander, waterspitsmuis en groene kikker voor (bron Natuurloket). De studielocatie (eindhovenseweg10-12) is gesitueerd op een donk, rivierduin of zandopduiking (landschapselement) in hetbeekdal van de Dommel. Op de locatie zijn er steilrandjes te zien van ca. 60cm hoogteverschil. Het totale landgoed is gesitueerd in de meandering van de dommel met beekdalgrond.
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
cultuurhistorie de studielocatie is niet in een cultuurhistorische vlak gesitueerd cultuurhistorie de ‘historisch -landschappelijke vlakken’ (naast de studielocatie) zijn in het studiegebied als ‘redelijk hoog’ aangemerkt. Het is geen stiltegebied en natuurparel, geen belvedere-gebied of vogelhabitatrichtlijn gebied archeologische kaart (nog toevoegen - gemeente)
water watersysteem, bij de locatiekeuze van functies rekening houden met de samenhang van grond-en oppervlaktewatersystemen... watertoets meer ruimte voor water door de bergingscapaciteit van beken en rivieren te vergroten, verdroging voorkomen en grond en oppervlaktewater en bodem schoonhouden. het studiegebied is aangeduid als onderdeel van het beekdalsysteem de Dommel, als ecologische verbindingzone (EVZ) langs de Dommel, met daaraan gekoppeld een leefgebied voor kwetsbare soorten. Over het stedenbouwkundig plan moet overlegd worden met Waterschap De Dommel (waterparagraaf)
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
natuur en landschap eindhovenseweg 10-12 is gesitueerd in de groen-blauwe mantel ecologie langs de hele Dommel waar mogelijk een ecologische oever worden realiseren poelen
Uitwerkingsplan Boxtel, Haaren en Sint michielsgestel (dec 2004)‘duurzaam ruimtelijk tructuurbeeld’(uitwerking streekplan in gebiedsuitwerkingen) bouwstenen natuur, cultuurhistorie en water. structuurvisie plus verbeteren overgangen van de kern boxtel naar het omringende landschap. Boxtel Zuid is hierbij een belangrijke plaats waar dit plaats moet vinden versterken van het beekdalsysteem als een netwerk van verbindingen in de geomorfologisch bepaalde beekdalen wordt gestreefd naar het verder terugbrengen van de oorspronkelijke meandering en aanpassing van het beekprofiel, waardoor het water vertraagd wordt afgevoerd en de stuwende werking toeneemt. In het zuiden is de meandering van de beek nog grotendeels intact, wel vergroting van de ecologische betekenis van het beekdal
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
middelste laag - infrastrucutuur
internationale snelwegverbinding internationale economische as locatie robuust water- en natuursysteem internationale spoorwegverbinding
structuurplan -visiekaart
A2 ingeklemd door spoorwegverbinding en eindhovenseweg eindhovenseweg invalsweg van boxtel - overgang landschap naar kern. Hier ontstond vaak de bebouwing langs deze wegen. ...
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
Occupatie situatie 1803
De oude landschappelijke hoofdstructuur is herkenbaar terug te vinden in de situatie van 1803. De huidige historische as (petrusbaseliek - kasteel stapelen) is herkenbaar aanwezig Aan de Eindhovenseweg, ter hoogte van de huidige eindhovenseweg 10-12, is een rivierduin gesitueerd ,een hoger gelegen deel in het beekdal van de Dommel. Hierop is al bebouwing zichtbaar.
stapelen in het landschap rond 1840 Stapelen is gesitueerd in het lager gelegen Dommelbeekdal en wordt omarmd door Dommelarmen Het ‘waterkasteel’ is verweven met het landschap Stapelen is gesitueerd op korte afstand van het centrum (huidige markt) Rondom Stapelen liggen op de hoger gelegen delen de bossen, heidevelden en vennen Op de hoger gelegen delen wordt gewoond, lager gelegen natte gebieden woden niet bewoond. Duidelijk is de positie van de Kerkheuvel en de Burchtheuvel ten opzichte van elkaar, het wegenpatroon daartussen, waaraan in het noordelijke deel de dorpsbewoning was gekoppeld en in het zuidelijke deel bestond uit een lanenpatroon, dat met zijn beplanting een passende entourage vormde rond het kasteel. Vooral rondom het Kasteel hadden aanpassingen in de loop van de Dommel al in de Middeleeuwen gezorgd voor een doeltreffende verdedigingsmogelijkheid, die eeuwenlang goed heeft gefunctio neerd. Bebouwing aande eindhovenseweg Een verbinding tussen Stapelen en de eindhovenseweg
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
historische kaart - structuren
sitautie ca. 1900 De oude Dommelarm aan de westzijde van het Kasteel heeft plaats moeten maken voor de verbreding van de spoorlijn en de vergroting van het rangeerterrein en het station. Misschien ter compensatie hiervan is in de tweede helft van de negentiende eeuw, ter verdere verfraaiing, aan de noordzijde van het kasteel een bospark aangelegd, aanhakend aan het lanenpatroon, dat daarvóór reeds tot ontwikkeling was gekomen. Hoewel onbekend is op welke wijze het park tot stand is gekomen, vertoont het toch diverse kenmerken van de Late Landschapstijl (ca 1815- 1870), die doen vermoeden dat er een ontwerp in deze stijl aan ten grondslag heeft gelegen. Het gebied te westen van kasteel Stapelen (de beekdalgronden) zijn onveranderd. De verbinding tussen kasteel en eindhovenseweg is verdwenen.
Situatie ca 1953 In 1915 is het Kasteel in eigendom gekomen van de Paters Assumptionisten, die de groene entourage van het Kasteel nog verder hebben verrijkt. Tegenover het Kasteel is een seminarie gebouwd, dat in de tweede helft van de twintigste eeuw aan een woningbouwcoöperatie is verkocht, die het verder heeft uitgebouwd en ingericht als appartementencomplex. Aan de zuidkant bevindt zich een lange laan in het verlengde van de latere uitbouw van het seminarie met daaromheen een bossage van loofhout en fijnsparren.
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
hudiige situatie De kern van het bospark bestaat uit twee lanen aan weerszijden van het Kasteel, die aan de noordzijde naar elkaar toebuigen en elkaar kruisen. De oostelijke laan loopt naar het noordwesten toe door in de richting van het voormalige kloostertje van de zusters Oblaten, en de westelijke laan, waarlangs een afgesneden en verplaatst stuk van de voormalige Dommelloop zich bevindt, buigt naar het noordoosten toe. Op een bepaald punt wordt deze laan geflankeerd door enkele zeer oude moerascypressen en in het oudste parkgedeelte tussen de twee lanen en het Kasteel bevinden zich twee zeer oude platanen. Het door de twee lanen omsloten gedeelte ten noorden van het kasteel is het oudste gedeelte van het park. Voor het overige wordt het park gekenmerkt door verspreide beplanting van voornamelijk eiken en beuken van zeer uiteenlopende leeftijden. De parkgedeelten rond het kasteel hebben een open karakter, terwijl het gedeelte aan de noordzijde wat meer besloten is. Een daarbij opvallende verandering is een bocht, die is aangebracht in de laan die parallel loopt aan de Dommel aan de oostzijde van het park, en die oorspronkelijk kaarsrecht was. De ruimte die er door de bocht is gekomen tussen de laan en de Dommel, is benut voor een begraafplaats voor de paters en een Lourdesgrot. In hoeverre het een het gevolg is van het ander, is onduidelijk. In het park is ook een Lourdesgrot gebouwd en ten behoeve van de paters een begraafplaats ingericht. De laanbomen van de oorspronkelijke kaarsrechte laan resteren voor een groot gedeelte in het inmiddels uitgegroeide bos en markeren daarmee nog steeds het verloop van het oude, verdwenen, tracé. Gedurende de negentiende en twintigste eeuw is het bospark in de richting van Boxtel verder uitgebouwd. Veel kenmerkende aspecten zijn nog terug te vinden in het bospark: er wordt dankbaar gebruik gemaakt van de Dommel en de kasteelgracht als waterpartijen, omzoomd door bosschages en open gazons, waarop verscheidene soltaire eiken, platanen, beuken en moerascypressen van hoge ouderdom staan. Later zijn hier nog enkele andere bijzondere bomen aan toegevoegd, zoals een Sequoiadendron van ongeveer 50 jaar en een Cryptomeria van ogeveer 30 jaar oud. Cultuurhistorische betekenis en waarde van het bospark (zie kaart.... Het patroon van de wegen en dommelarmen in de direkte omgeving van het Kasteel is van grote betekenis door de historische defensiefunctie, verkeersfuncties en de sierwaarde, die het steeds heeft verleend aan de omgeving van het kasteel. Het vormt ook het ruimtelijke basispatroon, waaraan het bospark zijn vormgeving ontleent. Door de gaafheid en oorspronkelijkheid van het lanenstelsel, die in een direkte samenhang het Kasteel omgeeft, kan hieraan een hoge cultuurhistorische waarde worden toegekend. Aan de overige lanen, die vooral een sierfunctie hebben, kan een positieve cultuurhistorische waarde worden verleend.
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
conclusie
overzichtkaart met de te bebouwen locaties waardoor de verhouding groen, blauw en rood duidelijk wordt.
De bebouwing is oorspronkelijk op de hoger gelegen delen van het landschap gesitueerd en niet in de lager gelegen natte beekdalgronden. In de huidige situatie is dit principe (op de studielocatie) nog steeds herkenbaar aanwezig 3 ontwikkelingen aan de randen (van het gebied) prins hendrikstraat, JRL en eindhovenseweg 10-12). Het overige gebied blijft hetzelfde. stedenbouwkundig -landschappelijk Het gebied ligt in het dommelbeekdal en vormt een soort overgang van het agrarisch landschap met verspreid liggende bebouwing (zuid) naar noord steeds meer karakter van een stedelijk weefsel. De studielocatie zelf: is al langere tijd bewoond en vormt onderdeel van het historische gezicht van boxtel (deel is gemeentelijk monument): oude brouwerswoning (cafe/theetuin ‘Dommeloord eind 19e begin 20e eeuw. De voormalige stoomwasserij, gebouwd in 1900/1901 is van architctonische waarde vanwege het bouwtype , stijl, bedrijf en techniek en gave vorm en detaillering beedlbepalend onderdeel aan de oude Eindhovenseweg De studielocatie is gesitueerd op een kruising tussen het dommelbeekdal en de eindhovenseweg. Een ontwikkeling kan hier het landschap (bebouwd en onbebowud) in haar verschijningsvorm bevestigen. ...
ek stedenbouw | landschap
[email protected]
duit 4 5283 pw boxtel
t 0411 624162 f 0411 624506
e k
project
opdrachtgever
datum
schaal
onderdeel
tekening nr.
landgoed stapelen boxtel
imvest projectontwikkeling
10 12 2013
nvt
integratie stad-land
