Bijlage:
KUNST OP STAPELEN Beschrijving: Kasteel Stapelen te Boxtel, Het Dommellandschap 100 jaar Paters Assumptionisten in Boxtel op Stapelen en de Thema’s. In 2015 wonen en werken de Paters 100 jaar in Boxtel. Het is de wens van de Paters Assumptionisten om het park open te stellen voor de gemeenschap. Het op een passende wijze toegankelijk maken van het park is een belangrijke doelstelling. Verweving met het omringende landschap is een van de opgaven. Het is de bedoeling het park in de komende tijd hiertoe een transitie te laten doormaken tot het Stadslandgoed van de gemeenschap van Boxtel en de regio. Belangrijke aanwezige aspecten in het Stadslandgoed zijn de verbindingen met het dorp, de Dommel en omliggend landschap met haar specifieke elementen en het park met zijn geschiedenis en religie. [rust, stilte, verstilling, dwalen, bezinning, inspiratie, bespiegeling, puur en natuur] Verder vestigt het gehele gebied haar aandacht op het specifieke van het landschap, het klooster en voormalig seminarie, kasteel en het wonen. [historie, dorp, landschap, architectuur, kunst en wonen] Kunst, cultuur en natuur hangen nauw met elkaar samen en soms zal het historische verleden domineren. Belangrijke bouwstenen voor het kunstproject KUNST OP STAPELEN zijn: Natuur Water Religie.
Natuur Het gaat om het besef dat de concepten, die wij ten aanzien van natuur en landschap koesteren, integraal onderdeel worden van het systeem. Richt zich op originele kunstwerken die zich focussen op het door de mens en de natuur gevormde landschap. Het kunstwerk wijst op de sporen van menselijke ingrepen in het landschap en op de manier waarop de natuur het terrein heeft herovert. Het werk kan gebaseerd zijn op aarde, het water of de lucht. Het kasteel is de historische getuige van hoe de mens heeft ingegrepen in het landschap, het kasteelpark vormt de groene gordel dat langzaam bezit neemt van het kasteel. Water Als vaste stof, vloeistof en gas, zonder specifieke kleur en geur. Al het leven op aarde is afhankelijk van water en bestaat grotendeels uit water. Richt zich op originele kunstwerken waarin het water centraal staat. De door het water beheerste ruimte en het kunstwerk moeten verband houden met elkaar. Zo kan het werk gebaseerd zijn op water, lucht of beide. Het water dient als materiaal en ook als symbool: het kunstwerk mag in een van de verschillende wateren worden geplaatst. Religie Schepping van het Paradijs. En God ruste op de zevende dag van al zijn werk. Hij plaatste de mens in de hof van Eden om die te bouwen en om die te bewaken.. Richt zich op originele kunstwerken waarin religie een essentiële rol speelt: religie moet het werk ‘dragen’ en/of er het thema van vormen. Het kunstwerk zal het (grond)gebied weerspiegelen waarbinnen het kadert: het begrip religie mag in de breedste betekenis van het woord worden opgevat
Inhoudelijk: STADSLandgoed Stapelen Boxtel VERBINDEN – VERWEVEN - VERANKEREN Tentoonstelling – KUNST OP STAPELEN 2015 Kasteel en Kasteelpark Stapelen, ‘het park aan je voeten’ Op nauwelijks 300m aan de zuidzijde van Boxtel en het NS-station van Boxtel, in het beekdal van de Dommel, ligt Kasteel Stapelen met het gehele StadsLandgoed gesitueerd. Deze groene, verborgen, goed geconserveerde cultuurhistorische parel met oude bomen ligt dicht bij het centrum van Boxtel. Het “verborgen park” met zijn mystieke waarden is een oase van rust in het centrum van Boxtel , maar wordt toch weinig bezocht. Het op een passende wijze toegankelijk en beleefbaar maken van het park is een belangrijke doelstelling. Hierdoor komt Boxtel aan het park te liggen en wordt het park onderdeel van de structuur van Boxtel. Dit oorspronkelijke water-kasteel, al op de kaart aangegeven in 1294, werd omgeven door Dommelarmen en was mooi verweven met het landschap. De cultuurhistorische lanen in het park vormen natuurlijke wandelroutes die vanuit het park gekoppeld gaan worden met de aanwezige wandelmogelijkheden in Boxtel. Zo ontstaat een wandelpaden-netwerk waardoor het gehele zuidelijke buitengebied van Boxtel beter bezocht en beleefd kan worden. De religie is, vanwege de huidige eigenaar ( Paters Assumptionisten), in het park en Kasteel herkenbaar aanwezig en geeft de groene parel aan de Dommel een extra dimensie. Kasteel Stapelen werd rond de 13de eeuw gebouwd door een lid van het geslacht van Randerode. De heerlijkheid werd door de eeuwen heen bewoond door verschillende geslachten Van Boxtel. Het kasteel Stapelen in Boxtel is nu al bijna een eeuw lang in gebruik als klooster van de paters Assumptionisten. Op dit moment verblijven er nog 10 paters in het kasteel. Het kasteel fungeert als klooster en als thuisbasis voor de Nederlandse Assumptionisten en is de bestuurslocatie van de Assumptie-stichting. In 1915 is het Kasteel in eigendom gekomen van de Paters Assumptionisten, die de groene entourage van het Kasteel nog verder hebben verrijkt. Tegenover het Kasteel is een Seminarie gebouwd, dat in de 70-er jaren van de twintigste eeuw aan een woningbouwcoöperatie is verkocht, die het verder heeft uitgebouwd en ingericht als appartementencomplex. Aan de zuidkant bevindt zich een lange laan in het verlengde van de latere uitbouw van het seminarie met daaromheen een bossage van loofhout en fijnsparren.
Paters Assumptionisten In 2015 wonen en werken de Paters 100 jaar in Boxtel. Het is de wens van de Paters Assumptionisten om het park open te stellen voor de gemeenschap. Het op een passende wijze toegankelijk maken van het park is een belangrijke doelstelling. Verweving met het omringende landschap is een van de opgaven. Het is de bedoeling het park in de komende tijd hiertoe een transitie te laten doormaken tot het Stadslandgoed van de gemeenschap van Boxtel en de regio. Adveniat Regnum Tuum [ART] “Uw rijk kome” (adveniat regnum tuum) is het sleutelwoord van de spiritualiteit van de paters Assumptionisten. Geloof, gerechtigheid en gemeenschap zijn de drie voornaamste aspecten van deze spiritualiteit. De paters en broeders van de Assumptie hebben de overtuiging meegekregen van hun stichter dat het evangelie een weg van menselijkheid is en een factor van sociale vernieuwing dient te zijn. Religie en stilte De religie is, vanwege de huidige eigenaar, in het park en Kasteel herkenbaar aanwezig en geven de groene parel aan de Dommel een extra dimensie. De kapel in het Kasteel, de Mariagrot in het park, de begraafplaats voor de Nederlandse paters en broeders, het voormalige kleinseminarie Stapelen, maar ook het bloedspel en de bloedprocessie, alsmede de historische as naar de Sint Petrus Basiliek zijn religieuze elementen die dit park een bijzondere betekenis geven. Kasteelpark Stapelen: een wandeling waard om kunst te beleven, de meerwaarde van bezinning, stilte en rust te voelen en te zien. Of, om gewoon een wandeling te maken, om van de verschillende bijzondere plekken in het park met haar eeuwenoude bomen te genieten.
Elke wandeling heeft een eigen ruimtelijke beleving en karakteristiek. Assumptie-stichting: Deze stichting heeft tot doel: ”het voortbestaan te verzekeren van de kloostergemeenschap der Assumptionisten, het voortzetten van haar missie en werken en het doorgeven van haar geestelijk erfgoed aan komende generaties”. De Assumptie-stichting verzorgt films / lezingen / cursussen, concerten, workshops, discussieavonden, wandelingen etc. en biedt onderdak aan mensen die even tot rust en/of bezinning willen komen.
Kunst op STADSLandgoed Stapelen Boxtel Kunst geeft te denken ......“er zijn er die vinden dat je objectief naar kunst kunt kijken, maar daar ben ik het hartgrondig mee oneens. Omdat het altijd een totaalervaring is. Omdat het toch gaat over geraakt worden, of minstens in beweging gezet. En zo heeft elke toeschouwer er onvermijdelijk zijn stem in.
De toeschouwer kijkt en luistert, en altijd met een bagage, met gedachten, en herinneringen, deze gevoeligheden beïnvloeden de perceptie. En dat maakt het ook fascinerend. Want zo krijgt kunst die duizenden interpretaties die haar allemaal samen maken tot wat ze is:
een bron die nooit opdroogt en blijft inspireren.”.......... (Bovenstaande aanhaling van cultuurjournaliste Griet Op de Beeck) Kasteel, Kasteelplein, Kasteelpark Stapelen en School Stapelen
Assumptie-stichting en Paters Assumptionisten
Stapelen bestaat uit het Kasteel Stapelen met het Kasteelplein, het Kasteelpark (het noordelijk deel van het park) en de lager gelegen Ossenweide. In het park zijn het schooltje en het kerkhof (en Mariagrot) gesitueerd.
Het deelgebied 1 heeft een oppervlakte van ca. 6,5 ha, is het kasteelpark en in eigendom van de Assumptie-stichting. Het park heeft kenmerken van de landschapsstijl parkstijl: solitaire bomen, grasvlakken en clumps (heestergroepen). De cultuurhistorische lanen zijn nu nog aanwezig. Het park grenst aan de Dommel. Aan de westzijde is de lager gelegen ossenweide gesitueerd.
Verbinding met de Dommel Een met aandacht vormgegeven omgeving voor zowel park als landschap ingebed in een reeks van kunstmomenten;
uit deze gedachte is de wens van een kunstpark voortgekomen. De rivier de Dommel heeft vanaf Peer in België tot aan de Maas bij ’s-Hertogenbosch een reeks markante kunstpunten aan het water liggen. De Dommel start in de Dommelvallei nabij Peer in België, en vervolgt haar weg via het kunstpark Klankenbos in Neerpelt. Het Klankenbos toont een permanente collectie klankinstallaties in de openlucht. Eindhoven heeft het van Abbe museum aan de Dommel liggen en op diverse locaties in de openbare ruimten kunst aan de Dommel o.a. op het TUe terrein. Even verder, in Sint-Oedenrode, ligt het kunstproject ‘Slotjes van Sint-Oedenrode 7 waarvan 3’. Een kunstproject met vele kunstwerken aan en nabij de Dommel. In Boxtel is een prachtige Dommelroute met 28 kunstwerken uitgezet die zich allen in de omgeving van de Dommel bevinden. In ’s-Hertogenbosch eindigt de Dommel samen met Aa in de Dieze. Aan de Dieze in ’s-Hertogenbosch vinden we het nieuwe Stedelijk Museum samen met het Noord-Brabants Museum en het Jheronimus Bosch Art Center. Daarna eindigt de Dieze in de Maas. Het kloosterpark/Landgoed Stapelen, is de ontbrekende schakel in dit Dommellandschap,en kan de verbinding maken tussen kunstmomenten.
Overzichtskaart met de kunstlocaties. 1
2 3
4
VERBINDEN , VERWEVEN EN VERANKEREN De samenwerking tussen kunst, cultuur en natuur als drager van een gezamenlijke uitkomst van het kunstproject. Samen geven de eigenaren, kunstenaars en betrokkenen het gebied een nieuw gezicht. Het park en omgeving ademt een serene sfeer uit. Deze rust en ruimte zijn uitgangspunt voor verdere ontwikkeling. Het trio verbinden, verweven en verankeren geeft al aan dat we hier niet te maken hebben met een marktgerichte benadering van verkopen van dromen en plannen. Voor het kasteel en het gehele gebied wordt met beleid een plan ontwikkeld dat zorg moet dragen voor een duurzame leefomgeving waarin het gedachtegoed van de paters Assumptionisten is verankerd. Een subtiel samenspel tussen de paters, grondeigenaren, maatschappelijke organisaties en overheid. Op stimulerende wijze geeft de kunst de mogelijkheid om het bijzondere karakter van een beschermd gezicht te behouden, te versterken en te benutten.
In het kunstprofiel wordt, samen met het landschappelijk-stedenbouwkundige plan de bestemming van grond en gebied bepaald.
5
1 Museumkwartier ‘s-Hertogenbosch 2 Stadslandgoed Stapelen Boxtel 3 7 waarvan 3 Sint-Oedenrode 4 Van Abbemuseum Eindhoven 5 Klankenbos Neerpelt
Kunst geeft te denken, kunstwerken versterken de identiteit van het park, landschap en de plek. Het park is niet alleen een oord van traditie, maar ook een plek van vernieuwing en verbreding. Elke plek heeft een context en een geschiedenis, functies en betekenissen. Inspelen op de behoeften van een plek, dat kan alleen als het kunstwerk wordt ingebed in een traject, in een proces waarbij de grondeigenaren samen met de maatschappelijke partners en de gebruikers van die plek betrokken worden.
Dit project wil betekenisvolle sporen nalaten!
Belangrijke aanwezige aspecten in het Stadslandgoed zijn de verbindingen met het dorp, de Dommel en omliggend landschap met haar specifieke elementen en het park met zijn geschiedenis en religie. [rust, stilte, verstilling, dwalen, bezinning, inspiratie, bespiegeling, puur en natuur] Verder vestigt het gehele gebied haar aandacht op het specifieke van het landschap, het klooster en voormalig seminarie, kasteel en het wonen. [historie, dorp, landschap, architectuur, kunst en wonen] Kunst, cultuur en natuur hangen nauw met elkaar samen en soms zal het historische verleden domineren. Wij hopen dat deze tekst u mag inspireren bij een bezoek aan de tentoonstelling – Kunst op Stapelen- die gehouden zal worden van 17 mei tot en met 27 september 2015 in het Park van Stapelen te Boxtel.
Assumptie-stichting Kunststichting Boxtel Sjaak Beirnaert, directeur Huub Thorissen , bestuurslid Peter van den Berk, adviseur Anja Heesen ,bestuurslid www.kasteelstapelen.nl www.kunststichtingboxtel.nl
